CINXE.COM

पटना - विकिपिडिया

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ne" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>पटना - विकिपिडिया</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )newikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "०\t१\t२\t३\t४\t५\t६\t७\t८\t९"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","जनवरी","फेब्रुअरी","मार्च","अप्रिल","मे","जुन","जुलाई","अगस्ट","सेप्टेम्बर","अक्टोबर","नोभेम्बर","डिसेम्बर"],"wgRequestId":"38e477c1-61eb-4c0c-acbe-7bfb9e7fdd50","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"पटना","wgTitle":"पटना","wgCurRevisionId":1217033,"wgRevisionId":1217033,"wgArticleId":9923,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["टुटेको फाइल लिङ्कहरूसितको पृष्ठ","वेब अभिलेख ढाँचा वेब्याक सूत्र","राज्यको राजधानी","बिहार","पटना"],"wgPageViewLanguage" :"ne","wgPageContentLanguage":"ne","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"पटना","wgRelevantArticleId":9923,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ne","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ne"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q80484","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.summaryButtons","ext.gadget.ShortUrlShare","ext.gadget.SocialMedia","ext.gadget.ExternalSearch","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ne&amp;modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;printable=1&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ne&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;printable=1&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ne&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;printable=1&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,follow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="पटना - विकिपिडिया"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ne.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="सम्पादन गर्नुहोस्" href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="विकिपिडिया (ne)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ne.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ne"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="विकिपिडिया एटम फिड" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChanges&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-पटना rootpage-पटना skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">सामग्रीमा जानुहोस्</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="साइट"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="मुख्य सूचीपत्र" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">मुख्य सूचीपत्र</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">मुख्य सूचीपत्र</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">बाँया खण्डमा सार्नुहोस्</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">लुकाउनुहोस्</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> परिचालन </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="मुख्य पृष्ठमा जानुहोस् [z]" accesskey="z"><span>मुख्य पृष्ठ</span></a></li><li id="n-सामग्रीहरू" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B2:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82"><span>सामग्रीहरू</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%98%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82" title="हालैको घटनाको बारेमा पृष्ठभूमि जानकारी पत्ता लगाउनुहोस्"><span>हालैका घटनाहरू</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Random" title="कुनै एक पृष्ठ खोल्ने [x]" accesskey="x"><span>कुनै एउटा लेख</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A4%BE"><span>विकिपिडियाको बारेमा</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%98%E0%A4%B0"><span>सम्पर्क पृष्ठ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-अन्तरक्रिया" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-अन्तरक्रिया" > <div class="vector-menu-heading"> अन्तरक्रिया </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="पत्तालगाउनु पर्ने स्थान"><span>सहायता</span></a></li><li id="n-स्वागतम्" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%A4"><span>स्वागतम्</span></a></li><li id="n-चौतारी" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%9A%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%80"><span>चौतारी</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B2" title="आयोजनाका बारेमा, तपाई के गर्न सक्नुहुन्छ, सामग्री कहाँ भेट्टाउने"><span>सामाजिक पोर्टल</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChanges" title="विकिमा गरिएका हालैका परिवर्तनहरूको सूची [r]" accesskey="r"><span>नयाँ परिवर्तनहरू</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="विकिपिडिया" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ne.svg" style="width: 7.5em; height: 1.5em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="एक स्वतन्त्र विश्वकोश" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ne.svg" width="120" height="17" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="विकिपिडियामा खोज्नुहोस् [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>खोज्नुहोस्</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="विकिपिडियामा खोज्नुहोस्" aria-label="विकिपिडियामा खोज्नुहोस्" autocapitalize="sentences" title="विकिपिडियामा खोज्नुहोस् [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="विशेष:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">खोज्नुहोस्</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="व्यक्तिगत औजारहरू"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="स्वरूप"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="स्वरूप" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">स्वरूप</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&amp;utm_medium=sidebar&amp;utm_campaign=C13_ne.wikipedia.org&amp;uselang=ne" class=""><span>दान गर्नुहोस्</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:CreateAccount&amp;returnto=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;returntoquery=printable%3Dyes" title="तपाईलाई खाता बनाउन र प्रवेश गर्न हामी प्रोत्साहित गर्छौं; तथापि, यो अनिवार्य भने छैन।" class=""><span>खाता खोल्नुहोस्</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:UserLogin&amp;returnto=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;returntoquery=printable%3Dyes" title="तपाईलाई प्रवेश गर्न सुझाव दिइन्छ ; तर यो जरुरी भने छैन [o]" accesskey="o" class=""><span>प्रवेश गर्नुहोस्</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="थप विकल्पहरू" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="व्यक्तिगत औजारहरू" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">व्यक्तिगत औजारहरू</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="प्रयोगकर्ता सुचीपत्र" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&amp;utm_medium=sidebar&amp;utm_campaign=C13_ne.wikipedia.org&amp;uselang=ne"><span>दान गर्नुहोस्</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:CreateAccount&amp;returnto=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;returntoquery=printable%3Dyes" title="तपाईलाई खाता बनाउन र प्रवेश गर्न हामी प्रोत्साहित गर्छौं; तथापि, यो अनिवार्य भने छैन।"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>खाता खोल्नुहोस्</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:UserLogin&amp;returnto=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;returntoquery=printable%3Dyes" title="तपाईलाई प्रवेश गर्न सुझाव दिइन्छ ; तर यो जरुरी भने छैन [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>प्रवेश गर्नुहोस्</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> निर्गमन सम्पादकहरूका लागि पृष्ठहरू <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%A4:%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE" aria-label="सम्पादन गर्ने बारे थप जान्नुहोस्"><span>थप जान्नुहोस्</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MyContributions" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>मेरो योगदानहरू</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MyTalk" title="यो IP ठेगानाबाट गरिएका सम्पादनका बारेमा बार्तालाप [n]" accesskey="n"><span>मेरो कुराहरू</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="साइट"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="विषयसूची" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">विषयसूची</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">बाँया खण्डमा सार्नुहोस्</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">लुकाउनुहोस्</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">सुरुवात</div> </a> </li> <li id="toc-नाम" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#नाम"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१</span> <span>नाम</span> </div> </a> <ul id="toc-नाम-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-इतिहास" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#इतिहास"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">२</span> <span>इतिहास</span> </div> </a> <ul id="toc-इतिहास-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-भूगोल" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#भूगोल"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">३</span> <span>भूगोल</span> </div> </a> <ul id="toc-भूगोल-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-जलवायु" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#जलवायु"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">४</span> <span>जलवायु</span> </div> </a> <ul id="toc-जलवायु-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-जनसङ्ख्या_स्थिति" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#जनसङ्ख्या_स्थिति"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">५</span> <span>जनसङ्ख्या स्थिति</span> </div> </a> <ul id="toc-जनसङ्ख्या_स्थिति-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-जनजीवन_एवं_महिलाहरूको_दशा" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#जनजीवन_एवं_महिलाहरूको_दशा"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">६</span> <span>जनजीवन एवं महिलाहरूको दशा</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-जनजीवन_एवं_महिलाहरूको_दशा-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>जनजीवन एवं महिलाहरूको दशा उपखण्ड सक्षम गर्नुहोस्</span> </button> <ul id="toc-जनजीवन_एवं_महिलाहरूको_दशा-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-विवाह" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#विवाह"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">६.१</span> <span>विवाह</span> </div> </a> <ul id="toc-विवाह-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-संस्कृति" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#संस्कृति"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">७</span> <span>संस्कृति</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-संस्कृति-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>संस्कृति उपखण्ड सक्षम गर्नुहोस्</span> </button> <ul id="toc-संस्कृति-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-पर्व-त्यौहार" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#पर्व-त्यौहार"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">७.१</span> <span>पर्व-त्यौहार</span> </div> </a> <ul id="toc-पर्व-त्यौहार-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-दशहरा" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#दशहरा"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">७.१.१</span> <span>दशहरा</span> </div> </a> <ul id="toc-दशहरा-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-खान-पान" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#खान-पान"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">८</span> <span>खान-पान</span> </div> </a> <ul id="toc-खान-पान-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-यातायात" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#यातायात"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">९</span> <span>यातायात</span> </div> </a> <ul id="toc-यातायात-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-आर्थिक_स्थिति" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#आर्थिक_स्थिति"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१०</span> <span>आर्थिक स्थिति</span> </div> </a> <ul id="toc-आर्थिक_स्थिति-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-दर्शनीय_स्थल" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#दर्शनीय_स्थल"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">११</span> <span>दर्शनीय स्थल</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-दर्शनीय_स्थल-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>दर्शनीय स्थल उपखण्ड सक्षम गर्नुहोस्</span> </button> <ul id="toc-दर्शनीय_स्थल-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-पटनाको_नजिक" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#पटनाको_नजिक"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">११.१</span> <span>पटनाको नजिक</span> </div> </a> <ul id="toc-पटनाको_नजिक-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-शिक्षा" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#शिक्षा"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१२</span> <span>शिक्षा</span> </div> </a> <ul id="toc-शिक्षा-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-सन्दर्भ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#सन्दर्भ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१३</span> <span>सन्दर्भ</span> </div> </a> <ul id="toc-सन्दर्भ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-बाहिरका_लिङ्कहरू" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#बाहिरका_लिङ्कहरू"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१४</span> <span>बाहिरका लिङ्कहरू</span> </div> </a> <ul id="toc-बाहिरका_लिङ्कहरू-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-तस्वीर_पञ्जिका" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#तस्वीर_पञ्जिका"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१५</span> <span>तस्वीर पञ्जिका</span> </div> </a> <ul id="toc-तस्वीर_पञ्जिका-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-स्रोत्र" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#स्रोत्र"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१६</span> <span>स्रोत्र</span> </div> </a> <ul id="toc-स्रोत्र-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="विषयसूची" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="सामग्रीको तालिका सक्षम गर्नुहोस्" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">सामग्रीको तालिका सक्षम गर्नुहोस्</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">पटना</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="१०३ भाषामा उपलब्ध छ। अर्को भाषाको लेखमा जानुहोस्।" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-103" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">१०३ भाषाहरू</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – अफ्रिकान्स" lang="af" hreflang="af" data-title="Patna" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="अफ्रिकान्स" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%86%D8%A7" title="باتنا – अरबी" lang="ar" hreflang="ar" data-title="باتنا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="अरबी" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%86%D8%A7" title="باتنا – इजिप्ट अरबी" lang="arz" hreflang="arz" data-title="باتنا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="इजिप्ट अरबी" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="পাটনা – आसामी" lang="as" hreflang="as" data-title="পাটনা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="आसामी" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पटना – अवधी" lang="awa" hreflang="awa" data-title="पटना" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="अवधी" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – अजरबैजानी" lang="az" hreflang="az" data-title="Patna" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="अजरबैजानी" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – बेलारुसी" lang="be" hreflang="be" data-title="Патна" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="बेलारुसी" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – बुल्गेरियाली" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Патна" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="बुल्गेरियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पटना – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="पटना" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="পাটনা – बंगाली" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পাটনা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="बंगाली" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="পাটনা – विष्णुप्रिया" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="পাটনা" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="विष्णुप्रिया" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – ब्रेटन" lang="br" hreflang="br" data-title="Patna" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ब्रेटन" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Патна" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – क्याटालन" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Patna" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="क्याटालन" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – चेचेन" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Патна" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="चेचेन" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Patna_(kapital_sa_estado)" title="Patna (kapital sa estado) – सेबुआनो" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Patna (kapital sa estado)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="सेबुआनो" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – चेक" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Patna" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="चेक" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – वेल्श" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Patna" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="वेल्श" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – डेनिस" lang="da" hreflang="da" data-title="Patna" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="डेनिस" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – जर्मन" lang="de" hreflang="de" data-title="Patna" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="जर्मन" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पटना – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="पटना" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AC%CF%84%CE%BD%CE%B1" title="Πάτνα – ग्रीक" lang="el" hreflang="el" data-title="Πάτνα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ग्रीक" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – अङ्ग्रेजी" lang="en" hreflang="en" data-title="Patna" data-language-autonym="English" data-language-local-name="अङ्ग्रेजी" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Patnao" title="Patnao – एस्पेरान्तो" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Patnao" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="एस्पेरान्तो" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – स्पेनी" lang="es" hreflang="es" data-title="Patna" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="स्पेनी" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – इस्टोनियन" lang="et" hreflang="et" data-title="Patna" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="इस्टोनियन" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – बास्क" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Patna" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="बास्क" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%AA%D9%86%D9%87" title="پتنه – फारसी" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پتنه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="फारसी" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – फिनिस" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Patna" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="फिनिस" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – फ्रान्सेली" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Patna" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="फ्रान्सेली" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – उत्तरी फ्रिजी" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Patna" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="उत्तरी फ्रिजी" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AA%E0%AA%9F%E0%AA%A8%E0%AA%BE" title="પટના – गुजराती" lang="gu" hreflang="gu" data-title="પટના" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="गुजराती" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – हाउसा" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Patna" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="हाउसा" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%98%D7%A0%D7%94" title="פטנה – हिब्रु" lang="he" hreflang="he" data-title="פטנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="हिब्रु" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पटना – हिन्दी" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पटना" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="हिन्दी" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – फिजी हिन्दी" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Patna" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="फिजी हिन्दी" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – हैटियाली क्रियोल" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Patna" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="हैटियाली क्रियोल" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – हङ्गेरियाली" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Patna" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="हङ्गेरियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A1" title="Պատնա – आर्मेनियाली" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Պատնա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="आर्मेनियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – इन्डोनेसियाली" lang="id" hreflang="id" data-title="Patna" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="इन्डोनेसियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – इन्टरलिङ्ग्वे" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Patna" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="इन्टरलिङ्ग्वे" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – इटालेली" lang="it" hreflang="it" data-title="Patna" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="इटालेली" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%91%E3%83%88%E3%83%8A" title="パトナ – जापानी" lang="ja" hreflang="ja" data-title="パトナ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="जापानी" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9C%E1%83%90" title="პატნა – जर्जियाली" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პატნა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="जर्जियाली" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE" title="ಪಟ್ನಾ – कन्नाडा" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪಟ್ನಾ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="कन्नाडा" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8C%8C%ED%8A%B8%EB%82%98" title="파트나 – कोरियाली" lang="ko" hreflang="ko" data-title="파트나" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="कोरियाली" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – किर्गिज" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Патна" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="किर्गिज" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – ल्याटिन" lang="la" hreflang="la" data-title="Patna" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ल्याटिन" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Patna" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – लिथुआनियाली" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Patna" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="लिथुआनियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – लात्भियाली" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Patna" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="लात्भियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पटना – मैथिली" lang="mai" hreflang="mai" data-title="पटना" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="मैथिली" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – मलागासी" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Patna" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="मलागासी" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%A8" title="പട്ന – मलयालम" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പട്ന" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="मलयालम" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A4%A3%E0%A4%BE" title="पाटणा – मराठी" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पाटणा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="मराठी" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – मलाय" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Patna" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="मलाय" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%90%E1%80%B9%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7" title="ပတ္တနမြို့ – बर्मेली" lang="my" hreflang="my" data-title="ပတ္တနမြို့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="बर्मेली" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%AA%D9%86%D8%A7" title="پتنا – मजानडेरानी" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="پتنا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="मजानडेरानी" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पाट्ना – नेवारी" lang="new" hreflang="new" data-title="पाट्ना" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="नेवारी" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Patna_(stad)" title="Patna (stad) – डच" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Patna (stad)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="डच" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – नर्वेली नाइनोर्स्क" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Patna" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="नर्वेली नाइनोर्स्क" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – नर्वेली बोकमाल" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Patna" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="नर्वेली बोकमाल" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – अक्सिटन" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Patna" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="अक्सिटन" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AA%E0%AC%BE%E0%AC%9F%E0%AC%A3%E0%AC%BE,_%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%B9%E0%AC%BE%E0%AC%B0" title="ପାଟଣା, ବିହାର – उडिया" lang="or" hreflang="or" data-title="ପାଟଣା, ବିହାର" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="उडिया" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – ओस्सेटिक" lang="os" hreflang="os" data-title="Патна" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ओस्सेटिक" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%9F%E0%A8%A8%E0%A8%BE" title="ਪਟਨਾ – पंजाबी" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪਟਨਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="पंजाबी" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – पामपाङ्गा" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Patna" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="पामपाङ्गा" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – पोलिस" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Patna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="पोलिस" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%B9%D9%86%D8%A7" title="پٹنا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پٹنا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%BC%D9%86%D8%A7" title="پټنا – पास्तो" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پټنا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="पास्तो" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Patn%C3%A1" title="Patná – पोर्तुगी" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Patná" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="पोर्तुगी" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Patna,_India" title="Patna, India – रोमानियाली" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Patna, India" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="रोमानियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – रसियाली" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Патна" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="रसियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="पटना – संस्कृत" lang="sa" hreflang="sa" data-title="पटना" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="संस्कृत" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AF%E1%B1%9F%E1%B1%B4%E1%B1%B1%E1%B1%9F" title="ᱯᱟᱴᱱᱟ – सान्ताली" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱯᱟᱴᱱᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="सान्ताली" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%BD%D9%86%D8%A7" title="پٽنا – सिन्धी" lang="sd" hreflang="sd" data-title="پٽنا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="सिन्धी" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – Serbo-Croatian" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Patna" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Serbo-Croatian" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%90%E0%B6%A7%E0%B7%8A%E0%B6%B1%E0%B7%8F" title="පැට්නා – सिन्हाली" lang="si" hreflang="si" data-title="පැට්නා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="सिन्हाली" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Patna" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – स्लोभाकियाली" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Patna" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="स्लोभाकियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – अल्बानियाली" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Patna" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="अल्बानियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – सर्बियाली" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Патна" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="सर्बियाली" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – स्विडिस" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Patna" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="स्विडिस" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – स्वाहिली" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Patna" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="स्वाहिली" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%A9%E0%AE%BE" title="பட்னா – तामिल" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பட்னா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="तामिल" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="పాట్నా – तेलुगु" lang="te" hreflang="te" data-title="పాట్నా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="तेलुगु" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – ताजिक" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Патна" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ताजिक" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%99%E0%B8%B2" title="ปัฏนา – थाई" lang="th" hreflang="th" data-title="ปัฏนา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="थाई" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Patna" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – टर्किश" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Patna" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="टर्किश" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – तातार" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Патна" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="तातार" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Patna" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – उइघुर" lang="ug" hreflang="ug" data-title="Patna" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="उइघुर" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0" title="Патна – युक्रेनी" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Патна" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="युक्रेनी" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%B9%D9%86%DB%81" title="پٹنہ – उर्दु" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پٹنہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="उर्दु" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – उज्बेकी" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Patna" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="उज्बेकी" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – भियतनामी" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Patna" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="भियतनामी" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Patna" title="Patna – वारे" lang="war" hreflang="war" data-title="Patna" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="वारे" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E7%89%B9%E9%82%A3" title="巴特那 – ऊ चिनियाँ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="巴特那" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ऊ चिनियाँ" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9C%E1%83%90" title="პატნა – मिनग्रेलियाली" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="პატნა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="मिनग्रेलियाली" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E7%89%B9%E9%82%A3" title="巴特那 – चिनियाँ" lang="zh" hreflang="zh" data-title="巴特那" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="चिनियाँ" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Patna_(si%C3%A2%E2%81%BF)" title="Patna (siâⁿ) – मिन नान चिनियाँ" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Patna (siâⁿ)" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="मिन नान चिनियाँ" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E7%89%B9%E9%82%A3" title="巴特那 – क्यान्टोनिज" lang="yue" hreflang="yue" data-title="巴特那" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="क्यान्टोनिज" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q80484#sitelinks-wikipedia" title="अन्तरभाषिक सूत्र सम्पादन गर्नुहोस्" class="wbc-editpage">कडीहरू सम्पादन गर्नुहोस्</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="नामपद"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="सामग्री पृष्ठ हेर्नुहोस् [c]" accesskey="c"><span>लेख</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AA:%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" class="new" title="सामग्री पृष्ठबारेमा छलफल (पृष्ठ उपलब्ध छैन) [t]" accesskey="t"><span>वार्तालाप</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="भाषा भिन्नता परिवर्तन गर्नुहोस्" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">नेपाली</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="अवलोकनहरू"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE"><span>पढ्नुहोस्</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=edit" title="यस पृष्ठको स्रोत कोड सम्पादन गर्नुहोस् [e]" accesskey="e"><span>सम्पादन गर्नुहोस्</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=history" title="यस पृष्ठा पहिलेका पुनरावलोकनहरू [h]" accesskey="h"><span>इतिहास हेर्नुहोस्</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="पृष्ठ उपकरणहरू"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="औजारबट्टा" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">औजारबट्टा</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">उपकरणहरू</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">बाँया खण्डमा सार्नुहोस्</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">लुकाउनुहोस्</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="थप विकल्पहरू" > <div class="vector-menu-heading"> कार्यहरू </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE"><span>पढ्नुहोस्</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=edit" title="यस पृष्ठको स्रोत कोड सम्पादन गर्नुहोस् [e]" accesskey="e"><span>सम्पादन गर्नुहोस्</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=history"><span>इतिहास हेर्नुहोस्</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> साधारण </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:WhatLinksHere/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="यो सँग जोडिएका सबै विकि पृष्ठहरूको सूची [j]" accesskey="j"><span>यहाँ के जोडिन्छ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChangesLinked/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" rel="nofollow" title="यस पृष्ठमा जोडिएका पृष्ठहरूमा हालैको परिवर्तन [k]" accesskey="k"><span>सम्बन्धित परिवर्तनहरू</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:SpecialPages" title="सबै विशेष पृष्ठहरूको सूची [q]" accesskey="q"><span>विशेष पृष्ठहरू</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;oldid=1217033" title="पृष्ठको यो पुनरावलोकनको लागि स्थायी सूत्र"><span>स्थायी कडी</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=info" title="यस पृष्ठको बारेमा थप जानकारी"><span>पृष्ठको विवरण</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:CiteThisPage&amp;page=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;id=1217033&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="यस पृष्ठको जानकारी उद्धृत गर्न निमित्त जानकारी"><span>लेख उद्दरण गर्नुहोस्</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fne.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25E0%25A4%25AA%25E0%25A4%259F%25E0%25A4%25A8%25E0%25A4%25BE%26printable%3Dyes"><span>छोटो युआरएल प्राप्त गर्नुहोस्</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fne.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25E0%25A4%25AA%25E0%25A4%259F%25E0%25A4%25A8%25E0%25A4%25BE%26printable%3Dyes"><span>क्युआर कोड डाउनलोड गर्नुहोस्</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//ne.wikipedia.org/s/5ch" title="साझा गर्नका लागि छोटो लिङ्क कपी गर्नुहोस"><span>छोटो युआरयल</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> छाप्नुहोस्/निर्यात गर्नुहोस् </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Book&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE"><span>पुस्तक बनाउनुहोस्</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:DownloadAsPdf&amp;page=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=show-download-screen"><span>पिडिएफको रूपमा डाउनलोड गर्नुस</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> अन्य परियोजनाहरू </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE" hreflang="en"><span>विकिमिडिया कमन्स</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q80484" title="जडान गरिएको डाटा भण्डार सामग्रका लागि सूत्र [g]" accesskey="g"><span>विकिडाटा सामग्री</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="पृष्ठ उपकरणहरू"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="स्वरूप"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">स्वरूप</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">बाँया खण्डमा सार्नुहोस्</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">लुकाउनुहोस्</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="cdx-message cdx-message--block cdx-message--warning"><span class="cdx-message__icon"></span><div class="cdx-message__content">मुद्रण योग्य संस्करण अब समर्थित छैन र रेन्डरिङ त्रुटि हुन सक्छ। कृपया आफ्नो ब्राउजर बुकमार्कहरू अपडेट गर्नुहोस् र यसको सट्टामा पूर्वनिर्धारित ब्राउजर प्रिन्ट प्रकार्य प्रयोग गर्नुहोस्।</div></div><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ne" dir="ltr"><p><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE:%E0%A4%AC%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ढाँचा:बसोबास (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">ढाँचा:बसोबास</a> </p><p><b>पटना</b> <a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत">भारत</a> गणराज्यको <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="बिहार">बिहार</a> प्रान्तको <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="राजधानी">राजधानी</a> हो, प्राचीनकालमा यसलाई पाटलीपुत्र भनिन्थ्यो। आधुनिक पटना विश्वको गिने-चुनेका ती विशेष प्रचीन नगरहरूमा एक हो जो अति प्राचीन कालदेखि आजसम्म आबाद छ। आफैंमा पनि यो शहरको एक अत्यन्तै ऐतिहासिक महत्त्व रहेको छ। </p><p>ईसा पूर्व <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मेगास्थनीज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मेगास्थनीज</a>(३५० ईपू-२९० ईपू)ले आफ्नो भारत भ्रमण पश्चात लेखेको आफ्नो पुस्तक <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="इंडिका (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">इंडिका</a>मा यस नगरको उल्लेख गरेका छन। पलिबोथ्रा (पाटलिपुत्र)जो <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="गङ्गा नदी">गंगा</a> र <i>अरेन्नोवास</i> (सोनभद्र-हिरण्यवाह)को संगममा बसेको थियो। त्यो पुस्तकको आकलनको हिसाबबाट प्राचीन पटना (पलिबोथा) ९ मील (१४.५ कि.मी.) लामो तथा १.७५ मील (२.८ कि.मी.) चौडा थियो। </p><p>आधुनिक पटना बिहार राज्यको राजधानी हो र गंगा नदीको दक्षिणी किनारामा अवस्थित हो। जहाँ गंगा <b>घाघरा</b>, <b>सोन</b> र <b>गण्डक</b> जस्तो सहायक नदिहरूसँग जोडीन्छ। यहाँ पबित्र गंगा नदीको स्वरूप नदीको जस्तो न भएर <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="समुद्र">सागर</a> जस्तो विराट देखिन्छ - अनन्त र अथाह! मनलाई प्रसन्न गरेर गर्ने एक विशाल प्रवाह! </p><p>बारह लाख (१२,००,०००)को आवादी भएको यो शहर, लगभग १५ कि.मी. लम्बा र ७ कि.मी. चौडा छ। </p><p>प्राचीन <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" class="mw-redirect" title="बुद्ध धर्म">बौद्ध</a> र <a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%88%E0%A4%A8_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="जैन धर्म">जैन</a> तीर्थस्थल <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="वैशाली">वैशाली</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="राजगीर">राजगीर</a> या राजगृह, <a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%BE" title="नालन्दा">नालन्दा</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%A7%E0%A4%97%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="बोधगया">बोधगया</a> र <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पावापुरी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पावापुरी</a> पटना शहरको छेउछाउ मै अवस्थित छ। पटना सिक्खहरूको लागि एक अत्यन्त नै पवित्र स्थल हो। <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="सिक्ख (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">सिक्खहरू</a>को १०औँ तथा अन्तिम गुरू <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%82_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="गुरू गोबिन्द सिंह (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">गुरू गोबिन्द सिंह</a>को जन्म पटनामा नै भएको थियो। प्रति वर्ष देश-विदेशबाट लाखौ सिक्ख श्रद्धालु पटनामा हरमन्दिर साहबको दर्शन गर्न आउछन् तथा मत्था टेकदछन। </p><p>पटना एवं यसको आसपासको प्राचीन भग्नावशेष/खण्डहरहरू नगर भएको ऐतिहासिक गौरवको मौन गवाह हुन् तथा नगरको प्राचीन गरिमालाई आज पनि प्रदर्शित गर्छन। </p><p>एतिहासिक र प्रशासनिक महत्त्वको अतिरिक्त, पटना <a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="शिक्षा">शिक्षा</a> र <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="चिकित्सा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">चिकित्सा</a>को पनि एक प्रमुख केन्द्र हो। दिवालाहरूबाट घेरिएको नगरको पुरानो क्षेत्र, जसलाई <b>पटना सिटी</b>को नामले जानिन्छ, एक प्रमुख वाणिज्यिक केन्द्र हो। </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="नाम"><span id=".E0.A4.A8.E0.A4.BE.E0.A4.AE"></span>नाम</h2></div> <p>पटना नाम पटनदेवी (एक <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%81_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="हिन्दु धर्म">हिन्दू</a> देवी) देखि प्रचलित भएको छ। एक अन्य मतका अनुसार यो नाम <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4" title="संस्कृत">संस्कृत</a>को <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पत्तन (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पत्तन</a>बाट आएको हो जसको अर्थ <i>बन्दरगाह</i> हुन्छ। मौर्यकालको यूनानी इतिहासकार <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मेगास्थनिज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मेगास्थनिज</a>ले यस शहरलाई <i>पालिबोथरा</i> तथा चीनीयात्री <a href="/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="फाहियान">फाहियान</a>ले <i>पालिनफू</i>को नामले संबोधित गरेका छन्। यो ऐतिहासिक नगरले पछिल्लो दुई सहस्त्राब्दियहरूमा धेरै नाम पाई सकेको छ - पाटलिग्राम, पाटलिपुत्र, पुष्पपुर, कुसुमपुर, अजीमाबाद र पटना। यस्तो सम्झिउछ कि वर्तमान नाम शेरशाह सूरीको समय देखि प्रचलित भयो। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="इतिहास"><span id=".E0.A4.87.E0.A4.A4.E0.A4.BF.E0.A4.B9.E0.A4.BE.E0.A4.B8"></span>इतिहास</h2></div> <p>प्राचीन पटना (पूर्वनाम- पाटलिग्राम या पाटलिपुत्र) सोन र गंगा नदीको संगममा स्थित थियो। सोन नदी आज भन्दा दुई हजार वर्ष पूर्व अगमकुँआ भन्दा अगाडि <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="गङ्गा नदी">गंगा</a>मा मिल्दथ्यो। पाटलिग्राममा गुलाब (पाटलीको फूल ) ठूलो मात्रामा उपजाईन्थ्यो गुलाबको फूलबाट विभिन्न प्रकारकोको इत्र, दबाइ आदि बनाएर त्यसको व्यापार गरिन्थ्यो यसैले यसको नाम पाटलिग्राम भयो। लोककथाहरूको अनुसार, राजा पत्रकलाई पटनाको जनक भनिन्छ। उनले आफ्नो रानी <b>पाटलि</b>को लागि जादूबाट यस नगरको निर्माण गर्‍यो। त्यहि कारण नगरको नाम <i>पाटलिग्राम</i> भयो। <b>पाटलिपुत्र</b> नाम पनि त्यहिको कारण भयो। <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4" title="संस्कृत">संस्कृत</a>मा पुत्रको अर्थ <i>बेटा</i> तथा ग्रामको अर्थ <i>गांउ</i> हुन्छ। </p><p>पुरातात्विक अनुसंधानहरूको अनुसार पटनाको इतिहास ४९० ईसा पूर्वबाट हुन्छ जब <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6" title="हर्यक वंश">हर्यक वंश</a>को शासक <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%B6%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81" title="अजातशत्रु">अजातशत्रु</a>ले आफ्नो राजधानी राजगृह या <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="राजगीर">राजगीर</a>बाट बदलेर यहाँ स्थापित गरे। यो स्थान <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="वैशाली">वैशाली</a>को लिच्छविहरूसँग संघर्षमा उपयुक्त भएको कारण राजगृहको अपेक्षा सामरिक दृष्टिले धेरै महत्त्वपूर्ण थियो। उनले गङ्गाको किनारमा यो स्थान चुने र आफ्नो किल्ला स्थापित गरे। त्यही समयबाट यस नगरको इतिहास निरन्तर बदलिदै गएको छ। २५०० वर्ष भन्द धेरै पुरानो शहर भएको गौरव विश्वको धेरै कम नगरहरूलाई हासिल छ। बौद्ध धर्मका प्रवर्तक <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%AE_%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="गौतम बुद्ध">गौतम बुद्ध</a> आफ्नो अन्तिम दिनहरूमा यहाँबाट गएका थिए। उनको यो भविष्यवाणी थियो कि नगरको भविष्य उज्जवल हुनेछ, बाढि या अग्नीको कारण नगरलाई खतरा भई रहने छ। <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="मौर्य साम्राज्य">मौर्य साम्राज्य</a>को उत्कर्ष पछि पाटलिपुत्र सत्ताको केन्द्र बन्यो। चन्द्रगुप्त मौर्यको साम्राज्य <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A1%E0%A5%80" title="बङ्गालको खाडी">बङ्गालको खाडी</a> देखि <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AB%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="अफगानिस्तान">अफगानिस्तान</a> सम्म फैलिएको थियो। मौर्य कालको आरम्भमा पाटलिपुत्रका अधिकांश राजमहल काठहरूबाट बनेका थिए, तर सम्राट अशोकले नगरलाई ढुंगाको संरचनामा परिवर्तन गरे। <a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8" title="चीन">चीन</a>को <a href="/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="फाहियान">फाहियान</a> ले, जो सन् ३९९-४१४ सम्म भारत यात्रामा थिए, आफ्नो यात्रा-वृतान्तमा यहाँको शैल संरचनाहरूलाई जीवन्त वर्णन गरेको छन। <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मेगास्थनीज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मेगास्थनीज</a>, जो ग्रीक इतिहासकार र चन्द्रगुप्त मौर्यको दरबारमा एक राजदूतको नाताले आएका थिए,ले पाटलिपुत्र नगरको प्रथम लिखित विवरण दिए। त्यस पछि, ज्ञानको खोजमा धेरै चीनीया यात्री यहाँ आए र उनीहरूले पनि यहांको बारेमा आफ्नो यात्रा-वृतांतहरूमा लेखएको छ। </p><p>यस पश्चात नगरमा गुप्त वंश सहित धेरै राजवंशहरूको राज रहयो। यि राजाहरूले यहींबाट भारतीय उपमहाद्वीपमा शासन गरे। गुप्त वंशको शासनकाललाई <a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="भारतको इतिहास">प्राचीन भारत</a>को स्वर्ण युग भनिन्छ। तर यसपछि नगरलाई त्यो गौरव मिलेन जुन एक समय मौर्य वंश या गुप्त वंशको समय प्राप्त थियो। </p><p>गुप्त साम्राज्यको पतन पछि पटनाको भविष्य एकदम अनिश्चित रहयो। १२औँ शताब्दीमा <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B0_%E0%A4%96%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%9C%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बख्तियार खिलजी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बख्तियार खिलजी</a>ले बिहारमा आफ्नो अधिपत्य जमाए र धेरै आध्यात्मिक प्रतिष्ठानहरूलाई ध्वस्त गरे। पटना देशको सांस्कृतिक र राजनीतिक रहेन। </p><p>मुगलकालमा <a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">दिल्ली</a>का सत्ताधारिहरूले आफ्नो नियन्त्रण यहाँ बनाए राखे। यस कालमा सबै भन्दा उत्कृष्ठ समय तब आयो जब शेरशाह सूरीले नगरलाई पुनर्जीवित गर्ने कोशिश गरे। उनले गङ्गाको तीरमा एक किला बनाउनलाई सोचे। उनले बनाएको किल्ला त अझै छैन, तर अफगान शैलीमा बनाएको एक मस्जिद अझै पनि छ। </p><p><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%97%E0%A4%B2_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="मुगल साम्राज्य">मुगल</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बादशाह (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बादशाह</a> <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%95%E0%A4%AC%E0%A4%B0" title="अकबर">अकबर</a>को सेना १५७४ ईसवीमा अफगान सरगना दाउद खानको दबाउन पटना आए। अकबरलाई राज्य सचिव एवं आइने-अकबरीको लेखक <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%B2_%E0%A4%AB%E0%A4%9C%E0%A4%B2" title="अबुल फजल">अबुल फजल</a>ले यस ठाउँको कागज, पत्थर तथा शीशाको सम्पन्न औद्धोगिक केन्द्रको रूपमा वर्णित गरेको छन। <i>पटना राइस</i>को नामले यूरोपमा प्रसिद्ध, पटनामा उमारिएको विभिन्न किसिमको उच्चस्तरको <a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%B2" title="चामल">चामल</a> उल्लेख गरेका छन्। <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%97%E0%A4%B2_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="मुगल साम्राज्य">मुगल</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बादशाह (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बादशाह</a> <a href="/wiki/%E0%A4%94%E0%A4%B0%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%AC" title="औरङ्गजेब">औरंगजेव</a>ले आफ्नो प्रिय नाती <i>मुहम्मद अजीम</i>को अनुरोधमा १७०४ मा, सहरको नाम <i>अजीमाबाद</i> गरे, तर यस कालखण्डमा नामको अतिरिक्त पटनामा केही विशेष परिवर्तन आएन। अजीम त्यस समय पटनाको सूबेदार थियो। मुगल साम्राज्यको पतनसँग नै पटना बङ्गालको नबाबहरूको शासनको अधीनमा गयो जसले यस क्षेत्रमा ठूलो मात्रामा कर लगाए तर यसलाई वाणिज्यिक केन्द्र बनिरहन छूट दीए। १७औँ शताब्दीमा पटना अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको केन्द्र बन्यो। अंग्रेजहरूले १६२० मा <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%AE" title="रेसम">रेशम</a> तथा <i>छिट</i>को व्यापारको लागि यहाँ फैक्ट्री खोले। चाँडै नै यो <i>सल्ट पीटर (पोटेशियम नाइट्रेट)</i>को व्यापारको केन्द्र बन्यो जसको कारण फ्रेंच र डचहरूसँग तेज प्रतिस्पर्धा भयो। <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%B0" title="बक्सर">बक्सर</a>को निर्णायक युद्ध पछि नगर <a href="/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F_%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="इस्ट इन्डिया कम्पनी">इस्ट इन्डिया कम्पनी</a>को अधीन गयो र वाणिज्यको केन्द्र बनिरह्यो। </p><p>ईसवी सन १९१२ मा बङ्गाल विभाजन पछि, पटना उडीसा तथा बिहारको राजधानी बन्यो। आए एफ मुन्निंगले पटनाको प्रशासनिक भवनहरूको निर्माण गरे। सङ्ग्रहालय, उच्च अदालत, विधानसभा भवन इत्यादि बनाउने श्रेय उनलाई नै जान्छ। केही मानिसहरुको विचार यो छ कि पटनाको नयाँ भवनहरूको निर्माणमा हासिल भएको अनुभब दिल्लीको शासनिक क्षेत्रको निर्माणमा धेरै काम आयो। सन १९३५ मा उडीसा बिहारबाट अलग गरेर एक राज्य बनाई दिइयो। पटना राज्यको राजधानी बनिरह्यो। </p><p>भारतीय स्वतन्त्रता संग्राममा नगरले आफ्नो महत्त्वपूर्ण भूमिका निभायो। नीलको खेतीको लागि १९१७ मा चम्पारण आन्दोलन तथा १९४२ को भारत छोड आन्दोलनको समय पटनाको भूमिका उल्लेखनीय रहर्‍यो। स्वतन्त्रता पछि पटना <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="बिहार">बिहार</a>को <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="राजधानी">राजधानी</a> बनिरह्यो। सन २००० मा <a href="/wiki/%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%96%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1" title="झारखण्ड">झारखण्ड</a> राज्यको अलग भए पछि पनि पटना बिहारको राजधानी पूर्ववत बनिरह्यो। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="भूगोल"><span id=".E0.A4.AD.E0.A5.82.E0.A4.97.E0.A5.8B.E0.A4.B2"></span>भूगोल</h2></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Patna-ganga157.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Patna-ganga157.jpg/220px-Patna-ganga157.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Patna-ganga157.jpg/330px-Patna-ganga157.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Patna-ganga157.jpg/440px-Patna-ganga157.jpg 2x" data-file-width="1139" data-file-height="772" /></a><figcaption>पटनाबाट देखिएको <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="गङ्गा नदी">गंगा नदी</a>को दृश्य</figcaption></figure> <p>पटना गङ्गाको दक्षिणी तटमा अवस्थित छ। गंगा नदीनगरसँग एउटा लामो तट रेखा बनाउद छ। पटनाको विस्तार उत्तर-दक्षिणको अपेक्षा पूर्व-पश्चिममा धेरै अधिक छ। नगर तीन तर्फबाट <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="गङ्गा नदी">गंगा</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%A8_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="सोन नदी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">सोन नदी</a> र <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पुनपुन नदी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पुनपुन नदी</a> नदिहरूबाट घेरिएको छ। नगरको ठीक उत्तर <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="हाजीपुर">हाजीपुर</a>को नजीकै <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%95_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="गण्डक नदी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">गण्डक नदी</a> पनि गङ्गामा आएर मिल्दछ। हालको दिनमा पटना शहरको विस्तार पश्चिम तिर धेरै भएको छ र यो दानापुरसँग गएर मिलेको छ। </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80_%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A5%81&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="महात्मा गान्धी सेतु (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">महात्मा गान्धी सेतु</a> जुन कि पटनाबाट <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="हाजीपुर">हाजीपुर</a>लाई जोडनको लागि गंगा नदीमा उत्तर-दक्षिणको दिशामा बनाएको एक पुल हो, दुनियाको सबै भन्दा लामो सडक पुल हो। दुई लेनवाला यस लामो सिमेन्टी पुलको लम्बाई ५५७५ मीटर छ। </p> <ul><li>समुद्रतलबाट ऊँचाई: ५३ मीटर</li> <li>तापमान: <i>गर्मी</i> ४३&#160;°C - २१&#160;°C, <i>सर्दी</i> २०&#160;°C - ६&#160;°C</li> <li>औसत वर्षा&#160;: १,२०० मिलीमीटर</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="जलवायु"><span id=".E0.A4.9C.E0.A4.B2.E0.A4.B5.E0.A4.BE.E0.A4.AF.E0.A5.81"></span>जलवायु</h2></div> <p><a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="बिहार">बिहार</a>को अन्य भागहरूको सरह पटनामा पनि गर्मीको <a href="/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE" title="तापक्रम">तापक्रम</a> उच्च रहन्छ। <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AE_%E0%A4%8B%E0%A4%A4%E0%A5%81" title="ग्रीष्म ऋतु">गृष्म ऋतु</a>मा सीधा सूर्यातप तथा उष्ण तरङ्गहरूको कारण असह्य स्थिति हुन्छ। गर्म हावाले बन्ने <i>लू</i>को असर शहरमा पनि महशुस हुदछ। देशको शेष मैदानी भागहरू (यथा - <a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">दिल्ली</a>)को अपेक्षा हलाँकि यो कम हो। चार ठूलो नदिहरूको नजिकभएको कारण नगरमा आर्द्रता साल भर धेरै रहन्छ। </p><p>गृष्म ऋतु <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="अप्रिल">अप्रिल</a>बाट शुरु भएर <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9C%E0%A5%82%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="जून (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">जून</a>- <a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%88" title="जुलाई">जुलाई</a>को महिनामा चरममा हुन्छ। <a href="/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE" title="तापक्रम">तापक्रम</a> ४६ डिग्री सम्म पुगछ। जुलाईको मध्यमा मनसूनको झरीबाट राहत पुग्दछ र <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE_%E0%A4%8B%E0%A4%A4%E0%A5%81" title="वर्षा ऋतु">वर्षा ऋतु</a>को श्रीगणेश हुन्छ। <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B6%E0%A5%80%E0%A4%A4_%E0%A4%8B%E0%A4%A4%E0%A5%81&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="शीत ऋतु (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">शीत ऋतु</a>को शुरु <a href="/wiki/%E0%A4%9B%E0%A4%A0" title="छठ">छठ</a> पर्व पछि अर्थात नोभेम्बरबाट हुन्छ। फेब्रुअरीमा वसंतको आगमन हुन्छ तथा <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="होली">होली</a> पछि मार्चमा यसको अवसानसँग नै ऋतु-चक्र पूरा हुन्छ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="जनसङ्ख्या_स्थिति"><span id=".E0.A4.9C.E0.A4.A8.E0.A4.B8.E0.A4.99.E0.A5.8D.E0.A4.96.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A4.BE_.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.A5.E0.A4.BF.E0.A4.A4.E0.A4.BF"></span>जनसङ्ख्या स्थिति</h2></div> <p>पटनाको जनसङ्ख्या वर्ष २००१को जनगणनाको अनुसार १२,८५,८५,४७० छ, जुन १९९१मा ९,१७,२४३ थियो। जनघनत्व ११३२ व्यक्ति प्रति <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97_%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%9F%E0%A4%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="वर्ग किलोमीटर (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">वर्ग किलोमीटर</a> तथा स्त्री पुरूष अनुपात छ - ८३९ महिला प्रति १०,००० पुरूष। साक्षरताको दर पुरूषहरूमा ६२.९% तथा महिलाहरूमा ५०.