CINXE.COM
前漢 - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ja" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>前漢 - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )jawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ja", "wgMonthNames":["","1月","2月","3月","4月","5月","6月","7月","8月","9月","10月","11月","12月"],"wgRequestId":"47634d8f-1275-4d6b-b726-9a07b235b22f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"前漢","wgTitle":"前漢","wgCurRevisionId":103762296,"wgRevisionId":103762296,"wgArticleId":14068,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["出典のページ番号が要望されている記事","出典を必要とする記事/2021年6月","曖昧さ回避の必要なリンクのあるページ","GND識別子が指定されている記事","前漢","劉氏","漢朝","中国の王朝"],"wgPageViewLanguage":"ja","wgPageContentLanguage":"ja","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"前漢","wgRelevantArticleId":14068,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ja","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ja"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1072949","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.PDFLinkIcon":"ready","ext.gadget.RedirectColor":"ready", "ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.NormalizeCharWidth","ext.gadget.suppressEnterAtSummaryBox","ext.gadget.checkSignature","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.switcher","ext.gadget.protectionIndicator","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ja&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&modules=ext.gadget.PDFLinkIcon%2CRedirectColor&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png/1200px-%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="823"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png/800px-%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="549"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png/640px-%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="439"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="前漢 - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ja.m.wikipedia.org/wiki/%E5%89%8D%E6%BC%A2"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="編集" href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (ja)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ja.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%89%8D%E6%BC%A2"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipediaの Atom フィード" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-前漢 rootpage-前漢 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">コンテンツにスキップ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="メインメニュー" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="メインメニュー" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">メインメニュー</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">メインメニュー</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> 案内 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="メインページに移動する [z]" accesskey="z"><span>メインページ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B3%E3%83%9F%E3%83%A5%E3%83%8B%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB" title="このプロジェクトについて、できること、情報を入手する場所"><span>コミュニティ・ポータル</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E5%87%BA%E6%9D%A5%E4%BA%8B" title="最近の出来事の背景を知る"><span>最近の出来事</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%B0%E3%81%97%E3%81%84%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="最近新規に作成されたページの一覧"><span>新しいページ</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0" title="このウィキにおける最近の更新の一覧 [r]" accesskey="r"><span>最近の更新</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%8A%E3%81%BE%E3%81%8B%E3%81%9B%E8%A1%A8%E7%A4%BA" title="無作為に選択されたページを読み込む [x]" accesskey="x"><span>おまかせ表示</span></a></li><li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%9C%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="練習用のページ"><span>練習用ページ</span></a></li><li id="n-commonsupload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ja" title="画像やメディアファイルをウィキメディア・コモンズにアップロード"><span>アップロード (ウィキメディア・コモンズ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E7%89%B9%E5%88%A5%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E4%B8%80%E8%A6%A7"><span>特別ページ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-help" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-help" > <div class="vector-menu-heading"> ヘルプ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Help:%E7%9B%AE%E6%AC%A1" title="情報を得る場所"><span>ヘルプ</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E4%BA%95%E6%88%B8%E7%AB%AF" title="プロジェクトについての意見交換"><span>井戸端</span></a></li><li id="n-notice" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%81%8A%E7%9F%A5%E3%82%89%E3%81%9B" title="プロジェクトについてのお知らせ"><span>お知らせ</span></a></li><li id="n-bugreportspage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%83%90%E3%82%B0%E3%81%AE%E5%A0%B1%E5%91%8A" title="ウィキペディア・ソフトウェアのバグ報告"><span>バグの報告</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E9%80%A3%E7%B5%A1%E5%85%88" title="ウィキペディアやウィキメディア財団に関する連絡先"><span>ウィキペディアに関するお問い合わせ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ja.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ja.svg" width="100" height="14" style="width: 6.25em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%A4%9C%E7%B4%A2" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索" aria-label="Wikipedia内を検索" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="個人用ツール"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="ページのフォントサイズ、幅、色の外観を変更する" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="表示" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">表示</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ja.wikipedia.org&uselang=ja" class=""><span>寄付</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&returnto=%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません" class=""><span>アカウント作成</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&returnto=%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o" class=""><span>ログイン</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="その他の操作" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="個人用ツール" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">個人用ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="利用者メニュー" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ja.wikipedia.org&uselang=ja"><span>寄付</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&returnto=%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>アカウント作成</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&returnto=%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ログイン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ログアウトした編集者のページ <a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%B8%E3%82%88%E3%81%86%E3%81%93%E3%81%9D" aria-label="編集の詳細"><span>もっと詳しく</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E8%87%AA%E5%88%86%E3%81%AE%E6%8A%95%E7%A8%BF%E8%A8%98%E9%8C%B2" title="このIPアドレスからなされた編集の一覧 [y]" accesskey="y"><span>投稿記録</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%88%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="このIPアドレスからなされた編集についての議論 [n]" accesskey="n"><span>トーク</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="目次" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">目次</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">非表示</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ページ先頭</div> </a> </li> <li id="toc-歴史" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#歴史"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>歴史</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-歴史-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>歴史サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-歴史-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-建国" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#建国"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>建国</span> </div> </a> <ul id="toc-建国-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-呂氏の専横" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#呂氏の専横"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>呂氏の専横</span> </div> </a> <ul id="toc-呂氏の専横-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-文景の治" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#文景の治"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>文景の治</span> </div> </a> <ul id="toc-文景の治-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-武帝期の光と影" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#武帝期の光と影"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>武帝期の光と影</span> </div> </a> <ul id="toc-武帝期の光と影-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-霍光と宣帝" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#霍光と宣帝"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>霍光と宣帝</span> </div> </a> <ul id="toc-霍光と宣帝-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-儒教国家への道と簒奪" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#儒教国家への道と簒奪"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>儒教国家への道と簒奪</span> </div> </a> <ul id="toc-儒教国家への道と簒奪-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-政治" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#政治"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>政治</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-政治-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>政治サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-政治-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-皇帝" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#皇帝"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>皇帝</span> </div> </a> <ul id="toc-皇帝-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-官制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#官制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>官制</span> </div> </a> <ul id="toc-官制-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-中央" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#中央"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>中央</span> </div> </a> <ul id="toc-中央-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-地方" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#地方"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2</span> <span>地方</span> </div> </a> <ul id="toc-地方-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-郡国制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#郡国制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3</span> <span>郡国制</span> </div> </a> <ul id="toc-郡国制-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-採用制度" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#採用制度"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.4</span> <span>採用制度</span> </div> </a> <ul id="toc-採用制度-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-兵制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#兵制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>兵制</span> </div> </a> <ul id="toc-兵制-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-祭祀" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#祭祀"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>祭祀</span> </div> </a> <ul id="toc-祭祀-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-郊祀" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#郊祀"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4.1</span> <span>郊祀</span> </div> </a> <ul id="toc-郊祀-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-封禅" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#封禅"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4.2</span> <span>封禅</span> </div> </a> <ul id="toc-封禅-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-廟制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#廟制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4.3</span> <span>廟制</span> </div> </a> <ul id="toc-廟制-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-元号と暦" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#元号と暦"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>元号と暦</span> </div> </a> <ul id="toc-元号と暦-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-経済" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#経済"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>経済</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-経済-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>経済サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-経済-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-貨幣制度" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#貨幣制度"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>貨幣制度</span> </div> </a> <ul id="toc-貨幣制度-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-税制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#税制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>税制</span> </div> </a> <ul id="toc-税制-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-農業" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#農業"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>農業</span> </div> </a> <ul id="toc-農業-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-手工業" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#手工業"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>手工業</span> </div> </a> <ul id="toc-手工業-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-専売制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#専売制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>専売制</span> </div> </a> <ul id="toc-専売制-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-農村・都市" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#農村・都市"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>農村・都市</span> </div> </a> <ul id="toc-農村・都市-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-首都長安" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#首都長安"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.1</span> <span>首都長安</span> </div> </a> <ul id="toc-首都長安-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-爵制" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#爵制"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>爵制</span> </div> </a> <ul id="toc-爵制-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-豪族" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#豪族"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8</span> <span>豪族</span> </div> </a> <ul id="toc-豪族-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-遊侠" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#遊侠"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.9</span> <span>遊侠</span> </div> </a> <ul id="toc-遊侠-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-身分制度" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#身分制度"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.10</span> <span>身分制度</span> </div> </a> <ul id="toc-身分制度-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-文化" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#文化"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>文化</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-文化-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>文化サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-文化-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-思想" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#思想"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>思想</span> </div> </a> <ul id="toc-思想-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-儒教" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#儒教"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>儒教</span> </div> </a> <ul id="toc-儒教-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-神秘思想" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#神秘思想"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>神秘思想</span> </div> </a> <ul id="toc-神秘思想-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-道家" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#道家"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span>道家</span> </div> </a> <ul id="toc-道家-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-仏教" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#仏教"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.4</span> <span>仏教</span> </div> </a> <ul id="toc-仏教-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-史学" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#史学"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>史学</span> </div> </a> <ul id="toc-史学-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-文学" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#文学"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>文学</span> </div> </a> <ul id="toc-文学-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-芸術" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#芸術"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>芸術</span> </div> </a> <ul id="toc-芸術-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-墳墓" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#墳墓"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.1</span> <span>墳墓</span> </div> </a> <ul id="toc-墳墓-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-絵画" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#絵画"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.2</span> <span>絵画</span> </div> </a> <ul id="toc-絵画-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-陶磁器" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#陶磁器"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.3</span> <span>陶磁器</span> </div> </a> <ul id="toc-陶磁器-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-服飾" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#服飾"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>服飾</span> </div> </a> <ul id="toc-服飾-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ギャラリー" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ギャラリー"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>ギャラリー</span> </div> </a> <ul id="toc-ギャラリー-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-国際関係" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#国際関係"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>国際関係</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-国際関係-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>国際関係サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-国際関係-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-北方" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#北方"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>北方</span> </div> </a> <ul id="toc-北方-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-西域" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#西域"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>西域</span> </div> </a> <ul id="toc-西域-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ベトナム・南西部" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ベトナム・南西部"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>ベトナム・南西部</span> </div> </a> <ul id="toc-ベトナム・南西部-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-朝鮮" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#朝鮮"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>朝鮮</span> </div> </a> <ul id="toc-朝鮮-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-前漢の皇帝" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#前漢の皇帝"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>前漢の皇帝</span> </div> </a> <ul id="toc-前漢の皇帝-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-前漢の元号" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#前漢の元号"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>前漢の元号</span> </div> </a> <ul id="toc-前漢の元号-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-年表" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#年表"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>年表</span> </div> </a> <ul id="toc-年表-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-参考文献" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#参考文献"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>参考文献</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-参考文献-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>参考文献サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-参考文献-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-史料" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#史料"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>史料</span> </div> </a> <ul id="toc-史料-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-学術書" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#学術書"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>学術書</span> </div> </a> <ul id="toc-学術書-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-脚注" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#脚注"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>脚注</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-脚注-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>脚注サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-脚注-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-注釈" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#注釈"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>注釈</span> </div> </a> <ul id="toc-注釈-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-出典" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#出典"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>出典</span> </div> </a> <ul id="toc-出典-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-関連項目" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#関連項目"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>関連項目</span> </div> </a> <ul id="toc-関連項目-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="目次" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">前漢</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="特定の記事の別の言語版に移動します。 