CINXE.COM

御土居 - Wikipedia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ja" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>御土居 - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )jawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ja", "wgMonthNames":["","1月","2月","3月","4月","5月","6月","7月","8月","9月","10月","11月","12月"],"wgRequestId":"0f3759fa-f442-4434-9c6c-082ec1761201","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"御土居","wgTitle":"御土居","wgCurRevisionId":103761771,"wgRevisionId":103761771,"wgArticleId":614462,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBNマジックリンクを使用しているページ","京都府にある国指定の史跡","京都府の観光地","山城国","安土桃山時代の京都","豊臣秀吉","織豊政権の政策制度","城壁"],"wgPageViewLanguage":"ja","wgPageContentLanguage":"ja","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"御土居","wgRelevantArticleId":614462,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ja","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ja"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11488867","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.PDFLinkIcon":"ready","ext.gadget.RedirectColor":"ready", "ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.NormalizeCharWidth","ext.gadget.suppressEnterAtSummaryBox","ext.gadget.checkSignature","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.switcher","ext.gadget.protectionIndicator","ext.urlShortener.toolbar", "ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=ext.gadget.PDFLinkIcon%2CRedirectColor&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg/1200px-250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg/800px-250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg/640px-250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="御土居 - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ja.m.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="編集" href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (ja)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ja.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipediaの Atom フィード" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-御土居 rootpage-御土居 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">コンテンツにスキップ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="メインメニュー" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="メインメニュー" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">メインメニュー</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">メインメニュー</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> 案内 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="メインページに移動する [z]" accesskey="z"><span>メインページ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B3%E3%83%9F%E3%83%A5%E3%83%8B%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB" title="このプロジェクトについて、できること、情報を入手する場所"><span>コミュニティ・ポータル</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E5%87%BA%E6%9D%A5%E4%BA%8B" title="最近の出来事の背景を知る"><span>最近の出来事</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%B0%E3%81%97%E3%81%84%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="最近新規に作成されたページの一覧"><span>新しいページ</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0" title="このウィキにおける最近の更新の一覧 [r]" accesskey="r"><span>最近の更新</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%8A%E3%81%BE%E3%81%8B%E3%81%9B%E8%A1%A8%E7%A4%BA" title="無作為に選択されたページを読み込む [x]" accesskey="x"><span>おまかせ表示</span></a></li><li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%9C%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="練習用のページ"><span>練習用ページ</span></a></li><li id="n-commonsupload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ja" title="画像やメディアファイルをウィキメディア・コモンズにアップロード"><span>アップロード (ウィキメディア・コモンズ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E7%89%B9%E5%88%A5%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E4%B8%80%E8%A6%A7"><span>特別ページ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-help" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-help" > <div class="vector-menu-heading"> ヘルプ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Help:%E7%9B%AE%E6%AC%A1" title="情報を得る場所"><span>ヘルプ</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E4%BA%95%E6%88%B8%E7%AB%AF" title="プロジェクトについての意見交換"><span>井戸端</span></a></li><li id="n-notice" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%81%8A%E7%9F%A5%E3%82%89%E3%81%9B" title="プロジェクトについてのお知らせ"><span>お知らせ</span></a></li><li id="n-bugreportspage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%83%90%E3%82%B0%E3%81%AE%E5%A0%B1%E5%91%8A" title="ウィキペディア・ソフトウェアのバグ報告"><span>バグの報告</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E9%80%A3%E7%B5%A1%E5%85%88" title="ウィキペディアやウィキメディア財団に関する連絡先"><span>ウィキペディアに関するお問い合わせ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ja.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ja.svg" width="100" height="14" style="width: 6.25em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%A4%9C%E7%B4%A2" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索" aria-label="Wikipedia内を検索" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="個人用ツール"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="ページのフォントサイズ、幅、色の外観を変更する" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="表示" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">表示</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ja.wikipedia.org&amp;uselang=ja" class=""><span>寄付</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&amp;returnto=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません" class=""><span>アカウント作成</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&amp;returnto=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o" class=""><span>ログイン</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="その他の操作" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="個人用ツール" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">個人用ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="利用者メニュー" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ja.wikipedia.org&amp;uselang=ja"><span>寄付</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&amp;returnto=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>アカウント作成</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&amp;returnto=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ログイン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ログアウトした編集者のページ <a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%B8%E3%82%88%E3%81%86%E3%81%93%E3%81%9D" aria-label="編集の詳細"><span>もっと詳しく</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E8%87%AA%E5%88%86%E3%81%AE%E6%8A%95%E7%A8%BF%E8%A8%98%E9%8C%B2" title="このIPアドレスからなされた編集の一覧 [y]" accesskey="y"><span>投稿記録</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%88%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="このIPアドレスからなされた編集についての議論 [n]" accesskey="n"><span>トーク</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="目次" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">目次</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">非表示</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ページ先頭</div> </a> </li> <li id="toc-位置" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#位置"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>位置</span> </div> </a> <ul id="toc-位置-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-構造" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#構造"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>構造</span> </div> </a> <ul id="toc-構造-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-建造の目的" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#建造の目的"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>建造の目的</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-建造の目的-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>建造の目的サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-建造の目的-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-洛中洛外の区画" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#洛中洛外の区画"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>洛中洛外の区画</span> </div> </a> <ul id="toc-洛中洛外の区画-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-防衛" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#防衛"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>防衛</span> </div> </a> <ul id="toc-防衛-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-堤防" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#堤防"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>堤防</span> </div> </a> <ul id="toc-堤防-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-その他の目的" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#その他の目的"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>その他の目的</span> </div> </a> <ul id="toc-その他の目的-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-社寺勢力との分断" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#社寺勢力との分断"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.1</span> <span>社寺勢力との分断</span> </div> </a> <ul id="toc-社寺勢力との分断-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-歴史" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#歴史"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>歴史</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-歴史-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>歴史サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-歴史-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-建造" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#建造"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>建造</span> </div> </a> <ul id="toc-建造-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-江戸時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#江戸時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>江戸時代</span> </div> </a> <ul id="toc-江戸時代-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-明治以降" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#明治以降"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>明治以降</span> </div> </a> <ul