CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>II Murad üçün mənbəyə bax — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"7e34c129-551a-4138-85e1-e5816a16f349","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"II_Murad","wgTitle":"II Murad","wgCurRevisionId":7191955,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":9637,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"az", "wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"II_Murad","wgRelevantArticleId":9637,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.common-action-edit","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.wikificator","ext.gadget.summaryButtons","ext.gadget.EditToolbar", "ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/II._Murat.jpg/1200px-II._Murat.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1745"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/II._Murat.jpg/800px-II._Murat.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1163"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/II._Murat.jpg/640px-II._Murat.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="931"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="II Murad üçün mənbəyə bax — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/II_Murad"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=II_Murad&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/II_Murad"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-II_Murad rootpage-II_Murad skin-vector action-edit"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">II Murad üçün mənbəyə bax</h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/II_Murad" title="II Murad">II Murad</a></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Aşağıdakı səbəbə görə bu səhifəni redaktə etmək hüququnuz yoxdur: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Sizin IP-ünvanınız <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">bütün Vikimedia Fondu vikilərində bloklanmış</a> diapazon daxilindədir.</b> <p>Blok <a href="/wiki/%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i:Jon_Kolbert" title="İstifadəçi:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a> tərəfindən tətbiq edilib. Göstərilən səbəb: <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Blokun başlaması: 15:12, 27 avqust 2023</li> <li>Blokun bitməsi: 15:12, 27 avqust 2028</li></ul> <p>Cari IP-ünvanınız: 8.222.208.146. Bloklanmış diapazon: 8.222.128.0/17. Zəhmət olmasa, yuxarıda göstərilən bütün məlumatları edəcəyiniz müraciətlərə daxil edin. </p><p>Səhvən bloklandığınızı düşünürsünüzsə, əlavə məlumat və təlimatları <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Açıq proksilərə yox</a> qlobal siyasətində tapa bilərsiniz. </p> Əks halda bloku müzakirə etmək üçün <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">Meta-Wiki-də sorğu göndərin</a>. Siz həmçinin <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stüardlar</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> sorğu növbəsinə (<kbd>stewards@wikimedia.org</kbd>) yuxarıdakı bütün təfərrüatlar daxil olmaqla e-məktub göndərə bilərsiniz.</div></div><hr /> <p>Siz bu səhifənin məzmununu görə və köçürə bilərsiniz. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="az" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Vəzifəli şəxs |adı = '''II Murad''' |orijinal adı = مراد ثاني |şəkil = II. Murat.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |vəzifə = [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|6-cı Osmanlı Sultanı]] |bayraq = Ottoman flag.svg |başlanğıc = [[25 iyun]] [[1421]] |son = [[avqust]] [[1444]] |əvvəlki = [[I Mehmed]] |sonrakı = [[II Mehmed]] |dini = [[Sünni]], [[İslam]] |doğum tarixi = 6.1404 |doğum yeri = [[Amasiya]], [[Osmanlı imperiyası]] |vəfat tarixi = 3 fevral 1451 |atası = [[I Mehmed]] |anası = [[Əminə Xatun]] |başlanğıc_2 = [[avqust]] [[1446]] |son_2 = [[3 fevral]] [[1451]] |əvvəlki_2 = [[II Mehmed]] |sonrakı_2 = [[II Mehmed]] |imzası = Tughra of Murad II.JPG |vikianbar = |bayraq2=Osmanli-devleti-nisani-yeni.png}}'''II Murad''' ya da '''Qoca Murad''' ([[Osmanlı dili|Osmanlı türkcəsi]]: '''مراد ثاني''' — ''Murād-ı sānī''; {{DVTY}}) — 6. [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı padşahı]]dır. Atası [[I Mehmed|Sultan I Mehmed]], anası isə [[Zülqədəroğulları bəyliyi|Dulqədiroğlu]] [[Nasirəddin Məhəmməd bəy Zülqədər|Nəsrəddin bəy]]in qızı [[Əminə Xatun]]dur.<ref>Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1995). ''Büyük Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar''. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.[[:tr:Özel:KitapKaynakları/9751600111|ISBN 975-16-0011-1]].</ref><ref name=":0">Sakaoğlu, Necdet "Murad II", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.235–238 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9750800737|ISBN 975-08-0073-7]].</ref> == Şahzadəliyi == Şahzadə Murad bəzi qaynaqlara görə 1402-ci ildə, bəzi qaynaqlara görə isə 1404-cü ildə [[Amasiya]]da dünyaya gəldi.<ref name=":0" /> Uşaqlıq illəri [[Amasiya]]da keçmişdir. 1410-cu ildə atası ilə birlikdə [[Bursa]]ya gəldi və burda saray təhsilinə başladı. 1415-ci ildə lələsi Yörgüc Paşanın nəzarəti altında [[Amasiya]] sancaqbəyi təyin olundu. Bir il sonra [[İzmir]] və [[Manisa]] bölgəsində çıxan Börklücə Mustafa üsyanını yatırmış, 1418-ci ildə gələcəkdə lələsi olacaq Həmzə bəylə [[Candaroğulları bəyliyi|Candaroğulları]]na hücum etdi və [[Samsun]]u aldı.<ref name=":0" /> Atası [[I Mehmed]] [[Ədirnə]]də çıxdığı ovda ağır yaralanmış, ölüm yatağında ikən oğlu Şahzadə Muradı vəliəhd elan etmişdir. Bu səbəbdən dövlət adamları atasının vəfatı xəbərini gizlədərək Şahzadə Muradı dərhal [[Bursa]]ya çağırdılar. Şahzadə Murad 25 iyun 1421 tarixində [[Bursa]]ya çatdı və [[Cülus|cülus mərasimi]] burada baş tutdu.<ref name=":0" /> == Səltənət illəri == === Şahzadə Böyük Mustafa hadisəsi === [[I Mehmed]]in vəfatından sonra taxt mübarizəsinə başlayan şahzadələr səbəbilə II Murad səltənətinin ilk 3 ili qarışıqlıqlarla keçdi. [[İldırım Bəyazid]]in oğlu və II Muradın əmisi olan [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[Bizans İmperiyası|Bizanslılar]] tərəfindən Limni qalasında həbsə salınmışdı. Atası [[I Mehmed]] isə ölüm yatağında ikən hələ kiçik yaşlarda olan övladları [[Mustafa Çələbi (I Mehmedin oğlu)|Mustafa]], Yusif və Mahmudun böyük qardaşları tərəfindən öldürülməməsi üçün [[Bizans İmperiyası|Bizans imperatoru]] [[II Manuil Paleoloq|II Manuil]] ilə razılaşmışdı.