CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>پیشین‌زیستی دیرینه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"0917acc6-0e6c-498a-a07a-5e1790b284ad","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"پیشین‌زیستی_دیرینه","wgTitle":"پیشین‌زیستی دیرینه","wgCurRevisionId":33830756,"wgRevisionId":33830756,"wgArticleId":3460602,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","پیوند رده انبار از ویکی‌داده", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","همه مقاله‌های خرد","مقاله‌های خرد زمین‌شناسی","پیشین‌زیستی دیرینه","پیشین‌زیستی","دوران‌های زمین‌شناسی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"پیشین‌زیستی_دیرینه","wgRelevantArticleId":3460602,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample": false,"wgWMEPageLength":3000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q193738","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg/1200px-Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1207"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg/800px-Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="805"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg/640px-Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="644"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="پیشین‌زیستی دیرینه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-پیشین‌زیستی_دیرینه rootpage-پیشین‌زیستی_دیرینه skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">پیشین‌زیستی دیرینه</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۴۵ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-45" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۴۵ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Paleoproteroso%C3%AFkum" title="Paleoproterosoïkum–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Paleoproterosoïkum" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="حقبة الطلائع القديمة–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حقبة الطلائع القديمة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Lekeproterozugal" title="Lekeproterozugal–Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Lekeproterozugal" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoy" title="Paleoproterozoy–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Paleoproterozoy" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B9" title="Палеапратэразой–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Палеапратэразой" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B9" title="Палеопротерозой–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Палеопротерозой" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoeg" title="Paleoproterozoeg–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Paleoproterozoeg" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoik" title="Paleoproterozoik–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Paleoproterozoik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoic" title="Paleoproterozoic–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Paleoproterozoic" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%A4oproterozoikum" title="Paläoproterozoikum–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Paläoproterozoikum" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoic" title="Paleoproterozoic–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Paleoproterozoic" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoico" title="Paleoproterozoico–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Paleoproterozoico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Paleoproterosoikum" title="Paleoproterosoikum–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Paleoproterosoikum" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoiko" title="Paleoproterozoiko–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Paleoproterozoiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Paleoproterotsooinen_maailmankausi" title="Paleoproterotsooinen maailmankausi–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Paleoproterotsooinen maailmankausi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%A9oprot%C3%A9rozo%C3%AFque" title="Paléoprotérozoïque–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Paléoprotérozoïque" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoico" title="Paleoproterozoico–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Paleoproterozoico" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%A4%D7%A8%D7%95%D7%98%D7%A8%D7%95%D7%96%D7%95%D7%90%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%9F" title="פלאופרוטרוזואיקון–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="פלאופרוטרוזואיקון" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A5%80_%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AA" title="पुराप्राग्जीवी महाकल्प–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पुराप्राग्जीवी महाकल्प" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoik" title="Paleoproterozoik–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Paleoproterozoik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoikum" title="Paleoproterozoikum–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Paleoproterozoikum" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoikum" title="Paleoproterozoikum–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Paleoproterozoikum" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fornfruml%C3%ADfs%C3%B6ld" title="Fornfrumlífsöld–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Fornfrumlífsöld" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoico" title="Paleoproterozoico–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Paleoproterozoico" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%8E%9F%E7%94%9F%E4%BB%A3" title="古原生代–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="古原生代" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B9" title="Палеопротерозой–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Палеопротерозой" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EC%9B%90%EC%83%9D%EB%8C%80" title="고원생대–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="고원생대" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozojus" title="Paleoproterozojus–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Paleoproterozojus" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoik" title="Paleoproterozoik–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Paleoproterozoik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozo%C3%AFcum" title="Paleoproterozoïcum–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Paleoproterozoïcum" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoikum" title="Paleoproterozoikum–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Paleoproterozoikum" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoik" title="Paleoproterozoik–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Paleoproterozoik" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoico" title="Paleoproterozoico–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Paleoproterozoico" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoic" title="Paleoproterozoic–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Paleoproterozoic" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B9" title="Палеопротерозой–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Палеопротерозой" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoik" title="Paleoproterozoik–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Paleoproterozoik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Palaeoproterozoic" title="Palaeoproterozoic–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Palaeoproterozoic" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoikum" title="Paleoproterozoikum–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Paleoproterozoikum" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoikum" title="Paleoproterozoikum–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Paleoproterozoikum" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%84%E0%B9%81%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B9%82%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%81" title="มหายุคแพลีโอโพรเทอโรโซอิก–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="มหายุคแพลีโอโพรเทอโรโซอิก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Paleoproterozoyik" title="Paleoproterozoyik–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Paleoproterozoyik" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B9" title="Палеопротерозой–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Палеопротерозой" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_C%E1%BB%95_Nguy%C3%AAn_Sinh" title="Đại Cổ Nguyên Sinh–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Đại Cổ Nguyên Sinh" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%83%E5%8F%A4%E4%BB%A3" title="古元古代–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古元古代" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%83%E5%8F%A4%E4%BB%A3" title="古元古代–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="古元古代" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q193738#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&oldid=33830756" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&id=33830756&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%25BE%25DB%258C%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2586%25E2%2580%258C%25D8%25B2%25DB%258C%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C_%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2586%25D9%2587"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%25BE%25DB%258C%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2586%25E2%2580%258C%25D8%25B2%25DB%258C%25D8%25B3%25D8%25AA%25DB%258C_%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2586%25D9%2587"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Paleoproterozoic" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q193738" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg/220px-Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg" decoding="async" width="220" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg/330px-Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg/440px-Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg 2x" data-file-width="2124" data-file-height="2137" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%81%D8%B1%D8%AA" title="دهانه وردفرت">دهانه وردفرت</a> به جا مانده از دوره <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اوروسیرین">اوروسیرین</a> از پیشین‌زیستی دیرینه است.</figcaption></figure> <table class="wikitable" align="left" style="margin-left:20px; font-size:90%; clear:left;"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ابردوران">ابردوران</a> </th> <th><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوران (زمین‌شناسی)">دوران</a> </th> <th><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوره (زمین‌شناسی)">دوره</a> </th> <th>دیرینگی <small style="font-size:85%;">(میلیون سال)</small> </th></tr> <tr> <td rowspan="10" style="background-color: #F73563;"><small><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشین‌زیستی">پیشین‌زیستی</a></small> </td> <td rowspan="3" style="background-color: #CAA595"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="پیشین‌زیستی نو">نو</a> </td> <td style="background-color: #EAD8BC"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ادیاکاران">ادیاکاران</a> </td> <td>۶۳۵ - ۵۴۱ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #CFE0E4;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C%D9%86" title="کریوژنین">کریوژنین </a> </td> <td>۸۵۰ - ۶۳۵ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #BA9E7D;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="تونین">تونین</a> </td> <td>۱۰۰۰ - ۸۵۰ </td></tr> <tr> <td rowspan="3" style="background-color: #E4AA62;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیشین‌زیستی میانه">میانه</a> </td> <td style="background-color: #E5A05B;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%86" title="استنین">استنین </a> </td> <td>۱۲۰۰ - ۱۰۰۰ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #E29A45;"><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="اکتاسین">اکتاسین</a> </td> <td>۱۴۰۰ - ۱۲۰۰ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #DA8E2E;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86" title="کالیمین">کالیمین</a> </td> <td>۱۶۰۰ - ۱۴۰۰ </td></tr> <tr> <td rowspan="4" style="background-color: #FFAA9C;"><a class="mw-selflink selflink">دیرینه</a> </td> <td style="background-color: #FFBFAF;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="استاترین">استاترین </a> </td> <td>۱۸۰۰ - ۱۶۰۰ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #FAAFA0;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اوروسیرین">اوروسیرین </a> </td> <td>۲۰۵۰ - ۱۸۰۰ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EA9F8A;"><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="ریاسین">ریاسین</a> </td> <td>۲۳۰۰ - ۲۰۵۰ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #E28F70;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سیدرین">سیدرین</a> </td> <td>۲۵۰۰ - ۲۳۰۰ </td></tr> </tbody></table> <p><b>پیشین‌زیستی دیرینه</b> (<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span lang="en" dir="ltr">Paleoproterozoic</span>) <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوران (زمین‌شناسی)">دوران</a> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زمین‌شناسی">زمین‌شناسی</a> است که در ابتدای اَبَردوران (ائون) <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشین‌زیستی">پیشین‌زیستی</a> قرار داشت. پیشین‌زیستی دیرینه هنگامی است که <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="قاره">قاره‌ها</a> برای نخستین بار تثبیت شدند. پیشین‌زیستی دیرینه از ۲٫۵ میلیارد تا ۱٫۶ میلیارد سال پیش را در برمی‌گیرد. </p><p>شواهد نشان می‌دهد حدود ~۱٫۸ میلیارد سال پیش، به دلیل سرعت متفاوت چرخش زمین، هر سال زمین حدود ۴۵۰ روز ۲۰ ساعته داشت. </p><p>پیش از ورود و افزایش <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اکسیژن">اکسیژن</a> در جو زمین، جانداران باید می‌توانستند بدون اکسیژن زندگی کنند و <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="دگرگشت">دگرگشت</a> حیات متکی به شکلی از <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3_%DB%8C%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="تنفس یاخته‌ای">تنفس یاخته‌ای</a> بود که نیاز به اکسیژن نباشد. به این موجودات <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="اندامگان بی‌هوازی">اندامگان بی‌هوازی</a> گفته می‌شود. اکسیژن برای آنها سمّی محسوب می‌شود و بیشتر این جانداران پس از <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86%DB%8C" title="رویداد بزرگ اکسیژنی">رویداد بزرگ اکسیژنی</a> منقرض شدند. پیدایش جانداران گروه <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="یوکاریوت‌های تاج (صفحه وجود ندارد)">یوکاریوت‌های تاج</a> که نیای <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%AA" title="یوکاریوت">یوکاریوت‌های</a> امروزی هستند، در دوره پیشین‌زیستی دیرینه بود. </p><p>پیشین‌زیستی دیرینه خود شامل دوره‌های زیر است: </p><p>الف) <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سیدرین">سیدرین</a> (۲٫۵ – ۲٫۳ میلیارد سال پیش). </p><p>ب) <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="ریاسین">ریاسین</a> (۲٫۳ – ۲٫۰۵ میلیارد سال پیش). </p><p>ج) <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اوروسیرین">اوروسیرین</a> (۲٫۰۵ – ۱٫۸ میلیارد سال پیش). </p><p>د) <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="استاترین">استاترین</a> (۱٫۸ – ۱٫۶ میلیارد سال پیش). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%81%D8%B1%D8%AA" title="دهانه وردفرت">دهانه وردفرت</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> </div> <ul><li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Paleoproterozoic&oldid=678854678">Paleoproterozoic</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.</li></ul> <div style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Paleoproterozoic" class="extiw" title="commons:Category:Paleoproterozoic">پیشین‌زیستی دیرینه</a></span> موجود است.</div></div> </div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تاریخ_زمین‌شناختی_زمین_بر_پایه_مقیاس_زمانی_زمین‌شناسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#ee9;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="الگو:تاریخ زمین‌شناختی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تاریخ زمین‌شناختی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تاریخ زمین‌شناختی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تاریخ_زمین‌شناختی_زمین_بر_پایه_مقیاس_زمانی_زمین‌شناسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86" title="تاریخ زمین‌شناختی زمین">تاریخ زمین‌شناختی زمین</a> بر پایه <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مقیاس زمانی زمین‌شناسی">مقیاس زمانی زمین‌شناسی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#dd9;background:rgb(111,218,237);"><div id="ابردوران_پیدازیستی_(۵۴۱_م.س.پ_تا_کنون)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیدازیستی">ابردوران پیدازیستی <small>(۵۴۱ م.س.پ تا کنون)</small></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style=";background:rgb(246,236,57);"><div id="دوران_نوزیستی_(۶۶_م.س.پ_تا_کنون)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نوزیستی">دوران نوزیستی <small>(۶۶ م.س.پ تا کنون)</small></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(246,236,57);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوره (زمین‌شناسی)">دوره‌ها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="دورها" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;background:rgb(246,236,57);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دور (زمین‌شناسی)">دورها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;background:rgb(246,236,57);"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="عصر (زمین‌شناسی)">عصرها</a> <small>(موارد <i>ایتالیک</i> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%87" title="گاه‌بازه">گاه‌بازه</a> هستند)</small></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(254,246,145);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="کواترنری">کواترنری<br /> <small>(۲,۵۸ م.س.پ تا کنون)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,241,224);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%86" title="هولوسن">هولوسن <small>(۱۱,۷ ه.س.پ تا کنون)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%84%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="گرینلندین">گرینلندین <small>(۱۱,۷ تا ۸,۲۳۶ ه.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AB%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="نورث‌گریپین">نورث‌گریپین <small>(۸,۲۳۶ تا ۴,۲ ه.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="مگالاین">مگالاین <small>(۴,۲ ه.س.پ تا کنون)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,239,184);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86" title="پلیستوسن">پلیستوسن <small>(۲,۵۸ م.س.پ تا ۱۱,۷ ه.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="گلاسین">گلاسین <small>(۲,۵۸ م.س.پ تا ۱,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="کالابرین">کالابرین <small>(۱,۸ م.س.پ تا ۷۸۱ ه.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="چیبانین">چیبانین <small>(۷۸۱ تا ۱۲۶ ه.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="پلیستوسن پسین">پسین (تارانشین)* <small>(۱۲۶ تا ۱۱,۷ ه.