利用可能な言語20件" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-20" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">20の言語版</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Z%C3%A1padn%C3%AD_Chan" title="チェコ語: Západní Chan" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Západní Chan" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="チェコ語" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Westliche_Han-Dynastie" title="ドイツ語: Westliche Han-Dynastie" lang="de" hreflang="de" data-title="Westliche Han-Dynastie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ドイツ語" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Han_Dynasty#Western_Han" title="英語: Han Dynasty" lang="en" hreflang="en" data-title="Han Dynasty" data-language-autonym="English" data-language-local-name="英語" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Dinast%C3%ADa_Han_Occidental" title="スペイン語: Dinastía Han Occidental" lang="es" hreflang="es" data-title="Dinastía Han Occidental" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="スペイン語" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/L%C3%A4ntinen_Han-dynastia" title="フィンランド語: Läntinen Han-dynastia" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Läntinen Han-dynastia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="フィンランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%BC%A2" title="贛語: 西漢" lang="gan" hreflang="gan" data-title="西漢" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="贛語" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%AE-Hon" title="客家語: Sî-Hon" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sî-Hon" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="客家語" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%AA_%D7%94%D7%90%D7%9F_%D7%94%D7%9E%D7%A2%D7%A8%D7%91%D7%99%D7%AA" title="ヘブライ語: שושלת האן המערבית" lang="he" hreflang="he" data-title="שושלת האן המערבית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ヘブライ語" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%87%E1%9E%9C%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%9F%E1%9E%A0%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%81%E1%9E%B6%E1%9E%84%E1%9E%9B%E1%9E%B7%E1%9E%85" title="クメール語: រាជវង្សហានខាងលិច" lang="km" hreflang="km" data-title="រាជវង្សហានខាងលិច" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="クメール語" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A0%84%ED%95%9C" title="韓国語: 전한" lang="ko" hreflang="ko" data-title="전한" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="韓国語" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Westelijke_Han-dynastie" title="オランダ語: Westelijke Han-dynastie" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Westelijke Han-dynastie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="オランダ語" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Det_vestlige_Han-dynasti" title="ノルウェー語(ブークモール): Det vestlige Han-dynasti" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Det vestlige Han-dynasti" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ノルウェー語(ブークモール)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/V%C3%A4stra_Han" title="スウェーデン語: Västra Han" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Västra Han" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="スウェーデン語" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B9%8C%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%81" title="タイ語: ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก" lang="th" hreflang="th" data-title="ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="タイ語" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%BA%DB%95%D8%B1%D8%A8%D9%89%D9%8A_%D8%AE%DB%95%D9%86_%D8%B3%DB%87%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%89%D8%B3%D9%89" title="ウイグル語: غەربىي خەن سۇلالىسى" lang="ug" hreflang="ug" data-title="غەربىي خەن سۇلالىسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ウイグル語" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D1%96%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D1%8C" title="ウクライナ語: Західна Хань" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Західна Хань" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ウクライナ語" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%B1%89" title="呉語: 西汉" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="西汉" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="呉語" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%B1%89" title="中国語: 西汉" lang="zh" hreflang="zh" data-title="西汉" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="中国語" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Se_H%C3%A0n" title="閩南語: Se Hàn" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Se Hàn" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="閩南語" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%BC%A2" title="広東語: 西漢" lang="yue" hreflang="yue" data-title="西漢" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="広東語" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1072949#sitelinks-wikipedia" title="言語間リンクを編集" class="wbc-editpage">リンクを編集</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="名前空間"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="本文を閲覧 [c]" accesskey="c"><span>ページ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E5%89%8D%E6%BC%A2" rel="discussion" title="本文ページについての議論 [t]" accesskey="t"><span>ノート</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="別の言語に切り替える" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">日本語</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="表示"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=history" title="このページの過去の版 [h]" accesskey="h"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ツール" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ツール</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="その他の操作" > <div class="vector-menu-heading"> 操作 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=history"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> 全般 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E5%85%83/%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="ここにリンクしている全ウィキページの一覧 [j]" accesskey="j"><span>リンク元</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E9%96%A2%E9%80%A3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0%E7%8A%B6%E6%B3%81/%E5%89%8D%E6%BC%A2" rel="nofollow" title="このページからリンクしているページの最近の更新 [k]" accesskey="k"><span>関連ページの更新状況</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//ja.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:ファイルのアップロード" title="ファイルをアップロードする [u]" accesskey="u"><span>ファイルをアップロード</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&oldid=103762296" title="このページのこの版への固定リンク"><span>この版への固定リンク</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=info" title="このページについての詳細情報"><span>ページ情報</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%93%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%82%92%E5%BC%95%E7%94%A8&page=%E5%89%8D%E6%BC%A2&id=103762296&wpFormIdentifier=titleform" title="このページの引用方法"><span>このページを引用</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E5%2589%258D%25E6%25BC%25A2"><span>短縮URLを取得する</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E5%2589%258D%25E6%25BC%25A2"><span>QRコードをダウンロード</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> 印刷/書き出し </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%96%E3%83%83%E3%82%AF&bookcmd=book_creator&referer=%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span>ブックの新規作成</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:DownloadAsPdf&page=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=show-download-screen"><span>PDF 形式でダウンロード</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&printable=yes" title="このページの印刷用ページ [p]" accesskey="p"><span>印刷用バージョン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> 他のプロジェクト </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%BC%A2" hreflang="en"><span>コモンズ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1072949" title="関連付けられたデータリポジトリ項目へのリンク [g]" accesskey="g"><span>ウィキデータ項目</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">表示</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">非表示</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ja" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101346560">.mw-parser-output .hatnote{margin:0.5em 0;padding:3px 2em;background-color:transparent;border-bottom:1px solid #a2a9b1;font-size:90%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .hatnote>table{color:inherit}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .hatnote>table{color:inherit}}</style><div class="hatnote dablink noprint"><table style="width:100%; background:transparent;"> <tbody><tr><td style="width:25px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Disambig_gray.svg" class="mw-file-description" title="曖昧さ回避"><img alt="曖昧さ回避" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Disambig_gray.svg/25px-Disambig_gray.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Disambig_gray.svg/38px-Disambig_gray.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Disambig_gray.svg/50px-Disambig_gray.svg.png 2x" data-file-width="220" data-file-height="168" /></a></span></td> <td>「<b>西漢</b>」はこの項目へ<a href="/wiki/Wikipedia:%E3%83%AA%E3%83%80%E3%82%A4%E3%83%AC%E3%82%AF%E3%83%88" title="Wikipedia:リダイレクト">転送</a>されています。古代日本の渡来系氏族については「<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E6%BC%A2%E6%B0%8F" title="西漢氏">西漢氏</a>」をご覧ください。</td> </tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r100945594">.mw-parser-output .pathnavbox{clear:both;border:1px outset #eef;padding:0.3em 0.6em;margin:0 0 0.5em 0;font-size:90%}.mw-parser-output .pathnavbox ul{list-style:none none;margin-top:0;margin-bottom:0}.mw-parser-output .pathnavbox>ul{margin:0}.mw-parser-output .pathnavbox ul li{margin:0}</style><div class="pathnavbox"><a href="/wiki/%E6%BC%A2" title="漢">漢</a> > <b>前漢</b></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101304250">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%;font-size:90%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .ambox{display:none!important}}</style><table class="box-出典の明記 plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-出典の明記" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/50px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/75px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/100px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>この記事は<a href="/wiki/Wikipedia:%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E5%8F%AF%E8%83%BD%E6%80%A7" title="Wikipedia:検証可能性">検証可能</a>な<a href="/wiki/Wikipedia:%E4%BF%A1%E9%A0%BC%E3%81%A7%E3%81%8D%E3%82%8B%E6%83%85%E5%A0%B1%E6%BA%90" title="Wikipedia:信頼できる情報源">参考文献や出典</a>が全く示されていないか、不十分です。</b><span class="hide-when-compact"> <a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B" title="Wikipedia:出典を明記する">出典を追加</a>して記事の信頼性向上にご協力ください。<small>(<a href="/wiki/Template:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%81%AE%E6%98%8E%E8%A8%98/doc" title="Template:出典の明記/doc">このテンプレートの使い方</a>)</small><br /><small><span class="plainlinks">出典検索<a href="/wiki/Template:Find_sources_mainspace" title="Template:Find sources mainspace"><sup>?</sup></a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.co.jp/search?hl=ja&as_eq=wikipedia&q=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22&num=50">"前漢"</a> – <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.co.jp/search?hl=ja&q=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22&tbm=nws">ニュース</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.co.jp/search?hl=ja&tbs=bks:1&q=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22">書籍</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//scholar.google.co.jp/scholar?num=100&hl=ja&q=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22">スカラー</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/opensearch/search?lang=ja&q=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22&range=2&count=200&sortorder=1&type=0">CiNii</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstage.jst.go.jp/result/global/-char/ja?globalSearchKey=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22">J-STAGE</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ndlsearch.ndl.go.jp/api/openurl?any=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22">NDL</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dlib.jp/?q=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22">dlib.jp</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://jpsearch.go.jp/csearch/jps-cross?csid=jps-cross&keyword=%22%E5%89%8D%E6%BC%A2%22">ジャパンサーチ</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/">TWL</a></span></small></span> <span class="date-container"><i>(<span class="date"><span title="2021年6月">2021年6月</span></span>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101443328">.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry{clear:right;float:right;width:300px;margin-left:0.5em}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dt.infoboxCountryNameJa{font-size:1.36em;margin:0 0 0.13em;text-align:center}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dt.infoboxCountryName{font-size:1.13em;font-weight:normal;margin:0 0 0.13em;text-align:center}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryDataA{margin:0;padding:0;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;border-style:solid solid none solid}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry table.infoboxCountryPrevSucc{width:298px;border-collapse:collapse;font-size:0.95em}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry table.infoboxCountryPrevSucc td{margin:0;padding:4px;text-align:center}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountryPrev{text-align:left;width:60px}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySucc{text-align:right;width:60px}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry table.infoboxCountryInsignia{width:298px;border-collapse:collapse;font-size:0.95em;text-align:center;border-top:1px solid #a2a9b1}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry table.infoboxCountryInsignia th{padding:4px;width:50%;border:none}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry table.infoboxCountryInsignia td{padding:4px;font-size:0.85em}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryAdd,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryMotto,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryAnthem,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryMap{text-align:center;width:290px;margin:0;padding:4px;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;border-style:solid solid none solid}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryAdd,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryMotto,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryAnthem{font-size:0.8em}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryMap{}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryDataB{margin:0;padding:0;border:1px solid #a2a9b1}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryDataB table{width:298px;border-collapse:collapse;border-color:#a2a9b1;font-size:0.9em;line-height:1.3}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryDataB tr{border-color:#a2a9b1;vertical-align:top}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryDataB th{padding:4px;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;text-align:left;font-weight:normal;width:50%}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryDataB td{padding:4px;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;width:50%}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome{padding:0}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl dd{margin:0;padding:0}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl dt{margin:0;padding:4px;font-weight:normal;border-top:1px solid #a2a9b1}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl dt.infoboxCountryLeader{border-top:none}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl table{width:100%;font-size:100%;border-collapse:collapse}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl th{width:50%;padding:4px;text-indent:0.75em}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry td.infoboxCountrySome dl td{width:50%;padding:4px;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;border-style:solid none none solid}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after{width:298px;margin:0;padding:0;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;border-style:none solid solid solid}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after table{border-collapse:collapse;width:100%;background:transparent}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after th{width:50%;padding:0 4px}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after th.infoboxCountryPrev{border-right:1px solid #ccc}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after th.infoboxCountrySucc{border-left:#ccc 1px solid}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after td.infoboxCountryPrev{width:50%;padding:2px 4px;font-size:80%;text-align:left;vertical-align:top;border-color:#ccc;border-width:1px;border-style:solid solid none none}.mw-parser-output dd/**/#Infobox_before-after td.infoboxCountrySucc{width:50%;padding:2px 4px;font-size:80%;text-align:right;vertical-align:top;border-color:#ccc;border-width:1px;border-style:solid none none solid}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd.infoboxCountryNote{font-size:0.75em;width:290px;margin:0;padding:2px 4px;border-color:#a2a9b1;border-width:1px;border-style:none solid solid}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry{float:none!important;margin:0!important;width:100%!important}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry dd{width:auto!important}.