CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Су — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"32317604-ce4d-4950-9a16-00a6ac1e44f0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Су","wgTitle":"Су","wgCurRevisionId":3376679,"wgRevisionId":3376679,"wgArticleId":19149,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view", "wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Су","Еріткіштер","Гидрология","Қышқылдар","Негіз","Сутегі қосылыстары","Оксидтер","Оттегі қосылыстары"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Су","wgRelevantArticleId":19149,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false, "wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q283","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.gadget.VectorClassic":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles": "ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow%2CVectorClassic&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.3"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/1200px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1201"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/800px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="801"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/640px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Су — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Су rootpage-Су skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Су</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Навигацияға өту</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Іздеуге өту</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/300px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/450px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/600px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="3002" /></a><figcaption>71 % су</figcaption></figure> <p><b>Су</b> — <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Сутегі">сутегі</a> мен <a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Оттегі">оттегінің</a> қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D0%BE%D1%81%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Химиялық қосылыстар">химиялық қосылыс</a>. Ауыз су, тіршілік көзі, ол <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80" title="Жер">Жер</a> шарының 3 / 4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Splash_2_color.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/150px-Splash_2_color.jpg" decoding="async" width="150" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/225px-Splash_2_color.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/300px-Splash_2_color.jpg 2x" data-file-width="1856" data-file-height="2409" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Water_molecule_dimensions.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Water_molecule_dimensions.svg/150px-Water_molecule_dimensions.svg.png" decoding="async" width="150" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Water_molecule_dimensions.svg/225px-Water_molecule_dimensions.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Water_molecule_dimensions.svg/300px-Water_molecule_dimensions.svg.png 2x" data-file-width="363" data-file-height="388" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Water_molecule_3D.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Water_molecule_3D.svg/150px-Water_molecule_3D.svg.png" decoding="async" width="150" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Water_molecule_3D.svg/225px-Water_molecule_3D.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Water_molecule_3D.svg/300px-Water_molecule_3D.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="515" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%96_(%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F)" title="Жер беті (геология)">Жер бетінде</a> тіршілік ең алғаш сулы ортада пайда болды. Су — бүкіл тіршілік иелерінің негізгі құрамдас бөлігі. Бұдан басқа судың тіршілік үшін физикалық-химиялық қасиеттердің: жоғары жылу өткізгіштік және <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D1%83_%D1%81%D1%8B%D0%B9%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B" class="mw-redirect" title="Жылу сыйымдылық">жылу сыйымдылық</a>, жоғары тығыздық, ауа тығыздығының шамамен 800 есе артуы, мөлдірлік, тұтқырлық, қатқан кезде <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%B7" title="Мұз">мұздың</a> көлемін ұлғайтуы және тағы басқа қолайлы қасиеттері болады. <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%81%D1%83%D1%88%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BC_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Біржасушалы қарапайым жәндіктер">Біржасушалы</a> және көпжасушалы ағзалар жасушаларының <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D2%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Биохимиялық үдерістер (мұндай бет жоқ)">биохимиялық үдерістерінің</a> барлығы сулы ортада өтеді. Су әр түрлі климаттық жағдайлардағы физиологиялық үдерістердің қалыпты өтуіне себепкер болады. Ол сондай-ақ көптеген <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB" title="Минерал">минералдық</a> және ағзалық заттардың жақсы еруіне себепкер бола алады. <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B8_%D1%81%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Табиғи су (мұндай бет жоқ)">Табиғи су</a> құрамында сан алуан тұздың болатыны да сондықтан. <a href="/wiki/%D0%90%D2%93%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D3%A9%D1%81%D1%96%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%81%D1%96" title="Ағзалар өсіндісі">Ағзалар</a> жұғымды заттарды тек еріген түрінде сіңіреді. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="kk" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Мазмұны</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Сулы_орта"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Сулы орта</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Су_ортасының_айырмашылықтары"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Су ортасының айырмашылықтары</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Жердің_су_қоры_теория_жүзінде_сарқылмайды"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Жердің су қоры теория жүзінде сарқылмайды</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Суды_зерттеу"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Суды зерттеу</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Гидрология"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Гидрология</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Жер_асты_сулары"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Жер асты сулары</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Табиғаттағы_су_айналымы"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Табиғаттағы су айналымы</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#Суды_тазарту_жолдары"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Суды тазарту жолдары</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#Судың_физикалық_қасиеті"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Судың физикалық қасиеті</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#Химиялық_қасиеті"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Химиялық қасиеті</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Жай_заттармен_әрекеттесуі:"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Жай заттармен әрекеттесуі:</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Күрделі_заттармен_әрекеттесуі:"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Күрделі заттармен әрекеттесуі:</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="#Су_—_еріткіш"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Су — еріткіш</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#Тірі_ағзаларда_судың_биологиялық_ролi"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Тірі ағзаларда судың биологиялық ролi</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Судың_организмдегi_мөлшерi_мен_таралуы"><span class="tocnumber">9.1</span> <span class="toctext">Судың организмдегi мөлшерi мен таралуы</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Ағзадан_судың_бөлiнiп_шығу_жолдары"><span class="tocnumber">9.2</span> <span class="toctext">Ағзадан судың бөлiнiп шығу жолдары</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="#Дереккөздер"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Дереккөздер</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сулы_орта"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.BB.D1.8B_.D0.BE.D1.80.D1.82.D0.B0"></span>Сулы орта</h2></div> <p>Сонымен бірге сулы ортаның бірқатар жетімсіздіктері де бар, олар тірі ағзаларға қолайсыз әсер етеді. Мәселен, судың қысымының көбірек артуы және <a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Оттегі">оттегімен</a> нашар канығуы мұхит тұңғиығындағы суда тіршілік ететін ағзалар тіршілігіне кедергі келтіреді. Су құрамындағы оттегінің мөлшері <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Атмосфера">атмосферадағы</a> құрамынан шамамен 20 есе төмен болады. Жарық 200 м тереңдікке өтеді, сондықтан теңіздер мен <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Мұхит">мұхиттарда</a> тіршітк ететін ағзалар жарьмсыз ортада өмір сүруге бейімделеді. <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7" title="Теңіз">Теңіз</a> және <a href="/wiki/%D0%A2%D2%B1%D1%89%D1%8B_%D1%81%D1%83" title="Тұщы су">тұщы су</a> құрамьндағы <a href="/wiki/%D0%A2%D2%B1%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80_(%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F)" title="Тұздар (химия)">тұздар</a> мөлшері біркелкі болмайды. Мәселен, теңіз суы <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%96" title="Натрий хлориді">натрий хлориды</a> мен магний сульфатының тұздарына бай, ал тұщы су құрамында <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B8%D0%B9" title="Кальций">кальций</a> және карбонат <a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%BD" title="Ион">иондары</a> көп мөлшерде болады. Сулы ортаны мекендейтіп ағзалар сан алуан, олар бір биологиялық топқа — <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D1%82" title="Гидробионт">гидробионттарға</a> бірігеді. Олардың барлығы сулы орта факторларының әр түрлі құбылуына бейімделді.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Сулы ортада ауаға қарағанда дыбыс тезірек тарайды. Сондықтан гидробионттарда көру мүшелеріне қарағанда есту мүшелері жақсы дамыған. Кейбір түрлер тіпті өте төмен жиіліктегі (<a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D0%B1%D1%8B%D1%81" title="Инфрадыбыс">инфрадыбыс</a>) толқындардың ырғақтарының өзгеруін дер кезіңде сезіп, дауыл тұрардың алдында су тереңдігіне қарай төмендейді Кейбір гидробионттардың (кит тәрізділерде) бағыт-бағдар алуы, қорегін іздеп табуы — толқындардың шағылған дыбыстарын қабылдау (эхолокация) арқылы жүзеге асады. Көпшілігі жүзу кезінде әртүрлі жиіліктегі электр зарядтарын тудырып, шағылған <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80_%D3%A9%D1%80%D1%96%D1%81%D1%96" title="Электр өрісі">электр импульстарын</a> қабылдайды. Электр зарядтарын тудырып, оны өзінің бағыт-бағдар алуында және сигнал үшін пайдаланатын 300-ге тарта балық түрлері белгілі Мысалы, тұщы суда тіршілік ететін су пілі балығы (Моrrуtus kannume) секундына 30 импульс жіберіп, су түбіндегі тұнбадан өзі қоректенетін омыртқасыздарды оңай табады. Импульстары секундына 2000-ға дейін жететін теңіз балықтары да бар. Кейбір қорғану көптеген шұңқырлы, ойық жерлерінде өзендердің тасуынынан, қатты нөсер жауыннан соң, қардың еруінен және тағы басқа жағдайларда уақытша көлшіктер, тоғандар пайда болады. Мұндай көлшіктерде де қысқа уақытта тіршілік ететін әт-түрлі гидробионттар кездеседі. Бұлардың ерекшелігі сол, аз ғана уақыт ішінде көбейіп, өзінен соң көптеген ұрпақтарын қалдырып келесі ылғал болатын уақытқа дейін тұнбаға көміліп иабиоз жағдайға түседі (кейбір <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%8F%D0%BD" class="mw-redirect" title="Шаян">шаяндар</a>, планариилер, аз қылтанды құрттар моллюскалар, тіпті кейбір балықтар — африка протоптерусы және оңтүстік америка лепидосирені). Көптеген майда организмдер құрғақшылық жағдайда циста түзеді (инфузорилар, тамыраяқтылар, кейбір ескекаяқты шаяндар, турбеллярий және т.