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(254,221,45);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%DA%98%D9%86" title="نئوژن">نئوژن<br /> <small>(۲۳,۰۳ تا ۲,۵۸ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,248,166);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%86" title="پلیوسن">پلیوسن <small>(۵,۳۳۳ تا ۲,۵۸ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86" title="زانکلین">زانکلین <small>(۵,۳۳۳ تا ۳,۶ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="پیاسنزین">پیاسنزین <small>(۳,۶ تا ۲,۵۸ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,239,0);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%86" title="میوسن">میوسن <small>(۲۳,۰۳ تا ۵,۳۳۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="آکوئیتانین">آکوئیتانین <small>(۲۳,۰۳ تا ۲۰,۴۴ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="بوردیگالین">بوردیگالین <small>(۲۰,۴۴ تا ۱۵,۹۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="لانگین">لانگین <small>(۱۵,۹۷ تا ۱۳,۸۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="سراوالین">سراوالین <small>(۱۳,۸۲ تا ۱۱,۶۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="تورتونین">تورتونین <small>(۱۱,۶۳ تا ۷,۲۴۶ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86" title="مسینین">مسینین <small>(۷,۲۴۶ تا ۵,۳۳۳ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(254,161,99);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A6%D9%88%DA%98%D9%86" title="پالئوژن">پالئوژن<br /> <small>(۶۶ تا ۲۳,۰۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,195,134);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B3%D9%86" title="الیگوسن">الیگوسن <small>(۳۳,۹ تا ۲۳,۰۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86" title="روپلین">روپلین <small>(۳۳,۹ تا ۲۸,۱ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="چاتین (زمین‌شناسی)">چاتین <small>(۲۸,۱ تا ۲۳,۰۳ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,185,121);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B3%D9%86" title="ائوسن">ائوسن <small>(۵۶ تا ۳۳,۹ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="ایپرزین">ایپرزین <small>(۵۶ تا ۴۷,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لوتتین">لوتتین <small>(۴۷,۸ تا ۴۱,۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="بارتونین">بارتونین <small>(۴۱,۲ تا ۳۷,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="پریابونین">پریابونین <small>(۳۷,۸ تا ۳۳,۹ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,173,110);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A6%D9%88%D8%B3%D9%86" title="پالئوسن">پالئوسن <small>(۶۶ تا ۵۶ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="دانین">دانین <small>(۶۶ تا ۶۱,۶ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="سلاندین">سلاندین <small>(۶۱,۶ تا ۵۹,۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="تانتین">تانتین <small>(۵۹,۲ تا ۵۶ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:rgb(254,246,145);"><div><small>بر پایه تقسیم‌بندی قدیمی، <b><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A6%D9%88%DA%98%D9%86" title="پالئوژن">پالئوژن</a></b>، <b><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%DA%98%D9%86" title="نئوژن">نئوژن</a></b> و <b><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="پلیستوسن پیشین">پلیستوسن پیشین</a></b>، دوره <b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ترشیاری">ترشیاری</a></b> پیشین را تشکیل می‌دهند.</small></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style=";background:rgb(7,202,234);"><div id="دوران_میانه‌زیستی_(۲۵۲,۱۷_تا_۶۶_م.س.پ)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="میانه‌زیستی">دوران میانه‌زیستی <small>(۲۵۲,۱۷ تا ۶۶ م.س.پ)</small></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(7,202,234);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوره (زمین‌شناسی)">دوره‌ها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="دورها" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;background:rgb(7,202,234);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دور (زمین‌شناسی)">دورها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;background:rgb(7,202,234);"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="عصر (زمین‌شناسی)">عصرها</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(111,200,107);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%87" title="کرتاسه">کرتاسه<br /> <small>(۱۴۵ تا ۶۶ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(166,212,104);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%87_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="کرتاسه پسین">پسین <small>(۱۰۰,۵ تا ۶۶ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سنومانین">سنومانین <small>(۱۰۰,۵ تا ۹۳,۹ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="تورونین">تورونین <small>(۹۳,۹ تا ۸۹,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="کنیاسین">کنیاسین <small>(۸۹,۸ تا ۸۶,۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="سانتونین (زمین‌شناسی)">سانتونین <small>(۸۶,۳ تا ۸۳,۶ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="کامپانین">کامپانین <small>(۸۳,۶ تا ۷۲,۱ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ماستریختین">ماستریختین <small>(۷۲,۱ تا ۶۶ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(126,205,116);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="کرتاسه پیشین">پیشین <small>(۱۴۵ تا ۱۰۰,۵ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="بریاسین">بریاسین <small>(۱۴۵ تا ۱۳۹,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86" title="والانجینین">والانجینین <small>(۱۳۹,۸ تا ۱۳۲,۹ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%86" title="هاتریوین">هاتریوین <small>(۱۳۲,۹ تا ۱۲۹,۴ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86" title="بارمین">بارمین <small>(۱۲۹,۴ تا ۱۲۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آپتین">آپتین <small>(۱۲۵ تا ۱۱۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="آلبین">آلبین <small>(۱۱۳ تا ۱۰۰,۵ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(0,187,231);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="ژوراسیک">ژوراسیک<br /> <small>(۲۰۱,۳ تا ۱۴۵ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(151,227,250);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="ژوراسیک پسین">پسین <small>(۱۶۳,۵ تا ۱۴۵ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="آکسفوردین">آکسفوردین <small>(۱۶۳,۵ تا ۱۵۷,۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="کیمریجین">کیمریجین <small>(۱۵۷,۳ تا ۱۵۲,۱ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="تیتونین">تیتونین <small>(۱۵۲,۱ تا ۱۴۵ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(52,209,235);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ژوراسیک میانه">میانه <small>(۱۷۴,۱ تا ۱۶۳,۵ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86" title="آلنین">آلنین <small>(۱۷۴,۱ تا ۱۷۰,۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="باجوسین">باجوسین <small>(۱۷۰,۳ تا ۱۶۸,۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="باتونین">باتونین <small>(۱۶۸,۳ تا ۱۶۶,۱ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کالووین">کالووین <small>(۱۶۶,۱ تا ۱۶۳,۵ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(0,183,234);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="ژوراسیک پیشین">پیشین <small>(۲۰۱,۳ تا ۱۷۴,۱ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="هتانجین">هتانجین <small>(۲۰۱,۳ تا ۱۹۹,۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سینمورین">سینمورین <small>(۱۹۹,۳ تا ۱۹۰,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D9%86" title="پلینسباخین">پلینسباخین <small>(۱۹۰,۸ تا ۱۸۲,۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A2%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="توآرسین">توآرسین <small>(۱۸۲,۷ تا ۱۷۴,۱ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(153,78,150);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="تریاس">تریاس<br /> <small>(۲۵۲,۱۷ تا ۲۰۱,۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(198,152,194);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="تریاس پسین">پسین <small>(۲۳۷ تا ۲۰۱,۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%86" title="کارنین">کارنین <small>(۲۳۷ تا ۲۲۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="نورین (زمین‌شناسی)">نورین <small>(۲۲۷ تا ۲۰۸,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="راتین">راتین <small>(۲۰۸,۵ تا ۲۰۱,۳ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(191,124,177);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="تریاس میانه">میانه <small>(۲۴۷,۲ تا ۲۳۷ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="آنیسین">آنیسین <small>(۲۴۷,۲ تا ۲۴۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86" title="لادینین">لادینین <small>(۲۴۲ تا ۲۳۷ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(173,87,154);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="تریاس پیشین">پیشین <small>(۲۵۲,۱۷ تا ۲۴۷,۲ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86" title="ایندون">ایندون <small>(۲۵۲,۱۷ تا ۲۵۱,۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%86%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="اولنکین">اولنکین <small>(۲۵۱,۲ تا ۲۴۷,۲ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style=";background:rgb(146,195,160);"><div id="دوران_دیرینه‌زیستی_(۵۴۱_تا_۲۵۲,۱۷_م.س.پ)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="دیرینه‌زیستی">دوران دیرینه‌زیستی <small>(۵۴۱ تا ۲۵۲,۱۷ م.س.پ)</small></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(146,195,160);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوره (زمین‌شناسی)">دوره‌ها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="دورها" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;background:rgb(146,195,160);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دور (زمین‌شناسی)">دورها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;background:rgb(146,195,160);"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="عصر (زمین‌شناسی)">عصرها</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(247,88,60);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86" title="پرمین">پرمین<br /> <small>(۲۹۸,۹ تا ۲۵۲,۱۷ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,175,151);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="لوپینگین">لوپینگین <small>(۲۵۹,۸ تا ۲۵۲,۱۷ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%88%DA%86%DB%8C%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="ووچیاپینگین">ووچیاپینگین <small>(۲۵۹,۸ تا ۲۵۴,۱۴ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B3%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="چانگسینگین">چانگسینگین <small>(۲۵۴,۱۴ تا ۲۵۲,۱۷ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,131,103);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="گوادالوپین">گوادالوپین <small>(۲۷۲,۳ تا ۲۵۹,۸ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رودین">رودین <small>(۲۷۲,۳ تا ۲۶۸,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ووردین">ووردین <small>(۲۶۸,۸ تا ۲۶۵,۱ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="کاپیتانین">کاپیتانین <small>(۲۶۵,۱ تا ۲۵۹,۸ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(247,110,84);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="سیسورالین">سیسورالین <small>(۲۹۸,۹ تا ۲۷۲,۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%86" title="آسلین">آسلین <small>(۲۹۸,۹ تا ۲۹۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="ساکمارین">ساکمارین <small>(۲۹۵ تا ۲۹۰,۱ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="آرتینسکین">آرتینسکین <small>(۲۹۰,۱ تا ۲۸۳,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="کونگورین">کونگورین <small>(۲۸۳,۵ تا ۲۷۲,۳ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(63,174,173);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C%D9%81%D8%B1" title="کربنیفر">کربنیفر<br /> <small>(۳۵۸,۹ تا ۲۹۸,۹ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(138,198,195);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="پنسیلوانین">پنسیلوانین <small>(۳۲۳,۲ تا ۲۹۸,۹ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="باشکیرین">باشکیرین <small>(۳۲۳,۲ تا ۳۱۵,۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86" title="مسکوین">مسکوین <small>(۳۱۵,۲ تا ۳۰۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کازیمووین">کازیمووین <small>(۳۰۷ تا ۳۰۳,۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DA%98%D9%84%DB%8C%D9%86" title="گژلین">گژلین <small>(۳۰۳,۷ تا ۲۹۸,۹ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(97,157,126);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="میسیسیپین">میسیسیپین <small>(۳۵۸,۹ تا ۳۲۳,۲ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="تورنزین">تورنزین <small>(۳۵۸,۹ تا ۳۴۶,۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="ویزین">ویزین <small>(۳۴۶,۷ تا ۳۳۰,۹ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%AE%D9%88%DB%8C%D9%86" title="سرپوخوین">سرپوخووین <small>(۳۳۰,۹ تا ۳۲۳,۲ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(221,150,81);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="دوونین">دوونین<br /> <small>(۴۱۹,۲ تا ۳۵۸,۹ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(244,224,169);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="دوونین پسین">پسین <small>(۳۸۲,۷ تا ۳۵۸,۹ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%86" title="فراسنین">فراسنین <small>(۳۸۲,۷ تا ۳۷۲,۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="فامنین (زمین‌شناسی)">فامنین <small>(۳۷۲,۷ تا ۳۵۸,۹ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(246,200,122);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="دوونین میانه">میانه <small>(۳۹۳,۳ تا ۳۸۲,۷ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%84%DB%8C%D9%86" title="ایفلین">ایفلین <small>(۳۹۳,۳ تا ۳۸۷,۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ژیوتین">ژیوتین <small>(۳۸۷,۷ تا ۳۸۲,۷ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(239,176,99);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="دوونین پیشین">پیشین <small>(۴۱۹,۲ تا ۳۹۳,۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AE%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%86" title="لاخکووین">لاخکووین <small>(۴۱۹,۲ تا ۴۱۰,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="پراگین">پراگین <small>(۴۱۰,۸ تا ۴۰۷,۶ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B3%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="امسین (زمین‌شناسی)">امسین <small>(۴۰۷,۶ تا ۳۹۳,۳ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(166,223,197);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سیلورین">سیلورین<br /> <small>(۴۴۳,۸ تا ۴۱۹,۲ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(228,242,230);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="پریدولی">پریدولی <small>(۴۲۳ تا ۴۱۹,۲ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(180,229,219);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%88" class="mw-redirect" title="لودلوو">لودلوو <small>(۴۲۷,۴ تا ۴۲۳ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="گورستین">گورستین <small>(۴۲۷,۴ تا ۴۲۵,۶ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="لودفوردین">لودفوردین <small>(۴۲۵,۶ تا ۴۲۳ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(164,224,208);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%88%D9%86%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="ونلاک">ونلاک <small>(۴۳۳,۴ تا ۴۲۷,۴ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="شینوودین">شینوودین <small>(۴۳۳,۴ تا ۴۳۰,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="هومرین">هومرین <small>(۴۳۰,۵ تا ۴۲۷,۴ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(126,215,198);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="لاندووری">لاندووری <small>(۴۴۳,۸ تا ۴۳۳,۴ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="رودانین (زمین‌شناسی)">رودانین <small>(۴۴۳,۸ تا ۴۴۰,۸ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="آئرونین">آئرونین <small>(۴۴۰,۸ تا ۴۳۸,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%DB%8C%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تلیچین">تلیچین <small>(۴۳۸,۵ تا ۴۳۳,۴ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(0,169,138);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="اردویسین">اردویسین<br /> <small>(۴۸۵,۴ تا ۴۴۳,۸ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(94,204,169);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="اردویسین پسین">پسین <small>(۴۵۸,۴ تا ۴۴۳,۸ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="سندبین">سندبین <small>(۴۵۸,۴ تا ۴۵۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="کاتین (زمین‌شناسی)">کاتین <small>(۴۵۳ تا ۴۴۵,۲ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="هیرنانتین">هیرنانتین <small>(۴۴۵,۲ تا ۴۴۳,۸ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(0,189,151);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="اردویسین میانه">میانه <small>(۴۷۰ تا ۴۵۸,۴ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="داپینگین">داپینگین <small>(۴۷۰ تا ۴۶۷,۳ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="داریویلین">داریویلین <small>(۴۶۷,۳ تا ۴۵۸,۴ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(0,175,137);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="اردویسین پیشین">پیشین <small>(۴۸۵,۴ تا ۴۷۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="ترمادوسین">ترمادوسین <small>(۴۸۵,۴ تا ۴۷۷,۷ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="فلوئین">فلوئین <small>(۴۷۷,۷ تا ۴۷۰ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;;background:rgb(129,170,114);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="کامبرین">کامبرین<br /> <small>(۵۴۱ تا ۴۸۵,۴ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(173,221,168);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="فورونجین">فورونجین <small>(۴۹۷ تا ۴۸۵,۴ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="پایبین">پایبین <small>(۴۹۷ تا ۴۹۴ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="ژیانگشانین">ژیانگشانین <small>(۴۹۴ تا ۴۸۹,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%88%D8%A8_%DB%B1%DB%B0_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اشکوب ۱۰ کامبرین">عصر ۱۰* <small>(۴۸۹,۵ تا ۴۸۵,۴ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(161,207,155);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="میائولینگین">میائولینگین <small>(۵۰۹ تا ۴۹۷ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A6%D9%86" title="وولیوئن">وولیوئن <small>(۵۰۹ تا ۵۰۴,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86" title="درومین">درومین <small>(۵۰۴,۵ تا ۵۰۰,۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DA%98%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="گوژانگین">گوژانگین <small>(۵۰۰,۵ تا ۴۹۷ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(149,194,143);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%81_%DB%B2_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="ردیف ۲ کامبرین">دور ۲* <small>(۵۲۱ تا ۵۰۹ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%88%D8%A8_%DB%B3_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اشکوب ۳ کامبرین">عصر ۳* <small>(۵۲۱ تا ۵۱۴ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%88%D8%A8_%DB%B4_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اشکوب ۴ کامبرین">عصر ۴* <small>(۵۱۴ تا ۵۰۹ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(138,181,132);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%86%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="ترنووین">ترنووین <small>(۵۴۱ تا ۵۲۱ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="فورتونین">فورتونین <small>(۵۴۱ تا ۵۲۹ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%88%D8%A8_%DB%B2_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اشکوب ۲ کامبرین">عصر ۲* <small>(۵۲۹ تا ۵۲۱ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:rgb(63,174,173);"><div><small><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کازیمووین">کازیمووین</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%DA%98%D9%84%DB%8C%D9%86" title="گژلین">گژلین</a> زیردور <b><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86" title="پنسیلوانین">پنسیلوانین پسین <small>(۳۰۷ تا ۲۹۸,۹ م.