CINXE.COM

Cultura Clássica de Veracruz – Wikipédia, a enciclopédia livre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pt" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Cultura Clássica de Veracruz – Wikipédia, a enciclopédia livre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ptwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janeiro","fevereiro","março","abril","maio","junho","julho","agosto","setembro","outubro","novembro","dezembro"],"wgRequestId":"fc650b78-7e17-450f-82d6-b3e93d009ff6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Cultura_Clássica_de_Veracruz","wgTitle":"Cultura Clássica de Veracruz","wgCurRevisionId":68102382,"wgRevisionId":68102382,"wgArticleId":2514242,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["!Páginas com erros CS1: caracteres invisíveis","!Artigos com ligações inativas","!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN","Culturas da Mesoamérica","Veracruz"],"wgPageViewLanguage":"pt","wgPageContentLanguage":"pt","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Cultura_Clássica_de_Veracruz","wgRelevantArticleId":2514242,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[ ],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pt","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pt"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2379418","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.30"};RLSTATE={"ext.gadget.FeedbackHighlight-base" :"ready","ext.gadget.keepPDU":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Topicon","ext.gadget.Metacaixa","ext.gadget.TitleRewrite","ext.gadget.ElementosOcultaveis","ext.gadget.FeedbackHighlight","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.NewVillagePump","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.charinsert", "ext.gadget.requestForAdminship","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.PagesForDeletion","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.gadget.FeedbackHighlight-base%2CkeepPDU&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Classic_sites_1_PT.svg/1200px-Classic_sites_1_PT.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1057"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Classic_sites_1_PT.svg/800px-Classic_sites_1_PT.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="705"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Classic_sites_1_PT.svg/640px-Classic_sites_1_PT.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="564"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Cultura Clássica de Veracruz – Wikipédia, a enciclopédia livre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pt.m.wikipedia.org/wiki/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (pt)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pt.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="&#039;&#039;Feed&#039;&#039; Atom Wikipédia" href="/w/index.php?title=Especial:Mudan%C3%A7as_recentes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Cultura_Clássica_de_Veracruz rootpage-Cultura_Clássica_de_Veracruz skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar para o conteúdo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegação </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" title="Visitar a página principal [z]" accesskey="z"><span>Página principal</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Conte%C3%BAdo_destacado"><span>Conteúdo destacado</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Eventos_atuais" title="Informação temática sobre eventos atuais"><span>Eventos atuais</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Esplanada"><span>Esplanada</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleat%C3%B3ria" title="Carregar página aleatória [x]" accesskey="x"><span>Página aleatória</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%C3%8Dndice"><span>Portais</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Informe_um_erro"><span>Informar um erro</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_especiais"><span>Páginas especiais</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Colaboração </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-welcome" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Boas-vindas"><span>Boas-vindas</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_principal" title="Um local reservado para auxílio."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-Páginas-de-testes-públicas" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_de_testes"><span>Páginas de testes públicas</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Portal_comunit%C3%A1rio" title="Sobre o projeto"><span>Portal comunitário</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mudan%C3%A7as_recentes" title="Uma lista de mudanças recentes nesta wiki [r]" accesskey="r"><span>Mudanças recentes</span></a></li><li id="n-maintenance" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Manuten%C3%A7%C3%A3o"><span>Manutenção</span></a></li><li id="n-createpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Guia_de_edi%C3%A7%C3%A3o/Como_come%C3%A7ar_uma_p%C3%A1gina"><span>Criar página</span></a></li><li id="n-newpages-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_novas"><span>Páginas novas</span></a></li><li id="n-contact-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contato"><span>Contato</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pt.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Pesquisar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia" aria-label="Pesquisar na Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas pessoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspeto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspeto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt" class=""><span>Donativos</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Cultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório" class=""><span>Criar uma conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Cultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o" class=""><span>Entrar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Mais opções" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas pessoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas pessoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu do utilizador" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt"><span>Donativos</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Cultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Criar uma conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Cultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Entrar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores sem sessão iniciada <a href="/wiki/Ajuda:Introduction" aria-label="Saiba mais sobre edição"><span>saber mais</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minhas_contribui%C3%A7%C3%B5es" title="Uma lista de edições feitas a partir deste endereço IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuições</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minha_discuss%C3%A3o" title="Discussão sobre edições feitas a partir deste endereço IP [n]" accesskey="n"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eocultar\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"pt\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Conteúdo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Conteúdo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Início</div> </a> </li> <li id="toc-Características" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Características"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Características</span> </div> </a> <ul id="toc-Características-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Estrutura_social" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura_social"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Estrutura social</span> </div> </a> <ul id="toc-Estrutura_social-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jogo_de_bola_mesoamericano" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Jogo_de_bola_mesoamericano"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Jogo de bola mesoamericano</span> </div> </a> <ul id="toc-Jogo_de_bola_mesoamericano-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cerâmica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Cerâmica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Cerâmica</span> </div> </a> <ul id="toc-Cerâmica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Notas</span> </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referências" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referências"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Referências</span> </div> </a> <ul