८% छ। (स्रोत -जिला प्राथमिक शिक्षा रिपोर्ट २००४, राष्ट्रिय शैक्षणिक नियोजन र प्रशासन संस्थान, नयाँ दिल्ली)<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.eduinfoindia.net">[१]</a> <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A8" title="वेब्याक मेसिन">वेब्याक मेसिन</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151117142024/http://eduinfoindia.net/">अभिलेखिकरण</a> २०१५-११-१७ मिति </p><p>पटनामा अपराधको दर अपेक्षाकृत कम छ। मुख्य जेल <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%89%E0%A4%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बेउर (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बेउर</a>मा छ। </p><p>पटनामा धेरै भाषा तथा बोलिहरू बोलीईन्छ। <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="हिन्दी भाषा">हिन्दी</a> एवं <a href="/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%81_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="उर्दु भाषा">उर्दू</a> राज्यको आधिकारिक भाषा हो। <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%9C%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="अङ्ग्रेजी भाषा">अङ्ग्रेजी</a>को पनि प्रयोग हुन्छ। <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%97%E0%A4%B9%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मगही (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मगही</a> यहाँको स्थानीय बोली हो। अन्य भाषाहरू, जुन कि बिहारको अन्य भागहरूबाट आएका मान्छेहरूको मातृभाषा हो,मा <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%85%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="अंगिका (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">अंगिका</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="भोजपुरी भाषा">भोजपुरी</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="बज्जिका">बज्जिका</a> र <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%88%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%80_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="मैथिली भाषा">मैथिली</a> प्रमुख छन्। आंशिक प्रयोगमा आनवाली अन्य भाषाहरूमा <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बंग्ला (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बंग्ला</a> र <a href="/wiki/%E0%A4%93%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="ओडिया भाषा">उडिया</a>को नाम लिन सकिन्छ। </p><p>पटनाको <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मेमन (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मेमन</a>लाई पाटनी मेमन भन्छन् र उनिहरूको भाषा मेमनी भाषाको एक स्वरूप हो। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="जनजीवन_एवं_महिलाहरूको_दशा"><span id=".E0.A4.9C.E0.A4.A8.E0.A4.9C.E0.A5.80.E0.A4.B5.E0.A4.A8_.E0.A4.8F.E0.A4.B5.E0.A4.82_.E0.A4.AE.E0.A4.B9.E0.A4.BF.E0.A4.B2.E0.A4.BE.E0.A4.B9.E0.A4.B0.E0.A5.82.E0.A4.95.E0.A5.8B_.E0.A4.A6.E0.A4.B6.E0.A4.BE"></span>जनजीवन एवं महिलाहरूको दशा</h2></div> <p>पटनाको मुख्य जनजीवन <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="अङ्ग (जीव विज्ञान)">अंग</a> तथा <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="मिथिला">मिथिला</a> प्रदेशहरूबाट एकदम प्रभावित छ। यो संस्कृति <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="बङ्गाल">बङ्गाल</a> सँग मिल्दो जुल्दो छ। महिलाहरूको परिवारमा सम्मान हुन्छ तथा पारिवारिक निर्णयहरूमा उनको कुरा पनि सुनीन्छ। यद्धपि स्त्रिहरू अझै सम्म घरको कमाऊ सदस्यहरूमा छैनं, तर उनको दशा उत्तर भारतको अन्य क्षेत्रहरूभन्दा राम्रो छ। भ्रूण हत्याको खबर शायद नै सुनीन्छ तर कही कहीं स्त्रिहरूको शोषण पनि हुन्छ। शिक्षाको मामलामा महिलाहरूको तुलनामा पुरूषहरूलाई तरजीह मिल्दछ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="विवाह"><span id=".E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B5.E0.A4.BE.E0.A4.B9"></span>विवाह</h3></div> <p>धेरै जसो बिबाहहरू माता-पिता द्धारा नै निर्धारित-निर्देशानुसार हुन्छ। विवादमा सन्तानको इच्छाको मान्यता परिवारमा निर्भर गर्दछ। विवाहलाई पवित्र मानिन्छ र छोडपत्रको कुरा सोच्नु (मुस्लिम परिवारहरूमा पनि) एक सामाजिक अपराध सम्झीइन्छ। बिबाहहरू उत्सव सरह आयोजित हुन्छ र यस समयमा सांस्कृतिक कार्यक्रमहरूको भरमार रहन्छ। केही पर्वहरूलाई दिदा वास्तवमा विवाह अवसरमा नै लोक-कल्याको सर्वोत्तम झांकी दिखिन्छ। यस अवसरमा गरियो खर्च र भोज भतेर अधिकता धेरै परिवारहरूमा विपन्नताको कारण बन्दछ। दाईजो चलन ज्यादाजसो <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A5%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="हिंदू (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">हिंदू</a> एवं <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A4%B2%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="मुसलमान">मुस्लिम</a> परिवारहरूमा रहेको छ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="संस्कृति"><span id=".E0.A4.B8.E0.A4.82.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.95.E0.A5.83.E0.A4.A4.E0.A4.BF"></span>संस्कृति</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="पर्व-त्यौहार"><span id=".E0.A4.AA.E0.A4.B0.E0.A5.8D.E0.A4.B5-.E0.A4.A4.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A5.8C.E0.A4.B9.E0.A4.BE.E0.A4.B0"></span>पर्व-त्यौहार</h3></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A6%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="दीवाली (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">दीवाली</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%9C%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="दुर्गापूजा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">दुर्गापूजा</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="होली">होली</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%A6" title="ईद">ईद</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%B8" title="क्रिसमस">क्रिसमस</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%9B%E0%A4%A0" title="छठ">छठ</a> आदि लोकप्रियतम चाड पर्वहरूमा मध्येका हुन। </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="दशहरा"><span id=".E0.A4.A6.E0.A4.B6.E0.A4.B9.E0.A4.B0.E0.A4.BE"></span>दशहरा</h4></div> <p>दशहरामा सांस्कृतिक कार्यक्रमहरूको लामो तर क्षीण हुदै गरेको परम्परा छ। यस परम्पराको शुरुवात वर्ष १९४४ मा मध्य पटनाको गोविंद मित्रा रोड गल्लीबाट भएको थियो। धुरंधर संगीतज्ञों सँग सगै ठूला कव्वाल र <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B6" title="मुकेश">मुकेश</a> वा <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A4%A4_%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%AE%E0%A5%82%E0%A4%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="तलत महमूद (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">तलत महमूद</a> जस्ता गायक पनि यससँग जुडीदै गए। </p><p>१९५० देखि लिएर १९८० सम्म त यही लागिरह्यो कि देशको शीर्षस्थ संगीतकारहरूको तीर्थ-जस्तो बन्यो पटना। डीवी पलुस्कर, हरू कार नाथ ठाकुर, <a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%80%E0%A4%AE%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A8_%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%B6%E0%A5%80" title="भीमसेन जोशी">भीमसेन जोशी</a>, <b>अली अकबर खान</b>, निखिल बनर्जी, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%95_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B5_%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="विनायक राव पटवर्धन (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">विनायक राव पटवर्धन</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%9C%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पंडित जसराज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पंडित जसराज</a>, कुमार गंधर्व, बीजी जोग, अहमद जान थिरकवा, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%9C%E0%A5%82_%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बिरजू महाराज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बिरजू महाराज</a>, सितारा देवी, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A4%A8_%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="किशन महाराज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">किशन महाराज</a>, गुदई महाराज, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बिस्मिल्ला खान (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बिस्मिल्ला खान</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A6_%E0%A4%9A%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="हरिप्रसाद चौरसिया (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">हरिप्रसाद चौरसिया</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0_%E0%A4%B6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="शिवकुमार शर्मा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">शिवकुमार शर्मा</a> ... ठूलो लामो सूची छ। <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A4%82%E0%A4%95%E0%A4%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पंडित रविशंकर (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पंडित रविशंकर</a> र उस्ताद धनी खानलाई छोडेर बाकी प्रायः सबै नामी संगीतज्ञ त्यस दिनहरू पटनाको दशहरा संगीत समारोहको शोभा बनिसकेका थिए। </p><p>६० वर्ष पहिले पटनाको दशहरा र संगीतको जुन सम्बन्ध सूत्र कायम भएको थियो त्यो ८०को दशकमा आएर टूटेर छिन्न भिन्न भयो। त्यसै परम्परालाई फेरि कायम गर्न एक तथाकथित सरकारी कोशिश वर्ष २००६को दशहराको मौकेमा भए तर नाकाम रहर्‍यो। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="खान-पान"><span id=".E0.A4.96.E0.A4.BE.E0.A4.A8-.E0.A4.AA.E0.A4.BE.E0.A4.A8"></span>खान-पान</h2></div> <p>यहाको जनताको मुख्य भोजन <i><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%A4" title="भात">भात</a>-<a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="दाल">दाल</a>-<a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="रोटी">रोटी</a>-<a href="/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%80" title="तरकारी">तरकारी</a>-<a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="अचार">अचार</a></i> हो। तोरीको तेल पारम्परिक रूपले खान तैयार गर्नमा प्रयुक्त हुन्छ। <a href="/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%A1%E0%A5%80" title="खिचडी">खिचडी</a> ,जोकि <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="चावल (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">चावल</a> तथा दालको साथ केही मसालहरूलाई मिलाएर पकाईन्छ, पनि भोज्य व्यंजनहरूमा एकदम लोकप्रिय छ। खिचडी, प्रायः <a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="शनिवार">शनिवार</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%B9%E0%A5%80" title="दही">दही</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%A1" title="पापड">पापड</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%98%E0%A4%BF%E0%A4%89" title="घिउ">घिउ</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="अचार">अचार</a> तथा <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A5%8B%E0%A4%96%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="चोखा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">चोखा</a> संग-साथ पस्किइन्छ। </p><p>पटनालाई केन्द्रीय बिहारको मिष्ठान्नहरू तथा मीठो पकवानहरूलाई लागि पनि जानिन्छ। यिनीहरूमा <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="खाजा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">खाजा</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%B2%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मावाको लड्डू (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मावाको लड्डू</a>,<a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%9A%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%B2%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मोतीचूरको लड्डू (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मोतीचूरको लड्डू</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="काला जामुन (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">काला जामुन</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="केसरिया पेडा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">केसरिया पेडा</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A0%E0%A4%BE%E0%A4%88&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="परवलको मिठाई (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">परवलको मिठाई</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%96%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%88&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="खुबीको लाई (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">खुबीको लाई</a> र <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="चना मर्की (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">चना मर्की</a>को नाम लिन सकिन्छ। यिनी पकवानहरूको मूल यिनको सम्बन्धित शहर हुन् जुन कि पटनाको निकट छन्, जस्तै कि <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B5&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="सिलाव (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">सिलाव</a>को खाजा, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बाढ (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बाढ</a>को मावेको लाई,<a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B0" title="मनेर">मनेर</a>को <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B2%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="लड्डू (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">लड्डू</a>, विक्रमको काला जामुन, <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="गया">गया</a>को केसरिया पेडा, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बख्तियारपुर (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बख्तियारपुर</a>को खुबीकोलाई (???)को चना मर्की, <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="बिहिया">बिहिया</a>को पूरी इत्यादि उल्लेखनीय छ। हलवाईहरूको वंशज, पटनाको नगरीय क्षेत्रमा ठूलो संख्यामा गएर बसे यस कारणले यो नगरमा नै राम्रो पकवान तथा मिठाईहरू उपलब्ध हुन्छ। <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80_%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="बङ्गाली जाति">बङ्गाली</a> मिठाईहरूबाट, जो कि प्रायः चाशनीमा डूबि रहछन, भिन्न यहांको पकवान प्रायः सुकेका हुन्छन्। </p><p>यसको अतिरिक्त यि पकवानहरूको प्रचलन पनि एकदम छ - </p> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%86&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पुआ (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पुआ</a></b>, - मैदा, दूध, घी, चीनी मधु इत्यादिबाट बनाइन्छ।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A0%E0%A5%8D%E0%A4%A0%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पिठ्ठा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पिठ्ठा</a></b> - चावलको धुलोलाई पिसेको चनासँग या खोवेसँग तैयार गरिन्छ।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%9F&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="तिलकुट (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">तिलकुट</a></b> - जसलाई बौद्ध ग्रन्थहरूमा पलाला नामले वर्णित गरिएको छ, तिल तथा चीनी गुड बनाइन्छ।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%A1%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="चिवडा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">चिवडा</a> या <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="च्यूरा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">च्यूरा</a>'</b> - चावललाई कूटेर या दबाएर पतलो तथा चौडा गरेर बनाइन्छ। यसलाई प्रायः दही वा अन्य चाजहरूसँग नै पस्किइन्छ।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मखाना (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मखाना</a></b> - (पानीमा उगने वाला फली) यसको खीर एकदम पसन्द गरिन्छ।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="सत्तू (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">सत्तू</a></b> - भुटेको चनालाई पीसेर तैयार गरिएको सत्तू, दिनभरको थकानलाई हटाउनको लागि बिहान धेरै मान्छेहरूद्धारा प्रयोग गरिन्छ। यसलाई रोटी भित्र भरेर पनि प्रयोग गरिन्छ जसलाई स्थानीय मान्छे मकुनी रोटी भन्छन्ं।