б.). </p><p>Су ортасының өзіндік оттегі режимі де бар. Суда оттегі атмосферамен салыстырғанда 21 есе аз. Судың температурасы, терендігі, тұздылығы артқан сайын ондағы оттегі мөлшері азайып, ал судың ағысы қатты болған сайын оттегі мөлшері көбейеді. Басқа орталармен салыстырғанда судың температуралық режимі біркелкі болуымен ерекшеленеді. <a href="/wiki/%D2%9A%D0%BE%D2%A3%D1%8B%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%83" class="mw-redirect" title="Қоңыржай белдеу">Қоңыржай</a> аймақтарда <a href="/wiki/%D0%A2%D2%B1%D1%89%D1%8B_%D1%81%D1%83" title="Тұщы су">тұщы сулардың</a> температурасы 0,9°С-25°С аралығында (ыстық су көздерін есептемегенде, онда су температурасы 100°С-қа дейін жетеді), тұщы сулардың терең қабатында температура 4°С-5°С-ты құрайды. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Су_ортасының_айырмашылықтары"><span id=".D0.A1.D1.83_.D0.BE.D1.80.D1.82.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.B0.D0.B9.D1.8B.D1.80.D0.BC.D0.B0.D1.88.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D2.9B.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Су ортасының айырмашылықтары</h2></div> <p>Су ортасының жарық режимінің әуе-құрлық ортасынан айырмашылықтары көп. Жарықтың су бетінен шағылысуына және су ішінен өтуі кезінде сіңірілетін болғандықтан суда жарықтың мөлшері аз болады. Сондықтан терең суларды үш аймаққа: жарық , алакөлеңке және толық қараңғы бөліктерге бөледі. </p><p><a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Мұхит">Мұхиттың</a> қараңғы, терең бөліктерінде <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D1%82" title="Гидробионт">гидробионттар</a> көру үшін тірі организмдерден бөлінетін жарықты пайдаланады. Мұндай құбылыс биолюминесценция деп аталады. Мысалы, кейбір балықтардың арқа жүзу қанаттарының алғашқы сәулесі жоғарға жақ сүйегіне жақын майысқан, қармақша тәрізді болып орналасқан. Осы қармақшаның ұшында шырышты жарық беретің бактериялары бар. <a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Оттегі">Оттегімен</a> бактерияларды қамтамасыз етуі арқылы жарық беріп, қорегін өзіне еліктіреді. Үнемі қараңғылықта тіршілік ету немесе жарықтың жетіспеуі гидробионттардың көру мүмкіншіліктерін шектейді. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жердің_су_қоры_теория_жүзінде_сарқылмайды"><span id=".D0.96.D0.B5.D1.80.D0.B4.D1.96.D2.A3_.D1.81.D1.83_.D2.9B.D0.BE.D1.80.D1.8B_.D1.82.D0.B5.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F_.D0.B6.D2.AF.D0.B7.D1.96.D0.BD.D0.B4.D0.B5_.D1.81.D0.B0.D1.80.D2.9B.D1.8B.D0.BB.D0.BC.D0.B0.D0.B9.D0.B4.D1.8B"></span>Жердің су қоры теория жүзінде сарқылмайды</h2></div> <p>Жердің су қоры теория жүзінде сарқылмайды, себебі тиімді пайдаланған жағдайда су ресурстарының әлемдік су айналымы барысында үздіксіз қалпына келіп отырады. Өкінішке орай, соңғы жылдары Әлемдік Мұхиттарға мұнай өнімдерінің төгілуі, биологиялық алуан түрліліктің азаюы ұлғайып, тропикалық жағалауларга антропогендік қысым көп түсуде. Теңіз жағалауларының өсімдіктер жамылғысы тозып (Индонезия, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Филиппиндер">Филиппин</a>, Тайланд), күріш алқаптарын кеңейту және асшаяндар өсіру үшін тоғандар жасалып, мангра тоғайлары жойылуда. <sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Суды_зерттеу"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.B4.D1.8B_.D0.B7.D0.B5.D1.80.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.83"></span>Суды зерттеу</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Гидрология"><span id=".D0.93.D0.B8.D0.B4.D1.80.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F"></span>Гидрология</h3></div> <p>Су — бұл шексіз <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7" title="Теңіз">теңіздер</a> мен <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Мұхит">мұхиттар</a>, ағысты өзендер және мөлдір көлдер. Дегенмен су тек қана көре алатын, ыстық күндері сүңгіп кететін су айдындарында ғана болмайды. Судың көлемді бөлігі адам көзінен тыс жер астында жасырынған. Бұндай су айдындары жер асты сулары деп аталады. Ғалымдардың зерттеуінше су жер бетінде ең көп кездесетін сұйықтыққа жатады. Судың қазіргі кезде қаупі бар. Адамдардың суды үнемдемей құртуының әсерінен тұщы судың жойылу төтенше жағдайлар қатарында. Ал жер шарына қауіптілігі су басу жағдайы. Антрактида мұзының еруі Су<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Жер_асты_сулары"><span id=".D0.96.D0.B5.D1.80_.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.8B_.D1.81.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Жер асты сулары</h3></div> <p>Жер асты сулары өзінің ерекшелігі және құрылысы бойынша жер үстінде орналасқан судан ерекшеленеді. <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D1%81%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Жер асты сулары">Жер асты сулары</a> жерге жауатын жауындардан толықтырылады. Дегенмен бұндай толықтырулар біркелкі емес, өйткені көп жағдайда жергілікті жердің <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D1%84" title="Рельеф">рельефінен</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%B6%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BD-%D1%88%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BD" title="Атмосфералық жауын-шашын">жауын түрінен</a>, сондай-ақ жақсы өткізетін және суды ұстап тұра алатын <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BF%D1%8B%D1%80%D0%B0%D2%9B" title="Топырақ">топырақтан</a> да байланысты болады, ол астыңғы қабатқа өту үшін жол бермеуі де мүмкін. </p><p>Бұдан өзге, жер асты сулары өз қорын жер үсті су айдындары есебінен де толықтырады. Өз кезегінде жер асты сулары осындай су айдындарын өздері қоректендіреді. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D1%83%D1%8B" title="Артезиан суы">Жер астына</a> түсіп су, әдетте, бір жерде жинақталмайды, өзінің орналасу заңдылығы болады. Солай су ерекше жоғарғы және төменгі қабатты ұйымдастырады.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Төменгі қабатта судың ең кіші көлемі болады. Үлкен көлемді су жоғарғы қабат бойынша үйлестіріледі. Бұл жердің төменгі деңгейіне судың өтуі өте қиын, ал жоғарғысында — су жинақтала алатындығмен түсіндіріледі. Жоғарғы қабат әлі де үш деңгейден қалыптасады — жоғарғы, ортаңғы және төменгі, әрқайсысы өзінің суды өткізу ерекшелігімен сипатталады. Жоғарғы аймақта адам <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B" title="Шаруашылық">шаруашылықта</a> қолданатын су жинақталады. Ортаңғы аймақта, әдеттегідей минералдық сулар орналасады. Ал төменгі, іс жүзінде су алмасу болмайтын аймақта <i>жер үсті тұздығы</i> деп аталатын көптеген құрауыштар мен элементтер ерітілген су болады. </p><p>Жер асты сулары қандай қабатта жатқанына байланысты өз сипаттамасын өзгерте алады. Осыған байланысты жер асты суларының үш түрі белгілі. </p><p>Бірінші түрі <i>жетекші</i> деп аталады. </p> <ul><li>Бұл — жер үстіне ең жақын орналасқан сулар. Дегенмен жетекші жеткілікті тұрақты емес. Бұл қабаттан құрғақ ауа-райы кезінде су толық кетіп қалуы мүмкін, ал үздіксіз жауы-шашын нәтижесінде қайта пайда бола алады.</li></ul> <p>Екінші атауы — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D1%83%D1%8B" title="Артезиан суы">артезиандық сулар</a>. Бұл жер астының су қабаты аумақ рельефіне байланысты. </p><p>Жетекші сулардан төмен топырақ сулары орналасады. Әдеттегідей, топырақ сулары шеткі, суға берік қабатта болады. Одан төмен ағынды сулар орналасады. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Табиғаттағы_су_айналымы"><span id=".D0.A2.D0.B0.D0.B1.D0.B8.D2.93.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D2.93.D1.8B_.D1.81.D1.83_.D0.B0.D0.B9.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BC.D1.8B"></span>Табиғаттағы су айналымы</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle"><i>Толық мақаласы: <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D1%81%D1%83_%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D1%8B" title="Табиғаттағы су айналымы">Табиғаттағы су айналымы </a></i></div> <p><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Атмосфера">Атмосфера</a> үнемі су буымен байып отырады, себебі жер бетіндегі өзендер мен <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BB" title="Көл">көлдер</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B8%D1%82" title="Мұхит">мұхиттар</a> мен <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7" title="Теңіз">теңіздер</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D2%9B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мұздақ (мұндай бет жоқ)">мұздақтар</a> үнемі буланады. Бірақ атмосферадағы су буының мөлшері тым көбейіп кеткенде, ол асқын қанығуға жетіп <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Конденсация">конденсацияланып</a>, қайтадан жерге <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B1%D1%8B%D1%80" title="Жаңбыр">жаңбыр</a> мен қар күйінде қайтып отырады. </p><p><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D1%82" title="Табиғат">Табиғаттағы</a> су айналымының өзгеруі жер бетінін, әр жерінде әр түрлі табиғи апаттарға әкеліп соғады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Суды_тазарту_жолдары"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.B4.D1.8B_.D1.82.D0.B0.D0.B7.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.83_.D0.B6.D0.BE.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Суды тазарту жолдары</h2></div> <p>Суды тазарту жолдары оның қандай заттармен және қаншалықты ластануына қарай жүргізіледі. Ерімейтін қоспалардан тұндыру немесе сүзу арқылы тазартуға болатыны сендерге белгілі. Еріген қоспалардан суды айдау арқылы тазартады. </p><p>Ауыз суын табиғи суларды тазарту арқылы алады, ол үлкен қалаларды сумен қамтудың ең басты мәселесі. Ол үшін табиғи суды алдымен тұндырып, содан кейін сүзгіден өткізіп алып, зиянды бактериялардан тазарту үшін хлорлау және озондау өдістері колданылады. Осы үрдістердің барлығы сумен жабдықтау стансаларында арнайы қондырғыларда жүргізіледі. </p><p>Мұнан басқа ірі өндіріс орындарының өндірісте қолданған суларын да тазартпай ағын суға жіберуге болмайды, сол үшін қатаң экологиялық шектеу қойылып, үнемі тексеру жүргізіледі. Соңғы кездері суды тазарту үшін ион алмастырғыш шайырлар да кеңінен қолданыла бастады. </p><p>Дистильденген су — айдау арқылы тазартылған су, ол кұрамы бойынша жаңбыр суына жақын болады. Дистильденген су арнайы зерттеу жұмыстарында, дәрі-дәрмек өндірісінде және автокөліктердің аккумуляторларына электролиттер дайындауда қолданылады. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Aqua-distillata.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Aqua-distillata.jpg/200px-Aqua-distillata.jpg" decoding="async" width="200" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Aqua-distillata.jpg/300px-Aqua-distillata.