id="toc-明治以降-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-御土居の跡" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#御土居の跡"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>御土居の跡</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-御土居の跡-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>御土居の跡サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-御土居の跡-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-遺構" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#遺構"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>遺構</span> </div> </a> <ul id="toc-遺構-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-地名・道路・地割" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#地名・道路・地割"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>地名・道路・地割</span> </div> </a> <ul id="toc-地名・道路・地割-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-京都駅0番ホーム" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#京都駅0番ホーム"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>京都駅0番ホーム</span> </div> </a> <ul id="toc-京都駅0番ホーム-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-文化財" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#文化財"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>文化財</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-文化財-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>文化財サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-文化財-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-国の史跡" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#国の史跡"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>国の史跡</span> </div> </a> <ul id="toc-国の史跡-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-京都市指定文化財" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#京都市指定文化財"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>京都市指定文化財</span> </div> </a> <ul id="toc-京都市指定文化財-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-脚注" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#脚注"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>脚注</span> </div> </a> <ul id="toc-脚注-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-参考文献" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#参考文献"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>参考文献</span> </div> </a> <ul id="toc-参考文献-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-関連項目" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#関連項目"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>関連項目</span> </div> </a> <ul id="toc-関連項目-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-外部リンク" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#外部リンク"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>外部リンク</span> </div> </a> <ul id="toc-外部リンク-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="目次" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">御土居</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="この記事はこの言語にのみ存在します。他の言語のための記事を追加" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">言語を追加</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span><span class="wb-langlinks-add wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11488867#sitelinks-wikipedia" title="言語間リンクを追加する" class="wbc-editpage">リンクを追加</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="名前空間"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" title="本文を閲覧 [c]" accesskey="c"><span>ページ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" rel="discussion" title="本文ページについての議論 [t]" accesskey="t"><span>ノート</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="別の言語に切り替える" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">日本語</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="表示"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=history" title="このページの過去の版 [h]" accesskey="h"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ツール" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ツール</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="その他の操作" > <div class="vector-menu-heading"> 操作 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=history"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> 全般 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E5%85%83/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" title="ここにリンクしている全ウィキページの一覧 [j]" accesskey="j"><span>リンク元</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E9%96%A2%E9%80%A3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0%E7%8A%B6%E6%B3%81/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85" rel="nofollow" title="このページからリンクしているページの最近の更新 [k]" accesskey="k"><span>関連ページの更新状況</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//ja.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:ファイルのアップロード" title="ファイルをアップロードする [u]" accesskey="u"><span>ファイルをアップロード</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;oldid=103761771" title="このページのこの版への固定リンク"><span>この版への固定リンク</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=info" title="このページについての詳細情報"><span>ページ情報</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%93%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%82%92%E5%BC%95%E7%94%A8&amp;page=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;id=103761771&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="このページの引用方法"><span>このページを引用</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E5%25BE%25A1%25E5%259C%259F%25E5%25B1%2585"><span>短縮URLを取得する</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E5%25BE%25A1%25E5%259C%259F%25E5%25B1%2585"><span>QRコードをダウンロード</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> 印刷/書き出し </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%96%E3%83%83%E3%82%AF&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span>ブックの新規作成</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:DownloadAsPdf&amp;page=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=show-download-screen"><span>PDF 形式でダウンロード</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;printable=yes" title="このページの印刷用ページ [p]" accesskey="p"><span>印刷用バージョン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> 他のプロジェクト </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Odoi" hreflang="en"><span>コモンズ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11488867" title="関連付けられたデータリポジトリ項目へのリンク [g]" accesskey="g"><span>ウィキデータ項目</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">表示</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">非表示</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ja" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg/260px-250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg/390px-250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg/520px-250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg 2x" data-file-width="5472" data-file-height="3648" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%B3%AF" title="鷹峯">鷹峯</a>旧土居町(<a href="/wiki/%E3%81%97%E3%82%87%E3%81%86%E3%81%96%E3%82%93%E5%85%89%E6%82%A6%E8%8A%B8%E8%A1%93%E6%9D%91" title="しょうざん光悦芸術村">しょうざん光悦芸術村</a>内)の御土居</figcaption></figure> <p><b>御土居</b>(おどい)は<a href="/wiki/%E8%B1%8A%E8%87%A3%E7%A7%80%E5%90%89" title="豊臣秀吉">豊臣秀吉</a>によって作られた<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="京都">京都</a>を囲む<a href="/wiki/%E5%9C%9F%E5%A1%81" title="土塁">土塁</a>である。外側の<a href="/wiki/%E5%A0%80" title="堀">堀</a>とあわせて<b>御土居堀</b>と呼ぶ場合もある。築造時の諸文献には「堤」「土居堀」「京惣廻土居」「洛中惣構え」など<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>と記される。<a href="/wiki/%E8%81%9A%E6%A5%BD%E7%AC%AC" title="聚楽第">聚楽第</a>、<a href="/wiki/%E5%AF%BA%E7%94%BA%E9%80%9A" title="寺町通">寺町</a>、<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%AD%A3%E3%81%AE%E5%9C%B0%E5%89%B2" title="天正の地割">天正の地割</a>とともに秀吉による<a href="/w/index.php?title=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E6%94%B9%E9%80%A0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="京都改造 (存在しないページ)">京都改造</a>事業の一つである。一部が京都市内に現存し、国の<a href="/wiki/%E5%8F%B2%E8%B7%A1" title="史跡">史跡</a>に指定されている。 </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="位置"><span id=".E4.BD.8D.E7.BD.AE"></span>位置</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=1" title="節を編集: 位置"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Odoi_landsat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Odoi_landsat.jpg/200px-Odoi_landsat.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Odoi_landsat.jpg/300px-Odoi_landsat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Odoi_landsat.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a><figcaption>御土居の位置(<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E3%82%B5%E3%83%83%E3%83%88" title="ランドサット">ランドサット</a>衛星写真)</figcaption></figure> <p>秀吉時代の御土居の位置に関する記録は現存しないが、現存する遺構や<a href="/wiki/%E6%B1%9F%E6%88%B8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="江戸時代">江戸時代</a>の絵図からその位置が推定されている。 </p><p>御土居の囲む範囲は南北約8.5km、東西約3.5kmの縦長の形をしており、全長は約22.5kmである。北端は<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%8C%BA_(%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82)" title="北区 (京都市)">北区</a>紫竹の加茂川中学校付近、南端は<a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%BA_(%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82)" title="南区 (京都市)">南区</a>の<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AF%BA" title="東寺">東寺</a>の南、東端はほぼ現在の<a href="/wiki/%E6%B2%B3%E5%8E%9F%E7%94%BA%E9%80%9A" title="河原町通">河原町通</a>、西端は<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E4%BA%AC%E5%8C%BA" title="中京区">中京区</a>の<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E9%99%B0%E6%9C%AC%E7%B7%9A" title="山陰本線">山陰本線</a><a href="/wiki/%E5%86%86%E7%94%BA%E9%A7%85" title="円町駅">円町駅</a>付近にあたる。また東部では<a href="/wiki/%E9%B4%A8%E5%B7%9D_(%E6%B7%80%E5%B7%9D%E6%B0%B4%E7%B3%BB)" title="鴨川 (淀川水系)">鴨川</a>(賀茂川)に、北西部では<a href="/wiki/%E7%B4%99%E5%B1%8B%E5%B7%9D" class="mw-redirect" title="紙屋川">紙屋川</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%A5%9E%E5%B7%9D" title="天神川">天神川</a>)に沿っており、これらが堀を兼ねていた。御土居は必ずしも直線状ではなく、特に西側では数箇所の凹凸がある。特に現在の北野中学校あたりにあった小さな凸部は「御土居の袖」と名付けられ、形状の理由についていくつかの説が挙げられているが<sup id="cite_ref-FOOTNOTE中村200550-58_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE中村200550-58-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>謎の一つとなっている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE『京都歴史散策マップ8御土居跡』2012_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE『京都歴史散策マップ8御土居跡』2012-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>京都と諸国を結ぶ街道が御土居を横切る場所を「口」(「出入り口」の意)と呼んだ。