CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Kreacjonizm (pogląd religijny) – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"78bca959-635c-4136-9308-c0dfbdd6313b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Kreacjonizm_(pogląd_religijny)","wgTitle":"Kreacjonizm (pogląd religijny)","wgCurRevisionId":74662743,"wgRevisionId":74662743,"wgArticleId":3149,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon cytowania bez określonego trybu","Szablon cytowania używa pól opisowych","Artykuły z brakującymi przypisami od 2016-07","Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-03","Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-12","Artykuły z brakującymi przypisami od 2007-04","Kreacjonizm","Ewolucjonizm","Filozofia religii","Powstanie życia"], "wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Kreacjonizm_(pogląd_religijny)","wgRelevantArticleId":3149,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74662743,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false, "wgWikibaseItemId":"Q130352","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready", "ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader" ,"ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Creation_of_Light.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1511"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Creation_of_Light.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1007"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="806"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Kreacjonizm (pogląd religijny) – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Kreacjonizm_pogląd_religijny rootpage-Kreacjonizm_pogląd_religijny skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Kreacjonizm+%28pogl%C4%85d+religijny%29" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Kreacjonizm+%28pogl%C4%85d+religijny%29" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Kreacjonizm+%28pogl%C4%85d+religijny%29" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Kreacjonizm+%28pogl%C4%85d+religijny%29" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Podział_kreacjonizmu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_kreacjonizmu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Podział kreacjonizmu</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Podział_kreacjonizmu-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Podział kreacjonizmu</span> </button> <ul id="toc-Podział_kreacjonizmu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kreacjonizm_młodej_Ziemi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kreacjonizm_młodej_Ziemi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Kreacjonizm młodej Ziemi</span> </div> </a> <ul id="toc-Kreacjonizm_młodej_Ziemi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kreacjonizm_starej_Ziemi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kreacjonizm_starej_Ziemi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Kreacjonizm starej Ziemi</span> </div> </a> <ul id="toc-Kreacjonizm_starej_Ziemi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kreacjonistyczna_interpretacja_zjawisk_biologicznych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kreacjonistyczna_interpretacja_zjawisk_biologicznych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Kreacjonistyczna interpretacja zjawisk biologicznych</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kreacjonistyczna_interpretacja_zjawisk_biologicznych-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Kreacjonistyczna interpretacja zjawisk biologicznych</span> </button> <ul id="toc-Kreacjonistyczna_interpretacja_zjawisk_biologicznych-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Homologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Homologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Homologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Homologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dobór_naturalny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dobór_naturalny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Dobór naturalny</span> </div> </a> <ul id="toc-Dobór_naturalny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mutacje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mutacje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Mutacje</span> </div> </a> <ul id="toc-Mutacje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zapis_kopalny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zapis_kopalny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Zapis kopalny</span> </div> </a> <ul id="toc-Zapis_kopalny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Niezmienność_gatunków" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Niezmienność_gatunków"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Niezmienność gatunków</span> </div> </a> <ul id="toc-Niezmienność_gatunków-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Niedoskonałość_w_przyrodzie_i_problem_istnienia_zła" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Niedoskonałość_w_przyrodzie_i_problem_istnienia_zła"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Niedoskonałość w przyrodzie i problem istnienia zła</span> </div> </a> <ul id="toc-Niedoskonałość_w_przyrodzie_i_problem_istnienia_zła-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kreacjonistyczna_krytyka_ewolucjonizmu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kreacjonistyczna_krytyka_ewolucjonizmu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Kreacjonistyczna krytyka ewolucjonizmu</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kreacjonistyczna_krytyka_ewolucjonizmu-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Kreacjonistyczna krytyka ewolucjonizmu</span> </button> <ul id="toc-Kreacjonistyczna_krytyka_ewolucjonizmu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Brakujące_ogniwa_ewolucji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Brakujące_ogniwa_ewolucji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Brakujące ogniwa ewolucji</span> </div> </a> <ul id="toc-Brakujące_ogniwa_ewolucji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-„Medialny_dogmatyzm”" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#„Medialny_dogmatyzm”"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>„Medialny dogmatyzm”</span> </div> </a> <ul id="toc-„Medialny_dogmatyzm”-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kontrowersje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kontrowersje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kontrowersje</span> </div> </a> <ul id="toc-Kontrowersje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sytuacja_prawna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sytuacja_prawna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sytuacja prawna</span> </div> </a> <ul id="toc-Sytuacja_prawna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Opinia_społeczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Opinia_społeczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Opinia społeczna</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Opinia_społeczna-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Opinia społeczna</span> </button> <ul id="toc-Opinia_społeczna-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Projekt_Steve" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Projekt_Steve"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Projekt Steve</span> </div> </a> <ul id="toc-Projekt_Steve-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stanowisko_Kościoła_katolickiego_w_Polsce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stanowisko_Kościoła_katolickiego_w_Polsce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Stanowisko Kościoła katolickiego w Polsce</span> </div> </a> <ul id="toc-Stanowisko_Kościoła_katolickiego_w_Polsce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stanowisko_innych_wyznań" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stanowisko_innych_wyznań"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Stanowisko innych wyznań</span> </div> </a> <ul id="toc-Stanowisko_innych_wyznań-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Kreacjonizm (pogląd religijny)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 77 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-77" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">77 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Kreasionisme" title="Kreasionisme – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Kreasionisme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="خلقية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="خلقية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Kreasionizm" title="Kreasionizm – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Kreasionizm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="সৃষ্টিবাদ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সৃষ্টিবাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chh%C3%B2ng-ch%C5%8D-l%C5%ABn" title="Chhòng-chō-lūn – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chhòng-chō-lūn" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Крэацыянізм – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Крэацыянізм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Крэацыянізм – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Крэацыянізм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Креационизъм – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Креационизъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Creacionisme" title="Creacionisme – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Creacionisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kreacionismus" title="Kreacionismus – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kreacionismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Creadaeth" title="Creadaeth – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Creadaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kreationisme" title="Kreationisme – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Kreationisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kreationismus" title="Kreationismus – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Kreationismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kreatsionism" title="Kreatsionism – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Kreatsionism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Δημιουργισμός – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Δημιουργισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Creationism" title="Creationism – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Creationism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Creacionismo" title="Creacionismo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Creacionismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kreismo" title="Kreismo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kreismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kreazionismo" title="Kreazionismo – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kreazionismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آفرینش‌گرایی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آفرینش‌گرایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Skapanarl%C3%A6ra" title="Skapanarlæra – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Skapanarlæra" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Cr%C3%A9ationnisme" title="Créationnisme – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Créationnisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Crutha%C3%ADochtachas" title="Cruthaíochtachas – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cruthaíochtachas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Creacionismo_(pseudociencia)" title="Creacionismo (pseudociencia) – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Creacionismo (pseudociencia)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B0%BD%EC%A1%B0%EB%A1%A0" title="창조론 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="창조론" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A5%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կրեացիոնիզմ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կրեացիոնիզմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="सृष्टिवाद – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सृष्टिवाद" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kreacionizam" title="Kreacionizam – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kreacionizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kreasionisme" title="Kreasionisme – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Kreasionisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Creazionismo" title="Creazionismo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Creazionismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A8%D7%99%D7%90%D7%AA%D7%A0%D7%95%D7%AA" title="בריאתנות – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="בריאתנות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="კრეაციონიზმი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კრეაციონიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Креационизм – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Креационизм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Креационизм – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Креационизм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A5%E0%BA%B1%E0%BA%87%E0%BA%AA%E0%BA%B1%E0%BA%99%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BA%8D%E0%BA%BB%E0%BA%A1" title="ລັງສັນນິຍົມ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ລັງສັນນິຍົມ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Creationismus" title="Creationismus – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Creationismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kreacionisms" title="Kreacionisms – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kreacionisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Kreationismus" title="Kreationismus – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kreationismus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kreacionizmas" title="Kreacionizmas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kreacionizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Creationisme" title="Creationisme – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Creationisme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Creisme" title="Creisme – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Creisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kreacionizmus" title="Kreacionizmus – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kreacionizmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Креационизам – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Креационизам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%87" title="خلقيه – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="خلقيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ciptaanisme" title="Ciptaanisme – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ciptaanisme" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Креационизм – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Креационизм" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Creationisme" title="Creationisme – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Creationisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%89%B5%E9%80%A0%E8%AB%96" title="創造論 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="創造論" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kreasjonisme" title="Kreasjonisme – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kreasjonisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kreasjonisme" title="Kreasjonisme – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kreasjonisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Creacionisme" title="Creacionisme – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Creacionisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kreatsionizm" title="Kreatsionizm – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kreatsionizm" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87" title="خلقت پالنه – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="خلقت پالنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Criacionismo" title="Criacionismo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Criacionismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Crea%C8%9Bionism_(biologie)" title="Creaționism (biologie) – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Creaționism (biologie)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Креационизм – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Креационизм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Kreationismus" title="Kreationismus – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Kreationismus" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%90%E0%B7%80%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B6%BA" title="මැවුම්වාදය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="මැවුම්වාදය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Creationism" title="Creationism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Creationism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kreacionizmus" title="Kreacionizmus – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kreacionizmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kreacionizem" title="Kreacionizem – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kreacionizem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Kreacionizam" title="Kreacionizam – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Kreacionizam" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kreacionizam" title="Kreacionizam – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kreacionizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kreationismi" title="Kreationismi – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kreationismi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="polecany artykuł"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kreationism" title="Kreationism – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kreationism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kreasyonismo" title="Kreasyonismo – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kreasyonismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%9F%E0%AF%88%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%B5%E0%AE%BE%E0%AE%A4%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="படைப்புவாதம் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="படைப்புவாதம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B0%82" title="సృష్టివాదం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సృష్టివాదం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A1" title="รังสรรค์นิยม – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="รังสรรค์นิยม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Yarat%C4%B1l%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k" title="Yaratılışçılık – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yaratılışçılık" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Креаціонізм – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Креаціонізм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A7n_t%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADn" title="Thần tạo luận – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thần tạo luận" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kreasyonismo" title="Kreasyonismo – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Kreasyonismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%88%9B%E9%80%A0%E8%AE%BA" title="创造论 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="创造论" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%A2%D7%90%D7%A6%D7%99%D7%90%D7%A0%D7%99%D7%96%D7%9D" title="קרעאציאניזם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קרעאציאניזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%89%B5%E9%80%A0%E8%AB%96" title="創造論 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="創造論" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%89%B5%E9%80%A0%E8%AB%96" title="創造論 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="創造論" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q130352#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&oldid=74662743" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Kreacjonizm_%28pogl%C4%85d_religijny%29&id=74662743&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKreacjonizm_%28pogl%25C4%2585d_religijny%29"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKreacjonizm_%28pogl%25C4%2585d_religijny%29"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Kreacjonizm+%28pogl%C4%85d+religijny%29"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Kreacjonizm_%28pogl%C4%85d_religijny%29&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Creationism" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Kreacjonizm" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q130352" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy koncepcji powstania i rozwoju życia na Ziemi. Zobacz też: <a href="/wiki/Kreacjonizm" class="mw-disambig" title="Kreacjonizm">inne znaczenia tego słowa</a>.