CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Madeira - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"4829f16d-8140-4ea7-bf6d-8263b3bf51c3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Madeira","wgTitle":"Madeira","wgCurRevisionId":6680829,"wgRevisionId":6680829,"wgArticleId":14482,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 30 kB)","Artigos que toda Wikipedia debería ter (Tecnoloxía)","Madeiras","Silvicultura"],"wgPageViewLanguage":"gl","wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Madeira","wgRelevantArticleId":14482,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false, "wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q287","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.gadget.PortalClass": "ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/VeluweTreeTrunk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="811"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/VeluweTreeTrunk.jpg/800px-VeluweTreeTrunk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="541"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/VeluweTreeTrunk.jpg/640px-VeluweTreeTrunk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="432"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Madeira - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/Madeira"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Madeira"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Madeira rootpage-Madeira skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas"><span>Portal da comunidade</span></a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna"><span>A Taberna</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade"><span>Actualidade</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recentes</span></a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade"><span>Artigos de calidade</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x"><span>Páxina ao chou</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse"><span>Axuda</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Procura</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl" class=""><span>Doazóns</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Madeira&returntoquery=section%3D34%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class=""><span>Crear unha conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Madeira&returntoquery=section%3D34%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder ao sistema</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas persoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl"><span>Doazóns</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Madeira&returntoquery=section%3D34%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear unha conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Madeira&returntoquery=section%3D34%26veaction%3Dedit" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder ao sistema</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición"><span>máis información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucións</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Estrutura_da_madeira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura_da_madeira"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Estrutura da madeira</span> </div> </a> <ul id="toc-Estrutura_da_madeira-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Características" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Características"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Características</span> </div> </a> <ul id="toc-Características-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Composición_da_madeira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Composición_da_madeira"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Composición da madeira</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Composición_da_madeira-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Composición da madeira"</span> </button> <ul id="toc-Composición_da_madeira-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Celulosa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Celulosa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Celulosa</span> </div> </a> <ul id="toc-Celulosa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Proceso_de_obtención_de_celulosa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Proceso_de_obtención_de_celulosa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Proceso de obtención de celulosa</span> </div> </a> <ul id="toc-Proceso_de_obtención_de_celulosa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lignina" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lignina"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Lignina</span> </div> </a> <ul id="toc-Lignina-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Dureza_da_madeira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dureza_da_madeira"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Dureza da madeira</span> </div> </a> <ul id="toc-Dureza_da_madeira-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Produción_e_transformación_da_madeira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Produción_e_transformación_da_madeira"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Produción e transformación da madeira</span> </div> </a> <ul id="toc-Produción_e_transformación_da_madeira-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Manufactura_da_madeira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Manufactura_da_madeira"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Manufactura da madeira</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Manufactura_da_madeira-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Manufactura da madeira"</span> </button> <ul id="toc-Manufactura_da_madeira-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Estruturas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estruturas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Estruturas</span> </div> </a> <ul id="toc-Estruturas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pavimentos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pavimentos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Pavimentos</span> </div> </a> <ul id="toc-Pavimentos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Taboleiros" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Taboleiros"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Taboleiros</span> </div> </a> <ul id="toc-Taboleiros-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aglomerados_ou_conglomerados" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Aglomerados_ou_conglomerados"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1</span> <span>Aglomerados ou conglomerados</span> </div> </a> <ul id="toc-Aglomerados_ou_conglomerados-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aglomerados_de_fibras_orientadas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Aglomerados_de_fibras_orientadas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1.1</span> <span>Aglomerados de fibras orientadas</span> </div> </a> <ul id="toc-Aglomerados_de_fibras_orientadas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aglomerado_decorativo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Aglomerado_decorativo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1.2</span> <span>Aglomerado decorativo</span> </div> </a> <ul id="toc-Aglomerado_decorativo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aglomerado_de_tres_capas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Aglomerado_de_tres_capas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1.3</span> <span>Aglomerado de tres capas</span> </div> </a> <ul id="toc-Aglomerado_de_tres_capas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aglomerado_dunha_capa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Aglomerado_dunha_capa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1.4</span> <span>Aglomerado dunha capa</span> </div> </a> <ul id="toc-Aglomerado_dunha_capa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Contrachapado" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Contrachapado"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.2</span> <span>Contrachapado</span> </div> </a> <ul id="toc-Contrachapado-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Taboleiros_de_fibras" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Taboleiros_de_fibras"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.3</span> <span>Taboleiros de fibras</span> </div> </a> <ul id="toc-Taboleiros_de_fibras-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Taboleiros_semiduros" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Taboleiros_semiduros"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.3.1</span> <span>Taboleiros semiduros</span> </div> </a> <ul id="toc-Taboleiros_semiduros-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Taboleiros_de_densidade_media" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Taboleiros_de_densidade_media"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.3.2</span> <span>Taboleiros de densidade media</span> </div> </a> <ul id="toc-Taboleiros_de_densidade_media-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chapas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Chapas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.3.3</span> <span>Chapas</span> </div> </a> <ul id="toc-Chapas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Outros_usos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_usos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Outros usos</span> </div> </a> <ul id="toc-Outros_usos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Axentes_nocivos_para_a_madeira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Axentes_nocivos_para_a_madeira"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Axentes nocivos para a madeira</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Axentes_nocivos_para_a_madeira-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Axentes nocivos para a madeira"</span> </button> <ul id="toc-Axentes_nocivos_para_a_madeira-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Axentes_bióticos_da_deterioración" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Axentes_bióticos_da_deterioración"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Axentes bióticos da deterioración</span> </div> </a> <ul id="toc-Axentes_bióticos_da_deterioración-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Requisitos_bióticos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Requisitos_bióticos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.1</span> <span>Requisitos bióticos</span> </div> </a> <ul id="toc-Requisitos_bióticos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bacterias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bacterias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.2</span> <span>Bacterias</span> </div> </a> <ul id="toc-Bacterias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fungos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Fungos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.3</span> <span>Fungos</span> </div> </a> <ul id="toc-Fungos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mofo_e_fungo_da_mancha" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Mofo_e_fungo_da_mancha"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.3.1</span> <span>Mofo e fungo da mancha</span> </div> </a> <ul id="toc-Mofo_e_fungo_da_mancha-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fungo_da_pudrición" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Fungo_da_pudrición"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.3.2</span> <span>Fungo da pudrición</span> </div> </a> <ul id="toc-Fungo_da_pudrición-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Insectos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Insectos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.4</span> <span>Insectos</span> </div> </a> <ul id="toc-Insectos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Térmites" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Térmites"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.4.1</span> <span>Térmites</span> </div> </a> <ul id="toc-Térmites-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Térmites_subterráneos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Térmites_subterráneos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.4.2</span> <span>Térmites subterráneos</span> </div> </a> <ul id="toc-Térmites_subterráneos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Térmite_da_madeira_húmida" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Térmite_da_madeira_húmida"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.4.3</span> <span>Térmite da madeira húmida</span> </div> </a> <ul id="toc-Térmite_da_madeira_húmida-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Térmites_da_madeira_seca" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Térmites_da_madeira_seca"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.4.4</span> <span>Térmites da madeira seca</span> </div> </a> <ul id="toc-Térmites_da_madeira_seca-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Escaravellos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Escaravellos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1.5</span> <span>Escaravellos</span> </div> </a> <ul id="toc-Escaravellos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Galería_de_imaxes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Galería_de_imaxes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Galería de imaxes</span> </div> </a> <ul id="toc-Galería_de_imaxes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Notas</span> </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Véxase tamén</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén"</span> </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>Outros artigos</span> </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligazóns_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligazóns_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3</span> <span>Ligazóns externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligazóns_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostrar ou agochar a táboa de contidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Madeira</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 150 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-150" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">150 linguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hout" title="Hout – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Hout" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Holz" title="Holz – alemán suízo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Holz" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suízo" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%A8%E1%89%B5" title="እንጨት – amhárico" lang="am" hreflang="am" data-title="እንጨት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amhárico" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Fusta" title="Fusta – aragonés" lang="an" hreflang="an" data-title="Fusta" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonés" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Holt" title="Holt – inglês antigo" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Holt" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="inglês antigo" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B4%D8%A8" title="خشب – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="خشب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A9%DC%9D%DC%A3%DC%90" title="ܩܝܣܐ – arameo" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܩܝܣܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="arameo" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B4%D8%A8" title="خشب – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="خشب" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Madera" title="Madera – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Madera" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Taxta" title="Taxta – acerbaixano" lang="az" hreflang="az" data-title="Taxta" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="acerbaixano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%AC_(%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87)" title="آغاج (ماده) – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آغاج (ماده)" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D2%99%D0%B0%D2%93%D0%B0%D1%81" title="Үҙағас – baxkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Үҙағас" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baxkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Hoiz" title="Hoiz – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Hoiz" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Med%C4%97ina" title="Medėina – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Medėina" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Kahoy" title="Kahoy – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Kahoy" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Драўніна – belaruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Драўніна" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belaruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Драўніна – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Драўніна" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8A%D1%80%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Дървесина – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Дървесина" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A5%80" title="लकड़ी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="लकड़ी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A0" title="কাঠ – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কাঠ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Koad" title="Koad – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Koad" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Drvo_(materijal)" title="Drvo (materijal) – bosníaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Drvo (materijal)" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosníaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Fusta" title="Fusta – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Fusta" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A0" title="Chà – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Chà" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Kahoy" title="Kahoy – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Kahoy" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8F%93" title="ᎠᏓ – cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᏓ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8E%D9%88" title="چێو – kurdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="چێو" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/A%C4%9Fa%C3%A7" title="Ağaç – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Ağaç" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C5%99evo" title="Dřevo – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Dřevo" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%B2%C4%83%C3%A7_(%D0%B9%C4%83%D0%BC%D0%BB%C4%83%D1%85)" title="Йывăç (йăмлăх) – chuvaxo" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Йывăç (йăмлăх)" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvaxo" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Pren" title="Pren – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Pren" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%A6_(materiale)" title="Træ (materiale) – dinamarqués" lang="da" hreflang="da" data-title="Træ (materiale)" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarqués" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Holz" title="Holz – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Holz" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Textci" title="Textci – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Textci" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9E%CF%8D%CE%BB%CE%BF" title="Ξύλο – grego" lang="el" hreflang="el" data-title="Ξύλο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/L%C3%A8gn" title="Lègn – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Lègn" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wood" title="Wood – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Wood" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ligno" title="Ligno – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ligno" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Madera" title="Madera – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Madera" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Puit" title="Puit – estoniano" lang="et" hreflang="et" data-title="Puit" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniano" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zur" title="Zur – éuscaro" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zur" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="éuscaro" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Maera" title="Maera – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Maera" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%88%D8%A8" title="چوب – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="چوب" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Puuaines" title="Puuaines – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Puuaines" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Kau" title="Kau – fixiano" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Kau" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fixiano" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bois" title="Bois – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Bois" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Holt" title="Holt – frisón setentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Holt" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisón setentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hout" title="Hout – frisón occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hout" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisón occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Adhmad" title="Adhmad – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Adhmad" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%A8" title="木 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="木" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Bwa" title="Bwa – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Bwa" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Fiodh" title="Fiodh – gaélico escocés" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Fiodh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélico escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Yvyra" title="Yvyra – guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Yvyra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Katako" title="Katako – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Katako" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Muk" title="Muk – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Muk" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A5_(%D7%97%D7%95%D7%9E%D7%A8_%D7%92%D7%9C%D7%9D)" title="עץ (חומר גלם) – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="עץ (חומר גלם)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A5%80" title="लकड़ी – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="लकड़ी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Lakrri" title="Lakrri – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Lakrri" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Drvo_(materijal)" title="Drvo (materijal) – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Drvo (materijal)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Bwa" title="Bwa – crioulo haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Bwa" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="crioulo haitiano" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo de calidade"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Fa_(anyag)" title="Fa (anyag) – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Fa (anyag)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%93%D5%A1%D5%B5%D5%BF" title="Փայտ – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Փայտ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Ligno" title="Ligno – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Ligno" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kayu" title="Kayu – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Kayu" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/%C5%83k%C3%BA" title="Ńkú – igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ńkú" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Qiruk" title="Qiruk – Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Qiruk" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ligno" title="Ligno – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Ligno" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vi%C3%B0ur" title="Viður – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Viður" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Legno" title="Legno – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Legno" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%A8%E6%9D%90" title="木材 – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="木材" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kayu" title="Kayu – xavanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kayu" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="xavanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="მერქანი – xeorxiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მერქანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="xeorxiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/As%C9%A3a%E1%B9%9B" title="Asɣaṛ – cabila" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Asɣaṛ" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="cabila" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89ee%C9%A3a" title="Ɖeeɣa – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖeeɣa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%93%D0%B0%D1%88_(%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB)" title="Ағаш (материал) – kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ағаш (материал)" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AA%A9%EC%9E%AC" title="목재 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="목재" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D1%87" title="Жыгач – kirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жыгач" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguiz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lignum" title="Lignum – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Lignum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Holz_(Material)" title="Holz (Material) – luxemburgués" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Holz (Material)" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemburgués" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Lenio" title="Lenio – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Lenio" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Hout" title="Hout – limburgués" lang="li" hreflang="li" data-title="Hout" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgués" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Legn" title="Legn – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Legn" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mediena" title="Mediena – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mediena" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Koksne" title="Koksne – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Koksne" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Kaju" title="Kaju – madurés" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Kaju" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurés" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Hazo_(akora)" title="Hazo (akora) – malgaxe" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hazo (akora)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaxe" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Kayu" title="Kayu – minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Kayu" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%9F%E0%B4%BF" title="തടി – malabar" lang="ml" hreflang="ml" data-title="തടി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabar" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%82%E0%A4%A1" title="लाकूड – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="लाकूड" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kayu" title="Kayu – malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kayu" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Injam" title="Injam – maltés" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Injam" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltés" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%B8" title="သစ်သား – birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="သစ်သား" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%88" title="چو – mazandaraní" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="چو" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandaraní" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Lignammo" title="Lignammo – napolitano" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Lignammo" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitano" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Holt_(Bostoff)" title="Holt (Bostoff) – baixo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Holt (Bostoff)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="baixo alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Holt" title="Holt – baixo saxón" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Holt" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="baixo saxón" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%81" title="सिँ – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="सिँ" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hout" title="Hout – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hout" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Trevirke" title="Trevirke – noruegués nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Trevirke" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruegués nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Treverk" title="Treverk – noruegués bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Treverk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruegués bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Fusta" title="Fusta – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Fusta" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Puuaines" title="Puuaines – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Puuaines" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%95%E0%A9%9C" title="ਲੱਕੜ – panxabí" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਲੱਕੜ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="panxabí" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/B%C3%B2" title="Bò – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Bò" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Drewno_(technika)" title="Drewno (technika) – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Drewno (technika)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DA%A9%DA%91%DB%8C" title="لکڑی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="لکڑی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%B1%DA%AB%DB%8C" title="لرګی – paxto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="لرګی" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Madeira" title="Madeira – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Madeira" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Q%27iru" title="Q'iru – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Q'iru" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Lemn" title="Lemn – romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Lemn" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Lemnu" title="Lemnu – aromanés" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Lemnu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="aromanés" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Древесина – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Древесина" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A0%E1%B1%9F%E1%B1%B4" title="ᱠᱟᱴ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱠᱟᱴ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Lignu_(materia)" title="Lignu (materia) – siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Lignu (materia)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Wid" title="Wid – escocés" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Wid" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D8%A7%D9%BA" title="ڪاٺ – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪاٺ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Drvo_(materijal)" title="Drvo (materijal) – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Drvo (materijal)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Akccu%E1%B8%8D" title="Akccuḍ – tachelhit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Akccuḍ" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tachelhit" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Wood" title="Wood – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Wood" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Drevo" title="Drevo – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Drevo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Les" title="Les – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Les" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Alwaax" title="Alwaax – somalí" lang="so" hreflang="so" data-title="Alwaax" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalí" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Druri" title="Druri – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Druri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B2%D0%BE_(%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB)" title="Дрво (материјал) – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Дрво (материјал)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kai" title="Kai – sundanés" lang="su" hreflang="su" data-title="Kai" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanés" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%A4" title="Trä – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Trä" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ubao" title="Ubao – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ubao" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D_(%E0%AE%AE%E0%AF%82%E0%AE%B2%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%8A%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%B3%E0%AF%8D)" title="மரம் (மூலப்பொருள்) – támil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மரம் (மூலப்பொருள்)" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="támil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%86%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95" title="చెక్క – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="చెక్క" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D3%AF%D0%B1" title="Чӯб – taxico" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Чӯб" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="taxico" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%89" title="ไม้ – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="ไม้" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kahoy" title="Kahoy – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kahoy" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/%CA%BBAkau_(langa)" title="ʻAkau (langa) – tongano" lang="to" hreflang="to" data-title="ʻAkau (langa)" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="tongano" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tahta" title="Tahta – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tahta" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%87" title="Үзагач – tártaro" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Үзагач" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tártaro" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Деревина – ucraíno" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Деревина" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraíno" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DA%A9%DA%91%DB%8C" title="لکڑی – urdú" lang="ur" hreflang="ur" data-title="لکڑی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdú" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yog%CA%BBoch" title="Yogʻoch – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yogʻoch" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C5%81egno" title="Łegno – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Łegno" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Pu_(material)" title="Pu (material) – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Pu (material)" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/G%E1%BB%97" title="Gỗ – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Gỗ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Out" title="Out – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Out" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Boad" title="Boad – volapuk" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Boad" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapuk" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kahoy" title="Kahoy – waray-waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Kahoy" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray-waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%A8%E6%9D%90" title="木材 – chinés wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="木材" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chinés wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%90%D7%9C%D7%A5" title="האלץ – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="האלץ" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%A8%E6%9D%90" title="木材 – chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="木材" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chh%C3%A2" title="Chhâ – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chhâ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%A8" title="木 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="木" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Ukhuni" title="Ukhuni – zulú" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Ukhuni" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulú" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q287#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Madeira" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:Madeira" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">galego</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Madeira"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Madeira"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=history"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/Madeira" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j"><span>Páxinas que ligan con esta</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/Madeira" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios relacionados</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais" title="Lista de todas as páxinas especiais [q]" accesskey="q"><span>Páxinas especiais</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&oldid=6680829" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina"><span>Ligazón permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=info" title="Máis información sobre esta páxina"><span>Información da páxina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=Madeira&id=6680829&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina"><span>Citar esta páxina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DMadeira%26section%3D34%26veaction%3Dedit"><span>Xerar URL acurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DMadeira%26section%3D34%26veaction%3Dedit"><span>Descargar o código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Madeira"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Madeira&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Madeira&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Wood" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q287" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-03-1000" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="//gl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Lista_de_artigos_que_toda_Wikipedia_deber%C3%ADa_ter" title="Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter"><img alt="Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/AD_%2B30.svg/22px-AD_%2B30.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/AD_%2B30.svg/33px-AD_%2B30.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/AD_%2B30.svg/44px-AD_%2B30.svg.png 2x" data-file-width="10" data-file-height="10" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <dl><dd><i>Para outros significados, consultar o <a href="/wiki/Arquip%C3%A9lago_de_Madeira" title="Arquipélago de Madeira">arquipélago de Madeira</a> ou <a href="/wiki/Madeira_(hom%C3%B3nimos)" class="mw-disambig" title="Madeira (homónimos)">Madeira (homónimos)</a>.</i></dd></dl> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:VeluweTreeTrunk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/VeluweTreeTrunk.jpg/220px-VeluweTreeTrunk.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/VeluweTreeTrunk.jpg/330px-VeluweTreeTrunk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/VeluweTreeTrunk.jpg/440px-VeluweTreeTrunk.jpg 2x" data-file-width="848" data-file-height="573" /></a><figcaption>Un <a href="/wiki/Tronco_(%C3%A1rbore)" title="Tronco (árbore)">tronco</a> de madeira</figcaption></figure> <p>A <b>madeira</b> é un <a href="/wiki/Materia" title="Materia">material</a> sólido, orgánico, higroscópico (absorbe <a href="/wiki/Auga" title="Auga">auga</a>) e <a href="/w/index.php?title=Ortotropismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ortotropismo (a páxina aínda non existe)">ortotrópico</a> (crecemento diferente nas dimensións espaciais) obtido orixinalmente do tronco das <a href="/wiki/Planta_le%C3%B1osa" title="Planta leñosa">plantas leñosas</a>, especialmente das <a href="/wiki/%C3%81rbore" title="Árbore">árbores</a>, mais tamén dos <a href="/wiki/Arbusto" title="Arbusto">arbustos</a>. Esas plantas <a href="/wiki/Perenne" title="Perenne">perennes</a> caracterízanse polos <a href="/wiki/Talo" title="Talo">caules</a>, que crecen en diámetro ano tras ano, e tamén están compostas por <a href="/wiki/Celulosa" title="Celulosa">celulosa</a>, <a href="/wiki/Hemicelulosa" title="Hemicelulosa">hemicelulosa</a> e <a href="/wiki/Lignina" title="Lignina">lignina</a> entre os seus tecidos. As plantas que non producen madeira chámanse <a href="/wiki/Herba" title="Herba">herbáceas</a>; ese grupo de plantas inclúe todas as plantas anuais, moitas plantas perennes e tamén a maioría das plantas acuáticas. </p><p>Como partes da sección transversal dun toro de madeira, ademais do <a href="/wiki/Medula_(bot%C3%A1nica)" title="Medula (botánica)">miolo</a> (nervio ou eixo central), temos o <a href="/wiki/Cerna" title="Cerna">cerna</a>, parte da madeira máis dura, densa e de máis calidade como material, e o <a href="/wiki/S%C3%A1mago" title="Sámago">sámago</a> mol e lixeiro. </p><p>Sendo un material naturalmente resistente e relativamente lixeiro, é frecuentemente utilizado para fins estruturais e de sustentación de construcións. Pola súa dispoñibilidade e características, a madeira foi un dos primeiros materiais en ser utilizados pola humanidade, mantendo, a pesar da existencia dos <a href="/wiki/Elemento_sint%C3%A9tico" title="Elemento sintético">materiais sintéticos</a>, unha inmensidade de usos directos e servindo de materia prima para múltiplos outros produtos. É tamén unha importante fonte de <a href="/wiki/Enerx%C3%ADa" title="Enerxía">enerxía</a>, sendo utilizada como leña para cociñar e outros usos domésticos nunha parte importante do mundo. </p><p>Utilízase para a produción de polpa de <a href="/wiki/Celulosa" title="Celulosa">celulosa</a>, que se emprega na <a href="/wiki/Papel" title="Papel">industria papeleira</a> e nalgunhas industrias químicas nas cales é utilizada como fonte de diversos compostos orgánicos. A súa utilización na <a href="/wiki/Ebanister%C3%ADa" class="mw-redirect" title="Ebanistería">ebanistería</a> para a fabricación de mobles é unha das máis expandidas, o mesmo que a súa utilización na <a href="/wiki/Carpintar%C3%ADa" title="Carpintaría">carpintaría</a> para construción de diversas estruturas, como <a href="/wiki/Barco" title="Barco">navíos</a>. A madeira é un <a href="/wiki/Material_de_construci%C3%B3n" title="Material de construción">material</a> utilizado na <a href="/wiki/Arquitectura" title="Arquitectura">arquitectura</a> e <a href="/wiki/Enxe%C3%B1ar%C3%ADa_civil" title="Enxeñaría civil">enxeñaría civil</a>. A explotación descontrolada de madeira en forestas naturais é unha das principais causas de <a href="/wiki/Deforestaci%C3%B3n" title="Deforestación">deforestación</a> e de <a href="/wiki/Destruci%C3%B3n_do_h%C3%A1bitat" title="Destrución do hábitat">perda de hábitat</a> para múltiplas <a href="/wiki/Especie" title="Especie">especies</a>, ameazando a <a href="/wiki/Biodiversidade" title="Biodiversidade">biodiversidade</a> da <a href="/wiki/Terra" title="Terra">Terra</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Estrutura_da_madeira">Estrutura da madeira</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Estrutura da madeira»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Estrutura da madeira"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Taxus_wood.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Taxus_wood.jpg/220px-Taxus_wood.jpg" decoding="async" width="220" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Taxus_wood.jpg/330px-Taxus_wood.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0b/Taxus_wood.jpg 2x" data-file-width="421" data-file-height="427" /></a><figcaption>Sección dunha rama de <a href="/wiki/Taxus" class="mw-redirect" title="Taxus">teixo</a> con 27 aneis de crecemento anuais, en cor pálida o <a href="/wiki/S%C3%A1mago" title="Sámago">sámago</a>, de cor máis escura a <a href="/wiki/Cerna" title="Cerna">cerna</a> e o centro case negro da <a href="/wiki/Medula_(bot%C3%A1nica)" title="Medula (botánica)">medula</a>. As liñas escuras radiais son pequenos nós.