CINXE.COM
ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия? - Троицкий вариант — Наука
<!doctype html> <html lang="ru-RU"> <head> <!-- Global site tag (gtag.js) - Google Analytics --> <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=UA-20207720-1"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'UA-20207720-1'); </script> <meta charset="UTF-8"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1, shrink-to-fit=no"> <link rel="profile" href="https://gmpg.org/xfn/11"> <script id="yookassa-own-payment-methods-head"> window.yookassaOwnPaymentMethods = ["yookassa_widget"]; </script> <meta name='robots' content='index, follow, max-image-preview:large, max-snippet:-1, max-video-preview:-1' /> <!-- This site is optimized with the Yoast SEO plugin v24.5 - https://yoast.com/wordpress/plugins/seo/ --> <link media="all" href="https://www.trv-science.ru/wp-content/cache/autoptimize/css/autoptimize_8ac2c9529a81dc6558cb678a6cef0443.css" rel="stylesheet"><link media="only screen and (max-width: 768px)" href="https://www.trv-science.ru/wp-content/cache/autoptimize/css/autoptimize_ec4b19d756c14372e77bd00c03ec5135.css" rel="stylesheet"><title>ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия? - Троицкий вариант — Наука</title> <link rel="canonical" href="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/" /> <meta property="og:locale" content="ru_RU" /> <meta property="og:type" content="article" /> <meta property="og:title" content="ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия? - Троицкий вариант — Наука" /> <meta property="og:description" content="Где и как искать новые земли, пригодные для жизни. Астероид Бенну — конструктор для демиурга, мишень размером с галактику… Хаббл, Фридман и Леметр: расширители Вселенной. Новая документалка об Эйнштейне. Идеальный учебник физики. Тираны на киноэкране. Моцарт как новый Платон и Овидий. Незримый свидетель. ТрВ-Наука № 422 от 11 февраля 2025 года в PDF Материалы номера в HTML" /> <meta property="og:url" content="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/" /> <meta property="og:site_name" content="Троицкий вариант — Наука" /> <meta property="article:published_time" content="2025-02-11T15:00:17+00:00" /> <meta property="article:modified_time" content="2025-02-11T15:57:08+00:00" /> <meta property="og:image" content="https://www.trv-science.ru/uploads/trv422.jpg" /> <meta property="og:image:width" content="595" /> <meta property="og:image:height" content="842" /> <meta property="og:image:type" content="image/jpeg" /> <meta name="author" content="trv-science.ru" /> <meta name="twitter:card" content="summary_large_image" /> <script type="application/ld+json" class="yoast-schema-graph">{"@context":"https://schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#article","isPartOf":{"@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/"},"author":{"name":"trv-science.ru","@id":"https://www.trv-science.ru/#/schema/person/f0fd2cfea3d1948e487d596bc39e90dd"},"headline":"ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?","datePublished":"2025-02-11T15:00:17+00:00","dateModified":"2025-02-11T15:57:08+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/"},"wordCount":164,"commentCount":2,"publisher":{"@id":"https://www.trv-science.ru/#organization"},"image":{"@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https://www.trv-science.ru/uploads/trv422.jpg","keywords":["#422","trv","Алексей Огнёв","Архив","газета","Максим Борисов"],"articleSection":["Архив"],"inLanguage":"ru-RU","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/","url":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/","name":"ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия? - Троицкий вариант — Наука","isPartOf":{"@id":"https://www.trv-science.ru/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#primaryimage"},"image":{"@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https://www.trv-science.ru/uploads/trv422.jpg","datePublished":"2025-02-11T15:00:17+00:00","dateModified":"2025-02-11T15:57:08+00:00","breadcrumb":{"@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#breadcrumb"},"inLanguage":"ru-RU","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"ru-RU","@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#primaryimage","url":"https://www.trv-science.ru/uploads/trv422.jpg","contentUrl":"https://www.trv-science.ru/uploads/trv422.jpg","width":595,"height":842},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Главная страница","item":"https://www.trv-science.ru/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Первая","item":"https://www.trv-science.ru/homepage/"},{"@type":"ListItem","position":3,"name":"ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https://www.trv-science.ru/#website","url":"https://www.trv-science.ru/","name":"Троицкий вариант — Наука","description":"газета, выпускаемая учеными и научными журналистами","publisher":{"@id":"https://www.trv-science.ru/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https://www.trv-science.ru/?s={search_term_string}"},"query-input":{"@type":"PropertyValueSpecification","valueRequired":true,"valueName":"search_term_string"}}],"inLanguage":"ru-RU"},{"@type":"Organization","@id":"https://www.trv-science.ru/#organization","name":"Троицкий вариант — Наука","url":"https://www.trv-science.ru/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"ru-RU","@id":"https://www.trv-science.ru/#/schema/logo/image/","url":"https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1.png","contentUrl":"https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1.png","width":1152,"height":200,"caption":"Троицкий вариант — Наука"},"image":{"@id":"https://www.trv-science.ru/#/schema/logo/image/"}},{"@type":"Person","@id":"https://www.trv-science.ru/#/schema/person/f0fd2cfea3d1948e487d596bc39e90dd","name":"trv-science.ru","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"ru-RU","@id":"https://www.trv-science.ru/#/schema/person/image/","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/63045e136689b352ff059cac139b75d0?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https://secure.gravatar.com/avatar/63045e136689b352ff059cac139b75d0?s=96&d=mm&r=g","caption":"trv-science.ru"},"url":"https://www.trv-science.ru/author/editor/"}]}</script> <!-- / Yoast SEO plugin. --> <link rel='dns-prefetch' href='//static.yoomoney.ru' /> <link rel='dns-prefetch' href='//www.trv-science.ru' /> <link rel='dns-prefetch' href='//fonts.googleapis.com' /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Троицкий вариант — Наука » Лента" href="https://www.trv-science.ru/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Троицкий вариант — Наука » Лента комментариев" href="https://www.trv-science.ru/comments/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Троицкий вариант — Наука » Лента комментариев к «ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?»" href="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/feed/" /> <link rel='stylesheet' id='newscard-google-fonts-css' href='//fonts.googleapis.com/css?family=Roboto%3A100%2C300%2C300i%2C400%2C400i%2C500%2C500i%2C700%2C700i&ver=41ecd9ae2f7d89f64d78d0f9c7d72471' type='text/css' media='all' /> <script type="text/javascript" src="https://www.trv-science.ru/wp-includes/js/jquery/jquery.min.js?ver=3.7.1" id="jquery-core-js"></script> <script type="text/javascript" id="wc-add-to-cart-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var wc_add_to_cart_params = {"ajax_url":"\/wp-admin\/admin-ajax.php","wc_ajax_url":"\/?wc-ajax=%%endpoint%%","i18n_view_cart":"\u041f\u0440\u043e\u0441\u043c\u043e\u0442\u0440 \u043a\u043e\u0440\u0437\u0438\u043d\u044b","cart_url":"https:\/\/www.trv-science.ru\/cart\/","is_cart":"","cart_redirect_after_add":"yes"}; /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" id="woocommerce-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var woocommerce_params = {"ajax_url":"\/wp-admin\/admin-ajax.php","wc_ajax_url":"\/?wc-ajax=%%endpoint%%"}; /* ]]> */ </script> <!--[if lt IE 9]> <script type="text/javascript" src="https://www.trv-science.ru/wp-content/themes/newscard/assets/js/html5.js?ver=3.7.3" id="html5-js"></script> <![endif]--> <script type="text/javascript" id="__ytprefs__-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var _EPYT_ = {"ajaxurl":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-admin\/admin-ajax.php","security":"2e848e3c98","gallery_scrolloffset":"20","eppathtoscripts":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-content\/plugins\/youtube-embed-plus\/scripts\/","eppath":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-content\/plugins\/youtube-embed-plus\/","epresponsiveselector":"[\"iframe.__youtube_prefs__\",\"iframe[src*='youtube.com']\",\"iframe[src*='youtube-nocookie.com']\",\"iframe[data-ep-src*='youtube.com']\",\"iframe[data-ep-src*='youtube-nocookie.com']\",\"iframe[data-ep-gallerysrc*='youtube.com']\"]","epdovol":"1","version":"14.2.1.3","evselector":"iframe.__youtube_prefs__[src], iframe[src*=\"youtube.com\/embed\/\"], iframe[src*=\"youtube-nocookie.com\/embed\/\"]","ajax_compat":"","maxres_facade":"eager","ytapi_load":"light","pause_others":"","stopMobileBuffer":"1","facade_mode":"1","not_live_on_channel":"","vi_active":"","vi_js_posttypes":[]}; /* ]]> */ </script> <link rel="https://api.w.org/" href="https://www.trv-science.ru/wp-json/" /><link rel="alternate" title="JSON" type="application/json" href="https://www.trv-science.ru/wp-json/wp/v2/posts/441853" /> <link rel="alternate" title="oEmbed (JSON)" type="application/json+oembed" href="https://www.trv-science.ru/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F" /> <link rel="alternate" title="oEmbed (XML)" type="text/xml+oembed" href="https://www.trv-science.ru/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F&format=xml" /> <script> document.documentElement.classList.add("leyka-js"); </script> <!-- Saphali Lite Version --> <meta name="generator" content="Saphali Lite 1.9.2" /> <link rel="pingback" href="https://www.trv-science.ru/xmlrpc.php"> <noscript><style>.woocommerce-product-gallery{ opacity: 1 !important; }</style></noscript> <link rel="icon" href="https://www.trv-science.ru/uploads/cropped-trv_neur-1024-32x32.png" sizes="32x32" /> <link rel="icon" href="https://www.trv-science.ru/uploads/cropped-trv_neur-1024-192x192.png" sizes="192x192" /> <link rel="apple-touch-icon" href="https://www.trv-science.ru/uploads/cropped-trv_neur-1024-180x180.png" /> <meta name="msapplication-TileImage" content="https://www.trv-science.ru/uploads/cropped-trv_neur-1024-270x270.png" /> <!-- ## NXS/OG ## --><!-- ## NXSOGTAGS ## --><!-- ## NXS/OG ## --> </head> <body class="post-template-default single single-post postid-441853 single-format-standard wp-custom-logo theme-newscard woocommerce-no-js group-blog"> <div id="page" class="site"> <a class="skip-link screen-reader-text" href="#content">Skip to content</a> <header id="masthead" class="site-header"> <div class="info-bar infobar-links-on"> <div class="container"> <div class="row gutter-10"> <div class="col col-sm contact-section"> <div class="date"> <ul><li>Суббота, 22 февраля, 2025</li></ul> </div> </div><!-- .contact-section --> <div class="col-auto social-profiles order-md-3"> <ul class="clearfix"> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://twitter.com/trvscience"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://vk.com/trvscience"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://telegram.me/trvscience"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://www.youtube.com/channel/UCwAVYR-BmFt1bCyCA68Tbbg"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://rutube.ru/channel/36379070/"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="/feed/"></a></li> </ul> </div><!