</span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Creation_of_Light.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Creation_of_Light.png/300px-Creation_of_Light.png" decoding="async" width="300" height="378" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Creation_of_Light.png/450px-Creation_of_Light.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Creation_of_Light.png 2x" data-file-width="513" data-file-height="646" /></a><figcaption><i>Stworzenie Światła</i> <a href="/wiki/Gustave_Dor%C3%A9" title="Gustave Doré">Gustawa Doré</a>. Obrazuje on wers z <a href="/wiki/Ksi%C4%99ga_Rodzaju" title="Księga Rodzaju">Księgi Rodzaju</a>: <i>Niech będzie światłość</i></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png/300px-Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png" decoding="async" width="300" height="304" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png/450px-Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png/600px-Nuremberg_chronicles_-_f_4r.png 2x" data-file-width="874" data-file-height="885" /></a><figcaption><i>Stworzenie Nieba</i> (ilustracja z <a href="/wiki/Liber_Chronicarum" class="mw-redirect" title="Liber Chronicarum">Kroniki norymberskiej</a>)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:The_Creation_of_Adam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/The_Creation_of_Adam.jpg/300px-The_Creation_of_Adam.jpg" decoding="async" width="300" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/The_Creation_of_Adam.jpg/450px-The_Creation_of_Adam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/The_Creation_of_Adam.jpg/600px-The_Creation_of_Adam.jpg 2x" data-file-width="1614" data-file-height="741" /></a><figcaption><i>Stworzenie Adama</i> <a href="/wiki/Micha%C5%82_Anio%C5%82" title="Michał Anioł">Michała Anioła</a></figcaption></figure> <p><b>Kreacjonizm</b> – pogląd, że człowiek i wszelkie <a href="/wiki/%C5%BBycie" title="Życie">życie</a> na <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemi</a> zostały stworzone w swojej pierwotnej formie przez <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a> lub <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">bóstwa</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-:0_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-:1_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-3">[3]</a></sup>. Do XIX wieku, do czasu ukształtowania się teorii <a href="/wiki/Ewolucja_biologiczna" title="Ewolucja biologiczna">ewolucji organizmów</a>, kreacjonizm był poglądem panującym w naukach biologicznych<sup id="cite_ref-:0_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-:1_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-3">[3]</a></sup>. Współcześnie kreacjonizm jest poglądem filozoficznym i religijnym. Nie jest natomiast uznawany za <a href="/wiki/Teoria_naukowa" title="Teoria naukowa">teorię naukową</a><sup id="cite_ref-CITEREFHellerPabjan2014247–249_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHellerPabjan2014247–249-4">[4]</a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup> i nie funkcjonuje w ramach <a href="/wiki/Nauki_przyrodnicze" title="Nauki przyrodnicze">nauk przyrodniczych</a>, gdyż obecnie teoria nauk przyrodniczych musi być <a href="/wiki/Metoda_naukowa#Falsyfikowalność_jako_podstawa_rozróżnienia" title="Metoda naukowa">falsyfikowalna</a>, a tymczasem kreacjoniści nie stosują metody naukowej, nie testują swoich hipotez<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. Mimo to, niektórzy zwolennicy kreacjonizmu podejmują próby wprowadzania jego wersji<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>, tzw. <a href="/wiki/Inteligentny_projekt" title="Inteligentny projekt">inteligentnego projektu</a>, jako teorii naukowej do programu nauczania w <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_kreacjonizmu"><span id="Podzia.C5.82_kreacjonizmu"></span>Podział kreacjonizmu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Podział kreacjonizmu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział kreacjonizmu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Istnieje wiele różnych stanowisk kreacjonistycznych wobec dwóch pytań – jak zostało stworzone życie oraz jaka jest przyczyna <a href="/wiki/R%C3%B3%C5%BCnorodno%C5%9B%C4%87_biologiczna" title="Różnorodność biologiczna">różnorodności gatunków</a>. Do najważniejszych teorii kreacjonistycznych należą: </p> <ul><li><a href="/wiki/Kreacjonizm_m%C5%82odej_Ziemi" title="Kreacjonizm młodej Ziemi">kreacjonizm młodej Ziemi</a> (ang. <i>young Earth creationism</i>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_starej_Ziemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kreacjonizm starej Ziemi (strona nie istnieje)">kreacjonizm starej Ziemi</a> (ang. <i>old Earth creationism</i>).</li></ul> <p>Zakładają, że Bóg tworzył duże grupy organizmów etapami. Ostatnim takim etapem było stworzenie człowieka. Ta wersja ogranicza działanie ewolucji do tzw. <a href="/wiki/Mikroewolucja" title="Mikroewolucja">mikroewolucji</a>, odrzucając możliwość samoistnego zachodzenia <a href="/wiki/Makroewolucja" title="Makroewolucja">makroewolucji</a>. Szczególnymi odmianami kreacjonizmu są: </p> <ul><li><a href="/wiki/Inteligentny_projekt" title="Inteligentny projekt">inteligentny projekt</a> (ang. <i>intelligent design</i>)</li> <li><a href="/wiki/Teistyczny_ewolucjonizm" title="Teistyczny ewolucjonizm">teistyczny ewolucjonizm</a> (kreacjonizm ewolucyjny).</li></ul> <p>Zbiór poglądów łączących idee kreacjonistyczne z ewolucjonizmem. Ta wersja nie neguje ewolucji, ale zostawia margines działania dla Boga. Według niej Bóg stworzył życie, które naturalnie ewoluowało w zamierzonym przez niego kierunku lub kierował procesem ewolucji, aż do powstania człowieka. Akceptuje ewolucjonizm jako wyjaśnienie pochodzenia i różnorodności organizmów, zakładając, że Bóg każdorazowo stwarza ludzką duszę. </p> <ul><li>kreacjonizm niezmiennych gatunków</li></ul> <p>Stanowisko historyczne, dominujące w przyrodoznawstwie do początku XIX wieku, według którego Bóg stworzył osobno wszystkie gatunki. Ta wersja całkowicie odrzuca powstawanie gatunków przez ewolucję, może dopuszczać ewolucję wewnątrz gatunku. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kreacjonizm_młodej_Ziemi"><span id="Kreacjonizm_m.C5.82odej_Ziemi"></span>Kreacjonizm młodej Ziemi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Kreacjonizm młodej Ziemi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kreacjonizm młodej Ziemi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kreacjonizm_m%C5%82odej_Ziemi" title="Kreacjonizm młodej Ziemi">Kreacjonizm młodej Ziemi</a>.</i></div> <p>Kreacjonizm młodej Ziemi zakłada, że Ziemia według interpretacji <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblii</a> ma od ok. 6 do ok. 10 tysięcy lat i wtedy też powstało życie oraz człowiek. </p><p>Zasadnicze twierdzenia kreacjonizmu młodej Ziemi można przedstawić następująco: </p> <ul><li>Wszechświat został stworzony przez <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a> z niczego (<i>creatio ex nihilo</i>).</li> <li>Podstawowe „rodzaje” roślin i zwierząt – <a href="/wiki/Baramin" title="Baramin">baraminy</a> – mają osobne pochodzenie, tj. nie wywodzą się od wspólnego przodka.</li> <li>Ziemia, podstawowe rodzaje żywych organizmów i człowiek stworzeni zostali w ciągu sześciu 24-godzinnych dni.</li> <li>Stworzone niezależnie „rodzaje” (<i>baraminy</i>) roślin i zwierząt mogą się pod wpływem nacisków środowiska i mutacji zmieniać tylko w ograniczonym zakresie.</li> <li>Ludzie i małpy nie wywodzą się od <a href="/wiki/Ostatni_wsp%C3%B3lny_przodek" title="Ostatni wspólny przodek">wspólnego przodka</a>.</li> <li>Pewne fakty geologiczne oraz wyginięcie wielu gatunków zwierząt (np. <a href="/wiki/Dinozaury" title="Dinozaury">dinozaurów</a>) może być najlepiej wyjaśnione przez <a href="/wiki/Katastrofizm_(geologia)" title="Katastrofizm (geologia)">katastrofizm</a>, przede wszystkim ogólnoświatowy <a href="/wiki/Potop" title="Potop">potop</a> i jego następstwa<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>.</li></ul> <p>Ta postać kreacjonizmu, mająca spore wpływy wśród <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84ski_fundamentalizm" title="Chrześcijański fundamentalizm">ortodoksyjnych protestantów</a> w <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a>, jest sprzeczna z obowiązującymi współcześnie ustaleniami <a href="/wiki/Nauki_przyrodnicze" title="Nauki przyrodnicze">nauk przyrodniczych</a> i <a href="/wiki/Archeologia" title="Archeologia">archeologii</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kreacjonizm_starej_Ziemi">Kreacjonizm starej Ziemi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Kreacjonizm starej Ziemi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kreacjonizm starej Ziemi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg/220px-Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg" decoding="async" width="220" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg/330px-Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg/440px-Jacopo_Torriti_-_Creation_of_the_World_-_WGA23028.jpg 2x" data-file-width="901" data-file-height="1005" /></a><figcaption><i>Stworzenie świata</i> <a href="/wiki/Jacopo_Torriti" title="Jacopo Torriti">Jacopa Torritiego</a></figcaption></figure> <p>Kreacjonizm starej Ziemi traktuje opis biblijny bardziej metaforycznie, nie negując tego, że Ziemia oraz życie na niej ma kilka miliardów lat, i jako taki usiłuje być w zgodzie z naukami innymi niż biologia. </p><p>Zasadnicze twierdzenia kreacjonizmu starej Ziemi<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>: </p> <ul><li>Stworzenie z niczego <a href="/wiki/Wszech%C5%9Bwiat" title="Wszechświat">Wszechświata</a> (<a href="/wiki/Czasoprzestrze%C5%84" title="Czasoprzestrzeń">czasoprzestrzeni</a>, <a href="/wiki/Materia_(fizyka)" title="Materia (fizyka)">materii</a>, <a href="/wiki/Energia_(fizyka)" class="mw-redirect" title="Energia (fizyka)">energii</a>, <a href="/wiki/Galaktyka" title="Galaktyka">galaktyk</a>, <a href="/wiki/Gwiazda" title="Gwiazda">gwiazd</a> i <a href="/wiki/Planeta" title="Planeta">planet</a>).</li> <li>Wybranie Ziemi jako przyszłej „kolebki” życia. Początkowo Ziemia była pusta i pozbawiona życia. Międzyplanetarne „gruzowisko”, pył i wczesna atmosfera Ziemi blokowały światłu <a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońca</a>, <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc" title="Księżyc">Księżyca</a> i gwiazd dotarcie na jej powierzchnię.</li> <li>Częściowe klarowanie się ziemskiej <a href="/wiki/Atmosfera" title="Atmosfera">atmosfery</a>, przez co <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o" title="Światło">światło</a> mogło przez nią przenikać.</li> <li>Stworzenie <a href="/wiki/Para_wodna" title="Para wodna">pary wodnej</a> w <a href="/wiki/Troposfera" title="Troposfera">troposferze</a>, co zapewniło stabilny obieg <a href="/wiki/Woda" title="Woda">wody</a>.</li> <li>Uformowanie <a href="/wiki/Kontynent" title="Kontynent">kontynentów</a> i <a href="/wiki/Basen_oceaniczny" title="Basen oceaniczny">basenów oceanicznych</a>.</li> <li>Stworzenie poszczególnych rodzajów (<i>baraminów</i>) <a href="/wiki/Ro%C5%9Bliny" title="Rośliny">roślin</a> na lądach.</li> <li>Dalsze klarowanie się atmosfery, przez co światło <a href="/wiki/Cia%C5%82o_niebieskie" title="Ciało niebieskie">ciał niebieskich</a> mogło być bez przeszkód obserwowane z powierzchni Ziemi.</li> <li>Stworzenie licznych rodzajów niewielkich morskich organizmów.</li> <li>Stworzenie poszczególnych rodzajów morskich <a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssaków</a> oraz <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaków</a>.</li> <li>Stworzenie poszczególnych rodzajów zwierząt lądowych.</li> <li>Bezpośrednie stworzenie człowieka.</li></ul> <p>Część kreacjonistów uznaje Boga za przyczynę zjawisk takich jak <a href="/wiki/Wielki_Wybuch" title="Wielki Wybuch">Wielki Wybuch</a> i ewolucja jednocześnie uznając samo wystąpienie tych zdarzeń. Twierdzi tak m.in papież <a href="/wiki/Franciszek_(papie%C5%BC)" title="Franciszek (papież)">Franciszek</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. Z tego powodu kreacjonizm nie musi być niezgodny z nauką. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kreacjonistyczna_interpretacja_zjawisk_biologicznych">Kreacjonistyczna interpretacja zjawisk biologicznych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Kreacjonistyczna interpretacja zjawisk biologicznych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kreacjonistyczna interpretacja zjawisk biologicznych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lorenzo_maitani_e_aiuti,_scene_bibliche_1_(1320-30)_06_creazione_degli_animali.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Lorenzo_maitani_e_aiuti%2C_scene_bibliche_1_%281320-30%29_06_creazione_degli_animali.JPG/220px-Lorenzo_maitani_e_aiuti%2C_scene_bibliche_1_%281320-30%29_06_creazione_degli_animali.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Lorenzo_maitani_e_aiuti%2C_scene_bibliche_1_%281320-30%29_06_creazione_degli_animali.JPG/330px-Lorenzo_maitani_e_aiuti%2C_scene_bibliche_1_%281320-30%29_06_creazione_degli_animali.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Lorenzo_maitani_e_aiuti%2C_scene_bibliche_1_%281320-30%29_06_creazione_degli_animali.JPG/440px-Lorenzo_maitani_e_aiuti%2C_scene_bibliche_1_%281320-30%29_06_creazione_degli_animali.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a><figcaption><i>Stworzenie zwierząt</i> <a href="/w/index.php?title=Lorenzo_Maitani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lorenzo Maitani (strona nie istnieje)">Lorenza Maitaniego</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Homologia"><a href="/wiki/Homologia_(biologia)" title="Homologia (biologia)">Homologia</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Homologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Homologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wzorzec podobieństw (<a href="/wiki/Anatomia" title="Anatomia">anatomicznych</a>, <a href="/wiki/Morfologia_(biologia)" title="Morfologia (biologia)">morfologicznych</a>, <a href="/wiki/Genetyka" title="Genetyka">genetycznych</a>, <a href="/wiki/Biologia_molekularna" title="Biologia molekularna">molekularnych</a>) pomiędzy organizmami był i jest jednym z najpopularniejszych argumentów na rzecz <a href="/wiki/Drzewo_filogenetyczne" title="Drzewo filogenetyczne">wspólnego pochodzenia</a> wszystkich żywych organizmów. Z perspektywy ewolucjonistycznej podobieństwa te odbijają fakt wspólnego pochodzenia ewolucyjnego (pomijając przypadki <a href="/wiki/Konwergencja_(biologia)" title="Konwergencja (biologia)">konwergencji</a>, a więc niezależnego wykształcania się podobnych systemów). Jakkolwiek termin „homologia” w biologicznym znaczeniu został wprowadzony do biologii w 1843 r. przez kreacjonistycznego biologa <a href="/wiki/Richard_Owen" title="Richard Owen">Richarda Owena</a>, ma on znacznie dłuższą historię. Już <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystoteles</a> zauważył, że nawet w bardzo różniących się zwierzętach mogą występować wiele korespondujących ze sobą struktur, zarówno wewnętrzne narządy, jak i kości<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. Także kilku po nim, jak <a href="/wiki/Galen" title="Galen">Galen</a><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup>, <a href="/wiki/Leonardo_da_Vinci" title="Leonardo da Vinci">Leonardo da Vinci</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup> i <a href="/wiki/Pierre_Belon" title="Pierre Belon">Pierre Belon</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup> doszło do podobnych wniosków. Homologie w rozumieniu odpowiadających sobie struktur organizmów opartych o wspólny plan były podstawą klasyfikacji organizmów począwszy od XVI wieku. Był to więc przeddarwinowski koncept, początkowo łączony z ideą archetypów (<a href="/wiki/Platon" title="Platon">platońskich</a> form) bez jakichkolwiek ewolucyjnych konotacji. Przeddarwinowscy biologowie, np. twórca systematyki <a href="/wiki/Karol_Linneusz" title="Karol Linneusz">Karol Linneusz</a>, ten wzorzec podobieństw pomiędzy organizmami interpretowali przez odwołanie się do archetypów, jako odbicie hierarchicznego uporządkowania stworzonych organizmów. W tym rozumieniu archetyp reprezentował ideę w Boskim umyśle – była to oryginalna idea lub prototypowy strukturalny plan, z którego wszystkie inne podobne rzeczy biorą wzór. Richard Owen zdefiniował strukturę homologiczną jako „ten sam <a href="/wiki/Narz%C4%85d" title="Narząd">organ</a> występujący u różnych zwierząt pod każdą odmianą i funkcją”<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. Owen odróżnił również homologię od analogii, czyli różnych struktur wykonujących podobne funkcje (znanej w terminologii <a href="/wiki/Kladystyka" title="Kladystyka">kladystycznej</a> także jako <a href="/wiki/Homoplazja" title="Homoplazja">homoplazja</a>), którą zdefiniował z kolei jako „część lub organ jakiegoś zwierzęcia, który ma tę samą funkcję jak inna część lub organ innego zwierzęcia”<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. Później <a href="/wiki/Erasmus_Darwin" title="Erasmus Darwin">Erasmus Darwin</a> cytował podobieństwo budowy zwierząt czworonożnych jako świadectwo ich wspólnego pochodzenia, tak też podobieństwa te interpretował <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a>. </p><p>Obecnie kreacjoniści w wyjaśnianiu zjawiska homologii kładą nacisk na wspólny projekt zastosowany w świecie przyrody ożywionej i jedność planu organizacyjnego typów roślin i zwierząt. Ich zdaniem homologia (oraz konwergencja) jest przede wszystkim wynikiem aktywności Stwórcy, stąd homologiczne struktury występują również w niespokrewnionych organizmach. Stanowią one wspólne i stałe rozwiązania służące określonej strategii przetrwania. Podobieństwa pomiędzy strukturami według kreacjonistów nie są więc przyczyny historycznej (tj. wyewoluowały u <a href="/wiki/Ostatni_wsp%C3%B3lny_przodek" title="Ostatni wspólny przodek">wspólnego przodka</a> danej grupy, by następnie zostać odziedziczone przez wywodzące się od niego organizmy), ale funkcjonalnej – tj. są wynikiem wspólnego projektu. Podobieństwo żywych organizmów zgodnie z ich zdaniem ma w tym przypadku podobną genezę jak podobieństwo niektórych rozwiązań w wielu wytworach naszej <a href="/wiki/Technologia" title="Technologia">technologii</a>. Kreacjoniści sądzą, że istnienie form życia jest wynikiem stwórczego planu, który spełniać musiał m.in. następujące kryteria: </p> <ul><li>Organizmy istnieją w tym samym Wszechświecie i w swym działaniu muszą operować w ramach tych samych praw natury.