</figcaption></figure> <p>Analizando un <a href="/wiki/Tronco_(%C3%A1rbore)" title="Tronco (árbore)">tronco</a> desde o exterior ata o centro atópanse distintas estruturas con distinta función e características. </p> <ul><li><b><a href="/wiki/Casca" class="mw-disambig" title="Casca">Casca externa</a></b>: é a capa máis externa da árbore. Está formada por células mortas da mesma árbore. Esta capa serve de protección contra os axentes atmosféricos.</li> <li><b><a href="/wiki/C%C3%A1mbium" title="Cámbium">Cámbium</a></b>: é a capa que segue á casca e dá orixe a outras dúas capas: a capa interior ou capa de <a href="/wiki/Xilema" title="Xilema">xilema</a>, que forma a madeira, e unha capa exterior ou capa de <a href="/wiki/Floema" title="Floema">floema</a>, que forma parte da casca.</li> <li><b><a href="/wiki/S%C3%A1mago" title="Sámago">Sámago</a></b>: é a madeira de máis recente formación e por ela viaxan a maioría dos compostos do <a href="/wiki/Zume_(bot%C3%A1nica)" title="Zume (botánica)">zume</a>. As células transportan o zume, que é unha substancia azucrada coa que algúns insectos pódense alimentar. É unha capa máis branca porque por aí viaxa máis zume que polo resto do tronco.</li> <li><b><a href="/wiki/Cerna" title="Cerna">Cerna</a></b> (ou corazón): é a madeira dura e consistente. Está formada por células fisioloxicamente inactivas e atópase no centro da árbore. É máis escura que o samago e o zume xa non flúe por ela.</li> <li><b><a href="/wiki/Medula_(bot%C3%A1nica)" title="Medula (botánica)">Medula vexetal</a></b>: é a zona central do tronco, que posúe escasa resistencia, polo que, xeralmente non se utiliza.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Características"><span id="Caracter.C3.ADsticas"></span>Características</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Características»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Características"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As características da madeira varían segundo a especie da árbore, orixe e ata dentro da mesma especie polas condicións do lugar de crecemento. Aínda así hai algunhas características cualitativas comúns a case todas as madeiras. </p><p>A madeira é un material <a href="/w/index.php?title=Anisotrop%C3%ADa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anisotropía (a páxina aínda non existe)">anisótropo</a> en moitas das súas características, por exemplo na súa resistencia ou elasticidade..<sup id="cite_ref-Vignote107_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Vignote107-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p><p>Se ao eixe coincidente coa lonxitude do tronco nomeamolo como axial e ao eixe que pasa polo centro do tronco (medula vexetal) e sae perpendicular á codia chamamolo transversal, podemos dicir que a resistencia da madeira no eixe axial é de 20 a 200 veces maior que no eixe transversal.<sup id="cite_ref-Vignote107_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Vignote107-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p><p>A madeira é un material <a href="/w/index.php?title=Constante_el%C3%A1stica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constante elástica (a páxina aínda non existe)">ortótropo</a> xa que a súa <a href="/wiki/Elasticidade_(mec%C3%A1nica)" title="Elasticidade (mecánica)">elasticidade</a> depende da dirección de <a href="/wiki/Deformaci%C3%B3n" title="Deformación">deformación</a>. </p><p>Ten un comportamento <a href="/w/index.php?title=Higroscopicidade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Higroscopicidade (a páxina aínda non existe)">higroscópico</a>, podendo absorber humidade tanto do ambiente como en caso de inmersión en auga, aínda que de forma e en cantidades distintas.<sup id="cite_ref-Vignote107_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-Vignote107-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p><p>A <a href="/wiki/Polaridade_qu%C3%ADmica" title="Polaridade química">polaridade</a> da madeira faina afín con outros produtos polares como <a href="/wiki/Auga" title="Auga">auga</a>, <a href="/wiki/Verniz" title="Verniz">vernices</a>, <a href="/w/index.php?title=Acetato_de_polivinilo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acetato de polivinilo (a páxina aínda non existe)">pegamentos</a> con base de auga etc.<sup id="cite_ref-Vignote107_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-Vignote107-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p><p>A densidade da madeira varía notablemente entre especies. Unha vez secas, hai especies que apenas alcanzan os 300 kg/m<sup>3</sup> (Cecropia adenopus) mentres que outras poden chegar a superar os 1200 kg/m<sup>3</sup> (Schinopsis balansae).<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup> Non obstante a densidade habitual da maioría de especies atópase entre os 500 e os 800 kg/m³ (peso seco). A densidade tamén pode variar significativamente nunha mesma especie, ou ata nun mesmo árbore, en función da altura do fuste e da distancia ao centro do tronco. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Composición_da_madeira"><span id="Composici.C3.B3n_da_madeira"></span>Composición da madeira</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «Composición da madeira»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: Composición da madeira"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A composición media da madeira é dun 50% de <a href="/wiki/Carbono" title="Carbono">carbono</a> (C), un 42% de <a href="/wiki/Os%C3%ADxeno" title="Osíxeno">osíxeno</a> (O), un 6% de <a href="/wiki/Hidr%C3%B3xeno" title="Hidróxeno">hidróxeno</a> (H) e o 2% restante de <a href="/wiki/Nitr%C3%B3xeno" title="Nitróxeno">nitróxeno</a> (N) e outros elementos. </p><p>Os compoñentes principais da madeira son a <a href="/wiki/Celulosa" title="Celulosa">celulosa</a>, un <a href="/wiki/Polisac%C3%A1rido" title="Polisacárido">polisacárido</a> que constitúe ao redor da metade do material total, a <a href="/wiki/Lignina" title="Lignina">lignina</a> (aproximadamente un 25%), que é un <a href="/wiki/Pol%C3%ADmero" title="Polímero">polímero</a> resultante da unión de varios ácidos e alcohois fenilpropílicos e que proporciona dureza e protección, e a <a href="/wiki/Hemicelulosa" title="Hemicelulosa">hemicelulosa</a> (ao redor dun 25%) cuxa función é actuar como unión das fibras. Existen outros compoñentes minoritarios como <a href="/wiki/Resina" title="Resina">resinas</a>, <a href="/wiki/Cera" title="Cera">ceras</a>, <a href="/wiki/Graxa" title="Graxa">graxas</a> e outras substancias. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Celulosa">Celulosa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Celulosa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Celulosa"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="detail principal"> <dl><dd><span><span><i>Artigo principal</i><i>:</i> <a href="/wiki/Celulosa" title="Celulosa">Celulosa</a>.</span></span></dd></dl></div> <p>A <a href="/wiki/Celulosa" title="Celulosa">celulosa</a> é un polisacárido estrutural formado por <a href="/wiki/Glicosa" title="Glicosa">glicosa</a> que forma parte da parede das células vexetais. A súa fórmula empírica é(C<sub>6</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub>)<sub>n</sub>, co valor mínimo de n = 200. </p><p>As súas funcións son as de servir de esqueleto á planta e a de darlle unha protección vexetal. É moi resistente aos axentes químicos, insoluble en case todos os <a href="/wiki/Disolvente" title="Disolvente">disolventes</a> e ademais inalterable ao aire seco, a súa temperatura de astillado a presión dun bar é aproximadamente duns 232,2 °C. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Cellulose_strand.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Cellulose_strand.svg/220px-Cellulose_strand.svg.png" decoding="async" width="220" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Cellulose_strand.svg/330px-Cellulose_strand.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Cellulose_strand.svg/440px-Cellulose_strand.svg.png 2x" data-file-width="402" data-file-height="364" /></a><figcaption>Enlaces de hidróxeno entre cadeas contiguas de celulosa.</figcaption></figure> <p>A celulosa é un polisacárido estrutural nas <a href="/wiki/Planta" title="Planta">plantas</a> xa que forma parte dos tecidos de sostén. A parede dunha célula vexetal nova contén aproximadamente un 40% de celulosa; a madeira un 50%, mentres que o exemplo máis puro de celulosa é o <a href="/wiki/Algodoeiro" title="Algodoeiro">algodón</a> cunha porcentaxe maior ao 90%. </p><p>Malia que está formada por glucosas, a maioría dos animais non poden utilizar a celulosa como fonte de enerxía, xa que non contan coa <a href="/wiki/Enzima" title="Enzima">enzima</a> necesaria para romper os enlaces β-1,4-glucosídicos; con todo, é importante incluíla na <a href="/wiki/Dieta" title="Dieta">dieta</a> humana (<a href="/wiki/Fibra_alimentaria" title="Fibra alimentaria">fibra dietética</a>) porque ao mesturarse coas <a href="/wiki/Feces" title="Feces">feces</a>, facilita a dixestión e defecación, así como prevén os malos gases. </p><p>No <a href="/wiki/Intestino" title="Intestino">intestino</a> dos <a href="/wiki/Ruminante" class="mw-redirect" title="Ruminante">ruminantes</a>, doutros <a href="/wiki/Herb%C3%ADvoro" title="Herbívoro">herbívoros</a> e de <a href="/wiki/T%C3%A9rmite" title="Térmite">térmites</a> existen <a href="/wiki/Microorganismo" title="Microorganismo">microorganismos</a>, moitos <a href="/wiki/Arquea_metan%C3%B3xena" title="Arquea metanóxena">metanóxenos</a>, que posúen un enzima chamado <a href="/w/index.php?title=Celulasa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Celulasa (a páxina aínda non existe)">celulasa</a> que rompe o enlace β-1,4-glucosídico e ao hidrolizarse a molécula de celulosa quedan dispoñibles as glicosas como fonte de enerxía. </p><p>Hai microorganismos (<a href="/wiki/Bacteria" class="mw-redirect" title="Bacteria">bacterias</a> e <a href="/wiki/Fungo_(biolox%C3%ADa)" title="Fungo (bioloxía)">fungos</a>) que viven libres e tamén son capaces de hidrolizar a celulosa. Teñen unha grande importancia ecolóxica, pois reciclan materiais celulósicos como papel, cartón e madeira. De entre eles, é de destacar o fungo <i><a href="/w/index.php?title=Trichoderma_reesei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trichoderma reesei (a páxina aínda non existe)">Trichoderma reesei</a></i>, capaz de producir catro tipos de celulasas: as 1,4-β-D-glucancelobiohirolasas CBH i e CBH II e as endo-1,4-β-D-glucanasa EG I e EG II. Mediante técnicas biotecnolóxicas prodúcense esas enzimas que poden usarse no reciclado de papel, diminuíndo o custo económico e a contaminación. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Proceso_de_obtención_de_celulosa"><span id="Proceso_de_obtenci.C3.B3n_de_celulosa"></span>Proceso de obtención de celulosa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «Proceso de obtención de celulosa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: Proceso de obtención de celulosa"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A madeira chega e é descortizada e labrada, e botada á caldeira de provisión e de alí a unha clasificación de lavado onde se selecciona e blanquea, máis tarde sécase e embalase. Os sobrantes van a silos que despois se usarán para dar enerxía. </p><p>Segundo o fin do <a href="/wiki/Papel" title="Papel">papel</a> utilízanse distintos métodos de obtención da <a href="/w/index.php?title=Polpa_de_celulosa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polpa de celulosa (a páxina aínda non existe)">polpa</a> para a súa fabricación: </p> <ul><li>Proceso de Kraft</li></ul> <p>No <a href="/w/index.php?title=Proceso_Kraft&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proceso Kraft (a páxina aínda non existe)">proceso Kraft</a>, ou pulpeo Kraft, trátase con solución de <a href="/w/index.php?title=Sulfuro_s%C3%B3dico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sulfuro sódico (a páxina aínda non existe)">sulfuro sódico</a> e <a href="/wiki/Hidr%C3%B3xido_de_sodio" title="Hidróxido de sodio">hidróxido sódico</a> en relación 1:3 durante 2 <a href="/wiki/Hora" title="Hora">h</a> a temperaturas de 160-170 °C. Despois, en ebulición, engádese <a href="/w/index.php?title=Sulfato_de_sodio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sulfato de sodio (a páxina aínda non existe)">sulfato sódico</a> que posteriormente pasa a sulfuro sódico e elimínase. </p> <ul><li>Método da sosa</li></ul> <p>Úsase hidróxido sódico para dixerir o material. </p> <ul><li>Método do sulfito</li></ul> <p>Dixírese con solución de bisulfito cálcico con dióxido de <a href="/wiki/Xofre" title="Xofre">xofre</a> libre, e as ligninas transfórmanse en lignosulfonatos solubles. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lignina">Lignina</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «Lignina»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: Lignina"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="detail principal"> <dl><dd><span><span><i>Artigo principal</i><i>:</i> <a href="/wiki/Lignina" title="Lignina">Lignina</a>.</span></span></dd></dl></div> <p>A <a href="/wiki/Lignina" title="Lignina">lignina</a> é un <a href="/wiki/Pol%C3%ADmero" title="Polímero">polímero</a> presente nas <a href="/wiki/Parede_celular" title="Parede celular">paredes celulares</a> de organismos do reino <a href="/wiki/Planta" title="Planta">Plantae</a> e tamén nas <a href="/wiki/Dinoflaxelados" title="Dinoflaxelados">Dinophytas</a> do reino <a href="/wiki/Cromalveolados" title="Cromalveolados">Chromalveolata</a>. A palabra lignina provén do termo <a href="/wiki/Lingua_latina" title="Lingua latina">latino</a> <i>lignum</i>, que significa ’madeira’; así, ás plantas que conteñen gran cantidade de lignina denomínanse <a href="/wiki/Planta_le%C3%B1osa" title="Planta leñosa">leñosas</a>. A lignina encárgase de engrosar o <a href="/wiki/Talo" title="Talo">talo</a>. </p><p>A produción industrial global de lignina illada é de arredor de 1,1 millóns de toneladas ao ano e utilízase en forma de lignosulfonato hidrosoluble como dispersante, aglutinante e <a href="/wiki/Adherente" title="Adherente">adherente</a> na construción, minaría, alimentación animal ou agricultura.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> A lignina é ademais utilizada pola industria dos plásticos e no cultivo do fermento da <a href="/wiki/Cervexa" title="Cervexa">cervexa</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dureza_da_madeira">Dureza da madeira</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «Dureza da madeira»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: Dureza da madeira"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Segundo a súa dureza, a madeira clasifícase en: </p> <ul><li><b>Madeiras duras</b>: son aquelas que proceden de árbores dun crecemento lento, polo que son máis densas e soportan mellor as inclemencias do tempo que as brandas. Estas madeiras proceden, polo xeral, de árbores <a href="/wiki/Caducifolio" title="Caducifolio">de folla caduca</a>, pero tamén poden ser <a href="/wiki/Perennifolio" title="Perennifolio">de folla perenne</a>, que tardan décadas, e ata séculos, en alcanzar o grao de madurez suficiente para ser cortadas e poder ser empregadas na elaboración de <a href="/wiki/Mobiliario" title="Mobiliario">mobles</a> ou <a href="/wiki/Viga" title="Viga">vigas</a> dos casaríos ou vivendas unifamiliares. Son moito máis caras que as brandas, debido a que o seu lento crecemento provoca a súa escaseza, pero son moito máis atractivas para construír mobles con elas. Tamén son moi empregadas para realizar tallas de madeira ou todo produto no cal as madeiras macizas de calidade son necesarias. Árbores que se catalogan dentro deste tipo son: <a href="/wiki/Fagus" title="Fagus">faia</a>, <a href="/wiki/Castanea" title="Castanea">castaño</a>, <a href="/wiki/Carballo_(%C3%A1rbore)" class="mw-redirect" title="Carballo (árbore)">carballo</a> etc.