現在でも鞍馬口、丹波口、粟田口、荒神口などの地名<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>が残っている。『三藐院記』(<a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E4%BF%A1%E5%B0%B9" title="近衛信尹">近衛信尹</a>の日記)によると<sup id="cite_ref-sanmyakuinki_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-sanmyakuinki-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>御土居建造当時の口は10箇所であった。これら街道に繋がらない洛外への道は御土居によって閉塞され、例えば鴨川に架かっていた八坂神社に通じる<a href="/w/index.php?title=%E5%9B%9B%E6%9D%A1%E6%A9%8B&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="四条橋 (存在しないページ)">四条橋</a>は撤去され、祇園祭の神輿渡御の経路も変更を余儀なくされた(後に仮橋を架橋)。また清水寺への参詣路に位置した<a href="/wiki/%E4%BA%94%E6%9D%A1%E5%A4%A7%E6%A9%8B" title="五条大橋">五条大橋</a>(現松原橋)も撤去され、東方への街道があった六条坊門通(現五条通)の位置に新たに架橋された。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="構造"><span id=".E6.A7.8B.E9.80.A0"></span>構造</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=2" title="節を編集: 構造"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>御土居についての最初の学術調査が<a href="/wiki/1918%E5%B9%B4" title="1918年">1918年</a>(大正9年)から<a href="/wiki/1920%E5%B9%B4" title="1920年">1920年</a>(大正9年)にかけて京都府史蹟勝地調査会により行われ<sup id="cite_ref-FOOTNOTE『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』2019_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』2019-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>、その実測調査によると、御土居の断面は基底部が約20m、頂部が約5m、高さ約5mの台形状であった。土塁の外側(西部一条通以南では内側)に沿って堀があり、その幅は10数m、深さは最大約4m程度であった。これら堀の西側の多くは既存の紙屋川を利用し、また東部では鴨川を代用した。この土塁の出現により平安京では実施されなかった「羅城」が初めて実現したと言える。土塁のための土は膨大な量が必要だったと推測されるが、どのように調達されたのか未だ解明されていない。 </p><p>御土居の上には<a href="/wiki/%E7%AB%B9" title="竹">竹</a>が植えられていた。<a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%82%B9" title="ルイス・フロイス">ルイス・フロイス</a>の『<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%82%B9%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%8F%B2" title="フロイス日本史">日本史</a>』によると、秀吉が御土居に樹木(竹)を植えさせたのは美観のためであった<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。また御土居の内部から<a href="/wiki/%E7%9F%B3%E4%BB%8F" title="石仏">石仏</a>が出土することがあるが、その理由は不明である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="建造の目的"><span id=".E5.BB.BA.E9.80.A0.E3.81.AE.E7.9B.AE.E7.9A.84"></span>建造の目的</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=3" title="節を編集: 建造の目的"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>秀吉自身が御土居建設の目的を説明した文献は現存しないため、さまざまな議論があるが、以下のような理由が推測されている。また、御土居が構築された場所がどのように選定されたかという観点からは、構築理由が複数並存した可能性も示唆される<sup id="cite_ref-FOOTNOTE三枝2019_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE三枝2019-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="洛中洛外の区画"><span id=".E6.B4.9B.E4.B8.AD.E6.B4.9B.E5.A4.96.E3.81.AE.E5.8C.BA.E7.94.BB"></span>洛中洛外の区画</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=4" title="節を編集: 洛中洛外の区画"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>中世以降、京都市中を「<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E4%B8%AD" title="洛中">洛中</a>」、その周縁部を「辺土」のちに「<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E5%A4%96" class="mw-redirect" title="洛外">洛外</a>」と呼んでおり<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>、時代により洛中の範囲は変動し、<a href="/wiki/%E5%BF%9C%E4%BB%81%E3%83%BB%E6%96%87%E6%98%8E%E3%81%AE%E4%B9%B1" class="mw-redirect" title="応仁・文明の乱">応仁・文明の乱</a>後に極小化したが、 御土居の築造により、以降その内部を「洛中」、外部を「洛外」と呼ぶようになったとされる<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 <a href="/wiki/%E6%85%B6%E9%95%B7" title="慶長">慶長</a>年間の成立とされる『<a href="/wiki/%E5%AE%A4%E7%94%BA%E6%AE%BF%E6%97%A5%E8%A8%98" title="室町殿日記">室町殿日記</a>』<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>には、天下統一後に<a href="/wiki/%E8%B1%8A%E8%87%A3%E7%A7%80%E5%90%89" title="豊臣秀吉">秀吉</a>が荒れ果てた京都を復興するため、洛中の範囲を聞き、洛中洛外の境を定めるために御土居の築造を命じたとの伝承がある<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>天正13年(<a href="/wiki/1585%E5%B9%B4" title="1585年">1585年</a>)に行われた「京廻」の検地における区域を見ると、当時の市街地(洛中)を大きく上回る範囲であり、御土居によって区画された範囲に近い<sup id="cite_ref-FOOTNOTE高橋2015227-229_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE高橋2015227-229-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。また、以降に実施する検地の間に行った天正19年(<a href="/wiki/1591%E5%B9%B4" title="1591年">1591年</a>)9月の地子免除にあたり、洛中に土地を所有する公家や寺社に対して洛外の土地を替地として与えた<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>ことなどから、支配の仕組みが異なる「洛中」と「洛外」を視覚的に明示するという意味で、御土居は大きな役割を果たしている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE三枝2019_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE三枝2019-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 また、御土居西側にある凸部、いわゆる「御土居の袖」について、当時既に<a href="/wiki/%E4%B8%8B%E7%AB%8B%E5%A3%B2%E9%80%9A#上ノ下立売通" title="下立売通">上の下立売通</a>沿いに形成されていた寺院や町家を最大限取り囲んで「洛中」化しようとした意図が古地図の内容から読み取れることから、御土居の目的は洛中の明確化と、これに伴う都市と農村の分離ではないかと考察されている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE三枝2019_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE三枝2019-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 一方で、内部に既存の市街地とともに大量の田畑を抱え込んでいることを、将来的に発展を期待する地域を囲んでいるとみなすのはやや過大な評価と指摘される<sup id="cite_ref-FOOTNOTE高橋2015231_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE高橋2015231-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>この点について、御土居の北西端にある長坂口と南西端にある東寺口に着目すると、御土居の建造には戦国期に在地化した流通上の結節点を囲い込み、商工業・流通の保護を図る遮蔽施設の機能があったとし、既存の「<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E3%81%AE%E4%B8%83%E5%8F%A3" title="京の七口">七口</a>」まで御土居の延長を図ることで、結果的に御土居内部の西側に広大な田畑や村落を包含することになったとの指摘がある<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 ただし、御土居が既存の七口をすべて囲い込んだわけではなく、鴨川東岸の粟田口や渋坂口は御土居の外側となり、在地性が否定された側面も存在している<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="防衛"><span id=".E9.98.B2.E8.A1.9B"></span>防衛</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=5" title="節を編集: 防衛"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="戦国時代 (日本)">戦国時代</a>後期の都市の多くには<b><a href="/wiki/%E6%83%A3%E6%A7%8B" class="mw-redirect" title="惣構">惣構</a></b>と呼ばれる都市全体を囲む防壁があった。当時の京都は<a href="/wiki/%E5%BF%9C%E4%BB%81%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="応仁の乱">応仁の乱</a>後の荒廃により上京と下京の2つの町に分裂し、それぞれに惣構があった。秀吉は京都の町を拡大するためこれらの惣構を取り壊し、それに代わる大規模な惣構として御土居を建設したと考えられている。ただし、防衛のみを目的としたにしては以下に述べるような不自然な点があるとの指摘がある。 </p> <ul><li>御土居の囲む範囲は当時の市街地に比べ極めて広く、西部や北部においては第2次世界大戦後まで農地が広がっていた場所すらある。このため御土居の全長は長くなり、防衛に必要な兵力が多くなる。</li> <li>御土居の上に竹が植えられていたため視界が遮られ、また兵士が御土居の上を移動することが難しい。通常防壁上に作られるような櫓などもない。</li> <li>絵図によれば、御土居の出入口には何の障害物もなく、当時の城郭で用いられたような侵入者を防ぐ構造が見られない。ただし、盗賊が現れた際、逃亡を防ぐためすばやく口の閉鎖をすることになっていたと『三藐院記』に記す<sup id="cite_ref-sanmyakuinki_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-sanmyakuinki-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li>西部の一条以南ではしばらくの区間(いわゆる「御土居の袖」の部分)で<b>御土居の内側に</b>堀(紙屋川)が設けられている。これでは攻め手に御土居を占拠されてしまい、防衛の用をなさない。</li></ul> <p>しかし以上の4点はいずれも御土居を「城壁」と解した場合の見方で、単なる障壁、例えば騎馬や車馬の通行を阻止する、あるいは弓矢や鉄砲の攻撃を防ぐことを目的としたとすれば十分その目的は達せられただろう。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="堤防"><span id=".E5.A0.A4.E9.98.B2"></span>堤防</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=6" title="節を編集: 堤防"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>御土居の東側は鴨川の西に沿っており、その<a href="/wiki/%E5%A0%A4%E9%98%B2" title="堤防">堤防</a>としての役割を持っていた。御土居が北へ長く延びているのは、この地域で鴨川が氾濫すると京都市街地へ水が流入してしまうためである。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="その他の目的"><span id=".E3.81.9D.E3.81.AE.E4.BB.96.E3.81.AE.E7.9B.AE.E7.9A.84"></span>その他の目的</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=7" title="節を編集: その他の目的"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="社寺勢力との分断"><span id=".E7.A4.BE.E5.AF.BA.E5.8B.A2.E5.8A.9B.E3.81.A8.E3.81.AE.E5.88.86.E6.96.AD"></span>社寺勢力との分断</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=8" title="節を編集: 社寺勢力との分断"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>御土居建造時に祇園社(現在の<a href="/wiki/%E5%85%AB%E5%9D%82%E7%A5%9E%E7%A4%BE" title="八坂神社">八坂神社</a>)は、<a href="/wiki/%E5%9B%9B%E6%9D%A1%E9%80%9A" title="四条通">四条通</a>が閉塞されることを聞き、変更を申し入れたものの認められず、<a href="/wiki/%E6%85%B6%E9%95%B7" title="慶長">慶長</a>6年(<a href="/wiki/1601%E5%B9%B4" title="1601年">1601年</a>)に開通するまで迂回を余儀なくされた。これを踏まえ、御土居には洛中と洛外の交通を制限することで、寺町の形成と同様に宗教勢力と都市住民との分断を図る目的があったとする説がある<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="歴史"><span id=".E6.AD.B4.E5.8F.B2"></span>歴史</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=9" title="節を編集: 歴史"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="建造"><span id=".E5.BB.BA.E9.80.A0"></span>建造</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=10" title="節を編集: 建造"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>御土居の建造が始まったのは<a href="/wiki/1591%E5%B9%B4" title="1591年">1591年</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%AD%A3" title="天正">天正</a>19年)の1月から閏1月(太陰暦)ごろであり、同年の2月ごろには大半が完成していた、との記録がある<sup id="cite_ref-sanmyakuinki_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-sanmyakuinki-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。当時の京都では<a href="/wiki/%E6%96%B9%E5%BA%83%E5%AF%BA" title="方広寺">方広寺</a>大仏(<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E3%81%AE%E5%A4%A7%E4%BB%8F" title="京の大仏">京の大仏</a>)、寺町など多くの工事が並行して行なわれていた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="江戸時代"><span id=".E6.B1.9F.E6.88.B8.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>江戸時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=11" title="節を編集: 江戸時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>秀吉が没して間もなく、政権が<a href="/wiki/%E5%BE%B3%E5%B7%9D%E5%AE%B6%E5%BA%B7" title="徳川家康">徳川</a>に移ると、道路を分断していた部分の御土居が取り壊され、多くの出入口が設けられた。例えば現在の<a href="/wiki/%E5%9B%9B%E6%9D%A1%E6%B2%B3%E5%8E%9F%E7%94%BA" title="四条河原町">四条河原町</a>付近で<a href="/wiki/%E5%9B%9B%E6%9D%A1%E9%80%9A" title="四条通">四条通</a>を塞いでいた部分は、<a href="/wiki/1601%E5%B9%B4" title="1601年">1601年</a>(<a href="/wiki/%E6%85%B6%E9%95%B7" title="慶長">慶長</a>6年)に撤去されている。 </p><p>また市街地東部では、御土居の外の鴨川河川敷に<a href="/wiki/%E9%AB%98%E7%80%AC%E5%B7%9D_(%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BA%9C)" title="高瀬川 (京都府)">高瀬川</a>が開削され、その畔に商家が立ち並び<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 など御土居の東側の鴨川河原まで町が広がり、<a href="/wiki/1670%E5%B9%B4" title="1670年">1670年</a>(<a href="/wiki/%E5%AF%9B%E6%96%87" title="寛文">寛文</a>10年)に寛文新堤が完成して堤防としての必要もなくなったため、御土居は寺社や公家に払い下げられ、取り壊されて住宅地などになった。 </p><p>ただし、これらを除く部分の御土居は多くが残り、<a href="/wiki/%E6%B1%9F%E6%88%B8%E5%B9%95%E5%BA%9C" title="江戸幕府">幕府</a>によって竹林として管理されていた。