id="toc-Referências-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligações_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligações_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Ligações externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligações_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Índice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Cultura Clássica de Veracruz</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir para um artigo noutra língua. Disponível em 13 línguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-13" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">13 línguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%80%D1%83%D1%81" title="Класічная культура Веракрус — bielorrusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Класічная культура Веракрус" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Classic_Veracruz_culture" title="Classic Veracruz culture — inglês" lang="en" hreflang="en" data-title="Classic Veracruz culture" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglês" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cultura_del_centro_de_Veracruz" title="Cultura del centro de Veracruz — espanhol" lang="es" hreflang="es" data-title="Cultura del centro de Veracruz" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="عصر کلاسیک وراکروز — persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="عصر کلاسیک وراکروز" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Culture_classique_de_Veracruz" title="Culture classique de Veracruz — francês" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Culture classique de Veracruz" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francês" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cultura_classica_di_Veracruz" title="Cultura classica di Veracruz — italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Cultura classica di Veracruz" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="ვერაკრუსის კლასიკური კულტურა — georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვერაკრუსის კლასიკური კულტურა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cultura_Veracruzensis" title="Cultura Veracruzensis — latim" lang="la" hreflang="la" data-title="Cultura Veracruzensis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latim" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Veracruzcultuur" title="Veracruzcultuur — neerlandês" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Veracruzcultuur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Klassisk_Veracruz" title="Klassisk Veracruz — norueguês bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Klassisk Veracruz" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norueguês bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%80%D1%83%D1%81" title="Классическая культура Веракрус — russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Классическая культура Веракрус" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%80%D1%83%D1%81" title="Класична культура Веракрус — ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Класична культура Веракрус" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E9%9F%A6%E6%8B%89%E5%85%8B%E9%B2%81%E6%96%AF%E6%96%87%E5%8C%96" title="古韦拉克鲁斯文化 — chinês" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古韦拉克鲁斯文化" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinês" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2379418#sitelinks-wikipedia" title="Editar hiperligações interlínguas" class="wbc-editpage">Editar hiperligações</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaços nominais"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz" title="Ver a página de conteúdo [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Discuss%C3%A3o:Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Discussão sobre o conteúdo da página (página não existe) [t]" accesskey="t"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mudar a variante da língua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">português</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=history" title="Edições anteriores desta página. [h]" accesskey="h"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mais opções" > <div class="vector-menu-heading"> Operações </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=history"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Geral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_afluentes/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz" title="Lista de todas as páginas que contêm hiperligações para esta [j]" accesskey="j"><span>Páginas afluentes</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Altera%C3%A7%C3%B5es_relacionadas/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz" rel="nofollow" title="Mudanças recentes nas páginas para as quais esta contém hiperligações [k]" accesskey="k"><span>Alterações relacionadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pt.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Carregar_ficheiro" title="Carregar ficheiros [u]" accesskey="u"><span>Carregar ficheiro</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;oldid=68102382" title="Hiperligação permanente para esta revisão desta página"><span>Hiperligação permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=info" title="Mais informações sobre esta página"><span>Informações da página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;id=68102382&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informação sobre como citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FCultura_Cl%25C3%25A1ssica_de_Veracruz"><span>Obter URL encurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FCultura_Cl%25C3%25A1ssica_de_Veracruz"><span>Descarregar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Livro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Cultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz"><span>Criar um livro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=show-download-screen"><span>Descarregar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;printable=yes" title="Versão para impressão desta página [p]" accesskey="p"><span>Versão para impressão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros projetos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Classic_Veracruz" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2379418" title="Hiperligação para o elemento do repositório de dados [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspeto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pt" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Classic_sites_1_PT.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Classic_sites_1_PT.svg/310px-Classic_sites_1_PT.svg.png" decoding="async" width="310" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Classic_sites_1_PT.svg/465px-Classic_sites_1_PT.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Classic_sites_1_PT.svg/620px-Classic_sites_1_PT.svg.png 2x" data-file-width="613" data-file-height="540" /></a><figcaption>A cultura clássica de Veracruz e outros importantes assentamentos do período clássico.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:El_Taj%C3%ADn,_Nischenpyramide.(fcm).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/El_Taj%C3%ADn%2C_Nischenpyramide.%28fcm%29.jpg/310px-El_Taj%C3%ADn%2C_Nischenpyramide.%28fcm%29.jpg" decoding="async" width="310" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/El_Taj%C3%ADn%2C_Nischenpyramide.%28fcm%29.jpg/465px-El_Taj%C3%ADn%2C_Nischenpyramide.%28fcm%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/El_Taj%C3%ADn%2C_Nischenpyramide.%28fcm%29.jpg/620px-El_Taj%C3%ADn%2C_Nischenpyramide.%28fcm%29.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>A Pirâmide dos Nichos, El Tajín.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Panel9SBCTajin.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Panel9SBCTajin.JPG/310px-Panel9SBCTajin.JPG" decoding="async" width="310" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Panel9SBCTajin.JPG/465px-Panel9SBCTajin.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Panel9SBCTajin.JPG/620px-Panel9SBCTajin.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Um de vários murais do campo de jogo de bola Sul de El tajin, mostrando o sacrifício de um jogador de bola.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Palmas_(Mesoamerican_ballgame)_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Palmas_%28Mesoamerican_ballgame%29_2.jpg/310px-Palmas_%28Mesoamerican_ballgame%29_2.jpg" decoding="async" width="310" height="335" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Palmas_%28Mesoamerican_ballgame%29_2.jpg/465px-Palmas_%28Mesoamerican_ballgame%29_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Palmas_%28Mesoamerican_ballgame%29_2.jpg/620px-Palmas_%28Mesoamerican_ballgame%29_2.jpg 2x" data-file-width="1588" data-file-height="1716" /></a><figcaption>Duas <i>palmas</i>, características da cultura clássica de Veracruz. Altura: 45 cm.