CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Filioque – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"91fb9dfc-03af-48a6-98f6-51abce25f1ab","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Filioque","wgTitle":"Filioque","wgCurRevisionId":74468269,"wgRevisionId":74468269,"wgArticleId":139689,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Historia chrześcijaństwa","Trójca Święta","Dogmatyka"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Filioque","wgRelevantArticleId":139689,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74468269,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q204085","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={ "ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc", "skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.6"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Filioque – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Filioque"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Filioque"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Filioque rootpage-Filioque skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Filioque" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Filioque" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Filioque" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Filioque" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rozwój_doktryny_na_Zachodzie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozwój_doktryny_na_Zachodzie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Rozwój doktryny na Zachodzie</span> </div> </a> <ul id="toc-Rozwój_doktryny_na_Zachodzie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Reakcja_teologów_Wschodu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Reakcja_teologów_Wschodu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Reakcja teologów Wschodu</span> </div> </a> <ul id="toc-Reakcja_teologów_Wschodu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Późne_średniowiecze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Późne_średniowiecze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Późne średniowiecze</span> </div> </a> <ul id="toc-Późne_średniowiecze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Współcześnie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Współcześnie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Współcześnie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Współcześnie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Współcześnie</span> </button> <ul id="toc-Współcześnie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Strona_katolicka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Strona_katolicka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Strona katolicka</span> </div> </a> <ul id="toc-Strona_katolicka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Strona_prawosławna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Strona_prawosławna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Strona prawosławna</span> </div> </a> <ul id="toc-Strona_prawosławna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Strona_protestancka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Strona_protestancka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Strona protestancka</span> </div> </a> <ul id="toc-Strona_protestancka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filozofia_analityczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filozofia_analityczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Filozofia analityczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Filozofia_analityczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Filioque</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 45 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-45" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">45 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D0%BA%D0%B2%D0%B5" title="Филиокве – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Филиокве" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Filioque" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Filioque" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Filioque" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Filioque" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Filioque" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Filioque" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Filioque" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Filioque" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A1usula_Filioque" title="Cláusula Filioque – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Cláusula Filioque" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Filiokvo" title="Filiokvo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Filiokvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Filioque_eztabaida" title="Filioque eztabaida – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Filioque eztabaida" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%87" title="فیلیوکه – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فیلیوکه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Querelle_du_Filioque" title="Querelle du Filioque – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Querelle du Filioque" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A1usula_filioque" title="Cláusula filioque – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cláusula filioque" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%84%EB%A6%AC%EC%98%A4%ED%80%98_%EB%AC%B8%EC%A0%9C" title="필리오퀘 문제 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="필리오퀘 문제" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Filioque" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Filioque" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Filioque" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Filioque" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%9E%D7%9F_%D7%94%D7%91%D7%9F" title="ומן הבן – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="ומן הבן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%94" title="ფილიოკვე – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფილიოკვე" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Filioque" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Filioque" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Filioque" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Filioque" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AB%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="ഫിലിയോക്ക് – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഫിലിയോക്ക്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Filioque" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Filioque" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%82%AA%E3%82%AF%E3%82%A7%E5%95%8F%E9%A1%8C" title="フィリオクェ問題 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="フィリオクェ問題" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Filioque" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Filioque" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cl%C3%A1usula_Filioque" title="Cláusula Filioque – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Cláusula Filioque" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Filioque" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D0%BA%D0%B2%D0%B5" title="Филиокве – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Филиокве" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Filioque_clause" title="Filioque clause – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Filioque