CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Teoria systemów-światów – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"35cbbb2d-8648-4c69-bb1a-626552e11e7c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Teoria_systemów-światów","wgTitle":"Teoria systemów-światów","wgCurRevisionId":73692582,"wgRevisionId":73692582,"wgArticleId":199903,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Teorie systemów społecznych","Socjologia zmian społecznych","Ekonomia rozwoju"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Teoria_systemów-światów","wgRelevantArticleId":199903,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73692582,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":9000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1061896","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site", "mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/World_trade_map.PNG/1200px-World_trade_map.PNG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="555"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/World_trade_map.PNG/800px-World_trade_map.PNG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="370"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/World_trade_map.PNG/640px-World_trade_map.PNG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="296"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Teoria systemów-światów – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Teoria_systemów-światów rootpage-Teoria_systemów-światów skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Teoria+system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Teoria+system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Teoria+system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Teoria+system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Teoria_systemów-światów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_systemów-światów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Teoria systemów-światów</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_systemów-światów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Teoria systemów-światów</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 28 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-28" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">28 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="نظرية المنظومات العالمية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نظرية المنظومات العالمية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Teoria_del_sistema-m%C3%B3n" title="Teoria del sistema-món – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Teoria del sistema-món" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Teorie_sv%C4%9Btov%C3%A9ho_syst%C3%A9mu" title="Teorie světového systému – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Teorie světového systému" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Weltsystem-Theorie" title="Weltsystem-Theorie – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Weltsystem-Theorie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/World-systems_theory" title="World-systems theory – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="World-systems theory" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sistema-mundo" title="Sistema-mundo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Sistema-mundo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نظریه نظام‌های جهانی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نظریه نظام‌های جهانی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me-monde" title="Système-monde – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Système-monde" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%B8%EA%B3%84%EC%B2%B4%EC%A0%9C%EB%A1%A0" title="세계체제론 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="세계체제론" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աշխարհահամակարգերի տեսություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Աշխարհահամակարգերի տեսություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%88%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A3%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80" title="वैश्विक प्रणाली – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="वैश्विक प्रणाली" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Teori_sistem_dunia" title="Teori sistem dunia – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Teori sistem dunia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sistema-mondo" title="Sistema-mondo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Sistema-mondo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Pasaules_sist%C4%93mas_teorija" title="Pasaules sistēmas teorija – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Pasaules sistēmas teorija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Pasaulin%C4%97s_sistemos_teorija" title="Pasaulinės sistemos teorija – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Pasaulinės sistemos