</li> <li>Istnieją na tej samej planecie.</li> <li>Niektóre z nich żyją w podobnym <a href="/wiki/%C5%9Arodowisko_przyrodnicze" title="Środowisko przyrodnicze">środowisku</a>.</li> <li>Posiadają jedno lub najwyżej kilka źródeł <a href="/wiki/Energia_(fizyka)" class="mw-redirect" title="Energia (fizyka)">energii</a>.</li> <li>„Normalizacja”, przez co np. cała <a href="/wiki/Biosfera" title="Biosfera">biosfera</a> znacznie łatwiej może uczestniczyć w <a href="/wiki/%C5%81a%C5%84cuch_pokarmowy" title="Łańcuch pokarmowy">łańcuchu pokarmowym</a> – <a href="/wiki/Zwi%C4%85zki_organiczne" title="Związki organiczne">związki organiczne</a> wyprodukowane przez jeden typ organizmu mogą być wykorzystywane przez inny organizm.</li></ul> <p>Można to porównać do zalet normalizacji <a href="/wiki/Gwint" title="Gwint">gwintów</a> w technologii stworzonej przez człowieka. Śruby mocujące, wydobyte z jednego urządzenia, mogą być wykorzystywane w innym – bez konieczności przetapiania i formowania od nowa. Przykładowo, materiał organiczny dostarczany <a href="/wiki/Fitofag" title="Fitofag">fitofagom</a> przez <a href="/wiki/Autotrofizm" title="Autotrofizm">autotrofy</a> jest przyswajalny bez konieczności cofania się w <a href="/wiki/Metabolizm" title="Metabolizm">metabolizmie</a> do poziomu substancji nieorganicznych. </p><p>Wspólny projekt przejawia się więc w zastosowaniu podobnych komponentów do budowy całej gamy różnego typu układów analogicznie, jak ma to miejsce w naszej technologii, gdzie np. podobne lub te same <a href="/wiki/Mikroelektronika" title="Mikroelektronika">mikroelektroniczne</a> podzespoły (np. <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_cyfrowy" title="Układ cyfrowy">układy scalone</a>) używane są w szerokiej gamie różnych, bardziej lub mniej podobnych urządzeń. Przykładowo, już w latach 80. XX wieku biologowie odkryli, że radykalnie odmienne zwierzęta posiadają bardzo podobne geny zaangażowane w rozwój embrionalny. Zasadnicze grupy tych genów u <a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssaków</a> i <a href="/wiki/Owady" title="Owady">owadów</a> są tak podobne, że gen z jednej grupy może z powodzeniem zastępować jego odpowiednik u drugiej. Przykładem jest budowa <a href="/wiki/Oko" title="Oko">oka</a>. Choć oczy u różnych zwierząt istnieją w różnych kształtach, rozmiarach, optycznych planach, różnią się położeniem w ciele, to wszystkie ich rodzaje dostarczają ich posiadaczom podobnych informacji o długości <a href="/wiki/Fala" title="Fala">fali</a> <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o" title="Światło">światła</a> i jego intensywności<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. Wśród różnych typów zwierząt do budowy soczewki i siatkówki wymagane są różne <a href="/wiki/Tkanka" title="Tkanka">tkanki</a>. Jednak wszystkie rodzaje oczu posiadają ten sam mechanizm absorbowania <a href="/wiki/Foton" title="Foton">fotonów</a>, tj. kombinację <a href="/wiki/Opsyny" title="Opsyny">opsynowo</a>-<a href="/wiki/Chromofor" title="Chromofor">chromoforową</a>. Co więcej, bardzo zróżnicowane typy oczu formują się w bardzo podobnych procesach podczas embriogenezy. Rozwojem bardzo różnych typów oczu steruje u większości organizmów ten sam gen – <i>Pax-6</i><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. Np. soczewkowe oczy kręgowców, funkcjonujące na zasadzie <a href="/wiki/Camera_obscura" title="Camera obscura">ciemni optycznej</a>, zbudowane są na zupełnie odmiennej zasadzie niż oczy <a href="/wiki/Stawonogi" title="Stawonogi">stawonogów</a>, które składają się z licznych (od kilkunastu do ok. 30 tysięcy) oczek prostych (ommatidiów) stanowiących pojedyncze układy optyczne; w oczach tego typu powstaje obraz mozaikowy (punktowy). Jednak, gdy gen <i>Pax-6</i> <a href="/wiki/Mysz_domowa" title="Mysz domowa">myszy</a> wszczepiony zostaje muszce owocowej (<i><a href="/wiki/Wywil%C5%BCna_kar%C5%82owata" title="Wywilżna karłowata">Drosophila melanogaster</a></i>) w trakcie jej embrionalnego rozwoju, rozwija on u niej normalne wielofasetkowe oko muszki, a nie soczewkowe oko myszy<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. </p><p>Zdaniem kreacjonistów są to przykłady, że te same komponenty, te same elementy architektury, podobne mechanizmy konstrukcyjne, mogą być użyte w odmiennych projektach. </p><p>Podobieństwa struktur i funkcji w opinii kreacjonistów nie świadczą jeszcze o pokrewieństwie, czego dowodzą liczne przykłady konwergencji (np. u nietoperzy owocożernych (<i>Megachiroptera</i>) występuje skomplikowany wzór połączeń nerwowych w mózgu, charakterystyczny dla ssaków naczelnych<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup> (np. małp człekokształtnych), mimo iż nietoperze nie są zaliczane do tej grupy zwierząt). Jednak według ewolucjonistów poszczególne podobne funkcjonalnie struktury wykazują wyraźne podobieństwa do swych odpowiedników u innych pokrewnych organizmów; np. kości i mięśnie skrzydła ptaka mają ścisłe odpowiedniki w ręce człowieka, grzebiącej łapie kreta czy płetwie wieloryba – wyraźnie wskazuje to, że wszystkie te kończyny są zmodyfikowanymi wariantami pierwotnej kończyny czworonogów, a nie zostały zaprojektowane „od zera”. O tym, że tak jest istotnie, świadczą dowody kopalne, ukazujące mniej wyspecjalizowane ich wersje. </p><p>Kreacjoniści zarzucają ponadto ewolucjonistom, że przywoływanie struktur homologicznych jako świadectwa wspólnego pochodzenia jest oparte na założeniu o prawdziwości koncepcji wspólnego założenia, przez co całe rozumowanie jest przykładem dowodzenia w błędnym kole (<i><a href="/wiki/Petitio_principii" title="Petitio principii">petitio principii</a></i>). Mianowicie, strukturalne i funkcjonalne podobieństwo pomiędzy strukturami to jeszcze za mało, aby dwie struktury uznać za homologiczne. Przykładowo strukturalnie i funkcjonalnie uderzająco podobne oko <a href="/wiki/Kr%C4%99gowce" title="Kręgowce">kręgowców</a> i oko <a href="/wiki/G%C5%82owonogi" title="Głowonogi">głowonogów</a> nie uznaje się za struktury homologiczne – tzn. powstały one niezależnie od siebie, w związku z czym nie wywodzą się od prymitywnego oka, które posiadał ich hipotetyczny <a href="/wiki/Ostatni_wsp%C3%B3lny_przodek" title="Ostatni wspólny przodek">wspólny przodek</a>. O tym, że struktury te nie są homologiczne, świadczyć ma m.in. to, że formują się one w zupełnie inny sposób podczas <a href="/wiki/Embriogeneza" title="Embriogeneza">embriogenezy</a>. </p><p>Jednakże np. <a href="/wiki/Jelito" title="Jelito">jelita</a> kręgowców uważa się za struktury homologiczne, pomimo tego, że one również w procesie embriogenezy kształtują się np. u <a href="/wiki/Minogokszta%C5%82tne" title="Minogokształtne">minogów</a>, <a href="/wiki/P%C5%82azy" title="Płazy">płazów</a>, <a href="/wiki/Rekiny" title="Rekiny">rekinów</a>, <a href="/wiki/Gady" title="Gady">gadów</a> i <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaków</a> z różnych prekursorów i w różny sposób<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup>. Decydującym zatem czynnikiem w uznaniu, czy dana struktura wywodzi się od wspólnego przodka, czy nie, jest wcześniejsze założenie prawdziwości wspólnoty pochodzenia lub jej braku (tj. istnienia <a href="/wiki/Drzewo_filogenetyczne" title="Drzewo filogenetyczne">drzewa filogenetycznego</a>), co zdaniem kreacjonistów pozbawia całe rozumowanie wartości. Przywołują oni również opinię ewolucyjnego biologa Aleca Panchena, który w książce <i>Classification, evolution and the nature of biology</i> argumentował, że jeśli ewolucja proponowana jest w celu wyjaśnienia homologii i hierarchicznej <a href="/wiki/Klasyfikacja_biologiczna" title="Klasyfikacja biologiczna">klasyfikacji</a> organizmów, tak więc logicznie rzecz biorąc, homologia i klasyfikacja nie mogą być tym samym rozumiane jako dowody na prawdziwość ewolucji<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>. </p><p>Zarzuty te są odrzucane przez biologów, gdyż żadna homologia nie jest za taką uważana <i>a priori</i>, a następnie używana do potwierdzenia założonego właśnie pokrewieństwa (gdyby tak było, nie dałoby się ich odróżnić od konwergencji). O kwalifikacji danej cechy u różnych organizmów jako homologicznej decyduje wspólnota jej planu budowy, położenia w organizmie, <a href="/wiki/Embriogeneza" title="Embriogeneza">rozwoju zarodkowego</a> itp. O pokrewieństwach zaś dedukuje się na podstawie porównania wielu niezależnych cech, także np. genetycznych. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dobór_naturalny"><span id="Dob.C3.B3r_naturalny"></span>Dobór naturalny</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Dobór naturalny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dobór naturalny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Paolo_Uccello_005.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Paolo_Uccello_005.jpg/220px-Paolo_Uccello_005.jpg" decoding="async" width="220" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Paolo_Uccello_005.jpg/330px-Paolo_Uccello_005.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Paolo_Uccello_005.jpg/440px-Paolo_Uccello_005.jpg 2x" data-file-width="2536" data-file-height="2356" /></a><figcaption><i>Stworzenie zwierząt</i> <a href="/wiki/Paolo_Uccello" title="Paolo Uccello">Paola Uccelo</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Dob%C3%B3r_naturalny" title="Dobór naturalny">Dobór naturalny</a>.</i></div> <p>Zdaniem kreacjonistów dobór naturalny jest stanowczo przeceniany jako sprawcza siła ewolucji. Akceptują więc oni działanie doboru naturalnego, sprzeciwiając się „tylko” tezie, że w istocie odpowiada on za większe strukturalne i funkcjonalne transformacje pomiędzy organizmami. W ich opinii wyjąwszy małoskalowe zmiany w rodzaju nabywania przez <a href="/wiki/Bakterie" title="Bakterie">bakterie</a> oporności na <a href="/wiki/Antybiotyki" title="Antybiotyki">antybiotyki</a> nie ma dowodów, że dobór naturalny wywiera wpływ, jaki przypisują mu ewolucjoniści<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Co więcej, jak argumentują kreacjoniści, dobór naturalny jest w przyrodzie siłą przeciwdziałającą większym transformacjom. Wskazują tutaj na przykład <a href="/wiki/Hodowla" title="Hodowla">hodowli</a>. W doborze sztucznym hodowcom udało się, przez izolowanie i selekcjonowanie poszczególnych cech, uzyskać z danego gatunku szereg odmian czasem znacznie różniących się od siebie. Niektóre z nich są nawet niezdolne do przeżycia w naturze. Gdy jednak mówimy o genetycznym uszlachetnieniu jakiejś odmiany, mamy na myśli „uszlachetnienie” z ludzkiego punktu widzenia. Zazwyczaj odbywa się to kosztem innych funkcji, co powoduje, że „uszlachetnione” odmiany są biologicznie słabsze niż odmiany dzikie, są mniej zdolne do życia w warunkach naturalnych i stają się zależne od człowieka. Zwykle wymagają specjalnych warunków środowiska, których tylko człowiek może dostarczyć (nawozy, pasze, antybiotyki, <a href="/wiki/Pestycydy" title="Pestycydy">pestycydy</a>, <a href="/wiki/Fungicydy" title="Fungicydy">fungicydy</a> itp.). Wymagają również ochrony przed krzyżowaniem się – czyli zapewnienia izolacji. Gdy takiej izolacji się zaniecha, czyli kiedy takie udomowione odmiany zwierząt i roślin powracają do stanu dzikości, odmiany najbardziej wyspecjalizowane spośród nich szybko giną, a pozostałe powracają do stanu sprzed udomowienia, pojawia się kundlizm, odmiana dziczeje, a wyselekcjonowane przez hodowców poszczególne cechy „rozpływają się” w <a href="/wiki/Populacja_(biologia)" title="Populacja (biologia)">populacji</a>. W opinii kreacjonistów jest to mocnym argumentem, że dobór naturalny jest w przyrodzie siłą zachowawczą, zapobiegającą pojawianiu się znacznie zmienionych form. Ewolucjoniści zauważają natomiast, że oprócz doboru stabilizującego występuje także dobór kierunkowy i rozrywający (rodzaje <a href="/wiki/Dob%C3%B3r_naturalny" title="Dobór naturalny">doboru naturalnego</a>), prowadzący do odchodzenia od pierwotnego <a href="/wiki/Fenotyp" title="Fenotyp">fenotypu</a> (i do powstawania izolacji rozrodczej, uniemożliwiającej krzyżowanie się i „rozpłynięcie” cechy w mieszańcach). W przyrodzie można obserwować różne stadia tej izolacji (np. krzyżowanie się pokrewnych gatunków, ale dające mieszańce niepłodne lub o obniżonej przeżywalności)<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>W perspektywie kreacjonistycznej dobór naturalny, oddziałując na baraminy, może prowadzić do <a href="/wiki/Powstawanie_gatunk%C3%B3w" title="Powstawanie gatunków">specjacji</a> oraz wykształcania się nowych <a href="/wiki/Gatunek_(biologia)" title="Gatunek (biologia)">gatunków</a> i odmian przystosowanych do poszczególnych <a href="/wiki/Nisza_ekologiczna" title="Nisza ekologiczna">nisz ekologicznych</a>. Jednak stopień tych zmian jest ograniczony do pewnego tylko zakresu, w jakim mogą reagować organizmy w odpowiedzi na środowiskową presję. Innymi słowy, baraminy mają wbudowaną pewną „normę reakcji”, w której obrębie mogą przystosowywać się do zmian środowiska – np. u ryb jaskiniowych, u których w zależności od potrzeb rozmontowywały i montowały się struktury odpowiedzialne za wykształcanie się oczu i procesy widzenia. Badanie tej plastyczności w odpowiedzi na wpływy środowiska, jej dynamiki i mechanizmów jest jednym z ważniejszych programów badawczych kreacjonizmu. Na gruncie biologii głównego nurtu odróżnia się natomiast <a href="/wiki/Plastyczno%C5%9B%C4%87_fenotypowa" title="Plastyczność fenotypowa">plastyczność fenotypową</a> osobników o danym wyposażeniu genetycznym (czyli zakres, w jakim organizm reaguje na czynniki środowiska – np. sosny rosnące w górach, nad morzem czy w środku nizinnego lasu mają różny pokrój) od zmienności ewolucyjnej, wiążącej się zmianami <a href="/wiki/Pula_genowa" title="Pula genowa">puli genowej</a>. Ze względu na stałą podaż nowych mutacji nigdy nie można mówić o osiągnięciu kresu możliwej zmienności<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mutacje">Mutacje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Mutacje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mutacje"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Formella_02,_la_creazione_di_eva,_andrea_pisano.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Formella_02%2C_la_creazione_di_eva%2C_andrea_pisano.JPG/220px-Formella_02%2C_la_creazione_di_eva%2C_andrea_pisano.JPG" decoding="async" width="220" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Formella_02%2C_la_creazione_di_eva%2C_andrea_pisano.JPG/330px-Formella_02%2C_la_creazione_di_eva%2C_andrea_pisano.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Formella_02%2C_la_creazione_di_eva%2C_andrea_pisano.JPG/440px-Formella_02%2C_la_creazione_di_eva%2C_andrea_pisano.JPG 2x" data-file-width="1030" data-file-height="1106" /></a><figcaption><i>Stworzenie Ewy</i> <a href="/wiki/Andrea_Pisano" title="Andrea Pisano">Andrei Pisano</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Mutacja" title="Mutacja">Mutacja</a>.