CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="be" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Зараастрызм — Вікіпедыя</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","студзень","люты","сакавік","красавік","Май","чэрвень","ліпень","жнівень","верасень","кастрычнік","лістапад","снежань"],"wgRequestId":"90fb4722-ad01-4d19-9c9b-fd52f40595f8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Зараастрызм","wgTitle":"Зараастрызм","wgCurRevisionId":4647106,"wgRevisionId":4647106,"wgArticleId":58817,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Артыкулы з універсальнай карткай","Вікіпедыя:Карткі без параметраў","Артыкулы з універсальнай карткай, якая меркавана недарэчная","Удакладненне арфаграфіі","Артыкулы да фарматавання", "Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай","Вікіпедыя:Істотныя артыкулы","Зараастрызм"],"wgPageViewLanguage":"be","wgPageContentLanguage":"be","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Зараастрызм","wgRelevantArticleId":58817,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4647106,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"be","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"be"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[], "wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9601","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.edittop","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.navboxNavigation","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.Statistics","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession", "wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=be&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Faravahar.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="755"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Faravahar.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="504"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="403"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Зараастрызм — Вікіпедыя"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//be.m.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Правіць" href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Вікіпедыя (be)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//be.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Вікіпедыя струмень Atom" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Зараастрызм rootpage-Зараастрызм skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Перайсці да зместу</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Галоўнае меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Галоўнае меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Галоўнае меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навігацыя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Адкрыць Галоўную старонку [z]" accesskey="z"><span>Галоўная старонка</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Пра праект, чым можна заняцца, дзе што шукаць"><span>Супольнасць</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges" title="Пералік нядаўніх змяненняў у віксе. [r]" accesskey="r"><span>Апошнія змены</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:NewPages"><span>Новыя старонкі</span></a></li><li id="n-Village-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC"><span>Форум</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Random" title="Паказаць выпадковую старонку [x]" accesskey="x"><span>Выпадковая старонка</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" title="Дзе можна атрымаць тлумачэнні."><span>Даведка</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Паведаміць пра памылку</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Вікіпедыя" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-be.svg" style="width: 7.625em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-be.svg" width="117" height="12" style="width: 7.3125em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Пошук</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Шукаць у Вікіпедыі" aria-label="Шукаць у Вікіпедыі" autocapitalize="sentences" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Адмысловае:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пошук</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Асабістыя інструменты"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Выгляд" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Выгляд</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be" class=""><span>Ахвяраваць</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова" class=""><span>Стварыць уліковы запіс</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o" class=""><span>Увайсці</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Больш магчымасцей" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Асабістыя інструменты" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Асабістыя інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Меню ўдзельніка" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be"><span>Ахвяраваць</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Стварыць уліковы запіс</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Увайсці</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Старонкі для ананімных рэдактараў <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" aria-label="Даведацца больш пра праўку"><span>даведацца больш</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyContributions" title="Спіс правак, зробленых з гэтага IP-адраса [y]" accesskey="y"><span>Уклад</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyTalk" title="Размовы пра праўкі, зробленыя з гэтага IP-адраса [n]" accesskey="n"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Змест" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Змест</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">схаваць</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Пачатак</div> </a> </li> <li id="toc-Назва" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Назва"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Назва</span> </div> </a> <ul id="toc-Назва-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Асновы_веравучэння" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Асновы_веравучэння"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Асновы веравучэння</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Асновы_веравучэння-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Асновы веравучэння</span> </button> <ul id="toc-Асновы_веравучэння-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ахура_Мазда" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ахура_Мазда"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Ахура Мазда</span> </div> </a> <ul id="toc-Ахура_Мазда-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Аша_і_Друдж" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Аша_і_Друдж"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Аша і Друдж</span> </div> </a> <ul id="toc-Аша_і_Друдж-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Два_Духа" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Два_Духа"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Два Духа</span> </div> </a> <ul id="toc-Два_Духа-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Заратуштра" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Заратуштра"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Заратуштра</span> </div> </a> <ul id="toc-Заратуштра-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Вызнанне_веры" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Вызнанне_веры"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Вызнанне веры</span> </div> </a> <ul id="toc-Вызнанне_веры-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Добрыя_думкі,_добрыя_словы,_добрыя_дзеі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Добрыя_думкі,_добрыя_словы,_добрыя_дзеі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Добрыя думкі, добрыя словы, добрыя дзеі</span> </div> </a> <ul id="toc-Добрыя_думкі,_добрыя_словы,_добрыя_дзеі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Амешаспенты" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Амешаспенты"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>Амешаспенты</span> </div> </a> <ul id="toc-Амешаспенты-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Язаты,_раты_і_фравашы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Язаты,_раты_і_фравашы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.8</span> <span>Язаты, раты і фравашы</span> </div> </a> <ul id="toc-Язаты,_раты_і_фравашы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Агонь_і_святло" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Агонь_і_святло"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.9</span> <span>Агонь і святло</span> </div> </a> <ul id="toc-Агонь_і_святло-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Рай_і_пекла" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Рай_і_пекла"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.10</span> <span>Рай і пекла</span> </div> </a> <ul id="toc-Рай_і_пекла-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Фрашо-керэці" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Фрашо-керэці"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.11</span> <span>Фрашо-керэці</span> </div> </a> <ul id="toc-Фрашо-керэці-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Авеста" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Авеста"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Авеста</span> </div> </a> <ul id="toc-Авеста-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сімвалы_зараастрызму" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Сімвалы_зараастрызму"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Сімвалы зараастрызму</span> </div> </a> <ul id="toc-Сімвалы_зараастрызму-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Гісторыя" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Гісторыя"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Гісторыя</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Гісторыя-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Гісторыя</span> </button> <ul id="toc-Гісторыя-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Час_Заратуштры" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Час_Заратуштры"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Час Заратуштры</span> </div> </a> <ul id="toc-Час_Заратуштры-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Лакалізацыя_пропаведзі_Заратуштры" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Лакалізацыя_пропаведзі_Заратуштры"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Лакалізацыя пропаведзі Заратуштры</span> </div> </a> <ul id="toc-Лакалізацыя_пропаведзі_Заратуштры-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Перыядызацыя_зараастрызму" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Перыядызацыя_зараастрызму"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Перыядызацыя зараастрызму</span> </div> </a> <ul id="toc-Перыядызацыя_зараастрызму-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Плыні_ў_зараастрызме" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Плыні_ў_зараастрызме"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Плыні ў зараастрызме</span> </div> </a> <ul id="toc-Плыні_ў_зараастрызме-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Празелітызм" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Празелітызм"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Празелітызм</span> </div> </a> <ul id="toc-Празелітызм-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Іерархія" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Іерархія"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Іерархія</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Іерархія-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Іерархія</span> </button> <ul id="toc-Іерархія-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Святарства" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Святарства"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Святарства</span> </div> </a> <ul id="toc-Святарства-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Свяшчэнныя_агні" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Свяшчэнныя_агні"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Свяшчэнныя агні</span> </div> </a> <ul id="toc-Свяшчэнныя_агні-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Святыя_месцы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Святыя_месцы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Святыя месцы</span> </div> </a> <ul id="toc-Святыя_месцы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Светапогляд_і_маральнасць" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Светапогляд_і_маральнасць"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Светапогляд і маральнасць</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Светапогляд_і_маральнасць-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Светапогляд і маральнасць</span> </button> <ul id="toc-Светапогляд_і_маральнасць-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Галоўнае_маральнае_правіла" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Галоўнае_маральнае_правіла"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Галоўнае маральнае правіла</span> </div> </a> <ul id="toc-Галоўнае_маральнае_правіла-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Грамадства" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Грамадства"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Грамадства</span> </div> </a> <ul id="toc-Грамадства-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ежа" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ежа"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Ежа</span> </div> </a> <ul id="toc-Ежа-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сабака" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Сабака"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Сабака</span> </div> </a> <ul id="toc-Сабака-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Абрадавая_практыка" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Абрадавая_практыка"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Абрадавая практыка</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Абрадавая_практыка-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Абрадавая практыка</span> </button> <ul id="toc-Абрадавая_практыка-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ясна" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ясна"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Ясна</span> </div> </a> <ul id="toc-Ясна-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Джашн_(Джашан)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Джашн_(Джашан)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Джашн (Джашан)</span> </div> </a> <ul id="toc-Джашн_(Джашан)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Седрэ-пушы_або_Наўджот" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Седрэ-пушы_або_Наўджот"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Седрэ-пушы або Наўджот</span> </div> </a> <ul id="toc-Седрэ-пушы_або_Наўджот-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Пяціразовы_малітва" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Пяціразовы_малітва"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.4</span> <span>Пяціразовы малітва</span> </div> </a> <ul id="toc-Пяціразовы_малітва-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Гавахгіры" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Гавахгіры"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.5</span> <span>Гавахгіры</span> </div> </a> <ul id="toc-Гавахгіры-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Новзудзі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Новзудзі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.6</span> <span>Новзудзі</span> </div> </a> <ul id="toc-Новзудзі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Абрады_пахавання" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Абрады_пахавання"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.7</span> <span>Абрады пахавання</span> </div> </a> <ul id="toc-Абрады_пахавання-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Порсе" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Порсе"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.8</span> <span>Порсе</span> </div> </a> <ul id="toc-Порсе-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Барашнум" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Барашнум"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.9</span> <span>Барашнум</span> </div> </a> <ul id="toc-Барашнум-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Сувязь_з_іншымі_рэлігіямі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Сувязь_з_іншымі_рэлігіямі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Сувязь з іншымі рэлігіямі</span> </div> </a> <ul id="toc-Сувязь_з_іншымі_рэлігіямі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сучаснае_становішча" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Сучаснае_становішча"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Сучаснае становішча</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Сучаснае_становішча-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Сучаснае становішча</span> </button> <ul id="toc-Сучаснае_становішча-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Зараастрыйцы_ў_Іране" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Зараастрыйцы_ў_Іране"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Зараастрыйцы ў Іране</span> </div> </a> <ul id="toc-Зараастрыйцы_ў_Іране-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зараастрыйцы_ў_Індыі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Зараастрыйцы_ў_Індыі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Зараастрыйцы ў Індыі</span> </div> </a> <ul id="toc-Зараастрыйцы_ў_Індыі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Дыяспара" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Дыяспара"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.3</span> <span>Дыяспара</span> </div> </a> <ul id="toc-Дыяспара-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Празеліты" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Празеліты"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.4</span> <span>Празеліты</span> </div> </a> <ul id="toc-Празеліты-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Цікавыя_факты" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Цікавыя_факты"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Цікавыя факты</span> </div> </a> <ul id="toc-Цікавыя_факты-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-У_масавай_культуры" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#У_масавай_культуры"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>У масавай культуры</span> </div> </a> <ul id="toc-У_масавай_культуры-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зноскі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Зноскі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Зноскі</span> </div> </a> <ul id="toc-Зноскі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Змест" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Пераключыць змест" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Пераключыць змест</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Зараастрызм</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Перайсці да артыкула на іншай мове. Даступны на 146 мовах." