CINXE.COM
Luj XIV. - Hrvatska enciklopedija
<!DOCTYPE html> <html lang="hr"> <head> <meta charset="utf-8" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /> <title>Luj XIV. - Hrvatska enciklopedija</title> <link rel="stylesheet" href="/lib/bootstrap/dist/css/bootstrap.min.css" /> <link rel="stylesheet" href="/css/site.css?v=aloXpnyJZY1CI82ecVYHMjJxHCRd1QASDdrJLGGVljo" /> <link rel="stylesheet" href="/css/edicija.css?v=nWB4zkqd6uP2jryLevXrveaQ9lLnQcuk6Shqr9-ZuG8" /> <link rel="stylesheet" href="/Enciklopedija.styles.css?v=FqXpQdF1a2Rla5RbDuOH-XQm3ENGUuk1Lvq1h6OEFyI" /> <script src="https://polyfill.io/v3/polyfill.min.js?features=es6"></script> <script id="MathJax-script" async src="https://cdn.jsdelivr.net/npm/mathjax@3.0.1/es5/tex-mml-chtml.js"></script> <link href="/lib/lightbox2/css/lightbox.min.css" rel="stylesheet" /> <script src="/lib/jquery/jquery.min.js"></script> <script src="/lib/jqueryui/jquery-ui.min.js"></script> <link href="/lib/jqueryui/themes/base/jquery-ui.min.css" rel="stylesheet" /> <link href="/lib/jqueryui/themes/base/theme.min.css" rel="stylesheet" /> <!-- Google tag (gtag.js) --> <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=G-EEL30DJPVS"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag() { dataLayer.push(arguments); } gtag('js', new Date()); gtag('config', 'G-EEL30DJPVS'); </script> </head> <body> <header b-5bzbccjy93> <div b-5bzbccjy93> <div b-5bzbccjy93 class="container p-4 text-center"> <a class="mx-auto" href="/"><img src="/images/HeLogo.png" /><img style="height:4.8em" src="/images/hrvalskaenciklopedijatitle.png" /></a> </div> <nav b-5bzbccjy93 class="navbar navbar-light bg-white border-bottom box-shadow pb-4 mb-4 d-print-none"> <div b-5bzbccjy93 class="container col-lg-auto d-block"> <form method="get" class="container text-center" action="/Abecedarij"> <div b-5bzbccjy93 class="nav-item input-group col-centered " id="trazilica"> <input b-5bzbccjy93 type="search" placeholder="Traži..." name="q" class="search form-control" id="natuknica"> <button b-5bzbccjy93 type="submit" class="btn btn-outline-secondary btn-edicija" title="Traži"> <svg b-5bzbccjy93 xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="18" height="18" fill="currentColor" class="bi bi-search"> <path b-5bzbccjy93 d="M11.742 10.344a6.5 6.5 0 1 0-1.397 1.398h-.001c.03.04.062.078.098.115l3.85 3.85a1 1 0 0 0 1.415-1.414l-3.85-3.85a1.007 1.007 0 0 0-.115-.1zM12 6.5a5.5 5.5 0 1 1-11 0 5.5 5.5 0 0 1 11 0z" /> </svg> </button> <button b-5bzbccjy93 class="navbar-toggler ms-2" title="search" type="button" data-bs-toggle="offcanvas" data-bs-target="#offcanvasNavbar" aria-controls="offcanvasNavbar"> <span b-5bzbccjy93 class="navbar-toggler-icon"></span> </button> </div> </form> <div b-5bzbccjy93 class="offcanvas offcanvas-end" tabindex="-1" id="offcanvasNavbar" aria-labelledby="offcanvasNavbarLabel"> <div b-5bzbccjy93 class="offcanvas-header"> <h5 b-5bzbccjy93 class="offcanvas-title" id="offcanvasNavbarLabel">O enciklopediji</h5> <button b-5bzbccjy93 type="button" class="btn-close" data-bs-dismiss="offcanvas" aria-label="Close"></button> </div> <div b-5bzbccjy93 class="offcanvas-body"> <ul b-5bzbccjy93 class="navbar-nav justify-content-end flex-grow-1 pe-3"> <li b-5bzbccjy93 class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/Impresum">Impresum</a> </li> <li b-5bzbccjy93 class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/Predgovor">Predgovor</a> </li> <li b-5bzbccjy93 class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/Upute">Upute</a> </li> <li b-5bzbccjy93 class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/UvjetiKoristenja">Uvjeti korištenja</a> </li> </ul> <h5 b-5bzbccjy93 class="pt-4"> Kontakt </h5> <p b-5bzbccjy93> <a b-5bzbccjy93 