<a href="/wiki/%E6%B1%9F%E6%88%B8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="江戸時代">江戸時代</a>中期(寛文9年(<a href="/wiki/1669%E5%B9%B4" title="1669年">1669年</a>)から寛政3年(<a href="/wiki/1791%E5%B9%B4" title="1791年">1791年</a>)の間)には<a href="/w/index.php?title=%E8%A7%92%E5%80%89&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="角倉 (存在しないページ)">角倉</a>家(すみのくらけ)が管理を担当し、以降は町奉行による直接管理となった<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>御土居は取り壊されるだけとは限らず、移築されることもあった。<a href="/wiki/1641%E5%B9%B4" title="1641年">1641年</a>(<a href="/wiki/%E5%AF%9B%E6%B0%B8" title="寛永">寛永</a>18年)に始まる<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%9C%AC%E9%A1%98%E5%AF%BA" title="東本願寺">東本願寺</a>の新たな寺内町の開発に伴い、御土居は<a href="/wiki/%E9%AB%98%E7%80%AC%E5%B7%9D_(%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BA%9C)" title="高瀬川 (京都府)">高瀬川</a>とともに東側に移された。枳殻邸(<a href="/wiki/%E6%B8%89%E6%88%90%E5%9C%92" title="渉成園">渉成園</a>)の築山の位置は移築前の御土居に重なるため、土塁を再利用したと考えられている。 </p><p>また、洛中西部では洛外に通ずる出入り口が新たに20か所以上設けられた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="明治以降"><span id=".E6.98.8E.E6.B2.BB.E4.BB.A5.E9.99.8D"></span>明治以降</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=12" title="節を編集: 明治以降"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB" title="明治">明治</a>に入ると、それまで幕府の所有していた部分も民間の所有となり、土塁上の竹を伐採して畑などに転用された。この時点では土塁自体は取り壊されていなかったが、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>期には市街地の拡大により住宅開発などのため、多くの場所で御土居が壊された。こうした中、残る御土居を保護するため、<a href="/wiki/1930%E5%B9%B4" title="1930年">1930年</a>(昭和5年)に8箇所が国の<a href="/wiki/%E5%8F%B2%E8%B7%A1" title="史跡">史跡</a>に指定された。また<a href="/wiki/1965%E5%B9%B4" title="1965年">1965年</a>(昭和40年)に1箇所が追加指定されている。史跡指定地以外ではその後も撤去が進み、<a href="/wiki/1960%E5%B9%B4%E4%BB%A3" title="1960年代">1960年代</a>には史跡指定地の御土居が宅地造成業者によって破壊される事件が何度か起こった。 </p><p><a href="/wiki/1967%E5%B9%B4" title="1967年">1967年</a><a href="/wiki/7%E6%9C%889%E6%97%A5" title="7月9日">7月9日</a>には、集中豪雨により発生した山崩れで約100mの区間で崩壊した<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>今なお「土居町」の地名が市内各所に残るが、いずれも御土居消滅後の土地にできた町と考えられる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="御土居の跡"><span id=".E5.BE.A1.E5.9C.9F.E5.B1.85.E3.81.AE.E8.B7.A1"></span>御土居の跡</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=13" title="節を編集: 御土居の跡"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:OdoiRemains.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/OdoiRemains.png/220px-OdoiRemains.png" decoding="async" width="220" height="440" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/OdoiRemains.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="600" /></a><figcaption>御土居遺構の位置</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="遺構"><span id=".E9.81.BA.E6.A7.8B"></span>遺構</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=14" title="節を編集: 遺構"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1930年(昭和5年)史跡指定 </p> <ul><li>北区紫竹上長目町・堀川町(加茂川中学校敷地など)</li> <li>北区大宮土居町</li> <li>北区<a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%B3%AF" title="鷹峯">鷹峯</a>旧土居町2番地(<a href="/wiki/%E3%81%97%E3%82%87%E3%81%86%E3%81%96%E3%82%93%E5%85%89%E6%82%A6%E8%8A%B8%E8%A1%93%E6%9D%91" title="しょうざん光悦芸術村">しょうざん光悦芸術村</a>内)</li> <li>北区鷹峯旧土居町3番地(御土居史跡公園)</li> <li>北区紫野西土居町</li> <li>北区平野鳥居前町</li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%8A%E4%BA%AC%E5%8C%BA" title="上京区">上京区</a>北之辺町 (<a href="/wiki/%E5%BB%AC%E5%B1%B1%E5%AF%BA" title="廬山寺">廬山寺</a>)</li> <li>中京区西ノ京原町 (御土居上に市五郎神社社殿)</li></ul> <p>1965年(昭和40年)史跡指定 </p> <ul><li>上京区馬喰町 (<a href="/wiki/%E5%8C%97%E9%87%8E%E5%A4%A9%E6%BA%80%E5%AE%AE" title="北野天満宮">北野天満宮</a>境内)</li></ul> <p>これら指定地以外にも、北野中学校校庭(中京区西ノ京中保町)や<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%AE%AE%E4%BA%A4%E9%80%9A%E5%85%AC%E5%9C%92" title="大宮交通公園">大宮交通公園</a>(北区大宮西脇台)に御土居が残っている。 </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG" class="mw-file-description" title="史跡御土居、廬山寺内に現存する、京都市上京区"><img alt="史跡御土居、廬山寺内に現存する、京都市上京区" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG/90px-%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG/135px-%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG/180px-%E5%9C%9F%E5%B1%855213.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="3072" /></a></span></div> <div class="gallerytext">史跡御土居、廬山寺内に現存する、京都市上京区</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:OdoiOmiya.jpg" class="mw-file-description" title="大宮土居町の御土居。中央の凹地が堀。土塁は左側"><img alt="大宮土居町の御土居。中央の凹地が堀。土塁は左側" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/OdoiOmiya.jpg/120px-OdoiOmiya.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/OdoiOmiya.jpg/180px-OdoiOmiya.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/OdoiOmiya.jpg/240px-OdoiOmiya.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">大宮土居町の御土居。中央の凹地が堀。土塁は左側</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Takagamine_Odoi.JPG" class="mw-file-description" title="鷹峯旧土居町(御土居史跡公園)の御土居"><img alt="鷹峯旧土居町(御土居史跡公園)の御土居" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Takagamine_Odoi.JPG/120px-Takagamine_Odoi.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Takagamine_Odoi.JPG/180px-Takagamine_Odoi.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Takagamine_Odoi.JPG/240px-Takagamine_Odoi.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="gallerytext">鷹峯旧土居町(御土居史跡公園)の御土居</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Odoi_Hirano.jpg" class="mw-file-description" title="平野鳥居前町の御土居。表面は整形されている"><img alt="平野鳥居前町の御土居。表面は整形されている" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Odoi_Hirano.jpg/120px-Odoi_Hirano.jpg" decoding="async" width="120" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Odoi_Hirano.jpg/180px-Odoi_Hirano.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Odoi_Hirano.jpg/240px-Odoi_Hirano.jpg 2x" data-file-width="848" data-file-height="731" /></a></span></div> <div class="gallerytext">平野鳥居前町の御土居。表面は整形されている</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto,JAPAN.jpg" class="mw-file-description" title="北野天満宮境内の御土居に設けられた「もみじ苑」"><img alt="北野天満宮境内の御土居に設けられた「もみじ苑」" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto%2CJAPAN.jpg/90px-The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto%2CJAPAN.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto%2CJAPAN.jpg/135px-The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto%2CJAPAN.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto%2CJAPAN.jpg/180px-The_maple_of_the_KITANO_TENMANGU_shrine_of_autumn_Kyoto%2CJAPAN.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a></span></div> <div class="gallerytext">北野天満宮境内の御土居に設けられた「もみじ苑」</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG" class="mw-file-description" title="京都市北区南旧土居町。道を挟んで右側の家が高い。かつて御土居だった跡"><img alt="京都市北区南旧土居町。道を挟んで右側の家が高い。かつて御土居だった跡" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG/120px-%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG" decoding="async" width="120" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG/180px-%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG/240px-%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%81%BA%E6%A7%8B%EF%BC%88%E5%8F%B3%E5%81%B4%EF%BC%89.JPG 2x" data-file-width="3328" data-file-height="1872" /></a></span></div> <div class="gallerytext">京都市北区南旧土居町。道を挟んで右側の家が高い。かつて御土居だった跡</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="地名・道路・地割"><span id=".E5.9C.B0.E5.90.8D.E3.83.BB.E9.81.93.E8.B7.AF.E3.83.BB.E5.9C.B0.E5.89.B2"></span>地名・道路・地割</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=15" title="節を編集: 地名・道路・地割"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Odoi_aerial.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Odoi_aerial.jpg/300px-Odoi_aerial.jpg" decoding="async" width="300" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Odoi_aerial.jpg/450px-Odoi_aerial.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Odoi_aerial.jpg/600px-Odoi_aerial.jpg 2x" data-file-width="1178" data-file-height="654" /></a><figcaption>御土居北端部の航空写真。御土居跡に沿う道路が見える。<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%9C%9F%E4%BA%A4%E9%80%9A%E7%9C%81" title="国土交通省">国土交通省</a> <a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%9C%9F%E5%9C%B0%E7%90%86%E9%99%A2" title="国土地理院">国土地理院</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mapps.gsi.go.jp/">地図・空中写真閲覧サービス</a>の空中写真を基に作成</figcaption></figure> <p>北区<a href="/w/index.php?title=%E5%A4%A7%E5%AE%AE%E5%9C%9F%E5%B1%85%E7%94%BA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="大宮土居町 (存在しないページ)">大宮土居町</a>、<a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%B3%AF" title="鷹峯">鷹峯</a><a href="/w/index.php?title=%E6%97%A7%E5%9C%9F%E5%B1%85%E7%94%BA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="旧土居町 (存在しないページ)">旧土居町</a>などは御土居の跡がそのままひとつの「町」となったため、細長い形をしている。中京区<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E3%83%8E%E5%86%85%E7%94%BA" class="mw-redirect" title="東土居ノ内町">東土居ノ内町</a>、<a href="/wiki/%E5%9C%9F%E5%B1%85%E3%83%8E%E5%86%85%E7%94%BA" class="mw-redirect" title="土居ノ内町">土居ノ内町</a>、<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9C%9F%E5%B1%85%E3%83%8E%E5%86%85%E7%94%BA" class="mw-redirect" title="西土居ノ内町">西土居ノ内町</a>などの地名、また下京区の<a href="/wiki/%E5%9C%9F%E6%89%8B%E7%94%BA%E9%80%9A" title="土手町通">土手町通</a>、中京区の<a href="/w/index.php?title=%E8%A5%BF%E5%9C%9F%E5%B1%85%E9%80%9A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="西土居通 (存在しないページ)">西土居通</a>といった通り名も御土居に由来する。南区にはバス停「御土居」があり、北区の「大宮交通公園」バス停はかつて「大宮御土居」といった。旧土居町に御土居餅を販売する店舗がある<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>中京区と<a href="/wiki/%E5%8F%B3%E4%BA%AC%E5%8C%BA" title="右京区">右京区</a>、上京区と北区の区境の一部は御土居の線と一致する。また御土居に沿った線が道路となって残っている例もある。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="京都駅0番ホーム"><span id=".E4.BA.AC.E9.83.BD.E9.A7.850.E7.95.AA.E3.83.9B.E3.83.BC.E3.83.A0"></span>京都駅0番ホーム</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=16" title="節を編集: 京都駅0番ホーム"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>『JR<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E9%A7%85" title="京都駅">京都駅</a>の0番のりば(旧1番線)のホームは御土居の盛土を利用したものである』と書籍などで紹介されることがあるが、これは誤りである。このホームは1914年(大正3年)の2代目京都駅開業時に作られたものだが、それ以前の明治時代の地図でも御土居は描かれていない。また、駅の位置にあった東塩小路村の記録によると、1877年(明治10年)の鉄道開通に先立ち、この地域の御土居は取り壊されたという。