CINXE.COM
નર્ક - વિકિપીડિયા
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>નર્ક - વિકિપીડિયા</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )guwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "૦\t૧\t૨\t૩\t૪\t૫\t૬\t૭\t૮\t૯"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","જાન્યુઆરી","ફેબ્રુઆરી","માર્ચ","એપ્રિલ","મે","જૂન","જુલાઇ","ઓગસ્ટ","સપ્ટેમ્બર","ઓક્ટોબર","નવેમ્બર","ડિસેમ્બર"],"wgRequestId":"43cdae85-258d-4589-ae81-3420a979b1e0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"નર્ક","wgTitle":"નર્ક","wgCurRevisionId":839278,"wgRevisionId":839278,"wgArticleId":26973,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages with script errors","CS1 errors: unsupported parameter","CS1 errors: dates","CS1 maint: discouraged parameter","Webarchive template wayback links","CS1 errors: empty unknown parameters", "લેખ જેમાં થી સુધારાની જરુર છે","સુધારાની જરુર વાળા બધા લેખો","Articles with invalid date parameter in template","વધુ સંદર્ભ લાયક લેખો","Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page","સંદિગ્ધ વાક્યો વાળા લેખો","CS1 maint: extra text: authors list","વધુ સંદર્ભ લાયક લેખો from November 2009","Articles containing simplified Chinese-language text","Articles containing traditional Chinese-language text"],"wgPageViewLanguage":"gu","wgPageContentLanguage":"gu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"નર્ક","wgRelevantArticleId":26973,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"ScribuntoErrors":{"85a1758f":true},"ScribuntoErrors-85a1758f":"\u003Cp\u003EScript error: No such module \"Ns has subpages\".\u003C/p\u003E\u003Cp\u003ENo further details are available.\u003C/p\u003E","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q564","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.scribunto.errors","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.AjaxQuickDelete","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gu&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg/1200px-Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1532"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg/800px-Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1021"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg/640px-Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="817"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="નર્ક - વિકિપીડિયા"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gu.m.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ફેરફાર કરો" href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="વિકિપીડિયા (gu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="વિકિપીડિયા એટમ ફીડ" href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-નર્ક rootpage-નર્ક skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">લખાણ પર જાઓ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="મુખ્ય મેનુ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">મુખ્ય મેનુ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">મુખ્ય મેનુ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">છુપાવો</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ભ્રમણ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0" title="મુખ્ય પાના પર જાઓ [z]" accesskey="z"><span>મુખપૃષ્ઠ</span></a></li><li id="n-village-pump" class="mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/વિકિપીડિયા:ચોતરો"><span>ચોતરો</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B" title="વિકિમાં હાલમાં થયેલ ફેરફારોની સૂચિ [r]" accesskey="r"><span>તાજા ફેરફારો</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AA%9A%E0%AB%8D%E0%AA%9B" title="કોઇ પણ એક લેખ બતાવો [x]" accesskey="x"><span>કોઈ પણ એક પાનું</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="શોધવા માટેની જગ્યા"><span>મદદ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="વિકિપીડિયા" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-gu.svg" style="width: 7.5em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gu.svg" width="120" height="19" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B6%E0%AB%8B%E0%AA%A7" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="વિકિપીડિયા શોધો [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>શોધો</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="વિકિપીડિયા શોધો" aria-label="વિકિપીડિયા શોધો" autocapitalize="sentences" title="વિકિપીડિયા શોધો [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="વિશેષ:શોધ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">શોધો</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="વ્યક્તિગત સાધનો"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gu.wikipedia.org&uselang=gu" class=""><span>દાન આપો</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%96%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8B&returnto=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="તમને ખાતું બનાવીને પ્રવેશ કરવા માટે આમંત્રણ છે; તેમ કરવું જોકે, આવશ્યક નથી" class=""><span>ખાતું બનાવો</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B8%E0%AA%AD%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B6&returnto=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="આપને પ્રવેશ કરવા ભલામણ કરવામાં આવે છે, જોકે તે આવશ્યક નથી [o]" accesskey="o" class=""><span>પ્રવેશ</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="વધુ વિકલ્પો" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="વ્યક્તિગત સાધનો" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">વ્યક્તિગત સાધનો</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gu.wikipedia.org&uselang=gu"><span>દાન આપો</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%96%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8B&returnto=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="તમને ખાતું બનાવીને પ્રવેશ કરવા માટે આમંત્રણ છે; તેમ કરવું જોકે, આવશ્યક નથી"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ખાતું બનાવો</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B8%E0%AA%AD%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B6&returnto=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="આપને પ્રવેશ કરવા ભલામણ કરવામાં આવે છે, જોકે તે આવશ્યક નથી [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>પ્રવેશ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>વધુ જાણો</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%82%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>યોગદાનો</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE" title="આ IP સરનામા દ્વારા થયેલ ફેરફારની ચર્ચા [n]" accesskey="n"><span>ચર્ચા</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eવિસર્જન\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"gu\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"background:#f5faff; border:1px solid #a7d7f9; margin:1em auto 1em auto; width:100%; font-size: 85%; padding: 0.5ex; text-align: center;\"\u003Eગુજરાતીમાં ટાઈપ કરવા માટે ડાબી બાજુના હાંસિયામાં (કે લેખની ઉપર) \u003Cb\u003Eભાષાઓ\u003C/b\u003E કે \u003Cb\u003ELanguages\u003C/b\u003E પર (કે તેની બાજુમાં રહેલા \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Cog-ULS-gear-latest.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b1/Cog-ULS-gear-latest.png\" decoding=\"async\" width=\"20\" height=\"14\" class=\"mw-file-element\" data-file-width=\"20\" data-file-height=\"14\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E પર) ક્લિક કરી Inputમાં ગુજરાતી હેઠળ તમને અનુકૂળ કીબોર્ડ પસંદ કરો.\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="વિગતો" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">વિગતો</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">છુપાવો</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">શરૂઆત</div> </a> </li> <li id="toc-વ્યુત્પતિ_શાસ્ત્ર_અને_જર્મેનીક_પૌરાણકથા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#વ્યુત્પતિ_શાસ્ત્ર_અને_જર્મેનીક_પૌરાણકથા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૧</span> <span>વ્યુત્પતિ શાસ્ત્ર અને જર્મેનીક પૌરાણકથા</span> </div> </a> <ul id="toc-વ્યુત્પતિ_શાસ્ત્ર_અને_જર્મેનીક_પૌરાણકથા-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ધર્મ,_પૌરાણિકકથા_અને_લોકકથા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ધર્મ,_પૌરાણિકકથા_અને_લોકકથા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨</span> <span>ધર્મ, પૌરાણિકકથા અને લોકકથા</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ધર્મ,_પૌરાણિકકથા_અને_લોકકથા-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ધર્મ, પૌરાણિકકથા અને લોકકથા subsection</span> </button> <ul id="toc-ધર્મ,_પૌરાણિકકથા_અને_લોકકથા-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-બહુદેવવાદ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#બહુદેવવાદ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧</span> <span>બહુદેવવાદ</span> </div> </a> <ul id="toc-બહુદેવવાદ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-પ્રાચીન_ઇજિપ્ત" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#પ્રાચીન_ઇજિપ્ત"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૧</span> <span>પ્રાચીન ઇજિપ્ત</span> </div> </a> <ul id="toc-પ્રાચીન_ઇજિપ્ત-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ગ્રીક" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ગ્રીક"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૨</span> <span>ગ્રીક</span> </div> </a> <ul id="toc-ગ્રીક-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-યુરોપ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#યુરોપ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૩</span> <span>યુરોપ</span> </div> </a> <ul id="toc-યુરોપ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-મધ્ય_પૂર્વ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#મધ્ય_પૂર્વ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૪</span> <span>મધ્ય પૂર્વ</span> </div> </a> <ul id="toc-મધ્ય_પૂર્વ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-એશિયા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#એશિયા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૫</span> <span>એશિયા</span> </div> </a> <ul id="toc-એશિયા-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-આફ્રિકા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#આફ્રિકા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૬</span> <span>આફ્રિકા</span> </div> </a> <ul id="toc-આફ્રિકા-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ઓશેનિયા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ઓશેનિયા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૭</span> <span>ઓશેનિયા</span> </div> </a> <ul id="toc-ઓશેનિયા-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-અમેરિકી_મૂળનિવાસી" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#અમેરિકી_મૂળનિવાસી"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧.૮</span> <span>અમેરિકી મૂળનિવાસી</span> </div> </a> <ul id="toc-અમેરિકી_મૂળનિવાસી-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-અબ્રાહમિક" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#અબ્રાહમિક"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૨</span> <span>અબ્રાહમિક</span> </div> </a> <ul id="toc-અબ્રાહમિક-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-યહૂદી_ધર્મ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#યહૂદી_ધર્મ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૨.૧</span> <span>યહૂદી ધર્મ</span> </div> </a> <ul id="toc-યહૂદી_ધર્મ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ખ્રિસ્તી_ધર્મ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ખ્રિસ્તી_ધર્મ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૨.૨</span> <span>ખ્રિસ્તી ધર્મ</span> </div> </a> <ul id="toc-ખ્રિસ્તી_ધર્મ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ઈસ્લામ_ધર્મ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ઈસ્લામ_ધર્મ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૨.૩</span> <span>ઈસ્લામ ધર્મ</span> </div> </a> <ul id="toc-ઈસ્લામ_ધર્મ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-બહાઈ_પંથ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#બહાઈ_પંથ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૨.૪</span> <span>બહાઈ પંથ</span> </div> </a> <ul id="toc-બહાઈ_પંથ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-પૂર્વીય" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#પૂર્વીય"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૩</span> <span>પૂર્વીય</span> </div> </a> <ul id="toc-પૂર્વીય-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-બૌદ્ધ_ધર્મ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#બૌદ્ધ_ધર્મ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૩.૧</span> <span>બૌદ્ધ ધર્મ</span> </div> </a> <ul id="toc-બૌદ્ધ_ધર્મ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-હિંદુ_ધર્મ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#હિંદુ_ધર્મ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૩.૨</span> <span>હિંદુ ધર્મ</span> </div> </a> <ul id="toc-હિંદુ_ધર્મ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-તાઓવાદ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#તાઓવાદ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૩.૩</span> <span>તાઓવાદ</span> </div> </a> <ul id="toc-તાઓવાદ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ચીનની_લોક_માન્યતાઓ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ચીનની_લોક_માન્યતાઓ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૩.૪</span> <span>ચીનની લોક માન્યતાઓ</span> </div> </a> <ul id="toc-ચીનની_લોક_માન્યતાઓ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-પારસી" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#પારસી"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૪</span> <span>પારસી</span> </div> </a> <ul id="toc-પારસી-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-સાહિત્ય" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#સાહિત્ય"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૩</span> <span>સાહિત્ય</span> </div> </a> <ul id="toc-સાહિત્ય-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-બાઇબલમાં_“નરક”_તરીકે_અનુવાદ_થતા_શબ્દો" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#બાઇબલમાં_“નરક”_તરીકે_અનુવાદ_થતા_શબ્દો"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૪</span> <span>બાઇબલમાં “નરક” તરીકે અનુવાદ થતા શબ્દો</span> </div> </a> <ul id="toc-બાઇબલમાં_“નરક”_તરીકે_અનુવાદ_થતા_શબ્દો-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-આ_પણ_જુઓ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#આ_પણ_જુઓ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૫</span> <span>આ પણ જુઓ</span> </div> </a> <ul id="toc-આ_પણ_જુઓ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-સંદર્ભો" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#સંદર્ભો"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૬</span> <span>સંદર્ભો</span> </div> </a> <ul id="toc-સંદર્ભો-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-વધું_વાંચન" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#વધું_વાંચન"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૭</span> <span>વધું વાંચન</span> </div> </a> <ul id="toc-વધું_વાંચન-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-બાહ્ય_લિંક્સ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#બાહ્ય_લિંક્સ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૮</span> <span>બાહ્ય લિંક્સ</span> </div> </a> <ul id="toc-બાહ્ય_લિંક્સ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="વિગતો" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">નર્ક</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="બીજી ભાષાના લેખ પર જાઓ. આમાં પ્રાપ્ત છે: ૧૧૫ ભાષાઓ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-115" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">૧૧૫ ભાષાઓ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Nuraka" title="Nuraka – અચીની" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Nuraka" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="અચીની" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hel" title="Hel – આફ્રિકન્સ" lang="af" hreflang="af" data-title="Hel" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="આફ્રિકન્સ" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/H%C3%B6lle" title="Hölle – સ્વિસ જર્મન" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Hölle" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="સ્વિસ જર્મન" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%AD%D9%8A%D9%85" title="جحيم – અરબી" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جحيم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="અરબી" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Infiernu" title="Infiernu – અસ્તુરિયન" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Infiernu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="અસ્તુરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/C%C9%99h%C9%99nn%C9%99m" title="Cəhənnəm – અઝરબૈજાની" lang="az" hreflang="az" data-title="Cəhənnəm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="અઝરબૈજાની" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BC%D1%83%D2%A1" title="Тамуҡ – બશ્કીર" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Тамуҡ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="બશ્કીર" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/H%C3%B6i" title="Höi – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Höi" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Pekla" title="Pekla – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Pekla" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Impiyerno" title="Impiyerno – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Impiyerno" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0" title="Пекла – બેલારુશિયન" lang="be" hreflang="be" data-title="Пекла" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="બેલારુશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0" title="Пекла – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Пекла" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4" title="Ад – બલ્ગેરિયન" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ад" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="બલ્ગેરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%B0%E0%A6%95" title="নরক – બાંગ્લા" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নরক" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="બાંગ્લા" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ifern" title="Ifern – બ્રેટોન" lang="br" hreflang="br" data-title="Ifern" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="બ્રેટોન" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Pakao" title="Pakao – બોસ્નિયન" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Pakao" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="બોસ્નિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Infern" title="Infern – કતલાન" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Infern" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="કતલાન" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%BE%D1%8C%D0%B6%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B8" title="Жоьжахати – ચેચન" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Жоьжахати" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ચેચન" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%86%D8%B2%DB%95%D8%AE" title="دۆزەخ – સેન્ટ્રલ કુર્દિશ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دۆزەخ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="સેન્ટ્રલ કુર્દિશ" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Peklo" title="Peklo – ચેક" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Peklo" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ચેક" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BC%C4%83%D0%BA" title="Тамăк – ચૂવાશ" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Тамăк" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ચૂવાશ" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Uffern" title="Uffern – વેલ્શ" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Uffern" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="વેલ્શ" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Helvede" title="Helvede – ડેનિશ" lang="da" hreflang="da" data-title="Helvede" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ડેનિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/H%C3%B6lle" title="Hölle – જર્મન" lang="de" hreflang="de" data-title="Hölle" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="જર્મન" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ceheneme" title="Ceheneme – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ceheneme" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%82%DE%A6%DE%83%DE%A6%DE%86%DE%A6" title="ނަރަކަ – દિવેહી" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ނަރަކަ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="દિવેહી" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8C%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B7" title="Κόλαση – ગ્રીક" lang="el" hreflang="el" data-title="Κόλαση" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ગ્રીક" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hell" title="Hell – અંગ્રેજી" lang="en" hreflang="en" data-title="Hell" data-language-autonym="English" data-language-local-name="અંગ્રેજી" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Infero" title="Infero – એસ્પેરાન્ટો" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Infero" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="એસ્પેરાન્ટો" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Infierno" title="Infierno – સ્પેનિશ" lang="es" hreflang="es" data-title="Infierno" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="સ્પેનિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/P%C3%B5rgu" title="Põrgu – એસ્ટોનિયન" lang="et" hreflang="et" data-title="Põrgu" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="એસ્ટોનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Infernu" title="Infernu – બાસ્ક" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Infernu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="બાસ્ક" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B2%D8%AE" title="دوزخ – ફારસી" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دوزخ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ફારસી" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Helvetti" title="Helvetti – ફિનિશ" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Helvetti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ફિનિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Helviti" title="Helviti – ફોરિસ્ત" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Helviti" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ફોરિસ્ત" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Enfer" title="Enfer – ફ્રેન્ચ" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Enfer" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ફ્રેન્ચ" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Infier" title="Infier – ફ્રિયુલિયાન" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Infier" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ફ્રિયુલિયાન" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hel" title="Hel – પશ્ચિમિ ફ્રિશિયન" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hel" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="પશ્ચિમિ ફ્રિશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E7%8D%84" title="地獄 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="地獄" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Ifrinn" title="Ifrinn – સ્કોટીસ ગેલિક" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Ifrinn" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="સ્કોટીસ ગેલિક" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Inferno" title="Inferno – ગેલિશિયન" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Inferno" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ગેલિશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%99%D7%94%D7%A0%D7%95%D7%9D" title="גיהנום – હીબ્રુ" lang="he" hreflang="he" data-title="גיהנום" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="હીબ્રુ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Pakao" title="Pakao – ક્રોએશિયન" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Pakao" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ક્રોએશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Lanf%C3%A8" title="Lanfè – હૈતિઅન ક્રેઓલે" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Lanfè" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="હૈતિઅન ક્રેઓલે" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Pokol" title="Pokol – હંગેરિયન" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Pokol" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="હંગેરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B4%D5%AA%D5%B8%D5%AD%D6%84" title="Դժոխք – આર્મેનિયન" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Դժոխք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="આર્મેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Neraka" title="Neraka – ઇન્ડોનેશિયન" lang="id" hreflang="id" data-title="Neraka" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ઇન્ડોનેશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%BE%D0%B6%D0%B0%D0%B3%D3%80%D0%B0%D1%82%D0%B5" title="ЖожагӀате – ઇંગુશ" lang="inh" hreflang="inh" data-title="ЖожагӀате" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ઇંગુશ" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Inferno" title="Inferno – ઈડો" lang="io" hreflang="io" data-title="Inferno" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ઈડો" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Helv%C3%ADti" title="Helvíti – આઇસલેન્ડિક" lang="is" hreflang="is" data-title="Helvíti" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="આઇસલેન્ડિક" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Inferno" title="Inferno – ઇટાલિયન" lang="it" hreflang="it" data-title="Inferno" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ઇટાલિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%83%E1%91%AF%E1%92%AA%E1%90%8A%E1%93%97%E1%92%83" title="ᐃᑯᒪᐊᓗᒃ – ઇનુકિટૂટ" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᐃᑯᒪᐊᓗᒃ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="ઇનુકિટૂટ" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E7%8D%84" title="地獄 – જાપાનીઝ" lang="ja" hreflang="ja" data-title="地獄" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="જાપાનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Neraka" title="Neraka – જાવાનીસ" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Neraka" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="જાવાનીસ" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%9D%E1%83%AF%E1%83%9D%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჯოჯოხეთი – જ્યોર્જિયન" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჯოჯოხეთი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="જ્યોર્જિયન" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Naraka" title="Naraka – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Naraka" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D2%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Жаһаннам – કઝાખ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жаһаннам" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="કઝાખ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%B0%E0%B2%95" title="ನರಕ – કન્નડ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನರಕ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="કન્નડ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A7%80%EC%98%A5" title="지옥 – કોરિયન" lang="ko" hreflang="ko" data-title="지옥" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="કોરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8E%D8%B1%D9%9B%DA%A9" title="نَرٛک – કાશ્મીરી" lang="ks" hreflang="ks" data-title="نَرٛک" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="કાશ્મીરી" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Dojeh" title="Dojeh – કુર્દિશ" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Dojeh" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="કુર્દિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%BA" title="Тозок – કિર્ગીઝ" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Тозок" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="કિર્ગીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Infernus" title="Infernus – લેટિન" lang="la" hreflang="la" data-title="Infernus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="લેટિન" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/H%C3%A4ll" title="Häll – લક્ઝેમબર્ગિશ" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Häll" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="લક્ઝેમબર્ગિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Infern" title="Infern – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Infern" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B0%E0%BA%A3%E0%BA%BB%E0%BA%81" title="ນະຣົກ – લાઓ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນະຣົກ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="લાઓ" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Pragaras" title="Pragaras – લિથુઆનિયન" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Pragaras" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="લિથુઆનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Elle" title="Elle – લાતવિયન" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Elle" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="લાતવિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fiainan-tsy_hita" title="Fiainan-tsy hita – મલાગસી" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fiainan-tsy hita" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="મલાગસી" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BB" title="Пекол – મેસેડોનિયન" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Пекол" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="મેસેડોનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B4%82" title="നരകം – મલયાલમ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നരകം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="મલયાલમ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%B0%E0%A4%95" title="नरक – મરાઠી" lang="mr" hreflang="mr" data-title="नरक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="મરાઠી" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82" title="Хат – પશ્ચિમી મારી" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Хат" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="પશ્ચિમી મારી" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Neraka" title="Neraka – મલય" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Neraka" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="મલય" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Infern" title="Infern – માલ્ટિઝ" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Infern" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="માલ્ટિઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%84%E1%80%9B%E1%80%B2" title="ငရဲ – બર્મીઝ" lang="my" hreflang="my" data-title="ငရဲ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="બર્મીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="नर्क – નેવારી" lang="new" hreflang="new" data-title="नर्क" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="નેવારી" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hel_(religie)" title="Hel (religie) – ડચ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hel (religie)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ડચ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Helvete" title="Helvete – નોર્વેજિયન નાયનૉર્સ્ક" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Helvete" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="નોર્વેજિયન નાયનૉર્સ્ક" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Helvete" title="Helvete – નોર્વેજિયન બોકમાલ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Helvete" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="નોર્વેજિયન બોકમાલ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Enf%C3%A9" title="Enfé – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Enfé" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Inf%C3%A8rn" title="Infèrn – ઓક્સિટન" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Infèrn" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ઓક્સિટન" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Piek%C5%82o" title="Piekło – પોલીશ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Piekło" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="પોલીશ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%96%D8%AE" title="دوږخ – પશ્તો" lang="ps" hreflang="ps" data-title="دوږخ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="પશ્તો" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Inferno" title="Inferno – પોર્ટુગીઝ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Inferno" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="પોર્ટુગીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Ukhu_pacha" title="Ukhu pacha – ક્વેચુઆ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ukhu pacha" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ક્વેચુઆ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Iad_(religie)" title="Iad (religie) – રોમાનિયન" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Iad (religie)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="રોમાનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4" title="Ад – રશિયન" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ад" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="રશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D3%A9%D0%B4%D1%8D%D0%BD" title="Үөдэн – સખા" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Үөдэн" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="સખા" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hell" title="Hell – સ્કોટ્સ" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hell" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="સ્કોટ્સ" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B2%D8%AE" title="دوزخ – સિંધી" lang="sd" hreflang="sd" data-title="دوزخ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="સિંધી" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Pakao" title="Pakao – સર્બો-ક્રોએશિયન" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Pakao" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="સર્બો-ક્રોએશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Arwass" title="Arwass – તેશીલહિટ" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Arwass" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="તેશીલહિટ" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hell" title="Hell – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hell" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Peklo" title="Peklo – સ્લોવૅક" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Peklo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="સ્લોવૅક" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Pekel" title="Pekel – સ્લોવેનિયન" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Pekel" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="સ્લોવેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Cadaab" title="Cadaab – સોમાલી" lang="so" hreflang="so" data-title="Cadaab" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="સોમાલી" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ferri" title="Ferri – અલ્બેનિયન" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ferri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="અલ્બેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BE" title="Пакао – સર્બિયન" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Пакао" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="સર્બિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Helvete" title="Helvete – સ્વીડિશ" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Helvete" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="સ્વીડિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%B0%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="நரகம் – તમિલ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நரகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="તમિલ" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B0%82" title="నరకం – તેલુગુ" lang="te" hreflang="te" data-title="నరకం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="તેલુગુ" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D3%AF%D0%B7%D0%B0%D1%85" title="Дӯзах – તાજીક" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Дӯзах" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="તાજીક" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%81" title="นรก – થાઈ" lang="th" hreflang="th" data-title="นรก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="થાઈ" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Impiyerno" title="Impiyerno – ટાગાલોગ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Impiyerno" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="ટાગાલોગ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Cehennem" title="Cehennem – ટર્કિશ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Cehennem" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ટર્કિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%96%D3%99%D2%BB%D3%99%D0%BD%D0%BD%D3%99%D0%BC" title="Җәһәннәм – તતાર" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Җәһәннәм" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="તતાર" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%BE" title="Пекло – યુક્રેનિયન" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Пекло" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="યુક્રેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B2%D8%AE" title="دوزخ – ઉર્દૂ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="دوزخ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ઉર્દૂ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ng%E1%BB%A5c" title="Địa ngục – વિયેતનામીસ" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Địa ngục" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="વિયેતનામીસ" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Impiyerno" title="Impiyerno – વારેય" lang="war" hreflang="war" data-title="Impiyerno" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="વારેય" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E7%8B%B1" title="地狱 – વુ ચાઈનીઝ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="地狱" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="વુ ચાઈનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E7%8D%84" title="地獄 – ચાઇનીઝ" lang="zh" hreflang="zh" data-title="地獄" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ચાઇનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/T%C4%93-ga%CC%8Dk" title="Tē-ga̍k – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Tē-ga̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E7%8D%84" title="地獄 – કેંટોનીઝ" lang="yue" hreflang="yue" data-title="地獄" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="કેંટોનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q564#sitelinks-wikipedia" title="આંતરવિકિભાષા કડીમાં ફેરફાર કરો" class="wbc-editpage">કડીઓમાં ફેરફાર કરો</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="નામાવકાશો"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="સૂચિ વાળું પાનુ જુઓ [c]" accesskey="c"><span>લેખ</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE:%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="અનુક્રમણિકાનાં પાના વિષે ચર્ચા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી) [t]" accesskey="t"><span>ચર્ચા</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ગુજરાતી</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="દેખાવ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95"><span>વાંચો</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit" title="આ પાનાંના સ્રોત કોડમાં ફેરફાર કરો [e]" accesskey="e"><span>ફેરફાર કરો</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=history" title="આ પાનાની અગાઉની આવૃત્તિઓ [h]" accesskey="h"><span>ઇતિહાસ જુઓ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="સાધનો" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">સાધનો</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">સાધનો</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">છુપાવો</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> ક્રિયાઓ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95"><span>વાંચો</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit" title="આ પાનાંના સ્રોત કોડમાં ફેરફાર કરો [e]" accesskey="e"><span>ફેરફાર કરો</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=history"><span>ઇતિહાસ જુઓ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> સામાન્ય </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AB%80%E0%AA%82_%E0%AA%B6%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%9C%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%AF_%E0%AA%9B%E0%AB%87%3F/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="અહીં જોડાતા બધાં વિકિ પાનાઓની યાદી [j]" accesskey="j"><span>અહિયાં શું જોડાય છે</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" rel="nofollow" title="આ પાના પરની કડીઓ વાળા લેખોમાં તાજેતરમાં થયેલા ફેરફારો [k]" accesskey="k"><span>સંબંધિત ફેરફારો</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%82" title="બધા ખાસ પાનાંઓની યાદી [q]" accesskey="q"><span>ખાસ પાનાં</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&oldid=839278" title="પાનાનાં આ પુનરાવર્તનની સ્થાયી કડી"><span>સ્થાયી કડી</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=info" title="આ પાના વિષે વધુ માહિતી"><span>પાનાંની માહિતી</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:CiteThisPage&page=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&id=839278&wpFormIdentifier=titleform" title="આ પાનાનો સંદર્ભ કઈ રીતે ટાંકવો તેની માહિતી"><span>આ પાનું ટાંકો</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgu.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25AA%25A8%25E0%25AA%25B0%25E0%25AB%258D%25E0%25AA%2595"><span>ટૂંકું URL મેળવો</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgu.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25AA%25A8%25E0%25AA%25B0%25E0%25AB%258D%25E0%25AA%2595"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> છાપો/નિકાસ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95&bookcmd=book_creator&referer=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95"><span>પુસ્તક બનાવો</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:DownloadAsPdf&page=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=show-download-screen"><span>PDF તરીકે ડાઉનલોડ કરો</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&printable=yes" title="આ પાનાની છાપવા માટેની આવૃત્તિ [p]" accesskey="p"><span>પાનું છાપો</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> અન્ય પ્રકલ્પોમાં </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Hell" hreflang="en"><span>વિકિમીડિયા કોમન્સ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q564" title="ડેટા રીપોઝીટરીમાંની વસ્તુને સંકળતી કડી [g]" accesskey="g"><span>વિકિડેટા વસ્તુ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">છુપાવો</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">વિકિપીડિયામાંથી</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gu" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r825851">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="plainlinks metadata ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/40px-Edit-clear.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/60px-Edit-clear.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/80px-Edit-clear.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">વિકિપીડિયાના માપદંડ મુજબ આ લેખને ઉચ્ચ કક્ષાનો બનાવવા માટે તેમાં <b>સુધારો</b> કરવાની જરુર છે. તેમાં <a class="external text" href="https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit">ફેરફાર કરીને</a> તેને સુધારવામાં અમારી મદદ કરો. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE:%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="ચર્ચા:નર્ક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ચર્ચા પાના</a> પર કદાચ આ બાબતે વધુ માહિતી મળી શકે છે.</div></td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg/250px-Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg" decoding="async" width="250" height="319" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg/375px-Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg/500px-Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg 2x" data-file-width="1370" data-file-height="1749" /></a><figcaption>હેરાલ્ડ ઓફ લેન્ડ્સબર્ગમાં હોર્ટસ ડેલિસિયેરમ હસ્તપ્રતમાં નરકનું મધ્યયુગીન વર્ણન (આશરે 1180)</figcaption></figure> <p>ઘણી ધાર્મિક પરંપરાઓમાં <b>નરક</b> એ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="મૃત્યુ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મૃત્યુની</a> યાતના અને સજાનું સ્થળ છે જે મોટા ભાગે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AB%82%E0%AA%97%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભૂગર્ભ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભૂગર્ભમાં</a> હોય છે. વંશાવલીના દિવ્ય ઇતિહાસ સાથેના <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ધર્મ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ધર્મ</a> ઘણી વાર ધર્મને અનંત તરીકે રજૂ કરે છે. ચક્રીય ઇતિહાસ ધરાવતા ધર્મમાં નરકને બે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%85%E0%AA%B5%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="અવતાર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">અવતાર</a> વચ્ચેના ગાળા તરીકે રજૂ કરે છે. નરકમાં મળતી સજા સામાન્ય રીતે જીવન દરમિયાન કરેલા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%AA%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="પાપો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પાપો</a> મુજબ હોય છે. કેટલીક વખત તેની વિશેષતા સ્પષ્ટ હોય છે, નરકવાસી આત્માઓ તેમના દરેક પાપ માટે પીડા ભોગવે છે (ઉદાહરણ તરીકે પ્લેટોનું <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A5_%E0%AA%93%E0%AA%AB_%E0%AA%8F%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="મિથ ઓફ એર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મિથ ઓફ એર</a> અથવા દાન્તેનું <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%A8_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ધી ડિવાઇન કોમેડી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ધી ડિવાઇન કોમેડી</a></i> ) અને કેટલીક વખત તે સામાન્ય હોય છે જેમાં પાપીને નરકના વિવિધ ચેમ્બરમાં અથવા પીડાના વિવિધ સ્તરમાંથી પસાર થવું પડે. <a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="ખ્રિસ્તી ધર્મ">ખ્રિસ્તી ધર્મમાં</a> મૃત્યુ બાદ આત્માના નસીબ વિશે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="શ્રદ્ધા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શ્રદ્ધા</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="પસ્તાવો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પસ્તાવો</a> ઘણી મોટી ભૂમિકા ભજવે છે. </p><p>ખ્રિસ્તી ધર્મ અને ઇસ્લામમાં નરકને પરંપરાગત રીતે સળગતું અને પીડાદાયક દર્શાવાય છે જે અપરાધ અને યાતનાનો અનુભવ કરાવે છે.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> કેટલીક અન્ય પરંપરાઓમાં જોકે નરકને ઠંડા અને અંધકારભર્યા સ્થળ તરીકે દર્શાવાય છે. નરકને આગ તરીકે દર્શાવવાનું સામાન્ય છે છતાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="દાન્તે (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દાન્તેના</a> <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AB%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇન્ફર્નો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇન્ફર્નો</a></i> માં નરકના સૌથી અંદરના વર્તુળ (9મા)ને લોહી અને અપરાધના થીજી ગયેલા તળાવ તરીકે દર્શાવાય છે.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> નરકમાં ઘણી વાર <a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="શેતાન">શેતાન</a> વસવાટ કરતા હોવાનું દર્શાવાય છે જેઓ પાપીઓને યાતના આપે છે. મોટા ભાગના પર <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%81_%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="મૃત્યુ દેવ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મૃત્યુ દેવ</a> જેમ કે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="નેર્ગલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નેર્ગલ</a> અથવા ખ્રિસ્તી કે ઇસ્લામિક <a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="શેતાન">શેતાનનું</a> શાસન હોય છે. નરકથી વિપરીત મૃત્યુ પછીના જીવનમાં મૃતકોના મઠ અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વર્ગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વર્ગનો</a> સમાવેશ થાય છે. મૃતકોના રહેઠાણ પાપીઓની સજા માટેના કેદખાનાના બદલે તમામ મૃતકોની જગ્યા છે. (ઉદાહરણ તરીકે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%93%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેઓલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેઓલ</a>). સ્વર્ગ એ કેટલાક અથવા તમામ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="મૃતક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મૃતક</a> માટે મૃત્યુ પછીના સુખની જગ્યા છે. (ઉદાહરણ તરીકે જુઓ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="દેવલોક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દેવલોક</a>). નરકની આધુનિક સમજણમાં પણ તેને અમૂર્ત રીતે દર્શાવાય છે, ભૂગર્ભમાં આગની જવાળાઓ વચ્ચે પીડાના બદલે કંઇક ગુમાવવા સમાન ગણાય છે. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="વ્યુત્પતિ_શાસ્ત્ર_અને_જર્મેનીક_પૌરાણકથા"><span id=".E0.AA.B5.E0.AB.8D.E0.AA.AF.E0.AB.81.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.AA.E0.AA.A4.E0.AA.BF_.E0.AA.B6.E0.AA.BE.E0.AA.B8.E0.AB.8D.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.B0_.E0.AA.85.E0.AA.A8.E0.AB.87_.E0.AA.9C.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE.E0.AB.87.E0.AA.A8.E0.AB.80.E0.AA.95_.E0.AA.AA.E0.AB.8C.E0.AA.B0.E0.AA.BE.E0.AA.A3.E0.AA.95.E0.AA.A5.E0.AA.BE"></span>વ્યુત્પતિ શાસ્ત્ર અને જર્મેનીક પૌરાણકથા</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=1" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: વ્યુત્પતિ શાસ્ત્ર અને જર્મેનીક પૌરાણકથા"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Hel_(1889)_by_Johannes_Gehrts.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Hel_%281889%29_by_Johannes_Gehrts.jpg/220px-Hel_%281889%29_by_Johannes_Gehrts.jpg" decoding="async" width="220" height="337" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Hel_%281889%29_by_Johannes_Gehrts.jpg/330px-Hel_%281889%29_by_Johannes_Gehrts.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Hel_%281889%29_by_Johannes_Gehrts.jpg/440px-Hel_%281889%29_by_Johannes_Gehrts.jpg 2x" data-file-width="501" data-file-height="767" /></a><figcaption>"Hel" (1889) જોહાનીસ ગેહર્ટ્સ દ્વારા.</figcaption></figure> <p>આધુનિક અંગ્રેજી શબ્દ <i>હેલ</i> જૂના અંગ્રેજી <i>hel</i> , <i>helle</i> પરથી આવ્યો છે (આશરે ઇ.સ. 725માં મૃતના સૌથી જૂના શબ્દનો ઉલ્લેખ છે) જે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AB%8B-%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%A8_%E0%AA%85%E0%AA%A8%E0%AB%87_%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="એંગ્લો-સેક્સોન અને કેશ્વરવાદના યુગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એંગ્લો-સેક્સોન અને કેશ્વરવાદના યુગ</a> સુધી અને અંતે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%9F%E0%AB%8B-%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="પ્રોટો-જર્મેનિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પ્રોટો-જર્મેનિક</a> <i>*હાલિજા</i> સુધી પહોંચે છે જેનો અર્થ છે "જે ઢાંકે છે અથવા કંઇક છુપાવે છે તેવું".<sup id="cite_ref-BARNHART348_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-BARNHART348-3"><span class="cite-bracket">[</span>૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> આ શબ્દમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="જર્મેનિક ભાષા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જર્મેનિક ભાષાની</a> અસર છે જેમ કે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓલ્ડ ફ્રિસિયન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓલ્ડ ફ્રિસિયન</a> <i>helle</i> , <i>hille</i> , <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓલ્ડ સેક્સોન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓલ્ડ સેક્સોન</a> <i>hellja</i> , <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A1%E0%AA%B2_%E0%AA%A1%E0%AA%9A&action=edit&redlink=1" class="new" title="મિડલ ડચ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મિડલ ડચ</a> <i>helle</i> , મોડર્ન ડચ <i>hel</i> , <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%87_%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓલ્ડ હાઇ જર્મન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓલ્ડ હાઇ જર્મન</a> <i>helle</i> (મોડર્ન જર્મન <i><a href="/w/index.php?title=H%C3%B6lle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hölle (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Hölle</a></i> ), <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A1%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ડેનિસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ડેનિસ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%87%E0%AA%AF%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="નોર્વેઇયન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નોર્વેઇયન</a> અને <a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B6" title="સ્વીડિશ">સ્વીડિશ</a> "helvede"/<i>helvete</i> (<i>hel</i> + <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓલ્ડ નોર્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓલ્ડ નોર્સ</a> <i>vitti</i> સજા) અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%A5%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગોથિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગોથિક</a> halja.<sup id="cite_ref-BARNHART348_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-BARNHART348-3"><span class="cite-bracket">[</span>૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ત્યાર બાદ આ શબ્દનો ઉલ્લેખ અનેકેશ્વરવાદની ધારણાને ખ્રિસ્તી માન્યતા તરફ અને તેની પરિભાષા તરફ લઇ જવા કરાયો હતો<sup id="cite_ref-BARNHART348_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-BARNHART348-3"><span class="cite-bracket">[</span>૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (જોકે, વિચારધારાના યહુદી-ખ્રિસ્તી મૂળ માટે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેના</a> જુઓ) </p><p>અંગ્રેજી શબ્દ <i>હેલ</i> જૂના નોર્સ <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેલ</a></i> પરથી ઉતરી આવ્યો હોવાની ધારણા છે<sup id="cite_ref-BARNHART348_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-BARNHART348-3"><span class="cite-bracket">[</span>૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> પરંતુ આ સમાનતા અન્ય તમામ ભાષાઓમાં પણ જોવા મળે છે અને તેમાં પ્રોટો-જર્મેનિક મૂળ જોવા મળે છે.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> અન્ય સ્રોતમાં 13મી સદીના પરંપરાગત સ્રોતમાંથી સંકલન કરવામાં આવેલા <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%8F%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%8F%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="પોએટિક એડ્ડા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પોએટિક એડ્ડા</a></i> અને 13મી સદીમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%B6%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="સનોરી સ્ટરલ્યુશન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સનોરી સ્ટરલ્યુશન</a> દ્વારા લખાયેલું <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%B8_%E0%AA%8F%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="પ્રોસ એડ્ડા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પ્રોસ એડ્ડા</a></i> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%AE%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%82%E0%AA%9C%E0%AA%95%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="નોર્સ મૂર્તિપૂજકો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નોર્સ મૂર્તિપૂજકોની</a> માન્યતાઓ વિશે માહિતી આપે છે તેમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેલ</a> નામનો સમાવેશ થાય છે જે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%A8_%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="સમાન નામ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સમાન નામથી</a> ભૂગર્ભના સ્થળ પર શાસન તરીકે દર્શાવાય છે. તેને “ધુમ્મસભર્યા” સ્થળ તરીકે (જેને ખ્રિસ્તી માન્યતામાં આગની જગ્યા તરીકે કલ્પના કરાય છે) દર્શાવાય છે જેમાં દરેક સ્ત્રી અને ઉપરાંત કેટલાક પુરુષો જાય છે. ખોટા કાર્યો માટે સજાનો ઉલ્લેખ નથી. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ધર્મ,_પૌરાણિકકથા_અને_લોકકથા"><span id=".E0.AA.A7.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE.2C_.E0.AA.AA.E0.AB.8C.E0.AA.B0.E0.AA.BE.E0.AA.A3.E0.AA.BF.E0.AA.95.E0.AA.95.E0.AA.A5.E0.AA.BE_.E0.AA.85.E0.AA.A8.E0.AB.87_.E0.AA.B2.E0.AB.8B.E0.AA.95.E0.AA.95.E0.AA.A5.E0.AA.BE"></span>ધર્મ, પૌરાણિકકથા અને લોકકથા</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=2" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: ધર્મ, પૌરાણિકકથા અને લોકકથા"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg/220px-Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg" decoding="async" width="220" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg/330px-Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg/440px-Dore_woodcut_Divine_Comedy_01.jpg 2x" data-file-width="1836" data-file-height="2286" /></a><figcaption>દાન્તેની ડિવાઇન કોમેડીમાં નરકની કલ્પનાગુસ્તાવ ડોરે દ્વારા વર્ણન</figcaption></figure> <p>નરકનો ઉલ્લેખ વિવિધ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="પૌરાણિક કથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પૌરાણિક કથા</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ધર્મ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ધર્મમાં</a> થયો છે. તેમાં સામાન્ય રીતે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેતાનો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેતાનો</a> અને મૃત લોકોના <a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE" title="આત્મા">આત્માઓ</a> વસવાટ કરે છે. નરકનો ઉલ્લેખ ઘણી વાર કળા અને સાહિત્યમાં કરવામાં આવે છે, <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="દાન્તે (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દાન્તેની</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%A8_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ડિવાઇન કોમેડી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ડિવાઇન કોમેડી</a> તેમાં કદાચ સૌથી લોકપ્રિય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="બહુદેવવાદ"><span id=".E0.AA.AC.E0.AA.B9.E0.AB.81.E0.AA.A6.E0.AB.87.E0.AA.B5.E0.AA.B5.E0.AA.BE.E0.AA.A6"></span>બહુદેવવાદ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=3" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: બહુદેવવાદ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="પ્રાચીન_ઇજિપ્ત"><span id=".E0.AA.AA.