</i></div> <p>W perspektywie kreacjonistycznej losowe <a href="/wiki/Mutacja" title="Mutacja">mutacje</a> w <a href="/wiki/Materia%C5%82_genetyczny" title="Materiał genetyczny">materiale genetycznym</a> nie mogą być źródłem ewolucyjnych innowacji. Powołują się tutaj często na analogię z wytworami technologii, gdzie losowe zmiany w jakimś mechanizmie czy <a href="/wiki/Kod_%C5%BAr%C3%B3d%C5%82owy" title="Kod źródłowy">kodzie źródłowym</a> nie doprowadzą nigdy do ulepszenia produktu, będąc zwykle szkodliwe, w najlepszym przypadku neutralne. Według kreacjonistów mutacje są bardzo negatywnym czynnikiem, utrudniającym organizmom utrzymywać rozmaite funkcje. </p><p>W przypadku mutacji dających korzyść przystosowawczą (np. u bakterii zyskujących <a href="/wiki/Oporno%C5%9B%C4%87_na_antybiotyki" title="Oporność na antybiotyki">oporność</a> na <a href="/wiki/Toksyny" title="Toksyny">toksyny</a>) kreacjoniści argumentują, że mutacje te są korzystne jedynie dlatego, że chronią istniejące funkcje, a nie dlatego, że stwarzają nowe funkcje lub <a href="/wiki/Narz%C4%85d" title="Narząd">organy</a>. Często według nich wiążą się one z upośledzeniem żywotności takich <a href="/wiki/Populacja_(biologia)" title="Populacja (biologia)">populacji</a>, które mają szansę konkurować z populacjami niezmutowanymi tylko w wyjątkowych warunkach – silnej <a href="/wiki/Dob%C3%B3r_naturalny" title="Dobór naturalny">selekcyjnej</a> presji wytworzonej np. przez antybiotyk. </p><p>Cytowane jako przykłady pozytywnych mutacji gatunki i rasy organizmów odpornych na wyprodukowane przez człowieka chemikalia, jak: antybiotyki, <a href="/wiki/Herbicydy" title="Herbicydy">herbicydy</a>, <a href="/wiki/Fungicydy" title="Fungicydy">fungicydy</a> czy <a href="/wiki/Pestycydy" title="Pestycydy">pestycydy</a>, które rozwinęły tę odporność po wejściu na rynek danego preparatu, nie stanowią żadnych nowych gatunków. Są zwykle zdolne do kojarzenia się z populacją, z której wyszły, i zwykle znikają, gdy zaprzestanie się stosowania danego preparatu. Zdaniem kreacjonistów niewiele jest udokumentowanych przykładów, że to zmiany w <a href="/wiki/Genom" title="Genom">genomie</a> są odpowiedzialne za nowo powstałą odporność na dany preparat. W znanych przypadkach zmiana dotyczy obrony naturalnej funkcji. Nie jest to tworzenie czegoś nowego, ale obrona czegoś, co już istnieje. W opinii kreacjonistów nie ma dowodów na istnienie mutacji generujących nowe funkcjonalne struktury i systemy. Z tego punktu widzenia kilkudziesięcioletnie genetyczne badania nad modelowym laboratoryjnym organizmem muszki owocowej (<i><a href="/wiki/Wywil%C5%BCna_kar%C5%82owata" title="Wywilżna karłowata">Drosophila melanogaster</a></i>) są interpretowane następująco: mutacje mogą co najwyżej uszkadzać, powielać lub tasować już istniejącą informację. Nowe struktury pojawiające się u niektórych zmutowanych muszek (np. dodatkowa para skrzydeł lub odnóża wyrastające w miejscu oczu) to po prostu patologiczne duplikacje struktur obecnych u muszki już wcześniej. Niezależnie jakim mutacjom poddawano zarodki muszek owocowych, rezultaty nieodmiennie były tylko trzy: normalna muszka, zdefektowana muszka<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup> lub martwa muszka<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. </p><p>Osobnym zagadnieniem jest kontrowersyjny problem „mutacji adaptacyjnych” – <i>nielosowej</i> rearanżacji genomu w odpowiedzi na wpływy środowiska. Zdaniem niektórych kreacjonistów zjawisko to ma podłoże teleologiczne (celowe) i jest wbudowanym mechanizmem pozwalającym na szybką reakcję na zmiany środowiska. </p><p>Kreacjonizm przejawia różne stanowiska wobec mutacji – od negacji jakichkolwiek mutacji korzystnych, poprzez przyznanie, że zdarzają się mutacje pozwalające organizmowi zachować <a href="/wiki/Homeostaza" title="Homeostaza">homeostazę</a> w zmienionym środowisku, aż po dopuszczenie możliwości celowych zmian genomu przyspieszających adaptację. Dane genomiki porównawczej pozwalają odrzucić kreacjonistyczne argumenty, wskazują bowiem, że większość genów <a href="/wiki/Allel" title="Allel">występuje w różnych postaciach</a> – różniących się liczbą mutacji (i to w proporcji do stopnia pokrewieństwa badanych organizmów). Oznacza to, że produkty różnych wariantów zmutowanego genu są funkcjonalne. Co więcej, już wcześniej wskazywano na inny błąd w rozumowaniu kreacjonistów, dotyczącym niemożliwości powstawania korzystnych mutacji. Mianowicie wartość przystosowawcza cechy zależy od warunków środowiska. Ta sama mutacja w jednych warunkach jest korzystna, w innych szkodliwa – np. mutacja warunkująca białe ubarwienie jest szkodliwa w większości przypadków, ale może być bardzo korzystna w rejonach polarnych. Równie nietrafne są przytoczone wyżej argumenty, dotyczące zaobserwowanych mutacji powodujących zmianę liczby odnóży czy skrzydeł u <i>Drosophila melanogaster</i>. Zmiany te są skutkiem mutacji w genach <i>Hox</i>, sterujących rozwojem zarodkowym i będących ważnym mechanizmem dużych przekształceń ewolucyjnych – np. właśnie dzięki takiej mutacji przodek <a href="/wiki/Much%C3%B3wki" title="Muchówki">muchówek</a> (w tym <i>Drosophila</i>) utracił drugą parę skrzydeł – i okazało się to całkiem korzystne dla tej licznej grupy <a href="/wiki/Owady" title="Owady">owadów</a><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zapis_kopalny">Zapis kopalny</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Zapis kopalny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zapis kopalny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg/220px-Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg" decoding="async" width="220" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg/330px-Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg/440px-Meister_Bertram_von_Minden_004.jpg 2x" data-file-width="1576" data-file-height="2384" /></a><figcaption><i>Stworzenie zwierząt</i> <a href="/wiki/Mistrz_Bertram" title="Mistrz Bertram">Mistrza Bertrama</a>, <a href="/wiki/O%C5%82tarz_z_ko%C5%9Bcio%C5%82a_%C5%9Bw._Piotra_w_Hamburgu" title="Ołtarz z kościoła św. Piotra w Hamburgu">tablica ołtarza głównego kościoła Św. Piotra</a> w Hamburgu (ob. Kunsthalle, Hamburg)</figcaption></figure> <p>Zapis kopalny, jak argumentują kreacjoniści, dobrze pasuje do przewidywań kreacjonizmu. Ujawnia on przede wszystkim trzy fakty<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>: </p> <ul><li><b><a href="/wiki/Eksplozja_kambryjska" title="Eksplozja kambryjska">Eksplozję kambryjską</a></b>. Terminem tym paleontolodzy określają największą <a href="/wiki/Morfogeneza_(biologia)" title="Morfogeneza (biologia)">morfogenezę</a> w historii życia na Ziemi – nagłe (w skali geologicznej) pojawienie się szerokiej gamy planów budowy ciała wielokomórkowców. W czasie tego „biologicznego Big Bangu”, który według ewolucjonistów miał miejsce około 530 mln lat temu, w geologicznie bardzo krótkim czasie rzędu 30 mln lat nastąpił prawdziwy wysyp nowych planów budowy ciała zwierząt, czyli zwierzęcych <a href="/wiki/Typ_(biologia)" title="Typ (biologia)">typów</a> (<i>phyla</i>) – najwyższych jednostek taksonomicznych w królestwie zwierząt. Pojawiło się także wiele <a href="/wiki/Typ_(biologia)" title="Typ (biologia)">podtypów</a> (<i>subphyla</i>), każdy ze znaczącymi morfologicznymi innowacjami.</li> <li><b>Stazę</b>. Większość <a href="/wiki/Gatunek_(biologia)" title="Gatunek (biologia)">gatunków</a> w zapisie kopalnym nie ujawnia żadnej kierunkowej przemiany podczas swego pobytu na Ziemi (<i>staza</i>). Wyglądają one niemal tak samo w momencie, gdy się w zapisie kopalnym pojawiają, jak i wówczas, gdy znikają. Zmiany morfologiczne mają zazwyczaj ograniczony charakter i pozbawione są kierunku<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>.</li> <li><b>Nagłe pojawianie się</b>. Według kreacjonistów, na żadnym obszarze geograficznym zapis kopalny nie ujawnia stopniowego powstawania gatunków w wyniku stałych, wolnych przekształceń swoich przodków. Zjawiają się one nagle i całkowicie ukształtowane, trwają jakiś czas, po czym znikają równie raptownie i zagadkowo, jak się pojawiły<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>.</li></ul> <p>Według kreacjonistów fakty te są dostrzegalne również dla ewolucjonistów: </p> <dl><dd>„Założywszy fakt ewolucji, można by oczekiwać, że skamieniałości będą dokumentowały stopniową stałą zmianę od form ancestralnych do potomków. Ale nie to paleontologowie znajdują. Zamiast tego on lub ona znajduje luki w prawie każdym ciągu filetycznym. Nowe typy często pojawiają się nagle, a ich bezpośredni przodkowie są nieobecni we wcześniejszych warstwach geologicznych. Odkrycia nieprzerwanego ciągu gatunku zmieniającego się stopniowo w potomny gatunek jest bardzo rzadkie. Faktycznie zapis kopalny składa się z nieciągłości, wyraźnie dokumentując skoki (saltacje) od jednego typu organizmu do odmiennego typu. Stawia to zagadkowe pytanie: Dlaczego zapisowi kopalnemu nie udaje się odzwierciedlić stopniowej zmiany, jakiej można by oczekiwać od ewolucji?” (<a href="/wiki/Ernst_Mayr" title="Ernst Mayr">Ernst Mayr</a>, What Evolution Is, Basic Books, New York 2001, s. 14)”</dd></dl> <p>Wzorzec ten dotyczy zarówno zwierząt, jak i roślin. Uzupełnianie danych <a href="/wiki/Paleontologia" title="Paleontologia">paleontologicznych</a> (obecnie ponad 200 mln skatalogowanych okazów<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2007-04">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>, około 200 lub 250 tys. skamieniałych gatunków<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup>) nie zmienia istoty tego zapisu i w opinii kreacjonistów zapis kopalny jest reprezentatywny dla <a href="/wiki/Historia_naturalna" title="Historia naturalna">naturalnej historii</a>. </p><p>Ewolucjoniści natomiast twierdzą, że gdyby tak było, to skład gatunkowy zespołów kopalnych powinien odzwierciedlać niezmienność gatunków – w szczególności zaś wszystkie formy współczesne, także te najbardziej zaawansowane, powinny być znajdowane już w najstarszych warstwach – np. w <a href="/wiki/Kambr" title="Kambr">kambrze</a> zamiast wymarłych <a href="/wiki/Trylobity" title="Trylobity">trylobitów</a> czy <a href="/w/index.php?title=Ortocerasy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ortocerasy (strona nie istnieje)">ortocerasów</a> powinny występować liczne szkielety <a href="/wiki/Ryby_kostnoszkieletowe" title="Ryby kostnoszkieletowe">ryb kostnoszkieletowych</a>, wielorybów, fok itp. Ta niezgodność zapisu kopalnego z tezami kreacjonizmu domaga się wyjaśnienia; w kreacjonistycznej interpretacji zapisu kopalnego dominują dwie szkoły. </p><p>Kreacjonizm młodoziemski wzorzec kopalnego zapisu tłumaczy odwołując się do ogólnoświatowego <a href="/wiki/Potop" title="Potop">potopu</a> (około 2400 r. p.n.e.), który w głównej mierze odpowiadać miał zarówno za powstanie większości skamielin, jak i za wzorzec kopalnego zapisu. Nie pozwala to jednak wyjaśnić ani rozmieszczenia skamieniałości np. uporządkowania chronologicznego organizmów osiadłych, obecności tropów zwierząt lądowych wewnątrz sekwencji potopowej, ani wielu struktur geologicznych nie do pogodzenia z globalnym, krótkotrwałym potopem, takich jak pokłady <a href="/wiki/Ewaporat" title="Ewaporat">ewaporatów</a>, osady pustynne czy wielkie struktury <a href="/wiki/Rafa" title="Rafa">rafowe</a>. Ten rodzaj kreacjonizmu odrzuca istnienie <a href="/wiki/Tabela_stratygraficzna" title="Tabela stratygraficzna">kolumny stratygraficznej</a>. </p><p>Uznając zasadność tych argumentów geologicznych, staroziemski kreacjonizm progresywny akceptuje pogląd, że zapis kopalny odzwierciedla sukcesję w pojawianiu się nowych grup organizmów w ramach ogólnie przyjętej chronologii. Nie zawsze wyjaśnia, dlaczego pojawiające się nowe grupy nawiązują budową do form starszych i dlaczego tworzą ciągi form sugerujących istnienie linii rodowych. Według kreacjonizmu zbliżonego do <a href="/wiki/Inteligentny_projekt" title="Inteligentny projekt">inteligentnego projektu</a> Stwórca wykorzystywał i ingerował w już istniejące formy organizmów lub trzymał się wzorca projektowego wspólnego dla wszystkich organizmów żywych. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Niezmienność_gatunków"><span id="Niezmienno.C5.9B.C4.87_gatunk.C3.B3w"></span>Niezmienność gatunków</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Niezmienność gatunków" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niezmienność gatunków"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kreacjonizm broni tezy o niezmienności gatunków<sup id="cite_ref-:1_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-3">[3]</a></sup>, jednak w rozumieniu „gatunku naturalnego”, a nie <a href="/wiki/Gatunek_(biologia)" title="Gatunek (biologia)">gatunku</a> w rozumieniu obecnej <a href="/wiki/Systematyka_organizm%C3%B3w" title="Systematyka organizmów">systematyki</a>. Chociaż bowiem kreacjoniści twierdzą, że „gatunek” nie może przechodzić jeden w drugi, to zawsze mają na myśli „gatunek naturalny”. A ten z całą pewnością przekracza granice nie tylko gatunku systematycznego, lecz także przynajmniej często „<a href="/wiki/Rodzaj_(biologia)" title="Rodzaj (biologia)">rodzaju</a>” (<i>genus</i>), a niekiedy także „<a href="/wiki/Rodzina_(biologia)" title="Rodzina (biologia)">rodziny</a>” (<i>familia</i>). Z istnienia licznych <a href="/wiki/Odmiana_(biologia)" title="Odmiana (biologia)">odmian</a> i <a href="/wiki/Rasa" title="Rasa">ras</a> w obrębie gatunków, wywodzących się od wspólnego pnia, biologowie zdawali sobie sprawę na długo przed <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Darwinem</a>. Według twierdzeń współczesnej kreacjonistycznej typologii „gatunek naturalny” (obecnie określany zwykle jako <b>baramin</b>) to wachlarz możliwych aktualizacji w takim „gatunku naturalnym” form fenotypowych (<a href="/wiki/Ekotyp" title="Ekotyp">ekotyp</a>, <a href="/w/index.php?title=Ekomorf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekomorf (strona nie istnieje)">ekomorf</a>), które są przybierane w ramach takiego gatunku, ale w odmiennych warunkach środowiska. Jako przykład takiego przybierania przez „gatunek naturalny” różnych form w odmiennych warunkach środowiskowych, kreacjoniści podają <a href="/wiki/Psowate" title="Psowate">psowate</a>, zawierające tak zróżnicowane formy, jak <a href="/wiki/Wilk_szary" title="Wilk szary">wilki</a>, <a href="/wiki/Szakal" title="Szakal">szakale</a>, <a href="/wiki/Kojot_preriowy" title="Kojot preriowy">kojoty</a>, <a href="/wiki/Lis_rudy" title="Lis rudy">lisy</a> i <a href="/wiki/Pies_domowy" title="Pies domowy">psy domowe</a>. Zdaniem kreacjonistów, na szczeblu „gatunku naturalnego” istnienie wspólnego drzewa genealogicznego jest dobrze udokumentowane – zarówno w biologii form żywych, jak i w zapisie paleontologicznym. Zakres możliwych form powstałych w obrębie danego „gatunku naturalnego” ma oczywiście swoje granice. Granice te są jednocześnie granicami „gatunku naturalnego” (zob. <a href="/wiki/Baramin" title="Baramin">baramin</a>). Nie ma natomiast – w opinii kreacjonistów – na gruncie paleontologii dowodów, że miały miejsce ewolucyjne transformacje pomiędzy „gatunkami naturalnymi”. Ich zdaniem również genetyka potwierdza, że zakres zmienności „gatunku naturalnego” jest ograniczony i nie może przekroczyć pewnych barier. </p><p>Kreacjoniści w kategoriach wyłaniania się poszczególnych form w obrębie „gatunku naturalnego” interpretują także fakt <a href="/wiki/Powstawanie_gatunk%C3%B3w" title="Powstawanie gatunków">specjacji</a>, czyli powstawania nowych gatunków (w rozumieniu węższym, <a href="/wiki/Taksonomia" title="Taksonomia">taksonomicznym</a>), czasem niemogących się ze sobą krzyżować. W interpretacji kreacjonistycznej świadczy to o głębokości kompleksowych <a href="/wiki/Adaptacja_(biologia)" title="Adaptacja (biologia)">adaptacji</a> danej odmiany populacji w ramach „gatunku naturalnego”. Tej kompleksowej adaptacji towarzyszy powstanie szeregu mechanizmów dostosowawczych, które pozwalają takiej odmianie zaadaptować się do konkretnej <a href="/wiki/Nisza_ekologiczna" title="Nisza ekologiczna">niszy ekologicznej</a>. <a href="/wiki/Izolacja_rozrodcza" title="Izolacja rozrodcza">Izolacja rozrodcza</a> z pokrewnymi odmianami nie dopuszcza do „rozcieńczenia” się tych wykształconych adaptacji i zaadaptowanej puli genetycznej. W ten sposób z danego „gatunku naturalnego” (baraminu) wykształcają się poszczególne odmiany izolowane rozrodczo, przystosowane do odmiennych warunków środowiska. Jak łatwo zauważyć, jeżeli dopuści się powyższy mechanizm, każda z tych odizolowanych rozrodczo populacji (gatunków biologicznych) ulegałaby dalszej ewolucji, dając kolejne odmiany, z czasem ulegające izolacji itd. W ten sposób nieuchronnie nastąpiła daleko idąca ewolucja, chyba że organizmy przestałyby ulegać mutacjom, przestałoby się zmieniać środowisko itp. (ale żaden z tych warunków w przyrodzie nie zachodzi) – w efekcie więc dopuszczenie mikroewolucji i specjacji baraminów powinno logicznie prowadzić do uznania prawdziwości ewolucji zgodnej ze standardową teorią. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Niedoskonałość_w_przyrodzie_i_problem_istnienia_zła"><span id="Niedoskona.C5.82o.C5.9B.C4.87_w_przyrodzie_i_problem_istnienia_z.C5.82a"></span>Niedoskonałość w przyrodzie i problem istnienia zła</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Niedoskonałość w przyrodzie i problem istnienia zła" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niedoskonałość w przyrodzie i problem istnienia zła"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Często przytaczanym antykreacjonistycznym argumentem jest niedoskonałość natury. Jego istotą jest stwierdzenie: <i>skoro świat i życie stworzył dobry i wszechmocny Stwórca, to dlaczego w przyrodzie obserwuje się tyle niedoskonałości, rywalizacji, wymierań i innych groźnych zjawisk, jak choroby czy pasożytnictwo?</i> Jako przykłady wymienia się np. projekt oka kręgowców, którego – zdaniem ewolucjonistów – żaden szanujący się inżynier nie zaakceptowałby, ponieważ <a href="/wiki/Fotoreceptory" title="Fotoreceptory">fotoreceptory</a> w <a href="/wiki/Siatk%C3%B3wka_(anatomia)" title="Siatkówka (anatomia)">siatkówce</a> są skierowane w kierunku przeciwnym niż padające światło. Stanowi to mocny argument przeciwko rozumnemu planowaniu biologicznych struktur, świetnie natomiast jest to wyjaśniane przez bezrozumną ewolucję<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Kreacjoniści niedoskonałości w przyrodzie tłumaczą na dwa sposoby. Pierwszy to stwierdzenie, że wiele przywoływanych przykładów błędnie zaprojektowanych struktur po dokładnym zbadaniu okazuje się nietrafionych. W przypadku siatkówki kręgowców kreacjoniści argumentują, że istnieją funkcjonalne powody<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> (przede wszystkim regeneracja komórek fotoreceptorowych), by była ona skierowana tak, jak jest (choć oczy <a href="/wiki/G%C5%82owonogi" title="Głowonogi">głowonogów</a> świadczą, że zbudowanie oka o funkcjonalniejszej strukturze, i pozbawionego <a href="/wiki/Plamka_%C5%9Blepa" title="Plamka ślepa">plamki ślepej</a> jest biologicznie możliwe). Także ogłoszenie innych przykładów niedoskonałości przez ewolucjonistów okazało się przedwczesne, jak choćby <a href="/wiki/Wyrostek_robaczkowy" title="Wyrostek robaczkowy">wyrostek robaczkowy</a>, który pełni pewne funkcje immunologiczne, czy tzw. <a href="/wiki/Intron" title="Intron">niekodujące („śmieciowe”) DNA</a>, które okazało się pełnić pewne funkcje istotne dla <a href="/wiki/Ekson" title="Ekson">sekwencji kodujących</a>. Za stanowiskiem ewolucjonistów przemawia fakt<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>, że u innych organizmów odpowiednik wyrostka pełni inną funkcję, a funkcja immunologiczna nie jest jego pierwotną funkcją. Pełnienie innych funkcji przez <a href="/wiki/Narz%C4%85d_szcz%C4%85tkowy" title="Narząd szczątkowy">narząd</a>, który zatracił pierwotną funkcję, jest zgodne z założeniami <a href="/wiki/Ewolucja" title="Ewolucja">teorii ewolucji</a>. W przypadku „śmieciowego” DNA nadal przyjmuje się, że większość jego fragmentów nie pełni żadnej roli<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. </p><p>Co więcej, wiele z tych zarzutów przyjmuje za podstawę istnienie wyidealizowanego <a href="/w/index.php?title=Optimum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Optimum (strona nie istnieje)">optimum</a>, które w rzeczywistym świecie nie istnieje. W istniejących projektach, które muszą stanowić kompromis pomiędzy wieloma często antagonistycznymi względem siebie funkcjami, dąży się do <a href="/w/index.php?title=Optymalizacja_parametryczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Optymalizacja parametryczna (strona nie istnieje)">optymalizacji parametrycznej</a>, w której każda funkcja ma wartość akceptowalną, ale rzadko maksymalną. Zdaniem kreacjonistów argumenty z suboptymalnego projektu nie pochodzą z empirycznej analizy konkretnych biologicznych systemów i <a href="/wiki/Eksperyment" title="Eksperyment">eksperymentalnego</a> wykazania, jak parametryczna optymalizacja takich struktur może zostać ulepszona. To mogłoby stanowić interesujący naukowy program, polegający na zastosowaniu proponowanych ulepszeń w konkretnych biologicznych systemach. W istocie jednak nie ma eksperymentalnych danych, że parametryczna optymalizacja biologicznych systemów czy to na poziomie zapisu, kodowania i przetwarzania genetycznej informacji, czy też na poziomie <a href="/wiki/Kom%C3%B3rka" title="Komórka">komórkowym</a> i <a href="/wiki/Anatomia" title="Anatomia">anatomicznym</a> może zostać istotnie ulepszona. W opinii kreacjonistów propozycje tego typu ulepszeń to życzeniowe spekulacje, gdzie ktoś wyobraża sobie takie ulepszenia, ale nie ma pojęcia, czy i jak dalece w rzeczywistości ulepszenia te byłyby efektywne lub też, że ulepszenia te – nawet jeśli byłyby efektywne – nie prowadziłyby do zakłóceń w innych współdziałających systemach. </p><p>Krytyczna wobec kreacjonizmu argumentacja z niedoskonałego projektu nie pochodzi bynajmniej z nauki, ale przenosi dyskusję z pola nauki na pole teologii. W miejsce pytania: „Jak konkretnie optymalizacja danej struktury mogłaby zostać ulepszona?” pojawia się inne: „Jaki rodzaj Boga stworzyłby taką strukturę, jak ta?” Naukowy problem nieoptymalnego projektu jest więc zamieniany na filozoficzny i teologiczny problem istnienia zła. Kreacjonizm nie neguje istnienia zła – co więcej osobowego zła (zob. <a href="/wiki/Szatan" title="Szatan">Szatan</a>). <a href="/wiki/Teologia" title="Teologia">Teologiczna</a> i <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozoficzna</a> literatura <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijańska</a> posiada olbrzymie zasoby dyskutujące problem istnienia zła w obliczu wszechmocnego i dobrego Boga. Tradycyjna odpowiedź jest taka, że w perspektywie <a href="/wiki/Eschatologia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Eschatologia chrześcijańska">eschatologicznej</a> zło stanie się narzędziem Bożych planów, czyli zostanie wykorzystane do pomnażania dobra. Obecne zło jest zawsze zwyrodniałym, wykrzywionym dobrem. Rzeczy wynalezione do dobrych rzeczy są regularnie zamieniane i używane do złych celów. Nawet wiele naszych określeń złych rzeczy pochodzi od przekręcenia dobrych. Nieczystość zakłada czystość, bezprawie zakłada prawość, dewiacja zakłada drogę, z której zeszliśmy (<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <i>via</i>), <a href="/wiki/Nowy_Testament" title="Nowy Testament">nowotestamentowe</a> określenie <a href="/wiki/Grzech" title="Grzech">grzechu</a> (<a href="/wiki/Koine" title="Koine">gr.