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry,.mw-parser-output dl/**/#infoboxCountry table{display:table}}</style><dl id="infoboxCountry"> <dt class="infoboxCountryNameJa">前漢</dt> <dt class="infoboxCountryName">漢</dt> <dd class="infoboxCountryDataA"> <table class="infoboxCountryPrevSucc"> <tbody><tr> <td class="infoboxCountryPrev"><a href="/wiki/%E7%A7%A6" title="秦">←</a> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Blank.png" class="mw-file-description" title="秦"><img alt="秦" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></a></span> </td> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D206%E5%B9%B4" title="紀元前206年">前206年</a> - <a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">8年</a> </td> <td class="infoboxCountrySucc"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Blank.png" class="mw-file-description" title="新"><img alt="新" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></a></span> <a href="/wiki/%E6%96%B0" title="新">→</a> </td></tr></tbody></table> </dd><dd class="infoboxCountryMap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92(%E7%B9%81).png" class="mw-file-description" title="前漢の位置"><img alt="前漢の位置" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png/250px-%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png" decoding="async" width="250" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png/375px-%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png/500px-%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png 2x" data-file-width="1657" data-file-height="1137" /></a></span><br /><small>前漢の領域</small></dd><dd class="infoboxCountryDataB"> <table border="1" frame="void" rules="all" cellspacing="0"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/%E5%85%AC%E7%94%A8%E8%AA%9E" title="公用語">公用語</a> </th> <td>漢語(<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E5%8F%A4%E6%BC%A2%E8%AA%9E" class="mw-redirect" title="上古漢語">上古漢語</a>) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/%E9%A6%96%E9%83%BD" title="首都">首都</a> </th> <td><a href="/wiki/%E9%95%B7%E5%AE%89" title="長安">長安</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="infoboxCountrySome" style="padding:0"><dl><dt class="infoboxCountryLeader"> </dt></dl></td></tr> <tr> <td colspan="2" class="infoboxCountrySome" style="padding:0"><dl><dt class="infoboxCountryLeader"> <a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="皇帝">皇帝</a></dt> <dd> <table> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D202%E5%B9%B4" title="紀元前202年">前202年</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D195%E5%B9%B4" title="紀元前195年">前195年</a> </th> <td><a href="/wiki/%E5%8A%89%E9%82%A6" title="劉邦">劉邦</a> </td></tr><tr> <th><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D11%E5%B9%B4" title="紀元前11年">前11年</a> - <a href="/wiki/5%E5%B9%B4" title="5年">5年</a></th><td><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="平帝 (漢)">平帝</a>(最後) </td></tr> </tbody></table></dd><dt>面積</dt><dd> <table> <tbody><tr><th>50 BCE</th><td>6,800,000<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%96%B9%E3%82%AD%E3%83%AD%E3%83%A1%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%AB" title="平方キロメートル">km²</a> </td></tr></tbody></table></dd><dt>人口</dt><dd> <table> <tbody><tr><th>2年</th><td>57,671,400人 </td></tr></tbody></table></dd> <dt>変遷</dt><dd> <table> <tbody><tr> <th>建国、<a href="/wiki/%E6%A5%9A%E6%BC%A2%E6%88%A6%E4%BA%89" title="楚漢戦争">楚漢戦争</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D206%E5%B9%B4" title="紀元前206年">前206年</a> </td></tr><tr> <th><a href="/wiki/%E5%9E%93%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="垓下の戦い">垓下の戦い</a></th><td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D202%E5%B9%B4" title="紀元前202年">前202年</a> </td></tr><tr> <th>王莽簒奪、滅亡</th><td><a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">8年</a> </td></tr> </tbody></table></dd></dl> </td></tr> </tbody></table> </dd> </dl> <table style="width:158px; height:1000px; border-collapse:collapse; clear:right; float:right; border:1px solid #aaa; margin-left:5px; margin-bottom:5px; font-size:80%; text-align:center; line-height:120%; table-layout:fixed; white-space:nowrap;"> <tbody><tr> <th colspan="12" style="background:#efeeee;"><div style="padding:3px;"><big><big><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="中国の歴史">中国の歴史</a></big></big></div><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:History_of_China.png" class="mw-file-description" title="中国歴史"><img alt="中国歴史" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/History_of_China.png" decoding="async" width="158" height="84" class="mw-file-element" data-file-width="158" data-file-height="84" /></a><figcaption>中国歴史</figcaption></figure> </th></tr> <tr> <td colspan="12" style="background:#ffeeee;padding:3px;"><b><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E5%85%88%E5%8F%B2%E6%99%82%E4%BB%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="中国の先史時代 (存在しないページ)">先史時代</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%B2%E5%89%8D%E6%96%87%E5%8C%96" class="extiw" title="zh:中国史前文化">中国語版</a>)</span></span></b><br /><span style="font-size:smaller"><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E4%B8%AD%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%96%87%E5%8C%96%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="中国の中石器文化の一覧 (存在しないページ)">中石器時代</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E4%B8%AD%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%96%87%E5%8C%96%E5%88%97%E8%A1%A8" class="extiw" title="zh:中国中石器文化列表">中国語版</a>)</span></span></span><br /><span style="font-size:smaller"><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%96%B0%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%96%87%E5%8C%96%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="中国の新石器文化の一覧">新石器時代</a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="height:50px; background:#ffffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%9A%87%E4%BA%94%E5%B8%9D" title="三皇五帝">三皇五帝</a></b><br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8F%A4%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3" title="古国時代">古国時代</a>)</span> </td> <td colspan="6" style="height:50px; background:#ffffff;padding:3px;"><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E9%BB%84%E6%B2%B3%E6%96%87%E6%98%8E" title="黄河文明">黄河文明</a>・<br /><a href="/wiki/%E9%95%B7%E6%B1%9F%E6%96%87%E6%98%8E" title="長江文明">長江文明</a>・<br /><a href="/wiki/%E9%81%BC%E6%B2%B3%E6%96%87%E6%98%8E" title="遼河文明">遼河文明</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:45px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E5%A4%8F_(%E4%B8%89%E4%BB%A3)" title="夏 (三代)">夏</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:55px; background:#ffece1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%AE%B7" title="殷">殷</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:28px; background:#ffe1ff;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E5%91%A8" title="周">周</a></b><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%91%A8_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="西周 (王朝)">西周</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="4" style="height:55px; background:#ffe1ff;padding:3px;" rowspan="2"><b><a href="/wiki/%E5%91%A8" title="周">周</a></b><br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%91%A8" title="東周">東周</a>)</span> </td> <td colspan="8" style="height:30px; background:#ffffe1;padding:3px;"><a href="/wiki/%E6%98%A5%E7%A7%8B%E6%99%82%E4%BB%A3" title="春秋時代">春秋時代</a> </td></tr> <tr> <td colspan="8" style="height:25px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E4%B8%AD%E5%9B%BD)" title="戦国時代 (中国)">戦国時代</a> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:2px; background:#ffece1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E7%A7%A6%E6%9C%9D" title="秦朝">秦</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:21px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%BC%A2" title="漢">漢</a></b><span style="font-size:smaller">(<a class="mw-selflink selflink">前漢</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:2px; background:#ffffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%96%B0" title="新">新</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:20px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%BC%A2" title="漢">漢</a></b><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%BC%A2" title="後漢">後漢</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="4" style="height:6px; background:#ffffe1;padding:3px;">呉<br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%91%89_(%E4%B8%89%E5%9B%BD)" title="呉 (三国)">孫呉</a>)</span> </td> <td colspan="4" style="height:6px; background:#d1f8f7;padding:3px;">漢<br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E8%9C%80%E6%BC%A2" title="蜀漢">蜀漢</a>)</span> </td> <td colspan="4" style="height:6px; background:#ffe1ff;padding:3px;">魏<br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E9%AD%8F_(%E4%B8%89%E5%9B%BD)" title="魏 (三国)">曹魏</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:5px; background:#ffece1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%99%8B_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="晋 (王朝)">晋</a></b><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E6%99%8B" title="西晋">西晋</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="height:14px; background:#ffece1;padding:3px;"><a href="/wiki/%E6%99%8B_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="晋 (王朝)">晋</a><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%99%8B" title="東晋">東晋</a>)</span> </td> <td colspan="6" style="height:14px; background:#ffffe1;padding:3px;"><a href="/wiki/%E4%BA%94%E8%83%A1%E5%8D%81%E5%85%AD%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3" title="五胡十六国時代">十六国</a> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="height:6px; background:#d1f8f7;padding:3px;">宋<span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%AE%8B_(%E5%8D%97%E6%9C%9D)" title="宋 (南朝)">劉宋</a>)</span> </td> <td rowspan="2" colspan="6" style="height:9px; background:#f2d5d5;padding:3px;">魏<span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8C%97%E9%AD%8F" title="北魏">北魏</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="height:3px; background:#ffffe1;padding:3px;">斉<span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E6%96%89_(%E5%8D%97%E6%9C%9D)" title="斉 (南朝)">南斉</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="height:3px; background:#eeeeff;padding:3px;"><a href="/wiki/%E6%A2%81_(%E5%8D%97%E6%9C%9D)" title="梁 (南朝)">梁</a> </td> <td colspan="3" style="height:3px; background:#ffece1;padding:3px;"><span style="font-size:smaller">魏<br />(<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E9%AD%8F" title="西魏">西魏</a>)</span> </td> <td colspan="3" style="height:3px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><span style="font-size:smaller">魏<br />(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E9%AD%8F" title="東魏">東魏</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="height:3px; background:#ffe1ff;padding:3px;"><a href="/wiki/%E9%99%B3_(%E5%8D%97%E6%9C%9D)" title="陳 (南朝)">陳</a> </td> <td colspan="3" style="height:3px; background:#eeeeff;padding:3px;"><span style="font-size:smaller">梁<br />(<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%A2%81_(%E5%8D%97%E6%9C%9D)" title="後梁 (南朝)">後梁</a>)</span> </td> <td colspan="3" style="height:3px; background:#ffece1;padding:3px;">周<br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%91%A8" title="北周">北周</a>)</span> </td> <td colspan="3" style="height:3px; background:#e1ffe1;padding:3px;">斉<br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8C%97%E6%96%89" title="北斉">北斉</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:4px; background:#ffece1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E9%9A%8B" title="隋">隋</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="4" style="height:7px; background:#ffe1ff;padding:3px;" rowspan="3"><b><a href="/wiki/%E5%94%90" title="唐">唐</a></b> </td> <td colspan="8" style="height:7px; background:#ffe1ff;padding:3px;">  </td></tr> <tr> <td colspan="8" style="height:2px; background:#ffffe1;padding:3px;">周<span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%91%A8" title="武周">武周</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="8" style="height:20px; background:#ffe1ff;padding:3px;">  </td></tr> <tr> <td colspan="8" style="height:7px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><a href="/wiki/%E4%BA%94%E4%BB%A3%E5%8D%81%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3" title="五代十国時代">五代十国</a> </td> <td colspan="4" style="height:7px; background:#f2d5d5;padding:3px;"><span style="font-size:smaller"><b><a href="/wiki/%E9%81%BC" title="遼">契丹</a></b></span> </td></tr> <tr> <td colspan="5" style="height:17px; background:#eeeeff;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E5%AE%8B_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="宋 (王朝)">宋</a></b><br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%AE%8B" title="北宋">北宋</a>)</span> </td> <td colspan="3" style="height:15px; background:#d1f8f7;padding:3px;" rowspan="2"><span style="font-size:smaller">夏<br />(<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%A4%8F" title="西夏">西夏</a>)</span> </td> <td colspan="4" style="height:17px; background:#f2d5d5;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E9%81%BC" title="遼">遼</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="5" style="height:15px; background:#eeeeff;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E5%AE%8B_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="宋 (王朝)">宋</a></b><br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%AE%8B" title="南宋">南宋</a>)</span> </td> <td colspan="4" style="height:15px; background:#ffeec1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E9%87%91_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="金 (王朝)">金</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:10px; background:#ffe1ff;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E5%85%83_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="元 (王朝)">元</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="9" style="height:28px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%98%8E" title="明">明</a></b> </td> <td rowspan="2" colspan="3" style="height:28px; background:#ffe1ff;padding:3px;"><span style="font-size:smaller">元<br />(<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%85%83" title="北元">北元</a>)</span> </td></tr> <tr> <td colspan="4" style="height:2px; background:#e1ffe1;padding:3px;" rowspan="2"><span style="font-size:smaller">明<br />(<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%98%8E" title="南明">南明</a>)</span> </td> <td colspan="2" style="height:2px; background:#f2d5d5;padding:3px;"><span style="font-size:smaller"><a href="/wiki/%E9%A0%86_(%E7%8E%8B%E6%9C%9D)" title="順 (王朝)">順</a></span> </td> <td colspan="3" style="height:2px; background:#ffeec1;padding:3px;"><span style="font-size:smaller"><b><a href="/wiki/%E5%BE%8C%E9%87%91" title="後金">後金</a></b></span> </td></tr> <tr> <td colspan="8" style="height:1px; background:#ffeec1;padding:3px;">  </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:28px; background:#ffeec1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E6%B8%85" title="清">清</a></b> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:2px; background:#e1ffe1;padding:3px;">  </td></tr> <tr> <td colspan="9" style="height:2px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9B%BD_(1912%E5%B9%B4-1949%E5%B9%B4)" title="中華民国 (1912年-1949年)">中華民国</a></b> </td> <td colspan="3" style="height:2px; background:#ffeec1;padding:3px;"><span style="font-size:smaller"><a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2%E5%9B%BD" title="満洲国">満洲国</a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="12" style="height:1px; background:#e1ffe1;padding:3px;">  </td></tr> <tr> <td colspan="4" style="height:7px; background:#e1ffe1;padding:3px;"><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9B%BD" title="中華民国">中華<br />民国</a><br /><span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE" title="台湾">台湾</a>) </span></td> <td colspan="8" style="height:7px; background:#ffe1ff;padding:3px;"><b><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E4%BA%BA%E6%B0%91%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="中華人民共和国">中華人民共和国</a></b> <p class="mw-empty-elt"> </p> </td></tr> <tr> <td><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r103358373">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline-block;word-break:keep-all}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd:after,.mw-parser-output .hlist li:after{content:" ·\a0 ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist-pipe dd:after,.mw-parser-output .hlist-pipe li:after{content:" |\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist-hyphen dd:after,.mw-parser-output .hlist-hyphen li:after{content:" -\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist-comma dd:after,.mw-parser-output .hlist-comma li:after{content:"、";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist-slash dd:after,.mw-parser-output .hlist-slash li:after{content:" /\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child:before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child:after{content:")\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li:before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child:before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r96787822">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:75%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:88%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:88%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/Template:%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="Template:中国の歴史"><abbr title="参照先のページを表示します。">表</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="Template‐ノート:中国の歴史"><abbr title="参照先のノートを表示します。">話</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2&action=edit"><abbr title="参照先のページを編集します。">編</abbr></a></li><li class="nv-hist"><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2&action=history"><abbr title="参照先のページの履歴を表示します。">歴</abbr></a></li></ul></div> </td></tr></tbody></table> <table cellspacing="1px" style="width:10%; float:right; clear:right; border:1px solid #BBBBBB; margin-left:5px; margin-bottom:5px; font-size: 80%; text-align:center;" class="noprint"> <tbody><tr><td style="background-color:#EFEEEE;" colspan="11"><big><big><b><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="ベトナムの歴史">ベトナムの歴史</a></b></big></big><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:History_of_Vietnam.png" class="mw-file-description" title="ベトナム語の『ベトナムの歴史』"><img alt="ベトナム語の『ベトナムの歴史』" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/History_of_Vietnam.png/135px-History_of_Vietnam.png" decoding="async" width="135" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/History_of_Vietnam.png/203px-History_of_Vietnam.