<ref name=":0" /> Ancaq [[I Mehmed]]in vəfatından sonra bu razılaşma pozulmuş, [[II Manuil Paleoloq|II Manuil]] Limnidə həbs olunan [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]]ni [[Gelibolu yarımadası|Gəlibolu]] bölgəsi qarşılığında azad etdi. [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] elan olundu və böyük bir [[Bizans İmperiyası|Bizans]] donanması ilə Rumeliyə keçdi. [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] xüsusilə [[İzmiroğlu Cüneyd Bey|İzmiroğlu Cüneyd bəy]]in köməyilə digər Rumeli bəylərinin də dəstəyini aldı. II Muradın [[sədrəzəm]]i [[Amasyalı Bəyazid Paşa]] [[Ədirnə]]də topladığı orduyla Sazlıdərədə [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] ilə qarşı-qarşıya gəldi. Döyüşün kritik anında [[sədrəzəm]] ordusunun bir qisminin [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]]nin tərəfinə keçməsilə II Muradın ordusu məğlub oldu və [[Sədrəzəm]] [[Amasyalı Bəyazid Paşa]] təslim oldu. [[İzmiroğlu Cüneyd Bey|İzmiroğlu Cüneyd bəy]]in təkidilə əsir tutulan [[Amasyalı Bəyazid Paşa|Bəyazid Paşa]] edam edildi və [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[Ədirnə]]yə yola çıxdı. [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]nın ikinci paytaxtı hesab olunan [[Ədirnə]]də böyük təntənə ilə qarşılanan [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] burada öz adına xütbə oxudub pul kəsdirdi. [[Fayl:Hunername 138a.jpg|left|thumb|294x294px|'''II Murad''', ''Hünərnamədən'']] Ancaq [[Ədirnə]]nin işğalından sonra ard-arda böyük səhvlər edən [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[Bizans İmperiyası|Bizans]]a vəd etdiyi [[Gelibolu yarımadası|Gəlibolu]] bölgəsini verməyərək ilk və əsas müttəfiqini itirdi. Daha sonra 12 min sipahi və 5 min piyadalıq orduyla [[Gelibolu yarımadası|Gəlibolu]]dan [[Anadolu]]ya keçdi və [[Bursa]]nın mühasirəsinə hazırlaşdı. Ancaq hələ yeni formalaşan bu ordu paytaxtın mühasirəyə alınmasında könüllü olmadı. Digər tərəfdən orduda müxtəlif şayələrin gəzməsi də bu mühasirənin qaldırılmasına səbəb oldu. Şayələrə görə [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[İldırım Bəyazid]]in öz oğlu deyil, [[Bizans İmperiyası|Bizans]] cəsusu idi. II Murad [[İzmir]] və [[Aydın ili|Aydın]] bəyliklərini vəd etməsilə [[İzmiroğlu Cüneyd Bey|İzmiroğlu Cüneyd bəy]] də öz tərəfdaşları ilə [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]]ni tərk etdi. Geridə qalan dəstəylə geri çəkilən [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] Ulubat ətrafında Hacı İvaz Paşa ilə toqquşdu və ağır itkilər verdi.<ref name=":0" /> Daha sonra [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[Gelibolu yarımadası|Gəlibolu]]ya qaçmağa məcbur oldu. [[Bizans İmperiyası|Bizanslılar]]dan gələcək yardımı gözləyən [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] burada qalaraq çox vaxt itirdi. Bu vaxt ərzində II Murad artıq [[Gelibolu yarımadası|Gəlibolu]]ya gəlmiş və 2 min zirehli gəmiylə mühasirəyə hazırlaşırdı. Mühasirədən son anda qaçan [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] [[Ədirnə]]yə getdi və buradakı xəzinəni alıb qaçdı. [[Ədirnə]]lilərin də dəstəyilə ələ keçirilən [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] II Murada təslim edildi. [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]]nin [[Ədirnə]] qalasının bürclərindən asılaraq edam edilməsilə illərdir davam edən [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Mustafa Çələbi]] problemi aradan qaldırıldı.<ref name=":0" /> === Şahzadə Kiçik Mustafa hadisəsi === Bu hadisədən sonra [[Bizans İmperiyası|Bizans imperatoru]] [[II Manuil Paleoloq|II Manuill]]ə münasibətlər kəskinləşmiş, [[Sədrəzəm]] [[Çandarlı I İbrahim Paşa|Çandarlı İbrahim Paşa]], Vəzir Hacı İvaz Paşa və Lələ Yörgüc Paşanın da təşviqi ilə böyük bir qoşun topladı və 2 iyun 1422 tarixində [[Konstantinopol]]u mühasirəyə aldı. Bu mühasirə [[Bizans İmperiyası|Bizans]] üçün böyük dağıntı və itkilərə səbəb oldu. Mühasirənin qısa zamanda qaldırılması üçün [[Bizans İmperiyası|Bizans imperatoru]] [[II Manuil Paleoloq|II Manuil]] bu dəfə də II Muradın kiçik qardaşı Şahzadə Kiçik Mustafanı istifadə etdi.<ref name=":0" /> [[Karaman]] və [[Germiyanoğulları bəyliyi|Gərmiyan]] bəyləri ilə birlikdə Həmid elindən hərəkətə keçən Şahzadə Kiçik Mustafa [[Bursa]]nı mühasirəyə aldı. [[Bursa]] şəhərinin ağsaqqalları Şahzadə Kiçik Mustafanın lələsi Şərabdar İlyasa heyət göndərərək geri çəkilməyini məsləhət gördü. Məsləhətə riayət edən Şahzadə Kiçik Mustafa bu dəfə də [[İznik]]ə yönəldi və 40 günlük mühasirədən sonra şəhəri ələ keçirdi. Şahzadə Kiçik Mustafa burada İbrahim Paşa sarayına çəkildi və özünü sultan elan etdi.<ref name=":0" /> Bütün bu özbaşınalıqdan sonra II Murad 6 sentyabrda [[Konstantinopol]] mühasirəsini qaldırdı və [[Anadolu]]ya keçdi. Şahzadənin lələsi Şərabdar İlyas bəy ələ alındı və 1423-cü ilin fevral ayında qoşunlar [[İznik]]ə daxil oldu. Bu vaxt hamamda olan Şahzadə Kiçik Mustafa lələsi tərəfindən saraydan gizlicə qaçırıldı və II Murada təhvil verildi. Şahzadə Kiçik Mustafa boğularaq edam edildi. Cəsədi [[İznik]]dən kənarda bir əncir ağacından asıldı, daha sonra [[Bursa]]ya aparıldı və burda [[Yaşıl türbə|Yaşıl Türbə]]yə dəfn olundu.<ref name=":0" /> Digər kiçik qardaşları Şahzadə Mahmud və Şahzadə Yusif isə gözlərinə mil çəkilərək həbsə salındı. Elə həmin il II Murad Şahzadə Kiçik Mustafa hadisəsini dəstəkləyən [[Candaroğulları bəyliyi|Candaroğlu]] [[İsfəndiyar bəy]]in üzərinə hücum etdi. Torpaqların böyük bir qismi, xüsusilə də Safranbolu ələ keçirildi. Daha sonra [[Qaramanoğulları bəyliyi|Qaraman eli]]nə yönəldi. [[Qaramanoğulları bəyliyi|Qaramanoğlu]] Mehmed bəyin vəfatından sonra çıxan taxt mübarizəsini yatırdı. Bununla yanaşı, [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] torpaqlarına hücum edən [[Valaxiya]] çarı axıncı dəstələri tərəfindən geri püskürdüldü. Nəticədə [[Valaxiya knyazlığı|Valaxiya çarlığı]] yenə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]]a tabe edildi. === Venesiya ilə müharibə və Selanikin fəthi === [[Konstantinopol]]un mühasirəsi əsnasında [[Bizans İmperiyası|Bizans]]-[[Venesiya respublikası|Venesiya]] arasında əlaqələr sıxlaşdı. Hətta [[Selanik]]in [[Venesiya respublikası|Venesiya]]ya qeyd-şərtsiz təhvil verilməsi müzakirə olunmaqda idi. Bu məsələyə kökündən son qoymaq üçün 1424-cü ildə [[Osmanlılar]] [[Genuya respublikası|Genuya]] ilə danışıqlara başladı. [[Genuya respublikası|Genuya]]nın vasitəçiliyi ilə [[Bizans İmperiyası|Bizans imperiyası]] ilə sülh müqaviləsi bağlandı. Müqavilənin şərtlərinə görə, [[Bizans İmperiyası|Bizans]] hər il 30 000 düka qızıl vergi, [[Egey dənizi|Egey]] və [[Qara dəniz]] sahillərindəki torpaqları [[Osmanlılar]]a verməyi qəbul etdi. 1424-cü ildə [[Ədirnə Sarayı]]nda böyük bir toy mərasimi keçirildi. Belə ki, II Murad [[İsfəndiyar bəy|Candaroğlu İsfəndiyar bəy]]in nəvəsi [[Xədicə Həlimə Xatun|Tacünisə Xədicə Həlimə Xatun]]la evləndi. Bu mərasimlə eyni zamanda II Muradın 3 bacısı da evləndirildi. [[Sultan Xatun]] [[Candaroğulları bəyliyi|Candaroğlu]] Qasım bəylə, Ayşə Xatun Osmanlı komandirlərindən Qaraca bəylə və Hafsa Xatun isə [[Çandarlı Xəlil Paşa]]nın nəvəsi Mahmud bəylə evləndirildi.<ref name=":0" /> === Anadolu səfəri === II Murad 1425-ci ildə [[Anadolu]]da birlik yaratmaq məqsədilə böyük bir ordu topladı. Əvvəlcə [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)|Böyük Mustafa Çələbi]] üsyanına kömək edən [[İzmiroğlu Cüneyd Bey|İzmiroğlu Cüneyd bəy]]in üzərinə yürüdü. [[Genuya respublikası|Genuya]]lıların köməyilə [[İzmiroğlu Cüneyd Bey|İzmiroğlu Cüneyd bəy]]in dəniz yolunu bağladı. Daha sonra 1426-cı ildə [[İzmiroğlu Cüneyd Bey|Cüneyd bəy]], ailəsi və bütün xanədan üzvləri ələ keçirilərək edam edildi.<ref name=":0" /> 1426-cı ildə II Murad [[macarlar]]ın təşviqilə [[Balkan yarımadası]]nda çıxan ayaqlanmanı yatırmaq məqsədilə böyük bir səfərə çıxdı. II Murad şəxsən özü [[Sofiya]]dan Vidinə qədər irəlilədi. [[Axıncı|Osmanlı axıncıları]] isə Bosniyaya hücum edib [[Xorvatiya]]ya qədər irəlilədi.<ref name=":0" /> Ardından [[Menteşe bəyliyi|Menteşe]] və [[Təkəoğulları bəyliyi|Təkə bəylik]]ləri də [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]ya birləşdirildi. Ancaq şərqdə [[Qaramanoğulları bəyliyi|Qaraman]] və [[Candaroğulları bəyliyi|Candarlı]] bəylikləri hələ də müstəqil siyasət yürüdürdü. Bu bəyliklər üzərində [[Əmir Teymur]]un oğlu [[Şahrux]]un da haqq iddia etməsi nəticəsində [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]]da gərgin vəziyyət yarandı. 1428–1429-cu illərdə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]da böyük [[vəba]] epidemiyası yayıldı. [[İslam]] dünyasının tanınmış simalarından Əmir Sultan, dövlət adamı və memar Hacı İvaz Paşa, [[Sədrəzəm]] [[Çandarlı I İbrahim Paşa|Çandarlı İbrahim Paşa]] və II Muradın gözlərinə mil çəkdirdiyi qardaşları Mahmud və Yusif də bu epidemiyaya yoluxaraq vəfat etmişdir.