</figcaption></figure> <p><b>Cultura Clássica de Veracruz</b> (também <b>Cultura Clássica da Costa do Golfo</b> ou <b>Cultura do Centro de Veracruz</b>) refere-se a uma área cultural nas regiões norte e central do estado mexicano de Veracruz, uma cultura que existiu entre 100 e 1000 d.C., ou seja, durante o período clássico mesoamericano.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/El_Taj%C3%ADn" title="El Tajín">El Tajín</a> era o principal centro desta cultura; entre outros centros dignos de nota incluem-se <a href="/wiki/Higueras" title="Higueras">Higueras</a>, <a href="/w/index.php?title=Zapotal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Zapotal (página não existe)">Zapotal</a>, <a href="/wiki/Cerro_de_las_Mesas" title="Cerro de las Mesas">Cerro de las Mesas</a>, <a href="/w/index.php?title=Nopiloa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nopiloa (página não existe)">Nopiloa</a> e <a href="/w/index.php?title=Remojadas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Remojadas (página não existe)">Remojadas</a>, sendo estes dois últimos importantes centros cerâmicos. Geograficamente esta cultura ocupou a região da costa do golfo mexicana entre o <a href="/wiki/Rio_P%C3%A1nuco" title="Rio Pánuco">rio Pánuco</a>, a norte, e o <a href="/wiki/Rio_Papaloapan" title="Rio Papaloapan">rio Papaloapan</a>, a sul. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Características"><span id="Caracter.C3.ADsticas"></span>Características</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Editar secção: Características" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar código-fonte da secção: Características"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O tema principal da arte desta cultura é o <a href="/wiki/Sacrif%C3%ADcio_humano" title="Sacrifício humano">sacrifício humano</a>, em particular no contexto do <a href="/wiki/Jogo_de_bola_mesoamericano" title="Jogo de bola mesoamericano">jogo de bola mesoamericano</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup> Esta arte é produzida com extensos e convolutos pergaminhos bandados que podem ser vistos tanto na arquitectura monumental com na arte móvel, incluindo <a href="/wiki/Cer%C3%A2mica" title="Cerâmica">cerâmica</a> e até ossos esculpidos. Pelo menos um investigador sugeriu que as cabeças e outras características formadas pelos pergaminhos são uma forma de escrita pictográfica da Cultura Clássica de Veracruz.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> Este tipo de pergaminhos pode ter tido a sua origem em estilos similares encontrados em <a href="/wiki/Chiapa_de_Corzo_(s%C3%ADtio_arqueol%C3%B3gico)" title="Chiapa de Corzo (sítio arqueológico)">Chiapa de Corzo</a> e <a href="/wiki/Kaminaljuyu" class="mw-redirect" title="Kaminaljuyu">Kaminaljuyu</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> </p><p>Além dos pergaminhos, a arquitectura é conhecida pela sua ornamentação elaborada, como a que se pode observar na Pirâmide dos Nichos de El Tajín. Esta ornamentação produz dramáticos contrastes de luz e sombra, algo que o historiador de arte <a href="/wiki/George_Kubler" title="George Kubler">George Kubler</a> designou como um "arrojado <i><a href="/wiki/Chiaroscuro" title="Chiaroscuro">chiaroscuro</a></i>".<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup> </p><p>Apesar de a Cultura Clássica de Veracruz apresentar influências de <a href="/wiki/Teotihuacan" title="Teotihuacan">Teotihuacan</a> e <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_maia" title="Civilização maia">maias</a>,<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> nenhuma destas culturas é o seu antecedente directo. Em vez disso, as raízes desta cultura parecem estar, pelo menos em parte, nos centros da <a href="/wiki/Cultura_epiolmeca" title="Cultura epiolmeca">cultura epiolmeca</a>, como <a href="/wiki/Cerro_de_las_Mesas" title="Cerro de las Mesas">Cerro de las Mesas</a> e <a href="/wiki/La_Mojarra" title="La Mojarra">La Mojarra</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> </p><p>A Cultura Clássica de Veracruz é por vezes, e erradamente, associada aos <a href="/wiki/Totonacas" title="Totonacas">totonacas</a>, que ocupavam este território ao tempo da <a href="/wiki/Conquista_do_M%C3%A9xico" class="mw-redirect" title="Conquista do México">conquista do México</a> pelos espanhóis. Contudo, são poucas ou nenhumas as evidências de terem sido os totonacas os originadores desta cultura do período clássico.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Estrutura_social">Estrutura social</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Editar secção: Estrutura social" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar código-fonte da secção: Estrutura social"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sepulturas, escultura monumental, esculturas em relevo e a distribuição da arquitectura nos centros regionais, todos apontam para uma estratificação social da sociedade clássica de Veracruz, a presença de uma <a href="/wiki/Elite" title="Elite">elite</a>, bem como a especialização de ofícios. Governantes hereditários controlavam estes centros regionais de pequena e média dimensão, nenhum maior que 2 000&#160;km², mantendo o poder através do controlo político e religioso de redes comerciais distantes e legitimando-o por meio de rituais tipicamente mesoamericanos como a sangria, sacrifícios humanos, guerras, e uso de bens exóticos.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup> Contudo, grande parte ou a maioria da população, vivia em povoados isolados.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> </p><p>Tal como as culturas <a href="/wiki/Olmeca" class="mw-redirect" title="Olmeca">olmeca</a> e <a href="/wiki/Epiolmeca" class="mw-redirect" title="Epiolmeca">epiolmeca</a> que a precederam, a Cultura Clássica de Veracruz estava baseada na agricultura de <a href="/wiki/Ro%C3%A7a" title="Roça">roça</a>, sendo o <a href="/wiki/Milho" title="Milho">milho</a> uma parte importante da dieta, suplementado pelo <a href="/wiki/C%C3%A3o" title="Cão">cão</a> doméstico, <a href="/wiki/Veado" class="mw-redirect" title="Veado">veado</a> e outros mamíferos, e peixe e marisco. O <a href="/wiki/Algod%C3%A3o" title="Algodão">algodão</a> era também uma cultura importante.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> </p><p>A Cultura Clássica de Veracruz venerava muitas deidades mesoamericanas comuns, em particular um deus da morte (bastante preeminente em El Tajín e muitas vezes associado ao <a href="/wiki/Mictlantecuhtli" title="Mictlantecuhtli">Mictlantecuhtli</a> <a href="/wiki/Asteca" class="mw-redirect" title="Asteca">asteca</a>) e um monstro da terra (aparentemente herdado da cultura olmeca).<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Jogo_de_bola_mesoamericano">Jogo de bola mesoamericano</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Editar secção: Jogo de bola mesoamericano" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar código-fonte da secção: Jogo de bola mesoamericano"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A Cultura Clássica de Veracruz estava aparentemente obcecada pelo jogo de bola.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> Todos os centros culturais tinham pelo menos um campo de jogo de bola, tendo sido encontrados até dezoito em El Tajín.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> </p><p>Foi aqui no norte e centro de Veracruz durante o Clássico Tardio que o jogo de bola atingiu o seu auge.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> </p><p>Os rituais do jogo de bola surgem em toda a arte monumental clássica de Veracruz. As paredes do maior campo de bola, o campo de bola sul de El Tajín, estão forradas com murais esculpidos mostrando sacrifícios humanos no contexto do jogo de bola (ver imagem acima). O ponto culminante destes murais é um quadro mostrando o deus da chuva, que perfura o seu pénis (um acto de sangria ritual) para repor o conteúdo de um recipiente de <a href="/wiki/Pulque" title="Pulque">pulque</a>, uma bebida alcoólica ritual - aparentemente o desejado resultado final do sacrifício ritual do jogo de bola.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> </p><p>Uma característica definidora da Cultura Clássica de Veracruz é a presença de equipamento do jogo de bola feito em pedra: jugos, <i>machados</i> e "palmas". Os jugos são pedras em forma de U usadas à volta da cintura do jogador, enquanto os <i>machados</i> e as "palmas" se encontram sobre o jugo. Os <a href="/wiki/Arqueologia" title="Arqueologia">arqueólogos</a> geralmente supõem que os jugos de pedra são versões rituais de jugos de couro, algodão, e/ou madeira, apesar de não terem sido desenterrados tais artefactos perecíveis. Enquanto que os jugos e os <i>machados</i> têm sido encontrados de Teotihuacan à <a href="/wiki/Guatemala" title="Guatemala">Guatemala</a>, as "palmas" parecem ser exclusivas do que é actualmente o norte de Veracruz. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cerâmica"><span id="Cer.C3.A2mica"></span>Cerâmica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Editar secção: Cerâmica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar código-fonte da secção: Cerâmica"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Até ao início da <a href="/wiki/D%C3%A9cada_de_1950" title="Década de 1950">década de 1950</a>, as peças de cerâmica da Cultura Clássica de Veracruz eram poucas, mal compreendidas, e sem proveniência determinada. Desde então, a recuperação de milhares de figuras e fragmentos de olaria de locais como <a href="/w/index.php?title=Remojadas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Remojadas (página não existe)">Remojadas</a>, Los Cerros, Dicha Tuerta, e <a href="/w/index.php?title=Tenenexpan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tenenexpan (página não existe)">Tenenexpan</a>, alguns inicialmente recuperados por salteadores, expandiu o conhecimento sobre esta cultura e encheu muitas prateleiras de museus.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup> O artista e historiador de arte <a href="/wiki/Miguel_Covarrubias" title="Miguel Covarrubias">Miguel Covarrubias</a> descreveu a cerâmica desta cultura como "poderosa e expressiva, dotada de encanto e sensibilidade sem precedentes em outras culturas mais formais".<sup id="cite_ref-Covarrubias,_p._191_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Covarrubias,_p._191-18"><span>[</span>18<span>]</span></a></sup> </p><p>As figuras do estilo Remojadas, talvez as mais facilmente reconhecíveis, são geralmente moldadas a mão, e muitas vezes adornadas com <a href="/w/index.php?title=Aplique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aplique (página não existe)">apliques</a>. Salientam-se as "figuras sorridentes", com cabeças de forma triangular e braços estendidos. As figuras de <a href="/w/index.php?title=Nopiloa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nopiloa (página não existe)">Nopiloa</a> são geralmente menos ornamentadas, sem apliques, e muitas vezes moldadas.<sup id="cite_ref-Covarrubias,_p._191_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-Covarrubias,_p._191-18"><span>[</span>18<span>]</span></a></sup> </p><p>A Cultura Clássica de Veracruz produziu algumas das poucas figuras com rodas da Mesoamérica e é também conhecida pelo uso de <a href="/wiki/Betume" title="Betume">betume</a>. </p> <h2 id="Notas" style="cursor: help;" title="Esta seção foi configurada para não ser editável diretamente. Edite a página toda ou a seção anterior em vez disso.">Notas</h2> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Vários autores consideram varias datas terminais, por exemplo Noble (p. 645) refere o intervalo 250 a 900 d.c. enquanto outros referem-se vagamente ao <a href="/wiki/Cronologia_da_Mesoam%C3%A9rica" title="Cronologia da Mesoamérica">período clássico</a>, o qual abrange intervalos de tempo diferentes em regiões diferentes.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Kampen (1978) p. 116.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Ver Kampen-O'Riley, p. 299.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Kubler, p. 141.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Kubler, p. 139.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Ver Bruhns, que descreve esta cultura como tendo um "sabor internacional", ou Covarrubias, que menciona influências de Teotihuacan, ainda que menores, na p. 193.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Wilkerson, p. 46-47.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Coe, p. 115, diz "O nome tribal 'totonaca' tem sido frequentemente mal aplicado..." e Kubler, p. 137, diz "é menos enganador referir-se a esta região em termos cronológicos - Veracruz Clássica e Pós-classica - do que pelos nomes etno-históricos [totonaca] de relevância dúbia."</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Pool, et al., p. 207.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Pool, p. 205.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Pool, p. 212.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Pool, et al., p. 208.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Davies (p. 123) que relata que "os habitantes de El Tajín parecem ter estado obcecados pelo jogo" e Coe (p. 118) que afirma que "os habitantes de El Tajín estavam obcecados pelo jogo de bola, sacrifícios humanos, e pela morte.".</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Metropolitan Museum of Art <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/ho/06/cam/hod_1978.412.16.htm">"Palma with Skeletal Head Figure (Mexico, Veracruz) (1978.412.16)"</a> cita 17, enquanto Day, p. 75, reporta 18. Outros investigadores indicam números menores. As diferenças poderão ser explicáveis pelo contínuo descobrimento de campos de jogo adicionais.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Ver Wilkerson (p. 48), que diz "O ritual do jogo de bola intensifica-se grandemente durante este período, atingindo um auge que poderá não ter tido paralelo em qualquer outro local da Mesoamérica.".</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Wilkerson, p. 65.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Medellin Zenil. ver também Covarrubias, p. 191.</span> </li> <li id="cite_note-Covarrubias,_p._191-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Covarrubias,_p._191_18-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Covarrubias,_p._191_18-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Covarrubias, p. 191.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referências"><span id="Refer.C3.AAncias"></span>Referências</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Editar secção: Referências" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar código-fonte da secção: Referências"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r60995074">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{list-style-type:none;margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>dl>dd{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em;list-style:none}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}</style><div class="refbegin reflist refbegin-hanging-indents &#123;&#123;#if: &#124; columns refbegin-columns references-column-width" style=""> <dl><dd><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r57042293">.mw-parser-output .smallcaps{font-variant:small-caps}</style><span class="smallcaps">Bruhns, Karen Olsen</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110316034836/http://userwww.sfsu.edu/~kbruhns/470_study_guide.htm">Anthropology 470 Study Guide.</a></dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Coe, Michael D.</span> (2002); <i>Mexico: From the Olmecs to the Aztecs</i> Thames and Hudson, London.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Covarrubias, Miguel</span> (1957) <i>Indian Art of Mexico and Central America</i>, Alfred A. Knopf, New York.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Davies, Nigel</span> (1982) <i>The Ancient Kingdoms of Mexico</i>, Penguin Books, London, 1990 printing, <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0140135871" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-14-013587-1</a>.</dd> <dd><cite class="citation book"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Day, Jane Stevenson</span> (2001). «Performing on the Court». In: E. Michael Whittington (Ed.). <i>The Sport of Life and Death: The Mesoamerican Ballgame</i>. New York: Thames &amp; Hudson. pp.&#160;65–77. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-500-05108-9" title="Especial:Fontes de livros/0-500-05108-9">0-500-05108-9</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz&amp;rft.atitle=Performing+on+the+Court&amp;rft.au=%7F%27%22%60UNIQ--templatestyles-00000041-QINU%60%22%27%7F%3Cspan+class%3D%22smallcaps%22%3EDay%2C+Jane+Stevenson%3C%2Fspan%3E&amp;rft.btitle=The+Sport+of+Life+and+Death%3A+The+Mesoamerican+Ballgame&amp;rft.date=2001&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.isbn=0-500-05108-9&amp;rft.pages=65-77&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Thames+%26+Hudson&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">templatestyles stripmarker character in <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;autor=</code> at position 1 (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#invisible_char" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span></dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Kampen, M. E.</span> (1978) "Classic Veracruz Grotesques and Sacrificial Iconography", in <i>Man</i>, Vol. 13, No. 1 (Mar., 1978), pp. 116-126.