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/History_of_Vietnam.png/270px-History_of_Vietnam.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="288" /></a></span></td> </tr><tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E6%96%87%E9%83%8E%E5%9B%BD" title="文郎国">文郎国</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFECE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E7%94%8C%E9%9B%92" title="甌雒">甌雒</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E1FFE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E5%8D%97%E8%B6%8A%E5%9B%BD" title="南越国">南越</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="11"><b>第一次<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%B1%9E%E6%9C%9F" title="北属期">北属期</a></b><br />(<a class="mw-selflink selflink">前漢</a>統治) </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="10">(<b><a href="/wiki/%E5%BE%B4%E5%A7%89%E5%A6%B9" title="徴姉妹">徴姉妹</a></b>) </td> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="1"> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="11"><b>第二次<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%B1%9E%E6%9C%9F" title="北属期">北属期</a></b><br />(<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%BC%A2" title="後漢">後漢</a>・<a href="/wiki/%E5%85%AD%E6%9C%9D" title="六朝">六朝</a>統治) </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E5%89%8D%E6%9D%8E%E6%9C%9D" title="前李朝">前李朝</a></b> </td> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="1"> </td></tr> <tr> <td style="height:70px; background-color:#E0FFFF" colspan="11"><b>第三次<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%B1%9E%E6%9C%9F" title="北属期">北属期</a></b><br />(<a href="/wiki/%E9%9A%8B" title="隋">隋</a><a href="/wiki/%E5%94%90" title="唐">唐</a>・<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%BC%A2" title="南漢">南漢</a>統治) </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E5%91%89%E6%9C%9D" title="呉朝">呉朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFECE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E4%B8%81%E6%9C%9D" title="丁朝">丁朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E5%89%8D%E9%BB%8E%E6%9C%9D" title="前黎朝">前黎朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="height:40px; background-color:#E1FFE1" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E6%9D%8E%E6%9C%9D_(%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0)" title="李朝 (ベトナム)">李朝</a></b> </td> <td style="background-color:#CCCCFF" colspan="1" rowspan="11"><b><a href="/wiki/%E5%8D%97%E9%80%B2" title="南進">南<br />進</a></b><br />↓ </td></tr> <tr> <td style="height:40px; background-color:#FFFFE1" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E9%99%B3%E6%9C%9D" title="陳朝">陳朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFE1FF" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E8%83%A1%E6%9C%9D" title="胡朝">胡朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="10"><b>第四次<a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%B1%9E%E6%9C%9F" title="北属期">北属期</a></b><br />(<a href="/wiki/%E6%98%8E" title="明">明</a>統治) </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="7"><b><a href="/wiki/%E5%BE%8C%E9%99%B3%E6%9C%9D" title="後陳朝">後陳朝</a></b> </td> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="3" rowspan="2"> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFE1FF" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E9%BB%8E%E6%9C%9D" title="黎朝">後黎朝</a></b>前期 </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E1FFE1" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E8%8E%AB%E6%9C%9D" title="莫朝">莫朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFE1FF" colspan="6"><b><a href="/wiki/%E9%BB%8E%E6%9C%9D" title="黎朝">後黎朝</a></b><br />後期<br />(<a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%9C%9D%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0)" title="南北朝時代 (ベトナム)">南北朝</a>) </td> <td style="background-color:#E1FFE1" colspan="4"><b><a href="/wiki/%E8%8E%AB%E6%9C%9D" title="莫朝">莫朝</a></b><br />(<a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%9C%9D%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0)" title="南北朝時代 (ベトナム)">南北朝</a>) </td></tr> <tr> <td style="height:30px; background-color:#FFE1FF" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E9%BB%8E%E6%9C%9D" title="黎朝">後黎朝</a></b>後期 </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFE1FF" colspan="8"> </td> <td style="height:30px; background-color:#FFECE1" colspan="1">(<b><a href="/wiki/%E5%BA%83%E5%8D%97%E5%9B%BD" title="広南国">阮氏政権</a></b>) </td> <td style="height:30px; background-color:#FFFFE1" colspan="1">(<b><a href="/wiki/%E9%84%AD%E4%B8%BB" title="鄭主">鄭氏政権</a></b>) </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="10"><b><a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%B1%B1%E6%9C%9D" title="西山朝">西山朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="height:40px; background-color:#FFECE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E9%98%AE%E6%9C%9D" title="阮朝">阮朝</a></b> </td></tr> <tr> <td style="height:40px; background-color:#E0FFFF" colspan="9"><b><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E9%A0%98%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%89%E3%82%B7%E3%83%8A" title="フランス領インドシナ">フランス領<br />インドシナ</a></b> </td> <td style="height:30px; background-color:#FFECE1" colspan="2"> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFECE1" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ベトナム帝国">ベトナム帝国</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#E0FFFF" colspan="6"><b><a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%BC%E3%83%81%E3%82%B7%E3%83%8A%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="コーチシナ共和国">コーチシナ共和国</a></b> </td> <td style="background-color:#FFE1FF" colspan="5" rowspan="4"><b><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E6%B0%91%E4%B8%BB%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="ベトナム民主共和国">ベトナム<br />民主共和国</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFECE1" colspan="6"><b><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E5%9B%BD" title="ベトナム国">ベトナム国</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFFFE1" colspan="6"><b><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="ベトナム共和国">ベトナム<br />共和国</a></b> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#FFF1FF" colspan="6"><b><a href="/wiki/%E5%8D%97%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="南ベトナム共和国">南ベトナム<br />共和国</a></b> </td></tr> <tr> <td style="height:40px; background-color:#FFE1FF" colspan="11"><b><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0" title="ベトナム">ベトナム社会主義共和国</a></b> </td></tr> <tr> <td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r103358373"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r96787822"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/Template:%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="Template:ベトナムの歴史"><abbr title="参照先のページを表示します。">表</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="Template‐ノート:ベトナムの歴史"><abbr title="参照先のノートを表示します。">話</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2&action=edit"><abbr title="参照先のページを編集します。">編</abbr></a></li><li class="nv-hist"><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2&action=history"><abbr title="参照先のページの履歴を表示します。">歴</abbr></a></li></ul></div> </td></tr></tbody></table> <p><b>前漢</b>(ぜんかん、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D206%E5%B9%B4" title="紀元前206年">紀元前206年</a> - <a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">8年</a>)は、<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD" title="中国">中国</a>の<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E6%9C%9D" title="王朝">王朝</a>である。西漢(せいかん)とも呼ばれる。<a href="/wiki/%E7%A7%A6" title="秦">秦</a>滅亡後の<a href="/wiki/%E6%A5%9A%E6%BC%A2%E6%88%A6%E4%BA%89" title="楚漢戦争">楚漢戦争</a>(<a href="/wiki/%E9%A0%85%E7%BE%BD" title="項羽">項羽</a>との争い)に勝利した<a href="/wiki/%E5%8A%89%E9%82%A6" title="劉邦">劉邦</a>によって建てられ、<a href="/wiki/%E9%95%B7%E5%AE%89" title="長安">長安</a>を都とした。 </p><p><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="武帝 (漢)">武帝</a>の時に全盛を迎え、その勢力は北は<a href="/wiki/%E5%A4%96%E8%92%99%E5%8F%A4" title="外蒙古">外蒙古</a>・南は<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0" title="ベトナム">ベトナム</a>・東は<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E5%8D%8A%E5%B3%B6" title="朝鮮半島">朝鮮</a>・西は<a href="/wiki/%E6%95%A6%E7%85%8C%E5%B8%82" title="敦煌市">敦煌</a>まで及んだが、<a href="/wiki/%E5%AD%BA%E5%AD%90%E5%AC%B0" title="孺子嬰">孺子嬰</a>の時に重臣の<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E8%8E%BD" title="王莽">王莽</a>により<a href="/wiki/%E7%A6%85%E8%AD%B2" title="禅譲">簒奪</a>され一旦は滅亡した。その後、漢朝の傍系皇族であった劉秀(<a href="/wiki/%E5%85%89%E6%AD%A6%E5%B8%9D" title="光武帝">光武帝</a>)により再興される。前漢に対しこちらを<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%BC%A2" title="後漢">後漢</a>と呼ぶ。 </p><p>中国においては東の<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E9%99%BD" class="mw-redirect" title="洛陽">洛陽</a>に都した後漢に対して西の長安に都したことから<b>西漢</b>と、後漢は<b>東漢</b>と称される<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。前漢と後漢との社会・文化などには強い連続性があり、その間に明確な区分は難しく、前漢と後漢を併せて<b>両漢</b>と総称されることもある。この項目の社会や文化の節では前漢・後漢の全体的な流れを記述し、後漢の項目では明確に後漢に入って流れが変化した事柄を記述する。 </p><p><a href="/wiki/%E6%BC%A2" title="漢">漢</a>という固有名詞は元々は<a href="/wiki/%E9%95%B7%E6%B1%9F" title="長江">長江</a>の支流である<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E6%B0%B4" class="mw-redirect" title="漢水">漢水</a>に由来する名称であり、本来は劉邦がその根拠地とした<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E4%B8%AD%E9%83%A1" title="漢中郡">漢中</a>という一地方をさす言葉に過ぎなかったが、劉邦が天下統一し支配が約400年に及んだことから、中国全土・中国人・中国文化そのものを指す言葉になった(例:「<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E5%AD%97" title="漢字">漢字</a>」)。 </p><p>当時の度量衡については以下の通り。距離・1里=300歩=1800尺=414m 面積・1畝=4.61a 重さ・1斤=16両=1/120石=240g 容積・1升=199.7ml<sup id="cite_ref-FOOTNOTE岡本2013ii_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE岡本2013ii-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="歴史"><span id=".E6.AD.B4.E5.8F.B2"></span>歴史</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=1" title="節を編集: 歴史"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="建国"><span id=".E5.BB.BA.E5.9B.BD"></span>建国</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=2" title="節を編集: 建国"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Hangaozu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Hangaozu.jpg/200px-Hangaozu.jpg" decoding="async" width="200" height="307" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f6/Hangaozu.jpg 1.5x" data-file-width="274" data-file-height="420" /></a><figcaption>高祖劉邦</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E4%B8%AD%E5%9B%BD)" title="戦国時代 (中国)">戦国時代</a>を終わらせて、史上初めて中国を統一した<a href="/wiki/%E7%A7%A6" title="秦">秦</a>の<a href="/wiki/%E5%A7%8B%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="始皇帝">始皇帝</a>は<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="皇帝">皇帝</a>号の創出・<a href="/wiki/%E9%83%A1%E7%9C%8C%E5%88%B6" title="郡県制">郡県制</a>の施行など、その後の漢帝国及び中国歴代王朝の基礎となる様々な政策を打ち出した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199746–56_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199746–56-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかしその死後、<a href="/wiki/%E8%83%A1%E4%BA%A5" title="胡亥">二世皇帝</a>が即位すると<a href="/wiki/%E8%B6%99%E9%AB%98" title="趙高">趙高</a>の専横を許し、また<a href="/wiki/%E9%98%BF%E6%88%BF%E5%AE%AE" title="阿房宮">阿房宮</a>などの造営費用と労働力を民衆に求めたために民衆の負担が増大、その不満は全国に蔓延していった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199777–79_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199777–79-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D209%E5%B9%B4" title="紀元前209年">前209年</a>に河南の<a href="/wiki/%E9%99%B3%E5%8B%9D" title="陳勝">陳勝</a>による反乱が発生したことが契機となり、<a href="/wiki/%E9%99%B3%E5%8B%9D%E3%83%BB%E5%91%89%E5%BA%83%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="陳勝・呉広の乱">陳勝・呉広の乱</a>と称される全国的な騒乱状態が発生した。陳勝自身は秦の討伐軍に敗北し、敗走中に部下に殺害された<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199777–82_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199777–82-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし、反秦勢力は旧<a href="/wiki/%E6%A5%9A_(%E6%98%A5%E7%A7%8B)" title="楚 (春秋)">楚</a>の名族である<a href="/wiki/%E9%A0%85%E6%A2%81" title="項梁">項梁</a>に継承され、楚を復国し<a href="/wiki/%E7%BE%A9%E5%B8%9D" title="義帝">懐王</a>を擁立、項梁の死後はその甥の<a href="/wiki/%E9%A0%85%E7%BE%BD" title="項羽">項羽</a>が反秦軍を率いて反秦活動を行った<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199784–86_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199784–86-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。劉邦は懐王の命を受け、秦の都であった<a href="/wiki/%E5%92%B8%E9%99%BD%E5%B8%82" title="咸陽市">咸陽</a>を落とし、ここに秦は滅亡した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199789–90_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199789–90-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その後、楚の実権を掌握し西楚の覇王を名乗った項羽と、その項羽から<a href="/wiki/%E9%96%A2%E4%B8%AD" title="関中">関中</a>に封建されて漢王となった劉邦との間での戦争が発生した(<a href="/wiki/%E6%A5%9A%E6%BC%A2%E6%88%A6%E4%BA%89" title="楚漢戦争">楚漢戦争</a>)<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199792–95_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199792–95-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>当初、軍事力が優勢であった項羽に劉邦はたびたび敗北した。しかし、投降した兵士を虐殺するなどの悪行が目立った項羽に対し、劉邦は陣中においては<a href="/wiki/%E5%BC%B5%E8%89%AF" title="張良">張良</a>の意見を重視し、自らの根拠地である関中には旗揚げ当時からの部下である<a href="/wiki/%E8%95%AD%E4%BD%95" title="蕭何">蕭何</a>を置いて民衆の慰撫に努めさせ、関中からの物資・兵力の補充により敗北後の勢力回復を行った。更に劉邦は将軍・<a href="/wiki/%E9%9F%93%E4%BF%A1" title="韓信">韓信</a>を派遣し、華北の広い地帯を征服することに成功する<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199795–98_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199795–98-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これらにより徐々に勢力を積み上げていった劉邦は<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D202%E5%B9%B4" title="紀元前202年">前202年</a>の<a href="/wiki/%E5%9E%93%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="垓下の戦い">垓下の戦い</a>にて項羽を打ち破り、中国全土を統一した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199798–99_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199798–99-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>劉邦は諸将に推戴され<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="皇帝">皇帝</a>に即位する(高祖)<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997100–101_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997100–101-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。高祖は蕭何・韓信らの功臣たちを<a href="/wiki/%E8%AB%B8%E4%BE%AF%E7%8E%8B" title="諸侯王">諸侯王</a>・<a href="/wiki/%E5%88%97%E4%BE%AF" title="列侯">列侯</a>に封じ、新たに長安城を造営、秦制を基にした官制の整備などを行い、国家支配の基を築いていった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997104–110_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997104–110-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし高祖は自らの築いた王朝が無事に子孫に継承されるかを憂慮し、反対勢力となり得る可能性のある韓信ら功臣の諸侯王を粛清、それに代わって自らの親族を諸侯王に付けることで「<b><a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%B0%8F" title="劉氏">劉氏</a>にあらざる者は王たるべからず</b>」という体制を構築した。秦の郡県制に対して、郡県と諸侯国が並立する漢の体制を<b><a href="/wiki/%E9%83%A1%E5%9B%BD%E5%88%B6" title="郡国制">郡国制</a></b>と呼ぶ<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997112–114_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997112–114-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="呂氏の専横"><span id=".E5.91.82.E6.B0.8F.E3.81.AE.E5.B0.82.E6.A8.AA"></span>呂氏の専横</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=3" title="節を編集: 呂氏の専横"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D195%E5%B9%B4" title="紀元前195年">前195年</a>、高祖は崩御し、<a href="/wiki/%E6%81%B5%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="恵帝 (漢)">劉盈</a>(恵帝)が後を継いだ。恵帝自身は性格が脆弱であったと伝わり、政治の実権を握ったのは生母で高祖の皇后であった<a href="/wiki/%E5%91%82%E9%9B%89" title="呂雉">呂后</a>であった。呂后は高祖が生前に恵帝に代わって太子に立てようとしていた<a href="/wiki/%E5%8A%89%E5%A6%82%E6%84%8F" title="劉如意">劉如意</a>を毒殺、さらにその母の<a href="/wiki/%E6%88%9A%E5%A4%AB%E4%BA%BA" title="戚夫人">戚夫人</a>を<a href="/wiki/%E3%81%A0%E3%82%8B%E3%81%BE%E5%A5%B3" title="だるま女">残忍な方法</a>で殺した。恵帝は母の残忍さに衝撃を受け、失望のあまり酒色に溺れ、若くして崩御してしまう<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997127–129_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997127–129-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。呂后は<a href="/wiki/%E5%89%8D%E5%B0%91%E5%B8%9D_(%E5%89%8D%E6%BC%A2)" title="前少帝 (前漢)">前少帝</a>・<a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%B8%9D%E5%BC%98" title="少帝弘">後少帝(劉弘)</a>を相次いで帝位に付けるが、劉弘は実際には劉氏ではなかったとされる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997134_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997134-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200533_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200533-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p> 呂后は諸侯王となっていた高祖の子たちを粛清、そして自らの親族である<a href="/wiki/%E5%91%82%E7%94%A3" title="呂産">呂産</a>・<a href="/wiki/%E5%91%82%E7%A6%84" title="呂禄">呂禄</a>らを要職に付け、更にこれらを王位に上らせ<a href="/wiki/%E5%A4%96%E6%88%9A" title="外戚">外戚</a>政治を行う<sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200533_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200533-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。「劉氏にあらざる者は……」という高祖の遺志は無視されたのである。呂后は呂氏体制の確立に努めたが、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D180%E5%B9%B4" title="紀元前180年">前180年</a>に死去した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200533_16-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200533-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。呂后が死去するや、朱虚侯<a href="/wiki/%E5%8A%89%E7%AB%A0" title="劉章">劉章</a>・<a href="/wiki/%E4%B8%9E%E7%9B%B8" title="丞相">丞相</a>の<a href="/wiki/%E9%99%B3%E5%B9%B3" title="陳平">陳平</a>・<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B0%89" title="太尉">太尉</a>の<a href="/wiki/%E5%91%A8%E5%8B%83" title="周勃">周勃</a>らが中心となり呂産ら呂氏一族を粛清し、呂氏の影響力は宮中から一掃された<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997134-137_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997134-137-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</p><div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E5%91%82%E6%B0%8F%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="呂氏の乱">呂氏の乱</a>」を参照</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="文景の治"><span id=".E6.96.87.E6.99.AF.E3.81.AE.E6.B2.BB"></span>文景の治</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=4" title="節を編集: 文景の治"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>呂氏が粛清された後に皇帝として即位したのが代王であった<a href="/wiki/%E6%96%87%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="文帝 (漢)">劉恒</a>(文帝)である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997138-140_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997138-140-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>秦滅亡から漢建国までの8年に及ぶ長い戦争により、諸王国は国力を激しく疲弊させ、一般民の多くが生業を失っていた。これに対して文帝は民力の回復に努め、農業を奨励し、田租をそれまでの半分の30分の1税に改め、貧窮した者には国庫を開いて援助し、<a href="/wiki/%E8%82%89%E5%88%91" class="mw-redirect" title="肉刑">肉刑</a>を禁じ、その代わりに労働刑を課した。