href="http://www.lzmk.hr">Leksikografski zavod Miroslav Krleža</a><br b-5bzbccjy93 /> Frankopanska 26, Zagreb<br b-5bzbccjy93 /> tel.: +385 1 4800 332<br b-5bzbccjy93 /> tel.: +385 1 4800 392<br b-5bzbccjy93 /> fax.: +385 1 4800 399<br b-5bzbccjy93 /> </p> <p b-5bzbccjy93> <a b-5bzbccjy93 href="mailto:urednistvoHE@lzmk.hr">urednistvoHE@lzmk.hr</a> </p> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> <div b-5bzbccjy93 class="container clearfix"> <main b-5bzbccjy93 role="main" class="pb-3"> <form method="post"> <input type="hidden" id="hfAlias" name="AliasId" /> <div class="container"> <h1 style="display:inline-block"><a href="#clanak">Luj XIV.</a></h1> <span class="d-print-none ps-3"> <a class="text-edicija" href="/Abecedarij?q=Luj XIV.">traži dalje ...</a></span> </div> <div class="container"> <div class="struke card bg-light"> <div><b>struka(e):</b> povijest, opća | likovne umjetnosti</div> </div> <div> <div class="poglavlja card"> <div class="litem p1"><a href="#poglavlje1">Luj XIV., stil</a> </div> </div> </div> <div class="mediabox"> <div class="infobox card bg-light"> <div class="card-title"><b>Luj XIV.</b></div><div class="card-text">francuski kralj od 1643<br />Rođen(a): Saint Germain-en-Laye, 5. IX. 1638.<br />Umr(la)o: Versailles, 1. IX. 1715.<br /></div> </div> <div class="ilustracije card bg-light"> <figure clas="figure"><a data-lightbox="galerija" data-title="LUJ XIV." href="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1389.jpg"><img src="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1389.jpg" " class="figure-img img-thumbnail rounded" alt="ilustracija" /></a><figcaption class="figure-caption">LUJ XIV.<br /></figure><figure clas="figure"><a data-lightbox="galerija" data-title="LUJ XIV., stil – srebrni vrč" href="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1427.jpg"><img src="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1427.jpg" " class="figure-img img-thumbnail rounded" alt="ilustracija" /></a><figcaption class="figure-caption">LUJ XIV., stil – srebrni vrč<br /></figure><figure clas="figure"><a data-lightbox="galerija" data-title="LUJ XIV., stil – vaza u parku dvorca Versailles" href="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1430.jpg"><img src="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1430.jpg" " class="figure-img img-thumbnail rounded" alt="ilustracija" /></a><figcaption class="figure-caption">LUJ XIV., stil – vaza u parku dvorca Versailles<br /></figure><figure clas="figure"><a data-lightbox="galerija" data-title="LUJ XIV., stil – Versailles, dvorac i park" href="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1423.jpg"><img src="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1423.jpg" " class="figure-img img-thumbnail rounded" alt="ilustracija" /></a><figcaption class="figure-caption">LUJ XIV., stil – Versailles, dvorac i park<br /></figure><figure clas="figure"><a data-lightbox="galerija" data-title="LUJ XIV., stil – Versailles, kraljevska soba" href="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1422.jpg"><img src="https://enciklopedija.hr/slike/he/slike/HE6_1422.jpg" " class="figure-img img-thumbnail rounded" alt="ilustracija" /></a><figcaption class="figure-caption">LUJ XIV., stil – Versailles, kraljevska soba<br /></figure> </div> </div> <div class="clanak"> <a name="clanak"></a> <div><p><span style="color: #8b2323"><b>Luj XIV.