なお、1993年(平成5年)に行なわれたホーム西端での発掘調査で、堀の跡と思われる泥土層が見つかっている。また、<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E9%99%B0%E6%9C%AC%E7%B7%9A" title="山陰本線">山陰本線</a>高架橋(七条通架道橋)通過時には、車窓からほんの数m先に目線と同じ高さで現存する御土居の石垣を見ることができる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="文化財"><span id=".E6.96.87.E5.8C.96.E8.B2.A1"></span>文化財</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=17" title="節を編集: 文化財"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="国の史跡"><span id=".E5.9B.BD.E3.81.AE.E5.8F.B2.E8.B7.A1"></span>国の史跡</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=18" title="節を編集: 国の史跡"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>御土居 - 1930年(昭和5年)7月8日指定(8箇所)、1965年(昭和40年)10月27日に史跡範囲の追加指定(1箇所)。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="京都市指定文化財"><span id=".E4.BA.AC.E9.83.BD.E5.B8.82.E6.8C.87.E5.AE.9A.E6.96.87.E5.8C.96.E8.B2.A1"></span>京都市指定文化財</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=19" title="節を編集: 京都市指定文化財"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>有形文化財 <ul><li>御土居跡出土品 477点(考古資料) - 京都市考古資料館保管。2019年(平成31年)3月29日指定。</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="脚注"><span id=".E8.84.9A.E6.B3.A8"></span>脚注</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=20" title="節を編集: 脚注"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF馬瀬2017">馬瀬 (2017)</a>によれば西洞院時慶の『時慶記』では「堤」、下鴨神社の社家鴨脚家の文書で「土居堀」、豊臣政権側では『駒井日記』で「京惣堀」「京惣廻土居」や「洛中惣構」(天正19年4月25日付「浅野長政発滝川忠征宛書状」)と呼んでおり、土居堀、惣堀、惣構は、当時の文献では、外部の攻撃に対する大規模な防御施設を示すことが多い、と記している。</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE中村200550-58-2"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE中村200550-58_2-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF中村2005">中村 (2005)</a>, p.&#160;50-58では、湧水の確保(今井松太郎 1965)、弘誓寺の回避(<a href="/wiki/%E6%A3%AE%E8%B0%B7%E5%B0%85%E4%B9%85" title="森谷尅久">森谷尅久</a>・横井清 1967)下立売通沿いに西に延びていた寺や町屋の取り込み(大塚隆 1979)、西方の防御(<a href="/wiki/%E8%B6%B3%E5%88%A9%E5%81%A5%E4%BA%AE" title="足利健亮">足利健亮</a> 2000)などの説を紹介している。</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE『京都歴史散策マップ8御土居跡』2012-3"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE『京都歴史散策マップ8御土居跡』2012_3-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF『京都歴史散策マップ8御土居跡』2012">『京都歴史散策マップ8御土居跡』 (2012)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text">京の出入口の地名を表す言葉としての「口」は、御土居以前から用いられている。<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E3%81%AE%E4%B8%83%E5%8F%A3" title="京の七口">京の七口</a>の記事を参照。</span> </li> <li id="cite_note-sanmyakuinki-5">^ <a href="#cite_ref-sanmyakuinki_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sanmyakuinki_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sanmyakuinki_5-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">天正19年3月7日の条に「天正十九壬(閏)正月ヨリ洛外ニ堀ヲホラセラル」「竹ヲウヘラルゝ事も一時也、二月ニ過半成就也」「十ノ口アリト也」「此事何タル興業トソ云々、悪徒出世之時、ハヤ鐘ヲツカセ、ソレヲ相図ニ十門ヲタテ、其内ヲ被捲ト也」とある。(<a href="#CITEREF平凡社「京都市の地名」1979">平凡社「京都市の地名」 (1979)</a>, p.&#160;29)<a href="#CITEREF馬瀬2017">馬瀬 (2017)</a>による現代語訳は「正月から洛外に堀の掘削が始まり、竹が植えられ、2月に過半が完成したとある。10箇所の出入口があり、悪徒(悪事を起こした者)が逃亡することを防ぐ目的がある」。</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』2019-6"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』2019_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』2019">『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』 (2019)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text">「市の装飾となり美観を添えしめるためにその上に繁茂した樹木を植えさせた」『日本史』中公文庫、松田毅・川崎桃太訳。</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE三枝2019-8">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE三枝2019_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE三枝2019_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE三枝2019_8-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF三枝2019">三枝 (2019)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text">京の市中を指して「<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E4%B8%AD" title="洛中">洛中</a>」及びその周辺を指して「辺土」という表現は<a href="/wiki/%E9%8E%8C%E5%80%89%E6%99%82%E4%BB%A3" title="鎌倉時代">鎌倉時代</a>に見られ、それを一括として「洛中辺土」とする表現は<a href="/wiki/%E5%AE%A4%E7%94%BA%E5%B9%95%E5%BA%9C" title="室町幕府">室町幕府</a>により14世紀になって設定され(黒田紘一郎「『洛中洛外屏風』についての覚書」(『日本史研究』第297号(1987))、また諸課役による用語は、<a href="/wiki/%E5%BF%9C%E4%BB%81%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="応仁の乱">応仁の乱</a>後「洛中洛外」に統一される(瀬田勝哉『洛中洛外の群像ー失われた中世京都へー』「荘園解体期の京の流通」平凡社(1994年、初出は1993年)170ページ)、と紹介している(<cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF高橋1996">高橋慎一朗『中世の都市と武士』吉川弘文館、1996年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E4%B8%AD%E4%B8%96%E3%81%AE%E9%83%BD%E5%B8%82%E3%81%A8%E6%AD%A6%E5%A3%AB&amp;rft.aulast=%E9%AB%98%E6%A9%8B&amp;rft.aufirst=%E6%85%8E%E4%B8%80%E6%9C%97&amp;rft.au=%E9%AB%98%E6%A9%8B%E6%85%8E%E4%B8%80%E6%9C%97&amp;rft.date=1996&amp;rft.pub=%E5%90%89%E5%B7%9D%E5%BC%98%E6%96%87%E9%A4%A8&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span>)。</span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text">京都市情報館(京都市公式webサイト)に掲載される御土居の解説(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.city.kyoto.lg.jp/bunshi/page/0000005643.html">史跡 御土居</a>)でも「土塁の内側を洛中,外側を洛外と呼び,」と紹介する。</span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text">江戸時代、京都町奉行は、町代が管轄する地域を「洛中」、雑色が管轄する地域を「洛外」と定めた。これは御土居の内外とは一致しない。「<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E4%B8%AD" title="洛中">洛中</a>」の記事を参照。</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text">「秀吉公京都開基御尋之事」の記事。<a href="/wiki/%E8%B1%8A%E8%87%A3%E7%A7%80%E5%90%89" title="豊臣秀吉">秀吉</a>の「<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E4%B8%AD" title="洛中">洛中</a>とは」という下問に対し<a href="/wiki/%E7%B4%B0%E5%B7%9D%E5%B9%BD%E6%96%8E" class="mw-redirect" title="細川幽斎">細川幽斎</a>が「東は京極迄、西は朱雀迄、北は鴨口、南は九条までを九重の都と号せり。されば内裏は代々少しづつ替ると申せども、さだめおかるる洛中洛外の境は聊かも違うことなし。油小路より東を左近、西を右近と申、右京は長安、左京は洛陽と号之。(中略)この京いつとなく衰え申、(中略)ややもすれば修羅の巷となるにつけて、一切の売人都鄙の到来無きによりて自ずから零落すと聞え申候」と答えたとある。この幽斎の返答を聞いた秀吉は「さあらば先ず洛中洛外を定むべし」と諸大名に命じ惣土堤(御土居)を築かせたという。</span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text">『室町殿日記』は史実と虚構の入り混じった、いわゆる軍記であるが、近世においては実記と捉えられることが多く、当時の京都の地誌における御土居の紹介(『拾遺都名所図会』や『山城名勝志』の「洛外惣土堤」の項)にも用いられている。</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE高橋2015227-229-14"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE高橋2015227-229_14-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF高橋2015">高橋 (2015)</a>, p.&#160;227-229.</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation journal">土本,&#32;俊和「<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.24574/jsahj.33.0_110">地子と地租の間</a>」『建築史学』第33巻、建築史学会、1999年、110-134頁、<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101121245">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation.cs-ja1 q,.mw-parser-output .citation.cs-ja2 q{quotes:"「""」""『""』"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:var(--color-success,#3a3);margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/ja/search?fq=x0:jrnl&amp;q=n2:0289-2839">0289-2839</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=%E5%9C%B0%E5%AD%90%E3%81%A8%E5%9C%B0%E7%A7%9F%E3%81%AE%E9%96%93&amp;rft.jtitle=%E5%BB%BA%E7%AF%89%E5%8F%B2%E5%AD%A6&amp;rft.aulast=%E5%9C%9F%E6%9C%AC&amp;rft.aufirst=%E4%BF%8A%E5%92%8C&amp;rft.au=%E5%9C%9F%E6%9C%AC%2C%26%2332%3B%E4%BF%8A%E5%92%8C&amp;rft.volume=33&amp;rft.pages=110-134%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E5%BB%BA%E7%AF%89%E5%8F%B2%E5%AD%A6%E4%BC%9A&amp;rft.issn=0289-2839&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.24574%2Fjsahj.33.0_110&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span>特に117-118ページ</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE高橋2015231-16"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE高橋2015231_16-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF高橋2015">高橋 (2015)</a>, p.&#160;231.</span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF福島2002">福島克彦&#32;著「「惣構」の展開と御土居」、仁木宏&#32;編『都市 前近代都市論の射程』青木書店、2002年、73-104頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-250-20238-0" title="特別:文献資料/4-250-20238-0">4-250-20238-0</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%E3%80%8C%E6%83%A3%E6%A7%8B%E3%80%8D%E3%81%AE%E5%B1%95%E9%96%8B%E3%81%A8%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;rft.atitle=%E9%83%BD%E5%B8%82+%E5%89%8D%E8%BF%91%E4%BB%A3%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%AB%96%E3%81%AE%E5%B0%84%E7%A8%8B&amp;rft.aulast=%E7%A6%8F%E5%B3%B6&amp;rft.aufirst=%E5%85%8B%E5%BD%A6&amp;rft.au=%E7%A6%8F%E5%B3%B6%E5%85%8B%E5%BD%A6&amp;rft.date=2002&amp;rft.pages=73-104%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E9%9D%92%E6%9C%A8%E6%9B%B8%E5%BA%97&amp;rft.isbn=4-250-20238-0&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF河内2000"><a href="/wiki/%E6%B2%B3%E5%86%85%E5%B0%86%E8%8A%B3" title="河内将芳">河内将芳</a>「中世京都「七口」考」『中世京都の民衆と社会』<a href="/wiki/%E6%80%9D%E6%96%87%E9%96%A3%E5%87%BA%E7%89%88" title="思文閣出版">思文閣出版</a>、2000年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4784210572" title="特別:文献資料/978-4784210572">978-4784210572</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%E4%B8%AD%E4%B8%96%E4%BA%AC%E9%83%BD%E3%80%8C%E4%B8%83%E5%8F%A3%E3%80%8D%E8%80%83&amp;rft.atitle=%E4%B8%AD%E4%B8%96%E4%BA%AC%E9%83%BD%E3%81%AE%E6%B0%91%E8%A1%86%E3%81%A8%E7%A4%BE%E4%BC%9A&amp;rft.aulast=%E6%B2%B3%E5%86%85&amp;rft.aufirst=%E5%B0%86%E8%8A%B3&amp;rft.au=%E6%B2%B3%E5%86%85%E5%B0%86%E8%8A%B3&amp;rft.date=2000&amp;rft.pub=%5B%5B%E6%80%9D%E6%96%87%E9%96%A3%E5%87%BA%E7%89%88%5D%5D&amp;rft.isbn=978-4784210572&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF中村2001">中村武生&#32;著「豊臣政権の京都都市改造」、日本史研究会&#32;編『豊臣秀吉と京都』文理閣、2001年、89-112頁。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%E8%B1%8A%E8%87%A3%E6%94%BF%E6%A8%A9%E3%81%AE%E4%BA%AC%E9%83%BD%E9%83%BD%E5%B8%82%E6%94%B9%E9%80%A0&amp;rft.atitle=%E8%B1%8A%E8%87%A3%E7%A7%80%E5%90%89%E3%81%A8%E4%BA%AC%E9%83%BD&amp;rft.aulast=%E4%B8%AD%E6%9D%91&amp;rft.aufirst=%E6%AD%A6%E7%94%9F&amp;rft.au=%E4%B8%AD%E6%9D%91%E6%AD%A6%E7%94%9F&amp;rft.date=2001&amp;rft.pages=89-112%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E6%96%87%E7%90%86%E9%96%A3&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span>特に107-108ページ。