</a> <i>hamartia</i>) zakłada cel, który nie został osiągnięty. </p><p>Ma to także zastosowanie do świata przyrody. Dobro, które Bóg początkowo dla niego planował, nie jest już w pełni widoczne w świecie. Znaczna jego część została wypaczona i zwyrodniała. <a href="/w/index.php?title=Dysteleologia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dysteleologia (strona nie istnieje)">Dysteleologia</a> – wypaczenie pierwotnie dobrego projektu w naturze – jest rzeczywistością. </p><p>Zasadniczym więc tłumaczeniem niedoskonałości przyrody jest odwołanie się do radykalnej zmiany warunków życia na Ziemi, którą to zmianę kreacjoniści wiążą z buntem przeciw Bogu części <a href="/wiki/Anio%C5%82" title="Anioł">anielskiej</a> <a href="/wiki/Hierarchia" title="Hierarchia">hierarchii</a>, upadkiem człowieka w <a href="/wiki/Eden_(raj)" title="Eden (raj)">Edenie</a> i w konsekwencji wtargnięciem do stworzonego porządku zła. Wydarzenie to miało katastrofalnie pogorszyć warunki życia, a organizmy miały od tej pory żyć w często nieprzyjaznych sobie warunkach i walczyć o przetrwanie. Kreacjoniści wyraźnie odwołują się tu do swoich religijnych wierzeń, nie przedstawiając mechanizmów, za których sprawą nieposłuszeństwo biblijnych prarodziców miałoby się przełożyć np. na zmianę roli ekologicznej dzisiejszych drapieżników i pasożytów, ani nie wyjaśniając, jak szybko nabyły niezbędne przystosowania. </p><p>Zdaniem kreacjonistów istnieją liczne dobrze udokumentowane przykłady „<a href="/w/index.php?title=Dewolucja_(biologia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dewolucja (biologia) (strona nie istnieje)">dewolucji</a>”, to jest utraty funkcji i struktur, jak u ptaków-<a href="/wiki/Nielot" title="Nielot">nielotów</a> zamieszkujących niektóre wyspy, ze świecą natomiast szukać przykładów powstawania w wyniku przypadkowych mutacji i doboru naturalnego nowych, oryginalnych funkcji i struktur. Innym przykładem takiego zjawiska są <a href="/wiki/Paso%C5%BCytnictwo" title="Pasożytnictwo">pasożyty</a>, które – jak się przyjmuje – powstały z organizmów wolno żyjących, jest to więc zjawisko wtórne, powstałe, według kreacjonistów, w wyniku zmian o charakterze degeneracyjnym. Pasożyty mają zarazem jedne z najbardziej złożonych <a href="/wiki/Cykl_%C5%BCyciowy" title="Cykl życiowy">cykli życiowych</a> w przyrodzie (np. różne stadia wyspecjalizowane do nękania <a href="/wiki/%C5%BBywiciel_po%C5%9Bredni" title="Żywiciel pośredni">żywicieli pośrednich</a> i <a href="/wiki/%C5%BBywiciel_ostateczny" title="Żywiciel ostateczny">ostatecznych</a>), oraz szereg przystosowań anatomicznych (haki, przyssawki, okrywa ciała odporna na soki trawienne żywiciela itp.). Ich powstanie z organizmów wolno żyjących wymagało zatem co najmniej równie trudnych przekształceń ewolucyjnych, ze wszystkimi problemami podnoszonymi przez kreacjonistów (pojawienie się zespołu korzystnych dla pasożyta mutacji, funkcjonalność form pośrednich, kompletność zapisu kopalnego dokumentującego degenerację pasożytów i ich formy przejściowe od stadiów wolnożyjących itp.), co powinno prowadzić do wniosku, że Stwórca poświęcił wiele inwencji w doskonalenie form przysparzających cierpień innym stworzeniom (ale przed tą konkluzją kreacjoniści zwykle się powstrzymują)<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Polski kreacjonista <a href="/wiki/Maciej_Giertych" title="Maciej Giertych">Maciej Giertych</a> jako przykład tego typu degeneracyjnych procesów podaje stopniowe kumulowanie się w populacji ludzi wad genetycznych. Według niego oznacza to, że ludzkość nie ewoluuje, tylko sukcesywnie degeneruje się. Podobnie jest, jego zdaniem, z całą <a href="/wiki/Biosfera" title="Biosfera">biosferą</a>, gdzie powszechnie obserwujemy wymieranie gatunków, natomiast nie obserwujemy powstawania nowych. Wynika z tego, że różnorodność i ilość genetycznej informacji w biosferze systematycznie maleje, a nie rośnie. Z perspektywy ewolucjonistycznej zjawiska te tłumaczy się powstaniem nowoczesnej <a href="/wiki/Medycyna" title="Medycyna">medycyny</a>, dzięki czemu <a href="/wiki/%C5%9Amiertelno%C5%9B%C4%87" title="Śmiertelność">śmiertelność</a> ludzi, zwłaszcza w młodym wieku, została sztucznie obniżona. Obniżyła się też liczba dzieci, rodzących się w jednym pokoleniu. Przez to właśnie populacja ludzi jest mniej różnorodna genetycznie i podlega mniejszej selekcji. Stąd bierze się kumulacja wad genetycznych<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Natomiast powszechnie obserwowane wymieranie gatunków roślin i zwierząt jest przede wszystkim wynikiem działalności człowieka, dlatego przebiega tak szybko. Odwrotny natomiast proces – pełnego wyodrębniania się nowego gatunku – zajmuje tysiące i setki tysięcy lat. </p><p>Kreacjonistyczna wizja historii życia na Ziemi jest więc fundamentalnie odmienna od wizji ewolucjonistycznej. O ile wizja ewolucyjna jest wizją – przynajmniej częściowo – „wstępującą”, powstawania z mniejszej złożoności większej, z prostszych układów bardziej złożonych, o tyle wizja kreacjonistyczna proponuje ujęcie przeciwne, „zstępujące”: charakter zmian w świecie żywym był przede wszystkim degeneracyjny, organizmy walczą o utrzymanie obecnej funkcjonalności, a jej polepszanie się i doskonalenie w wyniku wpływów środowiska to nierealistyczny postulat. </p><p>Zapis kopalny przemawia jednak za tym, że tam, gdzie istnieje on w formie reprezentatywnej (np. u kręgowców, których <a href="/wiki/Szkielet_(anatomia)" title="Szkielet (anatomia)">szkielet</a> zwiększa szanse <a href="/wiki/Fosylizacja_(geologia)" title="Fosylizacja (geologia)">fosylizacji</a>), formy bardziej zaawansowane ewolucyjne pojawiają się później niż formy prymitywniejsze. Można też prześledzić rozwój rozmaitych struktur (<a href="/wiki/Czaszka" title="Czaszka">czaszki</a>, uzębienia, kończyn itp.), ilustrujący te tendencje do wzrostu komplikacji i zróżnicowania. Ponieważ ewolucja ma charakter bezkierunkowy, występują też liczne tendencje do wtórnego upraszczania, jeśli jest to doraźnie korzystne dla danego organizmu. Skrzydła nielotów wykazują jednak budowę kostną typową dla skrzydeł latających ptaków, a te z kolei są zmodyfikowaną wersją kończyny dinozaurów – też pod pewnymi względami „zdegenerowanej” (zanik dwóch z pięciu palców; pozostałe trzy z kolei utraciły pazury), a pod pewnymi – „udoskonalonej”. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kreacjonistyczna_krytyka_ewolucjonizmu">Kreacjonistyczna krytyka ewolucjonizmu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Kreacjonistyczna krytyka ewolucjonizmu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kreacjonistyczna krytyka ewolucjonizmu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jacopo_tintoretto,_creazione_degli_animali,_01.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Jacopo_tintoretto%2C_creazione_degli_animali%2C_01.JPG/220px-Jacopo_tintoretto%2C_creazione_degli_animali%2C_01.JPG" decoding="async" width="220" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Jacopo_tintoretto%2C_creazione_degli_animali%2C_01.JPG/330px-Jacopo_tintoretto%2C_creazione_degli_animali%2C_01.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Jacopo_tintoretto%2C_creazione_degli_animali%2C_01.JPG/440px-Jacopo_tintoretto%2C_creazione_degli_animali%2C_01.JPG 2x" data-file-width="3200" data-file-height="1924" /></a><figcaption><i>Stworzenie zwierząt</i> <a href="/wiki/Jacopo_Tintoretto" title="Jacopo Tintoretto">Jacopo Tintoretto</a></figcaption></figure> <p>Zdaniem kreacjonistów proponowane <a href="/wiki/Ewolucja" title="Ewolucja">neodarwinistyczne</a> mechanizmy – kombinacja doboru naturalnego i przypadkowych mutacji – nie są w stanie adekwatnie wyjaśnić różnicowania się życia na Ziemi. Mechanizmy te dobrze sprawdzają się przy małoskalowych zmianach (tzw. <a href="/wiki/Mikroewolucja" title="Mikroewolucja">mikroewolucja</a>), jak oscylacyjne zmiany wielkości dziobów u endemicznych <a href="/wiki/Zi%C4%99by_Darwina" title="Zięby Darwina">zięb Darwina</a> (Geospizinae) z wysp <a href="/wiki/Galapagos" title="Galapagos">Galapagos</a> i <a href="/wiki/Wyspa_Kokosowa" title="Wyspa Kokosowa">Wyspy Kokosowej</a>. Kreacjoniści kwestionują jednak empiryczną zasadność <a href="/wiki/Ekstrapolacja_(matematyka)" title="Ekstrapolacja (matematyka)">ekstrapolacji</a> tego typu zjawisk na zmiany <a href="/wiki/Makroewolucja" title="Makroewolucja">makroewolucyjne</a>. Większość zarzutów, jakie kreacjonizm stawia wobec ewolucjonizmu, dotyczy zjawisk, które kreacjoniści uważają za niewyjaśnione w ramach teorii ewolucji. Oto one: </p> <ul><li>brak bezpośredniego zaobserwowania makroewolucji<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup></li> <li>pewne aspekty pochodzenia człowieka, z którymi nadal wiąże się wiele zagadek<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup></li> <li>pochodzenie <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaków</a> – z powodu niewielkiej ilości form przejściowych<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> (obecnie po odkryciu licznych form przejściowych, w tym licznych pierzastych dinozaurów, pochodzenie ptaków od dinozaurów nie ulega już wątpliwości, ptaki są wręcz uważane za grupę dinozaurów<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup><sup id="cite_ref-Thulborn_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Thulborn-33">[33]</a></sup>)</li> <li>pochodzenie niektórych <a href="/wiki/Organellum" title="Organellum">organelli</a> komórkowych (nie wszystkie mają zadowalające wyjaśnienia ewolucyjne<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>)</li> <li>zagadnienie pochodzenia życia (<a href="/wiki/Pochodzenie_%C5%BCycia" title="Pochodzenie życia">biogeneza</a>)<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> (obecnie opisano już powstanie życia w zasadowych kominach hydrotermalnych<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup>)</li> <li>brak form przejściowych<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> (w rzeczywistości opisano liczne takie formy<sup id="cite_ref-Thulborn_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Thulborn-33">[33]</a></sup><sup id="cite_ref-Tiktaalik_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tiktaalik-35">[35]</a></sup>)</li></ul> <p>Do historycznych zarzutów, które obecnie są rzadko podnoszone ze względu na doczekanie się zadowalających wyjaśnień ewolucyjnych, należą: </p> <ul><li>pochodzenie <a href="/wiki/Oko" title="Oko">oka</a> (historycznie najstarszy zarzut)</li> <li>pochodzenie <a href="/wiki/Mitochondrium" title="Mitochondrium">mitochondriów</a> i <a href="/wiki/Chloroplast" title="Chloroplast">chloroplastów</a> (teoria <a href="/wiki/Teoria_endosymbiozy" title="Teoria endosymbiozy">endosymbiozy</a> jest powszechnie przyjęta w biologii głównego nurtu jako wyjaśnienie).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Brakujące_ogniwa_ewolucji"><span id="Brakuj.C4.85ce_ogniwa_ewolucji"></span>Brakujące ogniwa ewolucji</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Brakujące ogniwa ewolucji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Brakujące ogniwa ewolucji"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Brakuj%C4%85ce_ogniwo_ewolucji" class="mw-redirect" title="Brakujące ogniwo ewolucji">Brakujące ogniwo ewolucji</a>.</i></div> <p>Zdaniem kreacjonistów nie istnieją niewątpliwe ogniwa pośrednie, a stopniowa ewolucja wymaga tysięcy takich ogniw. Twierdzą, że gatunki postulowane jako przejściowe są nieadekwatne do przewidywań darwinizmu. Jako przykład podają <a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">archeopteryksa</a> – wysuwanego przez ewolucjonistów jako 'brakujące ogniwo’ między gadami i ptakami – który wprawdzie był ptakiem o cechach gadzich, ale żadna z jego cech nie jest przejściowa. Na przykład, jeżeli posiadał on pióra, to były one w pełni ukształtowane, a nie pośrednie między piórami ptaków a łuskami gadów. Współcześnie również występują gatunki będące mozaiką cech z różnych gromad. <a href="/wiki/Dziobak" class="mw-redirect" title="Dziobak">Dziobak</a> posiada futro jak ssak, dziób jak kaczka, ogon jak bóbr, gruczoły jadowe niczym wąż, nie jest jednak „w połowie drogi” pomiędzy nimi. </p><p>Różnica polega jednak na tym, że dziób dziobaka nie przypomina anatomicznie kaczego, jego gruczoły jadowe mieszczą się na stopach (których węże nie mają), a więc nie są to struktury homologiczne. Archeopteryks natomiast jest mozaiką cech, które w bardzo podobnej wersji występują u innych form, ukazując ciągłość przekształceń ewolucyjnych – dotyczy to takich cech jak budowa kończyn przednich i tylnych, ogona, zębów itp. – można pokazać ich nieznacznie zmienione warianty u wielu <a href="/wiki/Teropody" title="Teropody">teropodów</a>, zwłaszcza <a href="/wiki/Dromeozaury" title="Dromeozaury">dromeozaurów</a> i u kredowych <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaków</a> z grupy <a href="/wiki/Enantiornithes" title="Enantiornithes">Enantiornithes</a>. </p><p>Kreacjoniści argumentują, że nie znajdujemy skamieniałości zawierających formy „półnoga-półskrzydło” czy „pół łuska-pół pióro”, których ślady, według nich, powinny zachować się w zapisie kopalnym, gdyby gradualistyczna lub punktualistyczna teoria ewolucji była prawdziwa. </p><p>Według paleontologów takie formy pośrednie są znajdowane – kończyna przednia archeopteryksa miała szkielet typowy dla kończyny dromeozaurów, z trzema niezrośniętymi jeszcze palcami wyposażonymi w pazury, a zarazem pełniła już funkcję skrzydła. Podobnie – mimo niewielkich szans skamienienia części miękkich – udało się odkryć pozostałości okrywy ciała nielatających dinozaurów w postaci prymitywnych, pędzelkowatych piór. W miarę postępów paleontologii przewidywania teorii ewolucji znajdują potwierdzenie w postaci form przejściowych o przewidywanej przez teorię budowie. Podobnie dobrze udokumentowane jest przekształcenie rybich płetw w kończyny <a href="/wiki/Czworonogi" title="Czworonogi">czworonogów</a> – zob. np. <i><a href="/wiki/Tiktaalik" title="Tiktaalik">Tiktaalik</a></i>, czy przystosowywanie się anatomii ssaków kopytnych do wodnego trybu życia u <a href="/wiki/Walenie" title="Walenie">waleni</a> lub <a href="/wiki/Brzegowce" title="Brzegowce">brzegowców</a>. Obecnie więc <a href="/wiki/Formy_przej%C5%9Bciowe" title="Formy przejściowe">„brakujące ogniwa”</a> przewidywane przez Darwina, a następnie odnalezione, stały się ważnym argumentem potwierdzającym trafność teorii ewolucji. </p><p>Według kreacjonistów problematyczny jest również brak znaczącej ilości form uznanych przez ewolucjonistów za przejściowe (przy odkrytych milionach skamieniałości form „nieprzejściowych” organizmów). W ich opinii założenie prawdziwości teorii makroewolucji wymusza założenie „złośliwości natury”, która zachowując miliony okazów kopalnych form nieprzejściowych, zniszczyła szczątki znakomitej większości okazów skamielin form przejściowych<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2016-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="„Medialny_dogmatyzm”"><span id=".E2.80.9EMedialny_dogmatyzm.E2.80.9D"></span>„Medialny dogmatyzm”</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: „Medialny dogmatyzm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: „Medialny dogmatyzm”"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Atlas_of_creation_cover.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Atlas_of_creation_cover.jpg/220px-Atlas_of_creation_cover.jpg" decoding="async" width="220" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Atlas_of_creation_cover.jpg/330px-Atlas_of_creation_cover.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Atlas_of_creation_cover.jpg/440px-Atlas_of_creation_cover.jpg 2x" data-file-width="864" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Okładka <i>Atlasu stworzenia</i> <a href="/wiki/Adnan_Oktar" title="Adnan Oktar">Haruna Yahyi</a></figcaption></figure> <p>Według kreacjonistów teoria ewolucji jest przedstawiana społeczeństwu – poprzez edukację w szkołach, programy przyrodnicze i wypowiedzi naukowców – jako udowodniona ponad wszelką wątpliwość, co według nich nie odpowiada prawdzie. Ich zdaniem ewolucjoniści między sobą przyznają, że wiele zagadnień tej teorii nie posiada statusu stwierdzonego faktu lub jest problematyczna wobec danych empirycznych<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Neodarwinizm jest jednak dominującą teorią wśród biologów i dla większości z nich stanowi zadowalające wyjaśnienie pochodzenia i różnorodności życia. Debatowanie biologów nad zasadnością teorii ewolucji dotyczy tylko mechanizmów neodarwinizmu w skali makro, a nie samego faktu ewolucji<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[36]</a></sup>. </p> <dl><dd>„To, czy procesy obserwowalne w istniejących populacjach i gatunkach (mikroewolucja) wystarczają do wyjaśnienia wielkoskalowych zmian widocznych w dłuższych okresach historii życia (makroewolucji), jest przedmiotem długotrwałego sporu w biologii ewolucyjnej. Nie znający tej bogatej literatury mogą być zaskoczeni, że nie istnieje powszechna zgoda w tej sprawie i że na obu krańcach utrzymywane są mocne stanowiska, przy czym wielu jest niezdecydowanych” (Sean B. Carroll, „The Big Picture”, <a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>, 2001, vol. 409, s. 668)</dd></dl> <p>Również treść niektórych podręczników akademickich zaprzecza, jakoby biolodzy przyznawali neodarwinizmowi miano dogmatu: </p> <dl><dd>„Należy wszak podkreślić, że syntetyczna teoria ewolucji w odniesieniu do zdarzeń makroewolucyjnych, pomimo wspierania jej znaczącymi danymi z różnych dziedzin, pozostała w zasadzie nieudowodniona” (Solomon Eldra Pearl, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee, Biologia, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996, s. 445).</dd></dl> <p>Kreacjoniści zaprzeczają także lansowanym m.in. w środowiskach naukowych twierdzeniom, jakoby „<i>teoria ewolucji była jak 2+2=4 [...] niewiara w ewolucję jest jak wiara w to, że Ziemia jest płaska</i>” (prof. <a href="/wiki/Piotr_W%C4%99gle%C5%84ski" title="Piotr Węgleński">Piotr Węgleński</a>), zauważając, że ponad 980 naukowców (według danych z listopada 2016), w tym kilkuset biologów, podpisało apel antyewolucyjny<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup>. (Zobacz też: <a href="/wiki/Projekt_Steve" title="Projekt Steve">Projekt Steve</a>) </p><p>Zdaniem doktora <a href="/w/index.php?title=Eugeniusz_Moczyd%C5%82owski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugeniusz Moczydłowski (strona nie istnieje)">Eugeniusza Moczydłowskiego</a> (przewodniczącego <a href="/wiki/Polskie_Towarzystwo_Kreacjonistyczne" title="Polskie Towarzystwo Kreacjonistyczne">Polskiego Towarzystwa Kreacjonistycznego</a>) media dopuszczając do głosu tylko wybranych kreacjonistów, głównie księży, tworzą fałszywy obraz kreacjonizmu jako postawy nierozerwalnie związanej z wiarą (<i>„ewolucjoniści robią wszystko, by dyskusja o ewolucji nie wykroczyła poza pisemka parafialne</i>”). W wywiadzie dla tygodnika <a href="/wiki/Najwy%C5%BCszy_Czas!" title="Najwyższy Czas!">Najwyższy CZAS!</a> przedstawił on także swoją opinię o prof. <a href="/wiki/Maciej_Giertych" title="Maciej Giertych">Macieju Giertychu</a>, stwierdzając, że jako genetyk wielokrotnie przedstawiał mocne argumenty w ramach jego specjalności naukowej, sugerując, że media od lat infantylizują wypowiedzi jego i innych naukowców, „z lubością nagłaśniając” wypowiedzi takie jak teza mówiąca o współistnieniu na Ziemi ludzi i dinozaurów<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> (wspomniana np. w „Warsaw Business Journal”<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kontrowersje">Kontrowersje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Kontrowersje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kontrowersje"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pomimo istnienia całej gamy słabo powiązanych poglądów znanych pod wspólną nazwą kreacjonizmu (od kreacjonizmu młodej Ziemi po kreacjonizm, w którym Bóg stworzył życie i pozwolił mu swobodnie ewoluować) żadna z istniejących wersji kreacjonizmu nie jest <a href="/wiki/Teoria" title="Teoria">teorią</a> naukową. </p><p>Aby móc rozpatrywać poszczególne wersje kreacjonizmu jako <a href="/wiki/Nauka" title="Nauka">teorie naukowe</a> (zobacz: <a href="/wiki/Metoda_naukowa" title="Metoda naukowa">metoda naukowa</a>, <a href="/wiki/Brzytwa_Ockhama" title="Brzytwa Ockhama">brzytwa Ockhama</a>), należy postawić dwa pytania: </p> <ul><li>Czy teoria ta czyni jakieś przewidywania nowych obserwowalnych faktów? Pytanie to rozgranicza teorie naukowe od <a href="/wiki/Metafizyka_klasyczna" title="Metafizyka klasyczna">metafizyki</a> – jeśli teoria nie czyni żadnych przewidywań, nie leży w sferze zainteresowań nauki.</li> <li>Jeśli tak, to w jakim stopniu przewidywania te zgadzają się z faktami?</li></ul> <p>Koncepcje niewielkiego udziału Boga w ewolucji (Bóg kierujący ewolucją) nie podają testowalnych przewidywań – nie są więc teoriami naukowymi. </p><p>Koncepcje większego udziału Boga w ewolucji (powstawanie organizmów etapami, „teorie młodej Ziemi”) czynią jakieś przewidywania – np. powstawanie organizmów dużymi rzutami przewiduje brak form przejściowych i brak istotnych zależności genetycznych między grupami a „młoda Ziemia” postuluje zupełnie inną budowę Wszechświata od powszechnie przyjętej. Przewidywania te pozostają jednak w niezgodzie z powszechnie przyjętą interpretacją faktów i obserwacji, dlatego nie są zaliczane do teorii naukowych. </p><p>W wymienionych wyżej zasadniczych twierdzeniach kreacjonizmu starej Ziemi ssaki morskie (w tym zapewne wieloryby) pojawiają się przed wszystkimi rodzajami zwierząt lądowych (w tym także płazów i gadów), z czego wynika <a href="/wiki/Hipoteza" title="Hipoteza">hipoteza</a>, że skamieniałości wielorybów winny zostać znalezione w starszych warstwach geologicznych, niż te zawierające pierwsze płazy czy gady. Nie tylko szkielety wielorybów występują zawsze w warstwach młodszych niż warstwy zawierające pierwsze płazy czy gady, ale znaleziono cały ciąg form wykopaliskowych łączących wieloryby z czterokończynowymi lądowymi ssakami; również podobieństwa sekwencji <a href="/wiki/Kwas_deoksyrybonukleinowy" title="Kwas deoksyrybonukleinowy">DNA</a> jednoznacznie wskazują na lądowe <a href="/wiki/Parzystokopytne" title="Parzystokopytne">ssaki parzystokopytne</a> jako najbliższych żyjących krewnych <a href="/wiki/Walenie" title="Walenie">waleni</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sytuacja_prawna">Sytuacja prawna</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Sytuacja prawna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sytuacja prawna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:AIG_museum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/AIG_museum.jpg/220px-AIG_museum.jpg" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/AIG_museum.jpg/330px-AIG_museum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/AIG_museum.jpg 2x" data-file-width="350" data-file-height="217" /></a><figcaption><a href="/wiki/Muzeum_Stworzenia" title="Muzeum Stworzenia">Muzeum Stworzenia</a> w Petersburg w stanie <a href="/wiki/Kentucky" title="Kentucky">Kentucky</a>, w którym prezentowana jest wizja historii świata zgodna z poglądami kreacjonistów młodej Ziemi</figcaption></figure> <dl><dt>USA</dt> <dd>Wszelkie próby wprowadzenia kreacjonizmu do szkolnych programów nauczania biologii w szkołach publicznych są odrzucane, ponieważ według <a href="/wiki/S%C4%85d_Najwy%C5%BCszy_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych">Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych</a> nauczanie w szkołach publicznych wierzeń religijnych jako faktów jest niezgodne z pierwszą poprawką do <a href="/wiki/Konstytucja_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Konstytucja Stanów Zjednoczonych">Konstytucji Stanów Zjednoczonych</a> (Epperson przeciwko <a href="/wiki/Arkansas" title="Arkansas">Arkansas</a>, 1968, 393 U.S. 97; Edwards kontra Aguillard, 1987).</dd> <dt><a href="/wiki/Serbia" title="Serbia">Serbia</a></dt> <dd>Na początku września 2004 minister edukacji <a href="/w/index.php?title=Ljiljana_%C4%8Coli%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ljiljana Čolić (strona nie istnieje)">Ljiljana Čolić</a> podjęła decyzję o wycofaniu <a href="/wiki/Ewolucja" title="Ewolucja">teorii ewolucji</a> z programów nauczania i jej przedstawianiu jedynie przy jednoczesnym nauczaniu kreacjonizmu<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>. Decyzja ta wywołała bardzo silny sprzeciw ze strony naukowców, nauczycieli oraz opozycji i została wycofana, zanim weszła w życie<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>. Próba wprowadzenia kreacjonizmu do szkół wiąże się ze wzrostem wpływów Kościoła prawosławnego w Serbii.</dd> <dt><a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a></dt> <dd>W Polsce nie istnieją akty prawne dopuszczające lub niedopuszczające nauczanie hipotezy kreacjonistycznej. Publiczne programy nauczania nie przewidują wprowadzania jej w ramach przedmiotów nauczanych w szkołach publicznych.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Opinia_społeczna"><span id="Opinia_spo.C5.82eczna"></span>Opinia społeczna</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Opinia społeczna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Opinia społeczna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Views_on_Evolution.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Views_on_Evolution.svg/250px-Views_on_Evolution.svg.png" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Views_on_Evolution.svg/375px-Views_on_Evolution.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Views_on_Evolution.svg/500px-Views_on_Evolution.svg.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="720" /></a><figcaption>Sondaż z <i>New Sciencist</i> z 2006 roku: „Istoty ludzkie, jakie znamy, rozwinęły się z wcześniejszych gatunków zwierząt.” – prawda (kolor niebieski), fałsz (kolor zielony), nie wiem (kolor fioletowy)</figcaption></figure> <p>W 2006 roku w czasopiśmie <i><a href="/wiki/New_Scientist" title="New Scientist">New Scientist</a></i> opublikowano wyniki sondy przeprowadzonej w 32 krajach Europy oraz w Stanach Zjednoczonych i Japonii, w której respondentów poproszono o ustosunkowanie się do stwierdzenia „Istoty ludzkie, jakie znamy, rozwinęły się z wcześniejszych gatunków zwierząt”. W krajach zachodnioeuropejskich oraz w Japonii liczba osób niezgadzających się z tym zdaniem wahała się w granicach 10-20% (przy około 75-80% uznających stwierdzenie za prawdziwe). W Europie Wschodniej i Środkowo-Wschodniej odsetek ten był nieco wyższy i wynosił 25-35% (45-65% uznawało zdanie za słuszne). W Stanach Zjednoczonych liczba respondentów uważających zdanie za nieprawdziwe wyniosła około 40% (tyle samo uważało je za prawdziwe). Najwięcej osób niezgadzających się z tym stwierdzeniem było w Turcji – nieco ponad 50% pytanych (około 25% zgadzało się z twierdzeniem)<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>. </p><p>Sondaże niezmiennie pokazują, że około 51% Amerykanów wierzy, że Bóg stworzył istoty ludzkie w podobnej do dzisiejszej formie w przeciągu ostatnich 10 tys. lat. Kolejne 30% wyznaje pogląd, że istoty ludzkie rozwinęły się poprzez miliony lat z mniej zaawansowanych form życia, ale Bóg kierował tym procesem. Natomiast stwierdzenie, że istoty ludzkie rozwinęły się poprzez miliony lat z mniej zaawansowanych form życia, ale Bóg nie miał w tym żadnego udziału, akceptuje tylko 15% Amerykanów<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup>. </p><p>Akceptacja ewolucji wśród wykształconych warstw amerykańskiego społeczeństwa idzie w parze z akceptacją dla pośredniej lub bezpośredniej interwencji sił nadprzyrodzonych. Przykładowo przeprowadzony w 2005 roku przez Louis Finkelstein Institute for Social and Religious Research wśród amerykańskich lekarzy sondaż<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup> pokazał, że ok. 60% akceptuje interwencję Boga w tworzeniu gatunku ludzkiego, a 63% przyjmuje pewną formę ewolucjonizmu (przy wyborze między ewolucją a teorią inteligentnego projektu, z którym się zgadza ok. 33%). Pozorny paradoks tłumaczy spora popularność teorii ewolucji inicjowanej i kierowanej przez Boga (42%). Według tego badania teorię ewolucji naturalnej (bez interwencji sił nadprzyrodzonych) wybiera 38% Amerykanów. </p><p>Porównania badań Instytutu Gallupa<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup> wskazują ponadto, że uzyskiwane proporcje odpowiedzi zależą od doboru słów w pytaniu ankietowym, a teoria ewolucji nazwana po imieniu zyskuje mniejsze poparcie niż „pewna forma rozwoju organizmów” (kierowana lub nie). Mianowicie 43% jest skłonnych uznać twierdzenie, że „istoty ludzkie rozwinęły się ze wcześniej istniejących gatunków zwierząt” (przy 48% przeciwnych), podczas gdy na pytanie jawnie nazywające teorie: „Czy powiedziałbyś, że bardziej wierzysz w teorię ewolucji czy kreacjonizmu jako wyjaśnienie pochodzenia człowieka, czy nie jesteś pewien?” wyniki były 28%, 48%, 14% odpowiednio (i 10% „nie wiem”). </p><p>Według opracowania Ontario Consultants on Religious Tolerance<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup> z 1991 roku ok. 35% Polaków akceptuje teorię ewolucji. Wyników tych nie potwierdzają nowsze sondaże, zgodnie z którymi 53% Polaków akceptuje teorię ewolucji, a 30% kreacjonizm<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Projekt_Steve">Projekt Steve</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Projekt Steve" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Projekt Steve"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zwolennicy kreacjonizmu dla wykazania szerszego uznania swych tez przytaczają listy poparcia naukowców wątpiących w ewolucję lub niezgadzających się z darwinizmem. Odpowiedzią zwolenników teorii ewolucji na to zjawisko jest parodia takiej listy, zwana <a href="/wiki/Projekt_Steve" title="Projekt Steve">Projektem Steve</a>. Jest to lista naukowców i uczonych o imieniu Steve (lub jego odpowiedniku w innym języku) popierających <a href="/wiki/Ewolucja" title="Ewolucja">ewolucję</a> i przeciwnych kreacjonizmowi. Lista zawiera w dużej części biologów, ale także innych naukowców i uczonych; prawie każdy z nich posiada przynajmniej tytuł doktora. Pomimo że już sam warunek imienia spełnia tylko 1% naukowców, lista ta jest dłuższa od list dowolnych naukowców o dowolnych imionach popierających „kreacjonistyczną pseudonaukę” (cytat z oświadczenia Projektu Steve), co ma na celu pokazanie przytłaczającego poparcia naukowców dla ewolucji<sup id="cite_ref-ncse_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-ncse-47">[47]</a></sup><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stanowisko_Kościoła_katolickiego_w_Polsce"><span id="Stanowisko_Ko.C5.9Bcio.C5.82a_katolickiego_w_Polsce"></span>Stanowisko Kościoła katolickiego w Polsce</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Stanowisko Kościoła katolickiego w Polsce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stanowisko Kościoła katolickiego w Polsce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W dokumencie „Kościół wobec ewolucji” wydanym przez Radę Naukową <a href="/wiki/Konferencja_Episkopatu_Polski" title="Konferencja Episkopatu Polski">Episkopatu Polski</a> w listopadzie 2006, biskupi przywołują słowa <a href="/wiki/Jan_Pawe%C5%82_II" title="Jan Paweł II">Jana Pawła II</a> z 1996 roku: <i>„Nowe zdobycze nauki każą nam uznać, że teoria ewolucji jest czymś więcej niż hipotezą”</i>. Krytykują też przedstawicieli <i>„fideistycznego kreacjonizmu, którzy interpretują dosłownie biblijne opowiadanie o stworzeniu świata [...] i na tej podstawie kwestionują nauczanie o ewolucji w szkole”</i>. Uznają też, że „<i>fundamentalistyczny kreacjonizm nie jest zgodny z nauką katolicką”</i><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[49]</a></sup>. </p><p>Jednocześnie odrzucają też materialistyczny ewolucjonizm mówiący o „ślepych siłach natury”. Wyjaśniają to w następujący sposób: <i>„Ewolucja wiedzie ku pojawieniu się człowieka jako istoty wolnej, odpowiedzialnej i świadomej. Ale sama z siebie tego progu nie pokonuje. W celu powołania do życia człowieka Bóg mógł posłużyć się jakąś istotą przygotowaną na planie cielesnym przez miliony lat ewolucji i tchnąć w nią duszę – na swój obraz i podobieństwo. Oznacza to, że dla chrześcijan ewolucja pozostaje w harmonii z wielkim planem Boga, którego cel stanowi powołanie człowieka do najwyższej godności obrazu Jego Syna jednorodzonego, umarłego i zmartwychwstałego”</i>. (<a href="/wiki/Teistyczny_ewolucjonizm" title="Teistyczny ewolucjonizm">Teistyczny ewolucjonizm</a>) </p><p>Dokument podpisał przewodniczący Rady, ówczesny biskup płocki <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wielgus_(duchowny)" title="Stanisław Wielgus (duchowny)">Stanisław Wielgus</a>. W skład Rady Naukowej wchodzą m.in.: bp <a href="/wiki/Ignacy_Dec" title="Ignacy Dec">Ignacy Dec</a>, abp <a href="/wiki/Marian_Go%C5%82%C4%99biewski_(biskup)" class="mw-redirect" title="Marian Gołębiewski (biskup)">Marian Gołębiewski</a>, bp <a href="/wiki/Tadeusz_Pieronek" title="Tadeusz Pieronek">Tadeusz Pieronek</a> i bp <a href="/wiki/Kazimierz_Ryczan" title="Kazimierz Ryczan">Kazimierz Ryczan</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stanowisko_innych_wyznań"><span id="Stanowisko_innych_wyzna.C5.84"></span>Stanowisko innych wyznań</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Stanowisko innych wyznań" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stanowisko innych wyznań"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%C5%9Awiadkowie_Jehowy" title="Świadkowie Jehowy">Świadkowie Jehowy</a> wierzą, że <a href="/wiki/Doktryna_%C5%9Awiadk%C3%B3w_Jehowy#Bóg" title="Doktryna Świadków Jehowy">Jehowa Bóg</a> stworzył wszystko w określonym celu<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[50]</a></sup>, ale nie podzielają poglądów kreacjonistów. Uważają, że zanim rozpoczął się pierwszy dzień stwarzania, Bóg powołał do istnienia wszechświat, w tym Ziemię, na której nie było jeszcze życia, a każdy z sześciu dni (czyli odcinków czasu<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51">[51]</a></sup>) stwarzania przez Boga mógł trwać tysiące lat. Uważają, że Ziemia i wszechświat istniały już przed rozpoczęciem sześciu dni stwarzania – nawet miliardy lat<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52">[52]</a></sup><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53">[53]</a></sup> oraz że Bóg <a href="/wiki/Stworzenie_%C5%9Bwiata_wed%C5%82ug_Biblii#Świadkowie_Jehowy" title="Stworzenie świata według Biblii">stworzył</a> wszystkie podstawowe rodzaje roślin i zwierząt oraz <a href="/wiki/Adam_i_Ewa" title="Adam i Ewa">doskonałą pierwszą parę ludzką</a>. Twierdzą, że „w obrębie poszczególnych <a href="/wiki/Rodzaj_(biologia)" title="Rodzaj (biologia)">rodzajów</a> roślin i zwierząt stworzonych przez Boga zachodziły zmiany. W rezultacie powstały znane dzisiaj <a href="/wiki/Gatunek_(biologia)" title="Gatunek (biologia)">gatunki</a>, które w wielu wypadkach znacząco się od siebie różnią”<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54">[54]</a></sup><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55">[55]</a></sup><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56">[56]</a></sup><sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57">[57]</a></sup><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58">[58]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Kreacjonizm" class="extiw" title="q:Kreacjonizm"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>Kreacjonizm</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a href="/wiki/Muzeum_Stworzenia" title="Muzeum Stworzenia">Muzeum Stworzenia</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">James L.</span><span class="cite-name-initials" title="James L." style="display:none">J.L.</span> </span><span class="cite-lastname">Hayward</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">James L.</span><span class="cite-name-initials" title="James L.">J.L.</span></span>, <i>The creation/evolution controversy: an annotated bibliography</i>, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 1998, s. 11, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0810833867" title="Specjalna:Książki/0810833867">ISBN <span class="isbn">0-8108-3386-7</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Lanham%2C+Md.&rft.aufirst=James+L.&rft.aulast=Hayward&rft.date=1998&rft.isbn=0-8108-3386-7&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+creation%2Fevolution+controversy%3A+an+annotated+bibliography&rft.pub=Scarecrow+Press" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:0-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_2-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sjp.pwn.pl/sjp/kreacjonizm;2475016.html"><i>kreacjonizm – Słownik języka polskiego PWN</i></a> [online], sjp.pwn.