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Aqua-distillata.jpg/400px-Aqua-distillata.jpg 2x" data-file-width="1152" data-file-height="1559" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Өмір бойына ластанған суға тап болған адам оны ішу үшін суды қандай тәсілмен сүзу керек екендігін ойластыра бастады. Бұдан шығу жолын судың өзі көрсетті. Судың жоғары температура кезінде <a href="/wiki/%D0%91%D1%83" title="Бу">буға</a> айналу қасиеті бар. Осындай тәсілмен судың құрамында бар көптеген өзге бөлшектерден бөлу шешілді. Бұндай суды тазалау үрдісі дистиляция, ал құралдың өзі <i><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дистилятор (мұндай бет жоқ)">дистилятор</a></i> деп аталды. </p><p>Тазартылған су толық сүзілген сұйықтық болып саналады. Бұнда қоспалардың, <a href="/wiki/%D0%A2%D2%B1%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Тұздар">тұздар</a> мен қатты бөлшектердің ең аз мөлшері ғана бар. Дегенмен тазартылған суда қосымша құрауыштар толық жоқ деп айтуға болмайды. </p><p>Судың өзге құрауыштармен тез өзара <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BC-%D2%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%81" class="mw-redirect" title="Қарым-қатынас">қарым-қатынасқа</a> түсу қасиеті бар. Ал бұл суды <i>дистиллятор</i> арқылы айдағанда, осы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Металдар">металдар</a> атомы ең кішкентай мөлшерде суға түсуі мүмкін. Дегенмен бұл судың таза болуына кедергі келтірмейді. Су жүз пайыз ешқандай қоспасыз болуы үшін суды деиондайтын арнайы қондырғылар пайдаланылады. Сондай-ақ өте таза суды <i>дистиллятордан</i> бірнеше рет өткізу арқылы да алуға болады. Солайша бидистиллят алынады. </p><p>Әдеттегідей, өнеркәсіпке немесе медицинаға алады. Осылай тазартылған су негізінде кейбір дәрілер жасалады. Ал кішкентай <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80" title="Электр">электр</a> өткізу қабілетінің арқасында дистилденген су өндірісте таптырмайтын зат. Дистелденген суды адам үшін тұрақты түрде қолдануға қатысты әр жақты пікірлер бар. </p><p>Көптеген адамдар дистилденген су <a href="/wiki/%D0%91%D1%83" title="Бу">адам</a> ағзасы үшін пайдалы емес, өйткені ол пайдалы құрауыштардан толық тазартылған деген пікірде. Дистилденген су ағзадан минералдық құрауыштар мен витаминдерді алып шыққандықтан денсаулыққа зиян келтіретіндігін куәландыру да жүргізілген. </p><p>Дегенмен бұл ұйғарымдары даулауға және дистилденген суды қорғауға дайын адамдар да бар. Өйткені дистилденген судың зияндылығы туралы еш жерде ғылыми дәлелденген жоқ. Шындығында да ол өз құрамы бойынша ерекшеленеді, бірақ қарапайым сумен де минерал тапшылығын толықтыру қиын. Ал дистилденген су ең болмағанда ауру қоздырғыш <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Бактериялар">бактериялардан</a> сақтай алады.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Судың_физикалық_қасиеті"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D1.84.D0.B8.D0.B7.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D2.9B.D0.B0.D1.81.D0.B8.D0.B5.D1.82.D1.96"></span>Судың физикалық қасиеті</h2></div> <p>Таза су — түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйықтық. Судың қабаты 5 м асқанда көгілдір түсті болып көрінеді. </p><p>Қалыпты <a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%81%D1%8B%D0%BC" title="Қысым">қысымда</a> 100°С-та қайнайды да, 0°С-да мұзға <i>(р=0,92 г/см<sup>3</sup>)</i> айналады, сондықтан мұз су бетінде қалқып жүреді. Сонда оның көлемі 9 %-ға артады. Судың беткі қабатының <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%B7" title="Мұз">мұзбен</a> қапталып жатуы ондағы тіршілік иелерінің қыс мезгілінде де өмір сүруіне жағдай жасайды. </p><p>Температурасы 4°С болғанда, тығыздығы 1г/см<sup>3</sup> (судың ерекшелігі). Судың жылу сыйымдылығы өте жоғары, оны мына мысалмен түсіндірейік. Жаздың аптап ыстық күндерінде су жылуды сіңіріп, өзеннің маңайын салқындатып тұрады, сондықтан адамдар оның жағалауына дем алуға көптеп барады. </p><p>Осылайша жиналған жылуды су қыс мезгілінде біртіндеп ауаға береді, сондықтан қатты аязды күндерде өзеннің беті тұманданып тұратынын сендер сан дүркін кердіңдер. Су жер бетінен тараған жылудың 60%-ын ұстап қалып, оны суынудан сақтап тұрады. Табиғи сулар әдетте таза болмайды, онда еритін және ерімейтін заттардың қоспалары болады. Теңіз суында еріген тұздар кептеп кездессе, (3,5 %) ағын және <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D1%81%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Жер асты сулары">жер асты суларында</a> кальций мен магний тұздары болады, ал жауын мен еріген қар суларында көбінесе шаң мен еріген күйдегі газдар (0<sub>2</sub>, N<sub>2</sub>, С0<sub>2</sub>, S0<sub>2</sub>, т. б) кездеседі. </p><p>Су — <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BA_%D0%BE%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сутек оксиді (мұндай бет жоқ)">сутек оксиді</a>, Н<sub>2</sub>О — қалыпты жағдайда сутек пен оттек 1:8 көлемдік қатынаста болатын тұрақты қарапайым химия қосылыс. Табиғатта ең көп таралған, бүкіл <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Гидросфера">гидросфера</a> <i>Судан</i> тұрады, <i>Судың</i> тіршілік үшін маңызы өте зор. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Аристотель">Аристотель</a> өз еңбектерінде (біздің заманымыздан <a href="/wiki/4_%D2%93." class="mw-redirect" title="4 ғ.">IV ғасыр</a>) <i>Суды</i> төрт құбылыстың <i>(<a href="/wiki/%D0%9E%D1%82" title="От">от</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D0%B0" title="Ауа">ауа</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BF%D1%8B%D1%80%D0%B0%D2%9B" title="Топырақ">топырақ</a>, су)</i> біріне жатқызса, ғалымдар <a href="/wiki/18_%D2%93." class="mw-redirect" title="18 ғ.">XVIII ғасырдың</a> аяғына дейін <i>Суды</i> жеке элемент ретінде қарастырды. </p><p><i>Суды</i> алғаш ағылшын ғалымы <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D1%80%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%88" title="Генри Кавендиш">Г.Кавендиш</a> (<a href="/wiki/1731" class="mw-redirect" title="1731">1731</a>—<a href="/wiki/1810" class="mw-redirect" title="1810">1810</a>) зерттеді (<a href="/wiki/1781" class="mw-redirect" title="1781">1781</a>—<a href="/wiki/1782" class="mw-redirect" title="1782">1782</a>), ал француз ғалымы <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BD_%D0%9B%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9B%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Антуан Лоран Лавуазье (мұндай бет жоқ)">А.Лавуазье</a> (<a href="/wiki/1743" class="mw-redirect" title="1743">1743</a>—<a href="/wiki/1794" class="mw-redirect" title="1794">1794</a>) сутек жанғанда <i>Су</i> түзілетінін дәлелдеп (<a href="/wiki/1783" class="mw-redirect" title="1783">1783</a>), <a href="/w/index.php?title=%D0%96.%D0%9C%D0%BB%D0%BD%D1%8C%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ж.Млнье (мұндай бет жоқ)">Ж.Млньемен</a> бірге сандық құрамын анықтады (<a href="/wiki/1785" class="mw-redirect" title="1785">1785</a>). </p><p><i>Судың</i> құрамында массасы бойынша 11,19 % сутек, 88,81 % оттек болады; молекуласы 2 атом сутек пен 1 атом оттектен тұрады, молек. м. 18,0160, иіссіз, дәмсіз, түссіз <i>(терең жері көгілдір)</i> сұйықтық. Құрамында 2Н (<a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D0%B9%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дейтрий (мұндай бет жоқ)">дейтрий</a>) бар <i>Су</i> — <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%8B%D1%80_%D1%81%D1%83" title="Ауыр су">ауыр су</a> <i>(D<sub>2</sub>O)</i> деп аталады. <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%8B%D1%80_%D1%81%D1%83" title="Ауыр су">ауыр судың</a> физиқалық қасиеттері өзгешелеу болады. <i>Су</i> 0С-та қатып, 100С-та қайнайды. </p> <ul><li>20 °С-тағы тығыздығы 0,99823 г/см<sup>3</sup>,</li> <li>0 °С-тағы тығыздығы 0,9168 г/см<sub>3</sub> (мұзда).</li></ul> <p><i>Судың</i> физиқалық қасиеттерінде, балқу жылуында, <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D1%83_%D1%81%D1%8B%D0%B9%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Жылу сыйымдылығы">меншікті жылу сыйымдылығында</a>, тұтқырлығында, жылу өткізгіштігінде ерекшеліктер бар. Мысалы:, мұз жеңіл болғандықтан<i> Суда</i> қалқып өзендер мен көлдердің түбіндегі тіршілік сақталады. <i>Су</i> қалыпты температурада көптеген заттармен әрекеттеседі. Сілтілік және сілтілік-жер металдармен әрекеттескенде гидроксид пен сутек түзеді (2Na+2H<sub>2</sub>O=2NaOH+H<sub>2</sub>↑). <i>Су</i> әр түрлі жағдайда бейметалдармен (<a href="/wiki/%D0%A4%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Фтор">фтор</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Хлор">хлор</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BC" title="Бром">бром</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%BE%D1%80" title="Фосфор">фосфор</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D1%96%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%BA" class="mw-redirect" title="Көміртек">көміртек</a>) әрекеттесіп, қышқылдар (HCl, HClO, HPO3, HF, HBr) және оксид (СО) түзеді. </p><p>Атмосферада Су бу, тұман, бұлт, тамшы және қар кристалдары түрінде кездеседі. <i>Су</i> <a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%82%D0%B5%D0%BA" class="mw-redirect" title="Оттек">оттек</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BA" class="mw-redirect" title="Сутек">сутек</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%BE%D1%82_%D2%9B%D1%8B%D1%88%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D1%8B" title="Азот қышқылы">азот қышқылын</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%80%D1%82" class="mw-redirect" title="Спирт">спирт</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Альдегидтер">альдегидтер</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Сілтілер">сілтілер</a>, т.б. аса маңызды химиялық өнімдерді өндіруде қолданылатын химиялық реагентер. Оның <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Катализатор">катализатор</a> ретінде маңызы зор.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Химиялық_қасиеті"><span id=".D0.A5.D0.B8.D0.BC.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D2.9B.D0.B0.D1.81.D0.B8.D0.B5.D1.82.D1.96"></span>Химиялық қасиеті</h2></div> <p>Сутек пен оттектің химиялық қосылысы. </p> <ul><li>Массалық құрамы: Н —11,19 %, О — 88,81 %.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Молекулалық масса">Молекулалық массасы</a> 18,0153. Су планетамыздағы ең көп тараған заттардың бірі; ол үш түрде —<i> бу, су және <a href="/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%B7" title="Мұз">мұз</a> күйінд</i>е ұшырасады; күшті еріткіш.</li> <li>Су айдауыш мұнара- елді мекендерді сумен қамтамасыз ету жүйесіндегі су өтімі (<i>шығыны</i>) мен қысымын реттеп отыруға арналған құрылыс. Ол цилиндр тәрізді етіп арнайы болаттан немесе темір-бетоннан жасалған шаннан және оны көтеріп тұратын тіреуіш құрылымнан тұрады. Мұнараның биіктігі 25—30 м-ге, шанының сыйымдылығы ондаған текшелерге жетеді. Тіреуіш кірпіш не ағаштан жасалады. Шан ішіндегі судың қыста катып қалмауы және ластанбауы үшін ол жылу өткізгіштігі төмен жеңіл материалдармен қапталып, үсті шатырмен жабылады.</li></ul> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Splash_2_color.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/200px-Splash_2_color.jpg" decoding="async" width="200" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/300px-Splash_2_color.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/400px-Splash_2_color.jpg 2x" data-file-width="1856" data-file-height="2409" /></a><figcaption>Су</figcaption></figure> <p>Судың сапалық құрамы сутек пен оттектен тұратыны, ал сандық құрамы екі сутек атомы мен бір оттек атомынан тұратындығы мәлім. </p><p>Судың айырылуы электр тогының әсерінен жүреді, бұл реакциямен сендер сутекті алу әдісі бойынша таныссыңдар: </p> <dl><dd>2H<sub>2</sub>O→2H<sub>2</sub>↑+O<sub>2</sub>↑</dd></dl> <p>Күрделі заттың құрамдас бөліктеріне айырылуы — <i><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7" title="Анализ">анализ</a></i> деп аталады. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Жай_заттармен_әрекеттесуі:"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.B9_.D0.B7.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D3.99.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.B5.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.81.D1.83.D1.96:"></span>Жай заттармен әрекеттесуі:</h4></div> <p>I. Судың металдармен әрекеттесу реакцияларын сутегін ал әдістерінде қарастырған болатынбыз: </p> <dl><dd>2Na + 2НОН = 2NaOH + Н<sub>2</sub>↑</dd> <dd>Са + 2НОН = Са(ОН)<sub>2</sub>+ Н<sub>2</sub>↑</dd></dl> <p>Белсенділігі тым жоғары емес металл сумен әрекеттескенде оның оксиді түзіледі: </p> <dl><dd>Mg + НОН = MgO + H<sub>2</sub></dd></dl> <p>Белсенділігі төмен металдар сумен әрекеттеспейді. </p><p>II. Бейметалдармен әрекеттесуі: Су кейбір бейметалдармен де әрекеттесе алады. Қыздырға көмірге су қоссақ екі түрлі газ қоспасы түзіледі — ол <i>«<a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83_%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Су газы (мұндай бет жоқ)">су газы»</a></i> деп аталады: </p> <dl><dd>С + НОН=СО↑+Н<sub>2</sub>↑</dd></dl> <p>Көмірді жағарда оған су қосып шылайтынын білесіңдер, сонда түзілген екі газ да жанғыш екен. Хлорды суға жібергенде екі қышқылдың қоспасы түзіледі. </p> <dl><dd>Сl<sub>2</sub> + НОН = НСlO + HCl</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Күрделі_заттармен_әрекеттесуі:"><span id=".D0.9A.D2.AF.D1.80.D0.B4.D0.B5.D0.BB.D1.96_.D0.B7.