clause" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Filioque" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D0%BA%D0%B2%D0%B5" title="Филиокве – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Филиокве" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Filioque" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Filioque" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Filioque" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Filioque" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Filioque" title="Filioque – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Filioque" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BE%D0%BA%D0%B2%D0%B5" title="Філіокве – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Філіокве" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%92%8C%E5%AD%90%E8%AA%AA" title="和子說 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="和子說" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q204085#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Filioque" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Filioque" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Filioque"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Filioque"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Filioque" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Filioque" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&oldid=74468269" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Filioque&id=74468269&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFilioque"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFilioque"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Filioque"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Filioque&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filioque&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Filioque" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Filioque" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q204085" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kaiser_Heinrich_VLM.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Kaiser_Heinrich_VLM.jpg/120px-Kaiser_Heinrich_VLM.jpg" decoding="async" width="120" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Kaiser_Heinrich_VLM.jpg/180px-Kaiser_Heinrich_VLM.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Kaiser_Heinrich_VLM.jpg/240px-Kaiser_Heinrich_VLM.jpg 2x" data-file-width="1165" data-file-height="2996" /></a><figcaption><a href="/wiki/Henryk_II_%C5%9Awi%C4%99ty" title="Henryk II Święty">Św. Henryk</a>, cesarz rzymski. Z okazji jego koronacji w 1014 r. po raz pierwszy odśpiewano w Rzymie <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Credo</a> razem z <i>Filioque</i>.</figcaption></figure> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Filioque" class="extiw" title="q:Filioque"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>o Filioque</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <p><b>Filioque</b> (łac. <i>i Syna</i>)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup> – <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łaciński</a> termin, przedmiot i synonim sporu teologicznego <a href="/wiki/Prawos%C5%82awie" title="Prawosławie">prawosławia</a> z <a href="/wiki/Katolicyzm" title="Katolicyzm">katolicyzmem</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>, a pośrednio też z <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestantyzmem</a>, o sformułowanie <a href="/wiki/Dogmat" title="Dogmat">dogmatyczne</a> zawarte w przyjętej przez Zachód wersji <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">nicejsko-konstantynopolitańskiego wyznania wiary</a>. </p><p>W następującym zdaniu <i>Credo</i>: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p><i>[credo] Et in Spiritum Sanctum, (...), qui ex Patre procedit</i>. </p> </blockquote> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Wierzę w Ducha Świętego (...), który od Ojca pochodzi </p> </blockquote> </div> <p>wstawiono wzmiankę o Synu: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p><i>[credo] Et in Spiritum Sanctum, (...), qui ex Patre <b>Filioque</b> procedit</i>. </p> </blockquote> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Wierzę w Ducha Świętego (...), który od Ojca <b>i Syna</b> pochodzi </p> </blockquote> </div> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rozwój_doktryny_na_Zachodzie"><span id="Rozw.C3.B3j_doktryny_na_Zachodzie"></span>Rozwój doktryny na Zachodzie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Rozwój doktryny na Zachodzie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozwój doktryny na Zachodzie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W pismach <a href="/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Ojcowie Kościoła">Ojców Kościoła</a> zachodniego z IV w., <a href="/wiki/Hilary_z_Poitiers" title="Hilary z Poitiers">Hilarego z Poitiers</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup> i <a href="/wiki/Ambro%C5%BCy_z_Mediolanu" title="Ambroży z Mediolanu">Ambrożego z Mediolanu</a>, znajdujemy pewne sformułowania przygotowujące <i>Filioque</i>, wypowiadane pod wpływem teologii greckiej. Dotyczyły one jednak tzw. <i>ekonomii</i> czyli historii <a href="/wiki/Zbawienie" title="Zbawienie">zbawienia</a>. Pierwszym, który wyraźnie stwierdził, że Duch pochodzi od Ojca i od Syna był <a href="/wiki/Augustyn_z_Hippony" title="Augustyn z Hippony">Augustyn z Hippony</a>, uczynił to w 418 r. w jednej ze swych homilii<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Ojciec dał to Synowi, aby to, co od Niego, to i od Syna pochodziło. (...) A więc jak Ojciec ma życie w sobie samym i tak też dał i Synowi, aby miał życie w sobie, tak dał Mu, aby z Niego pochodziło życie, jak pochodzi z Niego (Ojca)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>W księdze XV, 26.47 <i><a href="/wiki/O_Tr%C3%B3jcy_%C5%9Awi%C4%99tej" title="O Trójcy Świętej">De Trinitate</a></i> Augustyn podkreślił, że sam Ojciec jest źródłem pochodzenia zarówno Syna, jak i Ducha Świętego, a więc Syn nie jest przyczyną istnienia Ducha w tym samym sensie co Ojciec. Stąd Augustynowa koncepcja <i>Filioque</i> nie sprzeciwiała się monarchicznej roli Ojca. </p><p>Augustyn widział jednak konieczność ukazania udziału Syna w pochodzeniu Ducha w łonie Trójcy, ze względu na poglądy <a href="/wiki/Arianizm" title="Arianizm">arian</a>. Według biskupa Hippony należało mówić, że Duch pochodzi od Ojca i Syna – „od obu”, gdyż doktryna o Trójcy, w której pochodzenie Ducha od Ojca wykluczałaby Syna, dawałaby do rąk argument <a href="/wiki/Arianizm" title="Arianizm">arianizmowi</a>. </p><p>Takie ujęcie tematu Trójcy Augustyn znał z pism antyariańskiego pisarza <a href="/wiki/Hilary_z_Poitiers" title="Hilary z Poitiers">Hilarego z Poitiers</a> (<a href="/wiki/315" title="315">315</a>-<a href="/wiki/367" title="367">367</a>), którego autorytet poważał. Podobnie w Kościołach greckich wypowiadali się <a href="/wiki/Epifaniusz_z_Salaminy" title="Epifaniusz z Salaminy">Epifaniusz z Salaminy</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup> (<a href="/wiki/315" title="315">315</a>-<a href="/wiki/403" title="403">403</a>), a także <a href="/wiki/Cyryl_z_Aleksandrii" title="Cyryl z Aleksandrii">Cyryl z Aleksandrii</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup> (<a href="/wiki/378" title="378">378</a>-<a href="/wiki/444" title="444">444</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFChadwick200945-47_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFChadwick200945-47-8">[8]</a></sup>. </p><p>W <i>symbolu wiary</i> z <i>Filioque</i> pierwszy raz spotykamy się w aktach Synodu <a href="/wiki/Toledo_(Hiszpania)" title="Toledo (Hiszpania)">toledańskiego</a> III (589 r.), kan. 2, choć najprawdopodobniej jest to wstawka późniejsza: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>...jednakowo Duch Święty winien być przez nas wyznawany. Należy głosić, że pochodzi (procedere) od Ojca i od Syna, i z Ojcem i Synem jest jednej istoty (<i>substantia</i>)<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Prawdziwe dysputy <a href="/wiki/Teologia" title="Teologia">teologiczne</a> rozpoczęły się jednak dopiero w wieku VIII. Na chrześcijańskim Zachodzie użycie <i>Filioque</i> było już wtedy szeroko rozprzestrzenione. Występuje ono m.in. w <i><a href="/wiki/Ryt_gallika%C5%84ski" title="Ryt gallikański">Liturgii gallikańskiej</a></i>, zrekonstruowanej przez F.J. Mone, oraz w aktach <i>Synodu we <a href="/wiki/Fr%C3%A9jus" title="Fréjus">Fréjus</a></i> (<i>Synodus Foroiuliensis</i>) z <a href="/wiki/791" title="791">791</a> r. i Synodu we <a href="/wiki/Frankfurt_nad_Menem" title="Frankfurt nad Menem">Frankfurcie nad Menem</a> (<i>Synodus Francofordensis</i>) z <a href="/wiki/794" title="794">794</a> r. Synod w <a href="/wiki/Akwizgran" title="Akwizgran">Akwizgranie</a> (<i>Synodus Aquisgranensis</i>), wsparty przez <a href="/wiki/Karol_Wielki" title="Karol Wielki">Karola Wielkiego</a>, w 809 r. zwrócił się do papieża <a href="/wiki/Leon_III_(papie%C5%BC)" title="Leon III (papież)">Leona III</a> z prośbą, aby dodatek <i>Filioque</i> został przyjęty przez cały Kościół. <a href="/wiki/Papie%C5%BC" title="Papież">Papież</a> jednak nie zgodził się, ponieważ nie chciał nic dodawać do <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Symbolu</a>. </p><p>Przyczyną jego odmowy był zapis <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_efeski" title="Sobór efeski">Soboru efeskiego</a> (<a href="/wiki/431" title="431">431</a>), który, odczytany w sposób literalny i wyrwany z kontekstu, można było zrozumieć jako wolę Soboru, by nigdy już nie dodawano niczego - <i>innej [przeciwnej prawdy] wiary</i> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">gr.</a> πίστιν ἑτέραν - pistin heteran) - do Symbolu zatwierdzonego w Nicei w 325 r. Jednak według późniejszej korespondencji samego <a href="/wiki/Cyryl_z_Aleksandrii" title="Cyryl z Aleksandrii">Cyryla Aleksandryjskiego</a>, który przewodniczył Soborowi w Efezie, należało słowo <i>ἑτέραν</i> (<i>heteran</i>) rozumieć nie w sensie <i>żadnej innej</i> lecz w znaczeniu <i>żadnej przeciwnej</i> prawdy wiary w stosunku do prawd zawartych w <a href="/wiki/Nicejskie_wyznanie_wiary" title="Nicejskie wyznanie wiary">Symbolu nicejskim</a>. Tak też rozumieli to zdanie Ojcowie <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_chalcedo%C5%84ski" title="Sobór chalcedoński">Soboru chalcedońskiego</a> (<a href="/wiki/451" title="451">451</a> r.), którzy też sami przyjęli nie tylko rozszerzony <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Symbol konstantynopolitański</a>, lecz także włączyli weń definicje z Efezu i z Chalcedonu<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. </p><p>Kolejnym istotnym wydarzeniem w procesie przyjęcia nowej formuły dogmatycznej na chrześcijańskim Zachodzie, było uroczyste odśpiewanie <i>Credo</i> z dodanym <i>Filioque</i> z okazji koronacji w Rzymie w 1014 r. cesarza <a href="/wiki/Henryk_II_%C5%9Awi%C4%99ty" title="Henryk II Święty">Henryka II Świętego</a>. Henryk specjalnie o to poprosił papieża <a href="/wiki/Benedykt_VIII" title="Benedykt VIII">Benedykta VIII</a>, a ten przychylił się do prośby nowego cesarza. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Reakcja_teologów_Wschodu"><span id="Reakcja_teolog.C3.B3w_Wschodu"></span>Reakcja teologów Wschodu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Reakcja teologów Wschodu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Reakcja teologów Wschodu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jednym z głównych wschodnich oponentów <i>Filioque</i> w IX w. był <a href="/wiki/Patriarcha_Konstantynopola" title="Patriarcha Konstantynopola">patriarcha Konstantynopola</a> <a href="/wiki/Focjusz_I_Wielki" title="Focjusz I Wielki">Focjusz</a>, swe argumenty przedstawił w dziele <i>Mistagogia</i> (13:338 AB; <a href="/wiki/Patrologia_Graeca" title="Patrologia Graeca">PG</a> 102,279-392). Oprócz przedstawienia argumentów z pogranicza <a href="/wiki/Metafizyka_klasyczna" title="Metafizyka klasyczna">metafizyki</a> i <a href="/wiki/Teologia_dogmatyczna" title="Teologia dogmatyczna">dogmatyki</a>, patriarcha uważał, że Zachód, modyfikując <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Credo nicejsko-konstantynopolitańskie</a>, jest niewierny wobec uchwał <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_konstantynopolita%C5%84ski_I" title="Sobór konstantynopolitański I">Soboru z 381 r.</a> Szeroko polemizował z tezami teologów zachodnich, nie znał on jednakże w ogóle pism i argumentów wcześniejszych Ojców łacińskich: ani <a href="/wiki/Augustyn_z_Hippony" title="Augustyn z Hippony">Augustyna</a> w jego kontrowersji z <a href="/wiki/Arianizm" title="Arianizm">arianizmem</a>, ani <a href="/wiki/Hieronim_ze_Strydonu" title="Hieronim ze Strydonu">Hieronima</a>, ani też <a href="/wiki/Ambro%C5%BCy_z_Mediolanu" title="Ambroży z Mediolanu">Ambrożego</a><sup id="cite_ref-CITEREFChadwick2009199-201_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFChadwick2009199-201-11">[11]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Późne_średniowiecze"><span id="P.C3.B3.C5.BAne_.C5.9Bredniowiecze"></span>Późne średniowiecze</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Późne średniowiecze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Późne średniowiecze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Filioque</i> zajął się po ponad dwóch stuleciach <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_lyo%C5%84ski_II" title="Sobór lyoński II">Sobór lyoński II</a> (1274) za papieża <a href="/wiki/Grzegorz_X" title="Grzegorz X">Grzegorza X</a>. Teolodzy <a href="/wiki/Prawos%C5%82awie" title="Prawosławie">prawosławni</a>, zwani Grekami, twierdzili że dodanie <i>Filioque</i> przez Zachód świadczy o popadnięciu w błąd co do rozumienia istotowej jedności Osób Boskich, gdyż czyni z Ojca i Syna dwie niezależne zasady odwiecznego pochodzenia Ducha Świętego. Dyskusja na ten temat trwała już przed Soborem. O ekspertyzę poproszony został <a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Tomasz z Akwinu</a>. Napisał w tym celu traktat <i>Sprostowanie błędów greckich</i> (<i>Contra errores Graecorum</i>)<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup> i miał to zagadnienie przedstawić Ojcom soborowym. Nie uczynił tego ponieważ zmarł w czasie podróży do Lyonu. W dziele przygotowanym na Sobór bronił zdolności Osoby Syna, wewnątrz Trójcy, do tchnienia Ducha Świętego. Na poparcie tej prawdy cytował <a href="/wiki/Atanazy_Wielki" title="Atanazy Wielki">Atanazego Wielkiego</a> <i>Listy do <a href="/wiki/Serapion_z_Tmuis" class="mw-redirect" title="Serapion z Tmuis">Serapiona</a></i> oraz <a href="/wiki/Cyryl_z_Aleksandrii" title="Cyryl z Aleksandrii">Cyryla Aleksandryjskiego</a> <i>Sermo ad Theodosium imperatorem</i>. Cyryl pisał na temat pochodzenia Ducha od Syna, że Syn wydaje (<i>producit</i>) i tchnie Ducha: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Także Cyryl mówi w traktacie <i>Kazanie do cesarza Teodozjusza</i>: Zbawiciel sam z siebie wydaje Ducha i