</b></span> (zvan <span style="color: #000080"><b>Bogomdani, Veliki</b></span> i <span style="color: #000080"><b>Kralj Sunce</b></span>), <nac>francuski</nac> <dj>kralj od 1643</dj> (<mr>Saint Germain-en-Laye</mr>, <dr>5. IX. 1638</dr> – <sm>Versailles</sm>, <ds>1. IX. 1715</ds>). Sin Luja XIII. Za njegove malodobnosti bila je regentkinja njegova majka Ana Austrijska, a stvarnu vlast imao je do svoje smrti (1661) kardinal J. Mazarin. Protiv Ane i Mazarina digla se Fronda, koju je Mazarin ugušio 1653. Westfalskim mirom 1648. Francuska je dobila austrijski dio Alzasa i učvrstila se kao vodeća europska sila. Taj status potvrdila je Pirenejskim mirom (1659), kojim je Španjolska prepustila Francuskoj osporavani Roussillon i Artois. Nakon Mazarinove smrti Luj XIV. je vladao apsolutistički, a društveni i politički život Francuske vrtio se oko kraljeve osobe. Francuska je postala uzorom ostalim monarhijama, kao država sređene uprave, uspješne vanjske politike i procvata kulture <span style="color: #000000"><i>(Grand siècle).</i></span> Kralj se okružio sposobnim suradnicima, od kojih su neki bili građanskog podrijetla. Merkantilist J.-B. Colbert uredio je financije, razvijao industriju i trgovinu, izgradio trgovačku i ratnu flotu, osnovao kolonije; F. M. Le Tellier Louvois organizirao je vojsku, a Huges de Lionne diplomatsku službu. U vanjskoj politici Luj XIV. je nastojao domoći se španjolske krune, zbog čega se zapleo u dugotrajne ratove, koje je vodio u četiri faze (Devolucijski rat 1667–68; Nizozemski rat 1672–78; francuska invazija na španjolsku Nizozemsku 1680–97. i Rat za španjolsku baštinu 1701–14). Ratovi su potaknuli udruživanje protivnika u Veliku alijansu (1689., 1701), što je dovelo do slabljenja francuskog položaja i napuštanja osvojenih teritorija. Ratovi su doveli i do golema državnog duga (2 mlrd. livara) pa je potkraj Lujeve vladavine Francuska bila na rubu bankrota. Kraljev apsolutizam dolazio je do izražaja na svim područjima: ukinuo je samoupravu općina i pokrajina, sudove je podložio svojoj kontroli, jansenizam je likvidirao, a hugenote oštro progonio <span style="color: #000000"><i>(dragonade),</i></span> tako da se 200 000 hugenota iselilo iz Francuske u susjedne zemlje. Katoličku crkvu stavio je pod svoju kontrolu te uspostavio Galikansku crkvu (1682), zbog čega je došao u sukob s Vatikanom. Deviza <span style="color: #000000"><i>L’État c’est moi</i></span> (država to sam ja), koja mu se pripisuje, dobro opisuje njegovu vladavinu. Njegove ljubavnice L. de La Vallière, a os. Madame de Montespan i Madame de Maintenon (kojom se tajno oženio nakon kraljičine smrti), utjecale su na nj i u političkim stvarima. Reforme su nailazile na otpor pa je tijekom njegove vladavine izbilo više pobuna. (→ <span style="color: #000000"><span style="font-variant: small-caps"><a href="https://www.enciklopedija.hr/clanak/kamizari">kamizari</a></span></span>)</p><p><span style="color: #000000"><h2><a name="poglavlje1"></a>Luj XIV., stil</h2>Luj XIV., stil, </b></i></span> oblikovao se u Francuskoj za vladavine kralja Luja XIV. U okviru koncepcije razvijenoga baroka teži za monumentalnošću i primjenom klasičnih antičkih elemenata. Njegovo je glavno ostvarenje u graditeljstvu dvorac Versailles nedaleko od Pariza, simbol apsolutističke i centralističke monarhije. Gradnju Versaillesa započeo je 1661. L. Le Vau, a konačan oblik dao mu je J. Mansart-Hardouin. Arhitektura Versaillesa i njegovi raskošni interijeri bili su uzor ostalim realizacijama toga stila. Golem park, koji je njegov sastavni dio i prototip geometrijski koncipiranoga tzv. francuskoga parka, osnovao je A. Le Nôtre. Glavni slikar i dekorater toga razdoblja bio je Ch. Le Brun (utemeljitelj Kraljevske akademije – Académie Royale). Interijeri građevina bogato su urešeni slikarskim i kiparskim radovima, mramorom, radovima u štuku i kovini, zrcalima te tapiserijama. Namještaj je masivan i jednostavna oblika izrađen od skupocjena drva i urešen reljefima i ornamentima od kovine te bogato intarziran kornjačevinom, bjelokosti, sedefom i sl. (veliki naslonjači, kreveti s baldahinima, stolovi s mramornim pločama). Glavni majstor pokućstva bio je ebanist A. Ch. Boulle, a takav način urešavanja prozvan je po njemu <span style="color: #000000"><i>boulle</i></span>.