また自ら倹約に取り組み、自らの身の回りを質素にし、官員の数を減らした<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997156-157_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997156-157-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D157%E5%B9%B4" title="紀元前157年">前157年</a>に文帝は崩御した。遺詔で文帝は、新しく陵を築かず、金銀を陪葬せず、その喪も3日で明けさせるように遺言した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997156_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997156-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。後を継いだ<a href="/wiki/%E6%99%AF%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="景帝 (漢)">劉啓</a>(景帝)も、基本的に文帝と同じ政治姿勢で臨み、民力の回復に努めた。その結果、倉庫は食べきれない食糧が溢れ、銅銭に通した紐が腐ってしまうほどに国庫に積み上げられたという<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span># 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。実際の数字からも国力の回復は明らかで、例えば<a href="/wiki/%E6%9B%B9%E5%8F%82" title="曹参">曹参</a>が領地として与えられた平陽の戸数は、当初は1万6千戸であったのがこの時代には4万戸に達していた<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span># 2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。この2人の治世を讃えて<b><a href="/wiki/%E6%96%87%E6%99%AF%E3%81%AE%E6%B2%BB" title="文景の治">文景の治</a></b>と呼ぶ。 </p><p>国力の回復と共に、諸侯王の勢力の増大が新たな問題として浮上した。また、塩や鉄製品を売り捌く商人や、国家の物資輸送に携る商業活動も活発化し、商人の経済力が増大した。物を生産せず巨利を得る商人に対して、商業を抑え込んで農業を涵養することを文帝に提言したのが<a href="/wiki/%E8%B3%88%E8%AA%BC" title="賈誼">賈誼</a>と<a href="/wiki/%E6%99%81%E9%8C%AF" title="晁錯">鼂錯</a>であった。文帝の観農政策は賈誼の提言に従ったものである(<a href="#豪族">#豪族</a>節を参照のこと。<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997157–164_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997157–164-23"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>)。 </p><p>生産の回復は中央の勢力を増大させたが、同時に諸侯王の勢力も増大させた。諸侯国は中央朝廷と同じように官吏を置き、政治も財政も軍事もある程度の自治権が認められていた。これを抑圧することを提言したのが<a href="/wiki/%E8%A2%81%E7%9B%8E" title="袁盎">袁盎</a>や賈誼・鼂錯である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997165–168_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997165–168-24"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。とりわけ景帝即位後の鼂錯は、諸侯王の過誤を見つけてはこれを口実に領地を没収していき、諸侯王の勢力を削りにかかった。これに対して諸侯王側も反発し、呉王<a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%BF%9E" title="劉濞">劉濞</a>が中心となって<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D154%E5%B9%B4" title="紀元前154年">前154年</a>に<b><a href="/wiki/%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="呉楚七国の乱">呉楚七国の乱</a></b>を起こす。この乱は漢を東西に分ける大規模な反乱だったが<a href="/wiki/%E5%91%A8%E4%BA%9C%E5%A4%AB" title="周亜夫">周亜夫</a>らの活躍により半年で鎮圧される<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997170–176_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997170–176-25"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>これ以後、諸侯王は財政権・官吏任命権などを取り上げられ、諸侯王は領地に応じた収入を受け取るだけの存在になり、封国を支配する存在ではなくなった。これにより郡国制はほぼ郡県制と変わりなくなり、漢の中央集権体制が確立された<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997176–180_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997176–180-26"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="武帝期の光と影"><span id=".E6.AD.A6.E5.B8.9D.E6.9C.9F.E3.81.AE.E5.85.89.E3.81.A8.E5.BD.B1"></span>武帝期の光と影</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=5" title="節を編集: 武帝期の光と影"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>景帝は<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D141%E5%B9%B4" title="紀元前141年">前141年</a>に崩御し、16歳の<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="武帝 (漢)">劉徹</a>(武帝)が即位した。武帝は、文景の治で国家財政・経済が充実し、政治も安定したことから、積極的な活動を行おうと考えた。まず武帝は儒者を取り立てて政治の刷新を図ろうとしたが、これは祖母の<a href="/wiki/%E7%AB%87%E7%9A%87%E5%90%8E_(%E6%BC%A2%E6%96%87%E5%B8%9D)" title="竇皇后 (漢文帝)">竇太后</a>の反対に遭って推進できなかった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201222–27_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201222–27-27"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D135%E5%B9%B4" title="紀元前135年">紀元前135年</a>に竇太后が死去すると状況が変わる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200534_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200534-28"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>竇太后という束縛の無くなった武帝はこれより「雄材大略<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」ぶりを発揮する。内政面においては儒者<a href="/wiki/%E5%85%AC%E5%AD%AB%E5%BC%98" title="公孫弘">公孫弘</a>、<a href="/wiki/%E8%91%A3%E4%BB%B2%E8%88%92" title="董仲舒">董仲舒</a>らを重用し、<b><a href="/wiki/%E9%83%B7%E6%8C%99%E9%87%8C%E9%81%B8" title="郷挙里選">郷挙里選</a></b>の法を定め儒者の官僚登用を開始した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997257–261_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997257–261-30"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200534_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200534-28"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また諸侯王の権力を更に弱めるために諸侯王が領地を子弟に分け与えて列侯に封建するのを許す<a href="/wiki/%E6%8E%A8%E6%81%A9%E3%81%AE%E4%BB%A4" title="推恩の令">推恩の令</a>を出した。これにより封国は細分化され、諸侯王勢力の弱体化が一層顕著なものとなった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997178–180_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997178–180-31"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201254–56_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201254–56-32"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>外交面では北方の<a href="/wiki/%E5%8C%88%E5%A5%B4" title="匈奴">匈奴</a>とは、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D200%E5%B9%B4" title="紀元前200年">前200年</a>に高祖が大敗を喫して以来、敵対と和平政策が繰り返されていたが、概ね匈奴が優勢である状況が続いていた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997187–192_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997187–192-33"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これに対して武帝は<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D134%E5%B9%B4" title="紀元前134年">前134年</a>に<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E9%82%91" class="mw-redirect" title="馬邑">馬邑</a><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span># 3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の土豪であった<a href="/wiki/%E8%81%B6%E5%A3%B1" title="聶壱">聶壱</a>の建策を採用、対匈奴戦に着手した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997203–204_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997203–204-35"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201263–69_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201263–69-36"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D129%E5%B9%B4" title="紀元前129年">前129年</a>に実施された第一回目の遠征では4人の将軍が派遣され、他の将軍が敗北を喫する中で車騎将軍・<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E9%9D%92" title="衛青">衛青</a>は匈奴数百の首を獲得する戦果を挙げている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997204–205_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997204–205-37"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201269–70_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201269–70-38"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。以後衛青は7度に渡り匈奴へ遠征しその都度大きな戦果を挙げ、匈奴は壮丁数万、家畜数十万頭と記録される被害を受けた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997205–207_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997205–207-39"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201272–75_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201272–75-40"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また衛青の甥である<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%8E%BB%E7%97%85" title="霍去病">霍去病</a>の活躍により、渾邪王が数万の衆と共に投降するという戦果も挙げた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997207–209_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997207–209-41"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201275–77_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201275–77-42"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。漢軍の攻勢を避けるため、匈奴は漠北(ゴビ砂漠の北)への移住を余儀なくされた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997209–211_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997209–211-43"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201277–79_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201277–79-44"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。漢は新たに獲得した領域に<a href="/wiki/%E6%9C%94%E6%96%B9%E9%83%A1" title="朔方郡">朔方</a>・<a href="/wiki/%E6%95%A6%E7%85%8C%E9%83%A1" title="敦煌郡">敦煌</a>などの郡を設け直接統治を開始した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201273,_99–100_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201273,_99–100-45"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>朝鮮半島の<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E6%B0%8F%E6%9C%9D%E9%AE%AE" title="衛氏朝鮮">衛氏朝鮮</a>・ベトナムの<a href="/wiki/%E5%8D%97%E8%B6%8A%E5%9B%BD" title="南越国">南越国</a>への征服も実施し、朝鮮には<a href="/wiki/%E6%A5%BD%E6%B5%AA%E9%83%A1" title="楽浪郡">楽浪郡</a>などの四郡を、ベトナムには<a href="/wiki/%E6%97%A5%E5%8D%97%E9%83%A1" title="日南郡">日南郡</a>など九郡を設け、新たな領土とした<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997213–220_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997213–220-46"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201281–84_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201281–84-47"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、匈奴対策の一環として<a href="/wiki/%E5%BC%B5%E9%A8%AB" title="張騫">張騫</a>を西方に派遣し、<a href="/wiki/%E7%83%8F%E5%AD%AB" title="烏孫">烏孫</a>・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%AE%9B" title="大宛">大宛</a>・その他の<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9F%9F" title="西域">西域</a>諸国と関係を結び、西域との間にいわゆる<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%89" title="シルクロード">シルクロード</a>の交易路が開けた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997223–229_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997223–229-48"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正201286–99_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正201286–99-49"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。そして「中国」と呼ばれる領域の大枠がこの時代に形作られた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200535_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200535-50"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>さらに武帝は始皇帝の例にならい各地を巡行し、元封元年(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D110%E5%B9%B4" title="紀元前110年">前110年</a>)には泰山で封禅を行った<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278-51"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012154–158_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012154–158-52"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これは聖天子にのみ許される儀式であり、それ以前に行ったのは始皇帝のみであった。この頃が武帝の絶頂期であったとされる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200535_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200535-50"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>しかし、相次ぐ軍事行動は財政の悪化を招き、国庫は空になっていた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997240–241_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997240–241-53"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012108–109_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012108–109-54"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。武帝は経済官僚である<a href="/wiki/%E6%A1%91%E5%BC%98%E7%BE%8A" title="桑弘羊">桑弘羊</a>を登用し、<b>塩鉄<a href="/wiki/%E5%B0%82%E5%A3%B2%E5%88%B6" title="専売制">専売</a></b>を開始し、また商人に対しては<b><a href="/wiki/%E5%9D%87%E8%BC%B8%E3%83%BB%E5%B9%B3%E6%BA%96%E6%B3%95" title="均輸・平準法">均輸・平準</a></b>を行ったほか、商工業者を対象とした新税を設けた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997241–252_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997241–252-55"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012113–122_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012113–122-56"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。一連の政策により財政収入は増大したが、専売と新税により商人は商業活動に打撃を被った<sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012119–123_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012119–123-57"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>また、農民の自作放棄に伴う大地主による土地の併呑も深刻な問題となっていた。武帝の治世の後半は、没落した多数の農民や商人による盗賊の横行に悩まされる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997266–267_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997266–267-58"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012145–147_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012145–147-59"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。社会不安に対して武帝は<a href="/wiki/%E9%85%B7%E5%90%8F" title="酷吏">酷吏</a>を登用し、厳格な法治主義で対応した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997261–266_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997261–266-60"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012126–145_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012126–145-61"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。盗賊を摘発できない、又は摘発件数が少ない地方官僚は死刑とする沈命法を出している。また<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D106%E5%B9%B4" title="紀元前106年">前106年</a>には、郡<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%AE%88" title="太守">太守</a>が盗賊や豪族と結託している現状を打破すべく、全国を13州に分割し、州内の郡県の監察官として<b>州<a href="/wiki/%E5%88%BA%E5%8F%B2" title="刺史">刺史</a></b>職を新設した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997267–270_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997267–270-62"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012147–148_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012147–148-63"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>晩年の武帝は不老不死を願い神秘思想に傾倒し、それに伴い宮中では巫蠱(ふこ)が流行するようになる。巫蠱とは憎い相手の木の人形を作り、これを土に埋めることで相手を呪殺するものであり、これを行うことは厳禁されていた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997271–279_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997271–279-64"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012188–190_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012188–190-65"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。それを逆用し、人形を捏造することで対立相手を謀殺することが頻繁に行われた。そして<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D91%E5%B9%B4" title="紀元前91年">紀元前91年</a>、皇太子であった<a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%8B%A0" title="劉拠">戾太子</a>が常より対立していた酷吏・<a href="/wiki/%E6%B1%9F%E5%85%85" title="江充">江充</a>による策謀により謀反の汚名を着せられ、追い詰められた戾太子は長安で挙兵し、敗死した(<a href="/wiki/%E5%B7%AB%E8%A0%B1%E3%81%AE%E7%A6%8D" title="巫蠱の禍">巫蠱の禍</a>)<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997279–281_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997279–281-66"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012192–201_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012192–201-67"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。後に戾太子の巫蠱の嫌疑が無実であったことを知った武帝は深く悲しみ、江充一族を誅殺した。皇太子を失った武帝は老齢も重なって気力を減退させ、周辺部への進出はこれ以降は止められた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997281–283_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997281–283-68"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012201–204_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012201–204-69"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>武帝時代は漢の絶頂期であったが、同時に様々な問題が萌芽した時代でもあった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE井波律子200535_50-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE井波律子200535-50"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="霍光と宣帝"><span id=".E9.9C.8D.E5.85.89.E3.81.A8.E5.AE.A3.E5.B8.9D"></span>霍光と宣帝</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=6" title="節を編集: 霍光と宣帝"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>巫蠱の乱の後、皇太子は長期間空位が続いていたが、武帝は崩御の直前にわずか8歳の幼齢である<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="昭帝 (漢)">劉弗陵</a>(昭帝)を立太子し、幼帝の補佐として、自らの側近であった<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%85%89" title="霍光">霍光</a>・<a href="/wiki/%E6%A1%91%E5%BC%98%E7%BE%8A" title="桑弘羊">桑弘羊</a>・<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E5%AE%98%E6%A1%80" title="上官桀">上官桀</a>・<a href="/wiki/%E9%87%91%E6%97%A5%E7%A3%BE" title="金日磾">金日磾</a>に後見役を命じた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997284–285_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997284–285-70"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012204–207_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE永田英正2012204–207-71"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D87%E5%B9%B4" title="紀元前87年">前87年</a>に武帝が崩御すると昭帝が即位したが、翌年に後見人の一人である金日磾が死去すると、霍光・上官桀と桑弘羊との主導権争いが発生した。内朝を代表する霍光・上官桀と外朝を代表する桑弘羊との対立は深刻なものとなった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997287–300_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997287–300-72"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。霍光は桑弘羊を排除すべく全国から集めた賢良・文学と称する儒学の徒を養い、桑弘羊主導で行われた専売制・均輸・平準を廃止する建議を出した。この「塩鉄会議」の模様を記したのが『<a href="/wiki/%E5%A1%A9%E9%89%84%E8%AB%96" title="塩鉄論">塩鉄論</a>』である。しかし、優秀な経済官僚であった桑弘羊は儒教徒の建議を論破し、霍光の計画は頓挫した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997300–308_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997300–308-73"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>その後、桑弘羊も霍光に対抗するために上官桀と接近した。そして昭帝の兄である燕王<a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%97%A6" title="劉旦">劉旦</a>と共謀し、霍光を謀殺し、昭帝を廃するクーデターを画策したが失敗、上官桀と桑弘羊の一族は誅殺された<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span># 4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997308–314_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997308–314-75"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これにより霍光が政権を掌握、一族を次々と要職に就け霍氏を中心とした政権運営が行われた。霍光は武帝時代の積極政策を転換し、儒教的な恤民政策に立脚した施策を打ち出した。具体的には租税の減免、匈奴に対する和平策などである<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997314–317_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997314–317-76"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D74%E5%B9%B4" title="紀元前74年">前74年</a>、昭帝が21歳で早世すると、霍光は<a href="/wiki/%E5%8A%89%E8%B3%80" title="劉賀">劉賀</a>を皇帝に擁立した。しかし、素行不良を理由に即位後まもなく廃位させ、新たに戾太子の孫で戾太子の死後市井で暮らしていた<a href="/wiki/%E5%AE%A3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="宣帝 (漢)">劉病已</a>(宣帝)を擁立した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997319–327_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997319–327-77"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。宣帝は自らの立場を理解し、霍光による専横が引き続き行われた。しかし<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D68%E5%B9%B4" title="紀元前68年">前68年</a>に霍光が病死すると宣帝は霍氏一族の権力縮小を図り、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D66%E5%B9%B4" title="紀元前66年">前66年</a>に霍氏一族を族滅させ親政を始めた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997327–332_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997327–332-78"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>宣帝の政治は基本的に霍光時代の政策を継承した恤民政策であった。全国の地方官に対してこれまでの酷吏のように締め付けるのではなく、教え諭し生活を改善するように指導させる循吏を多く登用している。その一方、豪族に対しては酷吏を用いて厳しい姿勢で臨んだ<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997332–336_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997332–336-79"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>対外面では、匈奴において短命な単于が相次いだ事による内紛や、天候不順による状況の悪化に乗じて<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D71%E5%B9%B4" title="紀元前71年">前71年</a>、校尉の常恵と<a href="/wiki/%E7%83%8F%E5%AD%AB" title="烏孫">烏孫</a>の連合軍による攻撃で、3万9千余人の捕虜と70万余の家畜を得て匈奴に壊滅的な打撃を与えた。さらに西域に進出し、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D60%E5%B9%B4" title="紀元前60年">前60年</a>には匈奴が西域オアシス諸国家の支配・徴税のために派遣していた日逐王先賢撣を投降させることに成功している。これを機に<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9F%9F%E9%83%BD%E8%AD%B7" title="西域都護">西域都護</a>を設置し、帰服した日逐王を帰徳候に封じた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997336–338_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997336–338-80"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>匈奴は西域の失陥と年賦金の途絶により、衰退と内紛を激化させ五単于並立の抗争に至った。<a href="/wiki/%E5%91%BC%E9%9F%93%E9%82%AA%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="呼韓邪単于">呼韓邪単于</a>は匈奴国家の再統一を進めたが、兄の左賢王呼屠吾斯が新たに即位して<a href="/wiki/%E9%83%85%E6%94%AF%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="郅支単于">郅支単于</a>を名乗ると、これに敗れた。