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-146" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">146 моў</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – афрыкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="афрыкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – швейцарская нямецкая" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарская нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – арагонская" lang="an" hreflang="an" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонская" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारसी धर्म – ангіка" lang="anp" hreflang="anp" data-title="पारसी धर्म" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангіка" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D9%8A%D8%A9" title="الزرادشتية – арабская" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الزرادشتية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабская" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D9%8A%D9%87" title="زرادشتيه – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="زرادشتيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%B0%E0%A6%A5%E0%A7%81%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="জৰথুষ্ট্ৰবাদ – асамская" lang="as" hreflang="as" data-title="জৰথুষ্ট্ৰবাদ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="асамская" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismu" title="Zoroastrismu – астурыйская" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Zoroastrismu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Z%C9%99rd%C3%BC%C5%9Ft%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Zərdüştçülük – азербайджанская" lang="az" hreflang="az" data-title="Zərdüştçülük" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанская" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مزدیسنا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – башкірская" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкірская" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Zuoruoastr%C4%97zmos" title="Zuoruoastrėzmos – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Zuoruoastrėzmos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianismo" title="Zoroastrianismo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Zoroastrianismo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Зараастрызм – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Зараастрызм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Зороастризъм – балгарская" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Зороастризъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="балгарская" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A5%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="জরাথুস্ট্রবাদ – бенгальская" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জরাথুস্ট্রবাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальская" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%9B%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BD%B2%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BC%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%B4%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="ཛོ་ར་སིའི་ཆོས་ལུགས། – тыбецкая" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཛོ་ར་སིའི་ཆོས་ལུགས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тыбецкая" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Zoroastregezh" title="Zoroastregezh – брэтонская" lang="br" hreflang="br" data-title="Zoroastregezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="брэтонская" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizam" title="Zoroastrizam – баснійская" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Zoroastrizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="баснійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianisme" title="Zoroastrianisme – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Zoroastrianisme" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%BD_%D1%88%D0%B0%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Зороастрын шажан – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Зороастрын шажан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – каталанская" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанская" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – чачэнская" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чачэнская" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Sorowastrismo" title="Sorowastrismo – себуана" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Sorowastrismo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуана" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B2%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="ئایینی زەردەشتی – цэнтральнакурдская" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئایینی زەردەشتی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="цэнтральнакурдская" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Zerd%C3%BC%C5%9Ftlik" title="Zerdüştlik – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Zerdüştlik" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – чэшская" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чэшская" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%C4%83%D1%80%D1%82%C4%83%D1%88" title="Сăртăш – чувашская" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Сăртăш" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашская" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Zoroastriaeth" title="Zoroastriaeth – валійская" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Zoroastriaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валійская" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Zarathustrianisme" title="Zarathustrianisme – дацкая" lang="da" hreflang="da" data-title="Zarathustrianisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – нямецкая" lang="de" hreflang="de" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Zerdu%C5%9Ftiye" title="Zerduştiye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Zerduştiye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8A%DE%A7%DE%83%DE%A8%DE%90%DE%A9%DE%8B%DE%A9%DE%82%DE%B0" title="ފާރިސީދީން – мальдыўская" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ފާރިސީދީން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="мальдыўская" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CF%89%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Ζωροαστρισμός – грэчаская" lang="el" hreflang="el" data-title="Ζωροαστρισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грэчаская" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – англійская" lang="en" hreflang="en" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англійская" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – эсперанта" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанта" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – іспанская" lang="es" hreflang="es" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="іспанская" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – эстонская" lang="et" hreflang="et" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонская" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – баскская" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскская" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismu" title="Zoroastrismu – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Zoroastrismu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا – фарсі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مزدیسنا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Zarathustralaisuus" title="Zarathustralaisuus – фінская" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Zarathustralaisuus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фінская" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – французская" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французская" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Soroastrismus" title="Soroastrismus – паўночнафрызская" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Soroastrismus" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="паўночнафрызская" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Soro%C3%A4strisme" title="Soroästrisme – заходняя фрызская" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Soroästrisme" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="заходняя фрызская" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3r%C3%B3starachas" title="Sóróstarachas – ірландская" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sóróstarachas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ірландская" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – галісійская" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галісійская" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Soro%C3%A1toro_jerovia" title="Soroátoro jerovia – гуарані" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Soroátoro jerovia" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарані" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="જરથોસ્તી ધર્મ – гуджараці" lang="gu" hreflang="gu" data-title="જરથોસ્તી ધર્મ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджараці" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Zoroastra" title="Zoroastra – хауса" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Zoroastra" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%95%D7%A8%D7%95%D7%90%D7%A1%D7%98%D7%A8%D7%99%D7%95%D7%AA" title="זורואסטריות – іўрыт" lang="he" hreflang="he" data-title="זורואסטריות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="іўрыт" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारसी धर्म – хіндзі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पारसी धर्म" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хіндзі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizam" title="Zoroastrizam – харвацкая" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zoroastrizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="харвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Zoroasztrizmus" title="Zoroasztrizmus – венгерская" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Zoroasztrizmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерская" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Զրադաշտականություն – армянская" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Զրադաշտականություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянская" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Զրադաշտականութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Զրադաշտականութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – інтэрлінгва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="інтэрлінгва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianisme" title="Zoroastrianisme – інданезійская" lang="id" hreflang="id" data-title="Zoroastrianisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="інданезійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – ігба" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ігба" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Soroastrianismo" title="Soroastrianismo – ілакана" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Soroastrianismo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ілакана" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3r%C3%B3ismi" title="Sóróismi – ісландская" lang="is" hreflang="is" data-title="Sóróismi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ісландская" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – італьянская" lang="it" hreflang="it" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="італьянская" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BE%E3%83%AD%E3%82%A2%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%BC%E6%95%99" title="ゾロアスター教 – японская" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ゾロアスター教" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японская" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Zoroaschrianizim" title="Zoroaschrianizim – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Zoroaschrianizim" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ზოროასტრიზმი – грузінская" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ზოროასტრიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузінская" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Z%C3%A1rd%C3%BAshtiylik_dini" title="Zárdúshtiylik dini – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Zárdúshtiylik dini" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Zarathustra_%C5%8Bgb%C9%9By%C9%9B" title="Zarathustra ŋgbɛyɛ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Zarathustra ŋgbɛyɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – казахская" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахская" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9D%E0%B2%B0%E0%B2%A4%E0%B3%81%E0%B2%B7%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%B0_%E0%B2%AE%E0%B2%A4" title="ಝರತುಷ್ಟ್ರ ಮತ – канада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಝರತುಷ್ಟ್ರ ಮತ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="канада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A1%B0%EB%A1%9C%EC%95%84%EC%8A%A4%ED%84%B0%EA%B5%90" title="조로아스터교 – карэйская" lang="ko" hreflang="ko" data-title="조로아스터교" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="карэйская" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Zerde%C5%9Ft%C3%AE" title="Zerdeştî – курдская" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zerdeştî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдская" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – кіргізская" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="кіргізская" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – лацінская" lang="la" hreflang="la" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="лацінская" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmo" title="Zoroastrizmo – ладына" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Zoroastrizmo" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ладына" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – лімбургская" lang="li" hreflang="li" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лімбургская" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianesim" title="Zoroastrianesim – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Zoroastrianesim" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmas" title="Zoroastrizmas – літоўская" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Zoroastrizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="літоўская" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisms" title="Zoroastrisms – латышская" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zoroastrisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышская" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0" title="Зороастризма – макшанская" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Зороастризма" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="макшанская" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Z%C3%B4r%C3%B4astrisma" title="Zôrôastrisma – малагасійская" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Zôrôastrisma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасійская" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Зороастризам – македонская" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Зороастризам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонская" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം – малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – мангольская" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="мангольская" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B6%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारशी धर्म – маратхі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पारशी धर्म" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Majusi" title="Majusi – малайская" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Majusi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/%C5%BBoroastrijani%C5%BCmu" title="Żoroastrijaniżmu – мальтыйская" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Żoroastrijaniżmu" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальтыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – мірандыйская" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="мірандыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%91%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%AC" title="ဇိုရိုရက်စထရာဘာသာ – бірманская" lang="my" hreflang="my" data-title="ဇိုရိုရက်စထရာဘာသာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бірманская" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا – мазандэранская" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مزدیسنا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандэранская" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – ніжненямецкая" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ніжненямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारसी धर्म – непальская" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पारसी धर्म" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальская" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%86%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B0_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="जोरोआस्तर धर्म – неўары" lang="new" hreflang="new" data-title="जोरोआस्तर धर्म" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неўары" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – нідэрландская" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нідэрландская" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Parsisme" title="Parsisme – нарвежская (нюношк)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Parsisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нарвежская (нюношк)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – нарвежская (букмол)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="нарвежская (букмол)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – аксітанская" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="аксітанская" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A9%80_%E0%A8%A7%E0%A8%B0%E0%A8%AE" title="ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ – панджабі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджабі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zaratusztrianizm" title="Zaratusztrianizm – польская" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Zaratusztrianizm" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польская" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="زرتشتیت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="زرتشتیت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="زرتشتیان – пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="زرتشتیان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – партугальская" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="партугальская" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – румынская" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынская" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – руская" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="руская" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Зороастрізм – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Зороастрізм" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – якуцкая" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="якуцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Zoruastrismu" title="Zoruastrismu – сіцылійская" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Zoruastrismu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сіцылійская" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – шатландская" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шатландская" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%D9%8A_%D9%85%D8%B0%DA%BE%D8%A8" title="زرتشتي مذھب – сіндхі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="زرتشتي مذھب" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="сіндхі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizam" title="Zoroastrizam – сербскахарвацкая" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Zoroastrizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскахарвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmus" title="Zoroastrizmus – славацкая" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Zoroastrizmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="славацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="زرتشتیت – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="زرتشتیت" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zaratustrstvo" title="Zaratustrstvo – славенская" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zaratustrstvo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="славенская" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Uzoroasti" title="Uzoroasti – шона" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Uzoroasti" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmi" title="Zoroastrizmi – албанская" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Zoroastrizmi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанская" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Зороастризам – сербская" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Зороастризам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербская" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianisme" title="Zoroastrianisme – сунда" lang="su" hreflang="su" data-title="Zoroastrianisme" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунда" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – шведская" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведская" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uzoroasta" title="Uzoroasta – суахілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uzoroasta" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%B0%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%9A%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சரதுசம் – тамільская" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சரதுசம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамільская" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%8A%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%82" title="జొరాస్ట్రియన్ మతం – тэлугу" lang="te" hreflang="te" data-title="జొరాస్ట్రియన్ మతం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="тэлугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BD%D0%BE" title="Маздаясно – таджыкская" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Маздаясно" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджыкская" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="ศาสนาโซโรอัสเตอร์ – тайская" lang="th" hreflang="th" data-title="ศาสนาโซโรอัสเตอร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайская" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Zaratu%C5%9Ftra%C3%A7ylyk" title="Zaratuştraçylyk – туркменская" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Zaratuştraçylyk" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="туркменская" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianismo" title="Zoroastrianismo – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Zoroastrianismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Z%C9%99rdu%C5%A1ti%C9%99ti" title="Zərduštiəti – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Zərduštiəti" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Zerd%C3%BC%C5%9Ft%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Zerdüştçülük – турэцкая" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Zerdüştçülük" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турэцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D3%99%D1%80%D0%B4%D3%A9%D1%88%D1%82%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Зәрдөштлек – татарская" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Зәрдөштлек" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарская" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%87%D8%B4%D8%AA%D9%89%D9%84%D9%89%D9%83" title="زەردۇشتىلىك – уйгурская" lang="ug" hreflang="ug" data-title="زەردۇشتىلىك" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="уйгурская" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – украінская" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украінская" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="زرتشتیت – урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="زرتشتیت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Zardushtiylik" title="Zardushtiylik – узбекская" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Zardushtiylik" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекская" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%8Fa_gi%C3%A1o" title="Hỏa giáo – в’етнамская" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hỏa giáo" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="в’етнамская" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianismo" title="Zoroastrianismo – варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Zoroastrianismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%9C%E7%81%AB%E6%95%99" title="拜火教 – ву" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="拜火教" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ву" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ზოროასტრიზმი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ზოროასტრიზმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%90%D7%A8%D7%90%D7%90%D7%A1%D7%98%D7%A8%D7%99%D7%96%D7%9D" title="זאראאסטריזם – ідыш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="זאראאסטריזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ідыш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%86%E6%95%99" title="祆教 – кітайская" lang="zh" hreflang="zh" data-title="祆教" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кітайская" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%86%E6%95%99" title="祆教 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="祆教" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Zoroaster-k%C3%A0u" title="Zoroaster-kàu – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Zoroaster-kàu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%91%A3%E7%BE%85%E4%BA%9E%E6%96%AF%E5%BE%B7%E6%95%99" title="瑣羅亞斯德教 – кантонскі дыялект кітайскай" lang="yue" hreflang="yue" data-title="瑣羅亞斯德教" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонскі дыялект кітайскай" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9601#sitelinks-wikipedia" title="Правіць міжмоўныя спасылкі" class="wbc-editpage">Правіць спасылкі</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Прасторы назваў"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Паказаць уласна змест старонкі [c]" accesskey="c"><span>Старонка</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B:%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Размовы пра змест гэтай старонкі (няма такой старонкі) [t]" accesskey="t"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Змяніць моўны варыянт" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">беларуская</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Віды"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=history" title="Ранейшыя версіі гэтай старонкі. [h]" accesskey="h"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Інструменты" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Інструменты</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Больш магчымасцей" > <div class="vector-menu-heading"> Дзеянні </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=history"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Агульныя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:WhatLinksHere/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Спіс вікістаронак, якія спасылаюцца сюды [j]" accesskey="j"><span>Сюды спасылаюцца</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChangesLinked/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" rel="nofollow" title="Нядаўнія змены ў старонках, на якія спасылаецца гэтая старонка [k]" accesskey="k"><span>Звязаныя праўкі</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:SpecialPages" title="Пералік усіх адмысловых старонак [q]" accesskey="q"><span>Адмысловыя старонкі</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&oldid=4647106" title="Нязменная спасылка на гэтую версію гэтай старонкі"><span>Нязменная спасылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=info" title="Больш звестак пра гэту старонку"><span>Звесткі пра старонку</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CiteThisPage&page=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&id=4647106&wpFormIdentifier=titleform" title="Інфармацыя пра тое, як цытаваць гэтую старонку"><span>Цытаваць гэту старонку</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2597%25D0%25B0%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%2582%25D1%2580%25D1%258B%25D0%25B7%25D0%25BC"><span>Атрымаць скарочаны URL-адрас</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2597%25D0%25B0%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%2582%25D1%2580%25D1%258B%25D0%25B7%25D0%25BC"><span>Спампаваць QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Друк/экспарт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC"><span>Стварыць кнігу</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:DownloadAsPdf&page=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=show-download-screen"><span>Спампаваць як PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&printable=yes" title="Друкавальная версія гэтай старонкі [p]" accesskey="p"><span>Для друку</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> У іншых праектах </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Zoroastrianism" hreflang="en"><span>Вікісховішча</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9601" title="Спасылка на звязаны элемент рэпазітара даных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Вікіданых</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Выгляд</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">схаваць</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="be" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4261388">.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-original{text-align:center}.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-label{width:9em}.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-split{vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-error{background:#fee7e6;border-color:#b32424}</style> <table class="infobox" data-name="Універсальная картка"> <tbody><tr><th scope="colgroup" colspan="2" class="infobox-above">Зараастрызм</th></tr> <tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span data-wikidata-claim-id="Q9601$c2a4d246-4804-139a-8201-f8a83e8e3c3d" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P18"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Faravahar.png" class="mw-file-description"><img alt="Выява" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Faravahar.png/274px-Faravahar.png" decoding="async" width="274" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Faravahar.png 1.5x" data-file-width="386" data-file-height="243" /></a></span></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Названа ад</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q9601$5935e6b3-45dc-b35b-6643-2323c95f5ce1" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P138"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D1%82%D1%80%D0%B0" title="Заратуштра">Заратуштра</a></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Заснавальнік</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q9601$1cd1727b-4491-6e38-171e-3745499d13be" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P112"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D1%82%D1%80%D0%B0" title="Заратуштра">Заратуштра</a></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Афіцыйная мова</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q9601$53ebf0b6-443c-383c-4e4f-0f31b4ce2a2e" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P37"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Авестыйская мова">авестыйская мова</a></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Краіна</th><td class="infobox-text"> <ul><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$d199a70b-485d-43f5-9423-7360c0415bad" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_India.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/20px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/30px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/40px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя">Індыя</a></span></span></span></li><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$9ae88113-4fb6-f07c-c55f-bcf9f22dfc65" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Iran.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/20px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/30px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/40px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Іран</a></span></span></span></li><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$2e79e681-4e3a-112b-0a3f-799f3c174519" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Kurdistan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Flag_of_Kurdistan.svg/20px-Flag_of_Kurdistan.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Flag_of_Kurdistan.svg/30px-Flag_of_Kurdistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Flag_of_Kurdistan.svg/40px-Flag_of_Kurdistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Іракскі Курдыстан">Іракскі Курдыстан</a></span></span></span></li><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$3490fa67-4e83-c4c7-bc96-938c82383fd7" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%97%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%BA%D1%96" title="Злучаныя Штаты Амерыкі">ЗША</a></span></span></span></li><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$1e89357c-40f9-7a5f-0e1f-24c923d21867" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Uzbekistan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/20px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/30px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/40px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекістан">Узбекістан</a></span></span></span></li><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$a2652994-4c6a-7613-c04b-ea98e443bb02" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Canada_(Pantone).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/20px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/30px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/40px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Канада">Канада</a></span></span></span></li><li><span data-wikidata-claim-id="Q9601$f6c56ef0-4d65-61e3-6b2e-4d6699090b77" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Tajikistan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/20px-Flag_of_Tajikistan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/30px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/40px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджыкістан">Таджыкістан</a></span></span></span></li></ul></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Асноватворны дакумент</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q9601$6a222040-4782-e15f-ed20-3e51e6860f7b" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P457"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Авеста">Авеста</a></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Дэ-юрэ на падставе</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q9601$dd532f1a-47e4-c45a-a5d2-ef6ea05afeb7" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P92"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Авеста">Авеста</a></span></span></td></tr> <tr><td colspan="2" class="infobox-below"><span data-wikidata-claim-id="q9601$D174391B-80A4-451D-B3F9-14444BD7BE2B" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Zoroastrianism" title="commons:Category:Zoroastrianism"><img alt="Лагатып Вікісховішча" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Zoroastrianism" class="extiw" title="commons:Category:Zoroastrianism">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4770514">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-good{border-left:10px solid #66cc44}.mw-parser-output .ambox-discussion{border-left:10px solid #339966}.mw-parser-output .ambox-merge{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="plainlinks metadata ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Pamy%C5%82ka.svg" class="mw-file-description" title="Выправіць арфаграфію!"><img alt="Выправіць арфаграфію!" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Pamy%C5%82ka.svg/40px-Pamy%C5%82ka.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Pamy%C5%82ka.svg/60px-Pamy%C5%82ka.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Pamy%C5%82ka.svg/80px-Pamy%C5%82ka.svg.png 2x" data-file-width="38" data-file-height="38" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі</b><br />Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў.</div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact" style="font-size:85%">Магчымы машынны пераклад, ужыванне ненарматыўнага правапісу або лексікі.<br />Для праверкі ёсць <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%B4%D0%B6%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%83" title="Вікіпедыя:Спраўджванне правапісу">адмысловыя праграмы</a>.</div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4770514"><table class="plainlinks metadata ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Nuvola_apps_important_recycle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Nuvola_apps_important_recycle.svg/45px-Nuvola_apps_important_recycle.svg.png" decoding="async" width="45" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Nuvola_apps_important_recycle.svg/68px-Nuvola_apps_important_recycle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Nuvola_apps_important_recycle.svg/90px-Nuvola_apps_important_recycle.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="500" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>Артыкул або раздзел вымагае перапрацоўкі</b><br />Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў.</div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact" style="font-size:85%">Калі ласка, палепшыце артыкул адпаведна <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%8B" title="Вікіпедыя:Правілы">правілам напісання артыкулаў</a>.</div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Yazd_fire_temple.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Yazd_fire_temple.jpg/220px-Yazd_fire_temple.jpg" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Yazd_fire_temple.jpg/330px-Yazd_fire_temple.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Yazd_fire_temple.jpg/440px-Yazd_fire_temple.jpg 2x" data-file-width="2011" data-file-height="1501" /></a><figcaption>Зараастрыйскі храм у <a href="/wiki/%D0%95%D0%B7%D0%B4" title="Езд">Яздзе</a>, <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Іран</a></figcaption></figure> <p><b> Зараастрызм</b>, таксама <b>маздэізм</b> (<a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Авестыйская мова">авест</a>. Vahvī-daēnā-māzdayasna — «Добрая вера шанавання Мудрага», <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Фарсі">перс.</a> بهدین behdin «Добрая Вера») — адна з найстаражытнейшых сусветных рэлігій, якая бярэ пачатак у адкрыцці прарока <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Заратустра">Спітамы Заратуcтры</a> (новаперсідская форма імя — زرتشت, «Зартошт»; старажытнагрэчаская — Ζωροάστρης, «Зараастрэс»), атрыманым ім ад Бога — <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахура Мазда (няма такой старонкі)">Ахура Мазды</a>. У аснове вучэння Заратуштры — вольны маральны выбар чалавекам добрых думак, добрых слоў і добрых дзеяў. У старажытнасці і раннім Сярэднявеччы зараастрызм быў распаўсюджаны пераважна на тэрыторыі Вялікага Ірана і Старажытнай Арменіі. Да цяперашняга часу ў асноўным выцеснены <a href="/wiki/%D0%86%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Іслам">ісламам</a>, невялікія абшчыны захаваліся ў <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Іране</a> і <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя">Індыі</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Назва"><span id=".D0.9D.D0.B0.D0.B7.D0.B2.D0.B0"></span>Назва</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=1" title="Правіць раздзел: Назва" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=1" title="Правіць зыходнік раздзела: Назва"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Зараастрызм</i> — тэрмін еўрапейскай навукі, які паходзіць ад грэчаскага вымаўлення імя заснавальніка рэлігіі. Іншая яе еўрапейская назва <i>маздэізм</i>, якая паходзіць ад імя <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B3" title="Бог">Бога</a> ў зараастрызме, у цяперашні час успрымаецца ў цэлым як састарэлая, хаця яна бліжэй да галоўнай саманазвы зараастрыйскай рэлігіі — <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%86%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Авестційская мова (няма такой старонкі)">авесц.</a> māzdayasna — «Ушанаванне Мазды», <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пехлеві (няма такой старонкі)">пехл.