tchnie, tak jak i sam Ojciec<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Akwinata zwraca też uwagę, że semi-ariański błąd <a href="/wiki/Macedonianizm" title="Macedonianizm">macedonianizmu</a> - nauki <a href="/wiki/Macedoniusz_I_(biskup_Bizancjum)" title="Macedoniusz I (biskup Bizancjum)">Macedoniusza</a>, na który odpowiedzią był <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Symbol konstantynopolitański</a>, polegał właśnie na tym, że poprzez nieuznanie boskości Ducha Świętego zaciemniał on prawdę o boskości Chrystusa: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Ponieważ Macedoniusz powiedział, że Duch Święty jest stworzeniem, odebrał Synowi władzę tchnienia (<i>spirandi</i>) Boskiej Osoby<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup> </p> </blockquote> </div> <p>Sobór wypowiedział się na ten temat w czasie swej drugiej sesji, 18 maja 1274 r., w konstytucji <i>O Najwyższej Trójcy i o wierze katolickiej</i>. Dokument ten potwierdza z jednej strony słuszność dodatku o Synu, z drugiej zaś wyjaśnia, że rozumienie jakoby chodziło o pochodzenie Ducha Świętego od Ojca i Syna, jako od dwóch niezależnych zasad, jest błędne<sup id="cite_ref-DENZ850_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-DENZ850-15">[15]</a></sup>. W czasie czwartej sesji, w obecności papieża odczytano <a href="/w/index.php?title=Wyznanie_wiary_Micha%C5%82a_Paleologa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie wiary Michała Paleologa (strona nie istnieje)">symbol wiary</a> cesarza bizantyjskiego <a href="/wiki/Micha%C5%82_VIII_Paleolog" title="Michał VIII Paleolog">Michała Paleologa</a>, który też zgodził się podpisać <a href="/wiki/Unia_lyo%C5%84ska" title="Unia lyońska">Unię lyońską</a>. Jego zabiegi o pojednanie i jakikolwiek dialog z Kościołem katolickim spotkał się jednak z odrzuceniem wśród wiernych w <a href="/wiki/Cesarstwo_Bizanty%C5%84skie" title="Cesarstwo Bizantyńskie">Bizancjum</a>. Unia przetrwała siedem lat. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Filioque.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Filioque.JPG/220px-Filioque.JPG" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Filioque.JPG/330px-Filioque.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Filioque.JPG/440px-Filioque.JPG 2x" data-file-width="2504" data-file-height="1410" /></a><figcaption>Symboliczny obraz Trójcy Świętej w perspektywie historii zbawienia. Ojciec ukazany jest antropomorficznie w postaci ludzkiej, Duch jako gołębica, Syn po <a href="/wiki/Wcielenie" title="Wcielenie">Wcieleniu</a>. <i>Filioque</i> dotyczy relacji <a href="/wiki/Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta" title="Trójca Święta">Trójcy</a> w Bogu, a więc rzeczywistości istniejącej jeszcze przed Wcieleniem. (Anonim, <a href="/wiki/Nastawa_o%C5%82tarzowa" title="Nastawa ołtarzowa">retabulum</a>, XV w.).</figcaption></figure> <p>Kolejnym soborem, który zajął się zagadnieniem Filioque był <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_florencki" class="mw-redirect" title="Sobór florencki">Sobór florencki</a> (<a href="/wiki/1439" title="1439">1439</a>–<a href="/wiki/1443" title="1443">1443</a>). W <i>Dekrecie o Grekach</i> doprecyzowano orzeczenie Soboru lyońskiego: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Duch Święty pochodzi wiekuiście od Ojca i Syna, i swoją istotę (<i>essentia</i>) i swoje istnienie (<i>esse subsistens</i>) ma jednocześnie od Ojca i od Syna, i od Obydwu jakby od jednej zasady i jednego tchnienia (<i>spiratio</i>) pochodzi<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Współcześnie"><span id="Wsp.C3.B3.C5.82cze.C5.9Bnie"></span>Współcześnie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Współcześnie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Współcześnie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Współcześnie wielu teologów, w ślad za <a href="/wiki/Yves_Congar" title="Yves Congar">Yvesem Congarem</a> sugeruje, że w nauczaniu Kościołów o pochodzeniu Ducha Świętego stawia się różne akcenty, ale zasadnicza treść ich <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiary</a> jest ta sama. Proponują oni ekumeniczne formuły <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary" title="Chrześcijańskie wyznania wiary">wyznania wiary</a>, w których <i>Filioque</i> jest interpretowane jako <i>przez Syna</i><sup id="cite_ref-CITEREFRossetti2014416_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRossetti2014416-17">[17]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGianazza1998173_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGianazza1998173-18">[18]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Strona_katolicka">Strona katolicka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Strona katolicka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Strona katolicka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Filioque</i> stanowi do dziś dnia jeden z trudnych punktów w dialogu <a href="/wiki/Ekumenizm" title="Ekumenizm">ekumenicznym</a> Kościoła katolickiego z prawosławiem. Z tego powodu w ostatnich latach, w czasie niektórych celebracji <a href="/wiki/Msza" title="Msza">Eucharystii</a> <a href="/wiki/Papie%C5%BC" title="Papież">papieże</a> używają formuły wyznania nicejskiego w jego oryginalnym brzmieniu, bez dodatku Filioque. </p><p><a href="/wiki/Papieska_Rada_do_spraw_Popierania_Jedno%C5%9Bci_Chrze%C5%9Bcijan" class="mw-redirect" title="Papieska Rada do spraw Popierania Jedności Chrześcijan">Papieska Rada do spraw Popierania Jedności Chrześcijan</a> oświadczyła, że rzeczywiście byłoby <a href="/wiki/Herezja" title="Herezja">herezją</a>, gdyby pochodzenie od Syna skojarzyć z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">greckim</a> słowem <i>ἐκπορεύεσθαι</i> (<i>ekporeuesthai</i>) tekstu <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Symbolu konstantynopolitańskiego</a>, nie jest zaś herezją, jeśli wyrazi się je <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łacińskim</a> terminem <i>procedere</i>, którego greckim odpowiednikiem jest <i>προϊέναι</i> (<i>proienai</i>), którego używali także niektórzy Ojcowie greccy<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. </p><p>Na potwierdzenie pochodzenia Ducha Świętego od Ojca i Syna katolicy powołują się między innymi na fragmenty z Ewangelii św. Jana, 4:10-14, 7:37-39, 19:34, 20:22 i Apokalipsy 22:1 </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>I ukazał mi rzekę wody życia, lśniącą jak kryształ, wypływającą (<span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku greckim (Ελληνικά)">gr.</abbr>)</span> <i>ekporeuomenon</i>) z tronu Boga i Baranka. (Ap, 22:1) </p> </blockquote> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Strona_prawosławna"><span id="Strona_prawos.C5.82awna"></span>Strona prawosławna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Strona prawosławna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Strona prawosławna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według <a href="/wiki/Jaroslav_Pelikan" title="Jaroslav Pelikan">J. Pelikana</a>, byłego amerykańskiego <a href="/wiki/Luteranizm" title="Luteranizm">luterańskiego</a> teologa, który przyjął <a href="/wiki/Prawos%C5%82awie" title="Prawosławie">prawosławie</a>, prawosławni teolodzy nie uznają <i>Filioque</i> jedynie w samej relacji w Trójcy. Refleksję o tajemnicy Trójcy dzielą oni na dwa działy: <i>ekonomię</i> - objawienie się Boga w historii, oraz <i>teologię</i>, czyli samą tajemnicę wewnętrzną Boga, objawianą przez <i>ekonomię</i>. Zgodnie z tym rozróżnieniem należy dostrzec dwa różne terminy: <i>posłanie</i> i <i>pochodzenie</i>. Patrząc pod względem <i>ekonomii</i>, w dniu <a href="/wiki/Zes%C5%82anie_Ducha_%C5%9Awi%C4%99tego" title="Zesłanie Ducha Świętego">Pięćdziesiątnicy</a> Duch Święty został <i>posłany</i> przez Obydwu: zarówno Ojca jak i Syna. Jednak patrząc <i>teologicznie</i> – w samym Bóstwie jedynie Ojciec jest zasadą i źródłem istnienia, z którego obydwaj: Syn i Duch Święty wiecznie <i>pochodzą</i>. </p><p>Jako uzasadnienie tego rozróżnienia na <i>posłanie</i> (ekonomia) i <i>pochodzenie</i> (teologia) prawosławni teologowie przytaczają fragment z Ewangelii św. Jana 15,26: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam <b>poślę</b> (<span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku greckim (Ελληνικά)">gr.