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2015-12-07]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=kreacjonizm+%E2%80%93+S%C5%82ownik+j%C4%99zyka+polskiego+PWN&rft_id=http%3A%2F%2Fsjp.pwn.pl%2Fsjp%2Fkreacjonizm%3B2475016.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:1-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_3-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_3-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3927245"><i>kreacjonizm</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2015-12-07]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=kreacjonizm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3927245" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHellerPabjan2014247–249-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHellerPabjan2014247–249_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHellerPabjan2014">Heller i Pabjan 2014 ↓</a></span>, s. 247–249.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.talkorigins.org/indexcc/CI/CI001.html"><i>CI001 Intelligent Design as Science</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2012-06-17]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=CI001+Intelligent+Design+as+Science&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.talkorigins.org%2Findexcc%2FCI%2FCI001.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jon P.</span><span class="cite-name-initials" title="Jon P." style="display:none">J.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Alston</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jon P.</span><span class="cite-name-initials" title="Jon P.">J.P.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.pl/books?id=EmGtTfZl5nAC&pg=PA29&dq=creationism+is+not+scientific&hl=pl&sa=X&ei=TJfdT9q1BI6MswaThZj-DQ&ved=0CEkQ6AEwBA#v=onepage&q=creationism%20is%20not%20scientific&f=false"><i>The Scientific Case Against Scientific Creationism</i></a> [online], s. 29<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jon+P.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Scientific+Case+Against+Scientific+Creationism&rft.aulast=Alston&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DEmGtTfZl5nAC%26pg%3DPA29%26dq%3Dcreationism%2Bis%2Bnot%2Bscientific%26hl%3Dpl%26sa%3DX%26ei%3DTJfdT9q1BI6MswaThZj-DQ%26ved%3D0CEkQ6AEwBA%23v%3Donepage%26q%3Dcreationism%2520is%2520not%2520scientific%26f%3Dfalse" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.talkorigins.org/indexcc/CI/CI001_2.html"><i>CI001.2 Intelligent Design as creationism</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2012-06-17]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=CI001.2+Intelligent+Design+as+creationism&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.talkorigins.org%2Findexcc%2FCI%2FCI001_2.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Ronald L.</span><span class="cite-name-initials" title="Ronald L." style="display:none">R.L.</span> </span><span class="cite-lastname">Numbers</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Ronald L.</span><span class="cite-name-initials" title="Ronald L.">R.L.</span></span>, <i>The Creationists, Expanded Edition</i>, Harvard University Press, 2006, s. 373, 379, 380<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ronald+L.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Creationists%2C+Expanded+Edition&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=2006&rft.aulast=Numbers" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Hugh</span><span class="cite-name-initials" title="Hugh" style="display:none">H.</span> </span><span class="cite-lastname">Ross</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Hugh</span><span class="cite-name-initials" title="Hugh">H.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070205160150/http://www.reasons.org/resources/apologetics/testablecreationsummary.shtml"><i>Summary of Reasons To Believe’s Testable Creation Model</i></a> [online] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.reasons.org/resources/apologetics/testablecreationsummary.shtml">adresu</a> 2007-02-05]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Hugh&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Summary+of+Reasons+To+Believe%E2%80%99s+Testable+Creation+Model&rft.aulast=Ross&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.reasons.org%2Fresources%2Fapologetics%2Ftestablecreationsummary.shtml" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061017215125/http://www.reasons.org/about/8_myths_about_rtb.shtml"><i>8 Myths About Reasons To Believe</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2007-02-03]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.reasons.org/about/8_myths_about_rtb.shtml">adresu</a> 2006-10-17]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=8+Myths+About+Reasons+To+Believe&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.reasons.org%2Fabout%2F8_myths_about_rtb.shtml" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wiadomosci.onet.pl/swiat/papiez-franciszek-teoria-ewolucji-nie-jest-sprzeczna-z-nauczaniem-kosciola/vdk2l"><i>Papież Franciszek: teoria ewolucji nie jest sprzeczna z nauczaniem Kościoła</i></a> [online], Onet Wiadomości, 28 października 2014<span class="accessdate"> [dostęp 2024-05-30]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2014-10-28&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Papie%C5%BC+Franciszek%3A+teoria+ewolucji+nie+jest+sprzeczna+z+nauczaniem+Ko%C5%9Bcio%C5%82a&rft_id=https%3A%2F%2Fwiadomosci.onet.pl%2Fswiat%2Fpapiez-franciszek-teoria-ewolucji-nie-jest-sprzeczna-z-nauczaniem-kosciola%2Fvdk2l" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wyborcza.pl/7,75399,16880102,papiez-franciszek-wielki-wybuch-i-ewolucja-sa-zgodne-z-prawda.html"><i>Wyborcza.pl</i></a> [online], wyborcza.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2024-05-30]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Wyborcza.pl&rft_id=https%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2F7%2C75399%2C16880102%2Cpapiez-franciszek-wielki-wybuch-i-ewolucja-sa-zgodne-z-prawda.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Wirtualna Polska Media</span><span class="cite-name-initials" title="Wirtualna Polska Media" style="display:none">W.P.M.</span> </span><span class="cite-lastname">S.A</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Wirtualna Polska Media</span><span class="cite-name-initials" title="Wirtualna Polska Media">W.P.M.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wiadomosci.wp.pl/bog-nie-jest-czarodziejem-z-magiczna-rozdzka-papiez-potwierdzil-ze-ewolucja-i-teoria-wielkiego-wybuchu-sa-zgodne-z-naukami-kosciola-6070243187885185a"><i>Bóg "nie jest czarodziejem z magiczną różdżką". Papież potwierdził, że ewolucja i Teoria Wielkiego Wybuchu są zgodne z naukami kościoła</i></a> [online], wiadomosci.wp.pl, 17 grudnia 2016<span class="accessdate"> [dostęp 2024-05-30]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Wirtualna+Polska+Media&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=B%C3%B3g+%22nie+jest+czarodziejem+z+magiczn%C4%85+r%C3%B3%C5%BCd%C5%BCk%C4%85%22.+Papie%C5%BC+potwierdzi%C5%82%2C+%C5%BCe+ewolucja+i+Teoria+Wielkiego+Wybuchu+s%C4%85+zgodne+z+naukami+ko%C5%9Bcio%C5%82a&rft.date=2016-12-17&rft.aulast=S.A&rft_id=https%3A%2F%2Fwiadomosci.wp.pl%2Fbog-nie-jest-czarodziejem-z-magiczna-rozdzka-papiez-potwierdzil-ze-ewolucja-i-teoria-wielkiego-wybuchu-sa-zgodne-z-naukami-kosciola-6070243187885185a" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Doskonałe omówienie historii koncepcji homologii przedstawił Alec L. Panchen, „Homology – history of a concept”, Novartis Foundation Symposium 1999, vol. 222, s. 5-18.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Tamże.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">C.D. O’Mally, and J.B. de C. M. Saunders, <i>Leondardo da Vinci on the human body: the anatomical, physiological, and embryological drawings of Leonardo da Vinci</i>, Ganis and Harris, New York 1952.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Pierre Belon, <i>L’Histoire de la Nature des Oyseaux</i>, Guillaume Cavellat, Paris 1555.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Richard Owen, <i>Lectures on the Comparative Anatomy and Physiology of the Invertebrate Animals, Delivered at the Royal College of Surgeons, in 1843</i>, Longman, Brown, Green, and Longmans, London 1843, s. 379.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Tamże, s. 374. Patrz również: Alec L. Panchen, „Richard Owen and the concept of homology”. [W:] Brian K. Hall (ed.), <i>Homology: The Hierarchical Basis of Comparative Biology</i>, Academic Press, San Diego 1994, s. 21–62.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Russell D. Fernald, The Evolution of Eyes, <i>Karger Gazette</i> January 2001, No. 64, s. 2-4.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">W.J. Gehring, K. Ikeo, „Pax 6: Mastering eye morphogenesis and eye evolution”, <i>Trends in genetics</i> 1999, vol. 15, s. 371-377.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Georg Halder, Patrick Callaerts, and Walter J. Gehring, „Induction of Ectopic Eyes by Targeted Expression of the Eyeless gene in Drosophila”, <i>Science</i> 1995, vol. 267, s. 1788-1792.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">J.D. Pettigrew, „Flying primates? Megabats have the advanced pathway from eye to midbrain”, Science 1986, vol. 231, s. 1304-1306.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Brian Hall, „Homology and Embryonic Development”, <i>Evolutionary Biology</i> 1995, vol. 25, s. 14 [1-37].</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Alec L. Panchen, <i>Classification, evolution, and the nature of biology</i>, Cambridge University Press 1992.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Fernandes, S.E. Celniker, E.B. Lewis, and K. VijayRaghavan, „Muscle Development in the four-Winged Drosophila and the Role of the Ultrabithorax Gene”, Current Biology 1994, vol. 4,s. 957–964.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">R. Sudipto, L. S. Shashidhara, and K. VijayRaghavan, „Muscles in the Drosophila Second Thoracic Segment Are Patterned Independently of Autonomous Homeotic Gene Function”, Current Biology 1997, vol. 7, s. 222-227.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">P. A. Lawrence and G. Struhl, „Morphogens, compartments and pattern: lessons from Drosophila?”, Cell 1996, vol. 85, s. 951–961.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">David Raup, Conflicts Between Darwin and Paleontology, Field Museum of Natural History Bulletin 1979, vol. 50, s. 22.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100629161024/http://scienceblogs.com/pharyngula/2010/05/junk_dna_is_still_junk.php">„Junk DNA is still junk”, 19 maja 2010</a>. scienceblogs.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scienceblogs.com/pharyngula/2010/05/junk_dna_is_still_junk.php">tego adresu</a> (2010-06-29)].</cite>, <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Turner, Alan H.; Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M., Norell, Mark. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://science.sciencemag.org/content/sci/317/5843/1378.full.pdf"><em>A Basal Dromaeosaurid and Size Evolution Preceding Avian Flight</em></a>. „Science”. 317, s. 1378-1381, 2007. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Basal+Dromaeosaurid+and+Size+Evolution+Preceding+Avian+Flight&rft.jtitle=Science&rft.date=2007&rft.volume=317&rft.au=Turner%2C+Alan+H.%3B+Pol%2C+Diego%3B+Clarke%2C+Julia+A.%3B+Erickson%2C+Gregory+M.%2C+Norell%2C+Mark&rft.pages=1378-1381&rft_id=http%3A%2F%2Fscience.sciencemag.org%2Fcontent%2Fsci%2F317%2F5843%2F1378.full.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Xing Xu, Zhonghe Zhou, Xiaolin Wang, Xuewen Kuang, Fucheng Zhang & Xiangke Du. <em>Four-winged dinosaurs from China</em>. „Nature”. 412, s. 335–340, 2003. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Four-winged+dinosaurs+from+China&rft.jtitle=Nature&rft.date=2003&rft.volume=412&rft.au=Xing+Xu%2C+Zhonghe+Zhou%2C+Xiaolin+Wang%2C+Xuewen+Kuang%2C+Fucheng+Zhang+%26+Xiangke+Du&rft.pages=335%E2%80%93340"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Thulborn-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Thulborn_33-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Thulborn_33-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">RA Thulborn. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.1984.tb00539.x"><em>The avian relationships of Archaeopteryx, and the origin of birds</em></a>. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 82, s. 119–158, 1984. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+avian+relationships+of+Archaeopteryx%2C+and+the+origin+of+birds&rft.jtitle=Zoological+Journal+of+the+Linnean+Society&rft.date=1984&rft.volume=82&rft.au=RA+Thulborn&rft.pages=119%E2%80%93158&rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%2Fj.1096-3642.1984.tb00539.x"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Nick Lane: <i>Pytanie o życie</i>. Prószyński i S-ka, 2016, seria: Na ścieżkach nauki. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788380692756" title="Specjalna:Książki/9788380692756">ISBN <span class="isbn">978-83-8069-275-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pytanie+o+%C5%BCycie&rft.aulast=Lane&rft.aufirst=Nick&rft.date=2016&rft.pub=Pr%C3%B3szy%C5%84ski+i+S-ka&rft.series=Na+%C5%9Bcie%C5%BCkach+nauki&rft.isbn=978-83-8069-275-6"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Tiktaalik-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tiktaalik_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Edward B. Daeschler, Neil H. Shubin and Farish A. Jenkins. <em>A Devonian tetrapod-like fish and the evolution of the tetrapod body plan</em>. „Nature”. 440, s. 757–763, 2006. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/nature04639">10.1038/nature04639</a>. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Devonian+tetrapod-like+fish+and+the+evolution+of+the+tetrapod+body+plan&rft.jtitle=Nature&rft.date=2006&rft.volume=440&rft.au=Edward+B.+Daeschler%2C+Neil+H.+Shubin+and+Farish+A.+Jenkins&rft.pages=757%E2%80%93763&rft_id=info:doi/10.1038%2Fnature04639"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">National Academy of Science Institute of Medicine: <i>Science, Evolution, and Creationism</i>. National Academy Press, 2008. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0309105862" title="Specjalna:Książki/0309105862">ISBN <span class="isbn">0-309-10586-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science%2C+Evolution%2C+and+Creationism&rft.au=National+Academy+of+Science+Institute+of+Medicine&rft.pub=National+Academy+Press&rft.isbn=0-309-10586-2"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.discovery.org/scripts/viewDB/filesDB-download.php?command=download&id=660">A Scientific Dissent from Darwinism</a>. listopad 2016. [dostęp 2018-10-03]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20110605121322/http://www.wbj.pl/?command=article&id=35336&type=wbj">And finally...</a>. Warsaw Business Journal, 2006-12-18. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080219010113/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2004%2F09%2F09%2Fwdarw09.xml&sSheet=%2Fnews%2F2004%2F09%2F09%2Fixworld.html">News – Latest breaking UK news – Telegraph</a>. telegraph.co.uk. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2004%2F09%2F09%2Fwdarw09.xml&sSheet=%2Fnews%2F2004%2F09%2F09%2Fixworld.html">tego adresu</a> (2008-02-19)].</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3642460.stm"><i>Serbia reverses Darwin suspension</i></a> [online], 9 września 2004<span class="accessdate"> [dostęp 2021-04-17]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2004-09-09&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Serbia+reverses+Darwin+suspension&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Feurope%2F3642460.stm" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Jeff Hecht: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120909084859/http://www.newscientist.com/article/dn9786-why-doesnt-america-believe-in-evolution.html">Why doesn’t America believe in evolution?</a>. New Scientist, 2006-08-20. [dostęp 2012-06-16]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cbsnews.com/news/poll-majority-reject-evolution/">„Poll: Majority Reject Evolution”, 23 października 2005, cbsnews.com</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061011102846/http://www.hcdi.net/polls/J5776/CumulativeReportNoGraph.htm">Sondaż poglądów na ewolucjonizm wśród lekarzy</a>. hcdi.net. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hcdi.net/polls/J5776/CumulativeReportNoGraph.htm">tego adresu</a> (2006-10-11)].</cite> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20070203135805/http://www.csicop.org/doubtandabout/polling/">„Polling for ID”, 11 września 2003</a>, <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.religioustolerance.org/rel_comp.htm">„Comparing U.S. religious beliefs with other „Christian” countries”, religioustolerance.org</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiadomosci.wp.pl/tns-obop-polowa-polakow-pochodzi-od-malpy-co-trzeciego-stworzyl-bog-6031964101759617a">„TNS OBOP: połowa Polaków pochodzi od małpy, co trzeciego stworzył Bóg”, 17 listopada 2006, wiadomosci.wp.pl</a>.</span> </li> <li id="cite_note-ncse-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ncse_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ncse.com/taking-action/project-steve">Strona projektu Steve</a>. <a href="/wiki/National_Center_for_Science_Education" title="National Center for Science Education">National Center for Science Education</a>. [dostęp 2010-05-02]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ncse.com/taking-action/project-steve-faq">Project Steve – FAQ</a>. <a href="/wiki/National_Center_for_Science_Education" title="National Center for Science Education">National Center for Science Education</a>. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090215153441/http://www.radiomaryja.pl/artykuly.php?id=1654">„Kościół wobec ewolucji”, 26 listopada 2006, radiomaryja.pl</a>. radiomaryja.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.radiomaryja.pl/artykuly.php?id=1654">tego adresu</a> (2009-02-15)].</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/biblioteka/książki/juz-zawsze-ciesz-sie-zyciem/czesc-1/lekcja-06/"><i>Jak powstało życie?</i></a>, „Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny”, <a href="/wiki/Stra%C5%BCnica_%E2%80%93_Towarzystwo_Biblijne_i_Traktatowe" title="Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe">Towarzystwo Strażnica</a>, 2021, s. 25<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2021&rft.jtitle=Ju%C5%BC+zawsze+ciesz+si%C4%99+%C5%BCyciem%21+%E2%80%94+interaktywny+kurs+biblijny&rft.pub=%5B%5BStra%C5%BCnica+%E2%80%93+Towarzystwo+Biblijne+i+Traktatowe%7CTowarzystwo+Stra%C5%BCnica%5D%5D&rft.atitle=Jak+powsta%C5%82o+%C5%BCycie%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fbiblioteka%2Fksi%C4%85%C5%BCki%2Fjuz-zawsze-ciesz-sie-zyciem%2Fczesc-1%2Flekcja-06%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/Stra%C5%BCnica_%E2%80%93_Towarzystwo_Biblijne_i_Traktatowe" title="Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe"><span class="cite-lastname">Watchtower</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/biblioteka/filmy/ebtv/czy-wszechswiat-zostal-stworzony/"><i>Czy wszechświat został stworzony?