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D3.99.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.B5.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.81.D1.83.D1.96:"></span>Күрделі заттармен әрекеттесуі:</h4></div> <p>I. Активті металдардың оксидтерімен әрекеттесіп <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Гидроксидтер">гидроксидтер</a> (негіздер) түзеді. </p> <dl><dd>Na<sub>2</sub>0 + Н<sub>2</sub>0 = 2NaOH</dd></dl> <p>Әктасқа су қосқанда оның қайнай бастағанын көреміз, реакция жылу бөле жүреді: СаО + Н<sub>2</sub>0 Са (ОН)<sub>2</sub> + Q </p> <dl><dd><table style="border:1px solid #ddd; text-align: center; margin: auto" cellspacing="15"> <tbody><tr> <td>Металл оксидтері + су = негіз </td></tr></tbody></table></dd></dl> <p>II. Кейбір бейметалдардың оксидтері сумен әрекеттескенде қышқыл түзеді. Күкірттің бір түйірін алып жақсак оның оксиді түзіледі: </p> <dl><dd>S + O<sub>2</sub> =SO<sub>2</sub></dd></dl> <p>Жану өнімін суға жіберсек: S0<sup>2</sup> + Н<sub>2</sub>0 = H<sub>2</sub>S0<sub>3</sub> күкіртті қышқыл түзіледі, көк лакмус қызарады. Дәл осындай реакциялар басқа бейметалдардың да оксидтерімен жүреді. Сl<sub>2</sub>0 + H<sub>2</sub>0 = 2HCl0 N<sub>2</sub>O<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>0 = 2HN0<sub>2</sub> </p> <dl><dd><table style="border:1px solid #ddd; text-align: center; margin: auto" cellspacing="15"> <tbody><tr> <td>Бейметалл оксидтері + су = қышқыл </td></tr></tbody></table></dd></dl> <p>III. Белсенділігі жоғары металдардың гидридтері де сумен әрекеттесіп гидроксидтер береді. </p> <dl><dd>NaH + НОН = NaOH + Н<sub>2</sub>↑</dd></dl> <p>IV. Кейбір тұздар сумен химиялық әрекеттесіп кристаллогидраттар түзеді: </p> <dl><dd>CuS0<sub>4</sub> + 5H<sub>2</sub>0 = CuS0<sub>4</sub> * 5H<sub>2</sub>0 мыс купоросы;</dd> <dd>FeS0<sub>4</sub> * 7H<sub>2</sub>0 темір купоросы;</dd> <dd>Na<sub>2</sub>S0<sub>4</sub> * 10H<sub>2</sub>0 глаубер тұзы.</dd></dl> <p>Кристаллогидраттардың молекулалық массасын — тұздың молекулалық массасына су молекулаларының массаларын қосып табамыз. </p><p>M<sub>r</sub>(Na<sub>2</sub>C0<sub>3</sub>*10H<sub>2</sub>0) =106+180=286.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg/220px-3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg.png" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg/330px-3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg/440px-3D_model_hydrogen_bonds_in_water.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="397" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81" title="Сутектік байланыс">Сутектік байланыс</a> моделі (1) су молекулалары арасында</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Су_—_еріткіш"><span id=".D0.A1.D1.83_.E2.80.94_.D0.B5.D1.80.D1.96.D1.82.D0.BA.D1.96.D1.88"></span>Су — еріткіш</h2></div> <p>Су — біршама инертті биологиялық еріткіш сүйықтық, онда кептеген органикалық жөне бейорганикалық заттар ериді, бірақ олардың ерігіштіктері әр түрлі. Қатты заттардың еруін біз <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Қант">қант</a> пен тұзды еріткенде, ал газ күйіндегі заттардың еруін газдалған су ішкенде немесе суды қайнатқанда бөлінген көпіршіктерді байқау арқылы көрсек, сұйық күйіндегі заттардың еруін <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5_%D1%81%D1%83%D1%8B" title="Сірке суы">сірке суын</a> еріткенде байқаймыз. Сонымен суда ерімейтін зат болмайды екен. </p><p>Заттардың суда еруі тек <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Физика">физикалық</a> құбылыс қана емес, күрделі физико-химиялық үдеріс, еру барысында еріген заттың молекулалары еріткіштің молекулаларында біркелкі таралып қана қоймайды, олармен химиялық әрекеттесе де алады. Оны <a href="/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%82_%D2%9B%D1%8B%D1%88%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D1%8B" title="Күкірт қышқылы">күкірт қышқылын</a> еріткенде жылу бөлінетіндіктен, сол сияқты құрғатылған <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%8B%D1%81_%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мыс сульфаты (мұндай бет жоқ)">мыс сульфатының</a> ақ түсті кристалдарын еріткенде кегілдір түсті ерітінді түзілгенінен байқауға болады. Кез келген табиғи су ерітінді болып теңіз суында — 260 г /л тұз бар, сондықтан онда тіршілік жоқ, яғни атына сай. </p><p><i><a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%88%D1%82%D1%96%D0%BA" title="Ерігіштік">Ерігіштік</a> — берілген температурада еріткіштің (су) 100 немесе 1000</i> грамында ери алатын зат массасымен және көлемімен анықталатын шама (г/100 г, г/1000 г Н<sub>2</sub>0, моль/л).<i></i> </p><p>Ерігіштік заттың табиғатына тәуелді, мысалы: қант ерімтал болса, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80" class="mw-disambig" title="Бор">бор</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D0%BA" title="Әк">әк</a> нашар еритін заттар. Газ күйіндегі заттар үшін ерігіштік қысым мен <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Температура">температураға</a> байланысты. Газдардың ерігіштігі <a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%81%D1%8B%D0%BC" title="Қысым">қысым</a> артқан сайын артады, ал температураны арттырғанда кемиді. Қатты заттардың көпшілігі үшін температураны арттырғанда ерігіштігі де артады. </p><p>Сұйық күйіндегі заттардың ерігіштігі олардың табиғатына байланысты, мысалы, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%80%D1%82" class="mw-redirect" title="Спирт">спирт</a> суда жақсы ерісе, ал <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D0%BD" title="Бензин">бензин</a> нашар ериді. табылады. Мысалы, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7%D1%96" title="Каспий теңізі">Каспий теңізінде</a> 13 г / л , <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7" title="Қара теңіз">Қара теңізде</a> 19 г/л, <a href="/w/index.php?title=%D3%A8%D0%BB%D1%96_%D0%95%D1%80%D1%96%D1%82%D1%96%D0%BD%D0%B4%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Өлі Ерітінді (мұндай бет жоқ)">Өлі Ерітінді</a> деп еріткіш пен еріген заттан тұратын біртекті (гомогенді) жүйені айтады. </p><p>Берілген зат еріткіштің белгілі бір мөлшерінде осы температурада әлі де ери алатын болса, <i>ерітінді қанықпаған</i>, ал ери алмаса — <i>қаныққан</i> деп аталады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тірі_ағзаларда_судың_биологиялық_ролi"><span id=".D0.A2.D1.96.D1.80.D1.96_.D0.B0.D2.93.D0.B7.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D0.B4.D0.B0_.D1.81.D1.83.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D0.B1.D0.B8.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D1.80.D0.BE.D0.BBi"></span>Тірі ағзаларда судың биологиялық ролi</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Splash_2_color.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/150px-Splash_2_color.jpg" decoding="async" width="150" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/225px-Splash_2_color.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Splash_2_color.jpg/300px-Splash_2_color.jpg 2x" data-file-width="1856" data-file-height="2409" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Су алмасуының жалпы сипаттамасы: </p> <ul><li>Су барлық биохимиялық процестер жұрiп өтетiн орта болып табылады.</li> <li>Су <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7" title="Газ">газдардың</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B_%D1%82%D2%B1%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Минералды тұз (мұндай бет жоқ)">минералды тұздардың</a>, нейтралды, полярлы қосылыстардың универсалды ерiткiшi болып табылады.</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Су</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B7" title="Гидролиз">гидролиз</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Гидратация">гидратация</a>, аминсiздену, тотығу- тотықсыздану реакциялары сияқты көптеген биохимиялық реакциялардың тiкелей қатысушысы болады.</li> <li>Жоғары жылу сыйымдылығының арқасында су термореттелуге қатысады. Ауаның 350 С-тан жоғары температурасы кезiнде тер бөлiну организммен сыртқы ортаға жылу берудiң бiрден-бiр қолайлы әдiсi болады.</li> <li>Су қызметтiк активтiлiгiне әсер ететiн клеткалардың, субклеткалық құрылымдардың тургорын қамтамасыз етедi.</li> <li>Дипольдi жағдаймен иемдене отырып, су иондардың, сонымен қатар белокты коллоидты бөлшектер аймағына тұсiп, олардың айналасында сольватты (гидратты) қабықша тұзедi.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Судың_организмдегi_мөлшерi_мен_таралуы"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D0.BE.D1.80.D0.B3.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B7.D0.BC.D0.B4.D0.B5.D0.B3i_.D0.BC.D3.A9.D0.BB.D1.88.D0.B5.D1.80i_.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.BB.D1.83.D1.8B"></span>Судың организмдегi мөлшерi мен таралуы</h3></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Water_molecule_3D.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Water_molecule_3D.svg/150px-Water_molecule_3D.svg.png" decoding="async" width="150" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Water_molecule_3D.svg/225px-Water_molecule_3D.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Water_molecule_3D.svg/300px-Water_molecule_3D.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="515" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Ересек адамның организмiндегi судың жалпы мөлшерi 60% құрайды. Осы себептен 70 кг салмағы бар адамда 42 л су болады. Бұл өлшем тұрақсыз және жынысқа, жасқа, организмнiң физиологиялық жағдайына, ауруларға және сыртқы жағдайларға тәуелдi. Эмбрионда судың мөлшерi 97%-ке жетедi, жаңа туғандарда – 77% дене салмағының. Жас ұлғайғанда судың керектiмөлшерi азаяды және 80 жастан асқан қарттарда оның мөлшерi 48%-ке дейiн төмендейдi. Еркектерде (64%) әйелдерге (54%) қарағанда соңғыларда майдың керектi салмағының жоғары болуына байланысты бiршама көп. Жеке ткандерде судың мөлшерi олардағы алмасу процестерiнiң жұруiне байланысты. Қанда, бұйректе, өкпеде, жұректе, көк бауырда, бұлшық еттерде, бас миында 70-83% су болады. Бұлардан ерекше майлы, сұйек ткандерi, тiстiң қатты ткандерi суға кедей (10-30%), ал тiстiң эмалiнде барлығы 4-5% қана су болады. Биологиялық сұйықтықтар (сiлекей,тер, көз жасы) 95-98% судан құралады. Су организмде 3 сұйықтықты фазада болады. Оның негiзгi мөлшерi (77%) клеткалардың iшiнде болады. Бұл су клеткаiшiлiк немесе интрацеллюлярлық деп аталады. Судың қалған бөлiгi (29%) клетка сыртындағы кеңiстiкте болады. Ол клеткааралық (21%) және айналмалы немесе тамыр iшiлiк (~8%) суға бөлiнедi. Организмнiң сұйықтығы бос және байланысқан судан тұрады. Бос су – бұл жасушааралық кеңiстiкте салыстырмалы бос орын ауыстыра алатын, ал клеткаларда белокты молекулалармен байланыспаған су. Байланысқан су клеткааралық кеңiстiктiң құрылымдарымен (коллагендi талшықтар, мукополисахаридтер) немесе белоктармен және клетка iшiндегi басқа заттармен байланысқан. Соңғысы, бос суға қарағанда, ерекше физикалы-химиялық қасиеттермен иемденедi. Оның қайнау температурасы жоғары және тоңазу температурасы төмен. Онда бос суда ерiген тұздар ерiмейдi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ағзадан_судың_бөлiнiп_шығу_жолдары"><span id=".D0.90.D2.93.D0.B7.D0.B0.D0.B4.D0.B0.D0.BD_.D1.81.D1.83.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D0.B1.D3.A9.D0.BBi.D0.BDi.D0.BF_.D1.88.D1.8B.D2.93.D1.83_.D0.B6.D0.BE.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Ағзадан судың бөлiнiп шығу жолдары</h3></div> <p>Организмнен су бұйрек арқылы несеппен, терi арқылы тербөлiну нәтижесiнде, өкпе арқылы тыныс шығару аусымен, iшек арқылы нәжiспен бөлiнедi. Судың организмнен негiзгi бөлiнiп шығу жолы – бұйрек. Орташа тәулiктiк диурез әйелдерде 1200 мл, ал еркектерде – 1500 мл құрайды. Бұл көлем едәуiр ауытқып отыруы мұмкiн және организмнiң физикалық және патологиялық қалпына және сыртқы жағдайларға тәуелдi болады. Өкпе арқылы 350-400 мл/тәул. жоғалтылады. Кұшейген жұмыс кезiнде, лихорадка кезiнде, кеуделiк жасындағы балаларда өкпенiң гипервентиляциясы кезiнде өкпе арқылы судың жоғалуы көбейедi. Ішек арқылы (нәжiспен) 200 мл-ден қалыпты жағдайда 5 литрге дейiн диарея кезiнде су жоғалтылады. Іш өту және басылмайтын лоқсу кезiнде судың жоғалтылуы организмнiң сусыздануы мен тұзсыздануымен сипатталады<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965082340" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-08-234-0</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"> Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген/ М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. — Алматы: Атамұра, 2009. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965349274" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-34-927-4</a> </span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Экология (оқулық) — Алматы, 2008 — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965322236" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-32-223-6</a> </span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: «Мектеп» баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"> Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Аныктамалық басылым.- Алматы: 2003. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965472270" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-472-27-0</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">О. Д. Дайырбеков, Б. Е. Алтынбеков, Б. К. Торғауытов, У. И. Кенесариев, Т. С. Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. «Ғасыр-Ш», 2005 жыл. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965752060" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-752-06-0</a> </span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Қазақ энциклопедиясы</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/5766782845" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-7667-8284-5</a> </span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Химия: Жалпы білім беретін мектептің сыныбына арналған оқулық. Усманова М. Б., Сақариянова Қ.Н. -Алматы: Атамұра, 2009. — 216 бет. ISBN9965-34-887</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Сеитов З.С., Бейсебеков М.Қ. Физикалық және коллоидтық химия. –Алматы, 1993.</span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Су&oldid=3376679">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Су&oldid=3376679</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санаттар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A1%D1%83" title="Санат:Су">Су</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%95%D1%80%D1%96%D1%82%D0%BA%D1%96%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:Еріткіштер">Еріткіштер</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Санат:Гидрология">Гидрология</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D2%9A%D1%8B%D1%88%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Санат:Қышқылдар">Қышқылдар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9D%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7" title="Санат:Негіз">Негіз</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A1%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D1%81%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Сутегі қосылыстары">Сутегі қосылыстары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9E%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:Оксидтер">Оксидтер</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9E%D1%82%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D1%81%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Оттегі қосылыстары">Оттегі қосылыстары</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация мәзірі</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Жеке құралдар</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Бұл IP мекенжайдың жеке беті">Кірмегенсіз</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%A1%D1%83" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%A1%D1%83" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ат кеңістіктері</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%A1%D1%83" rel="discussion" title="Мағлұмат бетті талқылау [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">kk</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Көріністер</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83&action=edit" title="Бұл бет қорғалған.
Оның кодын көре аласыз. [e]" accesskey="e"><span>Кодын көру</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="More options" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Тағы</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Іздеу</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Осы мәтіні бар бетті іздеу" value="Іздеу"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Егер дәл осы атауымен болса бетке өтіп кету" value="Өту"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Шарлау</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" title="Демеу беріңіз"><span>Демеу беру</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Құралдар</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%A1%D1%83" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%A1%D1%83" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q"><span>Арнайы беттер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83&oldid=3376679" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%A1%D1%83&id=3376679&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25A1%25D1%2583"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25A1%25D1%2583"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" > <h3 id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Баспа/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%A1%D1%83&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Басқа жобаларда</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Water" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q283" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Басқа тілдерде</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D3%A1%D1%8B" title="Аӡы – абхаз тілі" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Аӡы" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="абхаз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Water" title="Water – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Water" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Wasser" title="Wasser – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Wasser" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8D%E1%88%83" title="ውሃ – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="ውሃ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Nanum" title="Nanum – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Nanum" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Augua" title="Augua – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Augua" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/W%C3%A6ter" title="Wæter – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Wæter" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Mun%CC%84" title="Mun̄ – оболо тілі" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Mun̄" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="оболо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%A1" title="ماء – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ماء" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A1%DC%9D%DC%90" title="ܡܝܐ – Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܝܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7" title="ما – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="ما" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%87" title="ميه – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ميه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%80" title="পানী – ассам тілі" lang="as" hreflang="as" data-title="পানী" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Agua" title="Agua – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Agua" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Nipi" title="Nipi – атикамек тілі" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Nipi" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="атикамек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8A%D0%B8%D0%BC" title="Лъим – авар тілі" lang="av" hreflang="av" data-title="Лъим" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="авар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="पानी – авадхи тілі" lang="awa" hreflang="awa" data-title="पानी" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="авадхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Uma" title="Uma – аймара тілі" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Uma" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="аймара тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Su" title="Su – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Su" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88" title="سو – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="سو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D1%8B%D1%83" title="Һыу – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Һыу" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Toya" title="Toya – бали тілі" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Toya" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="бали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Wossa" title="Wossa – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Wossa" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ondou" title="Ondou – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ondou" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/Aek" title="Aek – Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Aek" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Tubig" title="Tubig – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Tubig" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bdr mw-list-item"><a href="https://bdr.wikipedia.org/wiki/Buek" title="Buek – West Coast Bajau" lang="bdr" hreflang="bdr" data-title="Buek" data-language-autonym="Bajau Sama" data-language-local-name="West Coast Bajau" class="interlanguage-link-target"><span>Bajau Sama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Вада – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Вада" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Вада – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Вада" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/A%C3%A8r" title="Aèr – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Aèr" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Вода" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="पानी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="पानी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Wota" title="Wota – бислама тілі" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Wota" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="бислама тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Banyu" title="Banyu – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Banyu" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%91%E1%80%AE" title="ထီ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ထီ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Ji" title="Ji – бамбара тілі" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Ji" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="бамбара тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BF" title="পানি – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পানি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%86%E0%BD%B4%E0%BC%8D" title="ཆུ། – тибет тілі" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཆུ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибет тілі" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Dour" title="Dour – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Dour" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Voda" title="Voda – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Voda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D2%BB%D0%B0%D0%BD" title="Уһан – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Уһан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Aigua" title="Aigua – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Aigua" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Agwa" title="Agwa – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Agwa" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/C%C5%ABi" title="Cūi – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Cūi" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8" title="Хи – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Хи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Tubig" title="Tubig – себуано тілі" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Tubig" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/H%C3%A5nom" title="Hånom – чаморро тілі" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Hånom" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="чаморро тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8E%B9" title="ᎠᎹ – чероки тілі" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᎹ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чероки тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Mahpe" title="Mahpe – шайен тілі" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Mahpe" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="шайен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%88" title="ئاو – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئاو" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Acqua" title="Acqua – корсика тілі" lang="co" hreflang="co" data-title="Acqua" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Suv" title="Suv – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Suv" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Voda" title="Voda – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Voda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – шіркеулік славян тілі" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Вода" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="шіркеулік славян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%8B%D0%B2" title="Шыв – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Шыв" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/D%C5%B5r" title="Dŵr – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Dŵr" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Vand" title="Vand – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Vand" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Wasser" title="Wasser – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Wasser" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dga mw-list-item"><a href="https://dga.wikipedia.org/wiki/Ko%C9%94" title="Koɔ – Dagaare" lang="dga" hreflang="dga" data-title="Koɔ" data-language-autonym="Dagaare" data-language-local-name="Dagaare" class="interlanguage-link-target"><span>Dagaare</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Piu" title="Piu – Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Piu" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Awe" title="Awe – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Awe" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/W%C3%B3da" title="Wóda – төменгі лужица тілі" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Wóda" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="төменгі лужица тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Waig" title="Waig – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Waig" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BF" title="पानि – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="पानि" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8A%DE%AC%DE%82%DE%B0" title="ފެން – дивехи тілі" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ފެން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="дивехи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CF%81%CF%8C" title="Νερό – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Νερό" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Aqua" title="Aqua – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Aqua" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Water" title="Water – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Water" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Akvo" title="Akvo – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Akvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Agua" title="Agua – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Agua" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Vesi" title="Vesi – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Vesi" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ur" title="Ur – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ur" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Agua" title="Agua – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Agua" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8" title="آب – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آب" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Ndiyam" title="Ndiyam – фула тілі" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Ndiyam" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="фула тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vesi" title="Vesi – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vesi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Vesi" title="Vesi – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Vesi" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Wai" title="Wai – фиджи тілі" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Wai" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="фиджи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Vatn" title="Vatn – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Vatn" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://fon.wikipedia.org/wiki/S%C3%ACn" title="Sìn – фон тілі" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Sìn" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="фон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Fɔ̀ngbè</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Eau" title="Eau – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Eau" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Weeder" title="Weeder – солтүстік фриз тілі" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Weeder" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="солтүстік фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Aghe" title="Aghe – фриуль тілі" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Aghe" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фриуль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Wetter" title="Wetter – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Wetter" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Uisce" title="Uisce – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Uisce" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4" title="水 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="水" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Dilo" title="Dilo – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Dilo" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Uisge" title="Uisge – шотландиялық гэль тілі" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Uisge" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотландиялық гэль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Auga" title="Auga – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Auga" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%88" title="آو – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="آو" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Y" title="Y – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Y" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%A6%E0%A4%95" title="उदक – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="उदक" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%85%F0%90%8C%B0%F0%90%8D%84%F0%90%8D%89" title="𐍅𐌰𐍄𐍉 – Gothic" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍅𐌰𐍄𐍉" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Gothic" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AB%80" title="પાણી – гуджарати тілі" lang="gu" hreflang="gu" data-title="પાણી" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Ushtey" title="Ushtey – мэн тілі" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Ushtey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ruwa" title="Ruwa – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ruwa" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%BAi" title="Súi – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Súi" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%99%D7%9D" title="מים – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="מים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B2" title="जल – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Paani" title="Paani – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Paani" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Voda" title="Voda – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Voda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Woda" title="Woda – жоғарғы лужица тілі" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Woda" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="жоғарғы лужица тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Dlo" title="Dlo – гаити тілі" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Dlo" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаити тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADz" title="Víz – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Víz" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Ջուր – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ջուր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Ջուր – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Ջուր" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Aqua" title="Aqua – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Aqua" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Ai" title="Ai – ибан тілі" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Ai" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ибан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Air" title="Air – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Air" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Aqua" title="Aqua – интерлингве тілі" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Aqua" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Mmiri" title="Mmiri – игбо тілі" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Mmiri" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="игбо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Danum" title="Danum – илоко тілі" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Danum" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%B9" title="Хий – ингуш тілі" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Хий" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингуш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Aquo" title="Aquo – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Aquo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vatn" title="Vatn – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Vatn" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Acqua" title="Acqua – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Acqua" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%83%E1%92%AA%E1%96%85" title="ᐃᒪᖅ – инуктитут тілі" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᐃᒪᖅ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="инуктитут тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4" title="水 – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="水" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Waata" title="Waata – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Waata" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/djacu" title="djacu – ложбан тілі" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="djacu" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Banyu" title="Banyu – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Banyu" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="წყალი – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="წყალი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Suw" title="Suw – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Suw" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Aman" title="Aman – кабил тілі" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Aman" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/L%C9%A9m" title="Lɩm – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Lɩm" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1sa%CC%B1khwot" title="A̱sa̱khwot – тьяп тілі" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱sa̱khwot" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="тьяп тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Maza" title="Maza – Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Maza" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Uwai" title="Uwai – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Uwai" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Maa%C4%A9" title="Maaĩ – кикуйю тілі" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Maaĩ" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="кикуйю тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9E%B9%E1%9E%80" title="ទឹក – кхмер тілі" lang="km" hreflang="km" data-title="ទឹក" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B3%80%E0%B2%B0%E0%B3%81" title="ನೀರು – каннада тілі" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನೀರು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%BC" title="물 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="물" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%A0_%DB%8C%D8%A7_%D8%A2%D8%A8" title="پونؠ یا آب – кашмир тілі" lang="ks" hreflang="ks" data-title="پونؠ یا آب" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмир тілі" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Wasser" title="Wasser – кёльн тілі" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Wasser" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="кёльн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Av" title="Av – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Av" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Dowr" title="Dowr – корн тілі" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Dowr" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%83" title="Суу – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Суу" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Aqua" title="Aqua – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Aqua" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Agua" title="Agua – ладино тілі" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Agua" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ладино тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Waasser" title="Waasser – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Waasser" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%B4" title="Яд – лезгин тілі" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Яд" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Acua" title="Acua – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Acua" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Amazzi" title="Amazzi – ганда тілі" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Amazzi" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="ганда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Water" title="Water – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Water" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/%C3%86goa" title="Ægoa – лигур тілі" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Ægoa" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="лигур тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/%C3%88ga" title="Èga – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Èga" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Aqua" title="Aqua – Ломбард" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Aqua" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Ломбард" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1i" title="Mái – лингала тілі" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Mái" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BB%89%E0%BB%8D%E0%BA%B2" title="ນ້ໍາ – лаос тілі" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນ້ໍາ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаос тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vanduo" title="Vanduo – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vanduo" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Iudi%C5%86s" title="Iudiņs – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Iudiņs" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C5%AAdens" title="Ūdens – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ūdens" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="पानी – майтхили тілі" lang="mai" hreflang="mai" data-title="पानी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Banyu" title="Banyu – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Banyu" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%B4%D1%8C" title="Ведь – мокша тілі" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Ведь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокша тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Rano" title="Rano – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Rano" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Wai" title="Wai – маори тілі" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Wai" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="маори тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Aia" title="Aia – минангкабау тілі" lang="min" hreflang="min" data-title="Aia" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Вода" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%B2%E0%B4%82" title="ജലം – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജലം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%81" title="Ус – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ус" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8F%EA%AF%81%EA%AF%A4%EA%AF%A1" title="ꯏꯁꯤꯡ – манипури тілі" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯏꯁꯤꯡ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипури тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%80" title="पाणी – маратхи тілі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पाणी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Air" title="Air – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Air" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Auga" title="Auga – миранд тілі" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Auga" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="миранд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%B1" title="ရေ – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="ရေ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%B4%D1%8C" title="Ведь – эрзя тілі" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ведь" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзя тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%88" title="ئو – мазандеран тілі" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="ئو" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеран тілі" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Atl" title="Atl – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Atl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Acqua" title="Acqua – неаполитан тілі" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Acqua" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="неаполитан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Water" title="Water – төменгі неміс тілі" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Water" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="төменгі неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Woater" title="Woater – төменгі саксон тілі" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Woater" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="төменгі саксон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="पानी – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पानी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%83" title="लः – невар тілі" lang="new" hreflang="new" data-title="लः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="невар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Water" title="Water – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Water" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Vatn" title="Vatn – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Vatn" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Vann" title="Vann – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Vann" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%96%DF%8C" title="ߖߌ – нко тілі" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߖߌ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="нко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Ieau" title="Ieau – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Ieau" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/T%C3%B3" title="Tó – навахо тілі" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tó" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="навахо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Aiga" title="Aiga – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Aiga" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Vezi" title="Vezi – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Vezi" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Bishaan" title="Bishaan – оромо тілі" lang="om" hreflang="om" data-title="Bishaan" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%9C%E0%AC%B3" title="ଜଳ – ория тілі" lang="or" hreflang="or" data-title="ଜଳ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ория тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BD" title="Дон – осетин тілі" lang="os" hreflang="os" data-title="Дон" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A9%80" title="ਪਾਣੀ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪਾਣੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Danum" title="Danum – пампанга тілі" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Danum" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Awa" title="Awa – папьяменто тілі" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Awa" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="папьяменто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Ieu" title="Ieu – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Ieu" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Wasser" title="Wasser – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Wasser" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Wasser" title="Wasser – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Wasser" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Worta" title="Worta – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Worta" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Woda" title="Woda – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Woda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Eva" title="Eva – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Eva" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%DD%A8%DB%8C" title="پاݨی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پاݨی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%A8%D9%87" title="اوبه – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اوبه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81gua" title="Água – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Água" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Yaku" title="Yaku – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yaku" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ap%C4%83" title="Apă – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Apă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Ap%C3%A2" title="Apâ – арумын