</span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text">高瀬川創建当時を描いた慶長17年(<a href="/wiki/1612%E5%B9%B4" title="1612年">1612年</a>)の八木家文書によれば、京惣曲輪(御土居)の外側から鴨川までの間、二条通から三条通に町家が並ぶ状況が描かれている(<cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF石田2005">石田孝喜『京都 高瀬川ー角倉了以・素案の遺産ー』思文閣出版、2005年、27頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784784212538" title="特別:文献資料/9784784212538">9784784212538</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E4%BA%AC%E9%83%BD+%E9%AB%98%E7%80%AC%E5%B7%9D%E3%83%BC%E8%A7%92%E5%80%89%E4%BA%86%E4%BB%A5%E3%83%BB%E7%B4%A0%E6%A1%88%E3%81%AE%E9%81%BA%E7%94%A3%E3%83%BC&amp;rft.aulast=%E7%9F%B3%E7%94%B0&amp;rft.aufirst=%E5%AD%9D%E5%96%9C&amp;rft.au=%E7%9F%B3%E7%94%B0%E5%AD%9D%E5%96%9C&amp;rft.date=2005&amp;rft.pages=27%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E6%80%9D%E6%96%87%E9%96%A3%E5%87%BA%E7%89%88&amp;rft.isbn=9784784212538&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span>)。</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">御土居の外側に街並みが広がった<a href="/wiki/%E5%AF%9B%E6%B0%B8" title="寛永">寛永</a>年間(<a href="/wiki/1624%E5%B9%B4" title="1624年">1624年</a>-<a href="/wiki/1644%E5%B9%B4" title="1644年">1644年</a>)に、京都の土木建築行政を担った中井役所が作成した『洛中絵図』でも御土居の内側と高瀬川周囲を描く。『洛中絵図』は、江戸幕府大工頭中井家(中井役所)で作成した京都の実測地図。中井家では寛永14年(<a href="/wiki/1637%E5%B9%B4" title="1637年">1637年</a>)に最初の京都の実測地図(宮内庁書陵部蔵「洛中絵図」)を作成しており、その少し後の実測図が京都大学附属図書館に所蔵されている(<a href="#CITEREF伊東2011">伊東 2011</a>)。京都大学附属図書館蔵の「洛中絵図」は、上杉和央、岩崎奈緒子『京都古地図案内』(京都大学総合博物館)によれば、中井家が幕府に提出した清書絵図の写しとされ、寛永19年(<a href="/wiki/1642%E5%B9%B4" title="1642年">1642年</a>)の姿とされる。京都大学附属図書館蔵の「洛中絵図」は<a rel="nofollow" class="external text" href="https://rmda.kulib.kyoto-u.ac.jp/item/rb00000143">京都大学貴重資料アーカイブ寛永後萬治前洛中絵図</a>で閲覧可能。</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">京都市考古資料館「御土居 洛中洛外のはざま」(令和元年度特別展示パンフレット)2019年</span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text">「銀閣寺でも被害」『朝日新聞』昭和42年(1967年)7月10日夕刊、3版、11面</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text">2022年5月現在<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/maps/@35.0498974,135.7351415,3a,74.999992y,128.285583h,85.473610t/data=!3m4!1e1!3m2!1sf6jCUg9ELJY9upvye44oTg!2e0?lucs=a1&amp;shorturl=1">Google ストリートビュー</a>で御土居餅の看板が確認できる。</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="参考文献"><span id=".E5.8F.82.E8.80.83.E6.96.87.E7.8C.AE"></span>参考文献</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=21" title="節を編集: 参考文献"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF中村2005">中村武生『御土居堀ものがたり』京都新聞出版センター、2005年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784763805669" title="特別:文献資料/9784763805669">9784763805669</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E5%A0%80%E3%82%82%E3%81%AE%E3%81%8C%E3%81%9F%E3%82%8A&amp;rft.aulast=%E4%B8%AD%E6%9D%91&amp;rft.aufirst=%E6%AD%A6%E7%94%9F&amp;rft.au=%E4%B8%AD%E6%9D%91%E6%AD%A6%E7%94%9F&amp;rft.date=2005%E5%B9%B4&amp;rft.pub=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E6%96%B0%E8%81%9E%E5%87%BA%E7%89%88%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%82%BF%E3%83%BC&amp;rft.isbn=9784763805669&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li>河内将芳「中世京都「七口」考」『中世京都の民衆と社会』思文閣出版、2000年。<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784784210572" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-4784210572</a></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF馬瀬2017">馬瀬智光「秀吉洛中を構えるー御土居跡ー」『天下人の城』京都市〈京都市文化財ブックス 第31集〉、2017年、50-55頁。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%E7%A7%80%E5%90%89%E6%B4%9B%E4%B8%AD%E3%82%92%E6%A7%8B%E3%81%88%E3%82%8B%E3%83%BC%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E8%B7%A1%E3%83%BC&amp;rft.atitle=%E5%A4%A9%E4%B8%8B%E4%BA%BA%E3%81%AE%E5%9F%8E&amp;rft.aulast=%E9%A6%AC%E7%80%AC&amp;rft.aufirst=%E6%99%BA%E5%85%89&amp;rft.au=%E9%A6%AC%E7%80%AC%E6%99%BA%E5%85%89&amp;rft.date=2017&amp;rft.series=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E6%96%87%E5%8C%96%E8%B2%A1%E3%83%96%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9%E3%80%80%E7%AC%AC31%E9%9B%86&amp;rft.pages=50-55%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF三枝2019">三枝暁子&#32;著「西之京の前近代をさぐる」、上杉和央・加藤政洋&#32;編『地図で楽しむ京都の近代』風媒社、2019年、56-61頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-8331-0182-0" title="特別:文献資料/978-4-8331-0182-0">978-4-8331-0182-0</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%E8%A5%BF%E4%B9%8B%E4%BA%AC%E3%81%AE%E5%89%8D%E8%BF%91%E4%BB%A3%E3%82%92%E3%81%95%E3%81%90%E3%82%8B&amp;rft.atitle=%E5%9C%B0%E5%9B%B3%E3%81%A7%E6%A5%BD%E3%81%97%E3%82%80%E4%BA%AC%E9%83%BD%E3%81%AE%E8%BF%91%E4%BB%A3&amp;rft.aulast=%E4%B8%89%E6%9E%9D&amp;rft.aufirst=%E6%9A%81%E5%AD%90&amp;rft.au=%E4%B8%89%E6%9E%9D%E6%9A%81%E5%AD%90&amp;rft.date=2019&amp;rft.pages=56-61%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E9%A2%A8%E5%AA%92%E7%A4%BE&amp;rft.isbn=978-4-8331-0182-0&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF高橋2015"><a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%A9%8B%E5%BA%B7%E5%A4%AB" title="高橋康夫">高橋康夫</a>「豊臣秀吉の「王都」」『海の「京都」 日本琉球都市史研究』東京大学出版会、2015年、211-251頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-87698-876-1" title="特別:文献資料/978-4-87698-876-1">978-4-87698-876-1</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%E8%B1%8A%E8%87%A3%E7%A7%80%E5%90%89%E3%81%AE%E3%80%8C%E7%8E%8B%E9%83%BD%E3%80%8D&amp;rft.atitle=%E6%B5%B7%E3%81%AE%E3%80%8C%E4%BA%AC%E9%83%BD%E3%80%8D+%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%90%89%E7%90%83%E9%83%BD%E5%B8%82%E5%8F%B2%E7%A0%94%E7%A9%B6&amp;rft.aulast=%E9%AB%98%E6%A9%8B&amp;rft.aufirst=%E5%BA%B7%E5%A4%AB&amp;rft.au=%E9%AB%98%E6%A9%8B%E5%BA%B7%E5%A4%AB&amp;rft.date=2015&amp;rft.pages=211-251%E9%A0%81&amp;rft.pub=%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A&amp;rft.isbn=978-4-87698-876-1&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF平凡社「京都市の地名」1979"><a href="/wiki/%E6%9E%97%E5%B1%8B%E8%BE%B0%E4%B8%89%E9%83%8E" title="林屋辰三郎">林屋辰三郎</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%91%E4%BA%95%E5%BA%B7%E5%BD%A6" title="村井康彦">村井康彦</a>、<a href="/wiki/%E6%A3%AE%E8%B0%B7%E5%B0%85%E4%B9%85" title="森谷尅久">森谷尅久</a>編 編『京都市の地名』&#32;27 京都市の地名、平凡社〈<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%9C%B0%E5%90%8D%E5%A4%A7%E7%B3%BB" title="日本歴史地名大系">日本歴史地名大系</a>〉、1979年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-582-49027-1" title="特別:文献資料/4-582-49027-1">4-582-49027-1</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E3%81%AE%E5%9C%B0%E5%90%8D&amp;rft.date=1979&amp;rft.series=%5B%5B%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%9C%B0%E5%90%8D%E5%A4%A7%E7%B3%BB%5D%5D&amp;rft.pub=%E5%B9%B3%E5%87%A1%E7%A4%BE&amp;rft.isbn=4-582-49027-1&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF伊東2011">伊東宗裕『京都古地図めぐり』京都創文社、2011年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-906679-09-6" title="特別:文献資料/978-4-906679-09-6">978-4-906679-09-6</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%8F%A4%E5%9C%B0%E5%9B%B3%E3%82%81%E3%81%90%E3%82%8A&amp;rft.aulast=%E4%BC%8A%E6%9D%B1&amp;rft.aufirst=%E5%AE%97%E8%A3%95&amp;rft.au=%E4%BC%8A%E6%9D%B1%E5%AE%97%E8%A3%95&amp;rft.date=2011&amp;rft.pub=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%89%B5%E6%96%87%E7%A4%BE&amp;rft.isbn=978-4-906679-09-6&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF『京都歴史散策マップ8御土居跡』2012">京都市考古資料館『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/8odoi.pdf">京都歴史散策マップ8御土居跡</a>』(pdf)京都市、京都市埋蔵文化財研究所、2012年<span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/8odoi.pdf">https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/8odoi.pdf</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E6%95%A3%E7%AD%96%E3%83%9E%E3%83%83%E3%83%978%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E8%B7%A1&amp;rft.aulast=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft.au=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft.date=2012&amp;rft.pub=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E3%80%81%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E5%9F%8B%E8%94%B5%E6%96%87%E5%8C%96%E8%B2%A1%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kyoto-arc.or.jp%2Fheiansannsaku%2Fjurakudai%2Fimg%2F8odoi.pdf&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF『遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]』2019">京都市考古資料館『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/101.pdf">遺跡見て歩きマップ御土居跡[北半]</a>』(pdf)京都市考古資料館、2019年<span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/101.pdf">https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/101.pdf</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E9%81%BA%E8%B7%A1%E8%A6%8B%E3%81%A6%E6%AD%A9%E3%81%8D%E3%83%9E%E3%83%83%E3%83%97%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E8%B7%A1%EF%BC%BB%E5%8C%97%E5%8D%8A%EF%BC%BD&amp;rft.aulast=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft.au=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft.date=2019&amp;rft.pub=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kyoto-arc.or.jp%2Fheiansannsaku%2Fjurakudai%2Fimg%2F101.pdf&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF『遺跡見て歩きマップ御土居跡[南半]』2019">京都市考古資料館『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/102.pdf">遺跡見て歩きマップ御土居跡[南半]</a>』(pdf)京都市考古資料館、2019年<span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/102.pdf">https://www.kyoto-arc.or.jp/heiansannsaku/jurakudai/img/102.pdf</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E9%81%BA%E8%B7%A1%E8%A6%8B%E3%81%A6%E6%AD%A9%E3%81%8D%E3%83%9E%E3%83%83%E3%83%97%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85%E8%B7%A1%EF%BC%BB%E5%8D%97%E5%8D%8A%EF%BC%BD&amp;rft.aulast=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft.au=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft.date=2019&amp;rft.pub=%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%B3%87%E6%96%99%E9%A4%A8&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kyoto-arc.or.jp%2Fheiansannsaku%2Fjurakudai%2Fimg%2F102.pdf&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="関連項目"><span id=".E9.96.A2.E9.80.A3.E9.A0.85.E7.9B.AE"></span>関連項目</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=22" title="節を編集: 関連項目"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E7%BE%85%E5%9F%8E" class="mw-disambig" title="羅城">羅城</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%81%9A%E6%A5%BD%E7%AC%AC" title="聚楽第">聚楽第</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%B7%8F%E6%A7%8B%E3%81%88" title="総構え">総構え</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%AC%E3%81%AE%E4%B8%83%E5%8F%A3" title="京の七口">京の七口</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E5%A3%81" title="城壁">城壁</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%98%B2%E5%A1%81" title="防塁">防塁</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%9C%9F%E6%A1%83%E5%B1%B1%E6%99%82%E4%BB%A3" title="安土桃山時代">安土桃山時代</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="外部リンク"><span id=".E5.A4.96.E9.83.A8.E3.83.AA.E3.83.B3.E3.82.AF"></span>外部リンク</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;action=edit&amp;section=23" title="節を編集: 外部リンク"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r94202605">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox noprint" style="width:22em;"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist" style="font-size:100%;">ウィキメディア・コモンズには、<b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Odoi?uselang=ja">御土居</a></span></b>に関連するカテゴリがあります。