teorija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Teori_sistem_dunia" title="Teori sistem dunia – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Teori sistem dunia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Wereld-systeemtheorie" title="Wereld-systeemtheorie – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Wereld-systeemtheorie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%96%E7%95%8C%E3%82%B7%E3%82%B9%E3%83%86%E3%83%A0%E8%AB%96" title="世界システム論 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="世界システム論" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Jahon_tizimlari_tahlili" title="Jahon tizimlari tahlili – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Jahon tizimlari tahlili" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Teoria_do_sistema-mundo" title="Teoria do sistema-mundo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Teoria do sistema-mundo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%80-%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7" title="Мир-системный анализ – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Мир-системный анализ" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Teorija_svetskih_sistema" title="Teorija svetskih sistema – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Teorija svetskih sistema" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Teorija_svetskih_sistema" title="Teorija svetskih sistema – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Teorija svetskih sistema" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/V%C3%A4rldssystemteori" title="Världssystemteori – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Världssystemteori" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCnya_sistemi_teorisi" title="Dünya sistemi teorisi – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Dünya sistemi teorisi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%96%D1%82-%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D1%96%D0%B4%D1%85%D1%96%D0%B4" title="Світ-системний підхід – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Світ-системний підхід" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%87%D9%86%D9%8A%D8%A7_%D8%B3%D9%89%D8%B3%D8%AA%DB%90%D9%85%D8%A7_%D9%86%DB%95%D8%B2%DB%95%D8%B1%D9%89%D9%8A%DB%95%D8%B3%D9%89" title="دۇنيا سىستېما نەزەرىيەسى – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="دۇنيا سىستېما نەزەرىيەسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%96%E7%95%8C%E9%AB%94%E7%B3%BB%E7%90%86%E8%AB%96" title="世界體系理論 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="世界體系理論" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1061896#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&oldid=73692582" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&id=73692582&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTeoria_system%25C3%25B3w-%25C5%259Bwiat%25C3%25B3w"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTeoria_system%25C3%25B3w-%25C5%259Bwiat%25C3%25B3w"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Teoria+system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:World-systems_theory" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1061896" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:World_trade_map.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/World_trade_map.PNG/300px-World_trade_map.PNG" decoding="async" width="300" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/World_trade_map.PNG/450px-World_trade_map.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/World_trade_map.PNG/600px-World_trade_map.PNG 2x" data-file-width="1357" data-file-height="628" /></a><figcaption>Państwa świata w 2000 r. podzielone na trzy grupy: państwa rdzenia (<i>core</i>) – (niebieski), półperyferyjne (żółty) i peryferyjne (czerwień).</figcaption></figure> <p><b>Teoria systemów-światów</b><sup id="cite_ref-Termin_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Termin-1">[a]</a></sup> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_angielski" title="Język angielski">ang.</a> <em lang="en">world-systems theory</em>) – perspektywa badawcza w <a href="/wiki/Nauki_spo%C5%82eczne" title="Nauki społeczne">naukach społecznych</a> rozwijana przez szereg autorów m.in. <a href="/wiki/Immanuel_Wallerstein" title="Immanuel Wallerstein">Immanuela Wallersteina</a>, <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Gunder_Frank" title="André Gunder Frank">André Gunder Franka</a>, <a href="/wiki/Samir_Amin" title="Samir Amin">Samira Amina</a> czy <a href="/wiki/Giovanni_Arrighi" title="Giovanni Arrighi">Giovanniego Arrighi</a>. Cechuje ją <a href="/wiki/Historyzm_(filozofia)" title="Historyzm (filozofia)">historyzm</a>, <a href="/wiki/Teoria_system%C3%B3w" title="Teoria systemów">podejście systemowe</a> oraz silne związki z myślą <a href="/wiki/Marksizm" title="Marksizm">marksistowską</a>. Wallerstein wskazał najważniejszych inspiratorów koncepcji teorii systemów-światów: <a href="/wiki/Fernand_Braudel" title="Fernand