呼韓邪単于は南下して漢に援助を求め、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D51%E5%B9%B4" title="紀元前51年">51年</a>、自ら入朝して宣帝に拝謁し客臣の待遇を得た。これを機に匈奴国は漢に臣従する東匈奴と、漢と対等な関係を志向しつつ対立する西匈奴に分裂した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997338–340_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997338–340-81"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>これらの功績により宣帝は漢の<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%88%88%E3%81%AE%E7%A5%96" title="中興の祖">中興の祖</a>と讃えられる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="儒教国家への道と簒奪"><span id=".E5.84.92.E6.95.99.E5.9B.BD.E5.AE.B6.E3.81.B8.E3.81.AE.E9.81.93.E3.81.A8.E7.B0.92.E5.A5.AA"></span>儒教国家への道と簒奪</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=7" title="節を編集: 儒教国家への道と簒奪"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D49%E5%B9%B4" title="紀元前49年">前49年</a>に宣帝が崩御し、<a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="元帝 (漢)">劉奭</a>(元帝)が即位した。<a href="/wiki/%E5%84%92%E6%95%99" title="儒教">儒教</a>に傾倒していた元帝は、受け入れられなかったものの太子時代に宣帝に対し儒教重視の政策を提言した経験を有す人物である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997341_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997341-82"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。即位後は<a href="/wiki/%E8%B2%A2%E7%A6%B9" title="貢禹">貢禹</a>などの儒家官僚を登用し儒教的政策を推進していくこととなる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997345–346_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997345–346-83"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>貢禹の建議により宮廷費用の削減・民間への減税、専売制の廃止(その後、すぐに復されている)などの政策が実施された。また貨幣の廃止による現物経済への回帰という極端な政策も立案されたが、これは実現しなかった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997346–348_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997346–348-84"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。貢禹の後を受けた<a href="/wiki/%E9%9F%8B%E7%8E%84%E6%88%90" title="韋玄成">韋玄成</a>らにより、<a href="/wiki/%E9%83%8A%E7%A5%80" title="郊祀">郊祀</a>制の改革・郡国廟の廃止が決定され、七廟の制が話し合われることになった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997348–358_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997348–358-85"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(郊祀・郡国廟・七廟などに付いては<a href="#祭祀">#祭祀</a>で後述)。 </p><p>元帝の時代は儒者が政策の主導権を握り、儒教的教義が政治を決定を左右する等、政治が混乱した。また、<a href="/wiki/%E5%AE%A6%E5%AE%98" title="宦官">宦官</a>および<a href="/wiki/%E5%A4%96%E6%88%9A" title="外戚">外戚</a>の台頭が進んだ。 </p><p>宣帝の信任を受けた宦官の<a href="/wiki/%E5%BC%98%E6%81%AD" title="弘恭">弘恭</a>、<a href="/wiki/%E7%9F%B3%E9%A1%95" title="石顕">石顕</a>は、病弱な元帝に代わって朝政を取り仕切り権力を拡大、遂には<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9B%B8%E4%BB%A4" title="中書令">中書令</a>に就き政権を掌握した。<a href="/wiki/%E5%89%8D%E5%B0%86%E8%BB%8D" class="mw-redirect" title="前将軍">前将軍</a>の<a href="/wiki/%E8%95%AD%E6%9C%9B%E4%B9%8B" title="蕭望之">蕭望之</a>らは、宦官の壟断を弾劾する文書を奏上するが、逆に罪に落とされ自殺へ追い込まれた。ただ、専横を振るった石顕も成帝の即位と共に失脚している<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997342–343_86-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997342–343-86"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>漢への臣従を拒む西匈奴の郅支単于に対しては、臣従した東匈奴や西方で西匈奴に対立する烏孫と攻守同盟を結び次第に追い詰めていった。郅支単于は烏孫と対立する<a href="/wiki/%E5%BA%B7%E5%B1%85" title="康居">康居</a>と同盟して部衆を率いて北に移動したが、折からの寒気により多くの家畜が凍死した。<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D36%E5%B9%B4" title="紀元前36年">前36年</a>、西域都護の<a href="/wiki/%E7%94%98%E5%BB%B6%E5%AF%BF" title="甘延寿">甘延寿</a>と西域副<a href="/wiki/%E6%A0%A1%E5%B0%89" title="校尉">校尉</a>の<a href="/wiki/%E9%99%B3%E6%B9%AF" title="陳湯">陳湯</a>が独断で郅支単于を攻め、郅支単于を討ち取り西匈奴を滅ぼした。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D33%E5%B9%B4" title="紀元前33年">前33年</a>、元帝の崩御により<a href="/wiki/%E6%88%90%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="成帝 (漢)">劉驁</a>(成帝)が即位する<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997375_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997375-87"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。政治の実権は<a href="/wiki/%E5%A4%96%E6%88%9A" title="外戚">外戚</a>の王氏に握られており、成帝は側近を伴い市井で放蕩に耽るなど政治に関わらなかった。実際の政治を行ったのは皇太后である<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E6%94%BF%E5%90%9B" title="王政君">王政君</a>(王太后)の兄弟の<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E9%B3%B3_(%E5%89%8D%E6%BC%A2)" title="王鳳 (前漢)">王鳳</a>らである。成帝は王太后の近親を次々と列侯に封じた。その中には<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E8%8E%BD" title="王莽">王莽</a>も含まれる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997374–379_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997374–379-88"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>王鳳死後も王太后の一族が輔政者となったが、その専横と生活態度は<a href="/wiki/%E7%BF%9F%E6%96%B9%E9%80%B2" title="翟方進">翟方進</a>ら儒教官僚の反発を招いた。その中、王莽は王氏の中で独り謙虚な態度を装い、名声を高めた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997378–379_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997378–379-89"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D7%E5%B9%B4" title="紀元前7年">前7年</a>、成帝の崩御により、成帝の甥の皇太子<a href="/wiki/%E5%93%80%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="哀帝 (漢)">劉欣</a>(哀帝)が即位した。哀帝の外戚が台頭した事で、王氏は排斥され王莽も執政者の地位から退けられ、一時的に失脚する<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997380–381_90-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997380–381-90"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>哀帝は王氏派の大臣を処断するなど親政への意欲を見せ、吏民の私有できる田地や奴婢の制限を課し、官制改革に着手するなど積極的な政策を推進した。しかし、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">前1年</a>に哀帝は後継者を残さないまま突然崩御した。王太后と王莽は皇帝の印綬を管理していた董賢から印綬を強奪、元帝の末子の子である<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="平帝 (漢)">劉衎</a>(平帝)を擁立した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997382_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997382-91"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>政権を掌握した王莽は王氏の実力を背景に権勢を強めていく。『<a href="/wiki/%E5%91%A8%E7%A4%BC" title="周礼">周礼</a>』に則り<a href="/wiki/%E8%81%96%E4%BA%BA" title="聖人">聖人</a>が執政する場所とされる<a href="/w/index.php?title=%E6%98%8E%E5%A0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="明堂 (存在しないページ)">明堂</a>を建築、遠国からの進貢や竜が出たやら鳳凰が飛んできたやら瑞祥とされる事柄を演出した。また自らの娘を平帝に娶わせ皇舅となり、安漢公に封ずると共に宰衡という称号を名乗り、<a href="/wiki/%E4%B9%9D%E9%8C%AB" title="九錫">九錫</a>を授け、臣下として最高の地位に登った<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997383–386_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997383–386-92"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>紀元後<a href="/wiki/5%E5%B9%B4" title="5年">5年</a>、平帝が崩御すると、王莽はわずか二歳の<a href="/wiki/%E5%AD%BA%E5%AD%90%E5%AC%B0" title="孺子嬰">劉嬰</a>を後継者に選ぶ。劉嬰はまだ幼年であることを理由に正式には帝位に就けられず、翌<a href="/wiki/6%E5%B9%B4" title="6年">6年</a>に王莽は自ら仮皇帝・摂皇帝として劉嬰の後見となった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997386–387_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997386–387-93"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。更に<a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">8年</a>王莽は皇帝に即位、国号を<a href="/wiki/%E6%96%B0" title="新">新</a>と改め、漢は一旦断絶することになった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997388–389_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997388–389-94"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>王莽は儒教色の極めて強い政治を行い、土地・奴婢の売買禁止・貨幣の盛んな改鋳などを行ったが、あまりに性急な政策は失敗を重ねた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997391–409_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997391–409-95"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E5%91%82%E6%AF%8D%E3%81%AE%E4%B9%B1" class="mw-redirect" title="呂母の乱">呂母の乱</a>を切っ掛けに全国で農民の蜂起が発生し、王莽は敗亡した。戦乱の中から<a href="/wiki/%E5%85%89%E6%AD%A6%E5%B8%9D" title="光武帝">劉秀</a>が登場し再び中国を統一、漢が復興された(<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%BC%A2" title="後漢">後漢</a>)<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997410–457_96-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997410–457-96"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="政治"><span id=".E6.94.BF.E6.B2.BB"></span>政治</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=8" title="節を編集: 政治"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>劉邦が<a href="/wiki/%E5%92%B8%E9%99%BD%E5%B8%82" title="咸陽市">咸陽</a>入りした際に、蕭何は秦の法律文書の庫を抑えて多くを保護し、それを参考として漢律を作った。そのため秦と漢の連続性を強調する「秦漢」、「秦漢帝国」という熟語がよく使われる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="皇帝"><span id=".E7.9A.87.E5.B8.9D"></span>皇帝</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=9" title="節を編集: 皇帝"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>「皇帝」の号は、<a href="/wiki/%E7%A7%A6" title="秦">秦</a>の<a href="/wiki/%E5%A7%8B%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="始皇帝">始皇帝</a>に始まり、<a href="/wiki/%E6%B8%85" title="清">清</a>の<a href="/wiki/%E6%84%9B%E6%96%B0%E8%A6%9A%E7%BE%85%E6%BA%A5%E5%84%80" title="愛新覚羅溥儀">宣統帝</a>まで続く<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199718_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199718-97"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その間、中国において皇帝が存在しなかった時代はなく、全ての権威と名目上の権力は皇帝に帰属するものと考えられていた。 </p><p>『史記』「秦始皇本紀」には、「皇帝」とは始皇帝が自らを<a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%9A%87%E4%BA%94%E5%B8%9D" title="三皇五帝">三皇五帝</a>にならぶほど尊い存在になぞらえて造語したものとあり、それまでの最高位であった<a href="/wiki/%E7%8E%8B" title="王">王</a>の上に立つ地位である。 </p><p>一方で、漢代には<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E5%AD%90" title="天子">天子</a>の称号も使われている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997102–103_98-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997102–103-98"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。天子はそのまま天帝の子を示す言葉であり、王の上である皇帝からすれば一段下がる言葉のはずである。王の称号を使っていた<a href="/wiki/%E5%91%A8" title="周">周</a>代においても天子の語は使われている。 </p><p>その間の差を説明する『孝経緯』<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span># 5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>には「上に接しては天子と称して、爵をもって天に事え、下に接しては帝王と称して、以って臣下に号令す」とある。つまり天に対しては天子であり、民衆・臣下に対しては皇帝なのである<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997365–366_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997365–366-100"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>この使い分けは現実の場面において、国内の臣下に対してと国外の外藩に対しての称号として現れる。国内の臣下(内臣)に対しての文書には「皇帝の<a href="/wiki/%E7%8E%89%E7%92%BD" title="玉璽">玉璽</a>」が押され、国外の外藩(外臣)に対する文書には「天子の<a href="/wiki/%E7%8E%89%E7%92%BD" title="玉璽">玉璽</a>」を押している<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997366–369_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997366–369-101"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>なお、前漢・後漢を通じて、<b>孝</b>を諡号に付けて「孝○皇帝」という諡号の皇帝が多いが、これは治国立家のために「<b>以孝為本(孝を以て本と為す)</b>」を唱えたためである。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="官制"><span id=".E5.AE.98.E5.88.B6"></span>官制</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=10" title="節を編集: 官制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>漢の官制において、共通する文字は同じ意味を表す。 </p><p>令は長官を表す。郎中令あるいは県令など。丞は補佐・次官を表す。例えば丞相は皇帝を補佐し、県丞は県の副長官である。史は文書業務を担当する官のこと。尉は軍事関連の官。太尉・中尉など<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997121_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997121-103"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>漢制においては官僚の等級は<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E5%8D%83%E7%9F%B3" title="二千石">二千石</a>・六百石などと表される<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997121_103-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997121-103"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。この数字は以前は俸禄の数字であったが、漢代では等級を表すものに過ぎない。等級に含まれる主な官は以下の表の通り。このうち、八百石と五百石は前漢末期に廃止。 </p> <table class="wikitable" style="text-align:center; vertical-align:middle;"> <tbody><tr> <th>官秩 </th> <td>万石</td> <td>中二千石</td> <td>二千石</td> <td>比二千石</td> <td>千石</td> <td>比千石</td> <td>八百石</td> <td>六百石</td> <td>比六百石</td> <td>五百石</td> <td>四百石</td> <td>比四百石</td> <td>三百石</td> <td>比三百石</td> <td>二百石</td> <td>比二百石</td> <td>百石 </td></tr> <tr> <th>実際の官 </th> <td>三公・大将軍</td> <td>九卿</td> <td>郡守・<a href="/wiki/%E5%86%85%E5%8F%B2" title="内史">内史</a>など</td> <td>郡尉・<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E9%83%8E%E5%B0%86" title="中郎将">中郎将</a>など</td> <td>三公の丞</td> <td><a href="/w/index.php?title=%E5%A4%AA%E4%B8%AD%E5%A4%A7%E5%A4%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="太中大夫 (存在しないページ)">太中大夫</a>など</td> <td> </td> <td><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%8F%B2%E4%BB%A4" title="太史令">太史令</a>など</td> <td><a href="/wiki/%E5%8D%9A%E5%A3%AB" title="博士">博士</a>・議郎・中郎など</td> <td> </td> <td>県丞など</td> <td>侍郎など</td> <td> </td> <td><a href="/wiki/%E9%83%8E%E4%B8%AD" title="郎中">郎中</a>など</td> <td>県尉など</td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <th>俸禄<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span># 6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th> <td>月350斛</td> <td>180</td> <td>120</td> <td>100</td> <td>90</td> <td>80</td> <td> </td> <td>70</td> <td>60</td> <td> </td> <td>50</td> <td>45</td> <td>40</td> <td>37</td> <td>30</td> <td>27</td> <td>16 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="中央"><span id=".E4.B8.AD.E5.A4.AE"></span>中央</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=11" title="節を編集: 中央"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>漢の中央官制は三公の下に九卿<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span># 7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>と呼ばれる諸部署が配置されている。この三公九卿はその役割において大きく2つに分類される。1つは政府の中枢にあって地方を統治する機関であり、1つは皇家の<a href="/wiki/%E5%AE%B6%E6%94%BF%E6%A9%9F%E9%96%A2" title="家政機関">家政機関</a>としての役割を持つものである<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118-106"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。前者に分類されるのは以下のようなものである。 </p> <ul><li><a href="/wiki/%E4%B8%9E%E7%9B%B8" title="丞相">丞相</a>→<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E5%9B%BD" title="相国">相国</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D196%E5%B9%B4" title="紀元前196年">紀元前196年</a>)→左・右丞相(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D194%E5%B9%B4" title="紀元前194年">紀元前194年</a>)→丞相(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D178%E5%B9%B4" title="紀元前178年">紀元前178年</a>)→<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E5%BE%92" title="司徒">大司徒</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">紀元前1年</a>) <ul><li>民政を中心とした政治の最高職であり、皇帝を助けて万機を総覧する。実際においては朝議を主宰し、その朝議の結果を皇帝に上奏し、認可を得て行政化する。また自らの官衙である丞相府を率いる。その員数は多いときで400近くにまでなった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997116–119_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997116–119-107"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li></ul> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E5%89%8D%E6%BC%A2%E4%B8%9E%E7%9B%B8%E3%80%81%E7%9B%B8%E5%9B%BD%E3%80%81%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E5%BE%92%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="前漢丞相、相国、大司徒の一覧">前漢丞相、相国、大司徒の一覧</a>」も参照</div> <ul><li><a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%8F%B2%E5%A4%A7%E5%A4%AB" title="御史大夫">御史大夫</a>→<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E7%A9%BA" title="司空">大司空</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D8%E5%B9%B4" title="紀元前8年">紀元前8年</a>)→御史大夫(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D5%E5%B9%B4" title="紀元前5年">紀元前5年</a>)→大司空(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">紀元前1年</a>) <ul><li>御史府を率いて政策の立案を行い、それを丞相に伝える役割を負う。また属官の<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%8F%B2%E4%B8%AD%E4%B8%9E" title="御史中丞">御史中丞</a>は官僚の監察を行う<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997117_108-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997117-108"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B0%89" title="太尉">太尉</a>→廃止(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D129%E5%B9%B4" title="紀元前129年">紀元前129年</a>)→<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E9%A6%AC" title="大司馬">大司馬</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D119%E5%B9%B4" title="紀元前119年">紀元前119年</a>)→大司馬将軍(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D119%E5%B9%B4" title="紀元前119年">紀元前119年</a>/大司馬は将軍位に付される称号のようなもの)→大司馬(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D8%E5%B9%B4" title="紀元前8年">紀元前8年</a>/将軍位に付かない独立した官位)→大司馬将軍(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D5%E5%B9%B4" title="紀元前5年">紀元前5年</a>)→大司馬(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">紀元前1年</a>/将軍位に付かない独立した官位) <ul><li>太尉は軍事を司る役職である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997117_108-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997117-108"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>治粟内吏→大農令(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D143%E5%B9%B4" title="紀元前143年">紀元前143年</a>)→大司農(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D104%E5%B9%B4" title="紀元前104年">紀元前104年</a>) <ul><li>国家財政を司る。農政の管理、税の徴収および管理、官僚の俸給、経済政策の実施などを管轄<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997117–118_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997117–118-109"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>廷尉→大理(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D144%E5%B9%B4" title="紀元前144年">紀元前144年</a>)→廷尉(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D135%E5%B9%B4" title="紀元前135年">紀元前135年</a>)→大理(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">紀元前1年</a>) <ul><li>廷尉は法の執行を司る。全国的な刑罰を行い、地方の郡県の司法官の権限を越える刑罰も行う<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118_106-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118-106"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>典客→大行令(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D144%E5%B9%B4" title="紀元前144年">紀元前144年</a>→大鴻臚(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D104%E5%B9%B4" title="紀元前104年">紀元前104年</a>) <ul><li>諸侯および地方官らが上京した際の儀礼を司る。</li></ul></li> <li>典属国(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D28%E5%B9%B4" title="紀元前28年">紀元前28年</a>に大鴻臚に吸収合併される。) <ul><li>典属国は外藩の相手を担当。</li></ul></li></ul> <p>後者(皇帝の家政機関)に分類されるものは以下のようなものである。 </p> <ul><li><a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%BA%9C" title="少府">少府</a> <ul><li>少府は帝室財政を司るものである。それに加え、機密文書・後宮などの管理も行う。後者に属する官の中で最重要であり、その属官も多い。機密文書を取り扱う<a href="/wiki/%E5%B0%9A%E6%9B%B8" class="mw-disambig" title="尚書">尚書</a>(<a href="/wiki/%E5%B0%9A%E6%9B%B8%E4%BB%A4" title="尚書令">尚書令</a>・<a href="/w/index.php?title=%E5%B0%9A%E6%9B%B8%E5%83%95%E5%B0%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="尚書僕射 (存在しないページ)">尚書僕射</a>)、宮中の医療を取り扱う太医令、食事を取り扱う太官令など<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997119_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997119-110"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E6%B0%B4%E8%A1%A1%E9%83%BD%E5%B0%89" title="水衡都尉">水衡都尉</a> <ul><li><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D123%E5%B9%B4" title="紀元前123年">紀元前123年</a>に少府より分離して設立。貨幣の発行などを司る。</li></ul></li></ul></li> <li>郎中令→<a href="/wiki/%E5%85%89%E7%A6%84%E5%8B%B2" title="光禄勲">光禄勲</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D104%E5%B9%B4" title="紀元前104年">紀元前104年</a>) <ul><li>郎中令は主に皇帝の身辺警護を扱い、それ以外の皇帝の身辺に関することも扱う<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119_111-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119-111"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>衛尉→中大夫令(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D156%E5%B9%B4" title="紀元前156年">紀元前156年</a>)→衛尉(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D142%E5%B9%B4" title="紀元前142年">紀元前142年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%9F%B7%E9%87%91%E5%90%BE" title="執金吾">中尉</a>→<a href="/wiki/%E5%9F%B7%E9%87%91%E5%90%BE" title="執金吾">執金吾</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D104%E5%B9%B4" title="紀元前104年">紀元前104年</a>) <ul><li>衛尉の職務は宮中警備・防衛、中尉は首都長安の警備・防衛<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119_111-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119-111"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%83%95" title="太僕">太僕</a> <ul><li>皇帝の車馬及び軍馬等の管理<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997120_112-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997120-112"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。