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Kampen-O'Riley, Michael</span> (2006) <i>Art Beyond the West</i>, Prentice-Hall Art, Second Edition, <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9780132240109" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0132240109</a>.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps"><a href="/wiki/George_Kubler" title="George Kubler">Kubler, George</a></span> (1990) <i>The Art and Architecture of Ancient America</i>, 3rd Edition, Yale University Press, <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0300053258" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-300-05325-8</a>.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Noble, John; Nystrom, Andrew Dean; Konn, Morgan; Grosberg, Michael</span> (2004) <i>Mexico</i>, Lonely Planet, 9th Ed, <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/1740596862" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1740596862</a>.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Medillin Zenil, Alfonso; Frederick A. Peterson</span> (1954) "A Smiling Head Complex from Central Veracruz, Mexico" in <i>American Antiquity</i>, Vol. 20, No. 2. (Oct., 1954), pp. 162-169.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Metropolitan Museum of Art</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/ho/06/cam/hod_1978.412.16.htm">"Palma with Skeletal Head Figure (Mexico, Veracruz) (1978.412.16)"</a> (October 2006) in <i>Timeline of Art History</i>, New York.</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Pool, Christopher</span> (2002) "Gulf Coast Classic" in <i>Encyclopedia of Prehistory; Volume 5, Middle America</i>, Peter Neal Peregrine and Melvin Ember, eds., Springer Publishing.</dd> <dd><cite class="citation book"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Solis, Felipe</span> (1994). «La Costa del Golfo: el arte del centro de Veracruz y del mundo huasteco». In: María Luisa Sabau García (ed.). <i>México en el mundo de las colecciones de arte: Mesoamerica, <span style="white-space:nowrap;">vol. 1</span></i>. Beatriz de la Fuente (Mesoamerican research coordinator), María Olga Sáenz González (project coordinator). México, D.F.: <a href="/w/index.php?title=Secretar%C3%ADa_de_Relaciones_Exteriores&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Secretaría de Relaciones Exteriores (página não existe)">Secretaría de Relaciones Exteriores</a>, <a href="/w/index.php?title=Instituto_de_Investigaciones_Est%C3%A9ticas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Instituto de Investigaciones Estéticas (página não existe)">Instituto de Investigaciones Estéticas</a>-<a href="/wiki/UNAM" class="mw-redirect" title="UNAM">UNAM</a>, and <a href="/w/index.php?title=Consejo_Nacional_para_la_Cultura_y_las_Artes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (página não existe)">Consejo Nacional para la Cultura y las Artes</a>. pp.&#160;183–241. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/968-6963-36-7" title="Especial:Fontes de livros/968-6963-36-7">968-6963-36-7</a>. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/33194574">33194574</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACultura+Cl%C3%A1ssica+de+Veracruz&amp;rft.atitle=La+Costa+del+Golfo%3A+el+arte+del+centro+de+Veracruz+y+del+mundo+huasteco&amp;rft.au=%7F%27%22%60UNIQ--templatestyles-00000049-QINU%60%22%27%7F%3Cspan+class%3D%22smallcaps%22%3ESolis%2C+Felipe%3C%2Fspan%3E&amp;rft.btitle=M%C3%A9xico+en+el+mundo+de+las+colecciones+de+arte%3A+Mesoamerica%2C+%3Cspan+style%3D%22white-space%3Anowrap%3B%22%3Evol.+1%3C%2Fspan%3E&amp;rft.date=1994&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.isbn=968-6963-36-7&amp;rft.pages=183-241&amp;rft.place=M%C3%A9xico%2C+D.F.&amp;rft.pub=Secretar%C3a+de+Relaciones+Exteriores%2C+Instituto+de+Investigaciones+Est%C3%A9ticas-UNAM%2C+and+Consejo+Nacional+para+la+Cultura+y+las+Artes&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F33194574&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">templatestyles stripmarker character in <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;autor=</code> at position 1 (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#invisible_char" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span> (em castelhano)</dd> <dd><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r57042293"><span class="smallcaps">Wilkerson, S. Jeffrey K.</span> (1991) "Then They Were Sacrificed: The Ritual Ballgame of Northeastern Mesoamerica Through Time and Space", in <i>The Mesoamerican Ballgame</i>, University of Arizona Press, <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0816513600" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8165-1360-0</a>.</dd></dl> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ligações_externas"><span id="Liga.C3.A7.C3.B5es_externas"></span>Ligações externas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Editar secção: Ligações externas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar código-fonte da secção: Ligações externas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.artic.edu/aic/collections/citi/object?id=110317&amp;CollCatID=&amp;keyword=coast&amp;objtype=3">Figura do estilo Nopiloa de uma mulher em vestes cerimoniais, 700 - 900 d.C.</a><sup><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Liga%C3%A7%C3%A3o_inativa" title="Wikipédia:Ligação inativa"><i>[ligação inativa]</i></a></sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/ho/06/cam/hod_1989.28.htm">Figura do estilo Nopiloa de um jogador de bola, 700 - 1000 d.C. Note o jugo usado à cintura.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.beloit.edu/logan/collections/catalogue/central_america/veracruz/veracruz/veracruz.php">Colecção de cerâmica da Cultura Clássica de Veracruz</a> do Museu Logan do <a href="/w/index.php?title=Beloit_College&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Beloit College (página não existe)">Beloit College</a>.</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69325977">@media(max-width:768px){.mw-parser-output .mobile-stack{width:100%!important;float:none!important;margin:10px auto!important;text-align:center!important;box-sizing:border-box!important}.mw-parser-output .mobile-stack .image-container{float:none!important;display:inline-block;padding-bottom:10px}.mw-parser-output .mobile-stack .text-container{margin-left:0!important}}</style><div class="noprint mobile-stack" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: var(--background-color-neutral-subtle, #f9f9f9); color: inherit; width: 238px; padding: 5px; spacing: 0; text-align: left; float: right;"> <div class="image-container" style="float: left; vertical-align:middle; margin: 0 10px 0 5px;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span><figcaption></figcaption></figure></div> <div class="text-container" style="margin-left: 30px; line-height:normal; vertical-align:middle;">O <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/P%C3%A1gina_principal" class="extiw" title="commons:Página principal">Commons</a> possui imagens e outros ficheiros sobre <b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Classic+Veracruz&amp;uselang=pt">Cultura Clássica de Veracruz</a></span></b></div> </div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Civilizações,_povos_e_culturas_pré-colombianas" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color: #e2dfa0"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-ver"><a href="/wiki/Predefini%C3%A7%C3%A3o:Pre-colombiano" class="mw-redirect" title="Predefinição:Pre-colombiano"><abbr title="Ver esta predefinição" style=";background-color: #e2dfa0;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-discutir"><a href="/w/index.php?title=Predefini%C3%A7%C3%A3o_Discuss%C3%A3o:Pre-colombiano&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Predefinição Discussão:Pre-colombiano (página não existe)"><abbr title="Discutir esta predefinição" style=";background-color: #e2dfa0;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li><li class="nv-editar"><a class="external text" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Predefini%C3%A7%C3%A3o:Pre-colombiano&amp;action=edit"><abbr title="Editar esta predefinição" style=";background-color: #e2dfa0;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Civilizações,_povos_e_culturas_pré-colombianas" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Era_pr%C3%A9-colombiana" title="Era pré-colombiana">Civilizações, povos e culturas pré-colombianas</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color: #e8e6b4;"><div id="Povos_e_culturas_pré-colombianas" style="font-size:114%;margin:0 4em">Povos e culturas pré-colombianas</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69328899">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:0 auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:#f4f3db; text-align:center;width:1%"><a