</a> māzdēsn. Іншая саманазва зараастрызму — vahvī-daēnā — «Добрая Вера», дакладней «Добрая Уява», «Добры Светапогляд», «Добрая Свядомасць». Адсюль асноўная саманазва паслядоўнікаў зараастрызму <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%96" class="mw-redirect" title="Фарсі">перс.</a> behdin — «дабраверны», «<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D1%85%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бехдзін (няма такой старонкі)">бехдзін</a>». </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Асновы_веравучэння"><span id=".D0.90.D1.81.D0.BD.D0.BE.D0.B2.D1.8B_.D0.B2.D0.B5.D1.80.D0.B0.D0.B2.D1.83.D1.87.D1.8D.D0.BD.D0.BD.D1.8F"></span>Асновы веравучэння</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=2" title="Правіць раздзел: Асновы веравучэння" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=2" title="Правіць зыходнік раздзела: Асновы веравучэння"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Зараастрызм з’яўляецца дагматычнай рэлігіяй з развітым артадоксам, які склаўся падчас апошняй кадыфікацыі Авесты ў сасанідскі перыяд і збольшага ў перыяд ісламскай заваёвы. Пры гэтым у зараастрызму не склалася строгай дагматычнай сістэмы. Гэта тлумачыцца асаблівасцямі вучэння, ў аснову якога пакладзены рацыянальны падыход, і гісторыяй інстытуцыйнага развіцця, якое было перапынена мусульманскай заваёвай <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Персія">Персіі</a>. Сучасныя зараастрыйцы звычайна падкрэсліваюць сваё веравучэнне ў выглядзе 9 асноў: </p> <ul><li>Вера ў <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахура Мазда (няма такой старонкі)">Ахура Мазду</a> — «Мудрага Госпада» як добрай Тварца.</li> <li>Вера ў Заратуштру як адзінага прарока Ахура Мазды, які ўказаў чалавецтву шлях да праведнасці і чысціні.</li> <li>Вера ў існаванне духоўнага свету (міну) і ў два духу (Святога і Злога), ад выбару паміж якімі залежыць лёс чалавека ў духоўным свеце.</li> <li>Вера ў <i>Ашу (Арту)</i>- пачатковы Сусветны Закон праведнасці і гармоніі, усталяваны Ахура Маздай, на падтрыманне якога павінны быць накіраваны намаганні чалавека, які абраў дабро.</li> <li>Вера ў чалавечую сутнасць, у аснове якой <i>даэна</i> (вера, сумленне) і <i>храту</i> (розум), якія дазваляюць кожнаму чалавеку адрозніваць дабро ад зла.</li> <li>Вера ў сем <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%88%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Амешаспенты (няма такой старонкі)">Амешаспентаў</a> як сем ступеняў развіцця і раскрыцця чалавечай асобы.</li> <li>Вера ў <i>Дадодахеш</i> і <i>Ашудад</i> — гэта значыць узаемадапамога, дапамога тым, хто жыве ў нястачы, узаемную падтрымку людзей.</li> <li>Вера ў святасць прыродных стыхій і жывой прыроды як тварэнняў Ахура Мазды (агню, вады, ветру, зямлі, раслін і жывёлы) і неабходнасць клопату пра іх.</li> <li>Вера ў Фрашо-кереці (Фаршкард) — <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D1%81%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эсхаталогія (няма такой старонкі)">эсхаталагічнае</a> цудадзейнае праабражэнне быцця, канчатковую перамогу Ахура Мазды і выгнанне зла, што адбудзецца дзякуючы сумесным намаганням усіх праведных людзей на чале з <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BE%D1%88%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саошьянт (няма такой старонкі)">Саошьянтам</a> — Збаўцам свету.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ахура_Мазда"><span id=".D0.90.D1.85.D1.83.D1.80.D0.B0_.D0.9C.D0.B0.D0.B7.D0.B4.D0.B0"></span>Ахура Мазда</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=3" title="Правіць раздзел: Ахура Мазда" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=3" title="Правіць зыходнік раздзела: Ахура Мазда"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <b><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахура Мазда (няма такой старонкі)">Ахура Мазда</a></b></div> <p>Ахура Мазда (пехл. Ормазд) — Творца духоўнага і фізічнага сусветаў, Усеблагі Адзіны Бог, асноўныя эпітэты якога «Светлы» і «Слаўны» (дакладней «Поўны <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хварн (няма такой старонкі)">хварну</a>», бліскучай царскай славы). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Аша_і_Друдж"><span id=".D0.90.D1.88.D0.B0_.D1.96_.D0.94.D1.80.D1.83.D0.B4.D0.B6"></span>Аша і Друдж</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=4" title="Правіць раздзел: Аша і Друдж" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=4" title="Правіць зыходнік раздзела: Аша і Друдж"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>У аснове этычнага вучэння зараастрызм супрацьпастаўленне двух паняццяў: Аша і Друдж. Аша (aša-з * arta) — гэта закон сусветнай гармоніі, ісціна, праўда, дабро. Бацька Ашы — Ахура Мазда. Друдж — гэта анцітэза Ашы, літаральна «хлусня», разбурэнне, дэградацыя, гвалт, рабаванне, карупцыя. Усе людзі дзеляцца на дзве катэгорыі: <i>ашаваны</i> (прыхільнікі Ашы, праведныя, тыя, хто імкнецца несці свету дабро) і <i>друджванты</i> (ілжывыя, якія нясуць свету зло). Дзякуючы падтрымцы Ахура Мазды праведныя павінны перамагаць Друдж і перашкаджаць яе прыхільнікамі губіць свет. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Два_Духа"><span id=".D0.94.D0.B2.D0.B0_.D0.94.D1.83.D1.85.D0.B0"></span>Два Духа</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=5" title="Правіць раздзел: Два Духа" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=5" title="Правіць зыходнік раздзела: Два Духа"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>«Дух» у зараастрыйскім разуменні гэта mainyu (перс. minu), гэта значыць «думка». Два пачатковых духа — Святы і Злы (Спента і Ангра) — сімвалізуюць дзве супрацьнакіраваныя ментальнасці: накіраваную на стварэнне і накіраваную на разбурэнне. Апошняя (Ангра Маінью, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахрыман (няма такой старонкі)">Ахрыман</a>) аб’яўляецца галоўным ворагам Ахура Мазды і яго свету, яго разбуральнікам і перш за ўсё згубіцелем чалавечай свядомасці, чыё разбурэнне абарочваецца дэградацыяй грамадства і затым усяго свету. Адсюль вынікае задача зараастрыйца — прытрымлівацца Спента Маінью (Святога Духа, стваральнаму мысленню) і падобна свайму Творцы Ахура Маздзе ўвасабляць у сваіх дзеяннях Ашу (сусветны закон дабра) і адкідваць Друдж (хлусня, зло, разбурэнне). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Заратуштра"><span id=".D0.97.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.88.D1.82.D1.80.D0.B0"></span>Заратуштра</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=6" title="Правіць раздзел: Заратуштра" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=6" title="Правіць зыходнік раздзела: Заратуштра"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <b><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D1%82%D1%80%D0%B0" title="Заратуштра">Заратуштра</a></b></div> <p>Заратуштра — адзіны прарок Ахура Мазды, які прынёс людзям добрую веру і заклаў асновы маральнага развіцця. У крыніцах апісваецца як ідэальны святар, воін і жывёлавод, узорны кіраўнік і апякун людзей усяго свету. Пропаведзь прарока насіла ярка выражаны этычны характар, асуджала несправядлівы гвалт, усхваляе мір паміж людзьмі, сумленнасць і стваральную працу, а таксама сцвярджала веру ў Адзінага Бога (Ахуры). Крытыцы падвяргаліся сучасныя прароку каштоўнасці і практыка кавіяў — традыцыйных правадыроў <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%96" title="Арыі">арыйскіх</a> плямёнаў, якія сумяшчалі жрэчаскія і палітычныя функцыі і карапанаў — арыйскі чараўнікоў, а менавіта гвалт, рабаўніцкя набегі, крывавыя рытуалы і амаральная рэлігія, якая падтрымлівала ўсё гэта. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Вызнанне_веры"><span id=".D0.92.D1.8B.D0.B7.D0.BD.D0.B0.D0.BD.D0.BD.D0.B5_.D0.B2.D0.B5.D1.80.D1.8B"></span>Вызнанне веры</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=7" title="Правіць раздзел: Вызнанне веры" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=7" title="Правіць зыходнік раздзела: Вызнанне веры"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D1%81%D0%BD%D0%B0,_%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ясна, Авеста (няма такой старонкі)">Ясна</a> 12 уяўляе сабой зараастрыйскі «сімвал веры». Асноўнае яе становішча: <b>«Ахура Маздзе я прылічаю ўсё дабро»</b>. Інакш кажучы, паслядоўнік Заратуштры прызнае адзінай крыніцай дабра Ахура Мазду. Паводле «Вызнанню», зараастрыец называе сябе: </p> <ul><li>Маздаясна (прыхільнікам Мазды)</li> <li>Заратуштры (паслядоўнікам Заратуштры)</li> <li>Відаэва (праціўнікам <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дзівы (няма такой старонкі)">дэваў</a> — амаральных арыйскіх бажкоў)</li> <li>Ахуро-ткаэша (прыхільнікам рэлігіі Ахуры)</li></ul> <p>Акрамя таго, у гэтым тэксце зараастрыец адракаецца ад гвалту, рабавання і крадзяжу, абвяшчае мір і свабоду мірным і працавітым людзям, адхіляе ўсякую магчымасць саюза з дэвамі і чараўнікамі. Добрая вера называецца «спыняючай спрэчкі» і «апускаючай зброю». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Добрыя_думкі,_добрыя_словы,_добрыя_дзеі"><span id=".D0.94.D0.BE.D0.B1.D1.80.D1.8B.D1.8F_.D0.B4.D1.83.D0.BC.D0.BA.D1.96.2C_.D0.B4.D0.BE.D0.B1.D1.80.D1.8B.D1.8F_.D1.81.D0.BB.D0.BE.D0.B2.D1.8B.2C_.D0.B4.D0.BE.D0.B1.D1.80.D1.8B.D1.8F_.D0.B4.D0.B7.D0.B5.D1.96"></span>Добрыя думкі, добрыя словы, добрыя дзеі</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=8" title="Правіць раздзел: Добрыя думкі, добрыя словы, добрыя дзеі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=8" title="Правіць зыходнік раздзела: Добрыя думкі, добрыя словы, добрыя дзеі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Авест. humata-, huxta-, hvaršta-(чытаецца хумата, хухта, хваршта). Гэтая этычная трыяда зараастрызму, прытрымлівацца якой павінен кожны зараастрыец, спецыяльна падкрэсліваецца ў «Вызнанні» і шматразова ўсхваляецца ў іншых частках Авесты. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Амешаспенты"><span id=".D0.90.D0.BC.D0.B5.D1.88.D0.B0.D1.81.D0.BF.D0.B5.D0.BD.D1.82.D1.8B"></span>Амешаспенты</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=9" title="Правіць раздзел: Амешаспенты" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=9" title="Правіць зыходнік раздзела: Амешаспенты"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Амешаспенты (авест. aməša-spənta-) — неўміручыя Святыя, шэсць духоўных першатварэній Ахура Мазды, якія разам з Самім Богам складаюць «сямёрку адзінасутных». Для тлумачэння сутнасці Амешаспентаў звычайна звяртаюцца да метафары шасці свечак, якія запалілі ад адной свечкі. Такім чынам Амешаспентаў можна параўнаць з іпастасямі, ці дакладней эманацыямі Бога. Амешаспенты ўяўляюць сабой вобраз сямі ступеняў духоўнага развіцця чалавека і, акрамя таго, называюцца апекунамі сямі цялесных твораў, кожнае з якіх уяўляе сабой бачны вобраз Амешаспента. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Авесційскае імя </th> <th>Імя на персідскай мове </th> <th>Значэнне </th> <th>Апекаемае тварэнне </th></tr> <tr> <td>Ахура Мазда </td> <td>Ормазд/Ахура Мазда (адноўленай) </td> <td>Гасподзь Мудры </td> <td>чалавек </td></tr> <tr> <td>Воху Мана </td> <td>Бахман </td> <td>Добрая Думка </td> <td>жывёлы </td></tr> <tr> <td>Аша Вахішта </td> <td>Ардзібехешт </td> <td>Ісціна Найлепшая </td> <td>агонь </td></tr> <tr> <td>Хшатра Ваір’я </td> <td>Шахрывар </td> <td>Улада Абраная </td> <td>металы </td></tr> <tr> <td>Спента Армаіці </td> <td>Спандармаз/Эсфанд </td> <td>Святая Набожнасць </td> <td>зямля </td></tr> <tr> <td>Хаурватат </td> <td>Хордад </td> <td>Цэласнасць </td> <td>вада </td></tr> <tr> <td>Амерэтат </td> <td>Амордад </td> <td>Бессмяротнасць </td> <td>расліны </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Язаты,_раты_і_фравашы"><span id=".D0.AF.D0.B7.D0.B0.D1.82.D1.8B.2C_.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.8B_.D1.96_.D1.84.D1.80.D0.B0.D0.B2.D0.B0.D1.88.D1.8B"></span>Язаты, раты і фравашы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=10" title="Правіць раздзел: Язаты, раты і фравашы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=10" title="Правіць зыходнік раздзела: Язаты, раты і фравашы"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Іншымі значнымі катэгорыямі зараастрызму з’яўляюцца: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Язаты (няма такой старонкі)">Язаты</a> (авесц. «дастойныя шанавання»). Паняцце можа быць умоўна перакладзена як «анёлы». Найбольш значныя язаты: <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D1%82%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мітры (няма такой старонкі)">мітры</a> («дамова», «сяброўства»), Арэдві Сура Анахіта (апякунка вод), Верэтрагна (язат перамогі і гераізму).</li> <li>Раты (авесц. ratu — «узор», «кіраўнік») — шматграннае паняцце, перш за ўсё ўзорны кіраўнік-апякун якога-небудзь гурта (напрыклад, Заратуштра — рат людзей, пшаніца — рат злакаў, гара Хукар’я — кіраўнік гор і г. д.). Акрамя таго, раты — гэта «ідэальныя» прамежкі часу (5 частак сутак, тры часткі месяца, шэсць частак года).</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фравашы (няма такой старонкі)">Фравашы</a> (авесц. «прадвыбар») — паняцце прадсуществующих душ, якія выбралі дабро. <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахура Мазда (няма такой старонкі)">Ахура Мазда</a> стварыў фравашы людзей і спытаў іх пра іх выбар і фравашы адказалі, што абіраюць быць увасобленымі ў цялесным свеце, сцвярджаць у ім дабро і змагацца са злом. Шанаванне фравашы людзей блізка да культу продкаў.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Агонь_і_святло"><span id=".D0.90.D0.B3.D0.BE.D0.BD.D1.8C_.D1.96_.D1.81.D0.B2.D1.8F.D1.82.D0.BB.D0.BE"></span>Агонь і святло</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=11" title="Правіць раздзел: Агонь і святло" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=11" title="Правіць зыходнік раздзела: Агонь і святло"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Паводле вучэння зараастрызму, святло з’яўляецца бачным вобразам Бога ў фізічным свеце. Таму жадаючы звярнуцца да Бога, зараастрыйцы звяртаюцца тварам да святла — крыніца святла ўяўляе для іх кірунак малітвы. Асаблівую павагу яны аддаюць агню, як найбольш важнай і даступнай для чалавека з даўніх часоў крыніцы святла і цяпла. Адсюль распаўсюджанае знешняе вызначэнне зараастрыйцаў як «агнепаклоннікаў». Тым не менш не меншай пашанай у зараастрызма карыстаецца і сонечны свет. </p><p>Па традыцыйным уяўленням зараастрыйцаў Агонь пранізвае ўсё быццё, як духоўнае, так і пашкоджанне. Іерархія агнёў прыводзіцца ў Ясне 17 і Бундахішні: </p> <ul><li>Берэзасаванг (Высокавыратавальны) — палаючы перад Ахура Маздой у раі.</li> <li>Вохуфрыян (Дабрасяброўны) — палаючы ў целах людзей і жывёл.</li> <li>Урвазішт (Прыемнійшы) — палаючы ў раслінах.</li> <li>Вазішт (Дзейнейшы) — агонь маланкі.</li> <li>Спаништ (Свяцейшы) — звычайны зямны агонь, у тым ліку і агонь Варахрам (Пераможны), той, што гарыць у храмах.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Рай_і_пекла"><span id=".D0.A0.D0.B0.D0.B9_.D1.96_.D0.BF.D0.B5.D0.BA.D0.BB.D0.B0"></span>Рай і пекла</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=12" title="Правіць раздзел: Рай і пекла" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=12" title="Правіць зыходнік раздзела: Рай і пекла"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Вучэнне Заратуштры было адным з першых, што абвясціла асабістую адказнасць душы за здзейсненае злачынства ў зямным жыцці. Заратуштра называе рай vahišta ahu «найлепшым існаваннем» (адсюль перс. Behešt «рай»). Пекла мянуецца dužahu «дурное існаванне» (адсюль перс. Dozax «пекла»). Рай мае тры ступені: добрыя думкі, добрыя словы і добрыя дзеі і вышэйшую ступень <i>Гародману</i> «Дом Песні», <i>Анагра раоча</i> «Бясконцыя ззянні», дзе знаходзіцца Сам Бог. Сіметрычна ступені пекла: злыя думкі, злыя словы, злыя дзеі і цэнтр пекла — <i>Друджо Дмана</i> «Дом хлусні». </p><p>Выбраўшых Праведнасць (Ашу) чакае райская асалода, выбраўшых Хлусню — пакуты і самаразбурэнне ў пекле. Зараастрызм уводзіць паняцці пасмяротнага суда, які прадстаўляе сабой падлік дзеяў, здзейсненых у жыцці. Калі добрыя справы чалавека хаця б на валасок пераважылі злыя, язаты вядуць душу ў Дом песень. Калі пераважылі злыя справы, душу сцягвае ў пекла дэў Візарэша (дэў смерці). </p><p>Распаўсюджаная таксама канцэпцыя Мосту Чынвад (падзяляючага або адрозніваючага), які вядзе ў Гародману над пякельнай прорвай. Для праведнікаў ён становіцца шырокім і зручным, перад грэшнікамі ён ператвараецца ў самае вострае лязо, з якога яны правальваюцца ў пекла. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Фрашо-керэці"><span id=".D0.A4.D1.80.D0.B0.D1.88.D0.BE-.D0.BA.D0.B5.D1.80.D1.8D.D1.86.D1.96"></span>Фрашо-керэці</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=13" title="Правіць раздзел: Фрашо-керэці" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=13" title="Правіць зыходнік раздзела: Фрашо-керэці"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Эсхаталогія зараастрызму караніцца ў вучэнні Заратуштры аб канчатковай трансфармацыі свету («на апошнім павароце калясніцы быцця»), калі пераможа Аша, а Хлусня будзе канчаткова і навекі разбіта. Гэта Праабражэнне называецца <i>Фрашо-керэці</i> (Фаршкард) — «Рабленне (свету) дасканалым». Кожны праведны чалавек сваімі дзеяннямі набліжае гэту радасную падзею. Зараастрыйцы вераць, што ў свет павінны прыйсці 3 саошьянта (выратавальніка). Першыя два саошьянта павінны будуць аднавіць вучэнне, дадзенае Заратуштрай. У канцы часоў, перад апошняй бітвай прыйдзе апошні саошьянт. У выніку бітвы Ангра Майне і ўсе сілы зла будуць разбітыя, пекла будзе разбурана, усе мёртвыя — праведнікі і грэшнікі — уваскрэснуць для апошняга суда ў выглядзе выпрабавання агнём (вогненнай ордаліі). Уваскрослыя пройдуць праз паток расплаўленага металу, у якім згараць рэшткі зла і недасканаласці. Праведным выпрабаванне падасца купаннем у парным малаке, а бязбожнікі згараць. Пасля апошняга суда свет навечна вернецца да сваёй першапачатковай дасканаласці. </p><p>Такім чынам зараастрызму з яго развітай эсхаталогіяй чуждыя ўяўленні аб цыклічнасці тварэння і <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Рэінкарнацыя">рэінкарнацыі</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Авеста"><span id=".D0.90.D0.B2.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.B0"></span>Авеста</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=14" title="Правіць раздзел: Авеста" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=14" title="Правіць зыходнік раздзела: Авеста"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg/220px-Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg" decoding="async" width="220" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg/330px-Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg/440px-Bodleian_J2_fol_175_Y_28_1.jpg 2x" data-file-width="930" data-file-height="503" /></a><figcaption>Старонка з рукапісу Авесты. Ясна 28:1</figcaption></figure> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <b><a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Авеста">Авеста</a></b></div> <p>Свяшчэнная кніга зараастрыйцаў называецца Авестай. Па сутнасці гэта збор розначасовых тэкстаў, якія састаўлялі ў зараастрыйскай суполцы ў архаічны перыяд на старажытнаіранскай мове, названыя цяпер «<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%86%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Авесційская мова (няма такой старонкі)">авесційскай</a>». Нават пасля з’яўлення ў Іране пісьменнасці, тысячагоддзі асноўным спосабам перадачы тэкстаў быў вусны, захавальнікамі тэксту былі святары. Вядомая традыцыя запісу з’явілася толькі пры пазнейшых <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" class="mw-redirect" title="Сасаніды">Сасанідах</a>, калі ў V—VI ст. для запісу кнігі быў вынайдзены спецыяльны фанетычны <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%86%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Авесційскі алфавіт (няма такой старонкі)">авесційскі алфавіт</a>. Але і пасля гэтага авесційскія малітвы і богаслужэбныя тэксты вучыцлі напамяць. </p><p>Галоўнай часткай Авесты традыцыйна лічацца <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гата (няма такой старонкі)">Гаты</a> — гімны Заратуштры, прысвечаныя Ахура Маздзе, у якіх выкладаюцца асновы яго веравучэння, яго філасофскі і сацыяльны пасыл, апісваецца ўзнагарода праведнікаў і паражэнне злосных. Некаторыя рэфармісцкія плыні ў зараастрызме аб’яўляюць толькі Гаты святым тэкстам, а астатнюю Авесту маючай гістарычнае значэнне. Аднак найбольш артадаксальныя зараастрыйцы лічаць усю Авесту словам Заратуштры. Паколькі значную частку внегатычнай Авесты складаюць малітвы, нават рэфармісты ў большасці сваёй не адвяргаюць гэту частку. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сімвалы_зараастрызму"><span id=".D0.A1.D1.96.D0.BC.D0.B2.D0.B0.D0.BB.D1.8B_.D0.B7.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D1.8B.D0.B7.D0.BC.D1.83"></span>Сімвалы зараастрызму</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=15" title="Правіць раздзел: Сімвалы зараастрызму" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=15" title="Правіць зыходнік раздзела: Сімвалы зараастрызму"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Zoroastrian_fire_pot.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/67/Zoroastrian_fire_pot.PNG" decoding="async" width="85" height="130" class="mw-file-element" data-file-width="85" data-file-height="130" /></a><figcaption>Пасудзіна з агнём — сімвал зараастрызму</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Farvahar001.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Farvahar001.JPG/200px-Farvahar001.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Farvahar001.JPG/300px-Farvahar001.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Farvahar001.JPG/400px-Farvahar001.JPG 2x" data-file-width="1300" data-file-height="977" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80" title="Фаравахар">Фаравахар</a>. Персеполь, Іран.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg/170px-Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg" decoding="async" width="170" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg/255px-Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg/340px-Reverso_moneda_Ormuz_II.jpg 2x" data-file-width="363" data-file-height="347" /></a><figcaption>Рэверс манеты <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%80%D0%BC%D1%96%D0%B7%D0%B4_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ормізд II (няма такой старонкі)">Ормізда II</a>, малюнак алтара агню і двух святароў</figcaption></figure> <p>Галоўным нацельны сімвалам прыхільнікаў вучэння Заратуштры з’яўляецца ніжняя белая кашуля <i>седрэ</i>, пашытыя з аднаго кавалка баваўнянай тканіны і заўсёды мае роўна 9 швоў, і <i>кошці</i> (кушці, кусці) — тонкі пояс, сплецены з 72 нітак белай авечай воўны. Кошці носіцца на таліі абгарнуты тройчы і завязаны на 4 вузла. Пачынаючы малітву, перад любой важнай справаю, прыняццем рашэння, пасля апаганення зараастрыец робіць абмыванне і перавязвае свой пояс (абрад <b>Пад’яб-Кошці</b>). Седрэ сімвалізуе абарону душы ад зла і спакусаў, яе карман — скарбонку дабрадзейства. Кошці ўвасабляе сувязь з Ахура Маздой і ўсім яго тварэннем. Лічыцца, што чалавек, які рэгулярна павязвае пояс, будучы звязаны ім з усімі зараастрыйцамі свету, атрымлівае сваю долю ад іх дабрадзейства. </p><p>Насіць свяшчэннае адзенне з’яўляецца абавязкам зараастрыйца. Рэлігія загадвае знаходзіцца без седрэ і кошці як мага менш часу. Седрэ і кошці неабходна пастаянна падтрымліваць у стане чысціні. Дапускаецца наяўнасць зменнага камплекта, на выпадак, калі першы пасціраны. Пры пастаянным нашэнні седрэ і кошці іх прынята мяняць два разы ў год — на <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%80%D1%83%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Новруз (няма такой старонкі)">Новруз</a> і свята <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D1%85%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мехрган (няма такой старонкі)">Мехрган</a>. </p><p>Іншым сімвалам зараастрызму з’яўляюцца агонь увогуле і <i>аташдан</i> — вогненны пераносны (у выглядзе сасуда) або стацыянарны (у выглядзе платформы) алтар. На такіх алтарах падтрымліваюць святыя агні зараастрызму. Гэтая сімволіка атрымала асаблівую распаўсюджанасць у мастацтве <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" class="mw-redirect" title="Сасаніды">Сасанідскай імперыі</a>. </p><p>Папулярным сімвалам таксама стаў <i><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80" title="Фаравахар">фаравахар</a></i>, чалавечы вобраз у крылатым крузе з наскальных рэльфаў <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Ахеменіды">Ахеменідаў</a>. Зараастрыйцы традыцыйна не прызнаюць яго вобразам Ахура Мазды, а лічаць яго выявай <i>фравашы</i>. </p><p>Важным сімвалічным значэннем для зараастрыйцаў валодае <i>белы колер</i> — колер чысціні і дабрыні, а ў многіх абрадах таксама колер <i>зялёны</i> — сімвал росквіту і адраджэння. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Гісторыя"><span id=".D0.93.D1.96.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D1.8B.D1.8F"></span>Гісторыя</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=16" title="Правіць раздзел: Гісторыя" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=16" title="Правіць зыходнік раздзела: Гісторыя"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Час_Заратуштры"><span id=".D0.A7.D0.B0.D1.81_.D0.97.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.88.D1.82.D1.80.D1.8B"></span>Час Заратуштры</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=17" title="Правіць раздзел: Час Заратуштры" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=17" title="Правіць зыходнік раздзела: Час Заратуштры"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Час жыцця прарока <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D1%82%D1%80%D0%B0" title="Заратуштра">Заратуштры</a> з’яўляецца прадметам спрэчак сярод вучоных. Сама зараастрыйская традыцыя не валодала развітай храналогіей. Ёй вядомы «год веры» (калі Заратуштра ўпершыню быў удастоены ўбачыць Ахура Мазду і размаўляць з Ім), але дакладнага яго становішча адносна іншых падзей у традыцыі няма. Паводле кнігі Арда-Віраз, ад Заратуштры да <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Аляксандр Македонскі">Аляксандра Македонскага</a> было 300 гадоў. Калі прытрымлівацца храналогіі Бундахішна і адштурхоўвацца ад даты ўступлення на прастол Дарыя I (522 г. да н.э.), то атрымаецца 754 г. да н.э. Зрэшты храналогія Бундахішна ў вядомай па іншых крыніцах гісторыі вельмі фрагментарная і ненадзейныя. </p><p>Навукоўцы выказвалі розныя думкі аб эпасе Заратуштры. Крайнімі пунктамі гледжання з’яўляюцца аб’ява Заратуштры ніколі не існаваўшай у рэальнасці арахаічнай ідэальнай асобай, так і абвяшчэнне яго сучаснікам і нават непасрэдным ідэолагам ранніх Ахеменідаў. Найбольш распаўсюджаным у цяперашні час падыходам стаў зварот увагі на архаічнасць мовы <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гата (няма такой старонкі)">Гат</a> (гімнаў Заратуштры), падобнай з мовай <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B0" title="Рыгведа">Рыгведы</a> (2-я пал. II тыс. да н.э.), і агульных дэталяў біяграфіі прарока і адпаведнае аднясенне яго часу прыблізна да 1000 г. да н.э. </p><p>Сучасныя зараастрыйцы прынялі летазлічэння «Зараастрыйскай рэлігійнай эры», заснаванае на разліках іранскага астранома З. Бехруза, паводле якога «набыццё веры» Заратуштрой адбылося ў 1738 г. да н.э. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Лакалізацыя_пропаведзі_Заратуштры"><span id=".D0.9B.D0.B0.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D1.96.D0.B7.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F_.D0.BF.D1.80.D0.BE.D0.BF.D0.B0.D0.B2.D0.B5.D0.B4.D0.B7.D1.96_.D0.97.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.88.D1.82.D1.80.D1.8B"></span>Лакалізацыя пропаведзі Заратуштры</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=18" title="Правіць раздзел: Лакалізацыя пропаведзі Заратуштры" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=18" title="Правіць зыходнік раздзела: Лакалізацыя пропаведзі Заратуштры"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Civil_flag_of_Iran_(1964%E2%80%931980).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Civil_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/200px-Civil_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png" decoding="async" width="200" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Civil_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/300px-Civil_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Civil_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/400px-Civil_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Паніранскія колеры (няма такой старонкі)">Зараастрыйскія колеры</a> на сцягу <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Ірана</a>: <i>зялёны </i> — сімвал дабрабыту, <i>белы</i> — сімвал праведнасці, <i>чырвоны</i> — сімвал доблесці</figcaption></figure> <p>Месца жыцця і дзейнасці Заратуштры вызначыць значна прасцей: тапонімы, якія згадваюцца ў Авесце адносяцца да паўночна-ўсходняга <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Ірана</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганістан">Афганістана</a>, поўдня <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Сярэдняя Азія">Сярэдняй Азіі</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакістан">Пакістана</a>. Традыцыя звязвае з імем Заратуштры <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%B9_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4)" title="Рэй (горад)">Рагу</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Сістан">Сістан</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%85" title="Балх">Балх</a>. </p><p>Ёсць пункт гледжання, што Заратуштра мог пражываць на тэрыторыі цяперашняй Расіі, у раёне <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BA%D0%B0%D1%96%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аркаім (няма такой старонкі)">Аркаіма</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D1%8D%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чэлябінская вобласць (няма такой старонкі)">Чэлябінская вобласць</a>), адкуль, па легендзе, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Арыйцы">арыйскія плямёны</a> пачалі свой зыход на поўдзень (у <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Іран</a> і <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя">Індыю</a>). </p><p>Пасля атрымання адкрыцця пропаведзь Заратуштры доўга заставалася беспаспяховай, у розных краінах яго выганялі і зневажалі. За 10 гадоў яму ўдалося схіліць толькі свайго стрыечнага брата Маідьёмангху. Затым Заратуштра з’явіўся да двара легендарнага <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кеяниды (няма такой старонкі)">Кеяніда</a> Каві <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Віштаспа (няма такой старонкі)">Віштаспы</a> (Гоштасба). Пропаведзь прарока зрабіла на цара ўражанне і пасля некаторых ваганняў ён прыняў веру ў Ахура Мазду і пачаў спрыяць яе распаўсюджванню не толькі ў сваім царстве, але і накіроўваць прапаведнікаў у сумежныя краіны. Асабліва блізкімі да Заратуштры сталі яго бліжэйшыя паплечнікі везіры Віштаспы браты з роду Хвогва Джамаспа і Фрашаоштра. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Перыядызацыя_зараастрызму"><span id=".D0.9F.D0.B5.D1.80.D1.8B.D1.8F.D0.B4.D1.8B.D0.B7.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F_.D0.B7.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D1.8B.D0.B7.D0.BC.D1.83"></span>Перыядызацыя зараастрызму</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=19" title="Правіць раздзел: Перыядызацыя зараастрызму" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=19" title="Правіць зыходнік раздзела: Перыядызацыя зараастрызму"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol><li><b>Архаічны перыяд</b> (да 558 г. да н.э.): час жыцця прарока Заратуштры і існавання зараастрызму ў форме вуснай традыцыі.</li> <li><b><a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Ахеменіды">Ахеменідскі</a> перыяд</b> (558—330 гг. да н.э.): узыходжанне дынастыі Ахеменідаў, стварэнне Персідскай імперыі, першыя пісьмовыя помнікі зараастрызму.</li> <li><b>Перыяд <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Элінізм">элінізму</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Парфія">Парфянскай дзяржавы</a></b> (330 г. да н.э. — <a href="/wiki/226" title="226">226</a> г. н.э.): падзенне Ахеменідскай імперыі ў выніку паходу Аляксандра Македонскага, стварэнне Парфянскага царства, будызм значна пацясніў зараастрызм у імперыі <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кушаны (няма такой старонкі)">Кушанаў</a>.</li> <li><b><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" class="mw-redirect" title="Сасаніды">Сасанідскі</a> перыяд</b> (<a href="/wiki/226" title="226">226</a>—<a href="/wiki/652" title="652">652</a> гг. н.э.): адраджэнне зараастрызму, кадыфікацыя Авесты, развіццё цэнтралізаванай зараастрыйскай царквы, барацьба з ерасямі.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%D0%86%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%91%D0%B2%D0%B0_%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ісламская заваёва Ірана (няма такой старонкі)">Ісламская заваёва</a></b> (<a href="/wiki/652" title="652">652</a> г. н.э. — сярэдзіна XX стагоддзя): заняпад зараастрызму ў Персіі, ганенні на паслядоўнікаў зараастрызму, узнікненне парсійскай абшчыны Індыі з эмігрантаў з Ірана, літаратурная дзейнасць апалагетаў і захавальнікаў традыцыі пад уладай мусульман.</li> <li><b>Сучасны перыяд</b> (з сярэдзіны XX стагоддзя да цяперашняга часу): міграцыя іранскіх і індыйскіх зараастрыйцаў у ЗША, Еўропу, Аўстралію, усталяванне сувязі дыяспары з цэнтрамі зараастрызму ў Іране і Індыі.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Плыні_ў_зараастрызме"><span id=".D0.9F.D0.BB.D1.8B.D0.BD.D1.96_.D1.9E_.D0.B7.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D1.8B.D0.B7.D0.BC.D0.B5"></span>Плыні ў зараастрызме</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=20" title="Правіць раздзел: Плыні ў зараастрызме" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=20" title="Правіць зыходнік раздзела: Плыні ў зараастрызме"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Асноўнымі плынямі зараастрызму заўсёды былі рэгіянальныя варыянты. Галіна зараастрызму, якая захавалася, звязана з афіцыйнай рэлігіяй дзяржавы <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" class="mw-redirect" title="Сасаніды">Сасанідаў</a>, перш за ўсё ў тым варыянце, што склаўся пры апошніх з гэтых цароў, калі пры <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D1%9E_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хосроў I (няма такой старонкі)">Хосрове I</a> была праведзена апошняя кананізацыя і запіс Авесты. Гэтая галіна відаць узыходзіць да таго варыянту зараастрызму, што быў прыняты <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Мідыя">мідыйскімі</a> магамі. Несумнеўна ў іншых вобласцях іранскага свету існавалі іншыя варыянты зараастрызму (маздэізму), судзіць аб якіх мы можам толькі па фрагментарным сведчанням, перш за ўсё арабскім крыніцам. У прыватнасці, ад маздэізма, які існаваў да арабскага заваявання ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0" title="Сагдыяна">Сагдзе</a>, які быў яшчэ менш «пісьмовай» традыцыяй, чым сасанідскі зараастрызм, захаваліся толькі ўрывак на <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сагдзійская мова (няма такой старонкі)">сагдзійскай мове</a>, які апавядае аб атрыманні Заратуштрай адкрыцця і дадзеныя ў <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%96%D1%80%D1%83%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Біруні (няма такой старонкі)">Біруні</a>. </p><p>Тым не менш у рамках зараастрызму ўзнікалі рэлігійна-філасофскія плыні, якія вызначаюцца з пункту гледжання сённяшней артадоксіей як «ерасі». Перш за ўсё гэта <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D1%83%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зурванізм (няма такой старонкі)">зурванізм</a>, заснаваны на вялікай увазе да канцэпту <i>Зурвана</i>, першапачатковага сусветнага часу, «дзецьмі-двайнятамі» якога прызнаваліся Ахура Мазда і Ахріман. Мяркуючы па ўскосным сведчанням, дактрына зурванізма была шырока распаўсюджаная ў Сасанідскім Іране, але хаця яе сляды магчыма знайсці традыцыі, якая перажыла ісламскую заваёву, у цэлым зараастрыйская «артадоксія» прама ганіла гэту дактрыну. Відавочна, прамых канфліктаў паміж «зурванітамі» і «артадоксіяй» не адбывалася, зурванізм хутчэй быў філасофскай плыняй, наўрад як-небудзь закранаўшым абрадавую частку рэлігіі. </p><p>Шанаванне мітры (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мітразм (няма такой старонкі)">мітразм</a>), якое распаўсюдзілася ў Рымскай Імперыі, таксама часта адносяць да зараастрыйскіх ерасей, хоць мітраізм хутчэй прадстаўляў сінкрэтычнае вучэнне не толькі з іранскім, але і сірыйскім субстратам. </p><p>Безумоўнай ерассю зараастрыйскія артадоксы лічылі <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%85%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Маніхейства">маніхейства</a>, у аснове якога, аднак, быў хрысціянскі <a href="/wiki/%D0%93%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%86%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Гнастыцызм">гнастыцызм</a>. </p><p>Яшчэ адной ерассю лічыцца рэвалюцыйнае вучэнне Маздака (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Маздакізм (няма такой старонкі)">маздакізм</a>) </p><p>Асноўнымі варыянтамі сучаснага зараастрызму з’яўляюцца зараастрызм Ірана і парсійскі зараастрызм Індыі. Аднак адрозненні паміж імі носяць у цэлым рэгіянальны характар і тычацца ў асноўным рытуальнай тэрміналогіі, дзякуючы паходжанню з адной традыцыі і зносінам паміж дзвюма суполкамі, ніякіх сур’ёзных дагматычных разыходжанняў паміж імі не склалася. Прыкметны толькі павярхоўны ўплыў: у Іране — <a href="/wiki/%D0%86%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Іслам">ісламу</a>, у Індыі — <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Індуізм">індуізму</a>. </p><p>Сярод парсаў вядомы «каляндарныя секты», якія прытрымліваюцца аднаго з трох варыянтаў календара (Кадзімі, Шахіншахі і Фаслі). Выразных межаў гэтых гуртоў няма, дагматычнага адрознення паміж імі — так жа. У Індыі таксама ўзнікалі розныя плыні з ухілам у містыку, якія выпрабавалі ўплыў індуізма. Самым вядомым з іх з’яўляецца плыня Илм-і Хшнум. </p><p>Некаторую папулярнасць сярод зараастрыйцаў набывае «рэфармісцкія крыло», якое выступае за адмену большасці абрадаў і старажытных правілаў, за прызнанне святымі толькі Гат і г. д. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Празелітызм"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B5.D0.BB.D1.96.D1.82.D1.8B.D0.B7.D0.BC"></span>Празелітызм</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=21" title="Правіць раздзел: Празелітызм" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=21" title="Правіць зыходнік раздзела: Празелітызм"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Першапачаткова вучэнне Заратуштры было актыўнай празелітычнай рэлігіяй, якую горача прапаведаваў прарок і яго вучні і паслядоўнікі, з дакладнай самасвядомасцю прыналежнасці да яе і супрацьпастаўленнем «незараастрыйцаў» (прыхільнікаў дэваў). Тым не менш па-сапраўднаму сусветнай рэлігіяй зараастрызм так і не стаў, яго пропаведзь апынулася абмежаванай <a href="/w/index.php?title=%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Іранскія народы (няма такой старонкі)">іранскімі народамі</a>. Доўгі час распаўсюджванне зараастрызму адбывалася на хвалі іранізацыі. На аскепках Ахеменідскай імперыі зараастрыйцы («магузеі») вядомы ў <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кападокіі (няма такой старонкі)">Кападокіі</a>, дзе афіцыйна прымяняўся <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зараастрыйскі каляндар (няма такой старонкі)">зараастрыйскі каляндар</a>. Вядомы таксама «армянскі маздэізм», шанаванне бога Арамазда (Ахура Мазды) у старажытнай <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Арменія">Арменіі</a> аж да хрысціянізацыі краіны. Падобныя працэсы адбываліся і ў Сасанідскім Іране, дзе да зараастрызм далучаліся <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Арабы">арабы</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BD" title="Бахрэйн">Бахрэйна</a> і <a href="/wiki/%D0%95%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Емен">Емена</a> і <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%BA%D1%96" title="Цюркі">цюркі</a> на акраінах дзяржавы, якія адчувалі персідскі ўплыў. </p><p>Пасля арабскай заваёвы зараастрызм канчаткова перастаў быць празелітычнай рэлігіяй. У Іране нават вяртанне нованавернутых мусульман да рэлігіі продкаў каралася па шарыяту смерцю, у Індыі парсы апынуліся ўцягнутымі ў індыйскую каставаю сістэму ў якасці адной з замкнёных кастаў. Зварот у зараастрызм дзякуючы закладзенаму ў гэтай рэлігіі празелітычнаму патэнцыялу стала рэальным толькі ў Новы час дзякуючы ўзнавіўшайся цікавасці да спадчыны Старажытнага Ірана. </p><p>Да гэтага часу кансенсусу ў дачыненні неопрозелитизма не выпрацавана. Кансерватыўныя парсійскія дастуры ў Індыі не прызнаюць магчымасць звароту ў зараастрызм каго-небудзь, чые бацькі не зараастрыйцы. Мабеды Ірана насупраць звычайна сцвярджаюць, што зараастрызм з’яўляецца ўніверсальнай празелітычнай рэлігіяй, і хоць зараастрыйцы не вядуць місіянерскай дзейнасці, людзям, якія прыйшлі да зараастрызму самастойна, пры захаванні некаторых умоў, не можа быць адмоўлена ў яго прыняцці. </p><p>Тым не менш перад нованавернутымі ў зараастрызме паўстаюць шматлікія праблемы. На тэрыторыі Ірана такі зварот да гэтага часу караецца смерцю (для неафітаў і мабеда). З-за ціску ісламскага рэжыму цалкам уключыцца ў іранскую зараастрыйскую супольнасць па сутнасці немагчыма, нават фармальна прыняўшы веру. Суполкі празелітаў у асноўным аб’ядноўваюцца з народжанымі зараастрыйцамі ў іранскай эміграцыі. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Іерархія"><span id=".D0.86.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.80.D1.85.D1.96.D1.8F"></span>Іерархія</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=22" title="Правіць раздзел: Іерархія" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=22" title="Правіць зыходнік раздзела: Іерархія"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Святарства"><span id=".D0.A1.D0.B2.D1.8F.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B0"></span>Святарства</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=23" title="Правіць раздзел: Святарства" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=23" title="Правіць зыходнік раздзела: Святарства"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Агульным найменнем зараастрыйскіх святароў, якія вылучаюцца ў асобнае саслоўе, з’яўляецца авесц. aθravan — (пехл. asrōn) — «захавальнік агню». У поставесційскую эпоху святары менаваліся перш за ўсё <i>мабедамі</i> (з ст.-іран. Magupati «кіраўнік магаў»), што звязана распаўсюдам зараастрызму на захадзе Ірана перш за ўсё мідыйскімі <i>магамі</i><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Сучасная святарская іерархія ў Іране такая: </p> <ol><li><b>Мабедан мабед</b> (мобед задэ) — «мабед мабедаў», найвышэйшы чын у іерархіі зараастрыйскіх святароў. Мабедан мабед выбіраецца з ліку <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дастур (няма такой старонкі)">дастураў</a> і ўзначальвае супольнасць <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мабед (няма такой старонкі)">мабедаў</a>. Мабедан мабед можа прымаць абавязковыя да выканання зараастрыйцамі рашэнні па рэлігійных (гатык) і сацыяльных (датык) пытаннях. Рашэнні па рэлігійных пытаннях павінны быць ухвалены агульным сходам мабедаў ці сходам дастураў.</li> <li><b>Сар-мабед</b> (перс. літар. «Кіраўнік мобедов», пехл. «Бозорг дастур») — вышэйшы зараастрыйскі рэлігійны чын. Галоўны <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дастур (няма такой старонкі)">дастур</a> на тэрыторыі з некалькімі дастурамі. Сар-мабед мае права прымаць рашэнні аб закрыцці храмаў агню, аб перамяшчэнні свяшчэннага агню з месца на месца, пра выгнанні чалавека з супольнасці зараастрыйцаў.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дастур (няма такой старонкі)">Дастур</a></b> (мабед задэ)</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мобед (няма такой старонкі)">Мобед</a></b> (мабед задэ)</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хирбад (няма такой старонкі)">Хирбад</a></b> (мабед задэ)</li></ol> <p><b>Мабед задэ</b> — чалавек з роду зараастрыйскіх святароў, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мабед (няма такой старонкі)">мабедаў</a>. </p><p>Пераемнасць зараастрыйскіх святароў у спадчыну па бацьку. Стаць <i>мабед задэ</i> нельга, ім можна толькі нарадзіцца. </p><p>Акрамя рэгулярных чыноў у іерархіі існуюць звання <b><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ратуе (няма такой старонкі)">ратуе</a></b> і <b><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B7%D1%8C%D1%8F%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мабедзьяр (няма такой старонкі)">Мабедзьяр</a></b>. </p><p>Ратуе — абаронца зараастрыйскай веры. Ратуе стаіць на ступень вышэй мабедан мабеда і з’яўляецца бязгрэшным у пытаннях веры. Апошнім ратуе быў Адурбад Махраспанд пры цары <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапуры II</a>. </p><p>Мабедзьяр — створаны ў рэлігійных пытаннях бехдзін не з роду мабедаў. Мабедзьяр стаіць ніжэй хірбада. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Свяшчэнныя_агні"><span id=".D0.A1.D0.B2.D1.8F.D1.88.D1.87.D1.8D.D0.BD.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D0.B0.D0.B3.D0.BD.D1.96"></span>Свяшчэнныя агні</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=24" title="Правіць раздзел: Свяшчэнныя агні" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=24" title="Правіць зыходнік раздзела: Свяшчэнныя агні"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg/180px-Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg" decoding="async" width="180" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg/270px-Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg/360px-Fire_in_Yazd_Zoroastrian_temple.jpg 2x" data-file-width="533" data-file-height="800" /></a><figcaption>Шах Аташ Варахрам</figcaption></figure> <p>У зараастрыйскіх храмах, званых па-персідскі «аташкадэ» (літар. дом агню), гарыць нязгаснай агонь, служыцелі храма штодзённа сочаць, каб ён не згас. Ёсць храмы, у якіх агонь гарыць на працягу многіх стагоддзяў і нават тысячагоддзяў. Сям’я мабедаў, якім належыць свяшчэнны агонь, цалкам нясе ўсе выдаткі па ўтрыманні агню і яго абароне і матэрыяльна не залежыць ад дапамогі <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D1%85%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бехдзін (няма такой старонкі)">бехдзінаў</a>. Рашэнне аб заснаванні новага агню прымаецца толькі ў выпадку наяўнасці неабходных сродкаў. Свяшчэнныя агні дзеляцца на 3 рангі: </p> <ol><li><b>Шах Аташ Варахрам</b> (Бахрам) — «Цар пераможнай Агонь», Агонь вышэйшага рангу. Агні вышэйшага рангу засноўваюцца ў гонар манархічных дынастый, вялікіх перамог, у якасці вышэйшага агню краіны або народа. Для ўстановы агню неабходна сабраць і ачысціць 16 агнямі розных відаў, якія аб’ядноўваюцца ў адзін падчас рытуалу асвячэння. Служыць у агню вышэйшага рангу могуць толькі вышэйшыя святары, дастуры;</li> <li><b>Аташ Адуран</b> (Адаран) — «Агонь агнёў», Агонь другога рангу, засноўваецца ў населеных пунктах з насельніцтвам не менш за 1000 чалавек у якіх пражывае не менш за 10 сем’яў зараастрыйцаў. Для ўстановы агню неабходна сабраць і ачысціць 4 агня з сем’яў зараастрыйцаў розных саслоўяў: святара, воіна, селяніна, рамесніка. У агнёў Адуран могуць адбывацца розныя рытуалы: нозудзі, гавахгіран, сэдрэ пушы, службы ў джашны і гаханбары і г. д. Службу каля агнёў Адуран могуць весці толькі мабеды.</li> <li><b>Аташ Дадгах</b> — «законна ўсталяваны Агонь», Агонь трэцяга рангу, які павінен падтрымлівацца ў мясцовых грамадах (вёскі, вялікі сям’і), якія выклікаюць прыхільнасць асобным памяшканнем, якое з’яўляецца рэлігійным судом. На персідскай мове гэта памяшканне называецца дар ба мехр (літар. двор мітры). Мітра з’яўляецца ўвасабленнем справядлівасці. Зараастрыйскі святар, стоячы тварам перад агнём дадгах, дазваляе мясцовыя спрэчкі і праблемы. У выпадку, калі ў суполцы адсутнічае мабед служыць агню можа хірбад. Агонь дадгах адкрыты для публічнага доступу, памяшканне, дзе знаходзіцца агонь служыць месцам сходу суполкі.</li></ol> <p>Мабеды з’яўляюцца вартавымі свяшчэнных агнёў і абавязаны абараняць іх усімі даступнымі спосабамі, у тым ліку і са зброяй у руках. Верагодна, гэтым тлумачыцца той факт, што пасля ісламскай заваёвы зараастрызм хутка прыйшоў у заняпад. Многія мабеды былі забіты, абараняючы агні. </p><p>У Сасанідскім Іране існавала тры найвялікшых Аташ-Варахрама, якія судносіліся з трыма «саслоўямі»: </p> <ul><li>Адур-Гушнасп (у <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Іранскі Азербайджан">Азербайджане</a> ў Шызе, агонь святароў)</li> <li>Адур-Фробаг (Фарнбаг, агонь <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81,_%D0%B7%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фарс, засталося (няма такой старонкі)">Парса</a>, агонь воінскай арыстакратыі і Сасанідаў)</li> <li>Адур-Бурзен-Міхр (агонь <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парфия (няма такой старонкі)">Парфии</a>, агонь сялян)</li></ul> <p>З іх захаваўся толькі Адур (Аташ) Фарнбаг, палаючы цяпер у <a href="/w/index.php?title=%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Йезд (няма такой старонкі)">Йездзе</a>, куды зараастриыйцы перанеслі яго ў <a href="/wiki/XIII_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XIII стагоддзе">XIII ст.</a> пасля калапсу зараастрыйскіх супольнасцей у Парсе. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Святыя_месцы"><span id=".D0.A1.D0.B2.D1.8F.D1.82.D1.8B.D1.8F_.D0.BC.D0.B5.D1.81.D1.86.D1.8B"></span>Святыя месцы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=25" title="Правіць раздзел: Святыя месцы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=25" title="Правіць зыходнік раздзела: Святыя месцы"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Святымі для зараастрыйцаў з’яўляюцца храмавыя агні, а не сам будынак храма. Агні могуць пераносіцца з будынка ў будынак і нават з адной вобласці ў іншую ўслед за самімі зараастрыйцамі, што і адбывалася на працягу ўсяго перыяду ганенняў на рэлігію. Толькі ў наш час, імкнучыся ўваскрэсіць былы веліч сваёй веры і звяртаючыся да сваёй спадчыны, зараастрыйцы сталі наведваць руіны старажытных храмаў, размешчаных у мясцовасцях, дзе ўсе жыхары даўно прынялі іслам, і ладзіць у іх святочныя набажэнствы. </p><p>Тым не менш у наваколлі <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4_%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Горад Йезд (няма такой старонкі)">Йезда</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Керман">Кермана</a>, дзе зараастрыйцы жывуць пастаянна на працягу тысячагоддзяў, склалася практыка сезонных пілігрымак, якія здзяйсняюцца да пэўных святых месцах. Кожнае з такіх месцаў паломніцтваў («баль», літар. «Стары») валодае сваёй легендай, звычайна расказваюць аб цудоўным выратаванні прынцэсы з роду Сасанідаў ад арабскіх захопнікаў. Асаблівую вядомасць набылі 5 піраў вакол Йезда: </p> <ul><li>Сеткі-баль</li> <li>Пір-я Сабз (крыніца Чак-Чак)</li> <li>Пір-я Нарэстане</li> <li>Пір-я Бану</li> <li>Пір-я Наракі</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Светапогляд_і_маральнасць"><span id=".D0.A1.D0.B2.D0.B5.D1.82.D0.B0.D0.BF.D0.BE.D0.B3.D0.BB.D1.8F.D0.B4_.D1.96_.D0.BC.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.8C"></span>Светапогляд і маральнасць</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=26" title="Правіць раздзел: Светапогляд і маральнасць" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=26" title="Правіць зыходнік раздзела: Светапогляд і маральнасць"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Parsi-family-in-traditional-costume.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Parsi-family-in-traditional-costume.jpg/220px-Parsi-family-in-traditional-costume.jpg" decoding="async" width="220" height="380" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Parsi-family-in-traditional-costume.jpg/330px-Parsi-family-in-traditional-costume.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f9/Parsi-family-in-traditional-costume.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="690" /></a><figcaption>Сям’я зараастрыйцаў-парсаў з Індыі</figcaption></figure> <p>Галоўнай рысай зароаастрыйскага светапогляду з’яўляецца прызнанне існавання двух міроў: mēnōg і gētīg (пехл.) — духоўнага (літар. «думках», свету ідэй) і зямнога (цялеснага, фізічнага), а таксама прызнанне іх узаемасувязі і ўзаемаабумощленнасці. Абодва свету створаны Ахура Маздой і з’яўляецца дабром, матэрыяльнае дапаўняе духоўнае, робіць яго цэласным і дасканалым, матэрыяльныя даброты лічацца такімі ж дарамі Ахура Мазды, як і духоўныя і адны без іншых неймаверныя. Зараастрызм чужды як грубаму матэрыялізму і <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Геданізму (няма такой старонкі)">геданізму</a>, так і спірытуалізму і <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аскетызму (няма такой старонкі)">аскетызму</a>. У зараастрызме няма практык забойства цела, <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B1%D0%B0%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Цэлібат (няма такой старонкі)">цэлібату</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80" title="Манастыр">манастыроў</a>. </p><p>Дапаўняюцца дыхатамія ментальнага і цялеснага, якая пранізвае ўсю сістэму маральнасці зараастрызму. Галоўным сэнсам жыцця зараастрыйца з’яўляецца «назапашванне» дабрадзейства (перс. kerfe), перш за ўсё звязанае з добрасумленным выкананнем свайго доўгу верніка, сем’янін, працаўніка, грамадзяніна і пазбяганні <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%85" title="Грэх">граху</a> (перс. gonāh). Гэты шлях не толькі да асабістага выратавання, але і да росквіту свету і перамогі над злом, што звязваецца непасрэдна з намаганнямі кожнага з людзей. Кожны праведны чалавек выступае ў якасці прадстаўніка Ахура Мазды і з аднаго боку фактычна ўвасабляе яго дзеянні на зямлі, а з другога — прысвячае ўсе свае дабрадзействы Ахура Маздзе. </p><p>Дабрачыннасці апісваюцца праз этычную Трыяду: добрыя думкі, добрыя словы і добрыя справы (хумата, хухта, хваршта), гэта значычь закранаюць ментальны, вербальны і фізічны ўзровень. У цэлым зараастрыйскаму светапогляду чужды містыцызм, лічыцца, што кожны чалавек здольны зразумець, што ёсць дабро, дзякуючы сваёму сумленню (даэна, чыстая) і розуму (падпадзяляецца на «прыроджаную» і «пачутую», гэта значыць тую мудрасць, што набыта чалавекам ад іншых людзей). </p><p>Маральная чысціня і асабістае развіццё тычыцца не толькі душы, але і цела: цноту лічыцца падтрыманне чысціні цела і ўстараненне апаганення, хвароб, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BB%D0%B0%D0%B4_%D0%B6%D1%8B%D1%86%D1%86%D1%8F" title="Здаровы лад жыцця">здаровы лад жыцця</a>. Рытуальная чысціня можа быць парушаная сутыкненне з паганяцца прадметамі або людзьмі, хваробай, злымі думкамі, словамі або справамі. Найбольшай апаганьваюць сілай валодаюць трупы людзей і добрых твораў. Да іх забаронена датыкацца і не рэкамендуецца на іх глядзець. Для людзей, якія пацярпелі апаганьваецца, прадугледжаны абрады ачышчэння. </p><p>Спіс асноўных дабрачыннасцей і грахоў прыведзены ў пехлевийском тэксце Дадестан-і Меног-і Храд (меркаванні Духа Розуму): </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Дабрадзействы </th> <th>Грахі </th></tr> <tr> <td> <dl><dd>1. Высакароднасць (велікадушнасць).</dd> <dd>2. Праўдзівасць (сумленнасць).</dd> <dd>3. Падзяка.</dd> <dd>4. Задаволенасць.</dd> <dd>5. Свядомасць у неабходнасці рабіць дабро добрым людзям і быць кожнаму сябрам.</dd> <dd>6. Упэўненасць у тым, што неба, зямля, усё добрае на зямлі і на небе — ад Тварца Армазда.</dd> <dd>7. Упэўненасць у тым, што ўсе зло і супрацьдзеянне — ад ілжывага праклятага Ахрымана.</dd> <dd>8. Упэўненасць ва ўваскрашэнні мёртвых і канчатковым увасабленні.</dd> <dd>9. Уступленне ў шлюб.</dd> <dd>10. Выкананне абавязкаў апекуна-папячыцеля.</dd> <dd>11. Сумленная праца.</dd> <dd>12. Упэўненасць у чыстай Добры веры.</dd> <dd>13. Павага да ўменняў і майстэрства кожнага.</dd> <dd>14. Бачыць добразычлівасць добрых людзей і жадаць дабра добрым людзям.</dd> <dd>15. Любоў да добрых людзей.</dd> <dd>16. Выгнанне з думак зла і нянавісці.</dd> <dd>17. Не адчуваць подлую зайздрасць.</dd> <dd>18. Не адчуваць юрлівые жаданне.</dd> <dd>19. Ні з кім не варагаваць.</dd> <dd>20. Не прычыняць шкоды маёмасці нябожчыка або адсутнага.</dd> <dd>21. Не пакідаць у сабе зла.</dd> <dd>22. З сораму не рабіць граху.</dd> <dd>23. Не спаць з ляноты.</dd> <dd>24. Упэўненасць у Язатах.</dd> <dd>25. Не сумнявацца ў існаванні раю і пекла і адказнасці душы.</dd> <dd>26. Устрымлівасць ад паклёпу і зайздрасці.</dd> <dd>27. Настаўленне іншых у дабрадзейства.</dd> <dd>28. Быць сябрам добрых і супернікам злых.</dd> <dd>29. Устрымлівасць ад падману і злосці.</dd> <dd>30. Не гаварыць хлусню і няпраўду.</dd> <dd>31. Не парушаць абяцанняў і дамоў.</dd> <dd>32. Устрымлівасць ад прычынення шкоды іншым.</dd> <dd>33. Аказанне гасціннасці хворым, бездапаможным і падарожнікам.</dd></dl> </td> <td> <dl><dd>1. Садома.</dd> <dd>2. Вычварэнствы.</dd> <dd>3. Забойства праведніка.</dd> <dd>4. Парушэнне шлюбу.</dd> <dd>5. Невыкананне абавязкаў апекуна.</dd> <dd>6. Гасіць агонь Варахрам.</dd> <dd>7. Забойства сабакі.</dd> <dd>8. Шанаванне ідалаў.</dd> <dd>9. Вера ў разнастайныя (чужыя) рэлігіі.</dd> <dd>10. Растраты даверанай.</dd> <dd>11. Падтрымка хлусні, пакрыванне граха.</dd> <dd>12. Гультайства («хто есць, але не працуе»).</dd> <dd>13. Прытрымліванне гнастычных сект.</dd> <dd>14. Занятак вядзьмарствам.</dd> <dd>15. Упадзенне ў ерась.</dd> <dd>16. Пакланенне дэвам.</dd> <dd>17. Заступніцтва злодзею.</dd> <dd>18. Парушэнне дагавора.</dd> <dd>19. Помста.</dd> <dd>20. Гвалт, каб прысвоіць чужое.</dd> <dd>21. Крыўдзіць набожных.</dd> <dd>22. Паклёп.</dd> <dd>23. Пыху.</dd> <dd>24. Хаджэнне да чужых жонак.</dd> <dd>25. Няўдзячнасць.</dd> <dd>26. Гаварыць хлусню і няпраўду.</dd> <dd>27. Незадаволенасць (дабротамі) дзеяннямі мінулага.</dd> <dd>28. Радасць ад пакут і пакут добрых людзей.</dd> <dd>29. Лёгкасць у здзяйсненні злачынстваў і адтэрміноўка ў здзяйсненні дабрадзейства.</dd> <dd>30. Шкадзіраванне аб добрай справе, зробленым для каго-небудзь.</dd></dl> </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Галоўнае_маральнае_правіла"><span id=".D0.93.D0.B0.D0.BB.D0.BE.D1.9E.D0.BD.D0.B0.D0.B5_.D0.BC.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D0.B0.D0.B5_.D0.BF.D1.80.D0.B0.D0.B2.D1.96.D0.BB.D0.B0"></span>Галоўнае маральнае правіла</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=27" title="Правіць раздзел: Галоўнае маральнае правіла" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=27" title="Правіць зыходнік раздзела: Галоўнае маральнае правіла"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Такім звычайна прызнаецца фраза з Гат Заратуштры: </p><p>uštā ahmāi yahmāi uštā kahmāicīţ </p><p><i>Шчасце таму, хто жадае шчасця іншым</i> <sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Грамадства"><span id=".D0.93.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B0"></span>Грамадства</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=28" title="Правіць раздзел: Грамадства" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=28" title="Правіць зыходнік раздзела: Грамадства"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Зараастрызм — рэлігія грамадская, отшельничество ёй не ўласціва. Абшчына зараастрыйцаў называецца <i>анджаманам</i> (авест. hanjamana — «сходкі», «сход»). Звычайнай адзінкай з’яўляецца анджаман населенага пункта — зараастрыйскай вёскі альбо гарадскога квартала. Хадзіць на сходы суполкі, абмяркоўваць сумесна яе справы і ўдзельнічаць у супольнасці святах — прамы абавязак зараастрыйца. </p><p>У Авесце называюцца чатыры саслоўя, на якія падзелена таварыства: </p> <ul><li>Атраваны (святары)</li> <li>Ратаэштары (воінская арыстакратыя)</li> <li>Вастрьа-фшуянты (літар. «пастухі-жывёлагадоўцы», у далейшым наогул сялянства)</li> <li>Хуіці («умельцы», рамеснікі)</li></ul> <p>Аж да канца Сасанідскага часу бар’еры паміж саслоўямі былі сур’ёзнымі, але ў прынцыпе пераход з аднаго ў іншае быў магчымы. Пасля заваёвы Ірана арабамі, калі арыстакратыя прымала іслам, а зараастрыйцам як <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D1%96%D0%BC%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зімі (няма такой старонкі)">зімі</a> было забаронена насіць зброю, у рэальнасці заставалася два саслоўя: мабеды-святары і бехдзіны-міране, прыналежнасць да якіх успадкавалася строга па мужчынскай лініі (хоць жанчыны маглі выходзіць замуж за свайго саслоўя). Гэта падзел захоўваецца да гэтага часу: стаць мабедам фактычна немагчыма. Тым не менш саслоўная структура грамадства моцна дэфарміраваная, паколькі большасць мабедаў нараўне з выкананнем сваіх рэлігійных абавязкаў, занятая рознага роду свецкага дзейнасцю (асабліва ў вялікіх гарадах) і ў гэтым сэнсе зліваюцца з міранамі. З іншага боку развіваецца інстытут мабедз’яраў — вернікаў па паходжанні, якія бяруць на сябе абавязкі мабеда. </p><p>З іншых асаблівасцей зараастрыйскага грамадства можна вылучыць традыцыйна адносна высокае месца ў ім жанчын і значнае большае набліжэнне яе статусу да раўнапраўнага з мужчынам у параўнанні з грамадствам навакольных мусульман. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ежа"><span id=".D0.95.D0.B6.D0.B0"></span>Ежа</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=29" title="Правіць раздзел: Ежа" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=29" title="Правіць зыходнік раздзела: Ежа"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>У зараастрызме не існуе ярка выяўленых харчовых забаронаў. Асноўнае правіла — ежа павінна прыносіць карысць. Вегетарыянства традыцыйна зараастрызму не ўласціва. У ежу можна ўжываць мяса ўсіх капытных жывёл і рыбу. Хоць карове аддаецца вялікая павага, згадкі пра яе часта сустракаюцца ў Гатах, практыкі забароны на ялавічыну не існуе. Таксама няма забароны на свініну. Тым не менш зараастрыйцам уласцівы беражлівыя адносіны да скаціны, забараняецца дурны зварот з ім і бессэнсоўныя забойства, загадваецца абмяжоўваць сябе ў спажыванні мяса ў разумных межах. </p><p>Пост і свядомае галаданне ў зараастрызме прама забароненыя. Існуюць толькі чатыры дні ў месяцы, у якія загадваецца адмаўляцца ад мяса. </p><p>У зараастрызме няма забароны на віно, хоць павучальныя тэксты змяшчаюць спецыяльныя настаўленні аб умеркаваным яго спажыванні. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сабака"><span id=".D0.A1.D0.B0.D0.B1.D0.B0.D0.BA.D0.B0"></span>Сабака</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=30" title="Правіць раздзел: Сабака" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=30" title="Правіць зыходнік раздзела: Сабака"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Асаблівай павагай у зараастрыйцаў карыстаецца гэтая жывёла. Гэта шмат у чым звязана з рацыянальным светапоглядам зараастрыйцаў: рэлігія адзначае рэальную карысць, якую прыносіць сабака чалавеку. Лічыцца, што сабака можа бачыць злых духаў (дэваў) і адганяць іх. Рытуальна сабака можа быць прыраўнаная да чалавека, памерлай сабакі тычацца і нормы пахавання людскіх астанкаў. Сабакам прысвечаны некалькі частак у <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B4%D0%B0%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вендзідад (няма такой старонкі)">Вендзідадзе</a>, вылучаюцца некалькі «парод» сабак: </p> <ul><li>Пасуш-хаурва — якая пільнуе жывёлу, аўчарка</li> <li>Виш-хаурва — якая пільнуе жыллё</li> <li>Вохуназга — паляўнічыя (якая ідзе па следзе)</li> <li>Тауруна (Драхто-хунара) — паляўнічая, дрэсіраваная</li></ul> <p>Да «роду сабак» таксама адносяць ліс, шакалаў, вожыкаў, выдру, баброў, дзікаабразаў. Наадварот, воўк лічыцца жывёлай варожым, якая спароджана дэвамі. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Абрадавая_практыка"><span id=".D0.90.D0.B1.D1.80.D0.B0.D0.B4.D0.B0.D0.B2.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D1.80.D0.B0.D0.BA.D1.82.D1.8B.D0.BA.D0.B0"></span>Абрадавая практыка</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=31" title="Правіць раздзел: Абрадавая практыка" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=31" title="Правіць зыходнік раздзела: Абрадавая практыка"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Зараастрыйцы надаюць вялікае значэнне рытуалам і святочным рэлігійным цырымоніям. Святы <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8C" title="Агонь">агонь</a> іграе выключна важную ролю ў рытуальнай практыцы, па гэтай прычыне зараастрыйцаў часта называюць «агнепаклоннікамі», хоць самі зараастрыйцы лічаць такую назву абразлівай. Яны сцвярджаюць, што агонь — толькі вобраз <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B3" title="Бог">Бога</a> на зямлі. Да таго ж, зараастрыйскі культ па-руску было б не зусім карэктным называць <i>пакланенне</i>, паколькі падчас малітвы зараастрыйцы не здзяйсняюць <i>паклон</i>у, а захоўваюць прамое становішча цела. </p><p><b>Агульныя патрабаванні да рытуалу</b>: </p> <ul><li>Рытуал павінен праводзіцца асобай, якая мае неабходныя якасці і кваліфікацыю, жанчыны звычайна праводзяць толькі хатнія абрады, правядзенне імі іншых абрадаў магчыма толькі для грамадства іншых жанчын (калі няма мужчын);</li> <li>Удзельнік рытуалу павінен знаходзіцца ў стане рытуальнай чысціні, для дасягнення якой перад абрадам праводзіцца абмыванне (малое або вялікая), на ім павінны быць сэдрэ, кушці, галаўны ўбор; калі ў жанчыны доўгія, неўбраныя валасы, яны павінны быць накрыты хусткай;</li> <li>Усім прысутным у памяшканні, дзе размяшчаецца свяшчэнны агонь неабходна знаходзіцца да яго тварам і не паварочваецца спіной;</li> <li>Перавязванне паясы вырабляецца стоячы, прысутным на доўгіх рытуалах дазваляецца сядзець;</li> <li>Прысутнасць перад агнём пры правядзенні рытуалу няверуючага чалавека ці прадстаўніка іншай рэлігіі вядзе да апаганвання рытуалу і яго несапраўднасці.</li> <li>Тэксты малітвы чытаюцца на мове арыгіналу (авесційская, пехлеві).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ясна"><span id=".D0.AF.D1.81.D0.BD.D0.B0"></span>Ясна</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=32" title="Правіць раздзел: Ясна" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=32" title="Правіць зыходнік раздзела: Ясна"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Ясна</i>(<i>йазешн-Хані</i>,<i>вадж-яшт</i>) азначае «шанаванне» або «свяшчэннадзеянне». Гэта асноўнае зараастрыйскае богаслужэнне, падчас якога чытаецца аднайменная авесційская кніга, якое здзяйсняецца як па індывідуальным заказе вернікаў, так і (часцей за ўсё) з нагоды аднаго з шасці гаханбараў — традыцыйных вялікіх зараастрыйскіх святаў (тады Ясна дапаўняецца Вісперэдам). </p><p>Ясна заўсёды здзяйсняецца на досвітку як мінімум дзвюма святарамі: асноўным <i>зутам</i> (авесц. заотар) і яго памочнікам <i>раскрыжаваны</i> (авест. раэтвішкар). Служба праводзіцца ў спецыяльным памяшканні, дзе на падлозе рассцілаюцца абрусы, якія сімвалізуюць зямлю. У працэсе службы задзейнічаюць розныя прадметы, якія маюць сваё сімвалічнае значэнне, перш за ўсё агонь (аташ-дадгах, звычайна запальваем ад стацыянарнага агню аташ-адорьян або варахрам), водару дровы для яго, вада, хаома (<a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D0%B5%D0%B4%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Эфедра">эфедра</a>), малако, галінкі <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B5_%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гранатавае дрэва (няма такой старонкі)">граната</a>, а таксама кветкі, садавіну, галінкі <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D1%80%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мирт (няма такой старонкі)">мирт</a> а і інш Святары сядзяць тварам адзін да аднаго на абрусы, а вернікі размяшчаюцца вакол. </p><p>У працэсе зразумелыя мобеды не проста шануюць Ахура Мазды і яго добрыя творы, яны па сутнасці аднаўляе первотворение свету Ахура Мазды і сімвалічна выконваюць яго будучыня «ўдасканаленне» (Фрашо-керети). Сімвалам гэтага становіцца приготовлямый у працэсе чытання малітваў напой<i>парахаома</i>(парахум) з сумесі отжатого соку эфедры, вады і малака, частка якога возливают на агонь, а частку ў канцы службы даюць на «прычасця» мирянам. Гэты напой сімвалізуе цудадзейным пітво, якое ў будучыні дасць выпіць Уваскрослы людзям Саошьянт, пасля чаго яны стануць бессмяротныя назаўсёды і навекі. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Джашн_(Джашан)"><span id=".D0.94.D0.B6.D0.B0.D1.88.D0.BD_.28.D0.94.D0.B6.D0.B0.D1.88.D0.B0.D0.BD.29"></span>Джашн (Джашан)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=33" title="Правіць раздзел: Джашн (Джашан)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=33" title="Правіць зыходнік раздзела: Джашн (Джашан)"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Перс. <i>Джашн-Хані</i>, у парсов <i>Джашан</i> (ад ст.-перс. Yašna «шанаванне». соотв. авесц. Yasna) — святочная цырымонія. Праводзіцца на малыя зараастрыйскія святы (<i>джашны</i>), найважнейшым з якіх з’яўляецца <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%9E%D1%80%D1%83%D0%B7" title="Наўруз">Наўруз</a> — сустрэча Новага года, а таксама як працяг святкавання гаханбара. </p><p>Джашн-Хані — гэта падабенства малой Ясны, на якім чытаюць <i>афрінаганы</i> (афарінганы) — «блаславенні». У працэсе здзяйснення абраду таксама задзейнічаюць прадметы, якія выкарыстоўваюцца ў Ясне (акрамя хаомы), сімвалізуюць добрыя тварэнні і Амешаспентаў. </p><p>Сімволіка джашна: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Сімвал </th> <th>Твор </th> <th>Амешаспент </th></tr> <tr> <td>Мобед </td> <td>Чалавецтва </td> <td>Ахура Мазды </td></tr> <tr> <td>Малако </td> <td>Быдла </td> <td>Бахмана </td></tr> <tr> <td>Агонь </td> <td>Агонь </td> <td>Ардибехешт </td></tr> <tr> <td>Металічныя прыналежнасці </td> <td>Металы </td> <td>Шахривар </td></tr> <tr> <td>Абрусы </td> <td>Зямля </td> <td>Спандармаз </td></tr> <tr> <td>Вада </td> <td>Вада </td> <td>Хордад </td></tr> <tr> <td>Кветкі, садавіна, арэшкі, галінкамі мирта </td> <td>Расліны </td> <td>Амордад </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Седрэ-пушы_або_Наўджот"><span id=".D0.A1.D0.B5.D0.B4.D1.80.D1.8D-.D0.BF.D1.83.D1.88.D1.8B_.D0.B0.D0.B1.D0.BE_.D0.9D.D0.B0.D1.9E.D0.B4.D0.B6.D0.BE.D1.82"></span>Седрэ-пушы або Наўджот</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=34" title="Правіць раздзел: Седрэ-пушы або Наўджот" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=34" title="Правіць зыходнік раздзела: Седрэ-пушы або Наўджот"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Parsi-navjote-sitting.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Parsi-navjote-sitting.jpg/170px-Parsi-navjote-sitting.jpg" decoding="async" width="170" height="302" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Parsi-navjote-sitting.jpg/255px-Parsi-navjote-sitting.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Parsi-navjote-sitting.jpg/340px-Parsi-navjote-sitting.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="800" /></a><figcaption>Парсійская цырымонія наўджот</figcaption></figure> <p>Седрэ-пушы (перс. літар. «Апрананне кашулі») або Наўджот у парсаў (літар. «новы заотар», першапачаткова так называўся абрад <i>наўзудзі</i>, гл. ніжэй) — абрад прыняцця зараастрызма. </p><p>Абрад праводзіцца мабедам. Падчас абраду чалавек, які прымае веру, прамаўляе зараастрыйскі <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BC%D0%B2%D0%B0%D0%BB_%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8B" title="Сімвал веры">Сімвал веры</a>, малітву Фраваране, апранае свяшчэнную кашулю сэдрэ (судрэ) і мабед павязвае яму святы пояс кошт. Пасля гэтага новапасвячаемы прамаўляе Пейман-я дзін (клятву веры), у якой абавязуецца ў што бы то ні стала заўсёды прытрымлівацца рэлігіі Ахура Мазды і закона Заратуштры. Абрад праводзіцца звычайна па дасягненні дзіцем паўналецця (15 гадоў), але можа праводзіцца ў больш раннім узросце, але не раней, чым дзіця зможа само вымавіць сімвал веры і павязаць пас (ад 7 гадоў). Новапасвячанаму таксама робяць абразанне. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Пяціразовы_малітва"><span id=".D0.9F.D1.8F.D1.86.D1.96.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.BE.D0.B2.D1.8B_.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D1.96.D1.82.D0.B2.D0.B0"></span>Пяціразовы малітва</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=35" title="Правіць раздзел: Пяціразовы малітва" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=35" title="Правіць зыходнік раздзела: Пяціразовы малітва"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Гахи</b> — штодзённае пяціразовыя чытанне малітваў, названых па імёнах перыядаў у сутках — Гахава: </p> <ul><li>Хава-гах — ад світання да паўдня;</li> <li>Рапитвин-гах — ад поўдня да 3 гадзін па паўдня;</li> <li>Узерин-гах — ад 3-й гадзіне па паўдня да заходу;</li> <li>Аивисрутрим-гах — ад заходу да поўначы;</li> <li>Ушахин-гах. — Ад поўначы да світання;</li></ul> <p>Можа быць як калектыўным, так і індывідуальным. Пяціразовы малітва прызнаецца адной з галоўных абавязкаў кожнага зороастрийца. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Гавахгіры"><span id=".D0.93.D0.B0.D0.B2.D0.B0.D1.85.D0.B3.D1.96.D1.80.D1.8B"></span>Гавахгіры</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=36" title="Правіць раздзел: Гавахгіры" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=36" title="Правіць зыходнік раздзела: Гавахгіры"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Вясёльны абрад у зараастрызме. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Новзудзі"><span id=".D0.9D.D0.BE.D0.B2.D0.B7.D1.83.D0.B4.D0.B7.D1.96"></span>Новзудзі</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=37" title="Правіць раздзел: Новзудзі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=37" title="Правіць зыходнік раздзела: Новзудзі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Абрад пасвячэння ў святарскі сан. Праводзіцца пры вялікім зборы мабедаў і вернікаў. У працэсе абраду заўсёды ўдзельнічае папярэдні прысвечаны мабед у гэтай мясцовасці. Па заканчэнні цырымоніі новапосвечаны мабед праводзіць Ясну і канчаткова сцвярджаецца ў сане. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Абрады_пахавання"><span id=".D0.90.D0.B1.D1.80.D0.B0.D0.B4.D1.8B_.D0.BF.D0.B0.D1.85.D0.B0.D0.B2.D0.B0.D0.BD.D0.BD.D1.8F"></span>Абрады пахавання</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=38" title="Правіць раздзел: Абрады пахавання" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=38" title="Правіць зыходнік раздзела: Абрады пахавання"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg/220px-BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg" decoding="async" width="220" height="338" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg/330px-BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg/440px-BombayTempleOfSilenceEngraving.jpg 2x" data-file-width="776" data-file-height="1192" /></a><figcaption>«Вежа маўчання» ў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%96" title="Мумбаі">Мумбаі</a> (малюнак <a href="/wiki/1886" title="1886">1886</a>)</figcaption></figure> <p>У розных абласцях <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вялікі Іран (няма такой старонкі)">Вялікага Ірана</a> практыкаваўся ў залежнасці ад мясцовых умоў розныя спосабы пахавання (каменныя склеп, выстаўленне трупаў і інш.) Асноўнае патрабаванне да іх — захаванне ў чысціні прыродных стыхій. Таму для зороастрийцев непрымальныя зарывание трупаў у зямлю і трупосожжение, якія прызнаюцца вялікім грахом. </p><p>Традыцыйным спосабам пахавання ў захаваліся суполак зороастрийцев Ірана і Індыі з’яўляецца выстаўленне. Труп пакідаецца на адкрытым, спецыяльна падрыхтаваным месцы або ў спецыяльным збудаванні — «дахме» («вежа маўчання») — для ўтылізацыі птушкамі і сабакамі. Дахма ўяўляе сабой круглую вежу без даху. Трупы складваліся ў вежу і прывязвалі (каб птушкі не змаглі знесці буйныя часткі цела). </p><p>Такі звычай тлумачыцца тым, што зороастрийцы не адчуваюць да труп ніякага павагі. Па ўяўленням зороастрийцев труп — гэта не чалавек, а паганяцца матэрыя, сімвал часовай перамогі Ахримана ў зямным свеце. Пасля ачысткі шкілета ад мяккіх тканін і высушивания касцей яны складваюцца ў скрыні. Аднак у Іране традыцыйны абрад пахавання пад ціскам мусульман быў пакінуты ў пачатку 1970-х гг. і зороастрийцы хаваюць цела ў бетонируемых магілах і склепы, для таго каб пазбегнуць апаганення зямлі і вады сутыкненне з трупам. Пахаванне або пераноскі трупа павінны ажыццяўляць мінімум 2 чалавекі, пахаванне і пераноскі трупа ў адзіночку з’яўляецца вялікім грахом. Калі другога чалавека няма, яго можа замяніць сабака. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Порсе"><span id=".D0.9F.D0.BE.D1.80.D1.81.D0.B5"></span>Порсе</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=39" title="Правіць раздзел: Порсе" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=39" title="Правіць зыходнік раздзела: Порсе"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Памінальная служба па душах і фраваши памерлых. Лічыцца, што памінальныя службы па душы памерлага трэба вырабляць на працягу 30 гадоў пасля смерці, у далейшым памінаюць толькі яго фраваши, з якой да гэтага тэрміна злучаецца душа праведніка. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Барашнум"><span id=".D0.91.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.88.D0.BD.D1.83.D0.BC"></span>Барашнум</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=40" title="Правіць раздзел: Барашнум" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=40" title="Правіць зыходнік раздзела: Барашнум"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Вялікі рытуал ачышчэння, які праводзіцца мобедом з удзелам сабакі на працягу 9 дзён. Барашнум праводзіцца пасля апаганення чалавека дакрананне да труп або здзяйснення цяжкага граху, перад пасвячэнне ў святарскі чын. Барашнум лічыцца вельмі карысным для палягчэння пасмяротнай лёсу. Перш кожнаму зороастрийцу рэкамендавалася прайсці гэты абрад хаця б раз у жыцці, але ў цяперашні час гэты абрад праводзіцца дастаткова рэдка. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сувязь_з_іншымі_рэлігіямі"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.B2.D1.8F.D0.B7.D1.8C_.D0.B7_.D1.96.D0.BD.D1.88.D1.8B.D0.BC.D1.96_.D1.80.D1.8D.D0.BB.D1.96.D0.B3.D1.96.D1.8F.D0.BC.D1.96"></span>Сувязь з іншымі рэлігіямі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=41" title="Правіць раздзел: Сувязь з іншымі рэлігіямі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=41" title="Правіць зыходнік раздзела: Сувязь з іншымі рэлігіямі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Лічыцца, што многія прынцыпы сучасных <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аўраамічныя рэлігіі (няма такой старонкі)">аўраамічных рэлігій</a>, а таксама паўночнага <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Будызм">будызму</a> маглі быць запазычаныя з зараастрызму. Перш за ўсё гэта датычыцца канцэпцыі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%96" title="Свабода волі">свабоды волі</a> і асабістай адказнасці, вобразаў раю і пекла і эсхаталогіі. </p><p>У хрысціянскіх <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Евангелле">Евангеллях</a> згаданы эпізод «пакланення валхвоў» (хутчэй за ўсё, рэлігійных мудрацоў і астраномаў). Выказваюцца меркаванні аб тым, што гэтыя валхвы маглі быць зараастрыйцамі. </p><p>Акрамя таго, у зараастрызму, як і ў іудаізму, хрысціянстве і ісламе адсутнічае ідэя <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C,_%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Цыклічнасць, рэлігія (няма такой старонкі)">цыклічнасці</a> — час ідзе па прамой ад стварэння свету да канчатковай перамогі над злом, ніякіх паўторных сусветных перыядаў няма. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сучаснае_становішча"><span id=".D0.A1.D1.83.D1.87.D0.B0.D1.81.D0.BD.D0.B0.D0.B5_.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD.D0.BE.D0.B2.D1.96.D1.88.D1.87.D0.B0"></span>Сучаснае становішча</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=42" title="Правіць раздзел: Сучаснае становішча" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=42" title="Правіць зыходнік раздзела: Сучаснае становішча"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>У цяперашні час суполкі зараастрыйцаў захаваліся ў Іране (<a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%B1%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гебры (няма такой старонкі)">гебры</a>) і ў Індыі (<a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парсы (няма такой старонкі)">парсы</a>), таксама ў выніку эміграцыі з абодвух краін склаліся суполкі перш за ўсё ў ЗША і Заходняй Еўропе. У Расійскай Федэрацыі і краінах СНД дзейнічае супольнасць традыцыйных заратуштрыйцаў, якія называюць сваю рэлігію словам <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%27%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дабравер'е (няма такой старонкі)">дабравер'е</a>, і зараастрыйская абшчына Санкт-Пецербурга. Паводле падлікаў, прыкладная колькасць прыхільнікаў зараастрызму ў свеце складае каля 200 тыс. чал. <a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a> года быў абвешчаны <a href="/wiki/%D0%AE%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90" title="ЮНЕСКА">ЮНЕСКА</a> годам 3000-годдзя зараастрыйскай культуры. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Зараастрыйцы_ў_Іране"><span id=".D0.97.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D1.8B.D0.B9.D1.86.D1.8B_.D1.9E_.D0.86.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B5"></span>Зараастрыйцы ў Іране</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=43" title="Правіць раздзел: Зараастрыйцы ў Іране" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=43" title="Правіць зыходнік раздзела: Зараастрыйцы ў Іране"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ад усіх шматлікіх зараастрыйскіх суполак <a href="/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран">Ірана</a>, што існавалі ў раннія ісламскія часы, ужо да <a href="/wiki/XIV_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XIV стагоддзе">XIV ст.</a> засталіся толькі супольнасці ў астанах <a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B7%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Язд (няма такой старонкі)">Язд</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Керман">Керман</a>. Зараастрыйцы ў Іране больш тысячагоддзя падвяргаліся дыскрымінацыі, нярэдкія былі масавыя разня і гвалтоўныя звароты. Толькі ў Новы час яны былі пазбаўленыя ад <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D1%8B%D0%B7%27%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Джыз'я (няма такой старонкі)">джыз’і</a> і атрымалі некаторую свабоду і раўнапраўе. Скарыстаўшыся гэтым, зараастрыйцы Ірана сталі перасяляцца ў іншыя гарады, і зараз асноўным анджаманам з’яўляецца супольнасць зараастрыйцеаў <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тэгеран">Тэгерана</a>. Тым не менш горад <a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B7%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Язд (няма такой старонкі)">Язд</a>, у ваколіцах якога да гэтага часу захоўваюцца зараастрыйскія вёскі, дагэтуль прызнаецца духоўным цэнтрам зараастрызму. Сёння зараастрийцы Ірана — прызнаная на дзяржаўным узроўні рэлігійная меншасць, якая мае аднаго прадстаўніка ў парламенце краіны (меджлісе). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Зараастрыйцы_ў_Індыі"><span id=".D0.97.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D1.8B.D0.B9.D1.86.D1.8B_.D1.9E_.D0.86.D0.BD.D0.B4.D1.8B.D1.96"></span>Зараастрыйцы ў Індыі</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=44" title="Правіць раздзел: Зараастрыйцы ў Індыі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=44" title="Правіць зыходнік раздзела: Зараастрыйцы ў Індыі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Parsee_Wedding_1905.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Parsee_Wedding_1905.jpg/220px-Parsee_Wedding_1905.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Parsee_Wedding_1905.jpg/330px-Parsee_Wedding_1905.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Parsee_Wedding_1905.jpg/440px-Parsee_Wedding_1905.jpg 2x" data-file-width="735" data-file-height="503" /></a><figcaption>Вяселле <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парсы (няма такой старонкі)">парсаў</a>, 1905</figcaption></figure> <p>Зараастрызм гэта адна з нешматлікіх, але вельмі важных рэлігій, распаўсюджаных у сучаснай <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя">Індыі</a>, а таксама ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакістан">Пакістане</a> і <a href="/wiki/%D0%A8%D1%80%D1%8B-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Шры-Ланка">Шры-Ланцы</a>. Большасць людзей, якія вызнаюць зараастрызм, называюць сябе <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парсы (няма такой старонкі)">парсамі</a>. Парсы — нашчадкі старажытных персаў-зараастрыйцаў, што ўцякалі ад ісламскага прыгнёту ў <a href="/wiki/IX_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="IX стагоддзе">IX ст.</a> Аднак, затым, відаць, у іх шэрагі ўсё ж уліліся і прадстаўнікі мясцовых суполак. Агульная колькасць зараастрыйцаў у Індыі — больш за 100 000 чалавек, або каля 0,009 % індыйскага насельніцтва. У мінулым асноўнай вобласцю іх рассялення быў <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Гуджарат">Гуджарат</a>, дзе захаваліся найбольш старажытныя храмы агню. Цяпер асноўны раён канцэнтрацыі — <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Індыя">індыйскі</a> горад <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%96" title="Мумбаі">Мумбаі</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Дыяспара"><span id=".D0.94.D1.8B.D1.8F.D1.81.D0.BF.D0.B0.D1.80.D0.B0"></span>Дыяспара</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=45" title="Правіць раздзел: Дыяспара" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=45" title="Правіць зыходнік раздзела: Дыяспара"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Парсійская эміграцыя з Індыі доўгі час была прымеркавана да <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Вялікабрытанія">Вялікабрытаніі</a> і яе калоніямі (<a href="/wiki/%D0%95%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Емен">Емен</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3" title="Ганконг">Ганконг</a>). Эміграцыя іранскіх зараастрыйцаў традыцыйна звязана з <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Заходняя Еўропа">Заходняй Еўропай</a>. Для абодвух суполак значная таксама эміграцыя ў ЗША. У эміграцыі парсы і іранскія зараастрыйцы ў цэлым да гэтага часу захоўваюць адасобленасць адзін ад аднаго і не імкнуцца злівацца, хоць існуюць агульназараастрыйскія рухі, якія імкнуцца пераадолець этнічны раскол. </p><p>На новых месцах жыхарства зараастрыйцы імкнуцца ўладкаваць і сваё рэлігійнае жыццё, засноўваючы Дар-я Мехр (агні Дадагах). Адзіным храмам з агнём Адорьян з’яўляецца Аташкаде ў <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Лондан">Лондане</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Празеліты"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B5.D0.BB.D1.96.D1.82.D1.8B"></span>Празеліты</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=46" title="Правіць раздзел: Празеліты" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=46" title="Правіць зыходнік раздзела: Празеліты"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Зараастрыйскія празеліты вядомыя ў <a href="/wiki/%D0%97%D0%A8%D0%90" class="mw-redirect" title="ЗША">ЗША</a>, <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">Еўропе</a> і <a href="/wiki/%D0%90%D1%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Аўстралія">Аўстраліі</a>. Іх складаюць перш за ўсё іранцы-эмігранты, якія расчараваліся ў ісламе, але вядомыя таксама людзі еўрапейскага паходжання, якія прымаюць рэлігію па клічу сэрца. У СНД цікавасць да зараастрызму праяўляюць перш за ўсё жыхары дзяржаў з іранскім спадчынай: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджана</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекістан">Узбекістана</a> і перш за ўсё, вядома ж, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджыкістан">Таджыкістана</a>. Адносна масавая зараастрыйская супольнасць неафітаў у Таджыкістане, якая ўтварылася ў 90-я гады, апынулася дезінтэграванай падчас крызісу з-за варожага адносіны ісламістаў. </p><p>У <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">Расіі</a> дзейнічаюць супольнасці зараастрыйцаў-празелітаў, якія называюць сваю рэлігію <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дабравере (няма такой старонкі)">дабраверем</a> у адпаведнасці са старажытныай саманазвай рэлігіі, перакладзеным на рускую мову. А таксама групы зерванитав і зараастрыйцав маздаяснийцав. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Цікавыя_факты"><span id=".D0.A6.D1.96.D0.BA.D0.B0.D0.B2.D1.8B.D1.8F_.D1.84.D0.B0.D0.BA.D1.82.D1.8B"></span>Цікавыя факты</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=47" title="Правіць раздзел: Цікавыя факты" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=47" title="Правіць зыходнік раздзела: Цікавыя факты"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Зараастрыйскага свята <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%9E%D1%80%D1%83%D0%B7" title="Наўруз">Наўруз</a> і дагэтуль з’яўляецца нацыянальным святам у <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a> е (Наўрыз), <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджан</a> е (Новруз), <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджыкістан">Таджыкістан</a> е, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекістан">Узбекістан</a> е, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменістан">Туркменістан</a> е, і некаторых рэспубліках РФ.</li> <li>У Казахстане да свята рыхтуюць суп, званы Наўрыз-скуры і які складаецца з 7 кампанентаў. У Азербайджане на святочным стале павінны стаяць 7 страў, назва якіх пачынаецца на літару «З». Напрыклад, сэмени (стравы, прыгатаванае з прарослых пшаніц), сюд (малако) і т. д. За некалькі дзён да свята пякуць саладосці (пахлаву, шэкербуру). Абавязковым атрыбутам Наўруза таксама з’яўляюцца фарбаваныя яйкі.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="У_масавай_культуры"><span id=".D0.A3_.D0.BC.D0.B0.D1.81.D0.B0.D0.B2.D0.B0.D0.B9_.D0.BA.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D1.83.D1.80.D1.8B"></span>У масавай культуры</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&veaction=edit&section=48" title="Правіць раздзел: У масавай культуры" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&section=48" title="Правіць зыходнік раздзела: У масавай культуры"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Гіганцкі <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%96%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сімург (няма такой старонкі)">Сімург</a> — святая птушка зараастрызму, з’яўляецца асноўным элементам эмблемы рок-групы <a href="/wiki/Queen" title="Queen">Queen</a>. Эмблему распрацаваў лідар групы, <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%B7%D1%96_%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%BA%E2%80%99%D1%8E%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фрэдзі Мерк’юры (няма такой старонкі)">Фрэдзі Мерк’юры</a> — перс па нараджэнні, які, будучы выхадцам з <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Занзыбар (няма такой старонкі)">Занзыбара</a>, прытрымліваўся зараастрыйскага веры. Гіганцкі Сімург таксама намаляваны на гербе Рэспублікі Узбекістан і называецца птушкай «Хумо» (птушка шчасця).</li> <li>Адным з асноватворных элементаў відэагульні <a href="/w/index.php?title=Prince_of_Persia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prince of Persia (няма такой старонкі)">Prince of Persia</a> (2008) з’яўляецца спрошчаная версія зараастрызму — асабістае супрацьстаянне паміж <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахура-Мазда (няма такой старонкі)">Армаздам</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ахрыман (няма такой старонкі)">Ахрыманам</a>.</li> <li>Трылогіі «Заўтра вайна» і «На караблі…» А. <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зорыч (няма такой старонкі)">Зорыч</a> а. У будучыні адна з касмічных калоній Зямлі ў выніку рэтраспектыўнай эвалюцыі ўтварыла дзяржава, якія сумяшчаюць сацыяльную мадэль сасанідскага Ірана (дзяленне на касты, зараастрызм і т. д.) з тэхнічнымі дасягненнямі чалавецтва.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Зноскі"><span id=".D0.97.D0.BD.D0.BE.D1.81.D0.BA.D1.96"></span>Зноскі</h2></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Трэба мець на ўвазе, што значэнне «чараўнік», «чарадзей», «вядзмак» ў гэтага слова — следства скажонага ўспрымання іранскіх магаў грэкамі, у Зараастрызм вядзмарства і магія ганіла.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Ясна 43:1</span> </li> </ol></div> </div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4785216">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Навігацыйны шаблон" data-name="External links" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist toCollapsibleCount navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinks nowrap" style="font-size:85%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⚙️" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Тэматычныя сайты</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://curlie.org/Society/Religion_and_Spirituality/Zoroastrianism">DMOZ</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Слоўнікі і энцыклапедыі</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia.cat/enciclopedies/gran-enciclopedia-catalana/EC-GEC-0152193.xml">Вялікая каталанская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=21818">Вялікая кітайская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=21817">Вялікая кітайская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/zoroastrisme">Вялікая нарвежская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/1996116">Вялікая расійская (старая версія)</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9E%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Огнепоклонники">Бракгаўза і Эфрона</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/articles/zoroastrianism-parent">Іраніка</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/religiya/ZOROASTRIZM.html">Кругасвет</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/wd/68807">Ларуса</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pravenc.ru/text/199995.html">Праваслаўная</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Zoroastrianism">Britannica (онлайн)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/01233a.htm">Catholic (1997—…)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/zoroastrismo">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/zoroastrisme/">Universalis</a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3748793">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0;text-align: left;"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Нарматыўны_кантроль" class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Нарматыўны кантроль">Нарматыўны кантроль</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Нацыянальная бібліятэка Францыі">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11947457f">11947457f</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4173393-9">4173393-9</a> · <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%B0" title="Кантрольны нумар Бібліятэкі Кангрэса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85150018">sh85150018</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/125885647">125885647</a> · <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Нацыянальная парламенцкая бібліятэка Японіі">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00574936">00574936</a> · <span title="Нацыянальная бібліятэка Чэхіі" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NKC</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph127671">ph127671</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Узята з "<a dir="ltr" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Зараастрызм&oldid=4647106">https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Зараастрызм&oldid=4647106</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Categories" title="Адмысловае:Categories">Катэгорыя</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Катэгорыя:Зараастрызм">Зараастрызм</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Схаваныя катэгорыі: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B9" title="Катэгорыя:Артыкулы з універсальнай карткай">Артыкулы з універсальнай карткай</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Карткі без параметраў">Вікіпедыя:Карткі без параметраў</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B9,_%D1%8F%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F" title="Катэгорыя:Артыкулы з універсальнай карткай, якая меркавана недарэчная">Артыкулы з універсальнай карткай, якая меркавана недарэчная</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A3%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96" title="Катэгорыя:Удакладненне арфаграфіі">Удакладненне арфаграфіі</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B4%D0%B0_%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Катэгорыя:Артыкулы да фарматавання">Артыкулы да фарматавання</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%B7_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BC_Hatnote_%D0%B7_%D1%87%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B9" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай">Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы">Вікіпедыя:Істотныя артыкулы</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Апошняе змяненне старонкі адбылося 16:28, 21 снежня 2023.</li> <li id="footer-info-copyright">Тэкст даступны на ўмовах <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be">ліцэнзіі Creative Commons Attribution-ShareAlike</a>, у асобных выпадках могуць дзейнічаць дадатковыя ўмовы. Падрабязней гл. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Умовы_выкарыстання">Умовы выкарыстання</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Палітыка прыватнасці</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A8%D1%82%D0%BE_%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F">Пра Вікіпедыю</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B0%D0%B4_%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96">Адмова ад адказнасці</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Распрацоўшчыкі</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/be.wikipedia.org">Статыстыка</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заява пра cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//be.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мабільная версія</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-r2wfs","wgBackendResponseTime":166,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.403","walltime":"1.747","ppvisitednodes":{"value":1140,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":31385,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":519,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":14,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7407,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":15,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1613.703 1 -total"," 88.66% 1430.716 1 Шаблон:Універсальная_картка"," 5.47% 88.197 1 Шаблон:Бібліяінфармацыя"," 3.42% 55.241 1 Шаблон:Арфаграфія"," 3.25% 52.517 2 Шаблон:Ambox"," 2.29% 36.882 15 Шаблон:Wikidata"," 2.00% 32.328 13 Шаблон:If-wikidata"," 1.28% 20.603 3 Шаблон:Main"," 0.92% 14.843 1 Шаблон:Str_find"," 0.55% 8.898 1 Шаблон:Зноскі"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.256","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":34494208,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P138 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P112 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P457 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P92 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n","limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","480","39.3"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","460","37.7"],["?","100","8.2"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","80","6.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getPropertyOrder","20","1.6"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","20","1.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getLabel","20","1.6"],["(for generator)","20","1.6"],["type","20","1.6"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-f96fc74f4-5m9sh","timestamp":"20241031135955","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0417\u0430\u0440\u0430\u0430\u0441\u0442\u0440\u044b\u0437\u043c","url":"https:\/\/be.wikipedia.org\/wiki\/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9601","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9601","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0434\u0437\u0435\u043b\u044c\u043d\u0456\u043a\u0456 \u043f\u0440\u0430\u0435\u043a\u0442\u0430\u045e \u0412\u0456\u043a\u0456\u043c\u0435\u0434\u044b\u044f"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-08-07T17:26:58Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/80\/Faravahar.png"}</script> </body> </html>