</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.city.kyoto.lg.jp/bunshi/page/0000005643.html">史跡御土居(京都市文化財保護課)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.city.kyoto.jp/somu/rekishi/fm/nenpyou/htmlsheet/toshi18.html#b">京都市歴史資料館情報提供システム「フィールド・ミュージアム京都」御土居(概要)</a></li></ul> <div class="navbox" aria-labelledby="border&amp;#124;25x20px&amp;#124;日本の旗_日本の城関連用語" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist hlist-pipe mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E_%E9%96%A2%E9%80%A3%E7%94%A8%E8%AA%9E" title="Template:日本の城 関連用語"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/wiki/Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E_%E9%96%A2%E9%80%A3%E7%94%A8%E8%AA%9E" title="Template‐ノート:日本の城 関連用語"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E_%E9%96%A2%E9%80%A3%E7%94%A8%E8%AA%9E&amp;action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E_%E9%96%A2%E9%80%A3%E7%94%A8%E8%AA%9E&amp;action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="border&amp;#124;25x20px&amp;#124;日本の旗_日本の城関連用語" style="font-size:110%;margin:0 6em"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Japan.svg" class="mw-file-description" title="日本の旗"><img alt="日本の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/25px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/38px-Flag_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/50px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> 日本の城関連用語</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#999999; color:#000000">総論・一覧</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E" title="日本の城">日本の城</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="日本の城一覧">日本の城一覧</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E5%AE%88%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="天守の一覧">天守の一覧</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#999999; color:#000000">築城</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">縄張</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%AF%89%E5%9F%8E_(%E5%9F%8E)" title="築城 (城)">築城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%B1%B1%E5%9F%8E" title="山城">山城</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B5%B7%E5%9F%8E_(%E5%9F%8E%E9%83%AD)" title="海城 (城郭)">海城</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B0%B4%E5%9F%8E_(%E5%9F%8E%E9%83%AD)" title="水城 (城郭)">水城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%B1%B1%E5%9F%8E" title="平山城">平山城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%9F%8E" title="平城">平城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%B1%85%E5%9F%8E" title="居城">居城</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%AC%E5%9F%8E" class="mw-disambig" title="本城">本城</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%94%AF%E5%9F%8E" title="支城">支城</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9B%B2%E8%BC%AA" title="曲輪">曲輪</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%AC%E4%B8%B8" title="本丸">本丸</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%B7%8F%E6%A7%8B%E3%81%88" title="総構え">総構え</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E4%B8%8B%E7%94%BA" title="城下町">城下町</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8D%97%E4%B9%9D%E5%B7%9E%E5%9E%8B%E5%9F%8E%E9%83%AD" title="南九州型城郭">南九州型城郭</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">普請</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%99%AE%E8%AB%8B" title="普請">普請</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%A7%8B_(%E5%BB%BA%E7%AF%89)" title="構 (建築)">構 (建築)</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%99%8E%E5%8F%A3" title="虎口">虎口</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9C%9F%E6%A9%8B" title="土橋">土橋</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%A9%8B" title="木橋">木橋</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A0%80" title="堀">堀</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%95%9D%E7%8A%B6%E7%AB%AA%E5%A0%80" title="畝状竪堀">畝状竪堀</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%88%87%E5%B2%B8" title="切岸">切岸</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%8A%AC%E8%B5%B0%E3%82%8A" title="犬走り">犬走り</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9C%9F%E5%A1%81" title="土塁">土塁</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%9F%B3%E5%9E%A3" title="石垣">石垣</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%99%BB%E3%82%8A%E7%9F%B3%E5%9E%A3" title="登り石垣">登り石垣</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%9F%B3%E5%9E%A3%E3%81%AE%E7%A9%8D%E3%81%BF%E6%96%B9" title="石垣の積み方">石垣の積み方</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%BB%A2%E7%94%A8%E7%9F%B3" title="転用石">転用石</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">作事</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background-color:#efefef">建築</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E9%96%80" title="城門">城門</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%89%8B%E9%96%80" title="大手門">大手門</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%90%A6%E6%89%8B%E9%96%80" title="搦手門">搦手門</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A1%80_(%E5%9F%8E%E9%83%AD)" title="塀 (城郭)">塀 (城郭)</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%AB%93_(%E5%9F%8E%E9%83%AD)" title="櫓 (城郭)">櫓 (城郭)</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E5%AE%88" title="天守">天守</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background-color:#efefef">部位</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E9%AF%B1" title="鯱">鯱</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A0%B4%E9%A2%A8" title="破風">破風</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%9F%B3%E8%90%BD%E3%81%A8%E3%81%97" title="石落とし">石落とし</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%8B%AD%E9%96%93" title="狭間">狭間</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A9%B4%E8%94%B5" title="穴蔵">穴蔵</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%94%90%E9%80%A0" title="唐造">唐造</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#999999; color:#000000">歴史</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">古代</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%92%B0%E6%BF%A0%E9%9B%86%E8%90%BD" title="環濠集落">環濠集落</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E5%B1%B1%E5%9F%8E" title="古代山城">古代山城</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A5%9E%E7%B1%A0%E7%9F%B3" title="神籠石">神籠石</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E6%9F%B5" title="城柵">城柵</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">中世</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E9%98%B2%E5%A1%81" title="防塁">防塁</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%AF%87%E9%98%B2%E5%A1%81" title="元寇防塁">元寇防塁</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%88%E8%AD%B7%E6%89%80" title="守護所">守護所</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">近世</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background-color:#efefef">織豊時代</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%A9%B4%E5%A4%AA%E8%A1%86" title="穴太衆">穴太衆</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">御土居</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%80%AD%E5%9F%8E" title="倭城">倭城</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background-color:#efefef">江戸時代</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%9B%BD%E4%B8%80%E5%9F%8E%E4%BB%A4" title="一国一城令">一国一城令</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%AE%B6%E8%AB%B8%E6%B3%95%E5%BA%A6" title="武家諸法度">武家諸法度</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E7%B5%B5%E5%9B%B3" title="城絵図">城絵図</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%AD%A3%E4%BF%9D%E5%9B%BD%E7%B5%B5%E5%9B%B3" title="正保国絵図">正保国絵図</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%AD%A3%E4%BF%9D%E5%9F%8E%E7%B5%B5%E5%9B%B3" title="正保城絵図">正保城絵図</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A0%B4%E5%9F%8E" title="破城">破城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BB%83%E5%9F%8E" title="廃城">廃城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E5%AE%88#御三階櫓" title="天守">御三階櫓</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%99%A3%E5%B1%8B" title="陣屋">陣屋</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%96%E5%9F%8E%E5%88%B6" title="外城制">外城制</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background-color:#efefef">江戸末期</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%8F%B0%E5%A0%B4" title="台場">台場</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%98%9F%E5%BD%A2%E8%A6%81%E5%A1%9E" title="星形要塞">星形要塞(西洋稜堡式城郭)</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#cccccc">近現代</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%85%A8%E5%9B%BD%E5%9F%8E%E9%83%AD%E5%AD%98%E5%BB%83%E3%83%8E%E5%87%A6%E5%88%86%E4%B8%A6%E5%85%B5%E5%96%B6%E5%9C%B0%E7%AD%89%E6%92%B0%E5%AE%9A%E6%96%B9" title="全国城郭存廃ノ処分並兵営地等撰定方">廃城令</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%8F%BE%E5%AD%98%E5%A4%A9%E5%AE%88" title="現存天守">現存天守</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E8%B7%A1" title="城跡">城跡</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC100%E5%90%8D%E5%9F%8E" title="日本100名城">日本100名城</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%B6%9A%E6%97%A5%E6%9C%AC100%E5%90%8D%E5%9F%8E" title="続日本100名城">続日本100名城</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%81%8A%E5%9F%8E%E3%81%BE%E3%81%A4%E3%82%8A" title="お城まつり">お城まつり</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%85%A8%E5%9B%BD%E5%9F%8E%E3%82%B5%E3%83%9F%E3%83%83%E3%83%88" title="全国城サミット">全国城サミット</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%85%A8%E5%9B%BD%E5%9F%8E%E9%83%AD%E7%A0%94%E7%A9%B6%E8%80%85%E3%82%BB%E3%83%9F%E3%83%8A%E3%83%BC" title="全国城郭研究者セミナー">全国城郭研究者セミナー</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#999999; color:#000000">攻城戦</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%94%BB%E5%9F%8E%E6%88%A6" title="攻城戦">攻城戦</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%A4%9C%E5%9F%8E" title="一夜城">一夜城</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#999999; color:#000000">その他</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%A3%E3%82%B7" title="チャシ">チャシ</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B0%E3%82%B9%E3%82%AF" title="グスク">グスク</a>(<a