href="/wiki/Am%C3%A9rica" title="América">Américas</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Arqueologia_da_Am%C3%A9rica" title="Arqueologia da América">Arqueologia </a></li> <li><a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_gen%C3%A9tica_dos_povos_ind%C3%ADgenas_da_Am%C3%A9rica" title="História genética dos povos indígenas da América">História Genética</a></li> <li><a href="/wiki/Paleoamericanos" title="Paleoamericanos">Paleoamericanos</a></li> <li><a href="/wiki/Povoamento_das_Am%C3%A9ricas" title="Povoamento das Américas">Povoamento</a></li> <li><a href="/wiki/Povos_amer%C3%ADndios" title="Povos ameríndios">Povos ameríndios</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Curacazgo_de_Cuzco" title="Curacazgo de Cuzco"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Veracruz_Remojadas_ceramic_standing_figure_500-700_CE_at_the_Penn_Museum.jpg/100px-Veracruz_Remojadas_ceramic_standing_figure_500-700_CE_at_the_Penn_Museum.jpg" decoding="async" width="100" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Veracruz_Remojadas_ceramic_standing_figure_500-700_CE_at_the_Penn_Museum.jpg/150px-Veracruz_Remojadas_ceramic_standing_figure_500-700_CE_at_the_Penn_Museum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Veracruz_Remojadas_ceramic_standing_figure_500-700_CE_at_the_Penn_Museum.jpg/200px-Veracruz_Remojadas_ceramic_standing_figure_500-700_CE_at_the_Penn_Museum.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="4608" /></a><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:#f4f3db; text-align:center;width:1%"><a href="/wiki/Am%C3%A9rica_do_Norte" title="América do Norte">América do Norte</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Cultura_Adena" title="Cultura Adena">Adena</a></li> <li><a href="/wiki/Anasazi" title="Anasazi">Anasazi</a></li> <li><a href="/wiki/Chichimecas" title="Chichimecas">Chichimecas</a></li> <li><a href="/wiki/Hohokam" title="Hohokam">Hohokam</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_mississipiana" title="Cultura mississipiana">Mississipiana</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Mogollon" title="Cultura Mogollon">Mogollon</a></li> <li><a href="/wiki/Poverty_Point" title="Poverty Point">Poverty Point</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:#f4f3db; text-align:center;width:1%"><a href="/wiki/Mesoam%C3%A9rica" title="Mesoamérica">Mesoamérica</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Cronologia_da_Mesoam%C3%A9rica" title="Cronologia da Mesoamérica">Cronologia</a></li> <li><a href="/wiki/Acolhuas" title="Acolhuas">Acolhuas</a></li> <li><a href="/wiki/Chalcatzingo" title="Chalcatzingo">Chalcatzingo</a></li> <li><a href="/wiki/Cholula" title="Cholula">Cholula</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_epiolmeca" title="Cultura epiolmeca">Epiolmeca</a></li> <li><a href="/wiki/Huastecas" title="Huastecas">Huastecas</a></li> <li><a href="/wiki/Izapa" title="Izapa">Izapa</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_do_Mezcala" title="Cultura do Mezcala">Mezcala</a></li> <li><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_mixteca" title="Civilização mixteca">Mixtecas</a></li> <li><a href="/wiki/Olmecas" title="Olmecas">Olmecas</a></li> <li><a href="/wiki/Pipiles" title="Pipiles">Pipiles</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_dos_t%C3%BAmulos_de_po%C3%A7o" title="Cultura dos túmulos de poço">Poços-túmulos</a> &amp; <a href="/wiki/Tradi%C3%A7%C3%A3o_de_Teuchitl%C3%A1n" title="Tradição de Teuchitlán">Teuchitlán</a></li> <li><a href="/wiki/Pur%C3%A9pechas" title="Purépechas">Purépechas</a></li> <li><a href="/wiki/Quelepa" title="Quelepa">Quelepas</a></li> <li><a href="/wiki/Teotihuacan" title="Teotihuacan">Teotihuacan</a></li> <li><a href="/wiki/Tepanecas" title="Tepanecas">Tepanecas</a></li> <li><a href="/wiki/Tlatilco" title="Tlatilco">Tlatilcos</a></li> <li><a href="/wiki/Tlaxcaltecas" title="Tlaxcaltecas">Tlaxcaltecas</a></li> <li><a href="/wiki/Toltecas" title="Toltecas">Toltecas</a></li> <li><a href="/wiki/Totonacas" title="Totonacas">Totonacas</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Veracruz</a></li> <li><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_zapoteca" title="Civilização zapoteca">Zapotecas</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:#f4f3db; text-align:center;width:1%"><a href="/wiki/Am%C3%A9rica_do_Sul" title="América do Sul">América do Sul</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%B5es_andinas" title="Civilizações andinas">Andinos</a></li> <li><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_de_Caral" title="Civilização de Caral">Caral</a></li> <li><a href="/wiki/Chachapoia" title="Chachapoia">Chachapoia</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Chancay" title="Cultura Chancay">Chancay</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Chav%C3%ADn" title="Cultura Chavín">Chavín</a></li> <li><a href="/wiki/Chibchas" title="Chibchas">Chibchas</a></li> <li><a href="/wiki/Reino_de_Chim%C3%BA" title="Reino de Chimú">Chimú</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Chinchorro" title="Cultura Chinchorro">Chinchorro</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_de_Huari" title="Cultura de Huari">Huari</a></li> <li><a href="/wiki/Kuhikugu" title="Kuhikugu">Kuhikugu</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_hidr%C3%A1ulica_das_lomas" title="Cultura hidráulica das lomas">Loma</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Lima" title="Cultura Lima">Lima</a></li> <li><a href="/wiki/Mapuches" title="Mapuches">Mapuches</a></li> <li><a href="/wiki/Marajoaras" title="Marajoaras">Marajoaras</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Moche" title="Cultura Moche">Moches</a></li> <li><a href="/wiki/Monte_Verde_(Chile)" title="Monte Verde (Chile)">Monte Verde</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_nasca" title="Cultura nasca">Nasca</a></li> <li><a href="/wiki/Piaroa" title="Piaroa">Piaroa</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Pucar%C3%A1" title="Cultura Pucará">Pucará</a></li> <li><a href="/wiki/Quimbaya" title="Quimbaya">Quimbaya</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_Sechin" title="Cultura Sechin">Sechins</a></li> <li><a href="/wiki/Shuaras" title="Shuaras">Shuaras</a></li> <li><a href="/wiki/Cultura_lambayeque" title="Cultura lambayeque">Sicán</a></li> <li><a href="/wiki/Ta%C3%ADnos" title="Taínos">Taínos</a></li> <li><a href="/wiki/Taironas" title="Taironas">Taironas</a></li> <li><a href="/wiki/Tiauanaco" title="Tiauanaco">Tiauanaco</a></li> <li><a href="/wiki/Parque_Arqueol%C3%B3gico_Nacional_de_Tierradentro" title="Parque Arqueológico Nacional de Tierradentro">Tierradentro</a></li> <li><a href="/wiki/Zen%C3%BAes" title="Zenúes">Zenúes</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color: #e8e6b4;"><div id="Civilizações_Asteca,_Maia_e_Inca" style="font-size:114%;margin:0 4em">Civilizações Asteca, Maia e Inca</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><th scope="col" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db;background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;"></th><th scope="col" class="navbox-list navbox-even" style="background-color:#f4f3db"><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_asteca" title="Civilização asteca">Astecas</a></th><th scope="col" class="navbox-list navbox-even" style="background-color:#f4f3db"><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_maia" title="Civilização maia">Maias</a></th><th scope="col" class="navbox-list navbox-even" style="background-color:#f4f3db"><a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Inca" title="Império Inca">Incas</a></th></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Capital</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Tenochtitl%C3%A1n" title="Tenochtitlán">Tenochtitlán</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Cusco" title="Cusco">Cusco</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Linguagem</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/L%C3%ADngua_n%C3%A1uatle" title="Língua náuatle">Náuatle</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/L%C3%ADnguas_maias" title="Línguas maias">Maya</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/L%C3%ADngua_qu%C3%ADchua" title="Língua quíchua">Quíchua</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Escrita</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Escrita_asteca" title="Escrita asteca">Escrita</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Escrita_maia" title="Escrita maia">Escrita</a> <br /> (<a href="/wiki/Numera%C3%A7%C3%A3o_maia" title="Numeração maia">Numeração</a>)</td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Quipo" title="Quipo">Quipo</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Religião</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Religi%C3%A3o_mexica" title="Religião