-- .social-profile --> <div class="col-md-auto infobar-links order-md-2"> <button class="infobar-links-menu-toggle">Responsive Menu</button> <ul class="clearfix"><li id="menu-item-53663" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53663"><a href="https://www.trv-science.ru/category/science/">Бытие науки</a></li> <li id="menu-item-53673" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53673"><a href="https://www.trv-science.ru/category/people/">Наука и общество</a></li> <li id="menu-item-53661" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53661"><a href="https://www.trv-science.ru/category/column/">Авторские колонки</a></li> <li id="menu-item-53671" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53671"><a href="https://www.trv-science.ru/category/news/">Исследования</a></li> <li id="menu-item-53676" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53676"><a href="https://www.trv-science.ru/category/edu/">Просвещение</a></li> <li id="menu-item-53678" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53678"><a href="https://www.trv-science.ru/category/history/">Страницы истории</a></li> <li id="menu-item-53660" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-53660"><a href="https://www.trv-science.ru/category/online/">ТрВ онлайн</a></li> </ul> </div><!-- .infobar-links --> </div><!-- .row --> </div><!-- .container --> </div><!-- .infobar --> <nav class="navbar navbar-expand-lg d-block"> <div class="navbar-head header-overlay-light" > <div class="container"> <div class="row align-items-center"> <div class="col-lg-4"> <div class="site-branding navbar-brand"> <a href="https://www.trv-science.ru/" class="custom-logo-link" rel="home"><img width="1152" height="200" src="https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1.png" class="custom-logo" alt="Троицкий вариант — Наука" decoding="async" fetchpriority="high" srcset="https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1.png 1152w, https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1-250x43.png 250w, https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1-580x101.png 580w, https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1-300x52.png 300w, https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1-600x104.png 600w" sizes="(max-width: 1152px) 100vw, 1152px" title="ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?" /></a> <h2 class="site-title"><a href="https://www.trv-science.ru/" rel="home">Троицкий вариант — Наука</a></h2> <p class="site-description">газета, выпускаемая учеными и научными журналистами</p> </div><!-- .site-branding .navbar-brand --> </div> <div class="col-lg-8" style="text-align: center;"> <a href="/2024/08/tri-knigi-borisa-sterna-na-ozone/"> <img class="img-fluid" style="margin: 0px 0px 0px 0px;" src="https://www.trv-science.ru/uploads/stern-.png"> </a> </div> </div><!-- .row --> </div><!-- .container --> </div><!-- .navbar-head --> <div class="navigation-bar"> <div class="navigation-bar-top"> <div class="container"> <button class="navbar-toggler menu-toggle" type="button" data-toggle="collapse" data-target="#navbarCollapse" aria-controls="navbarCollapse" aria-expanded="false" aria-label="Toggle navigation"></button> <span class="search-toggle"></span> </div><!-- .container --> <div class="search-bar"> <div class="container"> <div class="search-block off"> <form action="https://www.trv-science.ru/" method="get" class="search-form"> <label class="assistive-text"> Search </label> <div class="input-group"> <input type="search" value="" placeholder="Search" class="form-control s" name="s"> <div class="input-group-prepend"> <button class="btn btn-theme">Search</button> </div> </div> </form><!-- .search-form --> </div><!-- .search-box --> </div><!-- .container --> </div><!-- .search-bar --> </div><!-- .navigation-bar-top --> <div class="navbar-main"> <div class="container"> <div class="collapse navbar-collapse" id="navbarCollapse"> <div id="site-navigation" class="main-navigation nav-uppercase" role="navigation"> <ul class="nav-menu navbar-nav d-lg-block"><li id="menu-item-409233" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-home menu-item-409233"><a href="https://www.trv-science.ru/"><span class="home-i"></span></a></li> <li id="menu-item-427094" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-has-children menu-item-427094"><a href="https://www.trv-science.ru/about/">О газете</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-427097" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-427097"><a href="https://www.trv-science.ru/editors/">Редакция</a></li> <li id="menu-item-53695" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-53695"><a href="https://www.trv-science.ru/about/banners/">Наши баннеры и логотипы</a></li> <li id="menu-item-53697" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-post menu-item-53697"><a href="https://www.trv-science.ru/2012/03/10-faktov-o-trv-nauka/">10 фактов о ТрВ-Наука</a></li> <li id="menu-item-70221" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-privacy-policy menu-item-70221"><a rel="privacy-policy" href="https://www.trv-science.ru/privacy/">Политика в сфере обработки персональных данных (политика конфиденциальности)</a></li> </ul> </li> <li id="menu-item-53698" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category current-post-ancestor current-menu-parent current-post-parent menu-item-has-children menu-item-53698"><a href="https://www.trv-science.ru/category/pdf/">Архив</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-263160" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category current-post-ancestor current-menu-parent current-post-parent menu-item-263160"><a href="https://www.trv-science.ru/category/pdf/">Архив номеров газеты</a></li> <li id="menu-item-436365" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-436365"><a href="/2024/">2024 год</a></li> <li id="menu-item-432451" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-432451"><a href="/2023/">2023 год</a></li> <li id="menu-item-425528" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-425528"><a href="/2022/">2022 год</a></li> <li id="menu-item-418807" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-418807"><a href="/2021/">2021 год</a></li> <li id="menu-item-412973" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-412973"><a href="/2020/">2020 год</a></li> <li id="menu-item-71028" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71028"><a href="/2019/">2019 год</a></li> <li id="menu-item-71029" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71029"><a href="/2018/">2018 год</a></li> <li id="menu-item-71030" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71030"><a href="/2017/">2017 год</a></li> <li id="menu-item-71031" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71031"><a href="/2016/">2016 год</a></li> <li id="menu-item-71032" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71032"><a href="/2015/">2015 год</a></li> <li id="menu-item-71033" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71033"><a href="/2014/">2014 год</a></li> <li id="menu-item-71034" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71034"><a href="/2013/">2013 год</a></li> <li id="menu-item-71035" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71035"><a href="/2012/">2012 год</a></li> <li id="menu-item-71036" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71036"><a href="/2011/">2011 год</a></li> <li id="menu-item-71037" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71037"><a href="/2010/">2010 год</a></li> <li id="menu-item-71038" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71038"><a href="/2009/">2009 год</a></li> <li id="menu-item-71039" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-71039"><a href="/2008/">2008 год</a></li> </ul> </li> <li id="menu-item-53689" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-has-children menu-item-53689"><a href="https://www.trv-science.ru/shop/">Наш магазин</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-263158" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-263158"><a href="https://www.trv-science.ru/shop/">Наш магазин</a></li> <li id="menu-item-53696" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-53696"><a href="https://www.trv-science.ru/guestbook/">Гостевая книга</a></li> <li id="menu-item-53690" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-53690"><a href="https://www.trv-science.ru/my-account/">Мой аккаунт</a></li> <li id="menu-item-53691" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-53691"><a href="https://www.trv-science.ru/cart/">Корзина</a></li> <li id="menu-item-53692" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-53692"><a href="https://www.trv-science.ru/checkout/">Оформление заказа</a></li> <li id="menu-item-415035" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-415035"><a href="https://www.trv-science.ru/phoenix/">«Феникс сапиенс»</a></li> <li id="menu-item-46691" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-has-children menu-item-46691"><a href="https://www.trv-science.ru/proryv/">Прорыв</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-54251" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-product menu-item-54251"><a href="https://www.trv-science.ru/product/proryv-v-pdf/">«Прорыв за край мира» в электронном виде (PDF)</a></li> <li id="menu-item-410680" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-product menu-item-410680"><a href="https://www.trv-science.ru/product/skorlupa-bum/">«Ледяная скорлупа» (бумажная книга)</a></li> <li id="menu-item-410681" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-product menu-item-410681"><a href="https://www.trv-science.ru/product/skorlupa-pdf-epub/">«Ледяная скорлупа» (в электронном виде)</a></li> </ul> </li> <li id="menu-item-53693" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-has-children menu-item-53693"><a href="https://www.trv-science.ru/kovcheg/">Ковчег 47 Либра</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-54248" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-product menu-item-54248"><a href="https://www.trv-science.ru/product/kovcheg-bum/">«Ковчег 47 Либра» (бумажная книга)</a></li> <li id="menu-item-54250" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-product menu-item-54250"><a href="https://www.trv-science.ru/product/kovcheg-v-pdf/">«Ковчег 47 Либра» в электронном виде</a></li> <li id="menu-item-410679" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-product menu-item-410679"><a href="https://www.trv-science.ru/product/kovcheg-audio/">«Ковчег 47 Либра» (аудиокнига)</a></li> <li id="menu-item-53694" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-53694"><a href="https://www.trv-science.ru/kovcheg/kovcheg-disc/">«Ковчег 47 Либра». Дискуссия</a></li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="menu-item-69170" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-has-children menu-item-69170"><a href="https://www.trv-science.ru/category/informaciya-ot-partnerov/" title="Информация от партнеров">От партнеров</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-69176" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-69176"><a href="https://www.trv-science.ru/category/exclusive/">Эксклюзив</a></li> </ul> </li> <li id="menu-item-71809" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-71809"><a href="https://www.trv-science.ru/vmeste/">Помощь ТрВ</a></li> <li id="menu-item-413194" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-413194"><a href="/pdf422/">Свежий номер</a> <ul class="sub-menu"> <li id="menu-item-413195" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-413195"><a href="/uploads/422N.pdf">ТрВ-Наука № 422 в PDF</a></li> <li id="menu-item-413196" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-413196"><a href="/tag/422/">Материалы номера в HTML</a></li> </ul> </li> </ul> </div><!