</abbr>)</span> <i>pempso</i>) od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca <b>pochodzi</b> (<span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku greckim (Ελληνικά)">gr.</abbr>)</span> <i>ekporeuetai</i>), On będzie świadczył o Mnie<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Jak widzieliśmy wcześniej, argument ten wysuwał już w IX w. w swym dziele <i>Mistagogia</i> (13:338 AB; <a href="/wiki/Patrologia_Graeca" title="Patrologia Graeca">PG</a> 102,279-392) <a href="/wiki/Patriarcha_Konstantynopola" title="Patriarcha Konstantynopola">patriarcha Konstantynopola</a> <a href="/wiki/Focjusz_I_Wielki" title="Focjusz I Wielki">Focjusz</a><sup id="cite_ref-CITEREFChadwick2009199-201_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFChadwick2009199-201-11">[11]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Strona_protestancka">Strona protestancka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Strona protestancka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Strona protestancka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Teologia reformacyjna, silnie zorientowana na naukę Augustyna, bez zastrzeżeń przyjęła Filioque, choć dostrzegano niewłaściwy sposób jej przyjęcia. Reformowany teolog <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Turretin" title="François Turretin">François Turretin</a> nie uważał poglądu Kościoła wschodniego za herezję, jednak uważał naukę Kościoła zachodniego za właściwszą. </p><p>Zdecydowanym obrońcą Filioque był <a href="/wiki/Karl_Barth" title="Karl Barth">Karl Barth</a>. Dostrzegał on w nauce Kościoła wschodniego dwa błędy, formalny i materialny. Błąd formalny dotyczy prawosławnego poglądu na temat relacji Trójcy immanentnej i ekonomicznej. Zdaniem Bartha nie można powiedzieć nic na temat Boga samego w sobie poza jego objawieniem, a więc jego ekonomią. Po drugie wszelkie objawienie Boże ugruntowane jest w jego wiecznej naturze, Bóg nie objawia nic poza tym, kim w istocie jest – nie jest więc właściwy pogląd, że Duch Święty pochodzi zarówno od Ojca i Syna w ekonomii zbawienia, ale nie w Bożej istocie. Zdaniem Bartha werset J 15,26, przytaczany przez stronę prawosławną, nie może być interpretowany w oderwaniu od innych fragmentów Biblii, które nazywają Ducha Świętego Duchem Syna. </p><p>Błąd materialny, zdaniem Bartha, leży w oderwaniu kwestii pochodzenia Ducha Świętego od jego istoty jako więzi, relacji miłości wiążącej Ojca i Syna. Syn jest źródłem tej miłości w nie mniejszym stopniu, niż Ojciec. Działanie Ducha Świętego polega na włączeniu człowieka w tę wzajemną relację łączącą Ojca i Syna. Uważając Ojca za jedyne źródło Ducha, podważa się wzajemność tej relacji, a przez przeniesienie tej relacji wyłącznie w sferę ekonomii podważa się ugruntowanie jedności Trójcy, a także społeczności człowieka z Bogiem, w wiecznej istocie Boga. Barth dostrzega w nauce Kościoła wschodniego pozostałości <a href="/wiki/Subordynacjonizm" title="Subordynacjonizm">subordynacjonizmu</a> <a href="/wiki/Orygenes" title="Orygenes">Orygenesa</a>, a także skłonności do <a href="/wiki/Tryteizm" title="Tryteizm">tryteizmu</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. </p><p>Krytykiem Filioque był natomiast <a href="/wiki/Wolfhart_Pannenberg" title="Wolfhart Pannenberg">Wolfhart Pannenberg</a>. Jego zdaniem Duch pochodzi od Ojca i jest otrzymywany przez Syna<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filozofia_analityczna">Filozofia analityczna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Filozofia analityczna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Filozofia analityczna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Spośród współczesnych chrześcijańskich <a href="/wiki/Filozofia_analityczna" title="Filozofia analityczna">filozofów analitycznych</a>, problem Filioque podjął między innymi <a href="/wiki/Richard_Swinburne" title="Richard Swinburne">Richard Swinburne</a>, który w książce <i>The Christian God</i> przedstawia argument <a href="/wiki/A_priori" title="A priori">a priori</a> na rzecz pochodzenia Ducha Świętego od Ojca i Syna<sup id="cite_ref-cg_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-cg-23">[23]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Edward Ozorowski: <i>Słownik podstawowych pojęć teologicznych</i>. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2007, s. 85. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788370724436" title="Specjalna:Książki/9788370724436">ISBN <span class="isbn">978-83-7072-443-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+podstawowych+poj%C4%99%C4%87+teologicznych&rft.aulast=Ozorowski&rft.aufirst=Edward&rft.date=2007&rft.pub=Wydawnictwo+Uniwersytetu+Kardyna%C5%82a+Stefana+Wyszy%C5%84skiego&rft.place=Warszawa&rft.pages=85&rft.isbn=978-83-7072-443-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3900866"><i>Filioque</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-07-29]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Filioque&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3900866" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. <i>O Trójcy Świętej</i>VIII, 20 (<a href="/wiki/Patrologia_Latina" title="Patrologia Latina">PL</a> 10,250-251;</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">B. Sesboüé: <i>Misterium Trójcy: Refleksja spekulatywna i opracowanie języka "Filioque". Relacje trynitarne. (Począwszy od IV w.)</i>. s. 286-287.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Misterium+Tr%C3%B3jcy%3A+Refleksja+spekulatywna+i+opracowanie+j%C4%99zyka+%22Filioque%22.+Relacje+trynitarne.+%28Pocz%C4%85wszy+od+IV+w.%29&rft.au=B.+Sesbo%C3%BC%C3%A9&rft.pages=286-287"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Homilia 99 o <a href="/wiki/Ewangelia_Jana" title="Ewangelia Jana">J</a> 16,13; PL 35, 1890; przekład polski: W. Szołdrski, W. Kania, seria: Pisma Starożytnych Pisarzy (PSP) 15, zeszyt 2, s. 251-252.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. <i>Panarion</i> 62.4</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. J 2, s. 126 (<a href="/wiki/Patrologia_Graeca" title="Patrologia Graeca">PG</a> 74.443 B); <i>De ador</i>. 1 (PG 68. 148 A), zob. <i>Thesaurus</i> 34 (PG 75.585 A)</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFChadwick200945-47-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFChadwick200945-47_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFChadwick2009">Chadwick 2009 ↓</a></span>, s. 45-47.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Spirtus aeque Sanctus confitendus a nobis et praedicandus est a Patre et a Filio procedere et cum Patre et Filio unius esse substantiae</i> (Denzinger-Schönmetzer n. 470); Wyd. <cite class="citation book"><i>Sacrorum Conciliorum nova collectio</i>. J.D. Mansi (oprac.). T. 9. Paryż-Lipsk: 1901-1927, s. 981D.