тілі" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Apâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="арумын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вода" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Вода" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Amazi" title="Amazi – киньяруанда тілі" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Amazi" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="киньяруанда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B2%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="जलम् – санскрит тілі" lang="sa" hreflang="sa" data-title="जलम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%83" title="Уу – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Уу" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AB%E1%B1%9F%E1%B1%9C" title="ᱫᱟᱜ – сантали тілі" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱫᱟᱜ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Aba" title="Aba – сардин тілі" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Aba" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Acqua_(v%C3%ACppita)" title="Acqua (vìppita) – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Acqua (vìppita)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Watter" title="Watter – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Watter" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%BB%D9%8A" title="پاڻي – синдхи тілі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="پاڻي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/%C4%8C%C3%A1hci" title="Čáhci – солтүстік саам тілі" lang="se" hreflang="se" data-title="Čáhci" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="солтүстік саам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Voda" title="Voda – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Voda" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Aman" title="Aman – ташелхит тілі" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Aman" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташелхит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BC%E1%80%99%E1%80%BA%E1%82%89" title="ၼမ်ႉ – шан тілі" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ၼမ်ႉ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="шан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B6%BD%E0%B6%BA" title="ජලය – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="ජලය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Water" title="Water – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Water" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Voda" title="Voda – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Voda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%DD%A8%DB%8C" title="پاݨی – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="پاݨی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Voda" title="Voda – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Voda" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Vai" title="Vai – самоа тілі" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Vai" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="самоа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Mvura" title="Mvura – шона тілі" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Mvura" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Biyo" title="Biyo – сомали тілі" lang="so" hreflang="so" data-title="Biyo" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Uji" title="Uji – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Uji" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Вода" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Metsi" title="Metsi – оңтүстік сото тілі" lang="st" hreflang="st" data-title="Metsi" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="оңтүстік сото тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Woater" title="Woater – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Woater" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Cai" title="Cai – сундан тілі" lang="su" hreflang="su" data-title="Cai" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vatten" title="Vatten – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vatten" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Maji" title="Maji – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Maji" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Woda" title="Woda – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Woda" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/nanum" title="nanum – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="nanum" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AF%80%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="நீர் – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நீர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99sya" title="’sya – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="’sya" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B3%80%E0%B2%B0%E0%B3%8D" title="ನೀರ್ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ನೀರ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="నీరు – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="నీరు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B1" title="Об – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Об" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3" title="น้ำ – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="น้ำ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Suw" title="Suw – түрікмен тілі" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Suw" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="түрікмен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Tubig" title="Tubig – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Tubig" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Vai" title="Vai – тонган тілі" lang="to" hreflang="to" data-title="Vai" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="тонган тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Wara" title="Wara – ток-писин тілі" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Wara" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ток-писин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Su" title="Su – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Su" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Qsiya" title="Qsiya – тароко тілі" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Qsiya" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="тароко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Mati" title="Mati – тсонга тілі" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Mati" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="тсонга тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83" title="Су – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Су" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Nsuo" title="Nsuo – тви тілі" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Nsuo" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="тви тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83" title="Ву – удмурт тілі" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Ву" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="удмурт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%87" title="سۇ – ұйғыр тілі" lang="ug" hreflang="ug" data-title="سۇ" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ұйғыр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Вода – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вода" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="پانی – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پانی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Suv" title="Suv – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Suv" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C3%80cua" title="Àcua – венеция тілі" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Àcua" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венеция тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Vezi" title="Vezi – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Vezi" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nước – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nước" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Woater" title="Woater – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Woater" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Vat" title="Vat – волапюк тілі" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Vat" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапюк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Aiwe_(tchimeye)" title="Aiwe (tchimeye) – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Aiwe (tchimeye)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Tubig" title="Tubig – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Tubig" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Ndox" title="Ndox – волоф тілі" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Ndox" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волоф тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4" title="水 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="水" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Amanzi" title="Amanzi – кхоса тілі" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Amanzi" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="кхоса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="წყარი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="წყარი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%90%D7%A1%D7%A2%D7%A8" title="וואסער – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="וואסער" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Omi" title="Omi – йоруба тілі" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Omi" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йоруба тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Raemx" title="Raemx – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Raemx" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%8E%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⴰⵎⴰⵏ – марокколық стандартты тамазигхт тілі" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵎⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="марокколық стандартты тамазигхт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4" title="水 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="水" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4" title="水 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="水" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%BAi" title="Chúi – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chúi" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4" title="水 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="水" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Amanzi" title="Amanzi – зулу тілі" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Amanzi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q283#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2024 ж. қыркүйектің 17, 21:39.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.canary-5bd8ff6df6-rrlbh","wgBackendResponseTime":190,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.079","walltime":"0.449","ppvisitednodes":{"value":369,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":352,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":90,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":6,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":6693,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 16.366 1 -total"," 44.45% 7.275 1 Үлгі:Дереккөздер"," 37.24% 6.094 1 Үлгі:Main"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6bdf8fbb86-g8h6f","timestamp":"20241112085825","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0421\u0443","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A1%D1%83","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q283","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q283","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-02-25T05:10:22Z","dateModified":"2024-09-17T16:39:41Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/97\/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg"}</script> </body> </html>