<ref name=":0" /> 1429-cu ildə oğlan övladı olmayan [[Germiyanoğulları bəyliyi|Gərmiyanoğlu]] II Yaqub bəyin vəfatının ardından öz vəsiyətinə görə [[Germiyanoğulları bəyliyi|Gərmiyanoğulları bəyliyi]] [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]]a birləşdirildi. II Murad [[Kiçik Asiya|Anadolu]]da sülhü təmin etdikdən və [[vəba]] epidemiyasını önlədikdən sonra bütün gücünü [[Venesiya respublikası|Venesiya]]ya yönəltdi. [[Venesiya respublikası|Venesiya Respublikas]]ı hələ də [[Saloniki|Selanik]]i əlində saxlamış, [[Çanaqqala]] boğazına tez-tez hücumlar etməkdə idi. [[Osmanlılar]] 29 mart 1430 tarixində [[Saloniki|Selanik]]i, ardından isə Yuvan-ili və sonra Yanya qalasını ələ keçirdilər. Müharibəni dayandırmaq məqsədilə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]-[[Venesiya respublikası|Venesiya]] sülhü imzalandı.<ref name=":0" /> === Serbiyanın ilhaq edilməsi === [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]nın [[Fetrət dövrü|Fetrət dönəmi]]ndə [[Balkan yarımadası|Balkan regionu]]nda [[macarlar]]ın hakimiyyəti artmışdı. 1427-ci ildə [[Serblər|serb]] hakimi Stefan Lazareviçin vəfatının ardından boş qalan [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] taxtı uğrunda [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] və [[Macarıstan]] arasında elan olunmamış müharibə gücləndi. 1428-ci ildə [[Serbiya despotluğu|Serbiya]]nın şimal-şərqində, [[Dunay|Dunay çayı]] sahilində yerləşən Güvərcinlik qalası [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]]ın əlinə keçdi. Həmin il [[macarlar]]la bağlanan 3 illik sülh müqaviləsinə görə, keçmiş hakimin oğlu [[Corc Brankoviç]] [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] hakimi təyin olundu. Bütün bunlar baş verərkən [[Kiçik Asiya|Anadolu]]da vəziyyət gərginləşmiş, [[Qaramanoğulları bəyliyi]] [[Həmidoğulları bəyliyi|Həmidoğulları]]nı özünə tabe etmişdi. [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] ilə bağlanan müqavilənin müddəti bitdikdən sonra 1434-cü ildə macar kralı Sigismund II Murada elçi göndərərək [[Bosniya krallığı|Bosniya]], [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] və [[Bolqarıstan]] üzərindəki suverenliyinin tanınmasını istədi. Rədd cavabı alan [[Macarıstan]]la vəziyyət yenidən gərginləşdi. [[Osmanlı Dövləti|Osmanlı dövləti]]nə qarşı olan hər kəs [[Macarlar|macar]] kralının ətrafında toplanmağa başladı. Bunlar arasında [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya]] kralı II Tvrtko, II Muradın hərəmlərindən [[Mara Xatun]]un atası [[Serbiya|Serb]] hakimi [[Corc Brankoviç]], [[Valaxiya knyazlığı|Valaxiya çarlığı]]nı ələ keçirən I Vlad Drakula, [[Savcı bəy|Şahzadə Savcı bəy]]in oğlu Şahzadə Davud, taxt uğrunda mübarizəyə hazır olan bir çox [[Balkan yarımadası|Balkan]] aristokratı yer alırdı. Ancaq bütün bu insanların bir araya gəlməsi çox vaxt apardı. Həmin illərdə [[Kiçik Asiya|Anadolu]]da [[Teymurilər dövləti|Teymuri]]-[[Qaraqoyunlu dövləti|Qaraqoyunlu]] ittifaqı davam edirdi. Ancaq 1437-ci ildə [[Şahrux|Teymuri Şahrux]] [[Xorasan]]a geri dönmüş, bundan istifadə edən II Murad həmin il [[Kiçik Asiya|Anadolu]]ya böyük bir səfər tərtib etmişdir. Vaxtilə [[Qaramanoğulları bəyliyi]]nin işğal etdiyi [[Konya]], Beyşehir və Həmideli bölgələri enidən Osmanlı torpaqlarına birləşdirildi.<ref name=":0" /> 9 dekabr 1437 tarixində [[Macarlar|Macar]] kralı Sigismund oğlan övladı olmadan vəfat etdi və [[Macarıstan]]da taxt mübarizəsi başladı. Bununla da, Sigismundun [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] əleyhinə qurmaq istədiyi cəbhə də dağıldı. Nəhayət, 1434-cü ildən etibarən Lehistan kralı olan III Vladislav [[Macarlar|macar]] kralı seçildi və [[Macarıstan]]ın I Vladislavı adını aldı. Hakimiyyətə gələr-gəlməz [[Transilvaniya]] çarlığının başına Yanoş Hünyadi adlı yerli əsilzadəni gətirdi. Beləliklə, gələcək 20 il boyunca [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]]la dayanmadan mübarizə aparan Yanoş Hünyadi hakimiyyəti ələ aldı. 1441-ci ildə Yanoş Hünyadi Səməndirəni ələ keçirdi və bura göndərilən bir neçə [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qoşunu]]nu məğlub etdi. II Murad bu fürsəti dəyərləndirdi və 3 il Rumelidə qaldı, [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] və [[Valaxiya knyazlığı]] qeyd-şərtsiz [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]ya birləşdirildi. 1438-ci ildə ilk [[Macarıstan]] səfərinə çıxıldı. [[Dunay|Dunay çayı]]nı keçərək Severin, [[Dəmirqapı (Dunay)|Dəmirqapı]], Orsova və Sebeş qalaları topla dağıdıldı və [[Transilvaniya]]nın mərkəzi sayılan [[Sibiu]] qalasını mühasirəyə aldı. Qala ələ keçirildi və II Murad [[Ədirnə]]yə geri döndü. Bu səfər bir [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]]nın qatıldığı ilk böyük miqyaslı səfər idi.<ref name=":0" /> 1438-ci ildə II Murad [[Serbiya despotluğu|Serbiya]]ya yönəldi və Səməndirəni işğal edərək [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] knyazlığını ələ keçirdi. [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] artıq [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]] daxilində əyalətə çevrildi. [[Skopye]] sancaq bəyi Evrenesoğlu İshaq bəy idarəsindəki [[axıncı]]lar [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya krallığı]]nın mərkəzi sayılan [[Yaytse]] önlərinə qədər irəlilədi. Bu əsnada [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya]] kralı II Tvrtko vəfat etmiş, ölkə iki varis arasında bölüşdürülmüş, ölkənin cənubunda yerləşən Herseq vilayəti isə muxtariyyət qazanmaq istəyirdi. II Murad bütün bunlardan istifadə edərək hər 3 idarəçiliyi də özünə tabe etdi və vergiyə bağladı. === Yanoş Hünyadinin Balkanlara səfəri === Stefan Lazareviçin vəfatından sonra [[Macarlar|macar]] işğalında olan [[Belqrad]] 1440-cı ildə [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qüvvələri]] tərəfindən mühasirəyə alındı ancaq 6 ay davam edən bu mühasirə nəticəsiz qaldı.<ref>Babinger ''a.g.e.'' s.38</ref> Bu hadisədən sonra [[macarlar]] [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qüvvələri]]ni [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya]] bölgəsindən sıxışdırıb çıxartdı. Yeni [[Macarlar|macar]] kralı I Vladislav iki komandirini (Yanoş Hünyadi və Nikolas Uylaki) [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] təhlükəsi ilə üz-üzə qalan bölgələrə təyin etdi. 1441-ci ildə [[Transilvaniya]]nı işğal edən və [[Sibiu]] qalasını mühasirəyə alan axıncı bəyi Məzid bəy ələ keçirildi və öldürüldü. Növbəti ilin sentyabr ayında Məzid bəyin intiqamını almaq istəyən Şəhabəddin Paşa da Vazaq müharibəsində məğlub oldu və geri çəkildi. Eyni dönəmlərdə [[macarlar]]la müttəfiq olan [[II İbrahim bəy Qaramanoğlu|Qaramanoğlu İbrahim bəy]] 1443 [[yaz]]ında [[Konya]]ya hücum etdi ancaq II Murad böyük oğlu [[Şahzadə Ələddin]]lə birlikdə bu hücumun qarşısını aldı. Həmin ilin [[payız]]ında Yanoş Hünyadi [[Macarlar|macar]] kralı I Vladislav və [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] hakimi [[Corc Brankoviç]]lə birlikdə əks hücuma keçdi. Bu ordu [[Dunay çayı]]nı keçərək sürətlə irəlilədi və Niş döyüşündə qalib gələrək Niş və [[Sofiya]] şəhərlərini ələ keçirdi. Yanoş Hünyadi liderliyindəki bu ordunun [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] torpaqlarına hücumunu [[Qaramanoğulları bəyliyi|Qaraman]] səfəri əsnasında öyrənən II Murad dərhal əks istiqamətə irəlilədi və [[Balkan yarımadası]]na geri döndü. Bu əsnada Yanoş Hünyadi [[Macarlar|macar]], [[Serblər|serb]] və [[Bolqarlar|bolqar]] birliklərdən ibarət ordusuyla irəliləyərək Slatiskaya qədər gəldi. Hücumlar əsnasında darmadağın edilən [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qüvvələri]]ni qısa zamanda toplayan II Murad 24 noyabr 1443 tarixində İzladi keçidində Yanoş Hünyadi ilə qarşı-qarşıya gəldi. Müharibənin nəticəsilə bağlı müxtəlif fikirlər var. Belə ki, döyüşün sonunda qələbə qazanan [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qüvvələri]] o qədər ağır itkilər vermişdi ki, sülh bağlamaq fikrinə belə düşmüşdü.