</p> </div> </div> </div> <div class="container citiranje"> Citiranje: <p> Luj XIV.. <i>Hrvatska enciklopedija</i>, <i>mrežno izdanje.</i> Leksikografski zavod Miroslav Krleža, 2013. – 2024. Pristupljeno 25.11.2024. <https://www.enciklopedija.hr/clanak/luj-xiv>. </p> </div> <div class="container d-print-none"></div> <div class="container d-print-none"> <button type="button" class="btn btn-secondary" data-bs-toggle="modal" data-bs-target="#mkomentar">Komentar</button> </div> <div class="modal fade" tabindex="-1" id="mkomentar"> <div class="modal-dialog modal-dialog-centered"> <div class="modal-content"> <div class="modal-header"> <h5 class="modal-title">Unesite komentar</h5> <button type="button" class="btn-close" data-bs-dismiss="modal" aria-label="Close"></button> </div> <div class="modal-body"> Komentar: <textarea style="width:100%; height:300px" id="taKomentar" name="taKomentar"></textarea> Potpis: <input type="text" style="width:100%" id="taPotpis" name="taPotpis" /input> </div> <div class="modal-footer"> <button type="button" class="btn btn-secondary" data-bs-dismiss="modal">Zatvori</button> <button type="submit" class="btn btn-primary" title="Snimi" value="Snimi" formaction="/Clanak/luj-xiv?handler=ButtonSnimi">Pošalji</button> </div> </div> </div> </div> <br /> <input name="__RequestVerificationToken" type="hidden" value="CfDJ8AafmPaswmdEooPiIBQpxHCZ9MG_nNY2PbxC1frHA5XAsR_8IuIGo6cExxjaH5XdCA8zjG7xa3a5JNSljhyN5igz5uVAGhLbVYgyYqwTgehq3YSlGEdLWpD0tx03BfgHAubAHgCv51ngu2lh1c6DzUw" /></form> <script src="/lib/lightbox2/js/lightbox.min.js"></script> <script> lightbox.option({ 'resizeDuration': 200, 'wrapAround': false, 'albumLabel': "slika %1 od %2" }) </script> </main> </div> <div b-5bzbccjy93> <div id="cookieConsent" class="alert alert-info alert-dismissible fade show fixed-bottom" role="alert"> <div class="container"> Naše web stranice koriste kolačiće kako bi Vam omogućili najbolje korisničko iskustvo, za analizu prometa i korištenje društvenih mreža. <a href="/UvjetiKoristenja">Doznaj više.</a> </div> <div class="d-grid gap-2 d-md-flex justify-content-md-end"> <button type="button" class="btn btn-secondary accept-policy me-md-2" data-dismiss="alert" aria-label="Close" data-cookie-string=".AspNet.Consent=yes; expires=Tue, 25 Nov 2025 04:26:28 GMT; path=/; secure; samesite=none">Prihvati</button> </div> </div> <script> (function () { var button = document.querySelector("#cookieConsent button[data-cookie-string]"); button.addEventListener("click", function (event) { document.cookie = button.dataset.cookieString; $("#cookieConsent").hide(); }, false); })(); </script> </div> <footer b-5bzbccjy93 class="border-top footer text-muted" id="myFooter"> <div b-5bzbccjy93 class="container text-center"> <img style="height:48px; vertical-align:text-top;" src="/images/lzmklogo.png" /> </div> <div b-5bzbccjy93 class="container text-center"> © 2024. <a b-5bzbccjy93 href="https://www.lzmk.hr">Leksikografski zavod <i b-5bzbccjy93>Miroslav Krleža</i></a> </div> </footer> <button b-5bzbccjy93 type="button" title="Top" class="btn btn-secondary btn-floating btn-lg" id="btn-back-to-top"> <svg b-5bzbccjy93 xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="18" height="18" fill="currentColor" class="bi bi-caret-up-fill"> <path b-5bzbccjy93 d="m7.247 4.86-4.796 5.481c-.566.647-.106 1.659.753 1.659h9.592a1 1 0 0 0 .753-1.659l-4.796-5.48a1 1 0 0 0-1.506 0z" /> </svg> </button> <script src="/lib/bootstrap/dist/js/bootstrap.bundle.min.js"></script> <script src="/js/site.js?v=HFdDLbM0HxvrAwFgkX5IgRBv1htKZvv7gXFyyLjyFbI"></script> </body> </html>