mexica">Religião</a> <br /> (<a href="/wiki/Sacrif%C3%ADcio_humano_na_cultura_asteca" title="Sacrifício humano na cultura asteca">Sacrifício humano</a>)</td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Religi%C3%A3o_maia" class="mw-redirect" title="Religião maia">Religião</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Religi%C3%A3o_inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Religião inca (página não existe)">Religião</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Mitologia</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Mitologia_asteca" title="Mitologia asteca">Mitologia asteca</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Mitologia_maia" title="Mitologia maia">Mitologia maia</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Mitologia_inca" title="Mitologia inca">Mitologia inca</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Filosofia</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Filosofia_asteca" title="Filosofia asteca">Filosofia asteca</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Filosofia_maia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Filosofia maia (página não existe)">Filosofia maia</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Filosofia_inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Filosofia inca (página não existe)">Filosofia inca</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Calendário</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Calend%C3%A1rio_asteca" title="Calendário asteca">Calendário asteca</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Calend%C3%A1rio_maia" title="Calendário maia">Calendário maia</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Calend%C3%A1rio_inca" title="Calendário inca">Calendário inca</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Sociedade</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Sociedade_asteca" title="Sociedade asteca">Sociedade asteca</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Sociedade_maia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sociedade maia (página não existe)">Sociedade maia</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Sociedade_inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sociedade inca (página não existe)">Sociedade inca</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Guerra</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Militarismo_asteca" title="Militarismo asteca">Guerra</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Guerra_maia" title="Guerra maia">Guerra</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/w/index.php?title=Ex%C3%A9rcito_Inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Exército Inca (página não existe)">Guerra</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Arquitetura</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Arquitetura_asteca" title="Arquitetura asteca">Arquitetura</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Arquitetura_maia" title="Arquitetura maia">Arquitetura</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Arquitetura_Inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arquitetura Inca (página não existe)">Arquitetura</a> <br /> (<a href="/wiki/Caminhos_incas" title="Caminhos incas">Sistema viário</a>)</td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Arte</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Aztecas#Arte_e_produção_cultural" class="mw-redirect" title="Aztecas">Arte</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/w/index.php?title=Arte_maia_antiga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arte maia antiga (página não existe)">Arte</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Inca#Artes_e_tecnologia" title="Império Inca">Arte</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Música</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Aztecas#Música_e_canção" class="mw-redirect" title="Aztecas">Música</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BAsica_maia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Música maia (página não existe)">Música</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/M%C3%BAsica_andina" title="Música andina">Música andina</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Agricultura</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Chinampa" title="Chinampa">Chinampas</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/w/index.php?title=Agricultura_na_Mesoam%C3%A9rica&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Agricultura na Mesoamérica (página não existe)">Agricultura</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/w/index.php?title=Agricultura_Inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Agricultura Inca (página não existe)">Agricultura</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Cozinha</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Culin%C3%A1ria_asteca" title="Culinária asteca">Cozinha</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Cozinha_Maia_Antiga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cozinha Maia Antiga (página não existe)">Cozinha</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Cozinha_Inca&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cozinha Inca (página não existe)">Cozinha</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">História</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_dos_astecas" title="História dos astecas">História</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/w/index.php?title=Hist%C3%B3ria_da_civiliza%C3%A7%C3%A3o_maia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="História da civilização maia (página não existe)">História</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/w/index.php?title=Hist%C3%B3ria_dos_Incas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="História dos Incas (página não existe)">História Inca</a> <br /> <a href="/wiki/Estado_neoinca" title="Estado neoinca">Estado neoinca</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Povos</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_asteca" title="Civilização asteca">Astecas</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Povos_maias" title="Povos maias">Maias</a></td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Inca" title="Império Inca">Incas</a></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-odd navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Governantes</th><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Moctezuma_I" title="Moctezuma I">Moctezuma I</a> <br /><a href="/wiki/Moctezuma_II" title="Moctezuma II">Moctezuma II</a> <br /><a href="/wiki/Cuitl%C3%A1huac" title="Cuitláhuac">Cuitláhuac</a> <br /><a href="/wiki/Cuauht%C3%A9moc" title="Cuauhtémoc">Cuauhtémoc</a> <br /></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Pacal,_o_Grande" title="Pacal, o Grande">Kʼinich Janaabʼ Pakal</a> <br /><a href="/w/index.php?title=Uaxaclajuun_Ub%CA%BCaah_K%CA%BCawiil&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Uaxaclajuun Ubʼaah Kʼawiil (página não existe)">Uaxaclajuun Ubʼaah Kʼawiil</a> <br /><a href="/w/index.php?title=Jasaw_Chan_K%CA%BCawiil_I&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Jasaw Chan Kʼawiil I (página não existe)">Jasaw Chan Kʼawiil I</a></td><td class="navbox-list navbox-odd"><a href="/wiki/Manco_Capac" title="Manco Capac">Manco Capac</a> <br /><a href="/wiki/Pachacuti" title="Pachacuti">Pachacuti</a> <br /><a href="/wiki/Atahualpa" title="Atahualpa">Atahualpa</a> <br /><a href="/wiki/Manco_Inca_Yupanqui" class="mw-redirect" title="Manco Inca Yupanqui">Manco Inca Yupanqui</a> <br /><a href="/wiki/T%C3%BApac_Amaru" title="Túpac Amaru">Túpac Amaru</a> <br /></td></tr><tr style="vertical-align:top"><th scope="row" class="navbox-list navbox-even navbox-group; text-align: center" style="background-color:#f4f3db; width:10em; border-bottom:1px #fff solid;">Conquista</th><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Conquista_do_Imp%C3%A9rio_Asteca" title="Conquista do Império Asteca">Conquista Espanhola</a> <br />(<a href="/wiki/Hern%C3%A1n_Cort%C3%A9s" title="Hernán Cortés">Hernán Cortés</a>)</td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/w/index.php?title=Spanish_conquest_of_the_Maya&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Spanish conquest of the Maya (página não existe)">Conquista Espanhola</a> <br /><a href="/wiki/Conquista_do_Iucat%C3%A3" title="Conquista do Iucatã">Conquista do Iucatã</a> <br />(<a href="/wiki/Francisco_de_Montejo" title="Francisco de Montejo">Francisco de Montejo</a>) <br /><a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_da_Guatemala" title="História da Guatemala">Conquista da Guatemala</a> <br />(<a href="/wiki/Pedro_de_Alvarado" title="Pedro de Alvarado">Pedro de Alvarado</a>)</td><td class="navbox-list navbox-even"><a