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://forum.memurlar.net/konu/1410621/ |access-date=2016-08-18 |archive-date=2019-06-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190605181042/https://forum.memurlar.net/konu/1410621/ |url-status=live }}</ref> Bu ağır müharibədən sonra II Murad daha ağır bir itki verdi. Belə ki, ən sevimli oğlu [[Amasiya]] hakimi olan [[Şahzadə Ələddin]] ani şəkildə vəfat etmişdi.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.filozof.net/Turkce/tarihi-eserler-i/13907-zlatitzaizladi-nerede-tarihi-nufusu-hakkinda-bilgi.html |access-date=2016-08-18 |archive-date=2013-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130101114342/http://www.filozof.net/Turkce/tarihi-eserler-i/13907-zlatitzaizladi-nerede-tarihi-nufusu-hakkinda-bilgi.html |url-status=live }}</ref> Bir çox tarixçilərə görə, müttəfiq qoşunları ilə sülh bağlamağın əsas səbəbləri aşağıdakılardır: * [[Balkan yarımadası|Balkan]] əhalisinin II Murada qarşı qadırdığı üsyan; * Ard-arda gələn məğlubiyyətlər; * Böyük itkilərlə əldə olunan qalibiyyət; * Övlad itkisi; * Hərəmi [[Mara Xatun]] və [[Sədrəzəm]] [[Çandarlı Xəlil Paşa]]nın təkidləri. === Segedin müqaviləsi və Yenişehir andlaşması === 1444-cü ilin iyun ayında tarixdə [[Ədirnə]]-Segedin olaraq bilinən 10 illik sülh müqaviləsi üzrə tərəflər razılığa gəldi. Bu andlaşmanın qalıcı olması üçün II Murad [[Ədirnə]]də [[Quran]] üzərinə, [[Macarlar|Macar]] kralı I Vladislav isə Segedində [[İncil]] üzərinə and içərək müqaviləni imzaladı. Bu müqavilənin şərtlərinə görə, [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]] vaxtilə ləğv etdikləri [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] knyazlığını yenidən qurmalı və idarəni 1427 tarixindəki sərhədlər daxilində [[Corc Brankoviç]]ə təhvil verməli idi. [[Macarlar]] isə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]]ın [[Bolqarıstan]] üzərindəki suveren hakimiyyətini tanımalı idi. Hər iki dövlət arasındakı sərhəd isə [[Dunay|Dunay çayı]] olaraq təyin edildi. Bu müqavilənin ardından II Murad oğlu [[II Mehmed|Şahzadə Mehmed]]i [[Ədirnə]]yə çağırdı və onu [[paytaxt]]da taxt naibi təyin edərək [[Qaramanoğulları bəyliyi|Qaramanlılar]]ın üzərinə səfərə çıxdı. Səbəb isə [[II İbrahim bəy Qaramanoğlu|Qaramanoğlu İbrahim bəy]]in [[Ankara]]ya qədər irəliləməsi idi. II Murad [[II İbrahim bəy Qaramanoğlu|İbrahim bəy]]lə görüşərək sülh danışıqlarına başladı və 1444-cü ilin iyul ayında tərəflər razılığa gəldi. Yenə and içməylə bağlanan sülh müqaviləsinə görə, Akşehir və Beyşehir bölgələri [[Qaramanoğulları bəyliyi]]nə geri qaytarıldı.<ref name=":0" /> === Taxtdan çəkilməsi === [[Ədirnə]]-Segedin müqaviləsi və Yenişehir andlaşması ilə o vaxta qədər işğal olunan bütün torpaqların bir qismini geri qaytaran II Murad bu yolla [[şərq]]də və [[qərb]]də sülhü təmin etdi. Yaşlı, yorğun və depresiyada olduğu güman edilən II Murad bu andlaşmaların sonunda [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] tarixində görünməyən bir qərar verdi. 1444-cü ilin avqust ayında [[Bursa]] yaxınlığında yerləşən "Hanedan çifliği"ndə dövlətin nüfuzlu şəxsləri, əsgər və üləma sinifinin ən böyük nümayəndələri və qapıqulu əsgərləri ([[Yeniçərilər|yeniçəri]] və sipahi) çağırıldı. Bu məclisdə artıq oğlu [[II Mehmed|Şahzadə Mehmed]]in lehinə taxtdan çəkildiyini, bundan sonrakı həyatını dinə bağlı şəkildə [[Manisa]]da keçirəcəyini bildirdi.<ref name=":0" /> Həmin il [[Papa]] [[IV Yevgeni]] və yaxın köməkçisi radikal dindar Gialiano Cesarininin təşkilatçılığı ilə yeni bir [[Səlib yürüşləri|Səlib yürüşü]] hazırlığı başladı. Bilavasitə Gialiano Cesarininin də təkidilə [[Macarlar|Macar]] kralı I Vladislav [[Papa]]nın da razılığı ilə and içərək imzaladığı müqavilənin şərtlərini pozdu. Aralarında atasından miras qalan torpaqlar uğrunda mübarizəyə qalxan Skanderberqin də olduğu bir çox yerli ailələr Osmanlıya qarşı silahlandı. 1443-cü ilin yay aylarından başlayaraq əsasını macar və serblərin təşkil etdiyi 25 minlik səlib ordusu [[Macarlar|Macar]] kralı I Vladislav və Transilvaniya hakimi Yanoş Hünyadinin başçılığı ilə Balkan yarımadasının cənubuna doğru irəlilədi. Eyni dönəmdə Bizansın dəstəyini alan [[Şahzadə Orxan Çələbi|Orxan Çələbi]] də [[Dobruca]]da üsyana qalxdı ancaq Rumeli bəylərbəyi Şəhabəddin Paşa tərəfindən bu üsyan yatırıldı. Ancaq Şəhabəddin Paşa Niş yaxınlığında [[Səlib yürüşləri|Səlib]] ordusu ilə döyüşə girdi və məğlub oldu. Bu döyüş yalnızca qurudan yox, eyni zamanda dənizdən də davam edirdi. Belə ki, [[Burqundiya|Burqundi krallığı]] və [[Papa]]nın da maliyyə dəstəyilə böyük bir [[Səlib yürüşləri|Səlib]] donanması yaradılmışdı. Bütün bunlar baş verərkən daxildə də çaxnaşmalar baş verirdi. Belə ki, sentyabr ayının ortalarından başlayaraq [[paytaxt]] [[Ədirnə]]də dini qarşıdurmalar güclənmişdi. [[Hürufilik|Hürufilər]]in sayı artmış, bu isə əksəriyyəti [[Sünnilər|sünni]] olan [[Ədirnə]] üləmasını narahat edirdi. Bu səbəbdən [[Hürufilik|hürufilər]]ə qarşı qəti və qanlı mübarizə başladı. Bəzi mənbələrə görə, [[Ədirnə]]də çıxan böyük yanğının da səbəbi məhz bu qanlı siyasət idi. Bu yanğın zamanı 7 min ev külə dönmüş və minlərlə [[Hürufilik|hürufi]] həlak olmuşdur. [[Macarlar|Macar]] ordusunun [[Dunay çayı]]nı keçməsi xəbəri [[Manisa]]da yaşamağa davam edən II Murada belə gəlib çatmışdı. [[Ədirnə]]dən məktubla çağırılan II Murad isə taxta yenidən dönmək istəmirdi. Bəzi tarixçilərə görə, [[II Mehmed]] atasına aşağıdakı kimi bir fərman göndərmişdir: {{Cquote|Əgər atam Murad sultandırsa, gəlib taxtın başına keçsin. Yox əgər sultan mənəmsə, əmr edirəm gəlib mənim ordularımın başına komandir olsun.}} Ancaq bir qrup tarixçi isə bu razılıq məktubunun [[Çandarlı Xəlil Paşa]] tərəfindən gənc sultandan gizlicə yazıldığını iddia edir. II Murad isə bu iki seçim arasında ikincini seçdi və rəsmən [[sultan]] titulu olmadan [[Kiçik Asiya|Anadolu]] birliklərinin başına keçdi və [[Varna (Bolqarıstan)|Varna]]ya doğru irəlilədi. 10 noyabr 1444 tarixində II Muradın idarəsindəki [[Osmanlı ordusu]] [[Səlib yürüşləri|Səlib]] ordusu ilə [[Varna döyüşü|Varna]]da qarşılaşdı. Döyüş əsnasında [[Macarlar|Macar]] kralı I Vladislav öldürülmüş, kəsik başı və andını pozduğu [[Ədirnə]]-Segedin andlaşması eyni nizəyə taxılaraq döyüş meydanını gəzdi. Bu isə düşmən ordusunda ruh düşkünlüyünə səbəb oldu. Eyni döyüşdə [[Papa]]nın yaxın adamı və bu döyüşün tərtibatçılarından olan Gialiano Cesarini də həlak oldu. Bu döyüşdən salamat qurtulan tək insan isə [[Transilvaniya]] hakimi Yanoş Hünyadi oldu. Döyüşün sonunda II Murad bir müddət [[Ədirnə]]də qaldı və daha sonra yenidən [[Manisa]]ya çəkildi. Qələbə haqqında qonşu dövlətlərə göndərilən bütün fəthnamələr isə [[II Mehmed]]in adından yollanıldı. === Taxta geri dönüşü === {{Əsas|Buçuktəpə hadisəsi}}II. Murad 1446-cı ilin may ayında [[Sədrəzəm]] [[Çandarlı Xəlil Paşa|Xəlil Paşa]]nın çağırışıyla bir daha [[Ədirnə]]yə taxtına döndü. Bunun səbəbi [[II Mehmed|Mehmed]]in [[Konstantinopol]]a hücum planları etməsi idi. [[Çandarlı Xəlil Paşa|Xəlil Paşa]] öz gücünü zəiflədəcəyi düşüncəsiylə bu hücuma qarşı gələrkən [[II Mehmed|Mehmed]]in yandaşı olan [[Zağanos Paşa|Zağanos]] və Şəhabəddin bu planı dəstəkləyirdi. Sonunda [[Çandarlı Xəlil Paşa|Xəlil Paşa]] "Buçuktepe" adlanan [[Yeniçərilər|yeniçəri]] üsyanı təşkil edərək [[II Mehmed|Mehmed]] və yandaşlarını iqtidardan uzaqlaşdırdı. II. Muradın yenidən taxta keçməsinin ardından [[II Mehmed|Mehmed]] [[Manisa]]ya çəkildi, [[Zağanos Paşa]] isə [[Balıkəsir ili|Balıkəsir]]ə sürgünə göndərildi.