Braudel">Fernanda Braudela</a> i <a href="/wiki/Marian_Ma%C5%82owist" title="Marian Małowist">Mariana Małowista</a><sup id="cite_ref-TS_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-TS-2">[1]</a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teoria_systemów-światów"><span id="Teoria_system.C3.B3w-.C5.9Bwiat.C3.B3w"></span>Teoria systemów-światów</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Teoria systemów-światów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria systemów-światów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dla teorii systemów-światów właściwą jednostką analizy nie są <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">państwa</a> czy <a href="/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo" title="Społeczeństwo">społeczeństwa</a>, lecz systemy historyczne, które dzielą się na: </p> <ul><li><b>minisystemy</b></li> <li><b>systemy-światy</b>, będące <ul><li>imperiami-światami, albo</li> <li>gospodarkami-światami.</li></ul></li></ul> <p>Minisystemy były dominujące w <a href="/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_zbieracko-%C5%82owieckie" title="Społeczeństwo zbieracko-łowieckie">społeczeństwach zbieracko-myśliwskich</a> i charakteryzowały się samowystarczalnością ekonomiczną i <a href="/wiki/Kultura" title="Kultura">kulturową</a> homogenicznością, były również oparte na wzajemności. </p><p>System-świat natomiast jest to pewna całość <a href="/wiki/Przestrze%C5%84" class="mw-disambig" title="Przestrzeń">przestrzenna</a> i <a href="/wiki/Czas" title="Czas">czasowa</a> (rozwijająca się w czasie), obejmująca różne jednostki polityczne i kulturowe, działająca na pewnych określonych zasadach. Imperia-światy cechowały się występowaniem pojedynczej <a href="/wiki/W%C5%82adza" title="Władza">władzy</a> politycznej dla całego systemu-świata (przykładem może być <a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Rzym" title="Starożytny Rzym">starożytny Rzym</a>). Gospodarka-świat jest to natomiast struktura, w ramach której istnieje znacząca wymiana <a href="/wiki/Dobra_(ekonomia)" title="Dobra (ekonomia)">dóbr</a> oraz przepływ <a href="/wiki/Kapita%C5%82_(ekonomia)" title="Kapitał (ekonomia)">kapitału</a> i <a href="/wiki/Praca_(dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87_cz%C5%82owieka)" title="Praca (działalność człowieka)">pracy</a>, nie występuje w niej jednak jednolita struktura polityczna, ale wiele jednostek politycznych, powiązanych ze sobą w ramach systemu międzypaństwowego. </p><p>Istniejąca obecnie gospodarka-świat jest <a href="/wiki/Kapitalizm" title="Kapitalizm">kapitalistyczną</a> gospodarką-światem. Zdaniem Wallersteina cechuje się głównie: </p> <ul><li>występowaniem nieograniczonej <a href="/wiki/Akumulacja_pierwotna_kapita%C5%82u" title="Akumulacja pierwotna kapitału">akumulacji kapitału</a> (jako cechy różniącej kapitalizm od innych systemów również opartych na wymianie);</li> <li>podziałem na procesy <a href="/wiki/Produkcja" title="Produkcja">produkcji</a> charakterystyczne dla <a href="/wiki/Centrum_(globalizacja)" title="Centrum (globalizacja)">centrum</a> (kontrolowane przez quasi-<a href="/wiki/Monopol" title="Monopol">monopole</a>) oraz procesy charakterystyczne dla <a href="/wiki/Peryferia_(globalizacja)" title="Peryferia (globalizacja)">peryferii</a> (<a href="/wiki/Konkurencja_(gospodarka)" title="Konkurencja (gospodarka)">konkurencyjne</a>), oraz związanym z tym podziałem na obszary centrum (ang. <i>core</i>), obszary peryferyjne (<i>periphery</i>), a także półperyferyjne (<i>semi-periphery</i>) – geograficznie peryferie według zwolenników tej koncepcji tworzą dawne kraje <a href="/wiki/Trzeci_%C5%9Awiat" title="Trzeci Świat">Trzeciego Świata</a>, półperyferie natomiast państwa postkomunistyczne (<a href="/wiki/Drugi_%C5%9Awiat" title="Drugi Świat">Drugi Świat</a>) i rozwijające się intensywnie państwa poza Europą, zaś centrum państwa <a href="/wiki/Pierwszy_%C5%9Awiat" title="Pierwszy Świat">Pierwszego Świata</a>;</li> <li>wynikającą stąd nierównością wymiany między obszarami centrum i obszarami peryferyjnymi;</li> <li>istnieniem państw hegemonicznych (<a href="/wiki/Republika_Zjednoczonych_Prowincji" title="Republika Zjednoczonych Prowincji">Republika Zjednoczonych Prowincji</a>, <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a>, <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone Ameryki</a>);</li> <li>występowaniem trendów cyklicznych (<a href="/wiki/Cykl_Kondratiewa" title="Cykl Kondratiewa">cykli Kondratiewa</a>) oraz trendów długookresowych („sekularnych”, systemowych).