-- #site-navigation .main-navigation --> </div><!-- .navbar-collapse --> <div class="nav-search"> <span class="search-toggle"></span> </div><!-- .nav-search --> </div><!-- .container --> </div><!-- .navbar-main --> </div><!-- .navigation-bar --> </nav><!-- .navbar --> <div id="breadcrumb"> <div class="container"> <div role="navigation" aria-label="Breadcrumbs" class="breadcrumb-trail breadcrumbs" itemprop="breadcrumb"><ul class="trail-items" itemscope itemtype="http://schema.org/BreadcrumbList"><meta name="numberOfItems" content="4" /><meta name="itemListOrder" content="Ascending" /><li itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem" class="trail-item trail-begin"><a href="https://www.trv-science.ru/" rel="home" itemprop="item"><span itemprop="name">Home</span></a><meta itemprop="position" content="1" /></li><li itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem" class="trail-item"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/" itemprop="item"><span itemprop="name">2025</span></a><meta itemprop="position" content="2" /></li><li itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem" class="trail-item"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/" itemprop="item"><span itemprop="name">Февраль</span></a><meta itemprop="position" content="3" /></li><li itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem" class="trail-item trail-end"><span itemprop="name">ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?</span><meta itemprop="position" content="4" /></li></ul></div> </div> </div><!-- .breadcrumb --> </header><!-- #masthead --> <div id="content" class="site-content "> <div class="container"> <div class="row justify-content-center"> <div id="primary" class="col-lg-8 content-area"> <main id="main" class="site-main"> <div class="post-441853 post type-post status-publish format-standard has-post-thumbnail hentry category-pdf tag-33751 tag-trv tag-aleksejj-ognjov tag-pdf tag-gazeta tag-maksim-borisov"> <header class="entry-header"> <h1 class="entry-title">ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?</h1> <div class="entry-meta"> <span class="fa fa-clock-o"></span> 11.02.2025 / № 422 / <nobr><span class="fa fa-user"></span> </nobr>Выпускающие редакторы: Алексей Огнёв, Максим Борисов / <nobr><span class="fa fa-folder-open"></span> </nobr>Архив / <!-- nobr><span class="fa fa-eye"></span></nobr --> <nobr><span class="fa fa-comment"></span> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#comments">2 комментария</a></nobr> </div><!-- .entry-meta --> </header> <div class="entry-content"> <p><span id="more-441853"></span></p> <p><a href="/uploads/422N.pdf">Весь номер газеты «Троицкий вариант — Наука» № 422 от 11 февраля 2025 года в PDF</a></p> <p><a href="/tag/422/">Материалы номера в HTML</a></p> <h1><a href="/uploads/422N.pdf"><img decoding="async" class="alignleft size-full wp-image-53750 wp-coverimage tgcvr" src="/uploads/trv422.jpg" alt="ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?" width="200" height="277" /></a>Анонс номера</h1> <p><strong>Солнце, лед, вулканы и климат</strong><br /> <em><strong>Алексей Екайкин</strong> о том, как менялся климат Земли за последние два тысячелетия, — стр. 1–8</em></p> <p><strong>Где и как искать новые земли, пригодные для жизни<br /> </strong><em>Разбирается <strong>Борис Штерн</strong> — стр. </em><em>9–11</em></p> <p><strong>Астероид Бенну — конструктор для демиурга, мишень размером с галактику…<br /> </strong><em>…и другие астроновости в обзоре <strong>Алексея Кудря</strong> — </em><em>стр. 11–13</em></p> <p><strong>Хаббл, Фридман и Леметр: расширители Вселенной<br /> </strong><em>Очерк <strong>Алексея Левина</strong> об эпохальных открытиях в астрофизике 1920-х — 1930-х годов — </em><em>стр. 14–19</em></p> <p><strong>Новая документалка об Эйнштейне<br /> </strong><em>Дотошный анализ <strong>Евгения Берковича</strong> — </em><em>стр. 20–21</em></p> <p><strong>Идеальный учебник физики<br /> </strong><em>Размышления и предложения <strong>Леонида Ашкинази</strong> — </em><em>стр. 22–23</em></p> <p><strong>Тираны на киноэкране<br /> </strong><em>Трагикомические миниатюры япониста <strong>Александра Мещерякова</strong> — </em><em>стр. 24</em><em>, 26</em></p> <p><strong>Моцарт как новый Платон и Овидий<br /> </strong><em>Культурологи <strong>Александр Марков</strong> и <strong>Оксана Штайн</strong> о том, как гармония Моцарта определила философские темы ХХ века, — </em><em>стр. 25–26</em></p> <p><strong>Незримый свидетель<br /> </strong><em>Урсула Ле Гуин и судья Ито дискутируют о науке и фантастике в рассказе <strong>Павла Амнуэля</strong> — </em><em>стр. 27–29</em></p> <div class="taxopress-output-wrapper"> <h4>См. также:</h4> <ul class="st-related-posts"> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2019/11/pdf291/" title="ТрВ № 22 (291) за 2019 г.: Мутнеющее окошко в Европу (05.11.2019)">ТрВ № 22 (291) за 2019 г.: Мутнеющее окошко в Европу</a> (05.11.2019)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2016/03/pdf199/" title="ТрВ №5 (199) за 2016 г.: Новое о быстрых радиовсплесках (08.03.2016)">ТрВ №5 (199) за 2016 г.: Новое о быстрых радиовсплесках</a> (08.03.2016)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2016/02/pdf198/" title="ТрВ №4 (198) за 2016 г.: Волнительные события (23.02.2016)">ТрВ №4 (198) за 2016 г.: Волнительные события</a> (23.02.2016)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2023/05/pdf377/" title="ТрВ № 9 (377) за 2023 г.: Неутомимый Маск и затаившийся дракон (02.05.2023)">ТрВ № 9 (377) за 2023 г.: Неутомимый Маск и затаившийся дракон</a> (02.05.2023)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2023/04/pdf376/" title="ТрВ № 8 (376) за 2023 г.: Что мы знаем в космологии? (18.04.2023)">ТрВ № 8 (376) за 2023 г.: Что мы знаем в космологии?</a> (18.04.2023)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2024/04/pdf401/" title="ТрВ № 7 (401) за 2024 г.: Дифирамб молекулярной филогении (09.04.2024)">ТрВ № 7 (401) за 2024 г.: Дифирамб молекулярной филогении</a> (09.04.2024)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2023/04/pdf375/" title="ТрВ № 7 (375) за 2023 г.: Победил ли «генезис» инфляцию? (04.04.2023)">ТрВ № 7 (375) за 2023 г.: Победил ли «генезис» инфляцию?</a> (04.04.2023)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2024/03/pdf400/" title="ТрВ № 6 (400) за 2024 г.: Фотосинтез и появление кислорода (26.03.2024)">ТрВ № 6 (400) за 2024 г.: Фотосинтез и появление кислорода</a> (26.03.2024)</li> <li><a href="https://www.trv-science.ru/2023/03/pdf374/" title="ТрВ № 6 (374) за 2023 г.: Кое-что о гамма-всплесках (21.03.2023)">ТрВ № 6 (374) за 2023 г.: Кое-что о гамма-всплесках</a> (21.03.2023)</li> </ul> </div> </div><!-- entry-content --> <footer class="entry-meta"><span class="tag-links"><span class="label">Tags:</span> <a href="https://www.trv-science.ru/tag/422/" rel="tag">#422</a>, <a href="https://www.trv-science.ru/tag/trv/" rel="tag">trv</a>, <a href="https://www.trv-science.ru/tag/aleksejj-ognjov/" rel="tag">Алексей Огнёв</a>, <a href="https://www.trv-science.ru/tag/pdf/" rel="tag">Архив</a>, <a href="https://www.trv-science.ru/tag/gazeta/" rel="tag">газета</a>, <a href="https://www.trv-science.ru/tag/maksim-borisov/" rel="tag">Максим Борисов</a></span><!-- .tag-links --></footer><!-- .entry-meta --> </div><!-- .post-441853 --> <div class="wpdiscuz_top_clearing"></div> <div id='comments' class='comments-area'><div id='respond' style='width: 0;height: 0;clear: both;margin: 0;padding: 0;'></div> <div id="wpdcom" class="wpdiscuz_unauth wpd-default wpd-layout-1 wpd-comments-open"> <div class="wc_social_plugin_wrapper"> </div> <div class="wpd-form-wrap"> <div class="wpd-form-head"> <div class="wpd-sbs-toggle"> <i class="far fa-envelope"></i> <span class="wpd-sbs-title">Подписаться</span> <i class="fas fa-caret-down"></i> </div> <div class="wpd-auth"> <div class="wpd-login"> <a rel="nofollow" href="https://www.trv-science.ru/wp-login.php?redirect_to=https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F"><i class='fas fa-sign-in-alt'></i> авторизуйтесь</a> </div> </div> </div> <div class="wpdiscuz-subscribe-bar wpdiscuz-hidden"> <form action="https://www.trv-science.ru/wp-admin/admin-ajax.php?action=wpdAddSubscription" method="post" id="wpdiscuz-subscribe-form"> <div class="wpdiscuz-subscribe-form-intro">Уведомление о </div> <div class="wpdiscuz-subscribe-form-option" style="width:40%;"> <select class="wpdiscuz_select" name="wpdiscuzSubscriptionType"> <option value="post">новые последующие комментарии</option> <option value="all_comment" >новые ответы на мои комментарии</option> </select> </div> <div class="wpdiscuz-item wpdiscuz-subscribe-form-email"> <input class="email" type="email" name="wpdiscuzSubscriptionEmail" required="required" value="" placeholder="Email"/> </div> <div class="wpdiscuz-subscribe-form-button"> <input id="wpdiscuz_subscription_button" class="wpd-prim-button wpd_not_clicked" type="submit" value="›" name="wpdiscuz_subscription_button"/> </div> <input type="hidden" id="wpdiscuz_subscribe_form_nonce" name="wpdiscuz_subscribe_form_nonce" value="4aeef399da" /><input type="hidden" name="_wp_http_referer" value="/2025/02/pdf422/" /> </form> </div> <div class="wpd-form wpd-form-wrapper wpd-main-form-wrapper" id='wpd-main-form-wrapper-0_0'> <form method="post" enctype="multipart/form-data" data-uploading="false" class="wpd_comm_form wpd_main_comm_form" > <div class="wpd-field-comment"> <div class="wpdiscuz-item wc-field-textarea"> <div class="wpdiscuz-textarea-wrap "> <div class="wpd-avatar"> <img alt='guest' src='https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-first-letter-avatar/images/default/96/number_6.png' class='avatar avatar-56 photo wpfla round-avatars ' width='56' height='56' /> </div> <div id="wpd-editor-wraper-0_0" style="display: none;"> <div id="wpd-editor-char-counter-0_0" class="wpd-editor-char-counter"></div> <label style="display: none;" for="wc-textarea-0_0">Label</label> <textarea id="wc-textarea-0_0" name="wc_comment" class="wc_comment wpd-field"></textarea> <div id="wpd-editor-0_0"></div> <div id="wpd-editor-toolbar-0_0"> <button title="Жирный" class="ql-bold" ></button> <button title="Курсив" class="ql-italic" ></button> <button title="Подчеркивание" class="ql-underline" ></button> <button title="Зачеркивание" class="ql-strike" ></button> <button title="Упорядоченный список" class="ql-list" value='ordered' ></button> <button title="Неупорядоченный список" class="ql-list" value='bullet' ></button> <button title="Цитата" class="ql-blockquote" ></button> <button title="Блок кода" class="ql-code-block" ></button> <button title="Ссылка" class="ql-link" ></button> <button title="Исходный код" class="ql-sourcecode" data-wpde_button_name='sourcecode'>{}</button> <button title="Спойлер" class="ql-spoiler" data-wpde_button_name='spoiler'>[+]</button> <div class="wpd-editor-buttons-right"> <span class='wmu-upload-wrap' wpd-tooltip='Прикрепить изображение' wpd-tooltip-position='left'><label class='wmu-add'><i class='far fa-image'></i><input style='display:none;' class='wmu-add-files' type='file' name='wmu_files' accept='image/*'/></label></span> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="wpd-form-foot" style='display:none;'> <div class="wpdiscuz-textarea-foot"> <div class="wpdiscuz-button-actions"><div class='wmu-action-wrap'><div class='wmu-tabs wmu-images-tab wmu-hide'></div></div></div> </div> <div class="wpd-form-row"> <div class="wpd-form-col-left"> <div class="wpdiscuz-item wc_name-wrapper wpd-has-icon"> <div class="wpd-field-icon"><i class="fas fa-user"></i> </div> <input id="wc_name-0_0" value="" required='required' aria-required='true' class="wc_name wpd-field" type="text" name="wc_name" placeholder="Имя*" maxlength="50" pattern='.