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BE.E0.AA.9A.E0.AB.80.E0.AA.A8_.E0.AA.87.E0.AA.9C.E0.AA.BF.E0.AA.AA.E0.AB.8D.E0.AA.A4"></span>પ્રાચીન ઇજિપ્ત</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=4" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: પ્રાચીન ઇજિપ્ત"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A1%E0%AA%B2_%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="મિડલ કિંગ્ડમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મિડલ કિંગ્ડમ</a> વખતે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓસિરિસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓસિરિસના</a> સંપ્રદાયનો ઉદભવ થવા સાથે તેમના સૌથી નાના અનુયાયીઓને પણ ‘ધર્મનું લોકતાંત્રિકકરણ’ રજૂ કરવામાં આવ્યું જેનાથી નૈતિક સુમેળ સાથે શાશ્વત જીવનની સંભાવનાઓ, વ્યક્તિની યોગ્યતા નક્કી કરવામાં પ્રભાવશાળી પરિબળ બની ગયું. મૃત્યુના સમયે બેતાળીસ દિવ્ય ન્યાયાધિશો દ્વારા ચુકાદાનો સામનો કરતી હતી. જો તેઓ સત્ય અને ઉમદા જીવનની પ્રતિનિધી ગણાતા દેવી <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="માટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">માટની</a> સિદ્ધાંતો પ્રમાણે જીવન જીવ્યા હોય તો વ્યક્તિને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AB%87_%E0%AA%AB%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="બે ફિલ્ડ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બે ફિલ્ડમાં</a> આવકારવામાં આવતા હતા. જો વ્યક્તિ દોષીત હોય તો તેને ‘ભરખી જતી જગ્યા’માં ધકેલી દેવાતી હતી અને શાશ્વત જીવન મળતું ન હતું.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ભરખાઇ જતી વ્યક્તિ સૌથી પહેલા ભયાનક સજા ભોગવતી હતી અને પછી તેનો નાશ કરવામાં આવતો હતો. સજાના આ નિરૂપણ પર પ્રારંભિક <a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%80" class="mw-redirect" title="ખ્રિસ્તી">ખ્રિસ્તી</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="કોપ્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કોપ્ટઇક</a> લખાણો દ્વારા મધ્યયુગની ધારણાઓનો પ્રભાવ જોવા મળી શકે છે જે મુજબ નરકમાં આગ ભભુકતી હતી.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> જેમને ન્યાયોચિત ગણવામાં આવે છે તેમના માટે શુદ્ધિકરણનો ઉલ્લેખ ‘ફ્લેમ આઇલેન્ડ’માં જોવા મળી શકે છે જ્યાં તેઓ દુષ્ટતા પર વિજયનો અનુભવ કરીને પુનઃજન્મ મેળવે છે. નરકની સજા પામેલા માટે બિનઅસ્તિત્વમાં સંપૂર્ણ નાશ રાહ જુએ છે પરંતુ તેમાં કાયમી ત્રાસનું સૂચન નથી. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇજિપ્તની પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇજિપ્તની પૌરાણકથાઓમાં</a> હૃદયના મૂલ્યાંકનના આધારે ઉન્મૂલન થઇ શકે છે. <sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>ન્યાયના દિવસે દિવ્ય માફી પ્રાચિન ઇજિપ્તમાં હંમેશા કેન્દ્રીય ચિંતાનો વિષય હતી.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ગ્રીક"><span id=".E0.AA.97.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AB.80.E0.AA.95"></span>ગ્રીક</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=5" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: ગ્રીક"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ક્લાસિક ગ્રીક પૌરાણકથામાં સ્વર્ગ, પૃથ્વી અને પોન્ટસ વચ્ચે ટાર્ટારસ અથવા ટાર્ટારોસ (ગ્રીક Τάρταρος, ઊંડું સ્થળ) આવેલું છે. તે ઊંડું, અંધકારભર્યું સ્થળ, ખાડો અથવા ખાઇ છે જે અત્યાચાર અને યાતનાની કોઠરી છે હેડ્સની વચ્ચે છે (સમગ્ર ભૂગર્ભ) જેમાં ટાર્ટારસમાં નરકના તત્વો હોય છે. ગોર્જિસમાં પ્લેટો (સી. 400 બીસી)એ લખ્યું હતું કે મૃત્યુ પછી આત્માઓનો ન્યાય કરવામાં આવતો હતો અને જેમને સજા થતી તેમને ટાર્ટારસમાં ધકેલવામાં આવતા હતા. સજાના સ્થળ તરીકે નરકની ગણના કરી શકાય. બીજી તરફ ક્લાસિક હેડ્સ ઓલ્ડ ટેસ્ટામેન્ટ શેઓલ સાથે વધુ સામ્યતા ધરાવે છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="યુરોપ"><span id=".E0.AA.AF.E0.AB.81.E0.AA.B0.E0.AB.8B.E0.AA.AA"></span>યુરોપ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=6" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: યુરોપ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>યુરોપના નરકમાં બ્રેટોન મિથોલોજીની “એનાઓન”, <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%80%E0%AA%95_%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%9C%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="સેલ્ટીક મિથોલોજી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સેલ્ટીક મિથોલોજીની</a> “<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%89%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઉફેરન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઉફેરન</a>”, <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%9C%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્લેવિક મિથોલોજી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્લેવિક મિથોલોજીની</a> “પેકલો”, લેપ્સ મિથોલોજીના નરક અને ઉગેરિયન મિથોલોજીના “મનાલા”નો સમાવેશ થાય છે જેમાં અંતે સંપૂર્ણ વિનાશ થાય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="મધ્ય_પૂર્વ"><span id=".E0.AA.AE.E0.AA.A7.E0.AB.8D.E0.AA.AF_.E0.AA.AA.E0.AB.82.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.B5"></span>મધ્ય પૂર્વ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=7" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: મધ્ય પૂર્વ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>મધ્ય પૂર્વના નરકોમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="સુમેરિયન પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સુમેરિયન પૌરાણકથાઓના</a> “અરાલુ”, કેનેનાઇટ પૌરાણકથાના નરક, હિલાઇટ પૌરાણકથા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%9D%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="મિથરાઇઝમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મિથરાઇઝમનો</a> સમાવેશ થાય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="એશિયા"><span id=".E0.AA.8F.E0.AA.B6.E0.AA.BF.E0.AA.AF.E0.AA.BE"></span>એશિયા</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=8" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: એશિયા"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>એશિયાના નરકોમાં બાગાબો પૌરાણકથાના “ગિમોકોડાન” અને પ્રાચિન <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારતીય પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભારતીય પૌરાણકથાઓના</a> “કાલિચી”નો સમાવેશ થાય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="આફ્રિકા"><span id=".E0.AA.86.E0.AA.AB.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BF.E0.AA.95.E0.AA.BE"></span>આફ્રિકા</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=9" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: આફ્રિકા"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>આફ્રિકન નરકમાં હૈદા પૌરાણકથાના “હેત્ગવોગ” અને સ્વાહિલી પૌરાણકથાના નરકનો સમાવેશ થાય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ઓશેનિયા"><span id=".E0.AA.93.E0.AA.B6.E0.AB.87.E0.AA.A8.E0.AA.BF.E0.AA.AF.E0.AA.BE"></span>ઓશેનિયા</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=10" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: ઓશેનિયા"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ઓશેનિક નરકમાં સુમોન પૌરાણ કથાના “O le nu'u-o-nonoa” અને બાંગકા પૌરાણકથા અને કેરોલાઇન ટાપુ પૌરાણકથાનો સમાવેશ થાય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="અમેરિકી_મૂળનિવાસી"><span id=".E0.AA.85.E0.AA.AE.E0.AB.87.E0.AA.B0.E0.AA.BF.E0.AA.95.E0.AB.80_.E0.AA.AE.E0.AB.82.E0.AA.B3.E0.AA.A8.E0.AA.BF.E0.AA.B5.E0.AA.BE.E0.AA.B8.E0.AB.80"></span>અમેરિકી મૂળનિવાસી</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=11" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: અમેરિકી મૂળનિવાસી"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>અમેરિકનોના નરકમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%9D%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%95_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="એઝટેક પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એઝટેક પૌરાણકથાના</a> “મિકટલાન”, <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%87%E0%AA%9F_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇનુઇટ પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇનુઇટ પૌરાણકથાના</a> “એડલીવુન” અને યાનોમામો પૌરાણકથાના “શોબરી વાકા” સામેલ છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="માયા પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">માયા પૌરાણકથામાં</a> <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9D%E0%AA%BF%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઝિબાલ્બા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઝિબાલ્બા</a></i> એ નવ સ્તરનું ખતરનાક <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AB%82%E0%AA%97%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભૂગર્ભ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભૂગર્ભ</a> છે જેના પર દાનવો <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AB%81%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%AC_%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="વુકુબ કાકિક્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વુકુબ કાકિક્સ</a></i> અને <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%81%E0%AA%A8_%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="હુન કેમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હુન કેમ</a></i> રાજ કરે છે. તેની અંદર જવાનો અને બહાર નીકળવાનો રસ્તો બહુ ઢોળાવવાળો, કાંટાળો અને પ્રતિબંધિત હોવાનું કહેવાય છે. નવ નરકમાં <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%9F%E0%AA%A8%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="મેટનલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મેટનલ</a></i> એ સૌથી નીચેનો અને સૌથી ભયાનક સ્તર છે જેના પર <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%85%E0%AA%B9_%E0%AA%AA%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="અહ પક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">અહ પક</a></i> રાજ કરે છે. વિધી આધારિત સારવાર કરનારાઓ સાજા થવાની પ્રાર્થના કરે છે જેમાં બીમારીને <i>મેટનલ</i> માં મોકલવામાં આવે છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B2_%E0%AA%B5%E0%AA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="પોપોલ વહ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પોપોલ વહમાં</a> મોટા ભાગમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%B9%E0%AB%80%E0%AA%B0%E0%AB%8B_%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="માયા હીરો ટ્વીન્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">માયા હીરો ટ્વીન્સના</a> સાહસ દર્શાવાય છે જેમાં <i>ઝિબાલ્બા</i> ના દુષ્ટ માલિક સામે ચતુરાઇભરા સંઘર્ષની વાત છે. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%9D%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="એઝટેક્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એઝટેક્સ</a> માનતા હતા કે મૃતકો <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="મિક્ટલાન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મિક્ટલાન</a> જતા હતા જે સૌથી ઉત્તરમાં આવેલું તટસ્થ સ્થળ છે. સફેદ ફુલના એક દંતકથારૂપ સ્થળની પણ વાત હતી જે હંમેશા અંધકારમય અને મૃત્યુના દેવતાનું ઘર હતું. ખાસ કરીને મિક્ટલાનટેકુટલી અને તેની પત્ની મિક્ટલાનટેસીહુઆટીનું ઘર એટલે કે તે ખરા અર્થમાં ‘લોર્ડ્સ ઓફ મિક્ટલાન’ હતા. મિક્ટલાનની સફર ચાર વર્ષ સુધી ચાલતી હતી અને પ્રવાસીઓએ મુશ્કેલ પરીક્ષાઓ પાર કરવી હતી જેમ કે પર્વતમાળામાંથી પસાર થવું જેમાં ઘણા પર્વતો એક બીજા સાથે ટકરાતા હતા, એક મેદાનમાંથી જવું જ્યાં પવનમાં માંસ ચીરી નાખતી છરીઓ ઉડતી હતી અને એક નદી જેમાં ભયાનક <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%86%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="જગુઆર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જગુઆર</a> સાથે લોહી વહેતું હતું. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="અબ્રાહમિક"><span id=".E0.AA.85.E0.AA.AC.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BE.E0.AA.B9.E0.AA.AE.E0.AA.BF.E0.AA.95"></span>અબ્રાહમિક</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=12" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: અબ્રાહમિક"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="યહૂદી_ધર્મ"><span id=".E0.AA.AF.E0.AA.B9.E0.AB.82.E0.AA.A6.E0.AB.80_.E0.AA.A7.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE"></span>યહૂદી ધર્મ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=13" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: યહૂદી ધર્મ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r825851"><table class="box-Unreferenced_section plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Unreferenced" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Question_book-new.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">આ section ની માહિતીની <b><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%AA%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7_%E0%AA%A6%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%A3" title="વિકિપીડિયા:નિષ્પક્ષ દૃષ્ટિકોણ">નિષ્પક્ષ</a></b> <b><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%9A%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A3%E0%AB%80%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%A4%E0%AA%BE" title="વિકિપીડિયા:ચકાસણીયોગ્યતા">ચકાસણી</a></b> માટે <b><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD" title="વિકિપીડિયા:સંદર્ભ">સંદર્ભો</a></b>ની જરૂર છે.<span class="hide-when-compact"> લેખમાં <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%9A%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A3%E0%AB%80%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%A4%E0%AA%BE#વિશ્વાસપાત્ર_સ્રોતો" title="વિકિપીડિયા:ચકાસણીયોગ્યતા">વિશ્વાસપાત્ર સંદર્ભ સ્રોત</a> ઉમેરવા માટે <a class="external text" href="https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit">અહીં ક્લિક કરી</a> લેખનું સંપાદન કરી શકો છો. ધ્યાનમાં રાખો કે સંદર્ભરહિત લેખ અથવા માહિતીનો <a href="/wiki/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD" title="ઢાંચો:સંદર્ભ">સંદર્ભ માંગી શકાય છે</a> અને તેને <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%9A%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A3%E0%AB%80%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%A4%E0%AA%BE#પુરાવાનો_ભાર" title="વિકિપીડિયા:ચકાસણીયોગ્યતા">દૂર</a> પણ કરી શકાય છે.</span> <span class="date-container"><i>(<span class="date">November 2009</span>)</i></span><span class="hide-when-compact"><i> (<small><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:Maintenance_template_removal" title="મદદ:Maintenance template removal">Learn how and when to remove this message</a></small>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <p>ડેનિયલ 12:2 દાવો કરે છે “અને જેઓ ધુળ અને માટીમાં સુવે છે તેમાંથી ઘણા જાગશે, કેટલાક શાશ્વત જીવન મેળવશે, કેટલાક શરમજનક જીવ અને શાશ્વત તિરસ્કાર મેળવશે.” <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%B9%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="યહુદી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યહુદી</a> ધર્મમાં મૃત્યુ પછીના જીવન માટે કોઇ ચોક્કસ વિચારધારા નથી. પરંતુ તે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેનાને</a> વર્ણવવાની રહસ્યવાદી/રૂઢિવાદી પરંપરા ધરાવે છે. ગેહેના નરક નથી પરંતુ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="પર્ગેટરી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પર્ગેટરીનો</a> એક પ્રકાર છે જ્યાં વ્યક્તિના જીવનના કાર્યો મુજબ ન્યાય થાય છે અથવા જ્યાં વ્યક્તિ પોતાની ખામીઓ અને તેના જીવન દરમિયાનના નકારાત્મક કાર્યો વિશે સંપૂર્ણપણે વાકેફ બને છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="કબ્બાલા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કબ્બાલા</a> દરેક જીવો માટે (માત્ર દુષ્ટો માટે નહીં) તેને “વેઇટિંગ રૂમ” (સામાન્ય અનુવાદ “પ્રવેશ માર્ગ”) તરીકે ઉલ્લેખ કરે છે. યહુદી ધર્મને લગતા મોટા ભાગના વિચારો મુજબ લોકો કાયમ માટે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેનામાં</a> રહેતા નથી, ત્યાં રહેવાનો મહત્તમ ગાળો 11 મહિનાનો હોઇ શકે, જોકે કયારેક તેમાં અમુક અપવાદ પણ હોય છે. કેટલાકના મતે તે આધ્યાત્મિક બનાવટ છે જ્યાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AE_%E0%AA%B9%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓલામ હબાહ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓલામ હબાહ</a> <i>હિબ</i> માં જતા પહેલા આત્માને શુદ્ધ કરવામાં આવે છે. עולם הבא; <i>lit.</i> “આવનારા વિશ્વ”ને ઘણી વાર <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="દેવલોક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દેવલોકની</a> સમાન ગણવામાં આવે છે. તેનો ઉલ્લેખ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="કબ્બાલા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કબ્બાલામાં</a> પણ થયો છે જ્યાં આત્માનો ઉલ્લેખ તુટતી ચીજ તરીકે કરાયો છે જે મીણબત્તીની જ્યોત એક બીજીને પેટાવતી હોય, ઉપર જતો આત્માનો ભાગ શુદ્ધ હોય અને “અપૂર્ણ” ભાગ ફરી જન્મ લેતો હોય. </p><p>યહુદી માન્યતા પ્રમાણે નરક સંપૂર્ણપણે ભૌતિક નથી, પરંતુ તે શરમની તીવ્ર લાગણી સાથે સરખાવી શકાય. લોકો તેમના અપકૃત્યો માટે શરમ અનુભવે છે અને યાતના સમાન છે જે તેમના ખોટા કાર્યોના પ્રમાણમાં હોય છે. કોઇ જ્યારે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇશ્વર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇશ્વરની</a> ઇચ્છા અનુસાર વર્તન નથી કરતું ત્યારે તે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહીનોમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહીનોમમાં</a> છે તેમ કહેવાય છે. તે ભવિષ્યના કોઇ સમયનો ઉલ્લેખ નથી, પરંતુ વર્તમાનની વાત છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A4%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%B5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="તેસુવા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">તેસુવા</a> (વાપસી)ના દ્વાર કાયમ ખુલ્લા રહેતા હોવાનું કહેવાય છે તેથી વ્યક્તિ પોતાની ઇચ્છાને ગમે તે ક્ષણે ઇશ્વર સાથે સાંકળી શકે છે. ઇશ્વરની ઇચ્છાથી બહાર જવું એ પોતાની રીતે એક સજા છે તેમ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A4%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="તોરાહ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">તોરાહ</a> માને છે. આ ઉપરાંત સબોટનિક્સ અને મેસિયાનિક યહુદી ધર્મ ગેહેનામાં માને છે. પરંતુ સમારિટન્સ મોટા ભાગે દુષ્ટોને અંધકારમય જગ્યા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%93%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેઓલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેઓલમાં</a> અલગ રાખવામાં અને યોગ્ય લોકોને સ્વર્ગમાં રાખવામાં માને છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ખ્રિસ્તી_ધર્મ"><span id=".E0.AA.96.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BF.E0.AA.B8.E0.AB.8D.E0.AA.A4.E0.AB.80_.E0.AA.A7.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE"></span>ખ્રિસ્તી ધર્મ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=14" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: ખ્રિસ્તી ધર્મ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Valley_of_Hinom_PA180090.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Valley_of_Hinom_PA180090.JPG/250px-Valley_of_Hinom_PA180090.JPG" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Valley_of_Hinom_PA180090.JPG/375px-Valley_of_Hinom_PA180090.