</li></ul> <p>Występowanie trendów długookresowych sprawia, że systemy historyczne odchodzą coraz bardziej od stanu równowagi, aż ostatecznie wchodzą w okres kryzysu, nazywany przez Wallersteina okresem „<a href="/wiki/Bifurkacja" class="mw-disambig" title="Bifurkacja">bifurkacji</a>” (rozwidlenia), w którym ludzie żyjący w danym systemie stają przed alternatywnymi wyborami dotyczącymi przyszłego systemu lub systemów. Wynik tych wyborów, w odróżnieniu od nieuchronności kryzysu, jest niepewny i nieprzewidywalny. Przyszły system-świat może być zarówno lepszy, jak i gorszy od poprzedniego. Okres istnienia danego systemu historycznego to ok. 500 lat. Dodatkowo Wallerstein twierdzi, że „przedwczesne” próby przejścia do innego systemu historycznego nie mogą się powieść, czego przykładem jest próba uwolnienia się państw <a href="/wiki/Socjalizm" title="Socjalizm">socjalistycznych</a> od kapitalistycznej gospodarki-świata, podobnie jak próby uniezależniania się poprzez tworzenie <a href="/wiki/Autarkia_(ekonomia)" title="Autarkia (ekonomia)">autarkicznych</a> układów gospodarczych. W wyniku tej próby kraje socjalistyczne stały się peryferiami lub półperyferiami. </p><p>Wallerstein twierdzi jednak, że kryzys obecnego systemu-świata zaczął się w <a href="/wiki/Lata_70._XX_wieku" title="Lata 70. XX wieku">latach 70. XX w.</a> i potrwa jeszcze 25–50 lat, po których nastąpi przejście do innego systemu historycznego. </p><p>Teoria systemów-światów wyrosła na bazie <a href="/wiki/Teoria_zale%C5%BCno%C5%9Bci" title="Teoria zależności">teorii zależności</a>, a także szkoły „<a href="/wiki/Szko%C5%82a_Annales" title="Szkoła Annales">Annales</a>”. </p><p><b>Systemy światowe na przestrzeni dziejów</b><sup id="cite_ref-Gałganek_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gałganek-3">[2]</a></sup>. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>wojna hegemoniczna</th> <th>Dojrzała hegemonia</th> <th>Zmierzch hegemonii<sup id="cite_ref-rywale_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-rywale-4">[b]</a></sup> </th></tr> <tr> <td>1618–1648<br /><a href="/wiki/Wojna_trzydziestoletnia" title="Wojna trzydziestoletnia">wojna trzydziestoletnia</a></td> <td>1625–1672<br /><a href="/wiki/Republika_Zjednoczonych_Prowincji" title="Republika Zjednoczonych Prowincji">Niderlandy</a></td> <td>1672–1688<br /><a href="/wiki/Anglia" title="Anglia">Anglia</a>, <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a> </td></tr> <tr> <td>1792–1815<br />wojny <a href="/wiki/Rewolucja_francuska" title="Rewolucja francuska">rewolucyjne</a> i <a href="/wiki/Wojny_napoleo%C5%84skie" title="Wojny napoleońskie">napoleońskie</a></td> <td>1815–1873<br /><a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a></td> <td>1872–1896<br /><a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a>, <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemcy</a> </td></tr> <tr> <td>1914–1945<br /><a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojna światowa</a> i<br /><a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojna światowa</a><sup id="cite_ref-Obie_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Obie-5">[c]</a></sup></td> <td>1945–1967<br /><a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">USA</a></td> <td>od 1967<br /><a href="/wiki/EWG" class="mw-disambig" title="EWG">EWG</a> i <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Imperializm" title="Imperializm">imperializm</a></li> <li><a href="/wiki/Nacjonalizm_gospodarczy" title="Nacjonalizm gospodarczy">nacjonalizm gospodarczy</a></li> <li><a href="/wiki/Teoria_modernizacji" title="Teoria modernizacji">teoria modernizacji</a></li> <li><a href="/wiki/Teoria_przej%C4%99cia_w%C5%82adzy" title="Teoria przejęcia władzy">teoria przejęcia władzy</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_historii" title="Filozofia historii">filozofia historii</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-Termin-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Termin_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Termin <i>world-system</i> jest neologizmem i bywa różnie tłumaczony. Rozpowszechniony jest w języku polskim jego przekład jako „system światowy”; pojawiła się też propozycja „świato-system” (<i>Na rozstaju dziejów. Rozmowa z prof. Immanuelem Wallersteinem</i> w: <a href="/wiki/Jacek_%C5%BBakowski" title="Jacek Żakowski">Jacek Żakowski</a> <i>Koniec</i>, Warszawa 2006, s. 17–37). Niemniej jednak, jak wyjaśniają autorzy wstępu do książki I. Wallersteina <i>Analiza systemów-światów. Wprowadzenie</i>, Warszawa 2007, termin <i>world-system</i> został wprowadzony celowo dla odróżnienia tej klasyfikacji systemów historycznych od innych i „systemu-świata” od „systemu światowego” jako określenia globalnego kapitalizmu. System-świat nie musi być systemem światowym (obejmującym całą planetę), a chodzi o to, iż <i>jest światem</i>, pewnym uniwersum, integralnym, jeśli chodzi o strukturę. Por. M. Starnawski, P. Wielgosz. <i>Kapitalizm nad przepaścią, społeczeństwa wobec wyboru</i> – wstęp do I. Wallerstein. <i>Analiza systemów-światów. Wprowadzenie</i>, dz. cyt., s. IV–VI.</span> </li> <li id="cite_note-rywale-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-rywale_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Główni rywale, walka o hegemonię.