{3,50}' title=""> <label for="wc_name-0_0" class="wpdlb">Имя*</label> </div> <div class="wpdiscuz-item wc_email-wrapper wpd-has-icon"> <div class="wpd-field-icon"><i class="fas fa-at"></i> </div> <input id="wc_email-0_0" value="" required='required' aria-required='true' class="wc_email wpd-field" type="email" name="wc_email" placeholder="Email*"/> <label for="wc_email-0_0" class="wpdlb">Email*</label> </div> <div class="wpdiscuz-item wc_website-wrapper wpd-has-icon"> <div class="wpd-field-icon"><i class="fas fa-link"></i> </div> <input id="wc_website-0_0" value="" class="wc_website wpd-field" type="text" name="wc_website" placeholder="Веб-сайт"/> <label for="wc_website-0_0" class="wpdlb">Веб-сайт</label> </div> </div> <div class="wpd-form-col-right"> <div class="wc-field-submit"> <label class="wpd_label" wpd-tooltip="Сообщать о всех новых ответах на мои комментарии"> <input id="wc_notification_new_comment-0_0" class="wc_notification_new_comment-0_0 wpd_label__checkbox" value="comment" type="checkbox" name="wpdiscuz_notification_type" checked='checked'/> <span class="wpd_label__text"> <span class="wpd_label__check"> <i class="fas fa-bell wpdicon wpdicon-on"></i> <i class="fas fa-bell-slash wpdicon wpdicon-off"></i> </span> </span> </label> <input id="wpd-field-submit-0_0" class="wc_comm_submit wpd_not_clicked wpd-prim-button" type="submit" name="submit" value="Оставить комментарий" aria-label="Оставить комментарий"/> </div> </div> <div class="clearfix"></div> </div> </div> <input type="hidden" class="wpdiscuz_unique_id" value="0_0" name="wpdiscuz_unique_id"> <p style="display: none;"><input type="hidden" id="akismet_comment_nonce" name="akismet_comment_nonce" value="8bb5c5e1a0" /></p><p style="display: none !important;" class="akismet-fields-container" data-prefix="ak_"><label>Δ<textarea name="ak_hp_textarea" cols="45" rows="8" maxlength="100"></textarea></label><input type="hidden" id="ak_js_1" name="ak_js" value="246"/><script>document.getElementById( "ak_js_1" ).setAttribute( "value", ( new Date() ).getTime() );</script></p> </form> </div> <div id="wpdiscuz_hidden_secondary_form" style="display: none;"> <div class="wpd-form wpd-form-wrapper wpd-secondary-form-wrapper" id='wpd-secondary-form-wrapper-wpdiscuzuniqueid' style='display: none;'> <div class="wpd-secondary-forms-social-content"></div> <div class="clearfix"></div> <form method="post" enctype="multipart/form-data" data-uploading="false" class="wpd_comm_form wpd-secondary-form-wrapper" > <div class="wpd-field-comment"> <div class="wpdiscuz-item wc-field-textarea"> <div class="wpdiscuz-textarea-wrap "> <div class="wpd-avatar"> <img alt='guest' src='https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-first-letter-avatar/images/default/96/number_6.png' class='avatar avatar-56 photo wpfla round-avatars ' width='56' height='56' /> </div> <div id="wpd-editor-wraper-wpdiscuzuniqueid" style="display: none;"> <div id="wpd-editor-char-counter-wpdiscuzuniqueid" class="wpd-editor-char-counter"></div> <label style="display: none;" for="wc-textarea-wpdiscuzuniqueid">Label</label> <textarea id="wc-textarea-wpdiscuzuniqueid" name="wc_comment" class="wc_comment wpd-field"></textarea> <div id="wpd-editor-wpdiscuzuniqueid"></div> <div id="wpd-editor-toolbar-wpdiscuzuniqueid"> <button title="Жирный" class="ql-bold" ></button> <button title="Курсив" class="ql-italic" ></button> <button title="Подчеркивание" class="ql-underline" ></button> <button title="Зачеркивание" class="ql-strike" ></button> <button title="Упорядоченный список" class="ql-list" value='ordered' ></button> <button title="Неупорядоченный список" class="ql-list" value='bullet' ></button> <button title="Цитата" class="ql-blockquote" ></button> <button title="Блок кода" class="ql-code-block" ></button> <button title="Ссылка" class="ql-link" ></button> <button title="Исходный код" class="ql-sourcecode" data-wpde_button_name='sourcecode'>{}</button> <button title="Спойлер" class="ql-spoiler" data-wpde_button_name='spoiler'>[+]</button> <div class="wpd-editor-buttons-right"> <span class='wmu-upload-wrap' wpd-tooltip='Прикрепить изображение' wpd-tooltip-position='left'><label class='wmu-add'><i class='far fa-image'></i><input style='display:none;' class='wmu-add-files' type='file' name='wmu_files' accept='image/*'/></label></span> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="wpd-form-foot" style='display:none;'> <div class="wpdiscuz-textarea-foot"> <div class="wpdiscuz-button-actions"><div class='wmu-action-wrap'><div class='wmu-tabs wmu-images-tab wmu-hide'></div></div></div> </div> <div class="wpd-form-row"> <div class="wpd-form-col-left"> <div class="wpdiscuz-item wc_name-wrapper wpd-has-icon"> <div class="wpd-field-icon"><i class="fas fa-user"></i> </div> <input id="wc_name-wpdiscuzuniqueid" value="" required='required' aria-required='true' class="wc_name wpd-field" type="text" name="wc_name" placeholder="Имя*" maxlength="50" pattern='.{3,50}' title=""> <label for="wc_name-wpdiscuzuniqueid" class="wpdlb">Имя*</label> </div> <div class="wpdiscuz-item wc_email-wrapper wpd-has-icon"> <div class="wpd-field-icon"><i class="fas fa-at"></i> </div> <input id="wc_email-wpdiscuzuniqueid" value="" required='required' aria-required='true' class="wc_email wpd-field" type="email" name="wc_email" placeholder="Email*"/> <label for="wc_email-wpdiscuzuniqueid" class="wpdlb">Email*</label> </div> <div class="wpdiscuz-item wc_website-wrapper wpd-has-icon"> <div class="wpd-field-icon"><i class="fas fa-link"></i> </div> <input id="wc_website-wpdiscuzuniqueid" value="" class="wc_website wpd-field" type="text" name="wc_website" placeholder="Веб-сайт"/> <label for="wc_website-wpdiscuzuniqueid" class="wpdlb">Веб-сайт</label> </div> </div> <div class="wpd-form-col-right"> <div class="wc-field-submit"> <label class="wpd_label" wpd-tooltip="Сообщать о всех новых ответах на мои комментарии"> <input id="wc_notification_new_comment-wpdiscuzuniqueid" class="wc_notification_new_comment-wpdiscuzuniqueid wpd_label__checkbox" value="comment" type="checkbox" name="wpdiscuz_notification_type" checked='checked'/> <span class="wpd_label__text"> <span class="wpd_label__check"> <i class="fas fa-bell wpdicon wpdicon-on"></i> <i class="fas fa-bell-slash wpdicon wpdicon-off"></i> </span> </span> </label> <input id="wpd-field-submit-wpdiscuzuniqueid" class="wc_comm_submit wpd_not_clicked wpd-prim-button" type="submit" name="submit" value="Оставить комментарий" aria-label="Оставить комментарий"/> </div> </div> <div class="clearfix"></div> </div> </div> <input type="hidden" class="wpdiscuz_unique_id" value="wpdiscuzuniqueid" name="wpdiscuz_unique_id"> <p style="display: none;"><input type="hidden" id="akismet_comment_nonce" name="akismet_comment_nonce" value="8bb5c5e1a0" /></p><p style="display: none !important;" class="akismet-fields-container" data-prefix="ak_"><label>Δ<textarea name="ak_hp_textarea" cols="45" rows="8" maxlength="100"></textarea></label><input type="hidden" id="ak_js_2" name="ak_js" value="23"/><script>document.getElementById( "ak_js_2" ).setAttribute( "value", ( new Date() ).getTime() );</script></p> </form> </div> </div> </div> <div id="wpd-threads" class="wpd-thread-wrapper"> <div class="wpd-thread-head"> <div class="wpd-thread-info " data-comments-count="2"> <span class='wpdtc' title='2'>2</span> Комментария(-ев) </div> <div class="wpd-space"></div> <div class="wpd-thread-filter"> <div class="wpd-filter wpdf-reacted wpd_not_clicked " wpd-tooltip="Популярнейший комментарий "> <i class="fas fa-bolt"></i></div> <div class="wpd-filter wpdf-hottest wpd_not_clicked " wpd-tooltip="Цепочка актуального комментария"> <i class="fas fa-fire"></i></div> </div> </div> <div class="wpd-comment-info-bar"> <div class="wpd-current-view"><i class="fas fa-quote-left"></i> Встроенные отзывы </div> <div class="wpd-filter-view-all">Посмотреть все комментарии</div> </div> <div class="wpd-thread-list"> <div id='wpd-comm-1243856_0' class='comment even thread-even depth-1 wpd-comment wpd_comment_level-1'><div class="wpd-comment-wrap wpd-blog-guest"> <div class="wpd-comment-left "> <div class="wpd-avatar "> <img alt='Иван' src='https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-first-letter-avatar/images/default/96/cyrillic_1080.png' class='avatar avatar-64 photo wpfla round-avatars ' width='64' height='64' /> </div> </div> <div id="comment-1243856" class="wpd-comment-right"> <div class="wpd-comment-header"> <div class="wpd-comment-author "> Иван </div> <div class="wpd-comment-date" title="12.02.2025 16:46"> <i class='far fa-clock' aria-hidden='true'></i> 9 дней(-я) назад </div> <div class="wpd-comment-share wpd-hidden wpd-tooltip wpd-top"> <i class='fas fa-share-alt' aria-hidden='true'></i> <div class="wpd-tooltip-content"> <a class='wc_tw' rel='noreferrer' target='_blank' href='https://twitter.com/intent/tweet?text=Добрый день, в статье «Алексей Екайкин о том, как менялся климат Зе... &url=https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F%23comment-1243856' title='Поделиться через Twitter'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 512 512'><path d='M389.2 48h70.6L305.6 224.2 487 464H345L233.7 318.6 106.5 464H35.8L200.7 275.5 26.8 48H172.4L272.9 180.9 389.2 48zM364.4 421.8h39.1L151.1 88h-42L364.4 421.8z'/></svg></i></a><a class='wc_whatsapp' rel='noreferrer' href='https://web.whatsapp.com/send?text=%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%B9+%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%8C%2C%0A%D0%B2+%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B5+%26%23171%3B%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9+%D0%95%D0%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B8%D0%BD%26nbsp%3B%D0%BE+%D1%82%D0%BE%D0%BC%2C+%D0%BA%D0%B0%D0%BA+%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D1%81%D1%8F+%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%82+%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%B2%D0%B0+%D1%82%D1%8B...