<ref name=":0" /> === Mora səfəri. Kosova döyüşü === 1446-cı ilin [[payız]]ında [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] himayəsində olan [[Afina]] knyazının da şikayəti üzrə II Murad [[Mora yarımadası|Mora]] səfərinə çıxdı. [[Yunanıstan|Mora yarımadası]]na gedən yolda ən böyük hədəf sayılan Heksimilian divarı [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qüvvələri]] tərəfindən darmadağın edildi. Ancaq dəyişən hava şəraiti səfərin davam edilməsinə mane olurdu. Bu səbəbdən səfər [[axıncı]] hücumlarına çevrildi. [[Osmanlı ordusu]] iki qrupa ayrılaraq [[axıncı]] bəylərinin idarəsinə verildi. Bu qüvvələr [[Patras]]a qədər irəlilədi. Böyük qənimət əldə edildi, [[Yunanıstan|Mora]] hakimi vergiyə bağlandı və [[Ədirnə]]yə 6 min əsirlə geri dönüldü. 1447-ci ildə II Murada tabe olmaq istədiyi üçün Yanoş Hünyadinin də təşviqilə [[Transilvaniya]] hakimi II Vlad Drakula Balteni bataqlığında öldürüldü. 1448-ci ildə II Murad [[Skanderbeq|Skanderberq]]ə qarşı ilk səfərinə çıxdı. Ancaq həmin ilin [[yay]]ında II Murad Yanoş Hünyadinin rəhbərlik etdiyi [[Macarlar|macar]] ordusunun hərəkətə keçdiyini öyrəndi. Dərhal səfəri yarıda qoyub [[Sofiya]]ya geri döndü. Yanoş Hünyadi ilk olaraq [[Ədirnə]]-Segedin müqaviləsi ilə yenidən qurulan [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] knyazlığının paytaxtı Səməndirəyə hücum etdi. Ancaq [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] knyazı [[Corc Brankoviç]] [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]yla yenidən düşmən olmaq istəmədi.<ref name=":0" /> [[Serbiya despotluğu|Serbiya]]nın dəstəyini almayan Yanoş Hünyadi [[Macarlar|macar]] ordusu ilə [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] torpaqlarını darmadağın edərək cənuba doğru — [[Kosovo|Kosova çölü]]nə irəlilədi. Burada II Muradın rəhbərlik etdiyi [[Osmanlı ordusu|Osmanlı qüvvələri]] ilə qarşılaşdılar. 17 oktyabr 1448 tarixində [[Kosovo|Kosova çölü]]ndə başlayan döyüş 3 gün davam etdi. Döyüş meydanından qaçan [[Macarlar|macar]] əsilzadələri yerli [[Serbiya əhalisi|serbiyalı]]lar tərəfindən ələ keçirildi. Bunlar arasında Yanoş Hünyadi də var idi. Ələ keçirilən [[Macarlar|Macar]] kralı aşağıdakı şərtlər daxilində sərbəst buraxıldı: * 100 min qızıl florin pul; * İşğal edilmiş [[Serbiya despotluğu|Serbiya]] torpaqlarının geri qaytarılması; * Yanoş Hünyadinin varis oğlunun Brankoviçin qızıyla evləndirilməsi. [[Fayl:IIMuradturbesi1.jpg|thumb|Sultan Murad türbəsi]] 1449-cu ildə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] [[axıncı]] qüvvələri [[Transilvaniya]]ya hücuma keçdi. Bir il sonra oğlu [[II Mehmed|Şahzadə Mehmed]]lə [[Skanderbeq|Skanderberq]]ə qarşı ikinci dəfə [[Kosovo|Kosova]]ya yürüş təşkil etdi. Səfər dönüşü [[Ədirnə Sarayı]]nda oğlu [[II Mehmed|Şahzadə Mehmed]]lə [[Süleyman bəy Zülqədər|Dulqədiroğlu Süleyman bəy]]in qızı [[Sitti-Mükrimə Xatun|Sitti Xanım]]ı evləndirdi. Böyük və təntənəli toy mərasimi keçirildi və cütlük [[Manisa]]ya göndərildi. == Vəfatı == Toy mərasimindən bir müddət sonra dincəlmək üçün [[Ədirnə]]yə yola düşdü. Burada [[iflic]] keçirdi və 3 fevral 1451 tarixində vəfat etdi. Cənazəsi [[Bursa]]ya aparıldı və vəsiyətinə uyğun olaraq gənc yaşda vəfat edən oğlu [[Şahzadə Ələddin]]in türbəsinə dəfn edildi. Yenə vəsiyətinə uyğun olaraq üstü açıq türbədə dəfn olundu. Səbəb isə Allahın rəhməti və bərəkətinin üstünə yağması idi. == Ailəsi == === Hərəmxanası === * Alimə Xatun — [[Zülqədəroğulları bəyliyi|Dulqədiroğulları bəyliyi]]ndəndir. * Yeni Xatun - [[Amasya]]lı Mahmud bəyin qızı. * '''[[Hüma Xatun]]''' * [[Xədicə Həlimə Xatun|Tacünisə Xədicə Həlimə Xatun]] * '''[[Mara Xatun|Mara Brankoviç]]''' === Oğlan uşaqları === * Şahzadə Böyük Əhməd * [[Şahzadə Ələddin|Şahzadə Ələddin Əli]] * '''[[II Mehmed]]''' * Şahzadə Orxan * Şahzadə Həsən * Şahzadə Kiçik Əhməd === Qız uşaqları === * Xədicə Sultan (d. [[1425]]) — [[1440]]-cı ildə [[Candaroğlu İsmayıl bəy]]<nowiki/>lə evləndi <nowiki/>və 3 oğlu dünyaya gəldi. * Hafsa Sultan (d. [[1426]]) — [[1440]]-cı ildə [[Candaroğlu Qasım bəy]]<nowiki/>lə bibisi [[Sultan Xatun]]<nowiki/>un oğlu Qaya bəylə (ö. [[1472]]) evləndi. * [[Fatma Sultan (II Muradın qızı)|Fatma Sultan]] * Ərhondu Sultan<ref>Uluçay, M. Çağatay. ''Padişahların Kadınları ve Kızları''. Ötüken Yayınları. s. 37.</ref> — [[1445]]-ci ildə Yaqub Paşayla (ö. [[1483]]) evləndi. * Səlcuq Sultan (d. [[1430]] - ö. [[1480]]) — [[1444]]-cü ildə Qaraca Paşayla nigahlansa da, paşa həmin il vəfat etdi. Daha sonra Yusif Sinan Paşayla (ö. [[1486]]) evləndi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Osmanlı sülaləsi]]||[[1404]]||[[3 Fevral]] [[1451]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|vəzifə=[[Fayl:Osmanli-nisani.svg|50px]] <br> [[Osmanlı İmperiyası]] (دولت عالیه عثمانی) [[Sultan]]ı|illər=[[26 Mayıs]] [[1421]]-[[1444]]|ilə=|sələf=[[I Mehmed]]|xələf=[[II Mehmed]]}} {{Vərəsəlik qutusu|vəzifə=[[Fayl:Osmanli-nisani.svg|50px]] <br> [[Osmanlı İmperiyası]] (دولت عالیه عثمانی) [[Sultan]]ı|illər=[[1446]]-[[3 Şubat]] [[1451]]|ilə=|sələf=[[II Mehmed]]|xələf=[[II Mehmed]]}} {{son}} {{II Murad}} {{Osmanlı padşahları}} [[Kateqoriya:1451-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Osmanlı sultanları]] [[Kateqoriya:Səlib yürüşlərində müsəlmanlar]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Bu səhifədə istifadə edilmiş şablonlar: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Cite_web" title="Şablon:Cite web">Şablon:Cite web</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Cite_web&action=edit" title="Şablon:Cite web">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Cquote" class="mw-redirect" title="Şablon:Cquote">Şablon:Cquote</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Cquote&action=edit" class="mw-redirect" title="Şablon:Cquote">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:DVTY" title="Şablon:DVTY">Şablon:DVTY</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:DVTY&action=edit" title="Şablon:DVTY">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:DVTY/%C9%99sas" title="Şablon:DVTY/əsas">Şablon:DVTY/əsas</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:DVTY/%C9%99sas&action=edit" title="Şablon:DVTY/əsas">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Delink" title="Şablon:Delink">Şablon:Delink</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Delink&action=edit" title="Şablon:Delink">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:II_Murad" title="Şablon:II Murad">Şablon:II Murad</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:II_Murad&action=edit" title="Şablon:II Murad">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Join" title="Şablon:Join">Şablon:Join</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Join&action=edit" title="Şablon:Join">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Kateqoriya_yaln%C4%B1z_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99rd%C9%99" title="Şablon:Kateqoriya yalnız məqalələrdə">Şablon:Kateqoriya yalnız məqalələrdə</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Kateqoriya_yaln%C4%B1z_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99rd%C9%99&action=edit" title="Şablon:Kateqoriya