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Valley_of_Hinom_PA180090.JPG/500px-Valley_of_Hinom_PA180090.JPG 2x" data-file-width="1998" data-file-height="1331" /></a><figcaption>"ગેહેના", વેલી ઓફ હિનોમ, 2007</figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r790067">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">મુખ્ય લેખ: <a href="/w/index.php?title=Hell_in_Christian_beliefs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hell in Christian beliefs (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Hell in Christian beliefs</a></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B5%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="નવા કરાર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નવા કરારના</a> ઉપદેશમાં નરકની ખ્રિસ્તી માન્યતા ઉભરી આવે છે. જ્યાં નરકનો ઉલ્લેખ ગ્રીક શબ્દો <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ટાર્ટારસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ટાર્ટારસ</a></i> અથવા <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેડ્સ</a></i> અથવા અરેબિક શબ્દ <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેના</a></i> પરથી કરવામાં આવ્યો છે. </p> <table class="wikitable" border="0"> <tbody><tr> <th>હિબ્રુ ઓટી </th> <th><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%81%E0%AA%86%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="સેપ્ટુઆજિન્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સેપ્ટુઆજિન્ટ</a> </th> <th>ગ્રીક એનટી </th> <th>એનટીમાં સમય </th> <th><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="વલ્ગેટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વલ્ગેટ</a> </th> <th><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="કેજેવી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કેજેવી</a> </th> <th><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%A8%E0%AA%86%E0%AA%87%E0%AA%B5%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="એનઆઇવી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એનઆઇવી</a> </th></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%93%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેઓલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેઓલ</a> <sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>૧૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેડ્સ</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેડ્સ</a> <sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>૧૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>x10 </td> <td>ઇન્ફર્નસ <sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>૧૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>હેડ્સ </td> <td>હેડ્સ </td></tr> <tr> <td>ગે હિનોમ <sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>૧૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>એનમોન <sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>૧૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેના</a> <sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>૧૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>x11 </td> <td>ઇન્ફર્નસ </td> <td>નરક </td> <td>નરક </td></tr> <tr> <td> </td> <td> </td> <td><i>ટાર્ટારો</i> <sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>૧૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>x1 </td> <td>ઇન્ફર્નસ </td> <td>નરક </td> <td>નકર </td></tr></tbody></table> <p>આ ત્રણ શબ્દોના અલગ અર્થ છે અને તે જાણવા જ જોઇએ. </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેડ્સ</a> જૂના કરારના શબ્દ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%93%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેઓલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેઓલ</a> સાથે “મૃતકોના સ્થળ” તરીકે અથવા અન્ય શબ્દોમાં કબર તરીકે સમાનતા ધરાવે છે. તેથી તેનો ઉલ્લેખ સારા અને દુષ્ટો બંને માટે થાય છે કારણ કે અંતમાં બંને ત્યાં જાય છે.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>૧૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેના</a> “વેલી ઓફ હિનોન”નો ઉલ્લેખ કરે છે જે જેરૂસલેમની બહાર કચરો નાખવાની જગ્યા હતું. આ જગ્યાએ લોકો પોતાનો કચરો બાળતા હતા તેથી ત્યાં કાયમ આગ સળગતી રહેતી હતી. જેઓ મોક્ષના આશા વગર (જેમ કે આત્મહત્યા કરીને) પાપ સાથે મૃત્યુ પામ્યા હોય તેવા લોકોના મૃતદેહોને નાશ પામવા માટે આ આગમાં નાખી દેવાતા હતા.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>૧૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહેનાનો</a> ઉપયોગ પુનઃજન્મ પછી દુષ્ટો માટે સજાના અંતિમ સ્થળ તરીકે અલંકાર તરીકે કરવામાં આવે છે.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>૧૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i>ટાર્ટારો</i> (“<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ટાર્ટારસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ટાર્ટારસમાં</a> ફેંકવું” ક્રિયાપદ) નવા કરારમાં માત્ર એક વખત II પીટર 2:4માં ઉલ્લેખ થાય છે જ્યાં તે <a href="/w/index.php?title=1_%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="1 ઇનોક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">1 ઇનોકમાં</a> 200 મૃત દેવદૂતોના કારાવાસના સંજ્ઞા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે. તેમાં મૃત્યુ પછી ત્યાં મોકલવામાં આવતા માનવ આત્મા વિશે કોઇ ઉલ્લેખ કરવામાં આવતો નથી.</li></ul> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A&action=edit&redlink=1" class="new" title="કેથોલિક ચર્ચ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કેથોલિક ચર્ચ</a>, મોટા ભાગના <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A&action=edit&redlink=1" class="new" title="પ્રોટેસ્ટન્ટ ચર્ચ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પ્રોટેસ્ટન્ટ ચર્ચ</a> (જેમ કે બાપ્ટિસ્ટ, એપિસ્કોપેલિયન્સ વગેરે) અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%95_%E0%AA%93%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AB%8B%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગ્રીક ઓર્થોડોક્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગ્રીક ઓર્થોડોક્સ</a> ચર્ચ સહિત મોટા ભાગની ખ્રિસ્તી માન્યતાઓમાં નરકને એવા લોકો માટે અંતિમ સ્થળ તરીકે દર્શાવાય છે જેમણે ન્યાયની મહાન સફેદ રાજગાદી પસાર કર્યા બાદ જેઓ યોગ્ય જણાયા નથી<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>૨૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>૨૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> અને જ્યાં તેમને તેમના <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="પાપ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પાપ</a> માટે સજા કરાશે તથા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%A8%E0%AA%83%E0%AA%9C%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="સામાન્ય પુનઃજન્મ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સામાન્ય પુનઃજન્મ</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9B%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="છેલ્લા ન્યાય (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">છેલ્લા ન્યાય</a> બાદ ઇશ્વરથી કાયમ માટે અલગ કરવામાં આવશે. ન્યાયની પ્રકૃતિમાં સાતત્ય નથી, ઘણા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="પ્રોટેસ્ટન્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પ્રોટેસ્ટન્ટ</a> ચર્ચનો ઉપદેશ કહે છે કે જીસસ ક્રાઇસ્ટને તારણહાર તરીકે સ્વીકારવાથી બચી શકાય છે જ્યારે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%95_%E0%AA%93%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AB%8B%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગ્રીક ઓર્થોડોક્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગ્રીક ઓર્થોડોક્સ</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="કેથોલિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કેથોલિક</a> ચર્ચ કહે છે કે શ્રદ્ધા અને કાર્યો પર ચુકાદાનો આધાર છે. જોકે લિબરલ પ્રોટેસ્ટન્ટ્સ, એંગ્લિકન, કેથોલિક અને કેટલાક ઓર્થોડોક્સ ચર્ચ સહિત ઘણા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%89%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80_%E0%AA%96%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઉદારવાદી ખ્રિસ્તી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઉદારવાદી ખ્રિસ્તીઓ</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AB%88%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%89%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="વૈશ્વિક ઉકેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વૈશ્વિક ઉકેલ</a> (યુનિવર્સલ રિકોન્સિલિયેશન) (નીચે જુઓ)માં માને છે ભલે તે તેમના મૂલ્યના “સત્તાવાર” શિક્ષણથી વિરોધાભાસી હોય. પ્રારંભિક ચર્ચના કેટલાક ખ્રિસ્તી ધર્મશાસ્ત્રીઓ અને કેટલાક આધુનિક ચર્ચ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%85%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="શરતી અમરતા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શરતી અમરતાની</a> વિચારધારામાં માને છે. શરતી અમરતાની માન્યતા પ્રમાણે આત્મા શરીરની સાથે મૃત્યુ પામે છે અને પુનઃજન્મ સુધી જીવીત થતી નથી. આ મત ઓર્થોડોક્સ યહુદીઓનો અને કેટલાક ખ્રિસ્તી સંપ્રદાય જેમ કે લિવિંગ ચર્ચ ઓફ ગોડ, ધી ચર્ચ ઓફ ગોડ ઇન્ટરનેશનલ અને સેવન્થ ડે એડ્વેન્ટિસ્ટ ચર્ચનો છે. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%AA%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%89%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%B2%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="સંપૂર્ણ ઉન્મુલન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સંપૂર્ણ ઉન્મુલનની</a> માન્યતા પ્રમાણે આત્માને શાશ્વત જીવન આપવામાં ન આવે ત્યાં સુધી તે વિનાશી છે જેથી તેને નરકમાં નષ્ટ કરી શકાય છે. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AB%8B%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="જેહોવાના સાક્ષી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જેહોવાના સાક્ષી</a> જણાવે છે કે વ્યક્તિ મૃત્યુ પામે ત્યારે આત્માનો અંત આવી જાય છે<sup id="cite_ref-bibleteach_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-bibleteach-22"><span class="cite-bracket">[</span>૨૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેથી નરક (શેઓલ અથવા હેડ્સ) બિન-અસ્તિત્વની સ્થિતિ છે.<sup id="cite_ref-bibleteach_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-bibleteach-22"><span class="cite-bracket">[</span>૨૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમની ધાર્મિક માન્યતામાં ગેહાના શેઓલ અને હેડ્સથી અલગ પડે છે અને પુનઃજન્મની કોઇ આશા ધરાવતા નથી.<sup id="cite_ref-bibleteach_22-2" class="reference"><a href="#cite_note-bibleteach-22"><span class="cite-bracket">[</span>૨૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ટાર્ટારસ એ સ્વર્ગચ્યુત દેવો માટે ગુણવત્તામાં ઘટાડાની અલંકારિક સ્થિતિ છે જે નૈતિક પતનના સમયથી (જિનેસિસ પ્રકરણ 6) શેતાન સાથેના હજારો વર્ષના વિનાશ વચ્ચેનો ગાળો છે. (રિવિલેશન પ્રકરણ 20)<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>૨૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AB%88%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%89%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="વૈશ્વિક ઉકેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વૈશ્વિક ઉકેલ</a> એવી માન્યતા છે કે તમામ માનવ આત્માઓ (અને દાનવો પણ) અંતે ઇશ્વર સાથે સુમેળ સાધશે અને સ્વર્ગમાં દાખલ કરવામાં આવશે. આ મત કેટલાક યુનિટેરિયન (ઇશ્વર એક છે એવું માનનારા) વિશ્વવ્યાપકવાદીઓનો છે.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>૨૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>૨૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>૨૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ઈસ્લામ_ધર્મ"><span id=".E0.AA.88.E0.AA.B8.E0.AB.8D.E0.AA.B2.E0.AA.BE.E0.AA.AE_.E0.AA.A7.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE"></span>ઈસ્લામ ધર્મ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=15" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: ઈસ્લામ ધર્મ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r790067"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">મુખ્ય લેખ: <a href="/w/index.php?title=Jahannam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jahannam (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Jahannam</a></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AB%80%E0%AA%AE%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="મુસ્લીમો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મુસ્લીમો</a> <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AA%B9%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="જહન્નમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જહન્નમ</a></i> માં (<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%85%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%AC%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="અરેબિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">અરેબિકમાં</a> جهنم) માને છે (જે હિબ્રુ શબ્દ <i>ગેહિનોમ</i> સાથે સંકળાયેલો છે અને <a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%80" class="mw-redirect" title="ખ્રિસ્તી">ખ્રિસ્તી</a> ધર્મમાં નરકની માન્યતા સાથે સામ્યતા ધરાવે છે). <a href="/wiki/%E0%AA%87%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AE" title="ઇસ્લામ">ઇસ્લામના</a> પવિત્ર ગ્રંથ <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="કુરાન">કુરાનમાં</a> ભયાનક નરકની સ્થિતિનું વિગતવાર વર્ણન છે. તેનાથી વિરૂદ્ધ સદમાર્ગે ચાલનારાઓ માટે બાગ જેવું સ્થળ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વર્ગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વર્ગ</a> (<i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="જન્નાહ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જન્નાહ</a></i>) છે. </p><p>આ ઉપરાંત સ્વર્ગ અને નરકને જીવન દરમિયાન કરાયેલા કાર્યોના આધારે વિવિધ સ્તરમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યા છે. જ્યાં જીવન દરમિયાન કરેલા દુષ્ટ કાર્યો માટે સજા મળે છે અને જીવનમાં ઇશ્વરનું આચરણ કેટલી સારી રીતે કર્યું તેના આધારે અલગ સ્તરમાં મોકલવામાં આવે છે. નરકના દરવાજાની ચોકીદારી <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="માલિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">માલિક</a> કરે છે જે દેવદુતોના આગેવાન છે. નરકના દ્વારપાળો <i>ઝબાનિયા</i> તરીકે પણ ઓળખાય છે. <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="કુરાન">કુરાનમાં</a> જણાવાયું છે કે નરકની આગમાં ખડકો/પથ્થરો (<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%93&action=edit&redlink=1" class="new" title="મૂર્તિઓ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મૂર્તિઓ</a>) અને માનવી ઇંધણનું કામ કરે છે. સામાન્ય રીતે નરકને પાપીઓ માટે ગરમ ઉકળતા અને ભયાનક સ્થળ તરીકે રજૂ કરવામાં આવે છે છતાં તેમાં એક નરકની ખાઇ પણ છે જેને ઇસ્લામિક પરંપરા પ્રમાણે અલગ સ્વરૂપ અપાયું છે. <i>ઝમહારીર</i> ને તમામ નરકમાં સૌથી ઠંડું ગણવામાં આવે છે છતાં આ ઠંડક પાપીઓ માટે આનંદદાયક કે રાહત તરીકે જોવામાં આવતી નથી જેમણે ઇશ્વર સામે અપરાધ કરેલા છે. નરકમાં ઝમહારીર હેઠળ અત્યંત ઠંડક અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%A4%E0%AB%8B%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="બરફના તોફાન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બરફના તોફાન</a>, બરફ અને હિમપાત હોય છે જેને પૃથ્વી પરની કોઇ વ્યક્તિ સહન કરી શકે નહીં. ખાઇનો સૌથી નીચેનો ભાગ હાવિયા છે જે દંભીઓ માટે અને બે ચહેરા ધરાવતા લોકો માટે છે જેઓ જીભ દ્વારા અલ્લાહમાં અને તેના પયગંબરમાં વિશ્વાસ રાખતા હોવાનો દાવો કરે છે, પરંતુ હૃદયથી તેમાં માનતા નથી. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AA%82%E0%AA%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="દંભ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દંભને</a> સૌથી વધુ ખતરનાક પાપ પૈકી એક ગણવામાં આવે છે અને તેવું જ શિર્ક (ફરજમાં ચોરી)નું છે. કુરાન અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AA%A6%E0%AB%80%E0%AA%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="હદીથ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હદીથ</a> પ્રમાણે જેમણે ઇસ્લામિક ઉપદેશ મેળવ્યો છે, પરંતુ તેને નકારી કાઢ્યો છે તેઓ નરકમાં જશે.<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD" title="વિકિપીડિયા:સંદર્ભ"><span title="આ વાક્ય માટે યોગ્ય સ્ત્રોતમાંથી સંદર્ભો જરૂરી છે. (December 2009)">સંદર્ભ આપો</span></a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="બહાઈ_પંથ"><span id=".E0.AA.AC.E0.AA.B9.E0.AA.BE.E0.AA.88_.E0.AA.AA.E0.AA.82.E0.AA.A5"></span>બહાઈ પંથ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=16" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: બહાઈ પંથ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%87_%E0%AA%98%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="બહાઇ ઘર્મ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બહાઇ ઘર્મમાં</a> નરક (અને સ્વર્ગ)ના ચોક્કસ સ્થળ તરીકેના પરંપરાગત વર્ણનને સંકેતાત્મક ગણવામાં આવે છે.<sup id="cite_ref-lafd_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-lafd-27"><span class="cite-bracket">[</span>૨૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેની જગ્યાએ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%87_%E0%AA%B2%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="બહાઇ લખાણ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બહાઇ લખાણમાં</a> નરકને “આધ્યાત્મિક સ્થિતિ” ગણવામાં આવે છે જેમાં ઇશ્વરથી અંતરને નરક ગણવામાં આવે છે. તેનાથી વિપરીત ઇશ્વર સાથે નિકટતાને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વર્ગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વર્ગ</a> માનવામાં આવે છે.<sup id="cite_ref-lafd_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-lafd-27"><span class="cite-bracket">[</span>૨૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="પૂર્વીય"><span id=".E0.AA.AA.E0.AB.82.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.B5.E0.AB.80.E0.AA.AF"></span>પૂર્વીય</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=17" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: પૂર્વીય"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="બૌદ્ધ_ધર્મ"><span id=".E0.AA.AC.E0.AB.8C.E0.AA.A6.E0.AB.8D.E0.AA.A7_.E0.AA.A7.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE"></span>બૌદ્ધ ધર્મ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=18" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: બૌદ્ધ ધર્મ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="માજિહિમા નિકાયા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">માજિહિમા નિકાયા</a> બુદ્ધના 130માં ઉપદેશ દેવદુત સુતમાં નરક વિશે વર્ણનાત્મક માહિતી અપાઇ છે. બૌદ્ધધર્મ શીખવે છે કે પુનઃજન્મના પાંચ (કેટલીક વાર છ) વિસ્તાર છે જેને પછી દુઃખ કે આનંદના આધારે વિવિધ કક્ષામાં વિભાજિત કરી શકાય છે. આ વિસ્તારમાં હેલ અથવા <i>નરક</i> પુનઃજન્મમાં સૌથી નીચેના સ્તરે છે. નરકમાં સ્તરમાં પણ <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="એવિસી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એવિસી</a></i> અથવા અનંત યાતના સૌથી ખરાબ છે. ત્રણ વખત બુદ્ધની હત્યા કરવાનો પ્રયાસ કરનારા અને મઠની વ્યવસ્થામાં મતભેદો સર્જવાનો પ્રયાસ કરનાર બુદ્ધના શિષ્ય <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="દેવદત્ત (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દેવદત્તનો</a> પુનઃજન્મ એવિસિ નરકમાં થયો હોવાનું માનવામાં આવે છે. જોકે પુનઃજન્મના તમામ સ્તરની જેમ નરકના સ્તરમાં પુનઃજન્મ પણ કાયમી નથી જોકે ફરી જન્મ થાય તે અગાઉ લાંબા સમય સુધી યાતના ચાલુ રહી શકે છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%AE%E0%AA%B3%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="કમળસુત્ર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કમળસુત્રમાં</a> બુદ્ધ શીખવે છે કે અંતમાં દેવદત્ત પણ જાતે પ્રત્યેકબુદ્ધ બનશે જે દર્શાવે છે કે નરકના સ્તરનો અસર કામચલાઉ હોય છે. તેથી બુદ્ધ ધર્મ <a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A3" title="નિર્વાણ">નિર્વાણ</a> પ્રાપ્ત કરીને પુનઃજન્મના અનંત ફેરામાંથી મુકિત (હકારાત્મક અને નકારાત્મક) શીખવે છે. ક્ષિતિગર્ભ સુત્ર પ્રમાણે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AB%8B%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="બોધીસત્વ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બોધીસત્વ</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%97%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="ક્ષિતિગર્ભ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ક્ષિતિગર્ભએ</a> યુવાન છોકરી તરીકે મહાન પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી કે તમામ જીવો જ્યાં સુધી નરકના સ્તરમાંથી કે અન્ય અનિચ્છનીય પુનઃજન્મના ફેરામાંથી મુક્ત નહીં થાય ત્યાં સુધી તે જ્ઞાન પ્રાપ્તિ નહીં કરે. ક્ષિતિગર્ભ નરકના સ્તરે જઇને જીવોને તેમની પીડામાંથી મુક્ત થવાનું શિક્ષણ આપે છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="હિંદુ_ધર્મ"><span id=".E0.AA.B9.E0.AA.BF.E0.AA.82.E0.AA.A6.E0.AB.81_.E0.AA.A7.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AE"></span>હિંદુ ધર્મ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=19" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: હિંદુ ધર્મ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Yama%27s_Court_and_Hell.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Yama%27s_Court_and_Hell.jpg/220px-Yama%27s_Court_and_Hell.jpg" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Yama%27s_Court_and_Hell.jpg/330px-Yama%27s_Court_and_Hell.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Yama%27s_Court_and_Hell.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="301" /></a><figcaption>યમની અદાલત અને નરક.