+ URL: https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F%23comment-1243856' target='_blank' title='Поделиться через WhatsApp'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M380.9 97.1C339 55.1 283.2 32 223.9 32c-122.4 0-222 99.6-222 222 0 39.1 10.2 77.3 29.6 111L0 480l117.7-30.9c32.4 17.7 68.9 27 106.1 27h.1c122.3 0 224.1-99.6 224.1-222 0-59.3-25.2-115-67.1-157zm-157 341.6c-33.2 0-65.7-8.9-94-25.7l-6.7-4-69.8 18.3L72 359.2l-4.4-7c-18.5-29.4-28.2-63.3-28.2-98.2 0-101.7 82.8-184.5 184.6-184.5 49.3 0 95.6 19.2 130.4 54.1 34.8 34.9 56.2 81.2 56.1 130.5 0 101.8-84.9 184.6-186.6 184.6zm101.2-138.2c-5.5-2.8-32.8-16.2-37.9-18-5.1-1.9-8.8-2.8-12.5 2.8-3.7 5.6-14.3 18-17.6 21.8-3.2 3.7-6.5 4.2-12 1.4-32.6-16.3-54-29.1-75.5-66-5.7-9.8 5.7-9.1 16.3-30.3 1.8-3.7 .9-6.9-.5-9.7-1.4-2.8-12.5-30.1-17.1-41.2-4.5-10.8-9.1-9.3-12.5-9.5-3.2-.2-6.9-.2-10.6-.2-3.7 0-9.7 1.4-14.8 6.9-5.1 5.6-19.4 19-19.4 46.3 0 27.3 19.9 53.7 22.6 57.4 2.8 3.7 39.1 59.7 94.8 83.8 35.2 15.2 49 16.5 66.6 13.9 10.7-1.6 32.8-13.4 37.4-26.4 4.6-13 4.6-24.1 3.2-26.4-1.3-2.5-5-3.9-10.5-6.6z'/></svg></i></a><a class='wc_vk' rel='noreferrer' target='_blank' href='https://vk.com/share.php?url=https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/' title='Поделиться через ВКонтакте'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M31.5 63.5C0 95 0 145.7 0 247V265C0 366.3 0 417 31.5 448.5C63 480 113.7 480 215 480H233C334.3 480 385 480 416.5 448.5C448 417 448 366.3 448 265V247C448 145.7 448 95 416.5 63.5C385 32 334.3 32 233 32H215C113.7 32 63 32 31.5 63.5zM75.6 168.3H126.7C128.4 253.8 166.1 290 196 297.4V168.3H244.2V242C273.7 238.8 304.6 205.2 315.1 168.3H363.3C359.3 187.4 351.5 205.6 340.2 221.6C328.9 237.6 314.5 251.1 297.7 261.2C316.4 270.5 332.9 283.6 346.1 299.8C359.4 315.9 369 334.6 374.5 354.7H321.4C316.6 337.3 306.6 321.6 292.9 309.8C279.1 297.9 262.2 290.4 244.2 288.1V354.7H238.4C136.3 354.7 78 284.7 75.6 168.3z'/></svg></i></a><a class='wc_ok' rel='noreferrer' target='_blank' href='https://connect.ok.ru/offer?url=https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/' title='Поделиться через Одноклассники'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 320 512'><path d='M275.1 334c-27.4 17.4-65.1 24.3-90 26.9l20.9 20.6 76.3 76.3c27.9 28.6-17.5 73.3-45.7 45.7-19.1-19.4-47.1-47.4-76.3-76.6L84 503.4c-28.2 27.5-73.6-17.6-45.4-45.7 19.4-19.4 47.1-47.4 76.3-76.3l20.6-20.6c-24.6-2.6-62.9-9.1-90.6-26.9-32.6-21-46.9-33.3-34.3-59 7.4-14.6 27.7-26.9 54.6-5.7 0 0 36.3 28.9 94.9 28.9s94.9-28.9 94.9-28.9c26.9-21.1 47.1-8.9 54.6 5.7 12.4 25.7-1.9 38-34.5 59.1zM30.3 129.7C30.3 58 88.6 0 160 0s129.7 58 129.7 129.7c0 71.4-58.3 129.4-129.7 129.4s-129.7-58-129.7-129.4zm66 0c0 35.1 28.6 63.7 63.7 63.7s63.7-28.6 63.7-63.7c0-35.4-28.6-64-63.7-64s-63.7 28.6-63.7 64z'/></svg></i></a> </div> </div> <div class="wpd-space"></div> <div class="wpd-comment-link wpd-hidden"> <span wpd-tooltip='Ссылка на комментарий' wpd-tooltip-position='left'><i class='fas fa-link' aria-hidden='true' data-wpd-clipboard='https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#comment-1243856'></i></span> </div> </div> <div class="wpd-comment-text"> <p>Добрый день,<br /> в статье «<strong><em>Алексей Екайкин</em></strong><em> о том, как менялся климат Земли за последние два тысячелетия, — стр. 1–8</em>» на стр.4 ошибка в сноске: 1 ppm = 0,0001%, в статье указано 0,01% (на два порядка).</p> <div class='wmu-comment-attachments'><div class='wmu-attached-images wmu-count-single'><div class='wmu-attachment wmu-attachment-QCmNm0kpSD1bSNEi0j0K/4O1xkBBv0x90kZYiaN1KPmgZotFXXCksE8EFU445GktgpoLH6a78yWVVzVyajXsRA=='><a href='https://www.trv-science.ru/uploads/clipboard_02-12-2025_01-1739367977.2753.png' class='wmu-attached-image-link wmu-lightbox'><img style='max-height:200px;height:200px;width:auto;' alt='clipboard_02-12-2025_01' title='clipboard_02-12-2025_01' id='wmu-attachemnt-QCmNm0kpSD1bSNEi0j0K/4O1xkBBv0x90kZYiaN1KPmgZotFXXCksE8EFU445GktgpoLH6a78yWVVzVyajXsRA==' class='attachment-medium size-medium wmu-attached-image' src='https://www.trv-science.ru/uploads/clipboard_02-12-2025_01-1739367977.2753-250x85.png' wmu-data-src='' width='auto' /></a><div class='wmu-separator'></div></div></div></div> </div> <div class="wpd-comment-footer"> <div class="wpd-vote"> <div class="wpd-vote-up wpd_not_clicked"> <svg aria-hidden='true' focusable='false' data-prefix='fas' data-icon='plus' class='svg-inline--fa fa-plus fa-w-14' role='img' xmlns='https://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M416 208H272V64c0-17.67-14.33-32-32-32h-32c-17.67 0-32 14.33-32 32v144H32c-17.67 0-32 14.33-32 32v32c0 17.67 14.33 32 32 32h144v144c0 17.67 14.33 32 32 32h32c17.67 0 32-14.33 32-32V304h144c17.67 0 32-14.33 32-32v-32c0-17.67-14.33-32-32-32z'></path></svg> </div> <div class='wpd-vote-result wpd-vote-result-like' title='0'>0</div><div class='wpd-vote-result-sep'></div><div class='wpd-vote-result wpd-vote-result-dislike' title='0'>0</div> <div class="wpd-vote-down wpd_not_clicked"> <svg aria-hidden='true' focusable='false' data-prefix='fas' data-icon='minus' class='svg-inline--fa fa-minus fa-w-14' role='img' xmlns='https://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M416 208H32c-17.67 0-32 14.33-32 32v32c0 17.67 14.33 32 32 32h384c17.67 0 32-14.33 32-32v-32c0-17.67-14.33-32-32-32z'></path></svg> </div> </div> <div class="wpd-reply-button"> <svg xmlns='https://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 24 24'><path d='M10 9V5l-7 7 7 7v-4.1c5 0 8.5 1.6 11 5.1-1-5-4-10-11-11z'/><path d='M0 0h24v24H0z' fill='none'/></svg> <span>Ответить</span> </div> <div class="wpd-space"></div> <div class="wpd-toggle wpd-hidden wpd_not_clicked" wpd-tooltip="Спрятать ответы" wpd-tooltip-position='left'> <i class='fas fa-chevron-up'></i> </div> </div> </div> </div><div id='wpdiscuz_form_anchor-1243856_0'></div><div id='wpd-comm-1243906_1243856' class='comment byuser comment-author-new odd alt depth-2 wpd-comment wpd-reply wpd_comment_level-2'><div class="wpd-comment-wrap wpd-blog-user wpd-blog-administrator"> <div class="wpd-comment-left "> <div class="wpd-avatar "> <a href='https://www.trv-science.ru/author/new/' target='_blank' rel='noreferrer ugc'><img alt='Максим Борисов' src='https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-first-letter-avatar/images/default/96/cyrillic_1084.png' class='avatar avatar-64 photo wpfla round-avatars ' width='64' height='64' /></a> </div> <div class="wpd-comment-label" wpd-tooltip="ТрВ" wpd-tooltip-position="right"> <span>ТрВ</span> </div> </div> <div id="comment-1243906" class="wpd-comment-right"> <div class="wpd-comment-header"> <div class="wpd-comment-author "> <a href='https://www.trv-science.ru/author/new/' rel='noreferrer ugc' target='_blank'>Максим Борисов</a> </div> <div class="wpd-comment-date" title="14.02.2025 13:30"> <i class='far fa-clock' aria-hidden='true'></i> 8 дней(-я) назад </div> <div class="wpd-comment-share wpd-hidden wpd-tooltip wpd-top"> <i class='fas fa-share-alt' aria-hidden='true'></i> <div class="wpd-tooltip-content"> <a class='wc_tw' rel='noreferrer' target='_blank' href='https://twitter.com/intent/tweet?text=да, спасибо, исправили недавно, как стал доступен интерфейс… &url=https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F%23comment-1243906' title='Поделиться через Twitter'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 512 512'><path d='M389.2 48h70.6L305.6 224.2 487 464H345L233.7 318.6 106.5 464H35.8L200.7 275.5 26.8 48H172.4L272.9 180.9 389.2 48zM364.4 421.8h39.1L151.1 88h-42L364.4 421.8z'/></svg></i></a><a class='wc_whatsapp' rel='noreferrer' href='https://web.whatsapp.com/send?text=%D0%B4%D0%B0%2C+%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B1%D0%BE%2C+%D0%B8%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8+%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%BE%2C+%D0%BA%D0%B0%D0%BA+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB+%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83%D0%BF%D0%B5%D0%BD+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%84%D0%B5%D0%B9%D1%81%26%238230%3B%0A URL: https%3A%2F%2Fwww.trv-science.ru%2F2025%2F02%2Fpdf422%2F%23comment-1243906' target='_blank' title='Поделиться через WhatsApp'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M380.9 97.1C339 55.1 283.2 32 223.9 32c-122.4 0-222 99.6-222 222 0 39.1 10.2 77.3 29.6 111L0 480l117.7-30.9c32.4 17.7 68.9 27 106.1 27h.1c122.3 0 224.1-99.6 224.1-222 0-59.3-25.2-115-67.1-157zm-157 341.6c-33.2 0-65.7-8.9-94-25.7l-6.7-4-69.8 18.3L72 359.2l-4.4-7c-18.5-29.4-28.2-63.3-28.2-98.2 0-101.7 82.8-184.5 184.6-184.5 49.3 0 95.6 19.2 130.4 54.1 34.8 34.9 56.2 81.2 56.1 130.5 0 101.8-84.9 184.6-186.6 184.6zm101.2-138.2c-5.5-2.8-32.8-16.2-37.9-18-5.1-1.9-8.8-2.8-12.5 2.8-3.7 5.6-14.3 18-17.6 21.8-3.2 3.7-6.5 4.2-12 1.4-32.6-16.3-54-29.1-75.5-66-5.7-9.8 5.7-9.1 16.3-30.3 1.8-3.7 .9-6.9-.5-9.7-1.4-2.8-12.5-30.1-17.1-41.2-4.5-10.8-9.1-9.3-12.5-9.5-3.2-.2-6.9-.2-10.6-.2-3.7 0-9.7 1.4-14.8 6.9-5.1 5.6-19.4 19-19.4 46.3 0 27.3 19.9 53.7 22.6 57.4 2.8 3.7 39.1 59.7 94.8 83.8 35.2 15.2 49 16.5 66.6 13.9 10.7-1.6 32.8-13.4 37.4-26.4 4.6-13 4.6-24.1 3.2-26.4-1.3-2.5-5-3.9-10.5-6.6z'/></svg></i></a><a class='wc_vk' rel='noreferrer' target='_blank' href='https://vk.com/share.php?url=https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/' title='Поделиться через ВКонтакте'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M31.5 63.5C0 95 0 145.7 0 247V265C0 366.3 0 417 31.5 448.5C63 480 113.7 480 215 480H233C334.3 480 385 480 416.5 448.5C448 417 448 366.3 448 265V247C448 145.7 448 95 416.5 63.5C385 32 334.3 32 233 32H215C113.7 32 63 32 31.5 63.5zM75.6 168.3H126.7C128.4 253.8 166.1 290 196 297.4V168.3H244.2V242C273.7 238.8 304.6 205.2 315.1 168.3H363.3C359.3 187.4 351.5 205.6 340.2 221.6C328.9 237.6 314.5 251.1 297.7 261.2C316.4 270.5 332.9 283.6 346.1 299.8C359.4 315.9 369 334.6 374.5 354.7H321.4C316.6 337.3 306.6 321.6 292.9 309.8C279.1 297.9 262.2 290.4 244.2 288.1V354.7H238.4C136.3 354.7 78 284.7 75.6 168.3z'/></svg></i></a><a class='wc_ok' rel='noreferrer' target='_blank' href='https://connect.ok.ru/offer?url=https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/' title='Поделиться через Одноклассники'><i class='wpf-cta' aria-hidden='true'><svg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 320 512'><path d='M275.1 334c-27.4 17.4-65.1 24.3-90 26.9l20.9 20.6 76.3 76.3c27.9 28.6-17.5 73.3-45.7 45.7-19.1-19.4-47.1-47.4-76.3-76.6L84 503.4c-28.2 27.5-73.6-17.6-45.4-45.7 19.4-19.4 47.1-47.4 76.3-76.3l20.6-20.6c-24.6-2.6-62.9-9.1-90.6-26.9-32.6-21-46.9-33.3-34.3-59 7.4-14.6 27.7-26.9 54.6-5.7 0 0 36.3 28.9 94.9 28.9s94.9-28.9 94.9-28.9c26.9-21.1 47.1-8.9 54.6 5.7 12.4 25.7-1.9 38-34.5 59.1zM30.3 129.7C30.3 58 88.6 0 160 0s129.7 58 129.7 129.7c0 71.4-58.3 129.4-129.7 129.4s-129.7-58-129.7-129.4zm66 0c0 35.1 28.6 63.7 63.7 63.7s63.7-28.6 63.7-63.7c0-35.4-28.6-64-63.7-64s-63.7 28.6-63.7 64z'/></svg></i></a> </div> </div> <div class="wpd-space"></div> <div class="wpd-comment-link wpd-hidden"> <span wpd-tooltip='Ссылка на комментарий' wpd-tooltip-position='left'><i class='fas fa-link' aria-hidden='true' data-wpd-clipboard='https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/#comment-1243906'></i></span> </div> </div> <div class="wpd-reply-to"> <i class='far fa-comments'></i> В ответ на: <a href="#comment-1243856"> Иван </a> </div> <div class="wpd-comment-text"> <p>да, спасибо, исправили недавно, как стал доступен интерфейс…</p> </div> <div class="wpd-comment-footer"> <div class="wpd-vote"> <div class="wpd-vote-up wpd_not_clicked"> <svg aria-hidden='true' focusable='false' data-prefix='fas' data-icon='plus' class='svg-inline--fa fa-plus fa-w-14' role='img' xmlns='https://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M416 208H272V64c0-17.67-14.33-32-32-32h-32c-17.67 0-32 14.33-32 32v144H32c-17.67 0-32 14.33-32 32v32c0 17.67 14.33 32 32 32h144v144c0 17.67 14.33 32 32 32h32c17.67 0 32-14.33 32-32V304h144c17.67 0 32-14.33 32-32v-32c0-17.67-14.33-32-32-32z'></path></svg> </div> <div class='wpd-vote-result wpd-vote-result-like' title='0'>0</div><div class='wpd-vote-result-sep'></div><div class='wpd-vote-result wpd-vote-result-dislike' title='0'>0</div> <div class="wpd-vote-down wpd_not_clicked"> <svg aria-hidden='true' focusable='false' data-prefix='fas' data-icon='minus' class='svg-inline--fa fa-minus fa-w-14' role='img' xmlns='https://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 448 512'><path d='M416 208H32c-17.67 0-32 14.33-32 32v32c0 17.67 14.33 32 32 32h384c17.67 0 32-14.33 32-32v-32c0-17.67-14.33-32-32-32z'></path></svg> </div> </div> <div class="wpd-reply-button"> <svg xmlns='https://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 24 24'><path d='M10 9V5l-7 7 7 7v-4.1c5 0 8.5 1.6 11 5.1-1-5-4-10-11-11z'/><path d='M0 0h24v24H0z' fill='none'/></svg> <span>Ответить</span> </div> <div class="wpd-space"></div> </div> </div> </div><div id='wpdiscuz_form_anchor-1243906_1243856'></div></div></div><!