</i></a> [online], jw.org<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aulast=Watchtower&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Czy+wszech%C5%9Bwiat+zosta%C5%82+stworzony%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fbiblioteka%2Ffilmy%2Febtv%2Fczy-wszechswiat-zostal-stworzony%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/Stra%C5%BCnica_%E2%80%93_Towarzystwo_Biblijne_i_Traktatowe" title="Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe"><span class="cite-lastname">Watchtower</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/%C5%9Bwiadkowie-jehowy/faq/czy-jeste%C5%9Bcie-kreacjonistami/"><i>Czy Świadkowie Jehowy są kreacjonistami?</i></a> [online], jw.org<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aulast=Watchtower&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Czy+%C5%9Awiadkowie+Jehowy+s%C4%85+kreacjonistami%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2F%25C5%259Bwiadkowie-jehowy%2Ffaq%2Fczy-jeste%25C5%259Bcie-kreacjonistami%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/biblioteka/czasopisma/przebudzcie-sie-nr3-2021-lis-gru/"><i>Czy powinieneś wierzyć w Stwórcę? Zbadaj fakty i zdecyduj</i></a>, „Przebudźcie się!”, marzec 2021, s. 1–16<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2021-03&rft.jtitle=Przebud%C5%BAcie+si%C4%99%21&rft.atitle=Czy+powiniene%C5%9B+wierzy%C4%87+w+Stw%C3%B3rc%C4%99%3F+Zbadaj+fakty+i+zdecyduj&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fbiblioteka%2Fczasopisma%2Fprzebudzcie-sie-nr3-2021-lis-gru%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jw.org/pl/publikacje/czasopisma/g201403/prawdziwa-historia-stwarzania/"><i>Prawdziwa historia stwarzania</i></a>, „<a href="/wiki/Przebud%C5%BAcie_si%C4%99!" title="Przebudźcie się!">Przebudźcie się!</a>”, marzec 2014, s. 4–7<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2014-03&rft.jtitle=Przebud%C5%BAcie+si%C4%99%21&rft.atitle=Prawdziwa+historia+stwarzania&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fpublikacje%2Fczasopisma%2Fg201403%2Fprawdziwa-historia-stwarzania%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/biblioteka/książki/Prowadzenie-rozmów-na-podstawie-Pism/Stwarzanie/"><i>Stwarzanie</i></a>, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, New York: Watchtower, s. 317–321<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Prowadzenie+rozm%C3%B3w+na+podstawie+Pism&rft.atitle=Stwarzanie&rft.place=New+York&rft.pub=Watchtower&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fbiblioteka%2Fksi%C4%85%C5%BCki%2FProwadzenie-rozm%C3%B3w-na-podstawie-Pism%2FStwarzanie%2F" style="display:none"> </span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">???</span></cite></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/publikacje/czasopisma/g201401/stwarzanie/"><i>Stwarzanie</i></a>, „<a href="/wiki/Przebud%C5%BAcie_si%C4%99!" title="Przebudźcie się!">Przebudźcie się!</a>”, styczeń 2014, s. 12, 13<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2014-01&rft.jtitle=Przebud%C5%BAcie+si%C4%99%21&rft.atitle=Stwarzanie&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fpublikacje%2Fczasopisma%2Fg201401%2Fstwarzanie%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jw.org/pl/publikacje/ksi%C4%85%C5%BCki/czy-zycie-zostalo-stworzone/"><i>Czy życie zostało stworzone?</i></a>, New York: Watchtower, s. 1–32<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Czy+%C5%BCycie+zosta%C5%82o+stworzone%3F&rft.place=New+York&rft.pub=Watchtower&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Fpl%2Fpublikacje%2Fksi%25C4%2585%25C5%25BCki%2Fczy-zycie-zostalo-stworzone%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/1200001061"><i>Wnikliwe poznawanie Pism</i></a>, tom 2, New York: Watchtower, s. 798–803<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Wnikliwe+poznawanie+Pism&rft.place=New+York&rft.pub=Watchtower&rft_id=http%3A%2F%2Fwol.jw.org%2Fpl%2Fwol%2Fd%2Fr12%2Flp-p%2F1200001061" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFHellerPabjan2014"><a href="/wiki/Micha%C5%82_Heller" title="Michał Heller">Michał Heller</a>, <a href="/wiki/Tadeusz_Pabjan" title="Tadeusz Pabjan">Tadeusz Pabjan</a>: <i>Elementy filozofii przyrody</i>. Kraków: Copernicus Center Press, 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788378860655" title="Specjalna:Książki/9788378860655">ISBN <span class="isbn">978-83-7886-065-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Elementy+filozofii+przyrody&rft.aulast=Heller&rft.aufirst=Micha%C5%82&rft.pub=Copernicus+Center+Press&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-7886-065-5"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kosciol.pl/staticpages/index.php/kreacjonizm-ewolucjonizm/">Artykuły na temat kreacjonizm-ewolucjonizm w chrześcijańskim serwisie ekumenicznym Kosciol.pl</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.talkorigins.org/indexcc/index.html">An Index to Creationist Claims</a> – taksonomia poglądów kreacjonistycznych wraz z odpowiedziami naukowców</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dwieksiegi.pl/czym-jest-kreacjonizm-ewolucyjny.html">Czym jest kreacjonizm ewolucyjny?</a> - artykuł w serwisie Dwie Księgi</li> <li><cite class="citation open-access"><a href="/wiki/Michael_Ruse" title="Michael Ruse"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Michael</span><span class="cite-name-initials" title="Michael" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Ruse</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Michael</span><span class="cite-name-initials" title="Michael">M.</span></span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/creationism/"><i>Creationism</i></a>, [w:] <a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a>, CSLI, <a href="/wiki/Uniwersytet_Stanforda" title="Uniwersytet Stanforda">Stanford University</a>, 21 września 2018<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1095-5054">1095-5054</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2018-09-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=Michael&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%5B%5BStanford+Encyclopedia+of+Philosophy%5D%5D&rft.issn=1095-5054&rft.atitle=Creationism&rft.date=2018-09-21&rft.aulast=Ruse&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fcreationism%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150329155308/http://www.rp.pl/artykul/191927.html">Watykan: teoria ewolucji nie jest sprzeczna z Biblią</a>. rp.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rp.pl/artykul/191927.html">tego adresu</a> (2015-03-29)].</cite></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pogl%C4%85dy_filozoficzne_na_Boga" title="Szablon:Poglądy filozoficzne na Boga"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pogl%C4%85dy_filozoficzne_na_Boga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Poglądy filozoficzne na Boga (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pogl%C4%85dy_filozoficzne_na_Boga&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Poglądy filozoficzne na <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">przedmiot</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Absolut" title="Absolut">Absolut</a></li> <li><a href="/wiki/Omniscjencja" title="Omniscjencja">omniscjencja</a></li> <li><a href="/wiki/Stw%C3%B3rca" title="Stwórca">Stwórca</a> <ul><li><a href="/wiki/Pierwsza_przyczyna" title="Pierwsza przyczyna">pierwsza przyczyna</a></li> <li><a href="/wiki/Pierwszy_poruszyciel" title="Pierwszy poruszyciel">pierwszy poruszyciel</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">poglądy <a href="/wiki/Poznanie" title="Poznanie">poznawcze</a><br />(<a href="/wiki/Epistemologia" title="Epistemologia">epistemiczne</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Agnostycyzm" title="Agnostycyzm">agnostycyzm</a> <ul><li><a href="/wiki/Ignostycyzm" title="Ignostycyzm">ignostycyzm</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">poglądy<br /><a href="/wiki/Ontologia" title="Ontologia">ontologiczne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizm</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ateizm_agnostyczny" title="Ateizm agnostyczny">agnostyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Naukowy_ateizm" title="Naukowy ateizm">naukowy</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Deizm" title="Deizm">deizm</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Pandeizm" title="Pandeizm">pandeizm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Teizm" title="Teizm">teizm</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Teizm_agnostyczny" title="Teizm agnostyczny">agnostyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Teopanizm" title="Teopanizm">teopanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Panenteizm" title="Panenteizm">panenteizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Teologia_procesu" title="Teologia procesu">teologia procesu</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Panteizm" title="Panteizm">panteizm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_4"><th class="navbox-group opis" scope="row">odmiany<br />deizmu i teizmu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Creatio_ex_nihilo" title="Creatio ex nihilo">creatio ex nihilo</a></li> <li><a href="/wiki/Egzemplaryzm_(filozofia)" title="Egzemplaryzm (filozofia)">egzemplaryzm</a></li> <li><a href="/wiki/Kreacjonizm_(pseudonauka)" class="mw-redirect" title="Kreacjonizm (pseudonauka)">kreacjonizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Inteligentny_projekt" title="Inteligentny projekt">inteligentny projekt</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Teistyczny_ewolucjonizm" title="Teistyczny ewolucjonizm">teistyczny ewolucjonizm</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">argumenty</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">za <a href="/wiki/Wiara_(psychologia)" title="Wiara (psychologia)">wiarą</a><br />(<a href="/wiki/Apologetyka" title="Apologetyka">apologetyka</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Dowodzenie_istnienia_Boga" title="Dowodzenie istnienia Boga">dowodzenie istnienia Boga</a></li> <li>argumenty <a href="/wiki/Argument_biologiczny_na_istnienie_Boga" title="Argument biologiczny na istnienie Boga">biologiczny</a>, <a href="/wiki/Argument_kosmologiczny" title="Argument kosmologiczny">kosmologiczny</a>, <a href="/wiki/Argument_moralny" title="Argument moralny">moralny</a>, <a href="/wiki/Dow%C3%B3d_ontologiczny" title="Dowód ontologiczny">ontologiczny</a>, <a href="/wiki/Argument_teleologiczny" title="Argument teleologiczny">teleologiczny</a>, <a href="/wiki/Argument_z_cudu" title="Argument z cudu">z cudu</a>, <a href="/wiki/Dow%C3%B3d_z_przygodno%C5%9Bci" title="Dowód z przygodności">z przygodności</a> i <a href="/wiki/Dow%C3%B3d_z_racji_dostatecznej" title="Dowód z racji dostatecznej">z racji dostatecznej</a></li> <li><a href="/wiki/Zak%C5%82ad_Pascala" title="Zakład Pascala">zakład Pascala</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">przeciw wierze</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Argument_z_wolnej_woli" title="Argument z wolnej woli">argument z wolnej woli</a></li> <li><a href="/wiki/Brzytwa_Ockhama" title="Brzytwa Ockhama">brzytwa Ockhama</a></li> <li><a href="/wiki/Czajniczek_Russella" title="Czajniczek Russella">czajniczek Russella</a></li> <li><a href="/wiki/Paradoks_omnipotencji" title="Paradoks omnipotencji">paradoks omnipotencji</a></li> <li><a href="/wiki/Problem_z%C5%82a" title="Problem zła">problem zła</a></li> <li><a href="/wiki/Zak%C5%82ad_ateisty" title="Zakład ateisty">zakład ateisty</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">powiązane pojęcia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/B%C3%B3g_luk" title="Bóg luk">Bóg luk</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">stosunek do wiary<br />i niewiary</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Antyteizm" title="Antyteizm">antyteizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Ateizm_pa%C5%84stwowy" title="Ateizm państwowy">ateizm państwowy</a></li> <li><a href="/wiki/Nowy_ateizm" title="Nowy ateizm">nowy ateizm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Apateizm" title="Apateizm">apateizm</a></li> <li><a href="/wiki/Dyskryminacja_ateist%C3%B3w" title="Dyskryminacja ateistów">dyskryminacja ateistów</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">autorzy<br />argumentów</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a7_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">za wiarą</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platon</a></li> <li><a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystoteles</a></li> <li><a href="/wiki/Anzelm_z_Canterbury" title="Anzelm z Canterbury">Anzelm z Canterbury</a></li> <li><a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Tomasz z Akwinu</a></li> <li><a href="/wiki/Blaise_Pascal" title="Blaise Pascal">Blaise Pascal</a></li> <li><a href="/wiki/Gottfried_Wilhelm_Leibniz" title="Gottfried Wilhelm Leibniz">Gottfried Wilhelm Leibniz</a></li> <li><a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">przeciw wierze</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/William_Ockham" title="William Ockham">William Ockham</a></li> <li><a href="/wiki/David_Hume" title="David Hume">David Hume</a></li> <li><a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">powiązane dyscypliny</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofia religii</a> <ul><li><a href="/wiki/Teodycea" title="Teodycea">teodycea</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_naturalna" title="Teologia naturalna">teologia naturalna</a></li></ul></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">przekonanie religijne</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85033830">sh85033830</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4226745-6">4226745-6</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=24737">24737</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph121936">ph121936</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007531262305171">987007531262305171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Korei" title="Biblioteka Narodowa Korei">KRNLK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librarian.nl.go.kr/LI/contents/L20101000000.do?id=KSH2002004914">KSH2002004914</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3927245.html">3927245</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/creationism">topic/creationism</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/creazionismo">creazionismo</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/creationnisme/">creationnisme</a></span></li> <li><a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">SEP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/creationism/">creationism</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2108427">2108427</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=kreasjonisme">kreasjonisme</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0094680.xml">0094680</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0094679.xml">0094679</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0172798.xml">0172798</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=kreationisme">kreationisme</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=33830">33830</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogląd_religijny)&oldid=74662743">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogląd_religijny)&oldid=74662743</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Kreacjonizm" title="Kategoria:Kreacjonizm">Kreacjonizm</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ewolucjonizm" title="Kategoria:Ewolucjonizm">Ewolucjonizm</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Filozofia_religii" title="Kategoria:Filozofia religii">Filozofia religii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Powstanie_%C5%BCycia" title="Kategoria:Powstanie życia">Powstanie życia</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_bez_okre%C5%9Blonego_trybu" title="Kategoria:Szablon cytowania bez określonego trybu">Szablon cytowania bez określonego trybu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_u%C5%BCywa_p%C3%B3l_opisowych" title="Kategoria:Szablon cytowania używa pól opisowych">Szablon cytowania używa pól opisowych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2016-07" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2016-07">Artykuły z brakującymi przypisami od 2016-07</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2013-03" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-03">Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-03</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2013-12" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-12">Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-12</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2007-04" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2007-04">Artykuły z brakującymi przypisami od 2007-04</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 1 wrz 2024, 08:44.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-xf4h8","wgBackendResponseTime":211,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.869","walltime":"1.205","ppvisitednodes":{"value":12088,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":110544,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":17022,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":56470,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":11,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1046.423 1 -total"," 39.00% 408.076 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 30.99% 324.323 1 Szablon:Przypisy"," 14.05% 147.044 21 Szablon:Cytuj"," 13.51% 141.352 4 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 13.33% 139.467 1 Szablon:Poglądy_filozoficzne_na_Boga"," 8.12% 85.017 10 Szablon:Cytuj_stronę"," 4.13% 43.227 1 Szablon:Wikicytaty"," 3.90% 40.859 1 Szablon:Projekt_siostrzany"," 3.52% 36.857 1 Szablon:Pierwszy_niepusty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.516","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4765505,"limit":52428800},"limitreport-logs":"ext = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Przebudźcie się!\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Przebudźcie się!]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Przebudźcie się!]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-565d46677b-tvlzt","timestamp":"20241128123721","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Kreacjonizm (pogl\u0105d religijny)","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Kreacjonizm_(pogl%C4%85d_religijny)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q130352","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q130352","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-18T10:23:27Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7e\/Creation_of_Light.png","headline":"pogl\u0105d, \u017ce cz\u0142owiek i wszelkie \u017cycie na Ziemi zosta\u0142y stworzone w swojej pierwotnej formie przez Boga lub b\u00f3stwa"}</script> </body> </html>