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%80_%E0%A4%9A%E0%A5%8B%E0%A4%96%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="लिट्टी चोखा (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">लिट्टी चोखा</a></b> - लिट्टी जुन आंटा भित्र सत्तू तथा मसला हालेर आगोमा सेकेर बनाईन्छ,को चोखे सँग पस्किइन्छ। चोखा उसिनेको आलू वा बैंगनलाई मुछेर तैयार हुन्छ।</li></ul> <p>मांसहारी व्यंजन पनि लोकप्रिय छ। माछा एकदम लोकप्रिय छ, र मुगल व्यंजन पनि पटनामा देख्न सकिन्छं। अचेल कन्टिनेन्टल खान पनि मानिसहरूद्धारा मन पराउदै जादैछन। धेरै तरिकाको रोल, जोकि <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="न्यूयर्क (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">न्यूयर्क</a>मा पनि उपलब्ध छन्,को मूल पटना नै हो। विभाजनको समयमा धेरै मुस्लिम परिवार <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="पाकिस्तान">पाकिस्तान</a> गए र त्यस पछि <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="संयुक्त राज्य अमेरिका">अमेरिका</a>। आफ्नो साथ -साथ त्यो यहांको संस्कृति पनि लगे। उनीहरू धेरै शाकाहारी तथा आमिष रोलहरू रोल-बिहारी नाम ले, न्यूयार्कमा बेच्छन। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="यातायात"><span id=".E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.A4.E0.A4.BE.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.A4"></span>यातायात</h2></div> <p><b>सडक यातायात</b> <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="राष्ट्रिय राजमार्ग (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">राष्ट्रिय राजमार्ग</a> संख्या ३१ तथा १९ नगरबाट भएर जान्छ। राज्यको राजधानी भएको कारण पटना <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="बिहार">बिहार</a>लाई सबै प्रमुख सहरहरूबाट सडक मार्गद्धारा जोडीएको छ। बिहारको सबै जिल्ला सदर मुकाम तथा झारखंडको केही सहरहरूको लागि नियमित बस-सेवा यहाँबाट उपलब्ध छ। गंगा नदीमा बनेको <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80_%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A5%81&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="महात्मा गान्धी सेतु (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">महात्मा गान्धी सेतु</a>द्धारा पटना <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="हाजीपुर">हाजीपुर</a>सँग जोडिएको छ। </p> <p><b>रेल यातायात</b> </p><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Patna-station.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Patna-station.jpg/280px-Patna-station.jpg" decoding="async" width="280" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Patna-station.jpg/420px-Patna-station.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Patna-station.jpg/560px-Patna-station.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="394" /></a><figcaption>Patna railway station</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B2" title="भारतीय रेल">भारतीय रेल</a>को <a rel="nofollow" class="external text" href="http://indianrailways.gov.in/maps/all_india.htm">नक्सा</a> मा पटना एउटा महत्त्वपूर्ण जंक्शन हो। भारतीय रेलद्धारा राष्ट्रिय राजधानी <a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">दिल्ली</a>को अतिरिक्त यहाँबाट <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%88" title="मुम्बई">मुम्बई</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%88" title="चेन्नई">चेन्नई</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="कोलकाता">कोलकाता</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B9%E0%A4%AE%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="अहमदाबाद">अहमदाबाद</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81" title="जम्मु">जम्मू</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A4%B8%E0%A4%B0" title="अमृतसर">अमृतसर</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="गुवाहाटी">गुवाहाटी</a> तथा अन्य महत्त्वपूर्ण सहरहरूको लागि सीधा रेल उपलब्ध छ। पटना देशलाई अन्य सबै महत्त्वपूर्ण सहरहरूबाट रेलमार्गद्धारा जोडिएको छ। पटनाबाट जाने वाला रेलवे मार्ग हुन- <i>पटना-मोकामा</i>, <i>पटना-मुगलसराय' तथा </i>पटना-गया<i>। यो <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%B5%E0%A5%87&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पूर्व रेलवे (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पूर्व रेलवे</a>को दिल्ली-हावडा मुख्य मार्गमा स्थित छ।</i> </p><p><b>हवाई यातायात</b> पटनाको अन्तर्राष्ट्रिय हवाई मैदानको नाम <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%95_%E0%A4%9C%E0%A4%AF%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B6_%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A3_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="लोकनायक जयप्रकाश नारायण विमानस्थल (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">लोकनायक जयप्रकाश नारायण विमानस्थल</a> हो र यो नगरको पश्चिमी भागमा अवस्थित छ। भारतीय नागरिक उड्यन प्राधिकरणद्धारा सञ्चालित लोकनायक जयप्रकाश हवाईक्षेत्र, पटना (IATA कोड- PAT) अन्तर्देशीय तथा सीमित अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरूलाई लागि बनेको हो। इंडियन, किंगफिशर, जेटएयर, स्पाइसजेट तथा इंडिगोको उडानहरू <a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">दिल्ली</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A5%80" title="राँची">रांची</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="कोलकाता">कलकत्ता</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%88" title="मुम्बई">मुम्बई</a> तथा केही अन्य नगरहरूको लागि नियमित रूपबाट उपलब्ध छ। </p><p><b>जल यातायात</b> पटना शहर १६८० किलोमीटर लामो <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="प्रयागराज">इलाहाबाद</a>-<a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B9%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%8F&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="हल्दिए (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">हल्दिए</a> राष्ट्रिय जलमार्ग संख्या-१मा अवस्थित छ। गंगा नदीको प्रयोग नागरिक यातायातको लागि हालसम्म गरिन्थ्यो तर यसको माथी पुल बनेको कारण यसको महत्त्व अब भारवहनको लागि सीमित भएर रहेको छ। देशको एकमात्र राष्ट्रिय अन्तर्देशीय नौकायन संस्थान पटनाको गायघाटमा स्थित छ। </p><p><b>स्थानीय यातायात</b> - पटना सहरको सार्वजनिक यातायात मुख्यतः नगर बस, औटोरिक्शा र साइकिल रिक्शामा आश्रित छ। लगभग ३० किलोमीटर लामो र ५ किलोमीटर चौडा राज्यको राजधानीलाई यातायातको आवश्यकहरू मुख्यरूपबाट औटोरिक्शा (जसलाई <i>टेम्पो</i> पनि भनिन्छ) नै पूरा गर्छं। स्थानीय भ्रमण हेतु टैक्सी सेवा उपलब्ध छ, जुन निजी मालिकहरूद्धारा सञ्चालित मंहगो साधन हो। नगर बस सेवा केही इलाकोको लागि उपलब्ध छ तर त्यसको सेवा र समयसारणी भरोसा गर्न लायक छैन। नगरको मुख्य मार्ग अशोक राजपथ टेम्पो, साइकिल-रिक्शा तथा निजी दुई पाङ्ग्रे र चार पाङ्ग्रे वाहनहरूको कारण संधै जामको शिकार भै रहन्छ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="आर्थिक_स्थिति"><span id=".E0.A4.86.E0.A4.B0.E0.A5.8D.E0.A4.A5.E0.A4.BF.E0.A4.95_.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.A5.E0.A4.BF.E0.A4.A4.E0.A4.BF"></span>आर्थिक स्थिति</h2></div> <p>प्राचीन कालमा व्यापारको केन्द्र रहेको यस शहरमा अब निर्यात गर्न लायक कम उत्पादन नै बन्छन, जबकी बिहारको अन्य हिस्साहरूमा पटनाको पूर्वी पुरानो भाग (पटना सिटी) निर्मित मालको मांग भएको कारण केही उद्योग धंधा विकास भै रहेका छन। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="दर्शनीय_स्थल"><span id=".E0.A4.A6.E0.A4.B0.E0.A5.8D.E0.A4.B6.E0.A4.A8.E0.A5.80.E0.A4.AF_.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.A5.E0.A4.B2"></span>दर्शनीय स्थल</h2></div> <ul><li><b>अगम कुआ</b> – मौर्य वंशको शासक सम्राट अशोकको कालको एउटा कुआ गुलजारबाग स्टेशनको नजीकै अवस्थित छ। नजीकै नै स्थित एउटा मन्दिर स्थानीय मानिसहरूको विवाहको लागि मह्त्वपूर्ण स्थल हो।</li> <li><b>कुम्रहेर</b> - चंद्रगुप्त मौर्य, बिन्दुसार तथा अशोक कालीन पाटलिपुत्रको भग्नावशेष हेर्नको लागि यो सबै भन्दा राम्रो ठाउँ हो। कुम्रहेर परिसर भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण विभागद्धारा संरक्षित तथा सञ्चालित छ र सोमवार छोडेर हप्ताको हरेक दिन १० बजे देखि ५ बजे सम्म खुला रहन्छ।</li> <li><b>बेगू हज्जामको मस्जिद</b> सन् १४८९ मा बङ्गालको शासक अलाउद्दीन शाह द्धारा निर्मित</li> <li>'<i>पत्थरको मस्जिद</i> - <a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जहाँगीर">जहाँगीर</a>को छोरा परवेजद्धारा १६६१मा निर्मित यो सानो मस्जिद अशोक राजपथमा सुलतानगंजमा स्थित छ।</li> <li><b>शेरशाहको मस्जिद</b> अफगान शैलीमा बनेको यो मस्जिद बिहारको महान शासक शेरशाह सूरीद्धारा १५४०-१५४५को बीच बनाईएको थियो। पटनामा बनेको यो सबै भन्दा ठूलो मस्जिद हो।</li> <li><b>पादरीको महल</b> - सन १७७२ मा निर्मित बिहारको प्राचीनतम चर्च <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="बङ्गाल">बङ्गाल</a>को नवाब <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="मीर कासिम (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">मीर कासिम</a> तथा ब्रिटिस <a href="/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F_%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="इस्ट इन्डिया कम्पनी">ईस्ट इन्डिया कम्पनी</a>को बीचको मनमुटाबको साक्षी हो।।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%96%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%B6_%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="खुदाबख्श ल्याएब्रेरी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">खुदाबख्श ल्याएब्रेरी</a></b> अशोक राजपथमा स्थित यो राष्ट्रिय पुस्तकालय १८९१मा स्थापित भएको थियो। यहाँ केही अतिदुर्लभ मुगल कालीन पांडुलिपिहरू छन्।</li> <li><b>किला हाउस (जालान हाउस)</b> दीवान बहादुर राधाकृष्ण जालानद्धारा शेरशाहको किल्लाको अवशेषमा निर्मित यस भवनमा हीरा जवाहरात तथा चिनिया वस्तुहरूको एक निजी सङ्ग्रहेलय छ।</li></ul> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Harmandir_Patna.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Harmandir_Patna.jpg/150px-Harmandir_Patna.jpg" decoding="async" width="150" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Harmandir_Patna.jpg/225px-Harmandir_Patna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Harmandir_Patna.jpg/300px-Harmandir_Patna.jpg 2x" data-file-width="992" data-file-height="1058" /></a><figcaption>हरमन्दिर साहेब, पटना सिटी</figcaption></figure> <ul><li><b>तख्त श्रीहरमन्दिर</b> पटना सिखहरूको दसौं र अन्तिम <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%82_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="गुरू गोविन्द सिंह (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">गुरू गोविन्द सिंह</a>को जन्मस्थल हो। नवम गुरू श्री <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A4%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A4%AC%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="तेगबहादुर (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">तेगबहादुर</a> पटनामा रहेको बेला गुरू गोविन्दसिंहले आफ्नो बाल्यकालको केही वर्ष पटना सिटीमा बिताए थिए। बालक गोविन्दरायको बाल्यकालको पंगुरा (पालना), फलामको चार तीर, तरवार, पादुका तथा 'हुकुमनामा' यहाँ गुरूद्धारमा सुरक्षित छ। यो स्थल सिक्खहरूको लागि अति पवित्र छ।</li> <li><b>महावीर मन्दिर</b> संकटमोचन रामभक्त हनुमान <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B0" title="मन्दिर">मन्दिर</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%9C%E0%A4%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पटना जंक्शन (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पटना जंक्शन</a>को ठीक बाहिर बनेको छ। न्यू मार्किटमा बनेको मस्जिदसँग खडा यो मन्दिर हिंदू-मुस्लिम एकताको प्रतीक हो।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80_%E0%A4%AE%E0%A5%88%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="गान्धी मैदान (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">गान्धी मैदान</a></b> वर्तमान सहरको मध्यभागमा स्थित यो विशाल मैदान पटनाको दिल हो। जनसभा, सम्मेलन तथा राजनीतिक र्‍यालिहरूको अतिरिक्त यो मैदान पुस्तक मेला तथा दैनिक व्यायामको पनि केन्द्र हो। यसको चारैतिर अति महत्त्वपूर्ण सरकारी भबनहरू र प्रशासनिक तथा मनोरंजन केन्द्र बनेका छन्।</li> <li><b>गोलघर</b> १७७० ईस्वीमा यस क्षेत्रमा आएको भयंकर अकाल पछि खाद्यन्न भंडारणको लागि बनायाइयो यो गोलाकार भबन आफ्नो खास आकृतिको लागि प्रसिद्ध छ। १७८६ ईस्वीमा जन गार्स्टिनद्धारा निर्माण पछि देखि गोलघर पटना सहरको प्रतीक चिह्न बन्यो। दुई तर्फ बनेको सीढिहरू देखि माथि गएर नजीकै नै बहने <a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="गङ्गा नदी">गंगा</a> र यसको परिवेशको शानदार अवलोकन संभव छ।</li> <li><b>गान्धी सङ्ग्रहालय</b> गोलघरको अगाडि बनेको बाँकीपुर बालिका उच्च विद्धालयको छेउमा <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गान्धी">महात्मा गान्धी</a>को स्मृतिसँग जोडीएको चीजहरूको नायाब सङ्ग्रह देख्न सकिन्छ। हालमा त्यहि परिसरमा स्थापित <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A7%E0%A4%BF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="चाणक्य विधि विश्वविद्धालय (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">चाणक्य विधि विश्वविद्धालय</a>को अध्ययन केन्द्र पनि अवलोकन योग्य छ।</li> <li><b>श्रीकृष्ण विज्ञान केंद्र</b> गान्धी मैदानको पश्चिम भागमा बनेको विज्ञान परिसर स्कूली शिक्षामा लगेका बालकहरूको लागि ज्ञानवर्धक केन्द्र हो।</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%AF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पटना सङ्ग्रहेलय (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पटना सङ्ग्रहेलय</a></b> जादूघरको नामले पनि जानेनिने यस म्यूजियममा प्राचीन पटनाको <a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%81_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="हिन्दु धर्म">हिन्दू</a> तथा बौद्ध धर्मको धेरै निशानि छन्। लगभग ३० करोड वर्ष पुराना रुखको मुल भागको फसिल यहाँको विशेष धरोहर हो।</li> <li><b>ताराघर</b> सङ्ग्रहालयको नजीकै बनाइएको इन्दिरा गान्धी विज्ञान परिसरमा बनेको ताराघर देशमा वृहत्तम छ।</li> <li><b>सदाकत आश्रम</b> - देशरत्न <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="राजेन्द्र प्रसाद">राजेन्द्र प्रसाद</a>को कर्मभूमि।</li> <li><b>सञ्जय गान्धी जैविक उद्धान</b> - राज्यपालको सरकारी निवास राजभवनको पछाडी अवस्थित <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%9C%E0%A5%88%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%89%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="जैविक उद्धान (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">जैविक उद्धान</a> सहरको फोक्सो हो। विज्ञान प्रेमियहरूलाई लागि यो जन्तु तथा वानस्पतिक अनुसन्धानको केन्द्र हो। व्यायाम गर्नेहरू तथा पिकनिकको लागि यो मन लाग्दो स्थल हो। <ul><li><b>दरभंगा हाउस</b> यसलाई नवलखा भवन पनि भन्छन्ं। यसको निर्माण दरभंगाको महाराज कामेश्वर सिंहले गराएका थिए। गङ्गाको तटमा अवस्थित यस प्रासादमा पटना विश्वविद्धालयको स्नातकोत्तर विभागहरूको कार्यालय छ। यसको परिसरमा एउटा काली मन्दिर पनि छ जहाँ राजा आफू अर्चना गर्ने गर्थे।