-- // From wpDiscuz's Caches // --> <div class="wpdiscuz-comment-pagination"> </div> </div> </div> </div> </div> <div id="wpdiscuz-loading-bar" class="wpdiscuz-loading-bar-unauth"></div> <div id="wpdiscuz-comment-message" class="wpdiscuz-comment-message-unauth"></div> <strong>Оценить:</strong> <div id="post-ratings-441853" class="post-ratings" itemscope itemtype="https://schema.org/Article" data-nonce="592d5a2292"><img id="rating_441853_1" src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/stars_crystal/rating_on.gif" alt="Звёзд: 1" title="Звёзд: 1" onmouseover="current_rating(441853, 1, 'Звёзд: 1');" onmouseout="ratings_off(5, 0, 0);" onclick="rate_post();" onkeypress="rate_post();" style="cursor: pointer; border: 0px;" /><img id="rating_441853_2" src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/stars_crystal/rating_on.gif" alt="Звёзд: 2" title="Звёзд: 2" onmouseover="current_rating(441853, 2, 'Звёзд: 2');" onmouseout="ratings_off(5, 0, 0);" onclick="rate_post();" onkeypress="rate_post();" style="cursor: pointer; border: 0px;" /><img id="rating_441853_3" src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/stars_crystal/rating_on.gif" alt="Звёзд: 3" title="Звёзд: 3" onmouseover="current_rating(441853, 3, 'Звёзд: 3');" onmouseout="ratings_off(5, 0, 0);" onclick="rate_post();" onkeypress="rate_post();" style="cursor: pointer; border: 0px;" /><img id="rating_441853_4" src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/stars_crystal/rating_on.gif" alt="Звёзд: 4" title="Звёзд: 4" onmouseover="current_rating(441853, 4, 'Звёзд: 4');" onmouseout="ratings_off(5, 0, 0);" onclick="rate_post();" onkeypress="rate_post();" style="cursor: pointer; border: 0px;" /><img id="rating_441853_5" src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/stars_crystal/rating_on.gif" alt="Звёзд: 5" title="Звёзд: 5" onmouseover="current_rating(441853, 5, 'Звёзд: 5');" onmouseout="ratings_off(5, 0, 0);" onclick="rate_post();" onkeypress="rate_post();" style="cursor: pointer; border: 0px;" /> (<strong>1</strong> оценок, среднее: <strong>5,00</strong> из 5)<br /><span class="post-ratings-text" id="ratings_441853_text"></span><meta itemprop="name" content="ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?" /><meta itemprop="headline" content="ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?" /><meta itemprop="description" content="Где и как искать новые земли, пригодные для жизни. Астероид Бенну — конструктор для демиурга, мишень размером с галактику… Хаббл, Фридман и Леметр: расширители Вселенной. Новая документалка об Эйнштейне. Идеальный учебник физики. Тираны на киноэкране. Моцарт как новый Платон и Овидий. Незримый свидетель. ТрВ-Наука № 422 от 11 февраля 2025 года в PDF Материалы номера в HTML" /><meta itemprop="datePublished" content="2025-02-11T18:00:17+03:00" /><meta itemprop="dateModified" content="2025-02-11T18:57:08+03:00" /><meta itemprop="url" content="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/" /><meta itemprop="author" content="trv-science.ru" /><meta itemprop="mainEntityOfPage" content="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/" /><div style="display: none;" itemprop="image" itemscope itemtype="https://schema.org/ImageObject"><meta itemprop="url" content="https://www.trv-science.ru/uploads/trv422-100x100.jpg" /><meta itemprop="width" content="100" /><meta itemprop="height" content="100" /></div><div style="display: none;" itemprop="publisher" itemscope itemtype="https://schema.org/Organization"><meta itemprop="name" content="Троицкий вариант — Наука" /><meta itemprop="url" content="https://www.trv-science.ru" /><div itemprop="logo" itemscope itemtype="https://schema.org/ImageObject"><meta itemprop="url" content="https://www.trv-science.ru/uploads/logo_trv2-e1573805568596-1.png" /></div></div><div style="display: none;" itemprop="aggregateRating" itemscope itemtype="https://schema.org/AggregateRating"><meta itemprop="bestRating" content="5" /><meta itemprop="worstRating" content="1" /><meta itemprop="ratingValue" content="5" /><meta itemprop="ratingCount" content="1" /></div></div><div id="post-ratings-441853-loading" class="post-ratings-loading"><img src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/loading.gif" width="16" height="16" class="post-ratings-image" /> Загрузка...</div> <br /><div><a rel='nofollow' class='btn-theme' href='/vmeste/'>Помощь «Троицкому варианту — Наука»</a></div> <br /> <div id="infox_6202"></div><script type="text/javascript"> (function(w, d, n, s, t) { w[n] = w[n] || []; w[n].push(function() { INFOX6202.renderTo("infox_6202"); }); t = d.getElementsByTagName("script")[0]; s = d.createElement("script"); s.type = "text/javascript"; s.src = "//rb.infox.sg/infox/6202"; s.async = true; t.parentNode.insertBefore(s, t); })(this, this.document, "infoxContextAsyncCallbacks6202"); </script> </main><!-- #main --> </div><!-- #primary --> <aside id="secondary" class="col-lg-4 widget-area" role="complementary"> <div class="sticky-sidebar"> <section id="newscard_recent_posts-11" class="widget newscard-widget-recent-posts"> <h2 class="widget-title">Свежий номер газеты ТрВ-Наука</h2> <div class="row gutter-parent-14 post-horizontal"> <div class="col-12 second-col"> <div class="row"> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/trv422.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/pdf/" rel="category tag">Архив</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/">ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/pdf422/" title="ТрВ № 3 (422) за 2025 г.: Как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> </div><!-- .row --> </div> <!-- .row gutter-parent-14 --> </section><!-- .widget_featured_post --><section id="newscard_recent_posts-12" class="widget newscard-widget-recent-posts"> <h2 class="widget-title">Главное</h2> <div class="row gutter-parent-14 post-horizontal"> <div class="col-12 second-col"> <div class="row"> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/kak-menyalsya-klimat-zemli-za-poslednie-2k-let/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0043.jpeg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/news/" rel="category tag">Исследования</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/photo/" rel="category tag">Фотогалерея</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/kak-menyalsya-klimat-zemli-za-poslednie-2k-let/">Солнце, лед, вулканы и климат: как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/kak-menyalsya-klimat-zemli-za-poslednie-2k-let/" title="Солнце, лед, вулканы и климат: как менялся климат Земли за последние два тысячелетия?">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/gde-i-kak-iskat-novye-zemli-prigodnye-dlya-zhizni/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0028.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/news/" rel="category tag">Исследования</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/gde-i-kak-iskat-novye-zemli-prigodnye-dlya-zhizni/">Где и как искать новые земли, пригодные для жизни (что есть в радиусе 10 парсек)</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/gde-i-kak-iskat-novye-zemli-prigodnye-dlya-zhizni/" title="Где и как искать новые земли, пригодные для жизни (что есть в радиусе 10 парсек)">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/astronovosti-11-feb/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0009.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/news/" rel="category tag">Исследования</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/sciencenews/" rel="category tag">Новости науки</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/photo/" rel="category tag">Фотогалерея</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/astronovosti-11-feb/">Астроновости: астероид Бенну — конструктор для демиурга, мишень размером с галактику, рождение планет у двойных и тройных звезд</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/astronovosti-11-feb/" title="Астроновости: астероид Бенну — конструктор для демиурга, мишень размером с галактику, рождение планет у двойных и тройных звезд">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/god-velikogo-pereloma-2-raskrytie-vselennoj-contd/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0013.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/history/" rel="category tag">Страницы истории</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/photo/" rel="category tag">Фотогалерея</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/god-velikogo-pereloma-2-raskrytie-vselennoj-contd/">Год великого перелома II: раскрытие Вселенной (окончание)</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/god-velikogo-pereloma-2-raskrytie-vselennoj-contd/" title="Год великого перелома II: раскрытие Вселенной (окончание)">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/o-novyh-dokumentalnyh-filmah-ob-einsteine/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0044.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/opinion/" rel="category tag">Мнения</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/history/" rel="category tag">Страницы истории</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/photo/" rel="category tag">Фотогалерея</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/o-novyh-dokumentalnyh-filmah-ob-einsteine/">О новых документальных фильмах об Эйнштейне</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/o-novyh-dokumentalnyh-filmah-ob-einsteine/" title="О новых документальных фильмах об Эйнштейне">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/fizika-mezhdu-strok-uchebnika/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0011.png');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/opinion/" rel="category tag">Мнения</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/edu/study/" rel="category tag">Образование</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/fizika-mezhdu-strok-uchebnika/">Физика: между строк учебника</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/fizika-mezhdu-strok-uchebnika/" title="Физика: между строк учебника">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/muzykalnoe-chuvstvo-ot-neokantianstva-k-fenomenologii-i-obratno/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0049_cr.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/edu/" rel="category tag">Просвещение</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/muzykalnoe-chuvstvo-ot-neokantianstva-k-fenomenologii-i-obratno/">Музыкальное чувство: от неокантианства к феноменологии и обратно</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/muzykalnoe-chuvstvo-ot-neokantianstva-k-fenomenologii-i-obratno/" title="Музыкальное чувство: от неокантианства к феноменологии и обратно">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/svidetel-i-tolko-svidetel-rasskaz-pavla-amnuelya/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/422-0046.