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sacrorum+Conciliorum+nova+collectio&rft.place=Pary%C5%BC-Lipsk&rft.pages=981D"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. Ph. Schaff, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf214.x.xvi.xi.html">Excursus on the Words πίστιν ἑτέραν</a></i> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>, w: <i>The Seven Ecumenical Councils</i>, Ph. Schaff, D.D., LL.D. and H. Wace, D.D. (oprac., komentarze), Edynburg, Seria: Nicene and Post-Nicene Fathers, T. 14.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFChadwick2009199-201-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFChadwick2009199-201_11-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFChadwick2009199-201_11-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFChadwick2009">Chadwick 2009 ↓</a></span>, s. 199-201.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Polski przekład znajduje się w: Tomasz z Akwinu, <i>Dzieła wybrane</i>, przeł. i opr. J. Salij, Poznań: Wydawnictwo "W drodze", 1984</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.corpusthomisticum.org/oce.html#69168">Contra errores Graecorum II,15</a>. [w:] <i>Corpus Thomisticum</i> [on-line]. [dostęp 2010-08-28]. Cytat: Item Cyrillus dicit in exhortatorio <i>Sermone ad Theodosium imperatorem</i>: salvator de se ipso producit Spiritum, et spirat, sicut et ipse Pater <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku łacińskim (Latina)">łac.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.corpusthomisticum.org/oce.html#69138">Contra errores Graecorum II,Prologus</a>. [w:] <i>Corpus Thomisticum</i> [on-line]. [dostęp 2010-08-28]. Cytat: Macedonius, qui dum Spiritum Sanctum creaturam esse dixit, Filio subtraxit auctoritatem spirandi divinam personam <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku łacińskim (Latina)">łac.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-DENZ850-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-DENZ850_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. DS 850 - DS jest skrótem od: <cite class="citation book">H. Denzinger, A. Schönmetzer: <i>Enchiridion symbolorum : definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, wyd. 36</i>. <a href="/wiki/Fryburg_Bryzgowijski" title="Fryburg Bryzgowijski">Fryburg Bryzgowijski</a>: 1976.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Enchiridion+symbolorum+%3A+definitionum+et+declarationum+de+rebus+fidei+et+morum%2C+wyd.+36&rft.au=H.+Denzinger&rft.place=%5B%5BFryburg+Bryzgowijski%5D%5D"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. DS 1301: <i>Spiritus Sanctus ex Patre et Filio aeternaliter est, et essentiam suam suumque esse subsistens habet ex Patre simul et Filio, et ex utroque aeternaliter tamquam ab uno principio et unica spiratione procedit</i>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRossetti2014416-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRossetti2014416_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRossetti2014">Rossetti 2014 ↓</a></span>, s. 416.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGianazza1998173-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGianazza1998173_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGianazza1998">Gianazza 1998 ↓</a></span>, s. 173.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. Papieska Rada do spraw Popierania Jedności Chrześcijan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20121205085345/http://www.ewtn.com/library/CURIA/PCCUFILQ.HTM">The Greek and the Latin Traditions regarding the Procession of the Holy Spirit</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>. Alternatywny adres <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.catholicculture.org/culture/library/view.cfm?id=1176&CFID=34190325&CFTOKEN=32054876">tego samego dokumentu</a></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. rozdział <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170521032447/http://stmichaelruscath.org/library/filioque.php">The Filioque</a></i> książki: <cite class="citation book"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/melodyoftheology0000peli_d6m1">The Melody of Theology: A Philosophical Dictionary</a></i>. Cambridge, Mass.; Londyn: Harvard Univ. Press, 1988.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Melody+of+Theology%3A+A+Philosophical+Dictionary&rft.pub=Harvard+Univ.+Press&rft.place=Cambridge%2C+Mass.%3B+Londyn&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmelodyoftheology0000peli_d6m1"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Karl Barth: <i>Church Dogmatics</i>. T. I.1: The Doctrine of the Word of God. Peabody, MA: Hendrikson Publishers, 2010, s. 478–484. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781598564426" title="Specjalna:Książki/9781598564426">ISBN <span class="isbn">978-1-59856-442-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Church+Dogmatics&rft.aulast=Barth&rft.aufirst=Karl&rft.date=2010&rft.pub=Hendrikson+Publishers&rft.place=Peabody%2C+MA&rft.pages=478%E2%80%93484&rft.isbn=978-1-59856-442-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Peter J. Leithart: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.firstthings.com/blogs/leithart/2007/10/pannenberg-on-trinity">Pannenberg on Trinity</a>. firstthings.com, 2007-30-10. [dostęp 2015-04-07]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-cg-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-cg_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text">The Christian God, Oxford University Press, 1994, s. 163-169</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFChadwick2009">Henry Chadwick: <i>Historia rozłamu Kościoła Wschodniego i Zachodniego od czasów apostolskich do Soboru florenckiego</i>. P. Sajdek (przekład). Kraków: Wydawnictwo WAM, 2009. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375052862" title="Specjalna:Książki/9788375052862">ISBN <span class="isbn">978-83-7505-286-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+roz%C5%82amu+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+Wschodniego+i+Zachodniego+od+czas%C3%B3w+apostolskich+do+Soboru+florenckiego&rft.aulast=Chadwick&rft.aufirst=Henry&rft.date=2009&rft.pub=Wydawnictwo+WAM&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-7505-286-2"></span></cite>, szczególnie rozdział: "Augustyn: Filioque?" s. 45-52, oraz s. 122-127 i rozdział: "Oskarżenie łacinników: <i>Mistagogia</i> <a href="/wiki/Focjusz_I_Wielki" title="Focjusz I Wielki">Focjusza</a>", s. 199-203.</li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGianazza1998">Gianazza Pier Giorgio: Oriente greco e Occidente latino: Filioque, epiclesi e zeòn. W: Tenże: <i>Lo Spirito Santo : Summa pneumatologica di Yves Congar</i>. Rzym: LAS, 1998, s. 167-181.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lo+Spirito+Santo+%3A+Summa+pneumatologica+di+Yves+Congar&rft.atitle=Oriente+greco+e+Occidente+latino%3A+Filioque%2C+epiclesi+e+ze%C3%B2n&rft.au=Gianazza+Pier+Giorgio&rft.date=1998&rft.pub=LAS&rft.place=Rzym&rft.pages=167-181"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Denzinger H., A. Schönmetzer: <i>Enchiridion symbolorum : definitionum et declarationum de rebus fidei et morum</i>. Wyd. 36. <a href="/wiki/Fryburg_Bryzgowijski" title="Fryburg Bryzgowijski">Fryburg Bryzgowijski</a>: 1976.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Enchiridion+symbolorum+%3A+definitionum+et+declarationum+de+rebus+fidei+et+morum&rft.au=Denzinger+H.