ગવર્નમેન્ટ મ્યુઝિયમ, ચેન્નાઇ ખાતે 17મી સદીના પેઇન્ટિંગમાં વાદળી આકૃતિ યમરાજા (મૃત્યુના હિંદુ દેવતા) છે જેમની સાથે તેમના સાથી યામી અને ચિત્રગુપ્ત છે.</figcaption></figure> <p>પ્રાચિન વેદીક ધર્મમાં નરકના વિચારનો ઉલ્લેખ નથી. ઋગ્વેદમાં ત્રણ જગ્યાનો ઉલ્લેખ છે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AB%82%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભૂર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભૂર</a> (પૃથ્વી), <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="શ્વર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શ્વર</a> (આકાશ) અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AB%82%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભૂવાસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભૂવાસ</a> અથવા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%85%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="અંતરિક્ષ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">અંતરિક્ષ</a> (મધ્ય જગ્યા અથવા હવા કે વાતાવરણ). ત્યાર પછીના હિંદુ સાહિત્ય ખાસ કરીને નિયમના પુસ્તકો અને પુરાણમાં વધુ જગ્યાઓનો ઉલ્લેખ છે જેમાં <a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%95" class="mw-redirect" title="નરક">નરક</a> (દેવનાગરીમાં: नरक). સામેલ છે. <a href="/wiki/%E0%AA%AF%E0%AA%AE" title="યમ">યમનો</a> જન્મ પહેલા માનવી તરીકે થયો (તેની બહેન <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="યામી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યામી</a> સાથે) અને પ્રાથમિકતાના ધોરણે માનવીના શાસક અને તેના મૃત્યુના માલિક બન્યા. વાસ્તવમાં તેઓ દેવલોકમાં રહે છે પરંતુ ત્યાર બાદ ખાસ કરીને મધ્યયુગ પરંપરામાં તેની અદાલત નરકમાં હોવાનો ઉલ્લેખ થાય છે. </p><p>કાયદાના પુસ્તકો (સ્મૃતિ અને ધર્મ-સૂત્ર, જેમ કે મનુસ્મૃતિ)માં નરકને પાપ માટે સજાના સ્થળ તરીકે દર્શાવવામાં આવે છે. તે આધ્યાત્મિક રીતે નીચી જગ્યા (<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="નરકલોક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નરકલોક</a> તરીકે ઓળખાય) છે જ્યાં આત્માનો ન્યાય થાય છે અથવા <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="કર્મ">કર્મના</a> આંશિક ફળ આગામી જીવન પર અસર કરે છે. <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4" title="મહાભારત">મહાભારતમાં</a> <a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AA%B5%E0%AB%8B" class="mw-redirect" title="પાંડવો">પાંડવો</a> સ્વર્ગમાં જતા હોય અને <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AB%8B" class="mw-redirect" title="કૌરવો">કૌરવો</a> નરકમાં જતા હોય તેવો ઉલ્લેખ છે. જોકે પોતાના જીવન દરમિયાન કરેલા કેટલાક પાપોના કારણે પાંડવોએ થોડા સમય માટે નરકમાં પણ જવું પડ્યું હતું. નરકનો ઉલ્લેખ વિવિધ <a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3" title="પુરાણ">પુરાણમાં</a> અને અન્ય લખાણોમાં પણ થયો છે. ગરૂડ પુરાણમાં નરકનો વિગતવાર ઉલ્લેખ છે તેમાં તેની વિશેષતાઓ અને દરેક ગુના માટે સજાનું વર્ણન છે જે આજની દંડ સંહિતા જેવી છે) એવું માનવામાં આવે છે કે પાપ કરનારા લોકો નરકમાં જાય છે અને તેમણે કરેલા પાપના પ્રમાણમાં સજા ભોગવે છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="યમરાજા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યમરાજા</a>, જેઓ મૃત્યુના દેવતા પણ છે, નરક પર રાજ કરે છે. દરેક વ્યક્તિના પાપનો વિગતવાર અહેવાલ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ચિત્રગુપ્ત (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ચિત્રગુપ્ત</a> પાસે હોય છે જેઓ યમની અદાલતનો હિસાબ રાખે છે. ચિત્રગુપ્ત વ્યક્તિએ કરેલા પાપની યાદી વાંચે છે અને યમ તે વ્યક્તિને કેટલી સજા કરવી તે સંભળાવે છે. આ સજામાં વિવિધ નરકમાં ઉકળતા તેલમાં ડુબકી મારવી, આગમાં સળગવું, વિવિધ શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કરીને ત્રાસ આપવો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. પોતાના ભાગની સજા પૂરી કરતા લોકો તેમના બાકીના <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="કર્મ">કર્મ</a> સાથે ફરી જન્મ લે છે. જન્મ લેનારી દરેક વ્યક્તિ અપૂર્ણ હોય છે તેથી તેમના ખાતામાં કોઇને કોઇ પાપ હોય છે. પરંતુ કોઇએ ખરેખર ધર્મનિષ્ઠા સાથે જીવન પસાર કર્યું હોય તો તે નરકમાં થોડા ગાળા બાદ કર્મના નિયમ પ્રમાણે નવું જીવન મેળવતા પહેલા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વર્ગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વર્ગમાં</a> જાય છે જે દેવલોક જેવા જ આનંદ માણવા માટેની અસ્થાયી જગ્યા છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="તાઓવાદ"><span id=".E0.AA.A4.E0.AA.BE.E0.AA.93.E0.AA.B5.E0.AA.BE.E0.AA.A6"></span>તાઓવાદ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=20" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: તાઓવાદ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>પ્રાચિન <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%93%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="તાઓવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">તાઓવાદમાં</a> નરકની કોઇ વિચારધારા ન હતી કારણ કે મૃત્યુને માનવ સર્જિત વિશેષતા ગણવામાં આવતી હતી અને તેમાં બિનભૌતિક આત્મા જેવી કોઇ ચીજ નથી. તાઓવાદે પોતાના જન્મના દેશ <a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AB%80%E0%AA%A8" title="ચીન">ચીનમાં</a> અન્ય ધર્મોની છાંટ મેળવી. તાઓવાદના નરકની માન્યતા પ્રમાણે નરકમાં ઘણા દેવતાઓ અને આત્માઓ હોય છે જે વિવિધ ભયાનક રીતે પાપ બદલ સજા કરે છે. તાઓવાદ પ્રમાણે તેને કર્મ પણ ગણવામાં આવે છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ચીનની_લોક_માન્યતાઓ"><span id=".E0.AA.9A.E0.AB.80.E0.AA.A8.E0.AA.A8.E0.AB.80_.E0.AA.B2.E0.AB.8B.E0.AA.95_.E0.AA.AE.E0.AA.BE.E0.AA.A8.E0.AB.8D.E0.AA.AF.E0.AA.A4.E0.AA.BE.E0.AA.93"></span>ચીનની લોક માન્યતાઓ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=21" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: ચીનની લોક માન્યતાઓ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png/150px-ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png" decoding="async" width="150" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png/225px-ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png/300px-ROM-ChineseGallery-DemonSculpture.png 2x" data-file-width="1105" data-file-height="2288" /></a><figcaption>ચાઇનીઝ ગ્લેઝ્ડ “નરકના અત્યાચાર”નું 16મી સદીમાં મિંગ વંશ સમયનું માટીનું શિલ્પ</figcaption></figure> <p><i>દિયુ</i> <a href="/w/index.php?title=Simplified_Chinese_characters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Simplified Chinese characters (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">simplified Chinese</a>: <span lang="zh-Hans">地狱</span>; <a href="/w/index.php?title=Traditional_Chinese_characters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traditional Chinese characters (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">traditional Chinese</a>: <span lang="zh-Hant">地獄</span>; <a href="/w/index.php?title=Pinyin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pinyin (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">pinyin</a>: <i><span lang="zh-Latn-pinyin">Dìyù</span></i>; <a href="/w/index.php?title=Wade%E2%80%93Giles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wade–Giles (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Wade–Giles</a>: <i><span lang="zh-Latn-wadegile">Ti-yü</span></i> (; શબ્દાનુવાદ "પૃથ્વીનું કેદખાનું ") એ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%80%E0%AA%9D_%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ચાઇનીઝ પૌરાણકથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ચાઇનીઝ પૌરાણકથામાં</a> મૃતકો માટેની જગ્યા છે. તે ઉપરછલ્લી રીતે <a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AB%8C%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7" class="mw-redirect" title="બૌદ્ધ">બૌદ્ધના</a> <a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%95" class="mw-redirect" title="નરક">નરકના</a> વિચારથી પ્રેરિત છે જેમાં મૃત્યુ પછીના જીવન વિશે ચીનની પરંપરાગત માન્યતાઓના સંયોજનમાં છે અને તેમાં વિવિધ લોકપ્રિય વિસ્તરણ અને બંને પરંપરાના પુનઃઅર્થઘટન થયા છે. નરકના દેવતા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%B2%E0%AB%81%E0%AA%93_%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="યાનલુઓ વાંગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યાનલુઓ વાંગના</a> શાસન હેઠળ દિયુમાં ભૂગર્ભના સ્તર અને ચેમ્બરની જાળ છે જેમાં આત્માઓને તેમના પૃથ્વીવાસ દરમિયાન કરેલા પાપની સજા ભોગવવા લઇ જવાય છે. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%93%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="તાઓવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">તાઓવાદ</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AB%8C%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="બૌદ્ધવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બૌદ્ધવાદના</a> વિચારો તથા પરંપરાગત ચાઇનીઝ લોકમાન્યતાના ધર્મના સમન્વય તરીકે દિયુ એ સજા માટેનું સ્થળ છે જ્યાં માત્ર સજા નથી થતી, પરંતુ નવા અવતાર માટે આત્માને શુદ્ધ પણ કરવામાં આવે છે. આ સ્થળ સાથે અનેક દેવતા સંકળાયેલા છે જેમના નામ અને હેતુ ઘણી વિરોધાભાસી માહિતીના સ્રોત છે. ચાઇનીઝ નરકના સ્તર તથા તેના સંલગ્ન દેવતાઓની ચોક્કસ સંખ્યા બૌદ્ધ કે તાઓવાદી માન્યતા પ્રમાણે બદલાતી રહે છે. કેટલાક કહે છે કે ત્રણથી ચાર 'અદાલત' છે, બીજાના મતે આ સંખ્યા દશ છે. 10 ન્યાયાધીશો <a href="/wiki/%E0%AA%AF%E0%AA%AE" title="યમ">યમના</a> 10 રાજાઓ તરીકે પણ ઓળખાય છે. દરેક અદાલતમાં વિવિધ પ્રકારની સજા થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે હત્યા માટે એક અદાલતમાં સજા મળે છે, બીજી અદાલતમાં વ્યભિચારની સજા મળે છે. કેટલીક ચાઇનીઝ દંતકથા પ્રમાણે નરકમાં 18 સ્તર છે. જુદી જુદી માન્યતા પ્રમાણે પણ સજા બદલાય છે, પરંતુ મોટા ભાગની દંતકથા અત્યંત કાલ્પનિક ચેમ્બરની વાત કરે છે જેમાં દુષ્કૃત્યો કરનારાઓને અડધા દાટીવામાં આવે, માથું કાપવામાં આવે, ગંદકીની ખાઇમાં ફેંકવામાં આવે અથવા તીક્ષ્ણ પાન ધરાવતા ઝાડ પર ચઢવાની ફરજ પાડવામાં આવે વગેરે સજા થાય છે. જોકે મોટા ભાગની દંતકથામાં એ બાબત પર સહમતી છે કે એક વખત આત્મા (સામાન્ય રીતે પ્રેતાત્મા તરીકે ઉલ્લેખ) તેના કર્મોની સજા ભોગવે અને પસ્તાવો કરે પછી તેને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%82%E0%AA%97_%E0%AA%AA%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="મેંગ પો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મેંગ પો</a> દ્વારા ભૂલી જવાનું પીણું અપાય છે અને વધુ સજા ભોગવવા માટે પ્રાણી અથવા ગરીબ કે બીમાર વ્યક્તિ તરીકે પુનઃજન્મ માટે દુનિયામાં પાછા મોકલાય છે. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="પારસી"><span id=".E0.AA.AA.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AA.B8.E0.AB.80"></span>પારસી</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=22" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: પારસી"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B8%E0%AB%80" title="પારસી">પારસીમાં</a> દુષ્ટ લોકો માટે ઐતિહાસિક રીતે કેટલાક સંભવિત નસીબનું સૂચન કરાયું છે જેમાં વિનાશ, પીગળેલી ધાતુમાં શુદ્ધિકરણ અને શાશ્વત સજાનો સમાવેશ થાય છે જેને પારસી ધર્મના લખાણોમાં સ્થાન મળ્યું છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B8%E0%AB%80_%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AA%A3%E0%AB%8B%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%B0_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AA%BF_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%9E%E0%AA%BE%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="પારસી ધર્મની મરણોત્તર સ્થિતિ વિજ્ઞાન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પારસી ધર્મની મરણોત્તર સ્થિતિ વિજ્ઞાનમાં</a> એવી માન્યતા છે કે હજાર વર્ષના ગાળે રક્ષકોનું આગમન થાય, <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE_%E0%AA%AE%E0%AA%9D%E0%AA%A6%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="અહુરા મઝદા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">અહુરા મઝદા</a> વિશ્વને ઉગારે, તમામ અનિષ્ટોનો નાશ કરે અને ખતરામાં મૂકાયેલા આત્માઓને સંપૂર્ણતા સુધી લઇ જાય ત્યાં સુધી દુષ્ટ આત્માઓ નરકમાં રહેશે.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>૨૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> પવિત્ર <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%A5%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગાથા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગાથામાં</a> “દુષ્ટોના પ્રભાવ હેઠળના, દુષ્ટ કર્મ કરનારા, દુષ્ટ શબ્દો ઉચ્ચારનારા, દુષ્ટ મિજાજ અને દુષ્ટ વિચારો વાળા જુઠા લોકો” માટે “અસત્યના ઘર”નો ઉલ્લેખ છે.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>૨૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> જોકે પારસી લખાણમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AB%81%E0%AA%95_%E0%AA%93%E0%AA%AB_%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BE_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="બુક ઓફ આર્ડા વિરાફ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બુક ઓફ આર્ડા વિરાફમાં</a> નરકની વિગતવાર માહિતી છે.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>૩૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમાં ચોક્કસ ગુના માટે ચોક્કસ સજાનું વર્ણન છે જેમ કે કામ લાગતા પ્રાણીઓની ઉપેક્ષા કરવા બદલ ઢોરઢાંખરના ટોળા નીચે કચડી નાખવાની સજા છે.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>૩૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="સાહિત્ય"><span id=".E0.AA.B8.E0.AA.BE.E0.AA.B9.E0.AA.BF.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.AF"></span>સાહિત્ય</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=23" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: સાહિત્ય"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:William-Adolphe_Bouguereau_(1825-1905)_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_(1850).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_%281850%29.jpg/220px-William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_%281850%29.jpg" decoding="async" width="220" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_%281850%29.jpg/330px-William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_%281850%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_%281850%29.jpg/440px-William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_Dante_And_Virgil_In_Hell_%281850%29.jpg 2x" data-file-width="1608" data-file-height="2001" /></a><figcaption>વિલિયમ-એડોલ્ફ બોગેરો દ્વારા “દાન્તે એન્ડ વર્જિલ ઇન હેલ” (1850)</figcaption></figure> <p><i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ડિવિના કોમેડિયા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ડિવિના કોમેડિયા</a></i> (“ડિવાઇન કોમેડી” 1300 પર આધારિત), <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%87_%E0%AA%8F%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%97%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="દાન્તે એલિગિયેરી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દાન્તે એલિગિયેરીએ</a> ભયાનક આગમાં માર્ગદર્શક તરીકે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="વર્જિલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વર્જિલને</a> લઇ જવામાં ગૌરવ લીધું હતું. (અને ત્યાર પછી બીજા ભાગમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%9F%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="પર્ગાટોરિયો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પર્ગાટોરિયોના</a> પહાડ પર લઇ ગયા હતા). દાન્તેની કવિતામાં વર્જિલને પોતાને નરકની સજા થઇ નથી પરંતુ સદગુણો ધરાવતા અનેકેશ્વરવાદી તે નરકની ધાર પર અદ્ધરતાલ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="લિમ્બો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">લિમ્બોની</a> સ્થિતિમાં છે. આ કાર્યમાં નરકની ભૌગોલિક સ્થિતિ વિસ્તૃત વર્ણવાઇ છે જે પ્રમાણે પૃથ્વીમાં ઊંડાણના ભાગમાં કેન્દ્ર ધરાવતી નવ રિંગો છે અને નરકની વિવિધ સજા પ્રમાણે તે ઊંડાઇ ધરાવે છે છેલ્લે વિશ્વનું કેન્દ્ર આવે છે. દાન્તે કહે છે કે શેતાન જાતે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%9F%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="કોસાઇટસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કોસાઇટસના</a> કેટલાક થિજી ગયેલા તળાવમાં ફસાયેલો છે. પર્ગેટરી પહાડની નીચે એક નાનકડી સુરંગમાંથી શેતાન બહારના વિશ્વમાં આવ-જા કરી શકે છે. </p><p><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%B9%E0%AB%8B%E0%AA%A8_%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%A8" class="mw-redirect" title="જ્હોન મિલ્ટન">જ્હોન મિલ્ટનના</a> <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%9D_%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="પેરેડાઇઝ લોસ્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પેરેડાઇઝ લોસ્ટ</a></i> (1667)ની શરૂઆત <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4_%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%A4%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="મૃત દેવદુતો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મૃત દેવદુતો</a> સાથે થાય છે જેમાં તેમનો નેતા <a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="શેતાન">શેતાન</a> સામેલ છે. સ્વર્ગમાં થયેલી લડાઇમાં પરાજય બાદ તેઓ નરકમાં જાગે છે અને કવિતામાં કેટલીક વાર તેમના કાર્યોનો વારંવાર ઉલ્લેખ થાય છે. મિલ્ટન નરકનો ઉલ્લેખ દાનવોના રહેઠાણ તરીકે કરે છે અને ત્યાં એક પરોક્ષ જેલ છે જ્યાંથી તે માનવ જાતિને ભ્રષ્ટ કરીને સ્વર્ગ સામે બદલો લેવાની યોજના ઘડે છે. 19મી સદીના ફ્રેન્ચ કવિ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%B0_%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AB%8B%E0%AA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="આર્થર રિમ્બોડ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">આર્થર રિમ્બોડએ</a> આ વિચાર તેમ જ તેના ટાઇટલ અને થિમ પરથી પોતાની મોટી કૃતિ પૈકી એક <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F_%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%9D%E0%AA%A8_%E0%AA%93%E0%AA%AB_%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="એ સિઝન ઓફ હેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એ સિઝન ઓફ હેલ</a></i> રચી હતી. રિમ્બોડની કવિતા કાવ્યાત્મક સ્વરૂપમાં તેમની પોતાની પીડા તથા અન્ય થિમ્સનું વર્ણન છે. યુરોપીયન સાહિત્યની ઘણા મહાન મહાકાવ્યોમાં નરકમાં થતા પ્રકરણોનો ઉલ્લેખ છે. રોમન કવિ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="વર્જિલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વર્જિલના</a> લેટિન મહાકાવ્ય ધી <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%87%E0%AA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="એનેઇડ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એનેઇડ</a></i> માં એનેઇસ પોતાના પિતાના આત્માને મળવા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ડિસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ડિસ</a> (ભૂગર્ભમાં) ઉતરે છે. ભૂગર્ભનો અસ્પષ્ટ ઉલ્લેખ છે જેમાંથી એક વણશોધાયેલો માર્ગ ટાર્ટારસની સજા સુધી જાય છે જ્યારે બીજા માર્ગ ઇરેબસ અને એલિસિયન ફિલ્ડમાંથી પસાર થાય છે. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%80%E0%AA%A8-%E0%AA%AA%E0%AB%8C%E0%AA%B2_%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="જીન-પૌલ સાટ્રે (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જીન-પૌલ સાટ્રે</a> જેવા લેખકો માટે નરકનો વિચાર અત્યંત પ્રભાવશાળી હતો જેમણે 1944માં નાટક “<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%8F%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%9D%E0%AA%BF%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="નો એક્ઝિટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નો એક્ઝિટ</a>” લખ્યું હતુ જેમાં “નરક એટલે અન્ય લોકો”ની રજૂઆત હતી. તેઓ ધાર્મિક માણસ ન હતા છતાં સાટ્રે યાતનાની નરકની સ્થિતિથી પ્રભાવિત થયા હતા. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%80._%E0%AA%8F%E0%AA%B8._%E0%AA%B2%E0%AB%81%E0%AA%87%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="સી. એસ. લુઇસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સી. એસ. લુઇસના</a> <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%9F_%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ધી ગ્રેટ ડિવોર્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ધી ગ્રેટ ડિવોર્સ</a></i> (1945)નું ટાઇટલ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%AE_%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="વિલિયમ બ્લેક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વિલિયમ બ્લેકની</a> <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%9C_%E0%AA%93%E0%AA%AB_%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%A8_%E0%AA%8F%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="મેરેજ ઓફ હેવન એન્ડ હેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મેરેજ ઓફ હેવન એન્ડ હેલ</a></i> (1793) પરથી લેવાયું છે અને તેની પ્રેરણા <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%A8_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ડિવાઇન કોમેડી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ડિવાઇન કોમેડી</a> પરથી મળી છે જેમાં વર્ણનકર્તાને નરક અને સ્વર્ગનું માર્ગદર્શન અપાયું છે. નરકનો ઉલ્લેખ અંતહીન, ભેંકાર અને રાત્રીમય શહેર તરીકે કરવામાં આવી છે જ્યાં રાત હળવે હળવે ઢળી રહી છે. આ રાત વાસ્તવમાં <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%A4" title="કયામત">કયામત</a> છે અને તે ચુકાદા બાદ દાનવોના આગમનના એંધાણ આપે છે. પરંતુ રાત ઉતરે તે પહેલા કોઇ પોતાની ભૂતપૂર્વ જાતને છોડીને અને સ્વર્ગની ઓફર સ્વીકારીને છટકી શકે છે જેમાં સ્વર્ગનો પ્રવાસ દર્શાવે છે કે નરક અનંતરીતે નાનું છે, ઇશ્વરને અને પોતાની જાતને તરછોડનાર આત્માને જે થાય છે તેના કરતા વધુ કે ઓછું નથી. </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%8F%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%A8%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="પિયર્સ એન્થની (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પિયર્સ એન્થનીએ</a> તેમની સિરિઝ <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%93%E0%AA%AB_%E0%AA%87%E0%AA%AE%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇનકાર્નેશન્સ ઓફ ઇમમોર્ટાલિટી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇનકાર્નેશન્સ ઓફ ઇમમોર્ટાલિટી</a></i> માં નરક અને સ્વર્ગના ઉદાહરણ મૃત્યુ, નસીબ, પ્રકૃતિ, યુદ્ધ, સમય, સારા ઇશ્વર, અને દુષ્ટ દાનવ દ્વારા આપ્યા છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AA%8F._%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%87%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="રોબર્ટ એ. હેઇનલેઇન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">રોબર્ટ એ. હેઇનલેઇન</a> નરકનું <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%BF%E0%AA%A8-%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="યિન-યાંગ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યિન-યાંગ</a> સ્વરૂપ રજૂ કરે છે જેમાં હજુ થોડું સારું છે, જે તેમના પુસ્તકમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે.<a href="/w/index.php?title=Job:_A_Comedy_of_Justice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Job: A Comedy of Justice (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Job: A Comedy of Justice</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B2%E0%AB%81%E0%AA%87%E0%AA%B8_%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%95%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0_%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="લુઇસ મેકમાસ્ટર બ્યુજોલ્ડ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">લુઇસ મેકમાસ્ટર બ્યુજોલ્ડ</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%93%E0%AA%AB_%E0%AA%9A%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ધી કર્સ ઓફ ચેલિયોન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ધી કર્સ ઓફ ચેલિયોનમાં</a> પોતાના પાંચ ઇશ્વરો પિતા, માતા, પુત્ર, પુત્રી અને અનૌરસને ગણાવે છે જેમાં નરકને આકારહીન અંધાધૂંધી તરીકે દર્શાવાય છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%95%E0%AA%B2_%E0%AA%AE%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="માઇકલ મૂરકોક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">માઇકલ મૂરકોક</a> સમાનરીતે સ્વીકાર્ય અંતિમ તરીકે અંધાધૂંધી-દુષ્ટ-(નરક) અને સમાનતા-યોગ્ય-(નરક) ઓફર કરે છે જેને સંતુલનમાં રાખવાનું છે. ખાસ કરીને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%B2%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="એલરિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એલરિક</a> અને <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%B2_%E0%AA%9A%E0%AB%87%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%AA%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="એટર્નલ ચેમ્પિયન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એટર્નલ ચેમ્પિયન</a> શ્રેણીમાં. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%89%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ફ્રેડરિક બ્રાઉન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ફ્રેડરિક બ્રાઉનએ</a> નરકમાં <a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="શેતાન">શેતાનની</a> પ્રવૃતિ વિશે કેટલીક <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%AA%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="કાલ્પનિક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કાલ્પનિક</a> વાર્તાઓ લખી હતી. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%82%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="કાર્ટૂનિસ્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કાર્ટૂનિસ્ટ</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AB%80_%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%9F%E0%AA%B2%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="જિમી હેટલો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જિમી હેટલોએ</a> <i>હાટલોઝ ઇન્ફર્નો</i> નામે નરકમાં જીવન વિશે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%82%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="કાર્ટૂન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કાર્ટૂનની</a> શ્રેણી શરૂ કરી હતી જે 1953થી 1958 સુધી ચાલી હતી. <sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>૩૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="બાઇબલમાં_“નરક”_તરીકે_અનુવાદ_થતા_શબ્દો"><span id=".E0.AA.AC.E0.AA.BE.E0.AA.87.E0.AA.AC.E0.AA.B2.E0.AA.AE.E0.AA.BE.E0.AA.82_.E2.80.9C.E0.AA.A8.E0.AA.B0.E0.AA.95.E2.80.9D_.E0.AA.A4.E0.AA.B0.E0.AB.80.E0.AA.95.E0.AB.87_.E0.AA.85.E0.AA.A8.E0.AB.81.E0.AA.B5.E0.AA.BE.E0.AA.A6_.E0.AA.A5.E0.AA.A4.E0.AA.BE_.E0.AA.B6.E0.AA.AC.E0.AB.8D.E0.AA.A6.E0.AB.8B"></span>બાઇબલમાં “નરક” તરીકે અનુવાદ થતા શબ્દો</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=24" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: બાઇબલમાં “નરક” તરીકે અનુવાદ થતા શબ્દો"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%93%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેઓલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેઓલ</a></dt> <dd><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%97_%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%AC%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="કિંગ જેમ્સ બાઇબલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કિંગ જેમ્સ બાઇબલમાં</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%82%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="જૂના કરાર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જૂના કરારનો</a> શબ્દ <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%93%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="શેઓલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શેઓલ</a></i> 31 વખત “નરક” તરીકે અનુવાદિત થાય છે.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>૩૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> જોકે <i>શેઓલ</i> નો ઉલ્લેખ બીજા 31 વાર “કબર” તરીકે થાય છે.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>૩૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ત્રણ વખત <i>શેઓલ</i> નો ઉલ્લેખ “ખાઇ” તરીકે પણ થાય છે.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>૩૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd> <dd>આધુનિક અનુવાદકો જોકે, <i>શેઓલ</i> નો અનુવાદ “નરક” તરીકે કરતા જ નથી, તેના બદલે “કબર”, “ખાઇ” અથવા “મૃત્યુ” શબ્દ વાપરે છે. <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%87%E0%AA%9F_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇન્ટરમિડિયેટ સ્ટેટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇન્ટરમિડિયેટ સ્ટેટ</a> જુઓ.</dd></dl> <dl><dt><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગેહાના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગેહાના</a></dt> <dd>નવા કરારમાં પ્રાચિન (જેમ કે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="કેજેવી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કેજેવી</a>) અને આધુનિક અનુવાદકો ઘણી વાર <i>ગેહેના</i> નો અનુવાદ નરક તરીકે કરે છે.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>૩૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AA%B2_%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="યંગનું લિટરલ ટ્રાન્સલેશન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યંગનું લિટરલ ટ્રાન્સલેશન</a> એક મહત્વપૂર્ણ અપવાદ છે જેમાં માત્ર ગેહાના શબ્દનો ઉલ્લેખ છે જે <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%82%E0%AA%B8%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="જેરૂસલેમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જેરૂસલેમ</a> (<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%96%E0%AB%80%E0%AA%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="હિનોમની ખીણ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હિનોમની ખીણ</a>) બહારનું એક સ્થળ હતું.</dd></dl> <dl><dt><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ટાર્ટારસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ટાર્ટારસ</a></dt> <dd>માત્ર II પીટર 2:4માં નવા કરારમાં ઉલ્લેખ થતા <i>ટાર્ટારસ</i> ને પ્રાચિન અને આધુનિક અનુવાદકો ઘણી વાર “નરક” તરીકે દર્શાવે છે. ફરી એક વાર <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AA%B2_%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="યંગ્સ લિટરલ ટ્રાન્સલેશન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યંગ્સ લિટરલ ટ્રાન્સલેશન</a> અપવાદ છે જેમાં “ટાર્ટારસ” શબ્દ વપરાયો છે.</dd></dl> <dl><dt><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેડ્સ</a></dt> <dd><i>હેડ્સ</i> એક ગ્રીક શબ્દ છે જે પરંપરાગત રીતે હિબ્રુ બાઇબલના ગ્રીક અનુવાદમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%81%E0%AA%8F%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="સેપ્ટુએજિન્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સેપ્ટુએજિન્ટ</a> જેવા કામમાં હિબ્રુ શબ્દ <i>શેઓલ</i> માટે વપરાય છે. ગ્રીકમાં શિક્ષિત અન્ય પ્રથમ સદીના યહુદીઓની જેમ નવા કરારના ખ્રિસ્તી લેખકોએ આ ઉપયોગનું પાલન કર્યું હતું. કિંગ જેમ્સના વર્ઝનની જેમ શરૂઆતના અનુવાદોમાં મોટા ભાગે હેડ્સનો ઉલ્લેખ "નરક" તરીકે થયો છે આધુનિક અનુવાદકો પંક્તિઓમાં "<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હેડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હેડ્સ</a>"<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>૩૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>નો ઉલ્લેખ "કબર તરફ"<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>૩૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, "મૃતકો પૈકી"<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>૩૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, "મૃતકોનું સ્થળ"<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>૪૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>ના અર્થમાં અને બીજા ઘણા નિવેદનમાં કરે છે. લેટિનમાં આશરે 1200 એડી<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>૪૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> બાદ હેડ્સનો અનુવાદ <i>પર્ગેટોરિયમ</i> (અંગ્રેજી ઉપયોગમાં <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="સજાના સ્થળ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સજાના સ્થળ</a>) થાય છે. પરંતુ કોઇ આધુનિક અંગ્રેજી અનુવાદમાં હેડ્સનો અર્થ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="સજાના સ્થળ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સજાના સ્થળ</a> તરીકે થતો નથી. જુઓ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%87%E0%AA%9F_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇન્ટરમિડિયેટ સ્ટેટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇન્ટરમિડિયેટ સ્ટેટ</a>.</dd></dl> <dl><dt><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8B%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="એબેડોન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એબેડોન</a></dt> <dd>હિબ્રુ શબ્દ <i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AB%8B%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="એબેડોન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એબેડોન</a></i> નો અર્થ “વિનાશ” થાય છે જે કેટલીક વાર નરકના સમાનાર્થી તરીકે વપરાય છે.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>૪૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <dl><dt>ઇન્ફર્નસ</dt> <dd>લેટિન શબ્દ <i>ઇન્ફર્નસ</i> નો અર્થ “નીચેનું સ્થળ” થાય છે અને ઘણી વાર તેનો અનુવાદ “નરક” તરીકે કરાય છે.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="આ_પણ_જુઓ"><span id=".E0.AA.86_.E0.AA.AA.E0.AA.A3_.E0.AA.9C.E0.AB.81.E0.AA.93"></span>આ પણ જુઓ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=25" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: આ પણ જુઓ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%95%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="લોકપ્રિય સંસ્કૃતિમાં નરક (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">લોકપ્રિય સંસ્કૃતિમાં નરક</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="નરકની સમસ્યા (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નરકની સમસ્યા</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B2_%E0%AA%9F%E0%AB%81_%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B2_%E0%AA%AC%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="વેલ ટુ હેલ બનાવટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વેલ ટુ હેલ બનાવટ</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="સંદર્ભો"><span id=".E0.AA.B8.E0.AA.82.E0.AA.A6.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AD.E0.AB.8B"></span>સંદર્ભો</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=26" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: સંદર્ભો"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r759898">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">કુરાન અને નવા કરારની અનેક કડીઓ.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r821257">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:#d33}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:#d33}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFAlighieri" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Dante_Alighieri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dante Alighieri (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Alighieri, Dante</a> (2001 (orig. trans. 1977)) [c. 1315]. "Cantos XXXI-XXXIV". <i><a href="/w/index.php?title=Divine_Comedy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Divine Comedy (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Inferno</a></i>. trans. <a href="/w/index.php?title=John_Ciardi&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Ciardi (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">John Ciardi</a> (2 આવૃત્તિ). <a href="/w/index.php?title=New_York_City&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York City (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">New York</a>: Penguin.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Cantos+XXXI-XXXIV&rft.btitle=Inferno&rft.place=New+York&rft.edition=2&rft.pub=Penguin&rft.aulast=Alighieri&rft.aufirst=Dante&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|month=</code> ignored (<a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:CS1_errors#parameter_ignored" class="mw-redirect" title="મદદ:CS1 errors">મદદ</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|year=</code> (<a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:CS1_errors#bad_date" class="mw-redirect" title="મદદ:CS1 errors">મદદ</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 maint: discouraged parameter (<a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_maint:_discouraged_parameter" title="શ્રેણી:CS1 maint: discouraged parameter">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-BARNHART348-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BARNHART348_3-0">૩.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BARNHART348_3-1">૩.૧</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BARNHART348_3-2">૩.૨</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BARNHART348_3-3">૩.૩</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F,_%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AA%95%E0%AB%87.&action=edit&redlink=1" class="new" title="બર્નહાર્ટ, રોબર્ટ કે. (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બર્નહાર્ટ, રોબર્ટ કે.</a>(1995) <i>ધી બર્નહાર્ટ કન્સાઇઝ ડિક્શનરી ઓફ એટિમોલોજી</i> , પેજ <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AA%E0%AA%B0_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હાર્પર કોલિન્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હાર્પર કોલિન્સ</a> આઇએસબીએન 0062700847</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.etymonline.com/index.php?search=hell&searchmode=none">http://www.etymonline.com/index.php?search=hell&searchmode=none</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">રિલિઝન એન્ડ મેજિક ઓફ એન્સન્ટ ઇજિપ્ત, રોસેલી ડેવિડ, p158-159, પેંગ્વિન, 2002, આઇએસબીએન 0-14-0262252-0</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">”ધી એસેન્સિયલ ગાઇડ ટુ ઇજિપ્શિયન મિથોલોજીઃ ધી ઓક્સફર્ડ ગાઇડ”, “હેલ”, p161-162, જેકોબસ વેન ડિજ્ક, બર્કલી રેફરન્સ, 2003, આઇએસબીએન 0-425-19096-X</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">”ધી ડિવાઇન વર્ડિક્ટ”, જ્હોન ગ્વીન ગ્રિફિથ્સ, p233, BRILL, 1991, આઇએસબીએન 9004092315</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">પ્રો. ગ્રિફિથના “ધી ઇન્ડિપેન્ડન્ટ”ને લખાયેલા પત્રો પણ જુઓ, 32 ડિસેમ્બર 1993 [15]<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.independent.co.uk/opinion/letter-hell-in-the-ancient-world-1470076.html">[૧]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120901184319/http://www.independent.co.uk/opinion/letter-hell-in-the-ancient-world-1470076.html">સંગ્રહિત</a> ૨૦૧૨-૦૯-૦૧ ના રોજ <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%95_%E0%AA%AE%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%A8" title="વેબેક મશિન">વેબેક મશિન</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">"ઇજિપ્શિયન રિલિઝન", જેન એસમેન, ધી એન્સાયક્લોપેડિયા ઓફ ક્રિશ્ચિયાનિટી, p77, ભાગ 2, વિમ બી. અર્ડમેન્સ પબ્લિશિંગ, 1999, આઇએસબીએન 90041 16958</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?Strongs=H7585&t=KJV">શેઓલ</a>: 1મોસ37:35, 42:38, 44:29, 44:31,</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?Strongs=G86&t=KJV">હેડ્સ</a>: મેટ.11:23 16:18 લ્યુક.10:15. એપી.2:27,31. 1કોર 15:55.Upp.1:18 6:8 20:13,14</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">લુઇશ એન્ડ શોર્ટ <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3Dinferus">ઇન્ફરસ</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">גֵיא בֶן־הִנֹּם <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?Strongs=H2011&t=KJV">હિનોમ</a>: Jer.19:6</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">LXX πολυάνδριον υἱοῦ Εννομ</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?Strongs=G1067&t=KJV">ગેહાના</a>: મેટ.5:22,29,30, 10:28, 18:09, 23:15,33. Mar. 9:43,45,47, Luk.12:05, Jak.3:6.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">ટાર્ટારો- ક્રિયાપદઃ ટાર્ટારસમાં ફેંકવું, ટાઇટનના પતન માટે વપરાયું.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFUnger1981" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Merrill_Unger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Merrill Unger (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Unger, Merrill F.</a> (1981). <i><span></span><b>Unger's Bible Dictionary</b><span></span></i>. Chicago: Moody Bible Institute, The. પૃષ્ઠ 467.