س.پ)</small></a></b> را تشکیل می‌دهند.</small></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible uncollapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#dd9;background:rgb(254,91,113);"><div id="بزرگ‌ابردوران_پرکامبرین_(۴۵۶۷_تا_۵۴۱_م.س.پ)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="پرکامبرین">بزرگ‌ابردوران پرکامبرین <small>(۴۵۶۷ تا ۵۴۱ م.س.پ)</small></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;;background:rgb(254,91,113);"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مقیاس زمانی زمین‌شناسی">ابردوران‌ها</a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="دوران‌ها" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;background:rgb(254,91,113);"><div style="padding:0em 0.75em;"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوران (زمین‌شناسی)">دوران‌ها</a></span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;background:rgb(254,91,113);"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="دوره (زمین‌شناسی)">دوره‌ها</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;;background:rgb(254,76,104);"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشین‌زیستی">پیشین‌زیستی<br /><small>(۲۵۰۰ تا ۵۴۱ م.س.پ)</small></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,183,87);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="پیشین‌زیستی نو">نو <small>(۱۰۰۰ تا ۵۴۱ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="تونین">تونین <small>(۱۰۰۰ تا ۷۲۰ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C%D9%86" title="کریوژنین">کریوژنین <small>(۷۲۰ تا ۶۳۵ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ادیاکاران">ادیاکاران <small>(۶۳۵ تا ۵۴۱ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,184,114);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیشین‌زیستی میانه">میانه <small>(۱۶۰۰ تا ۱۰۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86" title="کالیمین">کالیمین <small>(۱۶۰۰ تا ۱۴۰۰ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="اکتاسین">اکتاسین <small>(۱۴۰۰ تا ۱۲۰۰ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%86" title="استنین">استنین <small>(۱۲۰۰ تا ۱۰۰۰ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,91,113);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a class="mw-selflink selflink">دیرینه <small>(۲۵۰۰ تا ۱۶۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سیدرین">سیدرین <small>(۲۵۰۰ تا ۲۳۰۰ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="ریاسین">ریاسین <small>(۲۳۰۰ تا ۲۰۵۰ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اوروسیرین">اوروسیرین <small>(۲۰۵۰ تا ۱۸۰۰ م.س.پ)</small></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="استاترین">استاترین <small>(۱۸۰۰ تا ۱۶۰۰ م.س.پ)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;;background:rgb(254,0,124);"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نخست‌زیستی">نخست‌زیستی<br /> <small>(۴۰۰۰ تا ۲۵۰۰ م.س.پ)</small></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,166,186);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="نخست‌زیستی نو">نو <small>(۲۸۰۰ تا ۲۵۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,124,163);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نخست‌زیستی میانه">میانه <small>(۳۲۰۰ تا ۲۸۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(254,91,151);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="نخست‌زیستی دیرینه">دیرینه <small>(۳۶۰۰ تا ۳۲۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(238,0,125);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D9%85_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="سپیده‌دم نخست‌زیستی">سپیده‌دم <small>(۴۰۰۰ تا ۳۶۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;;background:rgb(203,3,129);"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشازیستی">پیشازیستی <br /><small>(۴۵۶۷ تا ۴۰۰۰ م.س.پ)</small></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(203,3,129);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشازیستی">نو <small>(۴۱۰۰ تا ۴۰۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(203,3,129);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشازیستی">میانه <small>(۴۳۰۰ تا ۴۱۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:17.5em;;background:rgb(203,3,129);"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="پیشازیستی">دیرینه <small>(۴۵۶۷ تا ۴۳۰۰ م.س.پ)</small></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:#dd9;"><div><small>م.س.پ = میلیون سال پیش - ه.س.پ = هزار سال پیش - <b>*</b>توسط <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کمیسیون بین‌المللی چینه‌شناسی">کمیسیون بین‌المللی چینه‌شناسی</a> به رسمیت شناخته نشده‌ است.</small></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q193738#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q193738#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q193738#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4309915-4">آلمان</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ستارگان_دارای_نام_خاص" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85" title="الگو:ستاره‌های دارای نام"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ستاره‌های دارای نام (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ستاره‌های دارای نام"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ستارگان_دارای_نام_خاص" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="فهرست نام‌های سنتی ستارگان">ستارگان دارای نام خاص</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خانوادهٔ خرس بزرگ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em">خرس بزرگ: <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%87_(%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87)" title="دبه (ستاره)">دُبه</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="مراق">مَراق</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%AE%D8%B0" title="فخذ">فَخذ</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%B2" title="مغرز">مَغرِز</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%86_(%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87)" title="جون (ستاره)">جَون</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A6%D8%B2%D8%B1" title="مئزر">مِئزَر</a> •  <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF" title="قائد">قائد</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B6_(%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87)" title="حوض (ستاره)">حوض</a> •  <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ثالثه شمالی">ثالثهٔ شمالی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%87_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="ثالثه جنوبی">ثالثهٔ جنوبی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ثانیه شمالی">ثانیهٔ شمالی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ثانیه جنوبی (صفحه وجود ندارد)">ثانیه جنوبی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="اولی شمالی">اولی شمالی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اولی جنوبی">اولی جنوبی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%B3_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="امیکرون خرس بزرگ">پوز خرس</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%87%D8%A7" title="سها">سُها</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A6%D8%B2%D8%B1" title="مئزر">مئزر</a> خرس کوچک: اخفی‌الفرقدین جدی (ستاره) ستارهٔ قطبی فَرقَد کوکب شمالی (انور فَرقَدان) ییلدون (دلتا خرس کوچک). اژدها: بطن‌الثُّعبان شمالی بطن‌الثَّعبان جنوبی تیل تیس ثُعبان ذیخ جوزا رأس‌التّنین ذبه رأس‌الثُّعبان راقص صافی عواد.</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خانوادهٔ منطقةالبروج</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_(%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87)" title="جبهه (ستاره)">جبهه</a> ابدم (ذَنَب‌الاسد، قنب‌الاسد، بتا شیر) خراتان رأس شمالی اسد رأس جنوبی اسد زُبرةالاسد سوبرا ضفیره طرف (لاندا شیر) ظَهرالاسد (میان، تتا شیر) منقارالاسد قلب‌الاسد (نخو، آلفا شیر) عوا (ماشاهه، دلتا دوشیزه) انگورچین سماک اعزل (اسپور، آلفا دوشیزه) پوریما رِجل‌العَوّا زاویةالعَوّا زاویه (اتا دوشیزه) سرما (تطریز) زبانی جنوبی زبن جنوبی (کفه جنوبی) زبن شمالی (کفه شمالی) زبن‌العقرب زبن‌العقربی</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خانوادهٔ زانوزده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em">-</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خانوادهٔ شکارچی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B7%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="ابط‌الجوزا">اِبط‌الجوزا</a> • </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آب‌های آسمانی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B1" title="آخرالنهر">آخرالنّهر</a> اسپکتروم آشیانه بیض تیمین رانا زورق صادره ظلیم عوجةالنّهر قید ذَنَب دلفین روتانو سوالوسین قطعةالفرس فم‌الحوت آویور توریس سهیل آب آرام، سهیل حضار، سهیل حضیر، تسین کی، سهیل‌المحلف، فخذ (آلفا کبوتر)، وزن</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خانوادهٔ بایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em">-</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خانوادهٔ لاکل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em">-</div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37527932">.mw-parser-output .asbox{position:relative;overflow:hidden}.mw-parser-output .asbox table{background:transparent}.mw-parser-output .asbox p{margin:0}.mw-parser-output .asbox p+p{margin-top:0.25em}.mw-parser-output .asbox-body{font-style:italic}.mw-parser-output .asbox-note{font-size:smaller}.mw-parser-output .asbox .navbar{position:absolute;top:-0.75em;left:1em;display:none}</style><div role="note" class="metadata plainlinks asbox stub"><table role="presentation"><tbody><tr class="noresize"><td style="padding-left:0.4em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:WikiProject_Geology.svg" class="mw-file-description"><img alt="آیکون خرد" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/WikiProject_Geology.svg/35px-WikiProject_Geology.svg.png" decoding="async" width="35" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/WikiProject_Geology.svg/53px-WikiProject_Geology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/WikiProject_Geology.svg/70px-WikiProject_Geology.svg.png 2x" data-file-width="327" data-file-height="328" /></a></span></td><td><p class="asbox-body">این یک <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AE%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:خرد">مقالهٔ خرد</a> <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زمین‌شناسی">زمین‌شناسی</a> است. می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit">گسترش آن</a> به ویکی‌پدیا کمک کنید.</p></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پیشین‌زیستی_دیرینه&oldid=33830756">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پیشین‌زیستی_دیرینه&oldid=33830756</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های خرد زمین‌شناسی">مقاله‌های خرد زمین‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="رده:پیشین‌زیستی دیرینه">پیشین‌زیستی دیرینه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="رده:پیشین‌زیستی">پیشین‌زیستی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:دوران‌های زمین‌شناسی">دوران‌های زمین‌شناسی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_Lang-xx_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="رده:پیوند رده انبار از ویکی‌داده">پیوند رده انبار از ویکی‌داده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF" title="رده:همه مقاله‌های خرد">همه مقاله‌های خرد</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱ ساعت ۲۳:۱۹ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-gbhlh","wgBackendResponseTime":199,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.572","walltime":"0.745","ppvisitednodes":{"value":30068,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":465805,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":53266,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":23395,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 628.144 1 -total"," 84.98% 533.804 2 الگو:Navbox_with_collapsible_groups"," 62.54% 392.813 24 الگو:Navbox"," 56.08% 352.282 1 الگو:تاریخ_زمین‌شناختی"," 53.70% 337.329 22 الگو:Navbox_subgroup"," 17.02% 106.935 80 الگو:Period_color"," 16.73% 105.106 1 الگو:Lang-en"," 10.44% 65.563 1 الگو:انبار-رده"," 9.86% 61.952 1 الگو:پروژه_خواهر"," 9.55% 59.994 1 الگو:Side_box"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.243","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":20856249,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-4cv7v","timestamp":"20241116233848","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u067e\u06cc\u0634\u06cc\u0646\u200c\u0632\u06cc\u0633\u062a\u06cc \u062f\u06cc\u0631\u06cc\u0646\u0647","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q193738","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q193738","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2015-09-16T23:53:37Z","dateModified":"2021-12-29T23:19:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/31\/Vredefort_Dome_STS51I-33-56AA.jpg"}</script> </body> </html>