yalnız məqalələrdə">mənbə koduna bax</a>) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Main_other" title="Şablon:Main other">Şablon:Main other</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Main_other&action=edit" title="Şablon:Main other">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu" title="Şablon:Məlumat qutusu">Şablon:Məlumat qutusu</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu&action=edit" title="Şablon:Məlumat qutusu">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/Vikianbar" title="Şablon:Məlumat qutusu/Vikianbar">Şablon:Məlumat qutusu/Vikianbar</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/Vikianbar&action=edit" title="Şablon:Məlumat qutusu/Vikianbar">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/ad" title="Şablon:Məlumat qutusu/ad">Şablon:Məlumat qutusu/ad</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/ad&action=edit" title="Şablon:Məlumat qutusu/ad">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/a%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1" title="Şablon:Məlumat qutusu/aşağı">Şablon:Məlumat qutusu/aşağı</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/a%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1&action=edit" title="Şablon:Məlumat qutusu/aşağı">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/orijinal_ad" title="Şablon:Məlumat qutusu/orijinal ad">Şablon:Məlumat qutusu/orijinal ad</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:M%C9%99lumat_qutusu/orijinal_ad&action=edit" title="Şablon:Məlumat qutusu/orijinal ad">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Navbox" title="Şablon:Navbox">Şablon:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Navbox&action=edit" title="Şablon:Navbox">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Naviqasiya_c%C9%99dv%C9%99li" class="mw-redirect" title="Şablon:Naviqasiya cədvəli">Şablon:Naviqasiya cədvəli</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Naviqasiya_c%C9%99dv%C9%99li&action=edit" class="mw-redirect" title="Şablon:Naviqasiya cədvəli">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Nobr" title="Şablon:Nobr">Şablon:Nobr</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Nobr&action=edit" title="Şablon:Nobr">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_pad%C5%9Fahlar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Şablon:Osmanlı padşahları">Şablon:Osmanlı padşahları</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_pad%C5%9Fahlar%C4%B1&action=edit" class="mw-redirect" title="Şablon:Osmanlı padşahları">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_xan%C9%99danl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Şablon:Osmanlı xanədanlığı">Şablon:Osmanlı xanədanlığı</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_xan%C9%99danl%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit" title="Şablon:Osmanlı xanədanlığı">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S-aft" title="Şablon:S-aft">Şablon:S-aft</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S-aft&action=edit" title="Şablon:S-aft">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S-bef" title="Şablon:S-bef">Şablon:S-bef</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S-bef&action=edit" title="Şablon:S-bef">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S-hou" title="Şablon:S-hou">Şablon:S-hou</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S-hou&action=edit" title="Şablon:S-hou">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S-reg" title="Şablon:S-reg">Şablon:S-reg</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S-reg&action=edit" title="Şablon:S-reg">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S-start" title="Şablon:S-start">Şablon:S-start</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S-start&action=edit" title="Şablon:S-start">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S-ttl" title="Şablon:S-ttl">Şablon:S-ttl</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S-ttl&action=edit" title="Şablon:S-ttl">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Sitat" title="Şablon:Sitat">Şablon:Sitat</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Sitat&action=edit" title="Şablon:Sitat">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Son" title="Şablon:Son">Şablon:Son</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Son&action=edit" title="Şablon:Son">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Str_find" title="Şablon:Str find">Şablon:Str find</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Str_find&action=edit" title="Şablon:Str find">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Str_rep" title="Şablon:Str rep">Şablon:Str rep</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Str_rep&action=edit" title="Şablon:Str rep">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:S%C9%99tird%C9%99_t%C9%99k-c%C9%99m" title="Şablon:Sətirdə tək-cəm">Şablon:Sətirdə tək-cəm</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:S%C9%99tird%C9%99_t%C9%99k-c%C9%99m&action=edit" title="Şablon:Sətirdə tək-cəm">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:V%C9%99r%C9%99s%C9%99lik_qutusu" title="Şablon:Vərəsəlik qutusu">Şablon:Vərəsəlik qutusu</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:V%C9%99r%C9%99s%C9%99lik_qutusu&action=edit" title="Şablon:Vərəsəlik qutusu">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:V%C9%99zif%C9%99li_%C5%9F%C9%99xs" title="Şablon:Vəzifəli şəxs">Şablon:Vəzifəli şəxs</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:V%C9%99zif%C9%99li_%C5%9F%C9%99xs&action=edit" title="Şablon:Vəzifəli şəxs">mənbə koduna bax</a>) (yarım-mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:V%C9%99zif%C9%99li_%C5%9F%C9%99xs/v%C9%99zif%C9%99" title="Şablon:Vəzifəli şəxs/vəzifə">Şablon:Vəzifəli şəxs/vəzifə</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:V%C9%99zif%C9%99li_%C5%9F%C9%99xs/v%C9%99zif%C9%99&action=edit" title="Şablon:Vəzifəli şəxs/vəzifə">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Wikidata" title="Şablon:Wikidata">Şablon:Wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Wikidata&action=edit" title="Şablon:Wikidata">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Wikidata/p166" title="Şablon:Wikidata/p166">Şablon:Wikidata/p166</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Wikidata/p166&action=edit" title="Şablon:Wikidata/p166">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Wikidata/p40" title="Şablon:Wikidata/p40">Şablon:Wikidata/p40</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Wikidata/p40&action=edit" title="Şablon:Wikidata/p40">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Wikidata/p569" title="Şablon:Wikidata/p569">Şablon:Wikidata/p569</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Wikidata/p569&action=edit" title="Şablon:Wikidata/p569">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Wikidata/p570" title="Şablon:Wikidata/p570">Şablon:Wikidata/p570</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Wikidata/p570&action=edit" title="Şablon:Wikidata/p570">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Wikidata/range" title="Şablon:Wikidata/range">Şablon:Wikidata/range</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Wikidata/range&action=edit" title="Şablon:Wikidata/range">mənbə koduna