30万頭もの馬を養っていたという<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>宗正→宗伯(<a href="/wiki/4%E5%B9%B4" title="4年">4年</a>) <ul><li><a href="/wiki/%E5%AE%97%E5%AE%A4" title="宗室">宗室</a>(皇族)および<a href="/wiki/%E5%A4%96%E6%88%9A" title="外戚">外戚</a>に関する全てを扱う<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997120_112-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997120-112"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>奉常→太常(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D144%E5%B9%B4" title="紀元前144年">紀元前144年</a>) <ul><li>奉常は皇帝の祖先祭祀を全て扱う<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997120_112-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997120-112"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li></ul> <p>国家の統治機関と皇帝の家政機関とが並立しているのが漢制の大きな特徴である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118_106-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118-106"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、<a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="元帝 (漢)">元帝</a>時代に大司農(治粟内史から改称)の扱う金額が年間70億銭、少府と分離した水衡都尉の扱う金額が33億銭、地方の郡県で扱う金額が92億銭と、地方財政が大きいのも特徴である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="地方"><span id=".E5.9C.B0.E6.96.B9"></span>地方</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=12" title="節を編集: 地方"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E4%BB%A3%E3%81%AE%E5%9C%B0%E6%96%B9%E5%88%B6%E5%BA%A6" title="漢代の地方制度">漢代の地方制度</a>」を参照</div> <p>地方制度は基本的には秦の<a href="/wiki/%E9%83%A1%E7%9C%8C%E5%88%B6" title="郡県制">郡県制</a>を受け継ぎ、同時に皇族を封国して<a href="/wiki/%E8%AB%B8%E4%BE%AF%E7%8E%8B" title="諸侯王">諸侯王</a>とする並立制を布いた。これを<a href="/wiki/%E9%83%A1%E5%9B%BD%E5%88%B6" title="郡国制">郡国制</a>と呼ぶ<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997112_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997112-114"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。諸侯王に付いては後述。 </p><p>行政の最大単位は郡であり、その長は守(郡守)である。その属官には次官たる丞、軍事担当の尉がある。郡の下の単位が県であり、その長は一万戸以上の場合は令・万戸以下は長と呼ばれる。その属官は郡と同じく丞と尉である。景帝の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D148%E5%B9%B4" title="紀元前148年">紀元前148年</a>に守は<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%AE%88" title="太守">太守</a>・郡尉は<a href="/wiki/%E9%83%BD%E5%B0%89" title="都尉">都尉</a>へそれぞれ改称される<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997121–122_115-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997121–122-115"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。なお辺境においては若干異なるが、それは<a href="#兵制">#兵制</a>の項で記述する。 </p><p>武帝時代末期の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D106%E5%B9%B4" title="紀元前106年">紀元前106年</a>に全国を13の州に分けて、その中の監視を行う部<a href="/wiki/%E5%88%BA%E5%8F%B2" title="刺史">刺史</a>が創設された。首都周辺は皇帝直属の監察官である<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%9A%B7%E6%A0%A1%E5%B0%89" title="司隷校尉">司隷校尉</a>が同じ役割を果たした。当時、太守が豪族たちと結託して悪事を働くことが多かったので、その監察を任務として刺史が創設された。当初は太守の秩二千石に対して秩六百石と格の上でもはるかに低く、また一定の治所を持たず、州内を転々としていた。<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D8%E5%B9%B4" title="紀元前8年">紀元前8年</a>には牧と改称され、名称は牧と刺史の間で何度か変わり、時期は明確には特定できないが、刺史は監察官から州内の行政官としての権力を持つようになった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997269–270_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997269–270-116"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>ここまでが政府より定められた行政単位であり、その下の単位として郷・亭・里と呼ばれる組織がある。これに付いては<a href="#農村・都市">#農村・都市</a>を参照。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="郡国制"><span id=".E9.83.A1.E5.9B.BD.E5.88.B6"></span>郡国制</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=13" title="節を編集: 郡国制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG/200px-%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG" decoding="async" width="200" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG/300px-%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG/400px-%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD.PNG 2x" data-file-width="657" data-file-height="569" /></a><figcaption>呉楚七国の乱の際の諸侯王勢力図。黄色が直轄領、赤が諸侯国</figcaption></figure> <p>本節では諸侯国に関する事項を記す。高祖時代には<a href="/wiki/%E9%9F%93%E4%BF%A1" title="韓信">韓信</a>を初めとする武功を挙げた功臣を諸侯王とした。しかし、高祖は異姓の諸侯王を粛清して、親族を諸侯王に就け、劉氏政権の安定を図った<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997107–114_117-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997107–114-117"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>文帝の時代には藩屏として期待された諸侯王に劉氏の本流たる中央の朝廷に対する反抗的姿勢が目立ち、また諸侯王の領土と実力が大きな脅威となっていた。諸侯国は自らの朝廷を持ち、丞相・御史大夫などの中央朝廷と同じ名前の官を置いた。この中、丞相は基本的には中央から派遣され、その他の官は全て諸侯王の名の下に任命した。基本的に諸侯国の政治に対して中央が介入することはできなかった。諸侯国中最大の呉国は領内に鉄と塩の産地を抱え、民衆に税をかける必要が無い程に富んでいたという。中央朝廷からすれば目の上のたんこぶであった。そこで諸侯王の権力を削ることを進言したのが文帝期の<a href="/wiki/%E8%B3%88%E8%AA%BC" title="賈誼">賈誼</a>と景帝期の鼂錯であり、これに対する反発から呉楚七国の乱が起こった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997165–170_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997165–170-118"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>乱の終結後、諸侯王の領地における行政権を取り上げて、中央が派遣する官僚に任せ、諸侯王は単に領地から上がる税を受け取るだけの存在へと変わり、諸侯王の力は大幅に削られた。また、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D127%E5%B9%B4" title="紀元前127年">紀元前127年</a>に諸侯王が自分の領地を子弟に分け与えて列侯に封建するのを許す「推恩の令」を出した。<a href="/wiki/%E4%B8%BB%E7%88%B6%E5%81%83" title="主父偃">主父偃</a>の献策による。この令により、諸侯王の封地は代を重ねる毎に細分化され弱体化した。一連の政策によりほぼ郡県制と大きな差はなくなった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997176–179_119-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997176–179-119"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="採用制度"><span id=".E6.8E.A1.E7.94.A8.E5.88.B6.E5.BA.A6"></span>採用制度</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=14" title="節を編集: 採用制度"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>武帝以前の官吏採用制度は、一定以上の役職にある官吏の子(<a href="/wiki/%E4%BB%BB%E5%AD%90" title="任子">任子</a>)や、一定以上の資産(10万銭、後に4万銭)を持つ家の者を採用する制度であった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997257_120-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997257-120"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>一方、諸侯王・郡守などが地方の才能・人格に優れた人材を中央に推薦する制度も併せて行われた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997257_120-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997257-120"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これは武帝期には郡守の義務とされ、郷挙里選制となる。推薦する基準は賢良(才能がある)・方正(行いが正しい)・諫言・文学(勉強家である)・孝廉(親に対して孝行であり、廉直である)などがあり、採用された人材を賢良方正と呼ぶ。これら賢良方正は首都長安にある<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%AD%A6" title="太学">太学</a>と呼ばれる学問所に集められて<a href="/wiki/%E4%BA%94%E7%B5%8C%E5%8D%9A%E5%A3%AB" title="五経博士">五経博士</a>による教育を受け、官僚となった。この制度は有力者の推薦を必要とするため、次第に豪族の子弟が主な対象となった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="兵制"><span id=".E5.85.B5.E5.88.B6"></span>兵制</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=15" title="節を編集: 兵制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>戸籍に登録された男子は23歳から56歳の間の1年間は自分の属する郡の軍の兵士に、もう1年間は中央の衛士とならねばならない。ただし病人・不具・身長六尺二寸(143 cm)以下の者は除く。 </p><p>軍事の最高職は<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B0%89" title="太尉">太尉</a>である。しかし全軍事権は皇帝に属するものであり、当初の太尉は必要に応じて改廃を繰り返す非常置の職であった。武帝の<a href="/wiki/%E5%85%83%E7%8B%A9" title="元狩">元狩</a>四年(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D119%E5%B9%B4" title="紀元前119年">紀元前119年</a>)に将軍号に冠する一種の称号として<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E9%A6%AC" title="大司馬">大司馬</a>が設置される。大司馬になった者としては<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E9%9D%92" title="衛青">衛青</a>・<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%8E%BB%E7%97%85" title="霍去病">霍去病</a>の両者があり、その親族の<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%85%89" title="霍光">霍光</a>もまた大司馬大将軍として政権を執った。その後、宣帝の<a href="/wiki/%E5%9C%B0%E7%AF%80" title="地節">地節</a>三年(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D67%E5%B9%B4" title="紀元前67年">紀元前67年</a>)に称号から実際の役職となるが、この頃になると外戚の長が大司馬に就いて政権を執ることが多くなり、大司馬は軍事よりも政治職となった。 </p><p>首都長安に置かれる中央軍は<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B0%89" title="中尉">中尉</a>が指揮する北軍と<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E5%B0%89" title="衛尉">衛尉</a>が指揮する南軍とがあった。北軍は長安の北部にその屯所があり、長安周辺の人々が構成員となって長安の防衛・警察に当たった。南軍は地方から衛士としてやってくる人々が構成員となって宮殿の警備に当たった。またこれに加えて皇帝の身辺警護に当たるのが<a href="/wiki/%E9%83%8E%E4%B8%AD%E4%BB%A4" class="mw-redirect" title="郎中令">郎中令</a>によって統括される<a href="/wiki/%E9%83%8E%E5%AE%98" title="郎官">郎官</a>たちである。長安の十二の門には<a href="/w/index.php?title=%E5%9F%8E%E9%96%80%E5%80%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="城門候 (存在しないページ)">城門候</a>が置かれて警備に当たり、城門候を統括する存在として<a href="/w/index.php?title=%E5%9F%8E%E9%96%80%E9%83%BD%E5%B0%89&action=edit&redlink=1" class="new" title="城門都尉 (存在しないページ)">城門都尉</a>があった。またこれらとは別に屯騎・歩兵・越騎・長水・胡騎・射声・虎賁の七<a href="/wiki/%E6%A0%A1%E5%B0%89" title="校尉">校尉</a>が統括する部隊がある。 </p><p>地方軍の単位は郡単位であり、統括者は<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%AE%88" title="太守">太守</a>である。太守の下で実際に軍事に携わるのが<a href="/wiki/%E9%83%BD%E5%B0%89" title="都尉">都尉</a>である。通常都尉は郡に一人だけであるが、軍事的に重要な辺境の郡などでは複数おかれる場合があり、これを部都尉と呼ぶ。また太守の軍事面での副官として郡<a href="/wiki/%E9%95%B7%E5%8F%B2" title="長史">長史</a>が付く。 </p><p>これらが平時体制である。遠征の際にはこれら軍兵をまとめるための<a href="/wiki/%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="将軍">将軍</a>が置かれる。「将、軍にありては君命も受けざるところあり」と言われるように将軍は人事権や懲罰権などその軍に付いてはほぼ全権を持っていた。将軍の最高が<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="大将軍">大将軍</a>である。大将軍はその他の将軍に対する命令権を持つ特別の将軍である。大将軍の次に位するのが<a href="/wiki/%E8%BB%8A%E9%A8%8E%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="車騎将軍">車騎将軍</a>・<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="衛将軍">衛将軍</a>であり、それに加えて<a href="/wiki/%E9%A9%83%E9%A8%8E%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="驃騎将軍">驃騎将軍</a>が<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%8E%BB%E7%97%85" title="霍去病">霍去病</a>の活躍により前期の三将軍と同格とされ、この四将軍の位は三公に匹敵した。この次にくるのが左右前後の四将軍である。これに加えて任命される時に名前も同じく付けられる<a href="/wiki/%E9%9B%91%E5%8F%B7%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="雑号将軍">雑号将軍</a>がある。また偏将軍および裨将軍があり、これは独自の軍は率いず、他の将軍の下に入って指揮するものである。 </p><p>将軍は司令部として<a href="/wiki/%E5%B9%95%E5%BA%9C_(%E4%B8%AD%E5%9B%BD)" title="幕府 (中国)">幕府</a>を開く。最高の四将軍の幕府には将軍の副官として長史と<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%A6%AC" title="司馬">司馬</a>が付き、それぞれ事務と兵を司る。<a href="/wiki/%E5%8F%82%E8%AC%80" title="参謀">参謀</a>として<a href="/w/index.php?title=%E5%BE%93%E4%BA%8B%E4%B8%AD%E9%83%8E&action=edit&redlink=1" class="new" title="従事中郎 (存在しないページ)">従事中郎</a>が2人付き、他に書記官として掾・属・令史・御属が付く。実戦の部隊の最小単位は「屯」でありその長は屯長、屯がいくつか集まって曲になりその長は軍候、曲が集まって部になりその長は校尉、部が集まって全体の軍となる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="祭祀"><span id=".E7.A5.AD.E7.A5.80"></span>祭祀</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=16" title="節を編集: 祭祀"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="#皇帝">#皇帝</a>の節で説明したように、皇帝は天子でもあり、<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E5%B8%9D" title="天帝">天帝</a>によって選ばれた存在である。故に皇帝は天帝を祀らねばならない。前漢において、それまで漠然としていた<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B8%9D%E7%A5%AD%E7%A5%80" title="皇帝祭祀">皇帝祭祀</a>が固まり、<a href="/wiki/%E5%B0%81%E7%A6%85" title="封禅">封禅</a>と<a href="/wiki/%E9%83%8A%E7%A5%80" title="郊祀">郊祀</a>という形になった。 </p><p>また祖先崇拝を重視する儒教の勢力が強くなったことで皇帝の<a href="/wiki/%E7%A5%96%E5%BB%9F" class="mw-redirect" title="祖廟">祖廟</a>の祀り方もまた定式化された。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="郊祀"><span id=".E9.83.8A.E7.A5.80"></span>郊祀</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=17" title="節を編集: 郊祀"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E9%83%8A%E7%A5%80" title="郊祀">郊祀</a>とは首都長安の「郊」外で行う祭「祀」の意味である。祀られる対象は<a href="/wiki/%E5%A4%A9" title="天">天</a>と<a href="/wiki/%E5%9C%B0" title="地">地</a>で、長安の南の南郊で天を祀り、北の北郊で地を祀る。それぞれ南郊は<a href="/wiki/%E5%86%AC%E8%87%B3" title="冬至">冬至</a>、北郊は<a href="/wiki/%E5%A4%8F%E8%87%B3" title="夏至">夏至</a>に行われる。 </p><p>前漢初期、高祖によって行われていた天帝祭祀は五帝祭祀である。ここでいう五帝とは<a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%9A%87%E4%BA%94%E5%B8%9D" title="三皇五帝">三皇五帝</a>の五帝ではない。元々秦において、秦の旧首都である<a href="/w/index.php?title=%E9%9B%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="雍 (存在しないページ)">雍</a><sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span># 8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>において四帝(黄帝・白帝・赤帝・青帝)を祀っていたが、高祖はそれに黒帝を足して五帝の祀りをすることに決めた。この五帝を祀る場所のことを<a href="/w/index.php?title=%E4%BA%94%E7%95%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="五畤 (存在しないページ)">五畤</a>という<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997273–274_122-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997273–274-122"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>武帝期、天の象徴である天帝を祀りながらそれに対応する地の象徴である<a href="/wiki/%E5%90%8E%E5%9C%9F" title="后土">后土</a>を祀らないのはおかしいということになり、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D113%E5%B9%B4" title="紀元前113年">紀元前113年</a>に汾陰<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span># 9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の沢中にて后土を祀ることを決めた。更にそれまで最高神とされていた五帝は本当の最高神である<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E4%B8%80" title="太一">太一</a>の補佐に過ぎないということになり、新たに漢長安城の離宮である甘泉宮にて太一を祀ることに決めた。この時以降、甘泉・汾陰・五畤の3つを1年ごとに順番に回って祀ることにされた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997275–276_124-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997275–276-124"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>しかし儒教の勢力が拡大すると共にこのような祀り方は古礼に合わないとして、成帝期の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D32%E5%B9%B4" title="紀元前32年">紀元前32年</a>に丞相の<a href="/wiki/%E5%8C%A1%E8%A1%A1" title="匡衡">匡衡</a>らにより甘泉と汾陰で行うのを止めて、新たに長安の南(南郊。天を祀る)・北(北郊。地を祀る)にて祭祀を行うことに決めた。更に五畤も廃され、南郊と北郊のみが皇帝の祀るところとなった。その後、天災が相次いだことに対して劉向は祭祀制度を改悪したせいだと言い、一旦全てが旧に復された。その後、再度南郊と北郊に戻され、更に戻されるなど動揺が続いたが、最終的に平帝期の<a href="/wiki/5%E5%B9%B4" title="5年">5年</a>に王莽により、南郊と北郊を祀ることが決定された<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997354–357_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997354–357-125"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="封禅"><span id=".E5.B0.81.E7.A6.85"></span>封禅</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=18" title="節を編集: 封禅"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>甘泉宮にて太一を祀ることを決めた直後の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D110%E5%B9%B4" title="紀元前110年">紀元前110年</a>、武帝は東方に巡幸に出て、<a href="/wiki/%E6%B3%B0%E5%B1%B1" title="泰山">泰山</a>にて封禅の儀を執り行った<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997277_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997277-126"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。封禅は聖天子以外行うことができないといわれている儀式であり、武帝の祖父の文帝はこの儀式を行うことを臣下から薦められたがこれを退けている。 </p><p>武帝は国初以来の念願であった対匈奴戦に勝利を収め、自らこそ封禅を行うに相応しいと考え、この儀式を執り行った。この時に儒者に儀式のやり方を尋ねたが<a href="/wiki/%E5%A7%8B%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="始皇帝">始皇帝</a>の時と同じように儒者はこれに答えることができず、結局武帝の共をしたのは霍去病の息子の霍子侯だけだった。そのためこれもまた始皇帝の時と同じくその儀式の内容は判然としない<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278_51-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278-51"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>このような状態であるため郊祀が毎年の恒例と化していったのに比べ、封禅はその後<a href="/wiki/%E5%85%89%E6%AD%A6%E5%B8%9D" title="光武帝">光武帝</a>が行ったものの特別に行われる秘密の儀式に留まり、中国歴代でもこれを行った者は数えるほどである。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="廟制"><span id=".E5.BB.9F.E5.88.B6"></span>廟制</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=19" title="節を編集: 廟制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>高祖は自らの父である<a href="/wiki/%E5%8A%89%E5%A4%AA%E5%85%AC" title="劉太公">劉太公</a>を祀る<a href="/wiki/%E5%BB%9F" title="廟">廟</a>を作るに当たり、同族である全国の<a href="/wiki/%E8%AB%B8%E4%BE%AF%E7%8E%8B" title="諸侯王">諸侯王</a>にも劉太公の廟を作ることを命じた。これが以後の定式となり、各郡国にそれぞれ劉氏の廟が作られることになった。これを郡国廟と呼ぶ<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997127–128_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997127–128-127"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。本来、親の祭祀を行うことが許されるのは大宗(本家)だけ、漢の場合は皇帝の系譜、であり小宗(分家)はこれを祀れないことになっていた。ましてや臣下が皇帝の祖先を祀るなどという郡国廟は本来の礼制からは大きく外れたものであった。高祖が何故このようなことを行ったかといえば、諸侯王および天下万民の間に「我らは一つの家族である」との意識を持たせようとしたと考えられる。その後、儒教の勢力が増すと礼制から外れた郡国廟はやはり問題となり、元帝の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D40%E5%B9%B4" title="紀元前40年">紀元前40年</a>に<a href="/wiki/%E9%9F%8B%E7%8E%84%E6%88%90" title="韋玄成">韋玄成</a>らの建議によって郡国廟は廃止された<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997348–351_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997348–351-128"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>また同じく儒教の勢力拡大と共に問題とされたのが七廟の制である。本来の礼制においては天子の祖先を祀る廟は七までに決まっていた。しかし元帝の時点で九<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span># 10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>になっており、このうちのどれを廃止するかで議論が起こった。この議論は紛糾を続け、最終的に平帝期に王莽によって高祖・文帝・武帝の三者は功績が大なので不変・それに加えて現皇帝の4代前まで(宣帝・元帝・成帝・哀帝)とすることに決められた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997351–354_130-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997351–354-130"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="元号と暦"><span id=".E5.85.83.E5.8F.B7.E3.81.A8.E6.9A.A6"></span>元号と暦</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=20" title="節を編集: 元号と暦"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%8F%B7" title="元号">元号</a>は武帝期の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D113%E5%B9%B4" title="紀元前113年">紀元前113年</a>に銅鼎が発見され、この年を<a href="/wiki/%E5%85%83%E9%BC%8E" title="元鼎">元鼎</a>4年としたのが始まりとされる。武帝は遡って自らの治世の最初から元号を付けている。この制度は<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9B%BD" title="中華民国">中華民国</a>により廃止されるまで続き、朝鮮・<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC" title="日本">日本</a>など周辺各国でも採用された。 </p><p>またそれまでの10月を正月としていた<a href="/wiki/%E9%A1%93%E9%A0%8A%E6%9A%A6" title="顓頊暦">顓頊暦</a>に代わって立春を正月とする<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%88%9D%E6%9A%A6" title="太初暦">太初暦</a>を採用した。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="経済"><span id=".E7.B5.8C.E6.B8.88"></span>経済</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=21" title="節を編集: 経済"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="貨幣制度"><span id=".E8.B2.A8.E5.B9.A3.E5.88.B6.E5.BA.A6"></span>貨幣制度</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=22" title="節を編集: 貨幣制度"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Han-Wuzhu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Han-Wuzhu.jpg/200px-Han-Wuzhu.jpg" decoding="async" width="200" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Han-Wuzhu.jpg/300px-Han-Wuzhu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Han-Wuzhu.jpg/400px-Han-Wuzhu.jpg 2x" data-file-width="404" data-file-height="361" /></a><figcaption>漢の五銖銭</figcaption></figure> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>当時の貨幣単位は銭と金である。銭はそのまま銭一枚のことで、金は金1斤のことであり、大体1万銭に相当する。 </p><p><a href="/w/index.php?title=%E6%95%A6%E7%85%8C%E6%BC%A2%E7%B0%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="敦煌漢簡 (存在しないページ)">敦煌漢簡</a>・<a href="/wiki/%E5%B1%85%E5%BB%B6%E6%BC%A2%E7%B0%A1" title="居延漢簡">居延漢簡</a>の中の文書からある程度当時の物価が推測できる。