&rft.date=1976&rft.edition=36&rft.place=%5B%5BFryburg+Bryzgowijski%5D%5D"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span>, paragrafy 150; 470; 850 oraz 1301.</li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFRossetti2014">Rossetti Carlo Lorenzo. <em>Credo in un solo Spirito Santo che procede dall'unico Padre dell Figlio Unigenito. Discernimento storico-teologico per un consenso ecumenico sul Filioque</em>. „Lateranum”. 2. 80 (2014). s. 371-419.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Credo+in+un+solo+Spirito+Santo+che+procede+dall%27unico+Padre+dell+Figlio+Unigenito.+Discernimento+storico-teologico+per+un+consenso+ecumenico+sul+Filioque&rft.jtitle=Lateranum&rft.volume=80&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Rossetti+Carlo+Lorenzo&rft.pages=371-419"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book">B. Sesboüé: Misterium Trójcy: Refleksja spekulatywna i opracowanie języka "Filioque". Relacje trynitarne. (Począwszy od IV w.). W: Sesboüé B., Wolinski J.: <i>Historia dogmatów</i>. T. 1 - Bóg zbawienia. Kraków: Wydawnictwo "M", 1999, s. 251-300. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8372211965" title="Specjalna:Książki/8372211965">ISBN <span class="isbn">83-7221-196-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+dogmat%C3%B3w&rft.atitle=Misterium+Tr%C3%B3jcy%3A+Refleksja+spekulatywna+i+opracowanie+j%C4%99zyka+%22Filioque%22.+Relacje+trynitarne.+%28Pocz%C4%85wszy+od+IV+w.%29&rft.au=B.+Sesbo%C3%BC%C3%A9&rft.date=1999&rft.pub=Wydawnictwo+%22M%22&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=251-300&rft.isbn=83-7221-196-5"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filioque&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filioque&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081208014158/http://www.opoka.org.pl/slownik/ltk/filioque.html"><i>LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych</i></a> [online], opoka.org.pl [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.opoka.org.pl/slownik/ltk/filioque.html">adresu</a> 2008-12-08]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=LEKSYKON+poj%C4%99%C4%87+teologicznych+i+ko%C5%9Bcielnych&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.opoka.org.pl%2Fslownik%2Fltk%2Ffilioque.html" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li>Adam Ciućka <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.magazyn.ekumenizm.pl/content/article/2004012015532038.htm">Formuła "filioque" a schizma Focjusza</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/06073a.htm">Filioque</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://orthodoxwiki.org/Filioque">Orthodox wiki</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary" title="Szablon:Chrześcijańskie wyznania wiary"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary" title="Dyskusja szablonu:Chrześcijańskie wyznania wiary"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary" title="Chrześcijańskie wyznania wiary">Chrześcijańskie wyznania wiary</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Chrzcielne przed <a href="/wiki/Wielka_schizma_wschodnia" title="Wielka schizma wschodnia">1054 r.</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Nicejskie_wyznanie_wiary" title="Nicejskie wyznanie wiary">Nicejskie</a></li> <li><a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Nicejsko-konstantynopolskie</a></li> <li><a href="/wiki/Apostolski_symbol_wiary" title="Apostolski symbol wiary">Apostolskie</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznanie_wiary_z_Der-Balizeh" title="Wyznanie wiary z Der-Balizeh">Der-Balizeh</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznanie_wiary_z_Listu_Aposto%C5%82%C3%B3w" title="Wyznanie wiary z Listu Apostołów">Epistula Apostolorum</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Lokalne przed <a href="/wiki/Wielka_schizma_wschodnia" title="Wielka schizma wschodnia">1054 r.</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_jerozolimskie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie jerozolimskie (strona nie istnieje)">Wyznanie jerozolimskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_z_Cezarei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie z Cezarei (strona nie istnieje)">Wyznanie z Cezarei</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznanie_antioche%C5%84skie" title="Wyznanie antiocheńskie">Wyznanie antiocheńskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_cypryjskie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie cypryjskie (strona nie istnieje)">Wyznanie cypryjskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_mopswestyjskie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie mopswestyjskie (strona nie istnieje)">Wyznanie mopswestyjskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_synodu_w_Toledo_(400)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie synodu w Toledo (400) (strona nie istnieje)">Wyznanie synodu w Toledo (400)</a></li> <li><a href="/wiki/Chalcedo%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Chalcedońskie wyznanie wiary">Chalcedońskie wyznanie wiary</a> (451)</li> <li><a href="/wiki/Symbol_toleda%C5%84ski_(675)" title="Symbol toledański (675)">Symbol toledański (675)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Prywatne przed <a href="/wiki/Wielka_schizma_wschodnia" title="Wielka schizma wschodnia">1054 r.</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Atanazja%C5%84skie_wyznanie_wiary" class="mw-redirect" title="Atanazjańskie wyznanie wiary">Atanazjańskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_wiary_Grzegorza_Cudotw%C3%B3rcy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie wiary Grzegorza Cudotwórcy (strona nie istnieje)">Grzegorza Cudotwórcy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fides_Damasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fides Damasi (strona nie istnieje)">Damazego</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Clemens_Trinitas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clemens Trinitas (strona nie istnieje)">Clemens Trinitas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_Hieronima&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie Hieronima (strona nie istnieje)">Hieronima</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Komentarz_do_Symbolu_wiary_wg_%C5%9Bw._Augustyna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Komentarz do Symbolu wiary wg św. Augustyna (strona nie istnieje)">Augustyna z Hippony</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wyznania wiary po <a href="/wiki/Wielka_schizma_wschodnia" title="Wielka schizma wschodnia">1054 r.