bax</a>) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C2%B7" title="Şablon:·">Şablon:·</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C2%B7&action=edit" title="Şablon:·">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0stinad_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Şablon:İstinad siyahısı">Şablon:İstinad siyahısı</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C4%B0stinad_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit" title="Şablon:İstinad siyahısı">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0stinad_siyah%C4%B1s%C4%B1/styles.css" title="Şablon:İstinad siyahısı/styles.css">Şablon:İstinad siyahısı/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C4%B0stinad_siyah%C4%B1s%C4%B1/styles.css&action=edit" title="Şablon:İstinad siyahısı/styles.css">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C6%8Fsas" title="Şablon:Əsas">Şablon:Əsas</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C6%8Fsas&action=edit" title="Şablon:Əsas">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%E2%80%A2" title="Şablon:•">Şablon:•</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%E2%80%A2&action=edit" title="Şablon:•">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Arguments" title="Modul:Arguments">Modul:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Arguments&action=edit" title="Modul:Arguments">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Check_for_unknown_parameters" title="Modul:Check for unknown parameters">Modul:Check for unknown parameters</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Check_for_unknown_parameters&action=edit" title="Modul:Check for unknown parameters">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1" title="Modul:Citation/CS1">Modul:Citation/CS1</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1&action=edit" title="Modul:Citation/CS1">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/COinS" title="Modul:Citation/CS1/COinS">Modul:Citation/CS1/COinS</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/COinS&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/COinS">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/Configuration" title="Modul:Citation/CS1/Configuration">Modul:Citation/CS1/Configuration</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/Configuration&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/Configuration">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/Date_validation" title="Modul:Citation/CS1/Date validation">Modul:Citation/CS1/Date validation</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/Date_validation&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/Date validation">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/Identifiers" title="Modul:Citation/CS1/Identifiers">Modul:Citation/CS1/Identifiers</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/Identifiers&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/Identifiers">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/Utilities" title="Modul:Citation/CS1/Utilities">Modul:Citation/CS1/Utilities</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/Utilities&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/Utilities">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/Whitelist" title="Modul:Citation/CS1/Whitelist">Modul:Citation/CS1/Whitelist</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/Whitelist&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/Whitelist">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Citation/CS1/styles.css" title="Modul:Citation/CS1/styles.css">Modul:Citation/CS1/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Citation/CS1/styles.css&action=edit" title="Modul:Citation/CS1/styles.css">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Color_contrast" title="Modul:Color contrast">Modul:Color contrast</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Color_contrast&action=edit" title="Modul:Color contrast">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Color_contrast/colors" title="Modul:Color contrast/colors">Modul:Color contrast/colors</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Color_contrast/colors&action=edit" title="Modul:Color contrast/colors">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Date/Data" title="Modul:Date/Data">Modul:Date/Data</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Date/Data&action=edit" title="Modul:Date/Data">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Dates" title="Modul:Dates">Modul:Dates</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Dates&action=edit" title="Modul:Dates">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Delink" title="Modul:Delink">Modul:Delink</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Delink&action=edit" title="Modul:Delink">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Infobox" title="Modul:Infobox">Modul:Infobox</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Infobox&action=edit" title="Modul:Infobox">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Infobox/styles.css" title="Modul:Infobox/styles.css">Modul:Infobox/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Infobox/styles.css&action=edit" title="Modul:Infobox/styles.css">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Infocards" title="Modul:Infocards">Modul:Infocards</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Infocards&action=edit" title="Modul:Infocards">mənbə koduna bax</a>) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)</li><li><a href="/wiki/Modul:Infocards/dateCat" title="Modul:Infocards/dateCat">Modul:Infocards/dateCat</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Infocards/dateCat&action=edit" title="Modul:Infocards/dateCat">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:M%C9%99lumat_qutusu" title="Modul:Məlumat qutusu">Modul:Məlumat qutusu</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:M%C9%99lumat_qutusu&action=edit" title="Modul:Məlumat qutusu">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Navbox" title="Modul:Navbox">Modul:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Navbox&action=edit" title="Modul:Navbox">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Ordinal" title="Modul:Ordinal">Modul:Ordinal</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Ordinal&action=edit" title="Modul:Ordinal">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/Modul:RomanNumber" title="Modul:RomanNumber">Modul:RomanNumber</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:RomanNumber&action=edit" title="Modul:RomanNumber">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Separated_entries" title="Modul:Separated entries">Modul:Separated entries</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Separated_entries&action=edit" title="Modul:Separated