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/edu/" rel="category tag">Просвещение</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/svidetel-i-tolko-svidetel-rasskaz-pavla-amnuelya/">Свидетель и только свидетель. Рассказ Павла Амнуэля</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/02/svidetel-i-tolko-svidetel-rasskaz-pavla-amnuelya/" title="Свидетель и только свидетель. Рассказ Павла Амнуэля">11.02.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2025/01/virusy-i-evolyucziya/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/421-0027.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/main/" rel="category tag">Главное</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/interview/" rel="category tag">Интервью</a> <a href="https://www.trv-science.ru/category/news/" rel="category tag">Исследования</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/01/virusy-i-evolyucziya/">Вирусы и эволюция</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2025/01/virusy-i-evolyucziya/" title="Вирусы и эволюция">28.01.2025</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> </div><!-- .row --> </div> <!-- .row gutter-parent-14 --> </section><!-- .widget_featured_post --><section id="custom_html-3" class="widget_text widget widget_custom_html"><div class="textwidget custom-html-widget"><!-- begin of Top100 code --> <script id="top100Counter" type="text/javascript" src="//counter.rambler.ru/top100.jcn?1752865"></script> <noscript> <a rel="nofollow" href="//top100.rambler.ru/navi/1752865/"> <img src="//counter.rambler.ru/top100.cnt?1752865" alt="Rambler's Top100" border="0" /> </a> </noscript> <!-- end of Top100 code --> <!--LiveInternet counter--><script type="text/javascript"><!-- document.write("<a rel='nofollow' href='//www.liveinternet.ru/click' "+ "target=_blank><img src='//counter.yadro.ru/hit?t18.5;r"+ escape(document.referrer)+((typeof(screen)=="undefined")?"": ";s"+screen.width+"*"+screen.height+"*"+(screen.colorDepth? screen.colorDepth:screen.pixelDepth))+";u"+escape(document.URL)+ ";h"+escape(document.title.substring(0,80))+";"+Math.random()+ "' alt='' title='LiveInternet: показано число просмотров за 24"+ " часа, посетителей за 24 часа и за сегодня' "+ "border='0' width='88' height='31'><\/a>") //--></script><!--/LiveInternet--> <!-- Yandex.Metrika informer --> <a href="//metrika.yandex.ru/stat/?id=27777204&from=informer" target="_blank" rel="nofollow"><img src="//bs.yandex.ru/informer/27777204/3_0_ECECECFF_CCCCCCFF_0_pageviews" style="width:88px; height:31px; border:0;" alt="Яндекс.Метрика" title="Яндекс.Метрика: данные за сегодня (просмотры, визиты и уникальные посетители)" onclick="try{Ya.Metrika.informer({i:this,id:27777204,lang:'ru'});return false}catch(e){}"/></a> <!-- /Yandex.Metrika informer --> <!-- Yandex.Metrika counter --> <script type="text/javascript"> (function (d, w, c) { (w[c] = w[c] || []).push(function() { try { w.yaCounter27777204 = new Ya.Metrika({id:27777204, webvisor:true, clickmap:true, trackLinks:true, accurateTrackBounce:true}); } catch(e) { } }); var n = d.getElementsByTagName("script")[0], s = d.createElement("script"), f = function () { n.parentNode.insertBefore(s, n); }; s.type = "text/javascript"; s.async = true; s.src = (d.location.protocol == "https:" ? "https:" : "http:") + "//mc.yandex.ru/metrika/watch.js"; if (w.opera == "[object Opera]") { d.addEventListener("DOMContentLoaded", f, false); } else { f(); } })(document, window, "yandex_metrika_callbacks"); </script> <noscript><div><img src="//mc.yandex.ru/watch/27777204" style="position:absolute; left:-9999px;" alt="" /></div></noscript> <!-- /Yandex.Metrika counter --> </div></section><section id="newscard_recent_posts-36" class="widget newscard-widget-recent-posts"> <h2 class="widget-title">Помощь ТрВ-Наука</h2> <div class="row gutter-parent-14 post-horizontal"> <div class="col-12 second-col"> <div class="row"> <!-- post-boxed --> <div class="col-md-6 post-col"> <div class="post-boxed inlined clearfix"> <div class="post-img-wrap"> <a href="https://www.trv-science.ru/2023/08/dorogie-chitateli/" class="post-img" style="background-image: url('https://www.trv-science.ru/uploads/390-0049.jpg');"></a> </div> <div class="post-content"> <div class="entry-meta category-meta"> <div class="cat-links"><a href="https://www.trv-science.ru/category/popular/" rel="category tag">Внимание!</a></div> </div><!-- .entry-meta --> <h3 class="entry-title"><a href="https://www.trv-science.ru/2023/08/dorogie-chitateli/">Просим поддержать «Троицкий вариант» необременительным пожертвованием. Это можно сделать разными способами через форму агрегатора ЮMoney или прямым банковским переводом по реквизитам</a></h3> <div class="entry-meta"> <div class="date"><a href="https://www.trv-science.ru/2023/08/dorogie-chitateli/" title="Просим поддержать «Троицкий вариант» необременительным пожертвованием. Это можно сделать разными способами через форму агрегатора ЮMoney или прямым банковским переводом по реквизитам">11.08.2023</a> </div> <div class="by-author vcard author"><a href="https://www.trv-science.ru/author/editor/">trv-science.ru</a> </div> </div> </div> </div><!-- .post-boxed --> </div><!-- .col-md-6 .post-col --> </div><!-- .row --> </div> <!-- .row gutter-parent-14 --> </section><!-- .widget_featured_post --> </div><!-- .sticky-sidebar --> </aside><!-- #secondary --> </div><!-- row --> </div><!-- .container --> </div><!-- #content .site-content--> <footer id="colophon" class="site-footer" role="contentinfo"> <div class="site-info"> <div class="container"> <div class="row"> <div class="col-lg-auto order-lg-2 ml-auto"> <div class="social-profiles"> <ul class="clearfix"> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://twitter.com/trvscience"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://vk.com/trvscience"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://telegram.me/trvscience"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://www.youtube.com/channel/UCwAVYR-BmFt1bCyCA68Tbbg"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="https://rutube.ru/channel/36379070/"></a></li> <li><a target="_blank" rel="nofollow" href="/feed/"></a></li> </ul> </div> </div> <div class="copyright col-lg order-lg-1 text-lg-left"> <div class="theme-link"> Copyright © 2025 <a href="https://www.trv-science.ru/" title="Троицкий вариант — Наука" >Троицкий вариант — Наука</a></div><div class="privacy-link"><a class="privacy-policy-link" href="https://www.trv-science.ru/privacy/" rel="privacy-policy">Политика в сфере обработки персональных данных (политика конфиденциальности)</a></div> </div><!-- .copyright --> </div><!-- .row --> </div><!-- .container --> </div><!-- .site-info --> </footer><!-- #colophon --> <div class="back-to-top"><a title="Go to Top" href="#masthead"></a></div> </div><!-- #page --> <span id='wpdUserContentInfoAnchor' style='display:none;' rel='#wpdUserContentInfo' data-wpd-lity>wpDiscuz</span><div id='wpdUserContentInfo' style='overflow:auto;background:#FDFDF6;padding:20px;width:600px;max-width:100%;border-radius:6px;' class='lity-hide'></div><div id='wpd-editor-source-code-wrapper-bg'></div><div id='wpd-editor-source-code-wrapper'><textarea id='wpd-editor-source-code'></textarea><button id='wpd-insert-source-code'>Insert</button><input type='hidden' id='wpd-editor-uid' /></div> <script type='text/javascript'> (function () { var c = document.body.className; c = c.replace(/woocommerce-no-js/, 'woocommerce-js'); document.body.className = c; })(); </script> <script type="text/javascript" src="https://static.yoomoney.ru/checkout-client/checkout-widget.js?ver=2.11.0" id="yookassa-widget-js"></script> <script type="text/javascript" id="wp-postratings-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var ratingsL10n = {"plugin_url":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-content\/plugins\/wp-postratings","ajax_url":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-admin\/admin-ajax.php","text_wait":"\u041f\u043e\u0436\u0430\u043b\u0443\u0439\u0441\u0442\u0430, \u043d\u0435 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u0443\u0439\u0442\u0435 \u0437\u0430 \u043d\u0435\u0441\u043a\u043e\u043b\u044c\u043a\u043e \u0437\u0430\u043f\u0438\u0441\u0435\u0439 \u043e\u0434\u043d\u043e\u0432\u0440\u0435\u043c\u0435\u043d\u043d\u043e.","image":"stars_crystal","image_ext":"gif","max":"5","show_loading":"1","show_fading":"1","custom":"0"}; var ratings_mouseover_image=new Image();ratings_mouseover_image.src="https://www.trv-science.ru/wp-content/plugins/wp-postratings/images/stars_crystal/rating_over.gif";; /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" id="wpdiscuz-combo-js-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var wpdiscuzAjaxObj = {"wc_hide_replies_text":"\u0421\u043f\u0440\u044f\u0442\u0430\u0442\u044c \u043e\u0442\u0432\u0435\u0442\u044b","wc_show_replies_text":"\u041f\u0440\u043e\u0441\u043c\u043e\u0442\u0440 \u043e\u0442\u0432\u0435\u0442\u043e\u0432","wc_msg_required_fields":"\u0417\u0430\u043f\u043e\u043b\u043d\u0438\u0442\u0435 \u043d\u0435\u043e\u0431\u0445\u043e\u0434\u0438\u043c\u044b\u0435 \u043f\u043e\u043b\u044f","wc_invalid_field":"\u041d\u0435\u043a\u043e\u0442\u043e\u0440\u044b\u0435 \u043f\u043e\u043b\u044f \u0437\u0430\u043f\u043e\u043b\u043d\u0435\u043d\u044b \u043d\u0435\u0432\u0435\u0440\u043d\u043e","wc_error_empty_text":"\u043f\u043e\u0436\u0430\u043b\u0443\u0439\u0441\u0442\u0430, \u0437\u0430\u043f\u043e\u043b\u043d\u0438\u0442\u0435 \u044d\u0442\u043e \u043f\u043e\u043b\u0435, \u0447\u0442\u043e\u0431\u044b \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0438\u0440\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c","wc_error_url_text":"URL \u043d\u0435\u0434\u0435\u0439\u0441\u0442\u0432\u0438\u0442\u0435\u043b\u044c\u043d\u044b\u0439","wc_error_email_text":"\u0430\u0434\u0440\u0435\u0441 \u044d\u043b\u0435\u043a\u0442\u0440\u043e\u043d\u043d\u043e\u0439 \u043f\u043e\u0447\u0442\u044b \u043d\u0435\u0432\u0435\u0440\u0435\u043d","wc_invalid_captcha":"\u041d\u0435\u0432\u0435\u0440\u043d\u043e \u0432\u0432\u0435\u0434\u0435\u043d \u043a\u043e\u0434","wc_login_to_vote":"\u0412\u044b \u0434\u043e\u043b\u0436\u043d\u044b \u0432\u043e\u0439\u0442\u0438, \u0447\u0442\u043e\u0431\u044b \u043f\u0440\u043e\u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c","wc_deny_voting_from_same_ip":"\u0412\u044b \u043d\u0435 \u043c\u043e\u0436\u0435\u0442\u0435 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c \u0437\u0430 \u044d\u0442\u043e\u0442 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439","wc_self_vote":"\u0412\u044b \u043d\u0435 \u043c\u043e\u0436\u0435\u0442\u0435 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c \u0437\u0430 \u0441\u0432\u043e\u0439 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439","wc_vote_only_one_time":"\u0412\u044b \u0443\u0436\u0435 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u043b\u0438 \u0437\u0430 \u044d\u0442\u043e\u0442 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439","wc_voting_error":"\u041e\u0448\u0438\u0431\u043a\u0430 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u043d\u0438\u044f","wc_banned_user":"You are banned","wc_comment_edit_not_possible":"\u0418\u0437\u0432\u0438\u043d\u0438\u0442\u0435, \u043d\u043e \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439 \u0443\u0436\u0435 \u043d\u0435\u043b\u044c\u0437\u044f \u043e\u0431\u043d\u043e\u0432\u0438\u0442\u044c","wc_comment_not_updated":"\u0418\u0437\u0432\u0438\u043d\u0438\u0442\u0435, \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439 \u043d\u0435 \u0431\u044b\u043b \u043e\u0431\u043d\u043e\u0432\u043b\u0435\u043d","wc_comment_not_edited":"\u0412\u044b \u043d\u0435 \u0441\u0434\u0435\u043b\u0430\u043b\u0438 \u043d\u0438\u043a\u0430\u043a\u0438\u0445 \u0438\u0437\u043c\u0435\u043d\u0435\u043d\u0438\u0439","wc_msg_input_min_length":"\u0412\u0432\u0435\u0434\u0435\u043d\u043d\u044b\u0439 \u0442\u0435\u043a\u0441\u0442 \u0441\u043b\u0438\u0448\u043a\u043e\u043c \u043a\u043e\u0440\u043e\u0442\u043a\u0438\u0439","wc_msg_input_max_length":"\u0412\u0432\u0435\u0434\u0435\u043d\u043d\u044b\u0439 \u0442\u0435\u043a\u0441\u0442 \u0441\u043b\u0438\u0448\u043a\u043e\u043c \u0434\u043b\u0438\u043d\u043d\u044b\u0439","wc_spoiler_title":"\u041d\u0430\u0437\u0432\u0430\u043d\u0438\u0435 \u0441\u043f\u043e\u0439\u043b\u0435\u0440\u0430","wc_cannot_rate_again":"\u0412\u044b \u043d\u0435 \u043c\u043e\u0436\u0435\u0442\u0435 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c \u0441\u043d\u043e\u0432\u0430","wc_not_allowed_to_rate":"\u0412\u044b \u043d\u0435 \u043c\u043e\u0436\u0435\u0442\u0435 \u0433\u043e\u043b\u043e\u0441\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c \u0437\u0434\u0435\u0441\u044c","wc_confirm_rate_edit":"Are you sure you want to edit your rate?","wc_follow_user":"\u041f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u0430\u0442\u044c\u0441\u044f \u043d\u0430 \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u043f\u043e\u043b\u044c\u0437\u043e\u0432\u0430\u0442\u0435\u043b\u044f","wc_unfollow_user":"\u041e\u0442\u043f\u0438\u0441\u0430\u0442\u044c\u0441\u044f \u043e\u0442 \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u043f\u043e\u043b\u044c\u0437\u043e\u0432\u0430\u0442\u0435\u043b\u044f","wc_follow_success":"\u0412\u044b \u043d\u0430\u0447\u0430\u043b\u0438 \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u043a\u0443 \u043d\u0430 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0438 \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u0430\u0432\u0442\u043e\u0440\u0430","wc_follow_canceled":"\u0412\u044b \u043e\u0441\u0442\u0430\u043d\u043e\u0432\u0438\u043b\u0438 \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u043a\u0443 \u043d\u0430 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0438 \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u0430\u0432\u0442\u043e\u0440\u0430","wc_follow_email_confirm":"\u041f\u043e\u0436\u0430\u043b\u0443\u0439\u0441\u0442\u0430, \u043f\u0440\u043e\u0432\u0435\u0440\u044c\u0442\u0435 \u0432\u0430\u0448 email \u0438 \u043f\u043e\u0434\u0442\u0432\u0435\u0440\u0434\u0438\u0442\u0435 \u0437\u0430\u043f\u0440\u043e\u0441 \u043d\u0430 \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u043a\u0443.","wc_follow_email_confirm_fail":"\u0418\u0437\u0432\u0438\u043d\u0438\u0442\u0435, \u043c\u044b \u043d\u0435 \u043c\u043e\u0436\u0435\u043c \u043f\u0440\u0438\u0441\u043b\u0430\u0442\u044c \u043f\u0438\u0441\u044c\u043c\u043e \u043f\u043e\u0434\u0442\u0432\u0435\u0440\u0436\u0434\u0435\u043d\u0438\u044f.","wc_follow_login_to_follow":"\u041f\u043e\u0436\u0430\u043b\u0443\u0439\u0441\u0442\u0430, \u0432\u043e\u0439\u0434\u0438\u0442\u0435 \u0447\u0442\u043e\u0431\u044b \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u044b\u0432\u0430\u0442\u044c\u0441\u044f \u043d\u0430 \u043f\u043e\u043b\u044c\u0437\u043e\u0432\u0430\u0442\u0435\u043b\u0435\u0439.","wc_follow_impossible":"\u041d\u0430\u043c \u0436\u0430\u043b\u044c, \u043d\u043e \u0432\u044b \u043d\u0435 \u043c\u043e\u0436\u0435\u0442\u0435 \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u0430\u0442\u044c\u0441\u044f \u043d\u0430 \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u043f\u043e\u043b\u044c\u0437\u043e\u0432\u0430\u0442\u0435\u043b\u044f.","wc_follow_not_added":"\u041d\u0435 \u043f\u043e\u043b\u0443\u0447\u0438\u043b\u043e\u0441\u044c \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u0430\u0442\u044c\u0441\u044f. \u041f\u043e\u0436\u0430\u043b\u0443\u0439\u0441\u0442\u0430, \u043f\u043e\u043f\u0440\u043e\u0431\u0443\u0439\u0442\u0435 \u043f\u043e\u0437\u0436\u0435.","is_user_logged_in":"","commentListLoadType":"0","commentListUpdateType":"1","commentListUpdateTimer":"30","liveUpdateGuests":"0","wordpressThreadCommentsDepth":"10","wordpressIsPaginate":"1","commentTextMaxLength":"7000","replyTextMaxLength":"0","commentTextMinLength":"2","replyTextMinLength":"1","storeCommenterData":"100000","socialLoginAgreementCheckbox":"0","enableFbLogin":"0","fbUseOAuth2":"0","enableFbShare":"0","facebookAppID":"546532369187168","facebookUseOAuth2":"0","enableGoogleLogin":"0","googleClientID":"","googleClientSecret":"","cookiehash":"d4f56d75b7546f7acde4bb81f42ff6f2","isLoadOnlyParentComments":"0","scrollToComment":"1","commentFormView":"collapsed","enableDropAnimation":"1","isNativeAjaxEnabled":"1","userInteractionCheck":"1","enableBubble":"0","bubbleLiveUpdate":"0","bubbleHintTimeout":"45","bubbleHintHideTimeout":"10","cookieHideBubbleHint":"wpdiscuz_hide_bubble_hint","bubbleHintShowOnce":"1","bubbleHintCookieExpires":"7","bubbleShowNewCommentMessage":"1","bubbleLocation":"content_left","firstLoadWithAjax":"2","wc_copied_to_clipboard":"\u041a\u043e\u043f\u0438\u0440\u043e\u0432\u0430\u0442\u044c \u0432 \u0431\u0443\u0444\u0435\u0440 \u043e\u0431\u043c\u0435\u043d\u0430","inlineFeedbackAttractionType":"blink","loadRichEditor":"1","wpDiscuzReCaptchaSK":"","wpDiscuzReCaptchaTheme":"light","wpDiscuzReCaptchaVersion":"2.0","wc_captcha_show_for_guest":"0","wc_captcha_show_for_members":"0","wpDiscuzIsShowOnSubscribeForm":"0","wmuEnabled":"1","wmuInput":"wmu_files","wmuMaxFileCount":"1","wmuMaxFileSize":"1048576","wmuPostMaxSize":"125829120","wmuIsLightbox":"1","wmuMimeTypes":{"jpg":"image\/jpeg","jpeg":"image\/jpeg","jpe":"image\/jpeg","gif":"image\/gif","png":"image\/png"},"wmuPhraseConfirmDelete":"\u0412\u044b \u0443\u0432\u0435\u0440\u0435\u043d\u044b, \u0447\u0442\u043e \u0445\u043e\u0442\u0438\u0442\u0435 \u0443\u0434\u0430\u043b\u0438\u0442\u044c \u044d\u0442\u043e \u0432\u043b\u043e\u0436\u0435\u043d\u0438\u0435?","wmuPhraseNotAllowedFile":"\u041d\u0435 \u0440\u0430\u0437\u0440\u0435\u0448\u0435\u043d\u043d\u044b\u0439 \u0442\u0438\u043f \u0444\u0430\u0439\u043b\u0430","wmuPhraseMaxFileCount":"\u041f\u0440\u0435\u0432\u044b\u0448\u0435\u043d\u043e \u043c\u0430\u043a\u0441\u0438\u043c\u0430\u043b\u044c\u043d\u043e\u0435 \u0447\u0438\u0441\u043b\u043e \u0437\u0430\u0433\u0440\u0443\u0436\u0430\u0435\u043c\u044b\u0445 \u0444\u0430\u0439\u043b\u043e\u0432 1","wmuPhraseMaxFileSize":"\u041f\u0440\u0435\u0432\u044b\u0448\u0435\u043d \u043c\u0430\u043a\u0441\u0438\u043c\u0430\u043b\u044c\u043d\u044b\u0439 \u0440\u0430\u0437\u043c\u0435\u0440 \u0444\u0430\u0439\u043b\u0430 1MB","wmuPhrasePostMaxSize":"\u041f\u0440\u0435\u0432\u044b\u0448\u0435\u043d \u043c\u0430\u043a\u0441\u0438\u043c\u0430\u043b\u044c\u043d\u044b\u0439 \u0440\u0430\u0437\u043c\u0435\u0440 \u0441\u043e\u043e\u0431\u0449\u0435\u043d\u0438\u044f 120MB","wmuPhraseDoingUpload":"Uploading in progress! Please wait.","msgEmptyFile":"File is empty. Please upload something more substantial. This error could also be caused by uploads being disabled in your php.ini or by post_max_size being defined as smaller than upload_max_filesize in php.ini.","msgPostIdNotExists":"ID \u0437\u0430\u043f\u0438\u0441\u0438 \u043d\u0435 \u0441\u0443\u0449\u0435\u0441\u0442\u0432\u0443\u0435\u0442","msgUploadingNotAllowed":"\u0418\u0437\u0432\u0438\u043d\u0438\u0442\u0435, \u0437\u0430\u0433\u0440\u0443\u0437\u043a\u0430 \u0434\u043b\u044f \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u043f\u043e\u0441\u0442\u0430 \u0437\u0430\u043f\u0440\u0435\u0449\u0435\u043d\u0430","msgPermissionDenied":"\u0423 \u0432\u0430\u0441 \u043d\u0435\u0434\u043e\u0441\u0442\u0430\u0442\u043e\u0447\u043d\u043e \u043f\u0440\u0430\u0432 \u0434\u043b\u044f \u0432\u044b\u043f\u043e\u043b\u043d\u0435\u043d\u0438\u044f \u044d\u0442\u043e\u0433\u043e \u0434\u0435\u0439\u0441\u0442\u0432\u0438\u044f","wmuKeyImages":"images","wmuSingleImageWidth":"auto","wmuSingleImageHeight":"200","previewTemplate":"<div class=\"wmu-preview [PREVIEW_TYPE_CLASS]\" title=\"[PREVIEW_TITLE]\" data-wmu-type=\"[PREVIEW_TYPE]\" data-wmu-attachment=\"[PREVIEW_ID]\">\r\n <div class=\"wmu-preview-remove\">\r\n <img class=\"wmu-preview-img\" src=\"[PREVIEW_ICON]\">\r\n <div class=\"wmu-file-name\">[PREVIEW_FILENAME]<\/div>\r\n<!-- <div class=\"wmu-delete\">\u00a0<\/div>-->\r\n <\/div>\r\n<\/div>\r\n","isUserRated":"0","version":"7.6.28","wc_post_id":"441853","isCookiesEnabled":"1","loadLastCommentId":"1243906","dataFilterCallbacks":[],"phraseFilters":[],"scrollSize":"32","is_email_field_required":"1","url":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-admin\/admin-ajax.php","customAjaxUrl":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-content\/plugins\/wpdiscuz\/utils\/ajax\/wpdiscuz-ajax.php","bubbleUpdateUrl":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-json\/wpdiscuz\/v1\/update","restNonce":"2a5e5488ed","is_rate_editable":"0","menu_icon":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-content\/plugins\/wpdiscuz\/assets\/img\/plugin-icon\/wpdiscuz-svg.svg","menu_icon_hover":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-content\/plugins\/wpdiscuz\/assets\/img\/plugin-icon\/wpdiscuz-svg_hover.svg"}; var wpdiscuzUCObj = {"msgConfirmDeleteComment":"\u0412\u044b \u0445\u043e\u0442\u0438\u0442\u0435 \u0443\u0434\u0430\u043b\u0438\u0442\u044c \u044d\u0442\u043e\u0442 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439?","msgConfirmCancelSubscription":"\u0412\u044b \u0445\u043e\u0442\u0438\u0442\u0435 \u043e\u0442\u043c\u0435\u043d\u0438\u0442\u044c \u044d\u0442\u0443 \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u043a\u0443?","msgConfirmCancelFollow":"\u0412\u044b \u0443\u0432\u0435\u0440\u0435\u043d\u044b \u0447\u0442\u043e \u0445\u043e\u0442\u0438\u0442\u0435 \u043e\u0442\u043c\u0435\u043d\u0438\u0442\u044c \u044d\u0442\u0443 \u043f\u043e\u0434\u043f\u0438\u0441\u043a\u0443?","additionalTab":"0"}; /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" id="wpdiscuz-combo-js-js-before"> /* <![CDATA[ */ var wpdiscuzEditorOptions = { modules: { toolbar: "", counter: { uniqueID: "", commentmaxcount : 7000, replymaxcount : 0, commentmincount : 2, replymincount : 1, }, }, wc_be_the_first_text: "\u041e\u0441\u0442\u0430\u0432\u044c\u0442\u0435 \u043f\u0435\u0440\u0432\u044b\u0439 \u043a\u043e\u043c\u043c\u0435\u043d\u0442\u0430\u0440\u0438\u0439!", wc_comment_join_text: "\u041f\u0440\u0438\u0441\u043e\u0435\u0434\u0438\u043d\u0438\u0442\u044c\u0441\u044f \u043a \u043e\u0431\u0441\u0443\u0436\u0434\u0435\u043d\u0438\u044e", theme: 'snow', debug: 'error' }; /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" id="wc-order-attribution-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var wc_order_attribution = {"params":{"lifetime":1.0000000000000001e-5,"session":30,"base64":false,"ajaxurl":"https:\/\/www.trv-science.ru\/wp-admin\/admin-ajax.php","prefix":"wc_order_attribution_","allowTracking":true},"fields":{"source_type":"current.typ","referrer":"current_add.rf","utm_campaign":"current.cmp","utm_source":"current.src","utm_medium":"current.mdm","utm_content":"current.cnt","utm_id":"current.id","utm_term":"current.trm","utm_source_platform":"current.plt","utm_creative_format":"current.fmt","utm_marketing_tactic":"current.tct","session_entry":"current_add.ep","session_start_time":"current_add.fd","session_pages":"session.pgs","session_count":"udata.vst","user_agent":"udata.uag"}}; /* ]]> */ </script> <script defer src="https://www.trv-science.ru/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_296df0a00c0108a881ec28c92bbfe93e.js"></script></body> </html>