</li> <li><b>Madeiras brandas</b>: engloba á madeira das árbores pertencentes á orde das coníferas e outros de crecemento rápido. A gran vantaxe que teñen respecto das madeiras duras, é a súa lixeireza e o seu prezo moito menor. Non ten unha vida tan longa como as duras. A manipulación das madeiras brandas é moito máis sinxela, aínda que ten a desvantaxe de producir maior cantidade de achas. A carencia de veteado desta madeira réstalle atractivo, polo que case sempre é necesario pintala, vernizala ou tinguila. Algunhas madeiras brandas de amplo uso son: <a href="/wiki/Pi%C3%B1eiro" title="Piñeiro">piñeiro</a>, <a href="/wiki/Balsa_(%C3%A1rbore)" title="Balsa (árbore)">balsa</a>, <a href="/wiki/Umeiro" class="mw-redirect" title="Umeiro">umeiro</a> etc.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Produción_e_transformación_da_madeira"><span id="Produci.C3.B3n_e_transformaci.C3.B3n_da_madeira"></span>Produción e transformación da madeira</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «Produción e transformación da madeira»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: Produción e transformación da madeira"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Gelugu_(coconut_wood)_in_Klaten,_Java.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Gelugu_%28coconut_wood%29_in_Klaten%2C_Java.jpg/250px-Gelugu_%28coconut_wood%29_in_Klaten%2C_Java.jpg" decoding="async" width="250" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Gelugu_%28coconut_wood%29_in_Klaten%2C_Java.jpg/375px-Gelugu_%28coconut_wood%29_in_Klaten%2C_Java.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Gelugu_%28coconut_wood%29_in_Klaten%2C_Java.jpg/500px-Gelugu_%28coconut_wood%29_in_Klaten%2C_Java.jpg 2x" data-file-width="2576" data-file-height="1920" /></a><figcaption> Troncos para madeira amoreados, na <a href="/wiki/Illa_de_Xava" class="mw-redirect" title="Illa de Xava">illa de Xava</a>.</figcaption></figure> <ul><li><b>Apeo, corte ou talla</b>: <a href="/w/index.php?title=Le%C3%B1ador&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leñador (a páxina aínda non existe)">leñadores</a> con <a href="/wiki/Machada" title="Machada">machadas</a> ou <a href="/wiki/Motoserra" title="Motoserra">serras eléctricas</a> ou de gasolina cortan a árbore, quítanlle as ramas, raíces e codia para que empece a secarse. Adóitase recomendar que as árbores se corten en inverno ou outono. É obrigatorio replantar máis árbores que os que se cortaron.</li> <li><b>Transporte</b>: é a segunda fase e é na que a madeira é transportada dende o seu lugar de corte ao <a href="/wiki/Serradoiro" title="Serradoiro">serradoiro</a> e nesta fase inflúen moitas cousas como a <a href="/wiki/Orograf%C3%ADa" title="Orografía">orografía</a> e a infraestrutura que haxa. Normalmente faise tirando con animais ou maquinaria pero hai casos en que hai un río preto e se aproveita para que os leve, se hai boa corrente de auga sóltanse os madeiros con coidado de que non se atasquen pero se hai pouca corrente átanse facendo balsas que se guían ata onde faga falta.</li> <li><b>Serrado</b>: nesta fase a madeira é levada a uns serradoiros. O serradoiro divide en anacos o madeiro, segundo o uso que se lle vaia dar despois. Adoitan usar diferentes tipos de serra como por exemplo, a <a href="/w/index.php?title=Serra_de_vaiv%C3%A9n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serra de vaivén (a páxina aínda non existe)">serra alternativa</a>, <a href="/w/index.php?title=Serra_sen_fin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serra sen fin (a páxina aínda non existe)">de fita</a>, <a href="/w/index.php?title=Serra_circular&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serra circular (a páxina aínda non existe)">circular</a> ou con rolos. Algúns serradoiros combinan varias destas técnicas para mellorar a produción.</li> <li><b>Secado</b>: este é o proceso máis importante para que a madeira estea en bo estado.</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg/250px-Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg/375px-Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg/500px-Firewood_to_dry_Luc_Viatour.jpg 2x" data-file-width="3039" data-file-height="2014" /></a><figcaption>Secado da madeira.</figcaption></figure> <dl><dd><ul><li><b>Secado natural</b>: colócanse os <a href="/w/index.php?title=Madeiro_(carpinter%C3%ADa)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Madeiro (carpintería) (a páxina aínda non existe)">madeiros</a> en pilas separadas do chan con ocos para que corra o aire entre eles, protexidos da auga e o sol para que así váianse secando. Este sistema tarda moito tempo e iso non é rendible ao do serradoiro que demanda tempos de secados máis curtos .</li> <li><b>Secado artificial</b>:</li></ul> <dl><dd><ul><li>Secado por inmersión: neste proceso métese ao madeiro ou o madeiro nunha piscina, e debido ao pulo da auga por un dos lados do madeiro o zume sae empurrado polo lado oposto, conseguindo eliminar o zume interior, evitando que o madeiro se podreza. Isto priva á madeira de algo de dureza e consistencia, pero compénsao en lonxevidade. O proceso dura varios meses, tras os cales, a madeira secará máis á présa debido á ausencia de zume.</li> <li>Secado ao baleiro: neste proceso a madeira é introducida nunhas <a href="/w/index.php?title=Bomba_de_vac%C3%ADo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bomba de vacío (a páxina aínda non existe)">máquinas de baleiro</a>. É o máis seguro e permite conciliar tempos extremadamente breves de secado, ademais, con:</li></ul> <dl><dd><ul><li>baixas temperaturas da madeira en secado;</li> <li>limitados gradientes de humidade entre o exterior e a superficie;</li> <li>eliminación do risco de fisuras, afundimento ou alteración da cor;</li> <li>fácil utilización;</li> <li>mantemento reducido da instalación.</li></ul></dd></dl> <ul><li>Secado por vaporización: métense os madeiros nunha nave pechada a certa altura do chan pola que corre unha nube de vapor de 80 a 100 °C; con este proceso conséguese que a madeira perda un 25% do seu peso en auga, a continuación, faise circular pola madeira, unha corrente de vapor de aceite de alcatrán, impermeabilizándoa e favorecendo a súa conservación. É custoso pero eficaz.</li> <li>Secado mixto: neste proceso xúntanse o natural e o artificial: empézase cun secado natural que elimina a humidade nun 20-25% para proseguir co secado artificial ata chegar ao punto de secado ou de eliminación de humidade desexado.</li> <li>Secado por <a href="/w/index.php?title=Bomba_de_calor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bomba de calor (a páxina aínda non existe)">bomba de calor</a>: este proceso é outra aplicación do sistema de secado por vaporización, con á aplicación da tecnoloxía de bomba de calor ao secado da madeira permite a utilización dun circuíto pechado de aire no proceso, xa que ao aproveitarse a posibilidade de condensación de auga por parte da bomba de calor, de maneira que non é necesaria a entrada de aire exterior para manter a humidade relativa da cámara da nave xa que se non habería desfases de temperatura e humidade.</li></ul> <dl><dd>O circuíto será o seguinte: o aire que pasou a través da madeira -frío e cargado de humidade- faise pasar a través dunha batería evaporadora -foco frío- pola que pasa o refrixerante (<a href="/w/index.php?title=Fre%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Freón (a páxina aínda non existe)">freón</a> R-134a) en estado líquido a baixa presión. O aire arrefríase ata que chegue ao punto de rosada e condénsase a auga que se separou da madeira. A calor cedida pola auga ao pasar de estado vapor a estado líquido é recollida polo freón, que pasa a vapor a baixa a presión. Este freón en estado gasoso faise pasar a través dun <a href="/wiki/Compresor_(m%C3%A1quina)" title="Compresor (máquina)">compresor</a>, de maneira que dispoñemos de freón en estado gasoso e alta presión, e polo tanto alta temperatura, que se aproveita para quentar o mesmo aire de secado e pechar o ciclo. Deste xeito dispoñemos de aire quente e seco, que se volve facer pasar a través da madeira que está no interior da nave pechada.</dd> <dd>A grande importancia deste ciclo débese a que ao non facer que entren grandes cantidades de aire exterior, se rompa o equilibrio logrado pola madeira, e non se producen tensións, de maneira que se logra un secado de alta calidade logrando como produto unha madeira maciza de alta calidade.</dd></dl></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Manufactura_da_madeira">Manufactura da madeira</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «Manufactura da madeira»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: Manufactura da madeira"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Estruturas">Estruturas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «Estruturas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: Estruturas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Horyu-ji10s3200.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Horyu-ji10s3200.jpg/220px-Horyu-ji10s3200.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Horyu-ji10s3200.jpg/330px-Horyu-ji10s3200.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Horyu-ji10s3200.jpg/440px-Horyu-ji10s3200.jpg 2x" data-file-width="4500" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Hōryū-ji. O kondo é unha das edificacións de madeira máis antigas no mundo.</figcaption></figure> <p>O edificio máis antigo con edificacións de madeira en pé é o <a href="/w/index.php?title=H%C5%8Dry%C5%AB-ji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hōryū-ji (a páxina aínda non existe)">Hōryū-ji</a> (Templo da Lei Florecente) no <a href="/wiki/Xap%C3%B3n" title="Xapón">Xapón</a>, que teñen uns 1400 anos de antigüidade. Aínda que tamén se atoparon estruturas de madeira por todo o globo desde o <a href="/wiki/Neol%C3%ADtico" title="Neolítico">Neolítico</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pavimentos">Pavimentos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «Pavimentos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: Pavimentos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A madeira usouse como material en pavimentos de madeira desde tempos antigos, debido a súa ductilidade e illamento, pero non é ata o século XVII cando se estende a través de Europa. Exemplos de pavimentos inclúen a <a href="/w/index.php?title=Entarimado&action=edit&redlink=1" class="new" title="Entarimado (a páxina aínda non existe)">tarima</a>, a <a href="/w/index.php?title=Tarima_flotante&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tarima flotante (a páxina aínda non existe)">tarima flotante</a> e o <a href="/w/index.php?title=Parqu%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parqué (a páxina aínda non existe)">parqué</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Taboleiros">Taboleiros</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Taboleiros»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Taboleiros"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Aglomerados_ou_conglomerados">Aglomerados ou conglomerados</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=13" title="Editar a sección: «Aglomerados ou conglomerados»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=13" title="Editar o código fonte da sección: Aglomerados ou conglomerados"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Obtense a partir de pequenas <a href="/w/index.php?title=Labra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Labra (a páxina aínda non existe)">labras</a> ou <a href="/w/index.php?title=Serraduras&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serraduras (a páxina aínda non existe)">serraduras</a>, encoladas a presión nunha proporción de 85% labras e 15% cola principalmente. Fabrícanse de diferentes tipos en función do tamaño das súas partículas, da súa distribución por todo o taboleiro, así como polo adherente empregado para a súa fabricación. Polo xeral empréganse madeiras brandas máis que duras por facilidade de traballar con elas, xa que é máis fácil prensar brando que duro. </p><p>Os aglomerados son materiais estabeles e de consistencia uniforme, teñen superficies totalmente lisas e resultan aptos como bases para enchapados. Existe unha ampla gama destes taboleiros que van desde os de base de madeira, papel ou laminados plásticos. A maioría dos taboleiros aglomerados son relativamente fráxiles e presentan menor resistencia á tracción que os contrachapados debido a que os outros teñen capas superpostas perpendicularmente de chapa que ofrecen máis aguante. </p><p>Estes taboleiros vense afectados polo exceso de humidade, presentando dilatación no seu grosor, dilatación que non se recupera co secado. No entanto fabrícanse modelos con algunha resistencia a condicións de humidade. </p><p>Aínda que se debe evitar o colocar parafusos polos cantos deste tipo de láminas, se fose necesario, o diámetro dos parafusos non debe ser maior á cuarta parte do grosor do taboleiro, para evitar agretamentos no enchapado das caras. Ademais hai diferentes tipos de aglomerado: </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Aglomerados_de_fibras_orientadas">Aglomerados de fibras orientadas</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=14" title="Editar a sección: «Aglomerados de fibras orientadas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=14" title="Editar o código fonte da sección: Aglomerados de fibras orientadas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Material de tres capas fabricado a base de labras de gran tamaño, colocadas en direccións transversales, simulando o efecto estrutural do contrachapado. É coñecido por un dos seus nome comerciais <a href="/w/index.php?title=Oriented_strand_board&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oriented strand board (a páxina aínda non existe)">Aspenite</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Aglomerado_decorativo">Aglomerado decorativo</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=15" title="Editar a sección: «Aglomerado decorativo»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=15" title="Editar o código fonte da sección: Aglomerado decorativo"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Fabrícase con caras de madeira seleccionada, laminados plásticos ou <a href="/wiki/Melamina" title="Melamina">melamínicos</a>. Para darlle acabado aos cantos destas láminas comercialízanse cubrecantos que veñen co mesmo acabado das caras. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Aglomerado_de_tres_capas">Aglomerado de tres capas</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=16" title="Editar a sección: «Aglomerado de tres capas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=16" title="Editar o código fonte da sección: Aglomerado de tres capas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ten unha placa núcleo formada por partículas grandes que van dispostas entre dúas capas de partículas máis finas de alta densidade. A súa superficie é máis suave e recomendada para recibir pinturas. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Aglomerado_dunha_capa">Aglomerado dunha capa</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=17" title="Editar a sección: «Aglomerado dunha capa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=17" title="Editar o código fonte da sección: Aglomerado dunha capa"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Realízase a partir de partículas de tamaño semellante distribuídas de xeito uniforme. A súa superficie é relativamente basta. É recomendable para enchapar pero non para pintar directamente sobre el. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Contrachapado">Contrachapado</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=18" title="Editar a sección: «Contrachapado»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=18" title="Editar o código fonte da sección: Contrachapado"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="detail principal"> <dl><dd><span><span><i>Artigo principal</i><i>:</i> <a href="/w/index.php?title=Contrachapado&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contrachapado (a páxina aínda non existe)">Contrachapado</a>.</span></span></dd></dl></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Spruce_plywood.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Spruce_plywood.JPG/220px-Spruce_plywood.JPG" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Spruce_plywood.JPG/330px-Spruce_plywood.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Spruce_plywood.JPG/440px-Spruce_plywood.JPG 2x" data-file-width="935" data-file-height="705" /></a><figcaption>Contrachapado de madeira branda realizado en <a href="/wiki/Abeto" title="Abeto">abeto</a>.</figcaption></figure> <p>Un taboleiro ou lámina de madeira maciza é relativamente inestable e experimentará movementos de contracción e dilatación, de maior xeito no sentido das fibras da madeira, por esta razón é probable que sufra distorsións. Para contrarrestar este efecto os <a href="/w/index.php?title=Contrachapado&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contrachapado (a páxina aínda non existe)">contrachapados</a> constrúense pegando as capas coas fibras transversalmente unha sobre a outra, alternamente. A maioría dos contrachapados están formados por un número impar de capas para formar unha construción equilibrada. As capas exteriores dun taboleiro denomínanse caras e a calidade destas cualifícase por un código de letras que utiliza a A como a de mellor calidade, a B como intermedia e a C como a de menor calidade. A cara de mellor calidade dun taboleiro coñécese como «cara anterior» e a de menor como «cara posterior» ou reverso. Por outra banda a capa central denomínase «alma». Isto faise para aumentar a resistencia do taboleiro ou da peza que se estea facendo. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Taboleiros_de_fibras">Taboleiros de fibras</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=19" title="Editar a sección: «Taboleiros de fibras»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=19" title="Editar o código fonte da sección: Taboleiros de fibras"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os taboleiros de fibras constrúense a partir de madeiras que foron reducidas aos seus elementos fibrosos básicos e posteriormente reconstituídas para formar un material estable e homoxéneo. Fabrícanse de diferentes densidades en función da presión aplicada e o aglutinante empregado na súa fabricación. </p><p>Pódense dividir en dous tipos principais, os de alta densidade, que utilizan os aglutinantes presentes na mesma madeira, que á súa vez se dividen en duros e semiduros, e os de densidade media, que se serven de axentes químicos alleos á madeira como aglutinante das fibras. </p><p>Divídense en varios tipos: </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Taboleiros_semiduros">Taboleiros semiduros</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=20" title="Editar a sección: «Taboleiros semiduros»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=20" title="Editar o código fonte da sección: Taboleiros semiduros"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Atopamos dous tipos destes taboleiros, os de baixa densidad (DB) que oscilan entre 6 mm e 12 mm e utilízanse como recubrimentos e para paneis de control, e os de alta densidade (DÁ), que se utilizan para revestimentos de interiores. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Taboleiros_de_densidade_media">Taboleiros de densidade media</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=21" title="Editar a sección: «Taboleiros de densidade media»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=21" title="Editar o código fonte da sección: Taboleiros de densidade media"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trátase dun taboleiro que ten ambas caras lisas e que se fabrica mediante un proceso seco. As fibras encolanse grazas a un adhesivo de resina sintética. Estes taboleiros poden traballarse coma se se tratase de madeira maciza. Constitúen unha base excelente para enchapados e reciben ben as <a href="/wiki/Pintura_(material)" title="Pintura (material)">pinturas</a>. Fabrícanse en grosores entre 3 <a href="/wiki/Mil%C3%ADmetro" title="Milímetro">mm</a> e 32 mm. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Chapas">Chapas</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=22" title="Editar a sección: «Chapas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=22" title="Editar o código fonte da sección: Chapas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Denomínase chapa precomposta a unha lámina delgada de madeira que se obtén mediante a laminación dun bloque de chapas a partir do bordo do bloque, é dicir, a través das capas de madeira prensadas xuntas. As tiras das chapas orixinais convértense no gran da chapa precomposta, obténdose un gran que é perfectamente recto ou homoxéneo. </p><p>Ao manipular o contorno das láminas que se han de prensar, pódense obter moi variadas configuracións e aspectos moi atractivos. Algunhas ou todas as láminas constituentes poden ser tinguidas antes de unilas, de maneira que se obteñan aspectos ou cores moi rechamantes. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Outros_usos">Outros usos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=23" title="Editar a sección: «Outros usos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=23" title="Editar o código fonte da sección: Outros usos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De antigo, os usos da madeira son múltiples, a máis da construción. Tense usado na fabricación de <a href="/wiki/Ferramenta" title="Ferramenta">utensilios</a> ou <a href="/wiki/Arma" title="Arma">armas</a>, para queimar e producir enerxía etc. A investigación vai ademais desvelando novas posibilidades, como podería ser o seu uso como material <a href="/wiki/T%C3%A9xtil" title="Téxtil">téxtil</a>.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Axentes_nocivos_para_a_madeira">Axentes nocivos para a madeira</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=24" title="Editar a sección: «Axentes nocivos para a madeira»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=24" title="Editar o código fonte da sección: Axentes nocivos para a madeira"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A deterioración da madeira é un proceso que altera as características desta. En amplos termos, pode ser atribuída a dúas causas primarias: </p> <ul><li>axentes bióticos (que viven)</li> <li>axentes físicos e químicos (que non viven).</li></ul> <p>Na maioría dos casos, a deterioración da madeira é unha serie continua, onde as accións de degradación son un ou máis axentes que alteran as características da madeira ao grao requirido para que outros axentes a ataquen. A familiaridade do inspector cos axentes de deterioración é unha das axudas máis importantes para a inspección eficaz. Con este coñecemento, a inspección pódese achegar cunha visión coidadosa dos procesos implicados no dano e dos factores que favorecen ou inhiben o seu desenvolvemento. </p> <div class="detail principal"> <dl><dd><span><span><i>Véxase tamén</i><i>:</i> <a href="/w/index.php?title=Xilofaxia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xilofaxia (a páxina aínda non existe)">Xilofaxia</a>.</span></span></dd></dl></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Workertermite1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Workertermite1.jpg/220px-Workertermite1.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Workertermite1.jpg/330px-Workertermite1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Workertermite1.jpg/440px-Workertermite1.jpg 2x" data-file-width="1638" data-file-height="1080" /></a><figcaption><a href="/wiki/T%C3%A9rmite" title="Térmite">Térmite</a> en acción.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Axentes_bióticos_da_deterioración"><span id="Axentes_bi.C3.B3ticos_da_deterioraci.C3.B3n"></span>Axentes bióticos da deterioración</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=25" title="Editar a sección: «Axentes bióticos da deterioración»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=25" title="Editar o código fonte da sección: Axentes bióticos da deterioración"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A madeira é notablemente resistente ao dano biolóxico, pero existe un número de organismos que teñen a capacidade de utilizar a madeira dun xeito que altera as súas características. Os organismos que atacan a madeira inclúen: <a href="/wiki/Bacterias" title="Bacterias">bacterias</a>, <a href="/wiki/Fungo_(biolox%C3%ADa)" title="Fungo (bioloxía)">fungos</a>, <a href="/wiki/Insectos" title="Insectos">insectos</a> e perforadores mariños. Algúns destes organismos utilizan a madeira como fonte de alimento, mentres que outros a utilizan para o abrigo. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Requisitos_bióticos"><span id="Requisitos_bi.C3.B3ticos"></span>Requisitos bióticos</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=26" title="Editar a sección: «Requisitos bióticos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=26" title="Editar o código fonte da sección: Requisitos bióticos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os axentes bióticos requiren certas condicións para a supervivencia. Estes requisitos inclúen: humidade, <a href="/wiki/Os%C3%ADxeno" title="Osíxeno">osíxeno</a> dispoñible, temperaturas convenientes, e unha fonte adecuada de alimento, que xeralmente é a madeira. Aínda que o grao de dependencia destes organismos varían entre diferentes requirimentos, cada un destes deben estar presente para que ocorra a deterioración. Cando se extrae calquera organismo da madeira, esta asegúrase dos ataques bióticos. </p> <dl><dt>Humidade</dt></dl> <p>Aínda que moitos usuarios da madeira falan da pudrición seca, o termo é enganoso posto que a madeira debe conter auga para que ocorran os ataques biolóxicos. O contido de auga na madeira é un factor determinante e importante dos tipos de organismos presentes que degradan a madeira. </p><p>Xeralmente, a madeira baixo o punto de saturación da fibra non se dana, aínda que algúns fungos e insectos especializados poden atacar a madeira cos niveis de humidade moito máis baixos. </p><p>A humidade na madeira responde a varios propósitos no proceso da pudrición. Fungos e insectos requiren de moitos procesos metabólicos. Os fungos, tamén proporcionan un medio de difusión para que as encimas degraden a estrutura da madeira. Cando a auga entra na madeira, a microestrutura ínchase ata alcanzar o punto de saturación da fibra (sobre un 30% do contido de humidade na madeira). Neste punto, a auga separa nas cavidades as células da madeira, e deste xeito o fungo pode comezar a degradala. A inchazón asociada coa auga crese que fai á celulosa máis accesible ás encimas dos fungos, aumentando a velocidade de pudrición da madeira. Ademais, a repetida adherencia da auga, a sequidade ou a continua exposición coa humidade poden dar a lugar a unha lixiviación dos extractos tóxicos e dalgúns preservantes da madeira, reducindo a resistencia ao dano. </p> <dl><dt>Osíxeno</dt></dl> <p>Coa excepción das bacterias anaeróbicas, todos os organismos requiren do <a href="/wiki/Os%C3%ADxeno" title="Osíxeno">osíxeno</a> para a súa respiración. A privación de osíxeno pode parecer unha estratexia lóxica para o control da decadencia da madeira, posto que a maioría dos fungos poden sobrevivir en niveis moi baixos de osíxeno. Unha excepción está en mergullar totalmente a madeira en auga. En ambientes mariños, pódese envolver en <a href="/wiki/Pl%C3%A1stico" title="Plástico">plástico</a> ou en <a href="/wiki/Formig%C3%B3n" title="Formigón">formigón</a> de modo que os perforadores mariños non poidan intercambiar os nutrientes coa auga de mar circundante. En moitos casos, a madeira non tratada decaerá en auga doce, pero permanece na implicación submarina onde está ausente o osíxeno. </p> <dl><dt>Temperatura</dt></dl> <p>A maioría dos organismos prospera nun rango óptimo de temperatura de 21 °C a 30 °C; con todo, son capaces de sobrevivir sobre unha considerable gama de temperatura. En temperaturas baixo 0 °C o metabolismo da maioría dos organismos se retarda. Mentres que cando a temperatura suba por encima de cero graos, eles comezan nuevamente a atacar a madeira, pero a actividade vese retarda rapidamente cando a temperatura se achega os 32 °C. </p><p>En temperaturas sobre 32 °C, o crecemento da maioría dos organismos declina, aínda que un certo número de especies continuán prosperando ata 40 °C. </p><p>A maioría dos organismos morren á exposición prolongada sobre este nivel, e xeralmente acéptase que en 75 minutos de exposición á temperaturas de 65,6,6 °C todos os fungos que están establecidos na madeira decaen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bacterias">Bacterias</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=27" title="Editar a sección: «Bacterias»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=27" title="Editar o código fonte da sección: Bacterias"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As <a href="/wiki/Bacterias" title="Bacterias">bacterias</a> son pequenos organismos unicelulares que están entre os máis comúns da Terra. Demostrouse recentemente que teñen relación coa infección da madeira non tratada exposta en ambientes moi húmidos, causando aumento da permeabilidade e abrandamento na superficie da madeira. </p><p>A desintegración bacteriana é normalmente un proceso extremadamente lento, pero pode chegar a ser serio en situacións onde a madeira non tratada está mergullada por longos períodos. Moitas bacterias son, tamén, capaces de degradar os preservantes podendo modificar a madeira tratada dun xeito tal que esta chegue a ser máis susceptible quimicamente a organismos daniños. O decaemento bacteriano non parece ser un perigo significativo na madeira tratada a presión, usada tipicamente para a construción. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Fungos">Fungos</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=28" title="Editar a sección: «Fungos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=28" title="Editar o código fonte da sección: Fungos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os fungos son organismos que utilizan a madeira como fonte de alimento. Crecen na madeira como unha rede microscópica a través dos buracos ou directamente penetrando na parede celular da madeira. As <a href="/wiki/Hifa" title="Hifa">hifas</a> producen os enzimas que degradan a celulosa, hemicelulosa, ou lignina que absorbe o material degradado para terminar o proceso de desintegración. </p><p>Unha vez que o fungo obtén unha suficiente cantidade de enerxía da madeira, produce un corpo frutífero sexual ou asexual para distribuír as <a href="/wiki/Espora" title="Espora">esporas</a> reprodutivas que poden invadir outras madeira. Os corpos frutíferos varían das esporas unicelulares producidas ao final das hifas para elaborar corpos frutíferos perennes que producen millóns de esporas. Estas esporas son separadas extensamente polo vento, os insectos, e outros medios que poden ser atopados na maioría das superficies expostas. Consecuentemente, todas as estruturas de madeira están expostas ao ataque dos fungos cando a humidade e outros requisitos adecuados ao crecemento dos fungos estean presentes </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Mofo_e_fungo_da_mancha">Mofo e fungo da mancha</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=29" title="Editar a sección: «Mofo e fungo da mancha»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=29" title="Editar o código fonte da sección: Mofo e fungo da mancha"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O mofo e o fungo da mancha azul ou mancha de albura (<i>blue stain</i>) colonizan moi rápido a madeira unha vez que esta se corta e continua o seu crecemento mentres o contido de humidade segue sendo óptimo (sobre aproximadamente 25 por cento para as madeiras brandas).<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> O efecto primario destes fungos é manchar ou descolorar a madeira. Considéranse fungos inofensivos e son de consecuencia práctica sobre todo onde a madeira se utiliza polas súas calidades estéticas. O mofo infecta a superficie da madeira, causando os defectos que se poden quitar xeralmente cepillando con <a href="/w/index.php?title=Cepillo_de_canter%C3%ADa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cepillo de cantería (a páxina aínda non existe)">cepillo</a>, aplicando cloro diluído en auga, auga oxigenada ou woodbrite soamente a preocupación seria a decoloración producida na madeira pola aplicación dos produtos anteriormente mencionados. O mofo e o fungo da mancha utilizan o contido da célula da madeira para a súa alimentación e non degrada a parede celular polo cal a súa resistencia estrutural non se ve afectada. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Fungo_da_pudrición"><span id="Fungo_da_pudrici.C3.B3n"></span>Fungo da pudrición</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=30" title="Editar a sección: «Fungo da pudrición»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=30" title="Editar o código fonte da sección: Fungo da pudrición"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A pudrición na madeira é causada normalmente polo fungo da pudrición. Este fungo agrúpase en tres amplas clases baseadas na forma do ataque e da aparencia do material podrecido. Os tres tipos de fungo da pudrición son: o fungo da pudrición parda, o fungo da pudrición branca, e o fungo da pudrición suave. </p> <ul><li><i>Pudrición parda</i>, como o nome indica, dá á madeira unha cor parduzca. En etapas avanzadas, a madeira descomposta é fráxil e ten numerosas liñas cruzadas, similar a un aspecto de queimado. As pudricións pardas atacan sobre todo a celulosa e as fraccións da hemicelulosa da parede celular da madeira e modifican a lignina residual, causando perdas do peso de case o 70 por cento.</li></ul> <dl><dd>Debido a que a celulosa proporciona a resistencia primaria á parede celular, os fungos da pudrición parda causan perdas substanciais de resistencia nas primeiras etapas de pudrición. Neste punto, a madeira aparenta un dano leve e o fungo pode quitar soamente 1 a 5 por cento do peso da madeira, pero algunhas características da resistencia poden ser diminuídas ata un 60 por cento.</dd></dl> <dl><dd>Dos tres tipos do fungo da pudrición, as pudricións pardas están entre as máis serias debido ao seu patrón de ataque. Os enzimas producidos por estes fungos desprázanse ou propagan lonxe do punto onde as hifas do fungo están crecendo. Consecuentemente, a perda de resistencia na madeira pode ampliar unha distancia substancial das localizaciós onde a pudrición pode ser detectada visiblemente.</dd></dl> <ul><li><i>Pudrición branca</i>, producida polo fungo da pudrición, aseméllase ao aspecto normal da madeira, pero pode ser tan esbrancuxado ou lixeiro en cor con raias escuras. Nas etapas avanzadas da pudrición a madeira infectada ten unha textura suave distinta, e as fibras individuais pódense desprender da madeira. As pudricións brancas diferencian das pudricións pardas, na que atacan os tres compoñentes da parede celular da madeira, causando perda do peso de ata 97 por cento. Na maioría dos casos, a perda asociada de resistencia é aproximadamente comparable á perda do peso. Os enzimas producidos polo fungo da pudrición branca normalmente permanecen pechados para o crecemento das hifas, e os efectos da infección non son sensibles nas etapas iniciais da pudrición.</li> <li><i>Fungo da pudrición suave</i>, é un grupo máis recentemente recoñecido que restrinxe o seu ataque á superficie externa da madeira. Atacan típicamente á madeira moi húmida, producida polas condicións cambiantes de humidade, o ataque tamén pode ocorrer con pouco osíxeno ou en ambientes que inhiben o fungo da pudrición. A maioría dos fungos da pudrición suave requiren da adición de alimentos exógenos para causar o ataque substancial. Estes alimentos a miúdo son proporcionados inadvertidamente polos <a href="/wiki/Fertilizante" title="Fertilizante">fertilizantes</a> en chans agrícolas, restos de lixo en torres de enfriamento, e outras fontes nutrientes. Aínda que poden ser atopados nalgunhas situacións, os fungos da pudrición suave non se asocian normalmente a perdas significativas da resistencia nos compoñentes dunha estrutura. Para propósitos descritivos, o grao de dano na madeira pódese clasificar en tres etapas: incipiente, intermedia, e avanzado. O dano incipiente ocorre na marxe en que a infección avanza a novas partes, onde é difícil de detectar o dano porque non hai mostras visibles do ataque. Os cambios significativos nas características da madeira poden ocorrer nas etapas incipientes. Mentres que o dano que incorpora a etapa intermedia, a madeira abrandase, descolorase, e consérvase pouco.</li></ul> <dl><dd>Nas etapas de dano avanzado, a madeira non conserva virtualmente ningunha resistencia, fórmanse os petos de pudrición, ou a madeira disólvese literalmente. A detección do dano na etapa inicial ou incipiente é a máis difícil, pero tamén a parte máis importante da inspección. A este punto, o dano pode ser efectivamente controlado para previr máis danos severos á estrutura.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Insectos">Insectos</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=31" title="Editar a sección: «Insectos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=31" title="Editar o código fonte da sección: Insectos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os <a href="/wiki/Insectos" title="Insectos">insectos</a> están entre os organismos máis comúns na Terra, e moitas das súas especies posúen a capacidade de utilizar a madeira para abrigo ou alimento. Das 26 ordes de insectos, 6 causan dano á madeira. Térmites (Isoptera), <a href="/wiki/Cole%C3%B3pteros" title="Coleópteros">escaravellos</a> (Coleoptera), <a href="/wiki/Abella" title="Abella">abellas</a>, <a href="/wiki/Avespa" title="Avespa">avespas</a> e as <a href="/wiki/Formigas" title="Formigas">formigas</a> (<a href="/wiki/Himen%C3%B3pteros" title="Himenópteros">himenópteros</a>) son as causas primarias da maioría da destrución na madeira. </p><p>O ataque do insecto é evidente, xeralmente, por aparición de túneles ou cavidades na madeira, que conteñen a miúdo po ou aserrín (feces do insecto) de madeira. A presenza de po ao pé da madeira ou aserrín sobre a superficie da madeira son mostras dun ataque. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Térmites"><span id="T.C3.A9rmites"></span>Térmites</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=32" title="Editar a sección: «Térmites»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=32" title="Editar o código fonte da sección: Térmites"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Termite_damage.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Termite_damage.JPG/220px-Termite_damage.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Termite_damage.JPG/330px-Termite_damage.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Termite_damage.JPG/440px-Termite_damage.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Madeira dunha vivenda atacada por térmites.</figcaption></figure> <p>Existen 2000 <a href="/wiki/Especie" title="Especie">especies</a> de <a href="/wiki/T%C3%A9rmite" title="Térmite">térmites</a> que se distribúen en áreas onde a media anual de temperatura é de 10 °C ou superior. Nalgúns casos, as térmites prolongan a súa progresión en climas máis frescos vivindo en estruturas cálidas feitas polo home. Atacan a maioría das especies de madeira. As térmites son insectos sociais, organizados nunha serie de clases que realizan funcións específicas. O líder da colonia é unha raíña cuxo único propósito é poñer ovos. A raíña é protexida polos soldados e é fortalecida e alimentada polas obreiras, que tamén constrúen o niño e causan o dano á madeira. Como todas as criaturas, as térmites teñen certos requisitos, incluíndo a madeira dun alto contido de humidade, unha fonte conveniente de alimento, un alto nivel de <a href="/wiki/Di%C3%B3xido_de_carbono" title="Dióxido de carbono">dióxido de carbono</a>, e osíxeno. As colonias de térmites esténdense en cantidade de ata un millón ou máis. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Térmites_subterráneos"><span id="T.C3.A9rmites_subterr.C3.A1neos"></span>Térmites subterráneos</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=33" title="Editar a sección: «Térmites subterráneos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=33" title="Editar o código fonte da sección: Térmites subterráneos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As térmites subterráneas (<a href="/w/index.php?title=Rhinotermitidae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhinotermitidae (a páxina aínda non existe)">Rhinotermitidae</a>) atacan implicitamente calquera madeira dispoñible, pero necesitan unha fonte de humidade e tipicamente un niño na terra. Desenvolveron a capacidade de atacar á madeira sobre terra construíndo tubos de terra que as protexen contra a luz e levan a humidade na madeira. A madeira danada polas térmites subterráneas mostra numerosos túneles a través da madeira pero non hai ningún orificio de saída á superficie que indique a presenza de térmites. A miúdo, un golpiño agudo na superficie da madeira revelará que só hai unha placa fina de madeira que oculta o resto da peza, completamente furada. Os túneles subterráneos das térmites énchense dunha mestura de restos e excrementos dando un aspecto sucio. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Térmite_da_madeira_húmida"><span id="T.C3.A9rmite_da_madeira_h.C3.BAmida"></span>Térmite da madeira húmida</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=34" title="Editar a sección: «Térmite da madeira húmida»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=34" title="Editar o código fonte da sección: Térmite da madeira húmida"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As térmites da madeira húmida son comúns no <a href="/wiki/Oc%C3%A9ano_Pac%C3%ADfico" title="Océano Pacífico">Pacífico noroeste</a>, aínda que un grupo atópase no suroeste máis árido. A especie da madeira húmida máis común atópase ao longo da costa Pacífica, desde o norte de <a href="/wiki/California" title="California">California</a> ata a <a href="/wiki/Columbia_Brit%C3%A1nica" title="Columbia Británica">Columbia Británica</a>. Como as térmites subterráneas descritas máis arriba, as especies da madeira húmida necesitan madeira que estea moi mollada, e o seu ataque asóciase a miúdo co dano. Estes insectos son un problema para a madeira de construción recentemente cortada, postes para uso xeral, e calquera madeira non tratada que estea en contacto coa terra. Os túneles feitos polas térmites da madeira húmida son bastante grandes, o igual a especie subterránea, tenden a evitar a madeira de verán máis seca. Os túneles conteñen a miúdo pequenas cantidades de serraduras, pero o aspecto da madeira é un pouco máis limpo qua a que é atacada pola especie subterránea. O ataque da térmite da madeira húmida pódese previr ou deter sacandoa da fonte de humidade ou illado a madeira tratada nas situacións que require o contacto coa terra. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Térmites_da_madeira_seca"><span id="T.C3.A9rmites_da_madeira_seca"></span>Térmites da madeira seca</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=35" title="Editar a sección: «Térmites da madeira seca»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=35" title="Editar o código fonte da sección: Térmites da madeira seca"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As térmites da madeira seca (<i><a href="/w/index.php?title=Kalotermitidae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kalotermitidae (a páxina aínda non existe)">Kalotermitidae</a></i>) diferéncianse das térmites subterráneas da madeira húmida pola súa capacidade de atacar a madeira que é extremadamente seca; (5 a 6 por cento de contido de humidade). Como resultado, o ataque das térmites da madeira seca non están en contacto coa terra e tamén están lonxe de fontes visibles de humidade. Os danos na madeira por estes insectos, son longos túneles lisos que están libres de serraduras ou de restos. Ademais, non hai variación dos ataques entre a madeira de primavera e a madeira de verán. As térmites da madeira seca limpan con frecuencia o niño masticando as superficies do túnel, golpeando e tirando cara a fóra os restos, polo que a madeira infectada acumúlase abaixo. Aínda que os túneles non se vexan, a presenza de restos debaixo da apertura é un bo sinal de ataque. En xeral, os ataques polas térmites atópanse dispersos nunha área xeográfica, e a súa prevención expón unha certa dificultade. Cando unha infección detéctase, o uso dunha fumigación preventiva estrutural xeneralizada pode ser eficaz. Afortunadamente, a térmite da madeira seca confínase nunha rexión xeográfica relativamente pequena. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Escaravellos">Escaravellos</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=36" title="Editar a sección: «Escaravellos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=36" title="Editar o código fonte da sección: Escaravellos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg/220px-BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg/330px-BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg/440px-BroomstickDestroyedByWoodworm_3866.jpg 2x" data-file-width="1824" data-file-height="1368" /></a><figcaption>Mango dunha vasoira de madeira atacado por larvas de escaravellos. Os restos de po son os excrementos.</figcaption></figure> <p>Os escaravellos (<i><a href="/wiki/Cole%C3%B3pteros" title="Coleópteros">Coleoptera</a></i>) representan a <a href="/wiki/Orde_(biolox%C3%ADa)" title="Orde (bioloxía)">orde</a> maior de 'insecto's que causan dano substancial á madeira. Moitos escaravellos atacan só a árbores vivos ou cortan a madeira fresca, pero son combatidos raramente, xa que os danos adoitan ser atopados durante a inspección. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galería_de_imaxes"><span id="Galer.C3.ADa_de_imaxes"></span>Galería de imaxes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=37" title="Editar a sección: «Galería de imaxes»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=37" title="Editar o código fonte da sección: Galería de imaxes"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Achas.jpg" class="mw-file-description" title="Achas"><img alt="Achas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Achas.jpg/120px-Achas.jpg" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Achas.jpg/180px-Achas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Achas.jpg/240px-Achas.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1180" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Achas</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Achas.Madeira.Galiza.jpg" class="mw-file-description" title="Achas"><img alt="Achas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Achas.Madeira.Galiza.jpg/120px-Achas.Madeira.Galiza.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Achas.Madeira.Galiza.jpg/180px-Achas.Madeira.Galiza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Achas.Madeira.Galiza.jpg/240px-Achas.Madeira.Galiza.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1500" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Achas</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Caoba,_Madeira.jpg" class="mw-file-description" title="Caoba"><img alt="Caoba" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Caoba%2C_Madeira.jpg/113px-Caoba%2C_Madeira.jpg" decoding="async" width="113" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Caoba%2C_Madeira.jpg/169px-Caoba%2C_Madeira.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Caoba%2C_Madeira.jpg/225px-Caoba%2C_Madeira.jpg 2x" data-file-width="2907" data-file-height="3096" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Caoba" title="Caoba">Caoba</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Pinza.jpg" class="mw-file-description" title="Pinza"><img alt="Pinza" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Pinza.jpg/120px-Pinza.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Pinza.jpg/180px-Pinza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Pinza.jpg/240px-Pinza.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="750" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pinza</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg/118px-Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg" decoding="async" width="118" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg/178px-Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg/237px-Galiza_-_R%C3%ADas_Baizas.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1216" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=38" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=38" title="Editar o código fonte da sección: Notas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Vignote107-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Vignote107_1-0">1,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Vignote107_1-1">1,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Vignote107_1-2">1,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Vignote107_1-3">1,3</a></sup></span> <span class="reference-text">(<a href="#CITEREFVignote_Peña2006">Vignote Peña 2006</a>, p. 107)</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924035632/http://www.inti.gov.ar/maderaymuebles/pdf/densidad_comun.pdf">"Copia arquivada"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.inti.gov.ar/maderaymuebles/pdf/densidad_comun.pdf">o orixinal</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> o 24 de setembro de 2015<span class="reference-accessdate">. Consultado o 13 de xullo de 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AMadeira&rft.btitle=Copia+arquivada&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.inti.gov.ar%2Fmaderaymuebles%2Fpdf%2Fdensidad_comun.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nnfcc.co.uk/publications/nnfcc-renewable-chemicals-factsheet-lignin">NNFCC Renewable Chemicals Factsheet: Lignin</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130630062816/http://www.maderas.biz/madera/propiedades-de-la-madera.html">"Características de la madera"</a>. <i>madera.biz</i> <span style="font-style: italic;">(en castelá)</span>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maderas.biz/madera/propiedades-de-la-madera.html">o orixinal</a> o 30/06/2013<span class="reference-accessdate">. Consultado o 19/07/2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AMadeira&rft.atitle=Caracter%C3sticas+de+la+madera&rft.genre=unknown&rft.jtitle=madera.biz&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.maderas.biz%2Fmadera%2Fpropiedades-de-la-madera.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">ambiente, Medio. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eldiario.es/ballenablanca/economia/camiseta-hecha-madera_0_881562657.html">"Esta camiseta está hecha con madera"</a>. <i>eldiario.es</i> <span style="font-style: italic;">(en <a href="/wiki/Lingua_castel%C3%A1" title="Lingua castelá">castelán</a>)</span><span class="reference-accessdate">. Consultado o <span class="nowrap">2019-03-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AMadeira&rft.atitle=Esta+camiseta+est%C3%A1+hecha+con+madera&rft.aufirst=Medio&rft.aulast=ambiente&rft.genre=unknown&rft.jtitle=eldiario.es&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eldiario.es%2Fballenablanca%2Feconomia%2Fcamiseta-hecha-madera_0_881562657.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151002063734/https://sites.google.com/site/fungienpatagonia/">"Mancha azul"</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sites.google.com/site/fungienpatagonia">o orixinal</a> o 02 de outubro de 2015<span class="reference-accessdate">. Consultado o 26 de marzo de 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AMadeira&rft.btitle=Mancha+azul&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fsites.google.com%2Fsite%2Ffungienpatagonia&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén"><span id="V.C3.A9xase_tam.C3.A9n"></span>Véxase tamén</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=39" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=39" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table role="presentation" class="mbox-small plainlinks sistersitebox" style="background-color:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);color:inherit"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></td> <td class="mbox-text plainlist"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Portada_galega" class="extiw" title="commons:Portada galega">Commons</a> ten máis contidos multimedia sobre:  <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Wood" class="extiw" title="commons:Wood">Madeira</a></b></i></td></tr> </tbody></table> <table role="presentation" class="mbox-small plainlinks sistersitebox" style="background-color:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);color:inherit"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/40px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="40" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/60px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/80px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span></span></td> <td class="mbox-text plainlist">Vexa a entrada do <a href="https://gl.wiktionary.org/wiki/" class="extiw" title="wikt:">Galizionario</a> acerca de  <i><b><a href="https://gl.wiktionary.org/wiki/Especial:Search/madeira" class="extiw" title="wikt:Especial:Search/madeira">Madeira</a></b></i></td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=40" title="Editar a sección: «Bibliografía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=40" title="Editar o código fonte da sección: Bibliografía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book">Vignote Peña, Santiago (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.es/books?id=Jn-sFcOqCzwC&pg=PA107&dq=propiedades+de+la+madera&hl=es&sa=X&ei=QMuGUeSoJaTR7AbcpYGgBw&ved=0CEEQ6AEwAw#v=onepage&q=propiedades%20de%20la%20madera&f=false"><i>Tecnología de la madera</i></a> <span style="font-size:85%;">(Google Books)</span> (3ª ed.). Mundi prensa libros. p. 678. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9788484762638" title="Especial:Fontes bibliográficas/9788484762638">9788484762638</a><span class="reference-accessdate">. Consultado o 5 de maio de 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AMadeira&rft.aufirst=Santiago&rft.aulast=Vignote+Pe%C3%B1a&rft.btitle=Tecnolog%C3a+de+la+madera&rft.date=2006&rft.edition=3%AA&rft.genre=book&rft.isbn=9788484762638&rft.pages=678&rft.pub=Mundi+prensa+libros&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fid%3DJn-sFcOqCzwC%26pg%3DPA107%26dq%3Dpropiedades%2Bde%2Bla%2Bmadera%26hl%3Des%26sa%3DX%26ei%3DQMuGUeSoJaTR7AbcpYGgBw%26ved%3D0CEEQ6AEwAw%23v%3Donepage%26q%3Dpropiedades%2520de%2520la%2520madera%26f%3Dfalse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <small>A versión en liñaa é unha vista parcial do libro.</small></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=41" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=41" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%C3%81rbore" title="Árbore">Árbore</a></li> <li><a href="/wiki/Bosque" title="Bosque">Bosque</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ligazóns_externas"><span id="Ligaz.C3.B3ns_externas"></span>Ligazóns externas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Madeira&veaction=edit&section=42" title="Editar a sección: «Ligazóns externas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Madeira&action=edit&section=42" title="Editar o código fonte da sección: Ligazóns externas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://clustermadeira.com/">Cluster da madeira e o deseño de Galicia</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_de_autoridades" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_de_autoridades" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Axuda:Control_de_autoridades" title="Axuda:Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q287" class="extiw" title="wikidata:Q287">Q287</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.getty.edu/vow/AATFullDisplay?find=&logic=AND&note=&subjectid=300011914">300011914</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Florencia" title="Biblioteca Nacional Central de Florencia">BNCF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=3389">3389</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11976008h">11976008h</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Grande_Enciclopedia_Rusa" title="Grande Enciclopedia Rusa">BRE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2631056">2631056</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/wood-plant-tissue">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gran_Enciclopedia_Aragonesa" title="Gran Enciclopedia Aragonesa">GEA</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=8311">8311</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gran_Enciclop%C3%A8dia_Catalana" title="Gran Enciclopèdia Catalana">GEC</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0110788.xml">0110788</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Giant_Bomb" title="Giant Bomb">GiantBomb</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.giantbomb.com/wd/3055-855/">3055-855</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4025668-6">4025668-6</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/wood-properties">wood-properties</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85147783">sh85147783</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Dieta" title="Biblioteca Nacional da Dieta">NDL</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00567803">00567803</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional da República Checa">NKC</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114403">ph114403</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_t%C3%A9cnica_nacional_de_Praga" title="Biblioteca técnica nacional de Praga">PSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://psh.techlib.cz/skos/PSH13537">13537</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/legno">legno</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores_taxonómicos" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores_taxonómicos" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Taxonom%C3%ADa" title="Taxonomía">Identificadores taxonómicos</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Organizaci%C3%B3n_Europea_e_Mediterr%C3%A1nea_de_Protecci%C3%B3n_Vexetal" title="Organización Europea e Mediterránea de Protección Vexetal">EPPO</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gd.eppo.int/taxon/2WOOD">2WOOD</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D014934">D014934</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/A18.450.500.500">A18.450.500.500</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Unified_Medical_Language_System" title="Unified Medical Language System">UMLS</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&code=C0043217">C0043217</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Madeira&oldid=6680829">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Madeira&oldid=6680829</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Madeiras" title="Categoría:Madeiras">Madeiras</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Silvicultura" title="Categoría:Silvicultura">Silvicultura</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Artigos_que_toda_Wikipedia_deber%C3%ADa_ter_(m%C3%A1is_de_30_kB)" title="Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 30 kB)">Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 30 kB)</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Artigos_que_toda_Wikipedia_deber%C3%ADa_ter_(Tecnolox%C3%ADa)" title="Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Tecnoloxía)">Artigos que toda Wikipedia debería ter (Tecnoloxía)</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 19 de marzo de 2024 ás 08:07.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información.<br />Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Madeira&section=34&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-74cc59cb9d-sbqk8","wgBackendResponseTime":195,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.353","walltime":"0.612","ppvisitednodes":{"value":1245,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":26610,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":760,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":19,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10059,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":20,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 516.349 1 -total"," 66.06% 341.077 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 13.56% 70.024 1 Modelo:Listaref"," 8.13% 41.973 4 Modelo:Cita_web"," 4.03% 20.822 1 Modelo:Wikcionario"," 3.28% 16.957 1 Modelo:Cita_Harvard"," 3.01% 15.528 1 Modelo:Commons"," 2.97% 15.326 2 Modelo:Irmáns"," 2.51% 12.957 2 Modelo:Caixa_lateral"," 2.12% 10.958 1 Modelo:1000"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.208","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7313406,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-67876799fc-w222c","timestamp":"20241127170424","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Madeira","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/Madeira","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q287","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q287","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-13T19:40:10Z","dateModified":"2024-03-19T08:07:17Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ed\/VeluweTreeTrunk.jpg"}</script> </body> </html>