href="/wiki/Queda_do_Imp%C3%A9rio_Inca" title="Queda do Império Inca">Conquista Espanhola</a> <br />(<a href="/wiki/Francisco_Pizarro" title="Francisco Pizarro">Francisco Pizarro</a>)</td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69328899"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:#e8e6b4"><div id="Tópicos_relacionados:"><b>Tópicos relacionados:</b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Arte_pr%C3%A9-colombiana" title="Arte pré-colombiana">Arte pré-colombiana</a></li> <li><a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_demogr%C3%A1fica_dos_povos_ind%C3%ADgenas_das_Am%C3%A9ricas" title="História demográfica dos povos indígenas das Américas">História demográfica dos povos indígenas das Américas</a></li> <li><a href="/wiki/Interc%C3%A2mbio_colombiano" title="Intercâmbio colombiano">Intercâmbio colombiano</a></li> <li><a href="/wiki/Sistemas_de_escrita_mesoamericanos" title="Sistemas de escrita mesoamericanos">Sistemas de escrita mesoamericanos</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color: #e2dfa0"><div><b>Portais:</b> &#160; <span typeof="mw:File"><span title="Portal"><img alt="Portal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/16px-Symbol_portal_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/24px-Symbol_portal_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/32px-Symbol_portal_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/wiki/Portal:Astecas" title="Portal:Astecas">Astecas</a></b> &#160; <span typeof="mw:File"><span title="Portal"><img alt="Portal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/16px-Symbol_portal_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/24px-Symbol_portal_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/32px-Symbol_portal_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/wiki/Portal:Maias" title="Portal:Maias">Maias</a></b> &#160; <span typeof="mw:File"><span title="Portal"><img alt="Portal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/16px-Symbol_portal_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/24px-Symbol_portal_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Symbol_portal_class.svg/32px-Symbol_portal_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/wiki/Portal:Incas" title="Portal:Incas">Incas</a></b></div></td></tr></tbody></table></div> <ul class="noprint navigation-box" style="border-top: solid silver 1px; border-right: solid silver 1px; border-bottom:1px solid silver; border-left: solid silver 1px; padding:3px; background-color: #F9F9F9; text-align: center; margin-top:10px; margin-left: 0; clear: both;"><li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Americas_(orthographic_projection).svg" title="Portal da América"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Americas_%28orthographic_projection%29.svg/25px-Americas_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Americas_%28orthographic_projection%29.svg/38px-Americas_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Americas_%28orthographic_projection%29.svg/50px-Americas_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Am%C3%A9rica" title="Portal:América">Portal da América</a></span></span></li> <li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:P_history.svg" title="Portal da história"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/25px-P_history.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/38px-P_history.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/50px-P_history.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Hist%C3%B3ria" title="Portal:História">Portal da história</a></span></span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐6869946d54‐dtts6 Cached time: 20250220162330 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.200 seconds Real time usage: 0.278 seconds Preprocessor visited node count: 2371/1000000 Post‐expand include size: 90157/2097152 bytes Template argument size: 2167/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 15139/5000000 bytes Lua time usage: 0.039/10.000 seconds Lua memory usage: 2072365/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 184.768 1 -total 30.85% 56.998 1 Predefinição:Pre-colombiano 28.92% 53.429 1 Predefinição:Navbox_com_grupos_desmontáveis 25.85% 47.759 2 Predefinição:Citar_livro 12.80% 23.645 2 Predefinição:Navbox 10.31% 19.052 1 Predefinição:Portal3 9.36% 17.289 2 Predefinição:Portal3/Portais 8.70% 16.074 1 Predefinição:Es_icon 7.62% 14.075 14 Predefinição:Aut 7.00% 12.936 1 Predefinição:(())-meta1 --> <!-- Saved in parser cache with key ptwiki:pcache:2514242:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250220162330 and revision id 68102382. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtida de "<a dir="ltr" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura_Clássica_de_Veracruz&amp;oldid=68102382">https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura_Clássica_de_Veracruz&amp;oldid=68102382</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categorias</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Culturas_da_Mesoam%C3%A9rica" title="Categoria:Culturas da Mesoamérica">Culturas da Mesoamérica</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Veracruz" title="Categoria:Veracruz">Veracruz</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorias ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_com_erros_CS1:_caracteres_invis%C3%ADveis" title="Categoria:!Páginas com erros CS1: caracteres invisíveis">!Páginas com erros CS1: caracteres invisíveis</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_com_liga%C3%A7%C3%B5es_inativas" title="Categoria:!Artigos com ligações inativas">!Artigos com ligações inativas</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_usam_hiperliga%C3%A7%C3%B5es_m%C3%A1gicas_ISBN" title="Categoria:!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN">!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página foi editada pela última vez às 10h51min de 11 de junho de 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Este texto é disponibilizado nos termos da licença <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt">Atribuição-CompartilhaIgual 4.0 Internacional (CC BY-SA 4.0) da Creative Commons</a>; pode estar sujeito a condições adicionais. Para mais detalhes, consulte as <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condições de utilização</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/pt-br">Política de privacidade</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sobre">Sobre a Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Aviso_geral">Avisos gerais</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programadores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pt.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaração sobre ''cookies''</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pt.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versão móvel</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Cultura Clássica de Veracruz</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>13 línguas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Adicionar tópico</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5fd4b9f45-lgbwh","wgBackendResponseTime":115,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.200","walltime":"0.278","ppvisitednodes":{"value":2371,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":90157,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2167,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":15139,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 184.768 1 -total"," 30.85% 56.998 1 Predefinição:Pre-colombiano"," 28.92% 53.429 1 Predefinição:Navbox_com_grupos_desmontáveis"," 25.85% 47.759 2 Predefinição:Citar_livro"," 12.80% 23.645 2 Predefinição:Navbox"," 10.31% 19.052 1 Predefinição:Portal3"," 9.36% 17.289 2 Predefinição:Portal3/Portais"," 8.70% 16.074 1 Predefinição:Es_icon"," 7.62% 14.075 14 Predefinição:Aut"," 7.00% 12.936 1 Predefinição:(())-meta1"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.039","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2072365,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6869946d54-dtts6","timestamp":"20250220162330","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Cultura Cl\u00e1ssica de Veracruz","url":"https:\/\/pt.wikipedia.org\/wiki\/Cultura_Cl%C3%A1ssica_de_Veracruz","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2379418","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2379418","author":{"@type":"Organization","name":"Contribuidores dos projetos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Funda\u00e7\u00e3o Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-12-17T17:33:26Z","dateModified":"2024-06-11T10:51:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a4\/Classic_sites_1_PT.svg"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10