entries">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Sources" title="Modul:Sources">Modul:Sources</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Sources&action=edit" title="Modul:Sources">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Sources/utils" title="Modul:Sources/utils">Modul:Sources/utils</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Sources/utils&action=edit" title="Modul:Sources/utils">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:String" title="Modul:String">Modul:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:String&action=edit" title="Modul:String">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/Modul:TableTools" title="Modul:TableTools">Modul:TableTools</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:TableTools&action=edit" title="Modul:TableTools">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Transclude" title="Modul:Transclude">Modul:Transclude</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Transclude&action=edit" title="Modul:Transclude">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Utilities" title="Modul:Utilities">Modul:Utilities</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Utilities&action=edit" title="Modul:Utilities">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wd" title="Modul:Wd">Modul:Wd</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wd&action=edit" title="Modul:Wd">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wd/i18n" title="Modul:Wd/i18n">Modul:Wd/i18n</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wd/i18n&action=edit" title="Modul:Wd/i18n">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata" title="Modul:Wikidata">Modul:Wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata&action=edit" title="Modul:Wikidata">mənbə koduna bax</a>) (mühafizə edilib)</li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/Flags" title="Modul:Wikidata/Flags">Modul:Wikidata/Flags</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/Flags&action=edit" title="Modul:Wikidata/Flags">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/Places" title="Modul:Wikidata/Places">Modul:Wikidata/Places</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/Places&action=edit" title="Modul:Wikidata/Places">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/Places2" title="Modul:Wikidata/Places2">Modul:Wikidata/Places2</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/Places2&action=edit" title="Modul:Wikidata/Places2">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/config" title="Modul:Wikidata/config">Modul:Wikidata/config</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/config&action=edit" title="Modul:Wikidata/config">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/date" title="Modul:Wikidata/date">Modul:Wikidata/date</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/date&action=edit" title="Modul:Wikidata/date">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/item" title="Modul:Wikidata/item">Modul:Wikidata/item</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/item&action=edit" title="Modul:Wikidata/item">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Wikidata/media" title="Modul:Wikidata/media">Modul:Wikidata/media</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Wikidata/media&action=edit" title="Modul:Wikidata/media">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:WikidataSelectors" title="Modul:WikidataSelectors">Modul:WikidataSelectors</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:WikidataSelectors&action=edit" title="Modul:WikidataSelectors">redaktə</a>) </li><li><a href="/wiki/Modul:Yesno" title="Modul:Yesno">Modul:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=Modul:Yesno&action=edit" title="Modul:Yesno">redaktə</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto"><a href="/wiki/II_Murad" title="II Murad">II Murad</a> səhifəsinə qayıt.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/wiki/II_Murad">https://az.wikipedia.org/wiki/II_Murad</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Şəxsi alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Redaktə edərkən istifadə etdiyiniz IP ünvanı üçün istifadəçi səhifəsi">Daxil olmamısınız</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n"><span>Müzakirə</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y"><span>Töhfələr</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=II+Murad&returntoquery=action%3Dedit" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil"><span>Hesab yarat</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=II+Murad&returntoquery=action%3Dedit" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o"><span>Daxil ol</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ad fəzaları</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/II_Murad" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c"><span>Məqalə</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCzakir%C9%99:II_Murad&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Səhifə barədə müzakirə (səhifə mövcud deyil) [t]" accesskey="t"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">azərbaycanca</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Görünüş</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="mw-list-item"><a href="/wiki/II_Murad"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=II_Murad&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=II_Murad&action=edit" title="Səhifənin mənbə kodunu redaktə et"><span>Mənbəni redaktə et</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=II_Murad&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Daha çox</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Naviqasiya</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z"><span>Ana səhifə</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar"><span>Kənd meydanı</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar"><span>İcma portalı</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r"><span>Son dəyişikliklər</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x"><span>Təsadüfi məqalə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Layihələr</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Seçilmiş məqalələr</span></a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar"><span>Seçilmiş siyahılar</span></a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Yaxşı məqalələr</span></a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri"><span>Məqalə namizədləri</span></a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay"><span>Mövzulu ay</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Xüsusi</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99"><span>Bizimlə əlaqə</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=az.wikipedia.org&uselang=az" title="Bizə dəstək verin"><span>İanə et</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün."><span>Kömək</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/II_Murad" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j"><span>Səhifəyə keçidlər</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/II_Murad" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k"><span>Əlaqəli redaktələr</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u"><span>Fayl yüklə</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q"><span>Xüsusi səhifələr</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=II_Murad&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat"><span>Səhifə məlumatları</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DII_Murad%26action%3Dedit"><span>Qısaldılmış URL əldə et</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DII_Murad%26action%3Dedit"><span>QR-kodu endir</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər layihələrdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q131394" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g"><span>Vikidata elementi</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər dillərdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=II_Murad&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-cj4rt","wgBackendResponseTime":239,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.005","walltime":"0.006","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":816,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-cj4rt","timestamp":"20241130234325","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>