</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="पटनाको_नजिक"><span id=".E0.A4.AA.E0.A4.9F.E0.A4.A8.E0.A4.BE.E0.A4.95.E0.A5.8B_.E0.A4.A8.E0.A4.9C.E0.A4.BF.E0.A4.95"></span>पटनाको नजिक</h3></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="आरा">आरा</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%A7_%E0%A4%97%E0%A4%AF%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="बोध गया (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">बोध गया</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="वैशाली">वैशाली</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%BE" title="नालन्दा">नालंदा</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%80&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="पावापुरी (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पावापुरी</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="राजगीर">राजगीर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="हाजीपुर">हाजीपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B0" title="मनेर">मनेर</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="शिक्षा"><span id=".E0.A4.B6.E0.A4.BF.E0.A4.95.E0.A5.8D.E0.A4.B7.E0.A4.BE"></span>शिक्षा</h2></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9_%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A3_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%81%E0%A4%B9_%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="अनुग्रह नारायण सिँह कलेज (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">अनुग्रह नारायण सिँह कलेज</a> पटनाको प्रशिद्द कलेज हो। यसले शिक्षाको क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिएकोछ। प्रायः बिहार बोर्ड तथा सीबीएसईका स्कूलहरू छन्। हालमा अनिं बिहार कलेज अफ इंजीनियरिंगलाई एनआईसुइहरू दर्जा दिइएको छ। पटना यूनिभर्सिटी, मगध विश्वविद्धालय तथा नालन्दा ओपेन यूनिभर्सिटी यी तीन विश्वविद्धालय हुन् जसका शिक्षण संस्थान सहरमा छन्। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="सन्दर्भ"><span id=".E0.A4.B8.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.A6.E0.A4.B0.E0.A5.8D.E0.A4.AD"></span>सन्दर्भ</h2></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="बाहिरका_लिङ्कहरू"><span id=".E0.A4.AC.E0.A4.BE.E0.A4.B9.E0.A4.BF.E0.A4.B0.E0.A4.95.E0.A4.BE_.E0.A4.B2.E0.A4.BF.E0.A4.99.E0.A5.8D.E0.A4.95.E0.A4.B9.E0.A4.B0.E0.A5.82"></span>बाहिरका लिङ्कहरू</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bstdc.bih.nic.in/Patna.htm">बिहार राज्यको पर्यटन विभाग (अङ्ग्रेजीमा)</a> <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A8" title="वेब्याक मेसिन">वेब्याक मेसिन</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140918091228/http://bstdc.bih.nic.in/patna.htm">अभिलेखिकरण</a> २०१४-०९-१८ मिति</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.indev.nic.in/spicmacay/patna.html">पटनाको संक्षिप्त इतिहास (अङ्ग्रेजीमा)</a> <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A8" title="वेब्याक मेसिन">वेब्याक मेसिन</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050314003727/http://www.indev.nic.in/spicmacay/patna.html">अभिलेखिकरण</a> २००५-०३-१४ मिति</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="तस्वीर_पञ्जिका"><span id=".E0.A4.A4.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.B5.E0.A5.80.E0.A4.B0_.E0.A4.AA.E0.A4.9E.E0.A5.8D.E0.A4.9C.E0.A4.BF.E0.A4.95.E0.A4.BE"></span>तस्वीर पञ्जिका</h2></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 744px;"> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Secretariat_Building_patna.JPG" class="mw-file-description" title="विधान सभा"><img alt="विधान सभा" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Secretariat_Building_patna.JPG/143px-Secretariat_Building_patna.JPG" decoding="async" width="143" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Secretariat_Building_patna.JPG/215px-Secretariat_Building_patna.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Secretariat_Building_patna.JPG/286px-Secretariat_Building_patna.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1684" /></a></span></div> <div class="gallerytext">विधान सभा</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=Patna-ganga.jpg" class="new" title="चित्र:Patna-ganga.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Mahatma Gandhi Setu on Ganga, Patna</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Mahatma_Gandhi_Setu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mahatma Gandhi Setu (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Mahatma Gandhi Setu</a> on <a href="/w/index.php?title=Ganga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ganga (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Ganga</a>, Patna</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad,_on_the_Ganges_-_British_Library_X757(11).jpg" class="mw-file-description" title="Vishkomann Tower"><img alt="Vishkomann Tower" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad%2C_on_the_Ganges_-_British_Library_X757%2811%29.jpg/143px-Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad%2C_on_the_Ganges_-_British_Library_X757%2811%29.jpg" decoding="async" width="143" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad%2C_on_the_Ganges_-_British_Library_X757%2811%29.jpg/215px-Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad%2C_on_the_Ganges_-_British_Library_X757%2811%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad%2C_on_the_Ganges_-_British_Library_X757%2811%29.jpg/286px-Village_and_Pagoda_below_Patna_Azimabad%2C_on_the_Ganges_-_British_Library_X757%2811%29.jpg 2x" data-file-width="712" data-file-height="533" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Vishkomann_Tower&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Vishkomann Tower (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Vishkomann Tower</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=Patnahighcourt.jpg" class="new" title="चित्र:Patnahighcourt.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Patna High Court</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Patna_High_Court&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Patna High Court (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Patna High Court</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=Kargil_Chowraha.jpg" class="new" title="चित्र:Kargil Chowraha.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Kargil Chowk</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Kargil_Chowk&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kargil Chowk (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Kargil Chowk</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=Patna_Golghar.jpg" class="new" title="चित्र:Patna Golghar.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Golghar</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Golghar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Golghar (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Golghar</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Patnamuseum1.JPG" class="mw-file-description" title="Patna Museum (Jadughar)"><img alt="Patna Museum (Jadughar)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Patnamuseum1.JPG/143px-Patnamuseum1.JPG" decoding="async" width="143" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Patnamuseum1.JPG/215px-Patnamuseum1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Patnamuseum1.JPG/286px-Patnamuseum1.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Patna_Museum&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Patna Museum (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Patna Museum</a> (Jadughar)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=Patna_Transport.jpg" class="new" title="चित्र:Patna Transport.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Parivahan Bhawan</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> Parivahan Bhawan </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=Kumhrar.jpg" class="new" title="चित्र:Kumhrar.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Kumhrar's "80 pillar Hall"</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Kumhrar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kumhrar (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Kumhrar</a>'s "80 pillar Hall"</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Harmandir_Patna.jpg" class="mw-file-description" title="Takht Shri Patna Sahib"><img alt="Takht Shri Patna Sahib" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Harmandir_Patna.jpg/117px-Harmandir_Patna.jpg" decoding="async" width="117" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Harmandir_Patna.jpg/176px-Harmandir_Patna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Harmandir_Patna.jpg/234px-Harmandir_Patna.jpg 2x" data-file-width="992" data-file-height="1058" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Takht_Shri_Patna_Sahib&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Takht Shri Patna Sahib (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Takht Shri Patna Sahib</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:GangacollectorateGhat.JPG" class="mw-file-description" title="View of river Ganga from Collectorate Ghat"><img alt="View of river Ganga from Collectorate Ghat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/GangacollectorateGhat.JPG/143px-GangacollectorateGhat.JPG" decoding="async" width="143" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/GangacollectorateGhat.JPG/215px-GangacollectorateGhat.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/GangacollectorateGhat.JPG/286px-GangacollectorateGhat.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> View of river <a href="/w/index.php?title=Ganga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ganga (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Ganga</a> from Collectorate Ghat</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=ShivsagarRamgoolamStatueInPatna.JPG" class="new" title="चित्र:ShivsagarRamgoolamStatueInPatna.JPG"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Sri Seewoosagur Ramgoolam Statue</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> Sri <a href="/w/index.php?title=Seewoosagur_Ramgoolam&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Seewoosagur Ramgoolam (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Seewoosagur Ramgoolam</a> Statue</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Darbhanga_house.JPG" class="mw-file-description" title="Darbhanga House at Kali Ghat"><img alt="Darbhanga House at Kali Ghat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Darbhanga_house.JPG/143px-Darbhanga_house.JPG" decoding="async" width="143" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Darbhanga_house.JPG/215px-Darbhanga_house.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Darbhanga_house.JPG/286px-Darbhanga_house.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Darbhanga House at Kali Ghat</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Giraffe_at_patna_zoo.JPG" class="mw-file-description" title="Giraffe at Patna Zoo"><img alt="Giraffe at Patna Zoo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Giraffe_at_patna_zoo.JPG/143px-Giraffe_at_patna_zoo.JPG" decoding="async" width="143" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Giraffe_at_patna_zoo.JPG/215px-Giraffe_at_patna_zoo.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Giraffe_at_patna_zoo.JPG/286px-Giraffe_at_patna_zoo.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Giraffe at <a href="/w/index.php?title=Patna_Zoo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Patna Zoo (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Patna Zoo</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 173px; height: 155px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG" class="mw-file-description" title="Moin Ul Haque Stadium"><img alt="Moin Ul Haque Stadium" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG/143px-Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG" decoding="async" width="143" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG/215px-Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG/286px-Moin-Ul-Haque_Stadium.JPG 2x" data-file-width="1962" data-file-height="1302" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Moin_Ul_Haque_Stadium&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Moin Ul Haque Stadium (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Moin Ul Haque Stadium</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="height: 155px;"><span typeof="mw:Error mw:File"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Upload&amp;wpDestFile=S_K_Memorial_Hall.JPG" class="new" title="चित्र:S K Memorial Hall.JPG"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="143" data-height="125">Shri Krishna Memorial Hall</span></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/w/index.php?title=Shri_Krishna_Memorial_Hall&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Shri Krishna Memorial Hall (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">Shri Krishna Memorial Hall</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="स्रोत्र"><span id=".E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.B0.E0.A5.8B.E0.A4.A4.E0.A5.8D.E0.A4.B0"></span>स्रोत्र</h2></div> <ul><li>"Patna," Microsoft® Encarta® Encyclopedia २००१</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1175159">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1239113">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="भारतका_राज्य_तथा_सङ्घ_राज्य_क्षेत्रको_राजधानीहरू" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1175159"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1239082">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-हेर्ने"><a href="/wiki/%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE:%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82" title="ढाँचा:भारतका राज्य र केन्द्र शासित प्रदेशका राजधानीहरू"><abbr title="यो ढाँचा हेर्ने">हे</abbr></a></li><li class="nv-वार्ता"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ढाँचा वार्ता:भारतका राज्य र केन्द्र शासित प्रदेशका राजधानीहरू (पृष्ठ उपलब्ध छैन)"><abbr title="यो ढाँचा बारे चर्चा गर्ने">वा</abbr></a></li><li class="nv-सम्पादन"><a class="external text" href="https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE:%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82&amp;action=edit"><abbr title="यो ढाँचा सम्पादन गर्ने">स</abbr></a></li></ul></div><div id="भारतका_राज्य_तथा_सङ्घ_राज्य_क्षेत्रको_राजधानीहरू" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%A4%E0%A4%A5%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%98_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82" title="भारतका