</span> </li> <li id="cite_note-Obie-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Obie_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Obie wojny światowe łącznie jako jedna <a href="/wiki/II_wojna_trzydziestoletnia" title="II wojna trzydziestoletnia">II wojna trzydziestoletnia</a>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-TS-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-TS_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tomasz</span><span class="cite-name-initials" title="Tomasz" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Siewierski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tomasz</span><span class="cite-name-initials" title="Tomasz">T.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wyborcza.pl/7,76842,7381884,malowist-historyk-z-ligi-mistrzow.html"><i>Małowist, historyk z Ligi Mistrzów</i></a> [online], Gazeta Wyborcza, 21 grudnia 2009<span class="accessdate"> [dostęp 2021-12-04]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tomasz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ma%C5%82owist%2C+historyk+z+Ligi+Mistrz%C3%B3w&rft.date=2009-12-21&rft.aulast=Siewierski&rft_id=https%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2F7%2C76842%2C7381884%2Cmalowist-historyk-z-ligi-mistrzow.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Gałganek-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gałganek_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Andrzej Gałganek: <i>Zmiana w globalnym systemie międzynarodowym. supercykle i wojna hegemoniczna</i>, Poznań 1992, s. 20, 50.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>M. Starnawski, P. Wielgosz. <i>Kapitalizm nad przepaścią, społeczeństwa wobec wyboru</i> – wstęp do I. Wallerstein, <i>Analiza systemów-światów. Wprowadzenie</i>, Warszawa 2007</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Andriej_Korotajew" title="Andriej Korotajew">Korotayev A.</a>, Malkov A., Khaltourina D. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=124&Itemid=70"><i>Introduction to Social Macrodynamics: Compact Macromodels of the World System Growth.</i></a> Moscow: URSS, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/5484004144" title="Specjalna:Książki/5484004144">ISBN <span class="isbn">5-484-00414-4</span></a>.</li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051029101900/http://jwsr.ucr.edu/index.php">Journal of World-Systems Research</a>. jwsr.ucr.edu. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jwsr.ucr.edu/index.php">tego adresu</a> (2005-10-29)].</cite>(dostępne darmowe archiwa)</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Teoria" title="Teoria">teoria</a></span>):</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/world-systems-theory">topic/world-systems-theory</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teoria_systemów-światów&oldid=73692582">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teoria_systemów-światów&oldid=73692582</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Teorie_system%C3%B3w_spo%C5%82ecznych" title="Kategoria:Teorie systemów społecznych">Teorie systemów społecznych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Socjologia_zmian_spo%C5%82ecznych" title="Kategoria:Socjologia zmian społecznych">Socjologia zmian społecznych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ekonomia_rozwoju" title="Kategoria:Ekonomia rozwoju">Ekonomia rozwoju</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 3 maj 2024, 11:14.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-tfx7h","wgBackendResponseTime":186,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.152","walltime":"0.223","ppvisitednodes":{"value":793,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":5030,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":794,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":4464,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 189.673 1 -total"," 43.24% 82.016 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 18.15% 34.425 1 Szablon:Cytuj"," 15.01% 28.478 1 Szablon:Ang."," 13.90% 26.359 1 Szablon:W_języku"," 8.54% 16.198 1 Szablon:Cytuj_stronę"," 5.24% 9.941 1 Szablon:ISBN"," 4.76% 9.021 1 Szablon:Uwagi"," 2.71% 5.146 3 Szablon:U"," 1.81% 3.426 1 Szablon:J"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.075","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2854967,"limit":52428800},"limitreport-logs":"ext = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-8f644c877-7fdl4","timestamp":"20241106014432","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Teoria system\u00f3w-\u015bwiat\u00f3w","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Teoria_system%C3%B3w-%C5%9Bwiat%C3%B3w","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1061896","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1061896","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-08-10T11:27:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/fd\/World_trade_map.PNG","headline":"perspektywa badawcza w naukach spo\u0142ecznych"}</script> </body> </html>