href="/wiki/%E3%82%B0%E3%82%B9%E3%82%AF%E6%99%82%E4%BB%A3" title="グスク時代">グスク時代</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E_(%E3%81%8D)" title="城 (き)">城 (き)</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%99%BD%E7%B1%B3%E5%9F%8E" title="白米城">白米城</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E4%B8%BB%E5%A4%A7%E5%90%8D" title="城主大名">城主大名</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E4%BB%A3" title="城代">城代</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%8E%E7%95%AA" title="城番">城番</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:#cccccc; font-weight:bold;"> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Folder_Hexagonal_Icon.svg" class="mw-file-description" title="カテゴリ"><img alt="カテゴリ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></a></span>カテゴリ <a href="/wiki/Category:%E5%9F%8E" title="Category:城">城</a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E" title="Category:日本の城">日本の城</a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E_(%E9%83%BD%E9%81%93%E5%BA%9C%E7%9C%8C%E5%88%A5)" title="Category:日本の城 (都道府県別)">日本の城 (都道府県別)</a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E7%8F%BE%E5%AD%98%E5%BB%BA%E7%AF%89%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9F%8E%E8%B7%A1" title="Category:現存建築のある日本の城跡">現存建築のある日本の城跡</a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E5%9F%8E%E9%83%AD%E5%8F%B2%E5%AD%A6%E8%80%85" title="Category:城郭史学者">城郭史学者</a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E5%9F%8E%E9%83%AD%E3%81%AB%E9%96%A2%E3%82%8F%E3%82%8B%E5%9B%A3%E4%BD%93" title="Category:城郭に関わる団体">城郭に関わる団体</a></li></ul> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="コモンズ"><img alt="コモンズ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Castles_in_Japan" class="extiw" title="commons:Category:Castles in Japan">コモンズ</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Portal.svg" class="mw-file-description" title="ポータル"><img alt="ポータル" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/16px-Portal.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/24px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/32px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portal:%E5%BB%BA%E7%AF%89" title="Portal:建築">建築ポータル</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Portal.svg" class="mw-file-description" title="ポータル"><img alt="ポータル" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/16px-Portal.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/24px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/32px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portal:%E8%BB%8D%E4%BA%8B" title="Portal:軍事">軍事ポータル</a></li></ul></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐786d8bd985‐7h84t Cached time: 20250215143606 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.390 seconds Real time usage: 0.569 seconds Preprocessor visited node count: 18136/1000000 Post‐expand include size: 132245/2097152 bytes Template argument size: 20663/2097152 bytes Highest expansion depth: 25/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 45001/5000000 bytes Lua time usage: 0.050/10.000 seconds Lua memory usage: 1931893/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 388.969 1 -total 40.67% 158.180 14 Template:Citation/core-ja-jp 40.20% 156.351 1 Template:Reflist 24.00% 93.361 8 Template:Citation 21.06% 81.924 9 Template:Citation/identifier 16.02% 62.323 5 Template:Cite 15.88% 61.750 1 Template:Cite_journal 14.70% 57.160 1 Template:Cite_journal/和書 13.24% 51.497 1 Template:Commonscat 12.80% 49.801 1 Template:Sister --> <!-- Saved in parser cache with key jawiki:pcache:614462:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250215143613 and revision id 103761771. Rendering was triggered because: page-edit --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">「<a dir="ltr" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=御土居&amp;oldid=103761771">https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=御土居&amp;oldid=103761771</a>」から取得</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%AB%E3%83%86%E3%82%B4%E3%83%AA" title="特別:カテゴリ">カテゴリ</a>: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BA%9C%E3%81%AB%E3%81%82%E3%82%8B%E5%9B%BD%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%AE%E5%8F%B2%E8%B7%A1" title="Category:京都府にある国指定の史跡">京都府にある国指定の史跡</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BA%9C%E3%81%AE%E8%A6%B3%E5%85%89%E5%9C%B0" title="Category:京都府の観光地">京都府の観光地</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%B1%B1%E5%9F%8E%E5%9B%BD" title="Category:山城国">山城国</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%AE%89%E5%9C%9F%E6%A1%83%E5%B1%B1%E6%99%82%E4%BB%A3%E3%81%AE%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="Category:安土桃山時代の京都">安土桃山時代の京都</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%B1%8A%E8%87%A3%E7%A7%80%E5%90%89" title="Category:豊臣秀吉">豊臣秀吉</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E7%B9%94%E8%B1%8A%E6%94%BF%E6%A8%A9%E3%81%AE%E6%94%BF%E7%AD%96%E5%88%B6%E5%BA%A6" title="Category:織豊政権の政策制度">織豊政権の政策制度</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%9F%8E%E5%A3%81" title="Category:城壁">城壁</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">隠しカテゴリ: <ul><li><a href="/wiki/Category:ISBN%E3%83%9E%E3%82%B8%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%82%92%E4%BD%BF%E7%94%A8%E3%81%97%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="Category:ISBNマジックリンクを使用しているページ">ISBNマジックリンクを使用しているページ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> 最終更新 2025年2月15日 (土) 14:36 (日時は<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E5%80%8B%E4%BA%BA%E8%A8%AD%E5%AE%9A#mw-prefsection-rendering" title="特別:個人設定">個人設定</a>で未設定ならば<a href="/wiki/%E5%8D%94%E5%AE%9A%E4%B8%96%E7%95%8C%E6%99%82" title="協定世界時">UTC</a>)。</li> <li id="footer-info-copyright">テキストは<a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja">クリエイティブ・コモンズ 表示-継承ライセンス</a>のもとで利用できます。追加の条件が適用される場合があります。詳細については<a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">利用規約</a>を参照してください。</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ja">プライバシー・ポリシー</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%AB%E3%81%A4%E3%81%84%E3%81%A6">ウィキペディアについて</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%85%8D%E8%B2%AC%E4%BA%8B%E9%A0%85">免責事項</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">行動規範</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">開発者</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ja.wikipedia.org">統計</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieに関する声明</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ja.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">モバイルビュー</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">御土居</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>言語を追加</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>話題追加</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-l84m2","wgBackendResponseTime":116,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.390","walltime":"0.569","ppvisitednodes":{"value":18136,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":132245,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":20663,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":45001,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 388.969 1 -total"," 40.67% 158.180 14 Template:Citation/core-ja-jp"," 40.20% 156.351 1 Template:Reflist"," 24.00% 93.361 8 Template:Citation"," 21.06% 81.924 9 Template:Citation/identifier"," 16.02% 62.323 5 Template:Cite"," 15.88% 61.750 1 Template:Cite_journal"," 14.70% 57.160 1 Template:Cite_journal/和書"," 13.24% 51.497 1 Template:Commonscat"," 12.80% 49.801 1 Template:Sister"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.050","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1931893,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-786d8bd985-7h84t","timestamp":"20250215143606","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u5fa1\u571f\u5c45","url":"https:\/\/ja.wikipedia.org\/wiki\/%E5%BE%A1%E5%9C%9F%E5%B1%85","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11488867","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11488867","author":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u30d7\u30ed\u30b8\u30a7\u30af\u30c8\u3078\u306e\u8ca2\u732e\u8005"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u8ca1\u56e3","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-07-23T07:53:12Z","dateModified":"2025-02-15T14:36:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d1\/250201_Shozan_Resort_Kyoto_Kyoto_Japan01s3.jpg","headline":"\u8c4a\u81e3\u79c0\u5409\u306b\u3088\u3063\u3066\u4f5c\u3089\u308c\u305f\u4eac\u90fd\u3092\u56f2\u3080\u571f\u5841"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10