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Unger%27s+Bible+Dictionary&rft.place=Chicago&rft.pages=467&rft.pub=Moody+Bible+Institute%2C+The&rft.date=1981&rft.aulast=Unger&rft.aufirst=Merrill+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Cite has empty unknown parameter: <code class="cs1-code">|coauthors=</code> (<a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:CS1_errors#param_unknown_empty" class="mw-redirect" title="મદદ:CS1 errors">મદદ</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 maint: discouraged parameter (<a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_maint:_discouraged_parameter" title="શ્રેણી:CS1 maint: discouraged parameter">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">ધી ન્યુ સ્કાફ-હર્ઝોગ એન્સાયક્લોપેડિયા ઓફ રિલિજિયસ નોલેજ પેજ. 415</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">ધી ન્યુ સ્કાફ-હર્ઝોગ એન્સાયક્લોપેડિયા ઓફ રિલિજિયસ નોલેજ પેજ. 414-415</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblegateway.com/passage/?search=Revelation+20:11-15">રિવિલેશન 20:11</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblegateway.com/passage/?search=romans+6:23">રોમન્સ 6:23</a></span> </li> <li id="cite_note-bibleteach-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-bibleteach_22-0">૨૨.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bibleteach_22-1">૨૨.૧</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bibleteach_22-2">૨૨.૨</a></sup></span> <span class="reference-text">"બાઇબલ વાસ્તવમાં શું શીખવે છે?", 2005, જેહોવાહ્સ વિટનેસ દ્વારા પ્રકાશિત</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">"ઇનસાઇટ ઓન ધી સ્ક્રીપ્ચર્સ, ભાગ 2", 1988, જેહોવાહ્સ વિટનેસ દ્વારા પ્રકાશિત</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>ન્યુ બાઇબલ ડિક્શનરી</i> , "હેલ", ઇન્ટરવર્સિટી પ્રેસ, 1996.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>ન્યુ ડિક્શનરી ઓફ બાઇબલીકલ થિયોલોજી</i> , "હેલ", ઇન્ટરવર્સિટી પ્રેસ, 2000.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%B2_%E0%AA%8F%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇવેન્જેલિકલ એલાયન્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇવેન્જેલિકલ એલાયન્સ</a> કમિશન ઓન ટ્રુથ એન્ડ યુનિટિ અમોંગ ઇવેન્જેલિકલ્સ, <i>ધી નેચર ઓફ હેલ</i> . પેટરનોસ્ટર, 2000.</span> </li> <li id="cite_note-lafd-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-lafd_27-0">૨૭.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lafd_27-1">૨૭.૧</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFMasumian1995" class="citation book cs1">Masumian, Farnaz (1995). <i>Life After Death: A study of the afterlife in world religions</i>. Oxford: Oneworld Publications. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/1-85168-074-8" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/1-85168-074-8"><bdi>1-85168-074-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+After+Death%3A+A+study+of+the+afterlife+in+world+religions&rft.place=Oxford&rft.pub=Oneworld+Publications&rft.date=1995&rft.isbn=1-85168-074-8&rft.aulast=Masumian&rft.aufirst=Farnaz&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFMeredith_Sprunger" class="citation web cs1">Meredith Sprunger. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ubfellowship.org/archive/readers/601_zoroastrianism.htm">"An Introduction to Zoroastrianism"</a><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">2008-10-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=An+Introduction+to+Zoroastrianism&rft.au=Meredith+Sprunger&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ubfellowship.org%2Farchive%2Freaders%2F601_zoroastrianism.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="યાસના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યાસના</a> 49:11, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/yasna/y47to50b.htm">"Avesta: Yasna"</a><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">2008-10-11</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Avesta%3A+Yasna&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2Fyasna%2Fy47to50b.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFEileen_Gardiner2006" class="citation web cs1">Eileen Gardiner (2006-02-10). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hell-on-line.org/AboutZOR.html#The%20Fate%20of%20the%20Soul">"About Zoroastrian Hell"</a><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">2008-10-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=About+Zoroastrian+Hell&rft.date=2006-02-10&rft.au=Eileen+Gardiner&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hell-on-line.org%2FAboutZOR.html%23The%2520Fate%2520of%2520the%2520Soul&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">પ્રકરણ 75, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/pahlavi/viraf.html">"The Book of Arda Viraf"</a><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">2008-10-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Book+of+Arda+Viraf&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2Fpahlavi%2Fviraf.html&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cartoonbrew.com/archives/jimmyhatlo.jpg">સેમ્પલ <i>હાટલો ઇન્ફર્નો</i> કોમિક:</a></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">ડીયુટ. 32:22, ડીયુટ. 32:36a & 39, II સેમ. 22:6, જોબ 11:8, જોબ 26:6, સાલમ 9:17, સાલમ 16:10, સાલમ 18:5, સાલમ 55:15, સાલમ 86:13, Ps. 116:3, સાલમ 139:8, પ્રોવ. 5:5, પ્રોવ. 7:27, પ્રોવ. 9:18, પ્રોવ. 15:11, પ્રોવ. 15:24, પ્રોવ. 23:14, પ્રોવ. 27:20, ઇસા. 5:14, ઇસા. 14:9, ઇસા. 14:15, ઇસા. 28:15, ઇસા. 28:18, ઇસા. 57:9, ઇઝેક. 31:16, ઇઝેક. 31:17, ઇઝેક. 32:21, ઇઝક. 32:27, એમોસ 9:2, જોનાહ 2:2, Hab. 2:5</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">જન. 37:35, જન. 42:38, જન. 44:29, જન. 44:31, I સેમ. 2:6, I કિંગ્સ 2:6, I કિંગ્સ 2:9, જોબ 7:9, જોબ 14:13, જોબ 17:13, જોબ 21:13, જોબ 24:19, સાલમ 6:5, સાલમ 30:3, સાલમ 31:17, સાલમ 49:14, સાલમ 49:14, સાલમ 49:15, સાલમ 88:3, સાલમ 89:48, પ્રોવ. 1:12, પ્રોવ. 30:16, ઇસીસી. 9:10, સોંગ 8:6, ઇસા. 14:11, ઇસા. 38:10, ઇસા. 38:18, ઇઝેક. 31:15, હોસિયા 13:14, હોસિયા 13:14, સાલમ 141:7</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">નમ. 16:30, નમ. 16:33, જોબ 17:16</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">મેટ. 5:29, મેટ. 5:30, મેટ્ટ. 10:28, મેટ્ટ. 23:15, મેટ્ટ. 23:33, માર્ક 9:43, માર્ક 9:45, માર્ક 9:47, લ્યુક 12:5, મેટ્ટ. 5:22, મેટ્ટ. 18:9, જેસ. 3:6</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text">[એક્ટ 2:27, ન્યુ અમેરિકન સ્ટાન્ડર્ડ બાઇબલ]</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">[એક્ટસ 2:27, ન્યુ ઇન્ટરનેશનલ વર્ઝન]</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">[એક્ટ્સ 2:27, ન્યુ લિવિંગ ટ્રાન્સલેશન]</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">[લ્યુક16:23, ન્યુ લિવિંગ ટ્રાન્સલેશન]</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">[કેથોલિક ફોર અ રિઝન, સંપાદન સ્કોટ હેન અને લિયોન સુપ્રેનન્ટ, કોપીરાઇટ 1998 ઇમેયસ રોડ પબ્લિશિંગ ઇન્ક દ્વારા, પ્રકરણ કર્ટિસ માર્ટિન, પેજ 294-295]</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">રોજેટ્સ થિસોરસ, VI.V.2, "હેલ"</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="વધું_વાંચન"><span id=".E0.AA.B5.E0.AA.A7.E0.AB.81.E0.AA.82_.E0.AA.B5.E0.AA.BE.E0.AA.82.E0.AA.9A.E0.AA.A8"></span>વધું વાંચન</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=27" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: વધું વાંચન"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%8B%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%A5%E0%AA%A8_%E0%AA%8F%E0%AA%A1%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="જોનાથન એડવર્ડ્સ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જોનાથન એડવર્ડ્સ</a>, <i>ધી જસ્ટીસ ઓફ ગોડ ઇન ધી ડેમ્નેશન ઓફ સિનર્સ</i> , ડિગોરી પ્રેસ, આઇએસબીએન 978-1846856723</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%A8_%E0%AA%AC%E0%AB%8B%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="થોમ્સન બોસ્ટન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">થોમ્સન બોસ્ટન</a>, <i>હેલ</i> . ડિગોરી પ્રેસ, આઇએસબીએન 978-1846857485</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%B9%E0%AB%8B%E0%AA%A8_%E0%AA%AC%E0%AA%A8%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="જ્હોન બનયાન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જ્હોન બનયાન</a>, <i>એ ફ્યુ સાઇઝ ફ્રોમ હેલ (ઓર ધી ગ્રોઅન્સ ઓફ ધી ડેમ્ડ સોલ્સ)</i> . ડિગોરી પ્રેસ, આઇએસબીએન 978-1846857270</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFMetzger1993" class="citation book cs1">Metzger, Bruce M. (ed) (1993). <i>The Oxford Companion to the Bible</i>. Oxford, UK: <a href="/w/index.php?title=Oxford_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxford University Press (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Oxford University Press</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/0-19-504645-5" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/0-19-504645-5"><bdi>0-19-504645-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+Companion+to+the+Bible&rft.place=Oxford%2C+UK&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1993&rft.isbn=0-19-504645-5&rft.aulast=Metzger&rft.aufirst=Bruce+M.+%28ed%29&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" class="mw-redirect" title="મદદ:CS1 errors">મદદ</a>); </span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 maint: discouraged parameter (<a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_maint:_discouraged_parameter" title="શ્રેણી:CS1 maint: discouraged parameter">link</a>) CS1 maint: extra text: authors list (<a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_maint:_extra_text:_authors_list" title="શ્રેણી:CS1 maint: extra text: authors list">link</a>)</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="બાહ્ય_લિંક્સ"><span id=".E0.AA.AC.E0.AA.BE.E0.AA.B9.E0.AB.8D.E0.AA.AF_.E0.AA.B2.E0.AA.BF.E0.AA.82.E0.AA.95.E0.AB.8D.E0.AA.B8"></span>બાહ્ય લિંક્સ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&action=edit&section=28" title="પરિચ્છેદમાં ફેરફાર કરો: બાહ્ય લિંક્સ"><span>ફેરફાર કરો</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r865067">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r869997">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="https://gu.wikiquote.org/wiki/" class="extiw" title="q:">વિકિસૂક્તિ</a> પર આ વિષયક 'સૂક્તિઓ' છે: <i><b><a href="https://gu.wikiquote.org/wiki/Special:Search/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="extiw" title="q:Special:Search/નર્ક">નર્ક</a></b></i></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r865067"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r869997"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AB%89%E0%AA%AE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8" title="વિકિમીડિયા કૉમન્સ">વિકિમીડિયા કૉમન્સ</a> પર <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" class="extiw" title="commons:Special:Search/નર્ક">નર્ક</a></b></i> વિષયક વધુ દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો (Media) ઉપલબ્ધ છે.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.atheistfoundation.org.au/hell.htm">એથિસ્ટ ફાઉન્ડેશન ઓફ ઓસ્ટ્રેલિયા</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070829155418/http://www.atheistfoundation.org.au/hell.htm">સંગ્રહિત</a> ૨૦૦૭-૦૮-૨૯ ના રોજ <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%95_%E0%AA%AE%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%A8" title="વેબેક મશિન">વેબેક મશિન</a> - નરક વિશે 666 શબ્દો</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.watchtower.org/e/20020715/article_02.htm">જેહોવાહનું વિટનેસિસ પર્સપેક્ટિવ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090904003226/http://www.watchtower.org/e/20020715/article_02.htm">સંગ્રહિત</a> ૨૦૦૯-૦૯-૦૪ ના રોજ <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%95_%E0%AA%AE%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%A8" title="વેબેક મશિન">વેબેક મશિન</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://veda.harekrsna.cz/encyclopedia/dying.htm">મૃત્યુ, યમરાજા અને યમદુત + જીવલેણ બેચેની</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.khandro.net/doctrine_Hells.htm">ઉદાહરણ બૌદ્ધ નરકો</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hell-on-line.org">હેલ-ઓન-લાઇન વેબસાઇટ</a></li></ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐f6c7df9b8‐7x6ls Cached time: 20241103171842 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.412 seconds Real time usage: 0.599 seconds Preprocessor visited node count: 1713/1000000 Post‐expand include size: 39605/2097152 bytes Template argument size: 1448/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 4/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 48464/5000000 bytes Lua time usage: 0.176/10.000 seconds Lua memory usage: 5222167/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 370.480 1 -total 41.46% 153.605 1 ઢાંચો:Reflist 29.02% 107.528 4 ઢાંચો:Cite_book 18.01% 66.732 2 ઢાંચો:Ambox 15.02% 55.635 1 ઢાંચો:સુધારો 9.55% 35.389 1 ઢાંચો:Citation_needed 8.21% 30.403 1 ઢાંચો:Unreferenced_section 7.60% 28.173 1 ઢાંચો:Unreferenced 6.82% 25.281 1 ઢાંચો:Fix 6.04% 22.388 2 ઢાંચો:Main --> <!-- Saved in parser cache with key guwiki:pcache:idhash:26973-0!canonical and timestamp 20241103171842 and revision id 839278. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=નર્ક&oldid=839278">https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=નર્ક&oldid=839278</a>" થી મેળવેલ</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80%E0%AA%93" title="વિશેષ:શ્રેણીઓ">શ્રેણીઓ</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B5%E0%AA%A7%E0%AB%81_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD_%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%95_%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96%E0%AB%8B_from_November_2009&action=edit&redlink=1" class="new" title="શ્રેણી:વધુ સંદર્ભ લાયક લેખો from November 2009 (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વધુ સંદર્ભ લાયક લેખો from November 2009</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_containing_simplified_Chinese-language_text&action=edit&redlink=1" class="new" title="શ્રેણી:Articles containing simplified Chinese-language text (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Articles containing simplified Chinese-language text</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_containing_traditional_Chinese-language_text&action=edit&redlink=1" class="new" title="શ્રેણી:Articles containing traditional Chinese-language text (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Articles containing traditional Chinese-language text</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">છુપી શ્રેણીઓ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Pages_with_script_errors" title="શ્રેણી:Pages with script errors">Pages with script errors</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_errors:_unsupported_parameter" title="શ્રેણી:CS1 errors: unsupported parameter">CS1 errors: unsupported parameter</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_errors:_dates" title="શ્રેણી:CS1 errors: dates">CS1 errors: dates</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_maint:_discouraged_parameter" title="શ્રેણી:CS1 maint: discouraged parameter">CS1 maint: discouraged parameter</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Webarchive_template_wayback_links" title="શ્રેણી:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_errors:_empty_unknown_parameters" title="શ્રેણી:CS1 errors: empty unknown parameters">CS1 errors: empty unknown parameters</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96_%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%A5%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AB%81%E0%AA%B0_%E0%AA%9B%E0%AB%87" title="શ્રેણી:લેખ જેમાં થી સુધારાની જરુર છે">લેખ જેમાં થી સુધારાની જરુર છે</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AB%81%E0%AA%B0_%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AA%BE_%E0%AA%AC%E0%AA%A7%E0%AA%BE_%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96%E0%AB%8B" title="શ્રેણી:સુધારાની જરુર વાળા બધા લેખો">સુધારાની જરુર વાળા બધા લેખો</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_with_invalid_date_parameter_in_template" title="શ્રેણી:Articles with invalid date parameter in template">Articles with invalid date parameter in template</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B5%E0%AA%A7%E0%AB%81_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AD_%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%95_%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96%E0%AB%8B" title="શ્રેણી:વધુ સંદર્ભ લાયક લેખો">વધુ સંદર્ભ લાયક લેખો</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_with_hatnote_templates_targeting_a_nonexistent_page" title="શ્રેણી:Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page">Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%BF%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%A7_%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%8B_%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AA%BE_%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96%E0%AB%8B" title="શ્રેણી:સંદિગ્ધ વાક્યો વાળા લેખો">સંદિગ્ધ વાક્યો વાળા લેખો</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_maint:_extra_text:_authors_list" title="શ્રેણી:CS1 maint: extra text: authors list">CS1 maint: extra text: authors list</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> આ પાનાંમાં છેલ્લો ફેરફાર ૧૪ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩ના રોજ ૦૯:૫૦ વાગ્યે થયો.</li> <li id="footer-info-copyright">આ લખાણ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> હેઠળ ઉપલબ્ધ છે; વધારાની શરતો લાગુ પડી શકે છે. વધુ માહિતી માટે <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">વપરાશની શરતો</a> જુઓ.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">ગોપનિયતા નીતિ</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AB%87">વિકિપીડિયા વિષે</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A3_%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0">દાવેદારી ઇનકાર</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">આચારસંહિતા</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ડેવલપર્સ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gu.wikipedia.org">આંકડાકીય માહિતી</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">કૂકી માહિતી</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">મોબાઈલ દેખાવ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-78f4c97c5d-bgvp9","wgBackendResponseTime":225,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.412","walltime":"0.599","ppvisitednodes":{"value":1713,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":39605,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1448,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":48464,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 370.480 1 -total"," 41.46% 153.605 1 ઢાંચો:Reflist"," 29.02% 107.528 4 ઢાંચો:Cite_book"," 18.01% 66.732 2 ઢાંચો:Ambox"," 15.02% 55.635 1 ઢાંચો:સુધારો"," 9.55% 35.389 1 ઢાંચો:Citation_needed"," 8.21% 30.403 1 ઢાંચો:Unreferenced_section"," 7.60% 28.173 1 ઢાંચો:Unreferenced"," 6.82% 25.281 1 ઢાંચો:Fix"," 6.04% 22.388 2 ઢાંચો:Main"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.176","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5222167,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-f6c7df9b8-7x6ls","timestamp":"20241103171842","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0aa8\u0ab0\u0acd\u0a95","url":"https:\/\/gu.wikipedia.org\/wiki\/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q564","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q564","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-09-21T07:13:14Z","dateModified":"2023-02-14T04:20:55Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/0f\/Hortus_Deliciarum_-_Hell.jpg"}</script> </body> </html>