राज्य तथा सङ्घ राज्य क्षेत्रको राजधानीहरू">भारतका राज्य तथा सङ्घ राज्य क्षेत्रको राजधानीहरू</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">प्रशासनिक</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="अगरतला">अगरतला</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%87%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%B2" title="आइजोल">आइजोल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A5%80" title="अमरावती">अमरावती</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%B0" title="बेङ्गलोर">बेङ्गलोर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8B%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="भोपाल">भोपाल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0" title="भुवनेश्वर">भुवनेश्वर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A4%97%E0%A4%A2" title="चण्डीगढ">चण्डीगढ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%88" title="चेन्नई">चेन्नई</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%AE%E0%A4%A8" title="दमन">दमन</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%A8" title="देहरादुन">देहरादुन</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="दिसपुर">दिसपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="गान्धीनगर">गान्धीनगर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%95" title="गान्तोक">गान्तोक</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%88%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="हैदराबाद">हैदराबाद</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="इम्फाल">इम्फाल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%9F%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="ईटानगर">ईटानगर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AF%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="जयपुर">जयपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81" title="जम्मु">जम्मु</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="कारगिल">कारगिल</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%80" title="कवरत्ती">कवरत्ती</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%BE" title="कोहिमा">कोहिमा</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="कोलकाता">कोलकाता</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%B9" title="लेह">लेह</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%96%E0%A4%A8%E0%A4%8A" title="लखनऊ">लखनऊ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%88" title="मुम्बई">मुम्बई</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">नयाँ दिल्ली</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%A3%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="पणजी">पणजी</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">पटना</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80" title="पुदुच्चेरी">पुदुच्चेरी</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F_%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%B0" class="mw-redirect" title="पोर्ट ब्लेर">पोर्ट ब्लेर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A5%80" title="राँची">राँची</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="रायपुर">रायपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%99" title="सिलोङ">सिलोङ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="सिमला">सिमला</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="श्रीनगर">श्रीनगर</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%AE" title="तिरुवनन्तपुरम">तिरुवनन्तपुरम</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">विधायी</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="अगरतला">अगरतला</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%87%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%B2" title="आइजोल">आइजोल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A5%80" title="अमरावती">अमरावती</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%B0" title="बेङ्गलोर">बेङ्गलोर</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%AE" title="बेलगाम">बेलगाम</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A4%B8%E0%A5%88%E0%A4%81%E0%A4%A3" title="भराडीसैँण">भराडीसैँण</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8B%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="भोपाल">भोपाल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0" title="भुवनेश्वर">भुवनेश्वर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A4%97%E0%A4%A2" title="चण्डीगढ">चण्डीगढ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%88" title="चेन्नई">चेन्नई</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="धर्मशाला">धर्मशाला</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%A8" title="देहरादुन">देहरादुन</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="गान्धीनगर">गान्धीनगर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%95" title="गान्तोक">गान्तोक</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="गुवाहाटी">गुवाहाटी</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%88%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="हैदराबाद">हैदराबाद</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="इम्फाल">इम्फाल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%9F%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="ईटानगर">ईटानगर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AF%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="जयपुर">जयपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81" title="जम्मु">जम्मु</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%BE" title="कोहिमा">कोहिमा</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="कोलकाता">कोलकाता</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%96%E0%A4%A8%E0%A4%8A" title="लखनऊ">लखनऊ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%88" title="मुम्बई">मुम्बई</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="नागपुर">नागपुर</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">नयाँ दिल्ली</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">पटना</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80" title="पुदुच्चेरी">पुदुच्चेरी</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AE" title="पोरवोरिम">पोरवोरिम</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="रायपुर">रायपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A5%80" title="राँची">राँची</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%99" title="सिलोङ">सिलोङ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="सिमला">सिमला</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="श्रीनगर">श्रीनगर</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%AE" title="तिरुवनन्तपुरम">तिरुवनन्तपुरम</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">न्यायिक</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="अगरतला">अगरतला</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B9%E0%A4%AE%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="अहमदाबाद">अहमदाबाद</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A5%80" title="अमरावती">अमरावती</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%B0" title="बेङ्गलोर">बेङ्गलोर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="बिलासपुर">बिलासपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A4%97%E0%A4%A2" title="चण्डीगढ">चण्डीगढ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%88" title="चेन्नई">चेन्नई</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%9F%E0%A4%95" title="कटक">कटक</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%95" title="गान्तोक">गान्तोक</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="गुवाहाटी">गुवाहाटी</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%88%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="हैदराबाद">हैदराबाद</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="इम्फाल">इम्फाल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AC%E0%A4%B2%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="जबलपुर">जबलपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%A7%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0" title="जोधपुर">जोधपुर</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81" title="जम्मु">जम्मु</a> (<i>हिउँद</i>)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A4%BF" title="कोच्चि">कोच्चि</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="कोलकाता">कोलकाता</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%88" title="मुम्बई">मुम्बई</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%88%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="नैनीताल">नैनीताल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="नयाँ दिल्ली">नयाँ दिल्ली</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">पटना</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="प्रयागराज">प्रयागराज</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A5%80" title="राँची">राँची</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%99" title="सिलोङ">सिलोङ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="सिमला">सिमला</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="श्रीनगर">श्रीनगर</a> (<i>ग्रीष्म</i>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1120206">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1160574">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="विकिमिडिया कमन्स">विकिमिडिया कमन्स</a>मा <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Patna" class="extiw" title="commons:Category:Patna">पटना</a></b> सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।</div></div> </div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐7c55db6c78‐wfdsh Cached time: 20241028004257 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.210 seconds Real time usage: 0.353 seconds Preprocessor visited node count: 493/1000000 Post‐expand include size: 22396/2097152 bytes Template argument size: 243/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 20976/5000000 bytes Lua time usage: 0.095/10.000 seconds Lua memory usage: 1252540/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 276.216 1 -total 33.37% 92.176 1 ढाँचा:भारतका_राज्य_र_केन्द्र_शासित_प्रदेशका_राजधानीहरू 31.95% 88.257 1 ढाँचा:Navbox 19.68% 54.351 1 ढाँचा:Commonscat 17.57% 48.534 1 ढाँचा:Commons 16.39% 45.258 1 ढाँचा:Sister 14.03% 38.760 1 ढाँचा:Side_box 9.29% 25.671 3 ढाँचा:Webarchive 1.24% 3.437 1 ढाँचा:Reflist 0.49% 1.347 1 ढाँचा:बसोबास --> <!-- Saved in parser cache with key newiki:pcache:idhash:9923-0!canonical and timestamp 20241028004257 and revision id 1217033. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""><pre>"<a dir="ltr" href="https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=पटना&amp;oldid=1217033">https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=पटना&amp;oldid=1217033</a>" बाट अनुप्रेषित </pre></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Categories" title="विशेष:Categories">श्रेणीहरू</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="श्रेणी:राज्यको राजधानी">राज्यको राजधानी</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="श्रेणी:बिहार">बिहार</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="श्रेणी:पटना (पृष्ठ उपलब्ध छैन)">पटना</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">लुकाइएका श्रेणीहरू: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%9F%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A5%8B_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:टुटेको फाइल लिङ्कहरूसितको पृष्ठ">टुटेको फाइल लिङ्कहरूसितको पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96_%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE_%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="श्रेणी:वेब अभिलेख ढाँचा वेब्याक सूत्र">वेब अभिलेख ढाँचा वेब्याक सूत्र</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> यो पृष्ठलाई अन्तिमपटक १४:२५, ६ मे २०२४ मा परिवर्तन गरिएको थियो।</li> <li id="footer-info-copyright">यस पाठ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">क्रिएटिभ कमन्स एट्रिब्युसन/सेयर-अलाइक अनुमति पत्र</a>अन्तर्गत उपलब्ध छ; अतिरिक्त सर्तहरू लागू हुन सक्छन्। जानकारीको लागि <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">प्रयोगका सर्तहरू</a> हेर्नुहोस्।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">गोपनियता नीति</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A4%BE">विकिपिडियाको बारेमा</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF">अस्वीकारोक्तिहरू</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">आचार संहिता</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">विकासकर्ताहरू</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ne.wikipedia.org">तथ्याङ्कहरू</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">स्मृतिशेष विवरण</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ne.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;printable=yes&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">मोबाइल अवलोकन</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-7ztkk","wgBackendResponseTime":196,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.210","walltime":"0.353","ppvisitednodes":{"value":493,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":22396,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":243,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":20976,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 276.216 1 -total"," 33.37% 92.176 1 ढाँचा:भारतका_राज्य_र_केन्द्र_शासित_प्रदेशका_राजधानीहरू"," 31.95% 88.257 1 ढाँचा:Navbox"," 19.68% 54.351 1 ढाँचा:Commonscat"," 17.57% 48.534 1 ढाँचा:Commons"," 16.39% 45.258 1 ढाँचा:Sister"," 14.03% 38.760 1 ढाँचा:Side_box"," 9.29% 25.671 3 ढाँचा:Webarchive"," 1.24% 3.437 1 ढाँचा:Reflist"," 0.49% 1.347 1 ढाँचा:बसोबास"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.095","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1252540,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c55db6c78-wfdsh","timestamp":"20241028004257","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u092a\u091f\u0928\u093e","url":"https:\/\/ne.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q80484","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q80484","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0935\u093f\u0915\u093f\u092e\u093f\u0921\u093f\u092f\u093e \u092b\u093e\u0909\u0928\u094d\u0921\u0947\u0938\u0928, \u0928\u093f\u0917\u092e","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-03-30T09:49:33Z","dateModified":"2024-05-06T08:40:58Z"}</script> </body> </html>

Pages： 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10