</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Filioque - sobory lyoński II i florencki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_wiary_Dozyteusza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie wiary Dozyteusza (strona nie istnieje)">Wyznanie wiary Dozyteusza</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wyznania okresu <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">reformacji</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Trydenckie_wyznanie_wiary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trydenckie wyznanie wiary (strona nie istnieje)">Trydenckie</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznanie_augsburskie" title="Wyznanie augsburskie">Augsburskie</a></li> <li><a href="/wiki/95_tez" title="95 tez">95 tez</a></li> <li><a href="/wiki/Konfesja_sandomierska" title="Konfesja sandomierska">Sandomierskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_helweckie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie helweckie (strona nie istnieje)">Helweckie</a></li> <li><a href="/wiki/Konfesja_westminsterska" title="Konfesja westminsterska">Westminsterskie</a></li> <li><a href="/wiki/Konfesja_belgijska" title="Konfesja belgijska">Belgijskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_francuskie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie francuskie (strona nie istnieje)">Francuskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deklaracja_Richmond&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deklaracja Richmond (strona nie istnieje)">Deklaracja Richmond</a></li> <li><a href="/wiki/39_artyku%C5%82%C3%B3w" title="39 artykułów">39 artykułów</a></li> <li><a href="/wiki/Szkockie_wyznanie_wiary" title="Szkockie wyznanie wiary">Szkockie wyznanie wiary</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wyznania post-reformacyjne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Londy%C5%84skie_Wyznanie_Wiary_z_1689_roku" title="Londyńskie Wyznanie Wiary z 1689 roku">Wyznanie baptystów (1689)</a></li> <li><a href="/wiki/Konfesja_dordrechcka" title="Konfesja dordrechcka">Konfesja dordrechcka</a></li> <li><a href="/wiki/Kanony_z_Dort" title="Kanony z Dort">Kanony z Dort</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyznanie_ameryka%C5%84sko-korea%C5%84skiego_ko%C5%9Bcio%C5%82a_prezbiterian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyznanie amerykańsko-koreańskiego kościoła prezbiterian (strona nie istnieje)">Wyznanie prezbiterian (amer-koreań.)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wyznania ogólne XX w.</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Przysi%C4%99ga_antymodernistyczna" title="Przysięga antymodernistyczna">Przysięga antymodernistyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznanie_wiary_Ludu_Bo%C5%BCego" title="Wyznanie wiary Ludu Bożego">Wyznanie wiary Ludu Bożego</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznanie_Wiary_Chrze%C5%9Bcijan_Wiary_Ewangelicznej" title="Wyznanie Wiary Chrześcijan Wiary Ewangelicznej">Chrześcijanie wiary ewangelicznej</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wyznania ekumeniczne XX w.</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Deklaracja_z_Balamand" title="Deklaracja z Balamand">Deklaracja z Balamand</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deklaracja_Paw%C5%82a_VI_i_Szenudy_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deklaracja Pawła VI i Szenudy III (strona nie istnieje)">Pawła VI i Szenudy III</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Komunikat_z_Oberlin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Komunikat z Oberlin (strona nie istnieje)">Komunikat z Oberlin</a></li> <li><a href="/wiki/Wsp%C3%B3lna_deklaracja_o_usprawiedliwieniu" title="Wspólna deklaracja o usprawiedliwieniu">Wspólna deklaracja o usprawiedliwieniu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deklaracja_o_chrzcie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deklaracja o chrzcie (strona nie istnieje)">Deklaracja o chrzcie</a></li> <li><a href="/wiki/Konkordia_Leuenberska" title="Konkordia Leuenberska">Konkordia Leuenberska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karta_ekumeniczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karta ekumeniczna (strona nie istnieje)">Karta ekumeniczna</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row">Polskie wyznania ekumeniczne XX w.</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Konfesja_polska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konfesja polska (strona nie istnieje)">Konfesja polska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dokument_lutera%C5%84sko-reformowany&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dokument luterańsko-reformowany (strona nie istnieje)">Dokument luterańsko-reformowany</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dokument_lutera%C5%84sko-metodystyczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dokument luterańsko-metodystyczny (strona nie istnieje)">Dokument luterańsko-metodystyczny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deklaracja_o_wzajemnym_uznaniu_chrztu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deklaracja o wzajemnym uznaniu chrztu (strona nie istnieje)">Deklaracja o wzajemnym uznaniu chrztu</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Klauzula_(matematyka)" title="Klauzula (matematyka)">klauzula</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85061635">sh85061635</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4154344-0">4154344-0</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11947791f">11947791f</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/027436039">027436039</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007563078205171">987007563078205171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3900866.html">3900866</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Filioque">topic/Filioque</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/querelle-du-filioque/">querelle-du-filioque</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/4712231">4712231</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0230973.xml">0230973</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=filioque">filioque</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filioque&oldid=74468269">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filioque&oldid=74468269</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Historia_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa" title="Kategoria:Historia chrześcijaństwa">Historia chrześcijaństwa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta" title="Kategoria:Trójca Święta">Trójca Święta</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Dogmatyka" title="Kategoria:Dogmatyka">Dogmatyka</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 2 sie 2024, 14:51.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Filioque&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5ccf8d5c58-nfk4d","wgBackendResponseTime":162,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.574","walltime":"0.837","ppvisitednodes":{"value":9050,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":52363,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":13025,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":36523,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":7,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 768.148 1 -total"," 40.31% 309.647 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 15.32% 117.653 1 Szablon:Chrześcijańskie_wyznania_wiary"," 14.68% 112.754 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 13.80% 106.005 1 Szablon:Przypisy"," 11.76% 90.343 1 Szablon:Wikicytaty"," 11.45% 87.958 1 Szablon:Projekt_siostrzany"," 10.53% 80.924 10 Szablon:Cytuj_książkę"," 7.85% 60.323 11 Szablon:Cytat"," 7.67% 58.932 1 Szablon:Pierwszy_niepusty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.351","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3760418,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-69bc8479c8-bl4mq","timestamp":"20241202105935","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Filioque","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Filioque","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q204085","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q204085","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-23T22:19:04Z","headline":"element katolickiego wyznania wiary"}</script> </body> </html>