それによれば、 </p> <ul><li>絹一匹(27.65m)=450-477銭</li> <li>アワ1石(30kgほど)=105-130</li> <li>キビ=150</li> <li>大麦=110</li> <li>麦=120</li> <li>肉1斤(258.24g)=4-7</li></ul> <p>とある<sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし時期がずれた文書ではアワ1石が3000銭になっているものもあり、当時の相場の変動がかなり激しかったことが分かる。また地域差も激しかったと思われる。 </p><p>戦国時代においては各国がバラバラに貨幣を発行していたが、始皇帝はこれを銅銭の<a href="/wiki/%E5%8D%8A%E4%B8%A1%E9%8A%AD" title="半両銭">半両銭</a>(約8g)に統一し、国家だけがこれを鋳造できるとした。漢でもこれを受け継いだが、高祖は民間での貨幣の鋳造を認めたため、実際には半両の銅を使わずに半両銭として流通する悪銭が増えた。 </p><p>その後、貨幣鋳造の禁止と許可が繰り返され、政府は貨幣の私鋳の防止を試みて三銖・八銖などの銭を発行するが私鋳は止まなかった。そして武帝の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D113%E5%B9%B4" title="紀元前113年">紀元前113年</a>に上林三官という部署に新たな<a href="/wiki/%E4%BA%94%E9%8A%96%E9%8A%AD" title="五銖銭">五銖銭</a>(約3.5g)を独占的に鋳造させることにした。この五銖銭は偽造が難しく、これ以後私鋳は大幅に減り、五銖銭以外の銭は全て回収され、五銖銭に鋳造された。五銖銭はその後も流通を続け、後漢・<a href="/wiki/%E9%AD%8F%E6%99%8B%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%9C%9D%E6%99%82%E4%BB%A3" title="魏晋南北朝時代">魏晋南北朝時代</a>においても引き継がれ、<a href="/wiki/%E5%94%90" title="唐">唐</a>で<a href="/wiki/%E9%96%8B%E5%85%83%E9%80%9A%E5%AE%9D" title="開元通宝">開元通宝</a>が作られる<a href="/wiki/621%E5%B9%B4" title="621年">621年</a>まで続いた。 後漢から三国期、さらには五胡十六国時代に入ると、五銖銭は粗製乱造が進み、政権によって製造されるサイズはまちまちで統一規格は崩れ始め、貨幣経済は衰退に向かうが、それはまた後の話であろう。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="税制"><span id=".E7.A8.8E.E5.88.B6"></span>税制</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=23" title="節を編集: 税制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>税の徴収は人頭税・土地税・財産税・商税・畜税・労働税(徭役)・兵役・鉱林漁業に対する税などがある。 </p><p>人頭税には、数え15歳から60歳までの男女に付き年間120銭=1算を収める算賦と数え3歳から14歳までの男女に付き20銭を収める口銭があり、武帝時代に3銭が上乗せされ、昭帝時代にそれぞれ数え56歳までと数え7歳からに変更された。また、妊婦の算賦は免除され、数え15歳から30歳の未婚女は5算を、奴婢には2算が課された。 </p><p>財産税は算緡と呼ばれ、初期は市籍に登録された専業商家のみに課せれ、武帝以降は商業・手工業・鉱業を営む者に課された。商いを行う戸はあらゆる財産(土地、奴婢も含む)2000銭につき年間1算を納め、手工業と鉱業を営む戸は財産4000銭に付き年間1算を納めた。また、武帝時代に算車・算船と呼ばれる車と船に対する課税が行われ、官吏でない者は1車・1船につき1算、商いに携わる者は2算を課された。これらの増税は一定以上の資産を保有する専業兼業に係わらない全ての商いに関わる民が対象であり、<a href="#豪族">#豪族</a>で述べる抑商政策の一環でもある。算緡令には罰則があり、家長が報告しなかった場合は売上利益を没収のうえ労働1年、財産を偽って報告した者は財産を没収の上に国境警備1年という厳しいものである。 </p><p>田に対する税は田律に規定され、漢初は収穫高の15分の1を収めるとされていたが、漢は実態の把握を放棄して次第に耕田面積当たりの定額税となり、穀類・稲や秣用の干草・藁など品目ごとに納税量が設定された。文帝の時代には廃止され、景帝の時代に1/30の税率で復活した。 </p><p>労働税は<b>賦</b>と呼ばれ、数え15歳から60歳までの男女が、漢初は6ヶ月に1月の文帝以降は12ヶ月に1月の割合で、在地郡県での就労を義務付けられた。月300銭の納付により免除され更賦と呼んだ。 </p><p>兵役は、数え17歳から60歳(昭帝以降は数え23歳から55歳)の男性に年間1月の兵役が課され、1年の訓練期間を除くと年11カ月で生涯通算3年或いは2年分の兵役が存在した。1年間(11カ月)の訓練の後に在官(予備役)と成り、年間11カ月の衛士(都城での衛兵勤務)を務め、代行の相場は月2000銭で践更と呼ばれた。また、数え15歳から60歳の男女には、年間3日(生涯で132日、99日)の戌兵(辺境防備)もしくは3日につき300銭が課され、辺境防備の従事者には給与として1日6銭或いは8銭が支給され、戌卒は給与が支払われ複数年に渡って勤める職業軍人の形をとった。 </p><p>商税は占租律に規定があり、商品の売上・手工業品の販売・高利貸(上限利率は月利3%程度か)などの利益に課税され、登録業者は毎月ごとに、未登録の者はその場で徴収された。詳しい税率は解っていないが、最小2%~最大10%の間にあるとされる。 </p><p>穀物や秣以外の果物・野菜・染料や繊維業・林業・牧畜業・養殖・漁業・鉄を除く鉱業冶金・牧畜業などの、田以外からの生産物に対してはおそらく1/10の税が課されていたとされる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="農業"><span id=".E8.BE.B2.E6.A5.AD"></span>農業</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=24" title="節を編集: 農業"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-3" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>成帝期に書かれた<a href="/wiki/%E8%BE%B2%E6%9B%B8" title="農書">農書</a>『<a href="/wiki/%E6%B0%BE%E5%8B%9D%E4%B9%8B%E6%9B%B8" title="氾勝之書">氾勝之書</a>』には当時生産されていた農産物として、<a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%93" title="キビ">キビ</a>・<a href="/wiki/%E3%83%A0%E3%82%AE" title="ムギ">ムギ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%8D" title="イネ">イネ</a>・<a href="/wiki/%E3%83%92%E3%82%A8" title="ヒエ">ヒエ</a>・<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%A4%E3%82%BA" title="ダイズ">ダイズ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%A9%E3%83%A0%E3%82%B7" title="カラムシ">カラムシ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B5" title="アサ">アサ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%AA" title="ウリ">ウリ</a>・<a href="/wiki/%E3%83%92%E3%83%A7%E3%82%A6%E3%82%BF%E3%83%B3" title="ヒョウタン">ヒサゴ</a>・<a href="/wiki/%E8%8A%8B" title="芋">イモ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AF" title="クワ">クワ</a>などを挙げている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生196642_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生196642-132"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>戦国時代の鉄製農具と<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%B7" title="ウシ">牛</a>耕の普及や二毛作により、生産力は向上したと思われる。前漢代は開発の進んだ北部の非稲作地域に人口が集中していたため、淮河以南に多い稲作地域では中期頃まで技術が発展途上で、<a href="/w/index.php?title=%E8%8B%97%E5%BA%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="苗床 (存在しないページ)">苗床</a>が作られず<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E6%AF%9B%E4%BD%9C" title="二毛作">二毛作</a>も行われていない。 </p><p>『漢書』食貨志は武帝末期の<a href="/w/index.php?title=%E8%B6%99%E9%81%8E&action=edit&redlink=1" class="new" title="趙過 (存在しないページ)">趙過</a>考案の<a href="/w/index.php?title=%E4%BB%A3%E7%94%B0%E6%B3%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="代田法 (存在しないページ)">代田法</a>という耕田・閑休田を全面耕起する農法を記している。具体的な内容は記述が曖昧で解釈に議論があるが、2頭のウシと3人の人間により行われるものとされる。しかし民間でウシ二頭を持つ者は少なくあまり好まれなかった。そこでウシを使わない方法も考案されたという<sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生196661–184_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生196661–184-133"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また『氾勝之書』には区田法という農法が記されている。 </p><p><a href="/wiki/%E7%89%A7%E7%95%9C" title="牧畜">牧畜</a>は、農民の間でも<a href="/wiki/%E3%83%96%E3%82%BF" title="ブタ">ブタ</a>や<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%AF%E3%83%88%E3%83%AA" title="ニワトリ">ニワトリ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%8C" title="イヌ">イヌ</a>などの飼育が一般的に行われており、家畜小屋が併設されていた遺跡も多数発掘されている。<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%9E" title="ウマ">ウマ</a>や<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%B7" title="ウシ">ウシ</a>の生産は、これとは別に官有の大規模な牧場や豪族の牧場で行われ、特に遠征が相次いだ武帝期にはウマの生産は奨励されたため、馬産で財産を築く者も多かった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="手工業"><span id=".E6.89.8B.E5.B7.A5.E6.A5.AD"></span>手工業</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=25" title="節を編集: 手工業"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-4" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1966_134-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1966-134"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>戦国時代から秦漢にかけては冶金業や窯業、手工業の発展時期でもある。 </p><p>手工業で賄われたのは日用品や服飾品・装飾品・酒類などの他、一般民では作り得ない特別な道具(例えば銅製品や陶磁器、鉄製農具など)や奢侈品などである。 </p><p>王侯の使用する高度な技術品は主に官営の工場である尚方・考工室・東園匠・織室などが作り、<a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%BA%9C" title="少府">少府</a>や<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E8%BE%B2" title="大司農">大司農</a>が管轄した。尚方では官が使用するための武器・装飾品・銅器などが作られ、考工室ではより実用的な武器・漆器・鉄器などが作られた。東園匠では貴人の埋葬に使うための<a href="/wiki/%E6%A3%BA" title="棺">棺</a>や<a href="/w/index.php?title=%E6%98%8E%E5%99%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="明器 (存在しないページ)">明器</a>(埋葬者が死後に使うために置かれる実物を模した土器)などが作られ、織室では儀礼用の織物が作られた。また<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E8%BE%B2" title="大司農">大司農</a>では農民に支給する鉄製農具が作られた。 </p><p>民営の工業として大きなモノは、製塩所や大規模な高炉、鉄器や銅銭に用いる大規模な鉱山などが存在した。それ以外にも<a href="/wiki/%E9%85%92" title="酒">酒</a>や<a href="/wiki/%E7%B5%B9%E7%B9%94%E7%89%A9" title="絹織物">絹織物</a>などが手工業として成立していた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="専売制"><span id=".E5.B0.82.E5.A3.B2.E5.88.B6"></span>専売制</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=26" title="節を編集: 専売制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-5" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1966_134-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1966-134"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>武帝期の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D119%E5%B9%B4" title="紀元前119年">紀元前119年</a>に始まった塩鉄専売制は国家財政の重要な位置を占め、武帝末期には既に不可欠となっていた。塩も鉄も製造された産物は全て国家が買い取り、特に大規模な製鉄所は国家により運営され、密造は厳罰に処せられた。塩製造を管理する官吏を塩官と呼び、鉄の方は鉄官と呼ぶ。しかし密造を行う者も多く、それらは官製のものに比べ安価であった。 </p><p>武帝死後に「民衆と利益を争うのは儒の倫理に反する」として専売制の廃止が話し合われ、後に『<a href="/wiki/%E5%A1%A9%E9%89%84%E8%AB%96" title="塩鉄論">塩鉄論</a>』という書物に纏められた。 </p><p>その後の11代<a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="元帝 (漢)">元帝</a>期になると儒教の信奉者である元帝の意向により、一時期廃止された。しかし財政が逼迫し、すぐに戻された。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="農村・都市"><span id=".E8.BE.B2.E6.9D.91.E3.83.BB.E9.83.BD.E5.B8.82"></span>農村・都市</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=27" title="節を編集: 農村・都市"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-6" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE五井直弘2001_135-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE五井直弘2001-135"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>当時の農民の1戸の家族の平均的な人数は5人。一家が所有する田(農地)は大体100畝、耕作地は50~70畝で年間125~210石前後(3.5<a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%B3" title="トン">tから5.9t</a>)ほどの収穫があった。戸内の者は戸主を筆頭として戸籍に登録され、これを基に課税や徴兵が行われた。 </p><p>次男・三男がいた場合には分家した、分家の場合は私有田ではなく官給田を支給されて耕作するか、官田や権勢家の下で小作となり、所有田は1人が受け継ぐのが基本であった。 </p><p>概ね100戸が纏まって里(100とは必ずしも限らない)となり、その里がいくつか集まった集落は大きさや重要度によって上から県・郷・亭と呼ばれるようになる<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span># 11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>漢以前の<a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E4%B8%AD%E5%9B%BD)" title="戦国時代 (中国)">戦国時代</a>においては集落は基本的に<a href="/wiki/%E6%96%B0%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="新石器時代">新石器時代</a>から<a href="/wiki/%E6%98%A5%E7%A7%8B%E6%99%82%E4%BB%A3" title="春秋時代">春秋時代</a>までの<a href="/wiki/%E9%83%BD%E5%B8%82%E5%9B%BD%E5%AE%B6" title="都市国家">都市国家</a>の流れをくむ城塞都市であり、これを<a href="/wiki/%E9%82%91" title="邑">邑</a>と呼ぶ。邑は元々は<a href="/wiki/%E5%A7%93" title="姓">姓</a>を同じくする<a href="/wiki/%E6%B0%8F%E6%97%8F" title="氏族">氏族</a>が一纏まりになって生活する<a href="/wiki/%E5%85%B1%E5%90%8C%E4%BD%93" title="共同体">共同体</a>で異姓の者は排除されていたが、漢代には既に戦国時代の人口の流動化を経ることでその様な区別は失われていた。集落の周辺は<a href="/wiki/%E7%89%88%E7%AF%89" title="版築">版築</a>で築かれた城壁が囲い、更に内部も里ごとに土塀(閭)で区切られていた。閭には一つ門(閭門)が設けられており、夜間に閭門を抜けることは禁じられていた。農民は朝になると城門を抜けて集落の外に出て、耕作に従事し、日が暮れるとまた門を抜けて集落の中に戻ってくるというサイクルを繰り返す。貧しい者は城壁の外に家を構え、より遠くにある田まで行く生活をしていた。 </p><p>集落の中心には<a href="/wiki/%E7%A4%BE%E7%A8%B7" title="社稷">社</a>(しゃ)があり、祭礼が行われた。有力者は父老と呼ばれ、纏め役となる。父老の中から県三老・郷三老が選ばれ、それぞれ県・郷の纏め役となった。また大きな集落の中心には市があり、交易が行われ、集落の者が集まる場となった。市は自然発生的なものだったが、秦代以降は官吏により管理された。そのため罪人の処刑も市で行われる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="首都長安"><span id=".E9.A6.96.E9.83.BD.E9.95.B7.E5.AE.89"></span>首都長安</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=28" title="節を編集: 首都長安"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE佐藤武敏2004_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE佐藤武敏2004-137"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>漢の<a href="/wiki/%E9%95%B7%E5%AE%89" title="長安">長安</a>城は現在の<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%AE%89" class="mw-redirect" title="西安">西安</a>市から北西に5kmほど離れた<a href="/wiki/%E6%B8%AD%E6%B0%B4" title="渭水">渭水</a>の南岸にあり、渭水の対岸には秦の<a href="/wiki/%E5%92%B8%E9%99%BD%E5%B8%82" title="咸陽市">咸陽</a>城があった。高祖は初めは<a href="/wiki/%E5%91%A8" title="周">周</a>の都であった<a href="/wiki/%E6%B4%9B%E9%99%BD" class="mw-redirect" title="洛陽">洛陽</a>に都を構えるつもりであったが、<a href="/wiki/%E5%A9%81%E6%95%AC" class="mw-redirect" title="婁敬">婁敬</a>と<a href="/wiki/%E5%BC%B5%E8%89%AF" title="張良">張良</a>の進言により長安を都とし、その後<a href="/wiki/%E8%95%AD%E4%BD%95" title="蕭何">蕭何</a>によって広壮な宮殿が造られた。<a href="/wiki/1956%E5%B9%B4" title="1956年">1956年</a>より遺跡の発掘が進められている。 </p><p>漢の長安は<a href="/wiki/%E5%94%90" title="唐">唐</a>の長安とは違い、方形ではなく歪な形をしていた。それぞれ城壁は東は5940m・西は4550m・南は6250m・北は5950mある。東西南北に3つずつの計12の門があり、これも夜間には閉じられる。主な建築物として、 </p> <ol><li>長楽宮 <ul><li>都の東南部にあり、これは基は秦咸陽の離宮であった。高祖はここに住んだが、その後は皇后の住居となった。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%AA%E5%A4%AE%E5%AE%AE" title="未央宮">未央宮</a> <ul><li>西南部にあり、蕭何により建造され、恵帝以後の皇帝の住居となった。</li></ul></li> <li>北宮 <ul><li>その名の通り北部にあり、廃された皇后などが住んだ。</li></ul></li> <li>桂宮 <ul><li>これも北部にあり、武帝の時に作られた。</li></ul></li></ol> <p>また丞相府・御史府などの三公九卿府があったが具体的な位置は不明。北西部には東市と西市があった。 </p><p>長安城内の人口は戸籍によれば24万6200人である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="爵制"><span id=".E7.88.B5.E5.88.B6"></span>爵制</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=29" title="節を編集: 爵制"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1961_138-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1961-138"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>漢の<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E5%8D%81%E7%AD%89%E7%88%B5" title="二十等爵">二十等爵</a>制は秦のものを受け継いでおり、最低の一位・公士から最高の二十位・<a href="/wiki/%E5%88%97%E4%BE%AF" title="列侯">列侯</a><sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span># 12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>までの全部で20段階あり、列侯の上に<a href="/wiki/%E8%AB%B8%E4%BE%AF%E7%8E%8B" title="諸侯王">諸侯王</a>があり、更にその上に皇帝がある。 </p><p>爵位を持っているものはそれと引き換えに減刑特権があり、これを求めて金銭による売買が行われた。 </p> <ol><li>公士</li> <li>上造</li> <li>簪裊</li> <li>不更</li> <li>大夫</li> <li>官大夫</li> <li>公大夫</li> <li>公乗</li> <li>五大夫</li> <li>左庶長</li> <li>右庶長</li> <li>左更</li> <li>中更</li> <li>右更</li> <li>少上造</li> <li>大上造</li> <li>駟車庶長</li> <li>大庶長</li> <li>関内侯</li> <li>列侯</li></ol> <p>漢代においては皇帝の即位や皇太子の元服などの慶事に際して一般民に対しても一律に爵位の授与が行われており、前漢・後漢合わせて200を超えた回数が行われていて、年齢が高くなればそれだけ爵位が高くなる。漢が行った爵位の授与は当時崩壊しつつあった「歯位の秩序」、年長のものが偉いという秩序を「(年齢に応じて高くなる)爵位の秩序」によって再構成する目的があったとされる。 </p><p>七位の公大夫までは民衆でも得ることが出来、九位から上は官吏でなければ得ることはできない。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="豪族"><span id=".E8.B1.AA.E6.97.8F"></span>豪族</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=30" title="節を編集: 豪族"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-7" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE五井直弘2001_135-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE五井直弘2001-135"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>一般農民の住む家は5人程度であったが、豪族は2階立て・3階建ての豪邸に数世代の家族が同居した。また、所有する土地に小作人や奴婢を使役して耕作させた。小作人は収穫の1/2程度を地主に収めた。豪族は里の父老となる場合も多かった。郷里選挙で一族の者が官吏になれば、更に影響力を持った。 </p><p><a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E4%B8%AD%E5%9B%BD)" title="戦国時代 (中国)">戦国時代</a>から商業が発達した事による貨幣経済の進展が基になった。商いに従事する戸の勢力を抑えるため前漢では度々抑商政策を取っており、<a href="#税制">#税制</a>で述べた税制上での差別や<a href="#身分制">#身分制</a>に置ける差別政策を行ったが、あまり効果はなかった。鼂錯は抑商政策の一環として穀物で税を納めた者に爵位を与えると言う政策を提案した。農民達の収入は穀物であり、徴税期に一斉に農民が穀物を売ることで商人に買い叩かれていたのである。この策により商人が積極的に穀物を買い求めて、農民に金銭が多く入り、窮迫を防くことを意図した。最高で18位の高位まで得ることができ、この政策は効果を上げた。 </p><p>抑商政策で特筆すべきは武帝期の<b><a href="/wiki/%E5%9D%87%E8%BC%B8%E3%83%BB%E5%B9%B3%E6%BA%96%E6%B3%95" title="均輸・平準法">均輸・平準法</a></b>である。これらの政策は武帝の下で経済的手腕を振るった<a href="/wiki/%E6%A1%91%E5%BC%98%E7%BE%8A" title="桑弘羊">桑弘羊</a>が実施したものである。均輸法は全国の物価を調査して安い地方の高額物資と穀物を買い、高い所で売り払うことで国家収入と共に物価の地域格差を均すものである。平準法は安い時期に高額物資と穀物を買い込んで<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%BA%AB" title="国庫">国庫</a>に積んでおき、それが高騰した時に売り出して国家収入と共に物価安定を図るものである。この政策は物価の安定と共に、商人が物資の輸送と取引へ介在することによって利益を与えることを防ぐ目的がある。この政策は効果を上げた。 </p><p>武帝の抑商政策と五銖銭の発行、増税による耕作地放棄の進行と土地の併呑に伴い豪族は奴婢や小作人を囲い込み、周辺の郷里との関係を深めて共同体を形成していく。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="遊侠"><span id=".E9.81.8A.E4.BE.A0"></span>遊侠</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=31" title="節を編集: 遊侠"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE増淵龍夫1996_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE増淵龍夫1996-140"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>遊侠は、罪を犯した逃亡者・正業に就かない者・生活が破綻した没落者などが、無頼の徒など公の外に位置するようになった存在。それを取りまとめた者が『史記』『漢書』の遊侠列伝に収められている<a href="/wiki/%E6%9C%B1%E5%AE%B6" title="朱家">朱家</a>や<a href="/wiki/%E5%8A%87%E5%AD%9F" title="劇孟">劇孟</a>といった人物であり、その勢力は豪族どころか中央政府すら無視し得ないものになっていた。 </p><p>例えば<a href="/wiki/%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="呉楚七国の乱">呉楚七国の乱</a>の際に政府側の総大将であった<a href="/wiki/%E5%91%A8%E4%BA%9C%E5%A4%AB" title="周亜夫">周亜夫</a>は劇孟に対して「もう諸侯たちが貴方を味方につけていると思ったが、そうではなかった。これで東には心配する者がいない。」と述べている。国を二分する大乱において影響力を発揮出来たということである。 </p><p>遊侠の持つ任侠精神は前漢のある時期までは遊侠に留まらず、多くの人間関係に敷衍されており、皇帝と豪族を母体とする官吏の関係も任侠精神に基づく面があると述べている。『史記』『漢書』にある「遊侠列伝」と『<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%BC%A2%E6%9B%B8" title="後漢書">後漢書</a>』にある「方術列伝」「逸民列伝」はそれぞれ前漢と後漢の時代精神の違いを如実に示していると言える。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="身分制度"><span id=".E8.BA.AB.E5.88.86.E5.88.B6.E5.BA.A6"></span>身分制度</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=32" title="節を編集: 身分制度"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-8" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>律令で差別されたのは<a href="/wiki/%E5%A5%B4%E5%A9%A2" title="奴婢">奴婢</a>と罪人であり、一般民は庶人ないし良人(良民)と呼ばれる。 </p><p>奴は男奴隷・婢は女奴隷のことで、罪を犯して官奴隷となった者や借金や飢餓により身を売った者が該当する。私奴婢の主な囲い先は豪族であり、豪族の所有する田の耕作や手工業に携わった。政府に管理される官奴婢もあり、罪を犯した者や罪を犯した官吏とその家族、戦争捕虜などが供給源で、国有地(官田)の耕作や土木工事などに使役された。 </p><p>奴婢や罪人とは別に庶人階級の中で蔑視されていたのが商人・職人といった職業である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="文化"><span id=".E6.96.87.E5.8C.96"></span>文化</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=33" title="節を編集: 文化"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>史書(『<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%BC%A2%E6%9B%B8" title="後漢書">後漢書</a>』)によれば、後漢代の西暦<a href="/wiki/105%E5%B9%B4" title="105年">105年</a>に<a href="/wiki/%E8%94%A1%E5%80%AB" title="蔡倫">蔡倫</a>が樹皮やアサのぼろから<a href="/wiki/%E7%B4%99" title="紙">紙</a>を作り、<a href="/wiki/%E5%92%8C%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="和帝 (漢)">和帝</a>に献上したと記しているため、従前は紙の発明者は蔡倫とされていた。しかし、前漢代の<a href="/wiki/%E9%81%BA%E8%B7%A1" title="遺跡">遺跡</a>から紙の原型とされるものが多数見つかっている。世界最古の紙は中国<a href="/wiki/%E7%94%98%E7%B2%9B%E7%9C%81" title="甘粛省">甘粛省</a>の<a href="/wiki/%E6%94%BE%E9%A6%AC%E7%81%98%E7%B4%99" title="放馬灘紙">放馬灘</a>(ほうばたん)から出土したものと考えられ、前漢時代の地図が書かれている。年代的には<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D2%E4%B8%96%E7%B4%80" title="紀元前2世紀">紀元前150年</a>頃のものと推定されている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="思想"><span id=".E6.80.9D.E6.83.B3"></span>思想</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=34" title="節を編集: 思想"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>漢代の思想史を大まかに言えば、前漢初期には権勢家を中心とする<a href="/wiki/%E9%BB%84%E8%80%81%E6%80%9D%E6%83%B3" title="黄老思想">黄老思想</a>と秦以来の<a href="/wiki/%E6%B3%95%E5%AE%B6" title="法家">刑名思想</a>が流行、時代と共に支配層にも儒教が広まり、王莽から光武帝の時代にかけて儒教国家と呼ぶべき体制が出来上がったと言える。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="儒教"><span id=".E5.84.92.E6.95.99"></span>儒教</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=35" title="節を編集: 儒教"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-9" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE狩野直喜1988_141-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE狩野直喜1988-141"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE武内義雄2005_142-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE武内義雄2005-142"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>あるものは当時の書体である<a href="/wiki/%E9%9A%B7%E6%9B%B8%E4%BD%93" title="隷書体">隷書体</a>で書かれており、別のものは隷書体以前の書体で書かれていた。このことから前者を<a href="/wiki/%E4%BB%8A%E6%96%87" title="今文">今文</a>・後者を<a href="/wiki/%E5%8F%A4%E6%96%87" title="古文">古文</a>という。内容は基本的に同じであるが、微妙な差異があり、どちらがより正しく聖人の教えを伝えているかが論争になった。更に当時の経学は経書一つを専門的に学ぶものであり、そのためどの経書に学ぶかでこれも学派が様々に分かれることになった。一例を挙げれば『尚書』(『<a href="/wiki/%E6%9B%B8%E7%B5%8C" title="書経">書経</a>』)においては<a href="/wiki/%E4%BC%8F%E5%8B%9D" title="伏勝">伏勝</a>が壁に埋め込んで焚書の難を逃れたという『今文尚書』と景帝時代に<a href="/wiki/%E5%AD%94%E5%AD%90" title="孔子">孔子</a>の旧宅の壁の中から発見されたという『古文尚書』がある。 </p><p>このうち、『<a href="/wiki/%E6%98%A5%E7%A7%8B%E5%85%AC%E7%BE%8A%E4%BC%9D" title="春秋公羊伝">春秋公羊伝</a>』を学ぶ公羊学派の立場から儒教の新しい地平を開いたといえるのが<a href="/wiki/%E8%91%A3%E4%BB%B2%E8%88%92" title="董仲舒">董仲舒</a>である。董仲舒は武帝に対して<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E4%BA%BA%E7%9B%B8%E9%96%A2%E8%AA%AC" title="天人相関説">天人相関説</a>・<a href="/wiki/%E7%81%BD%E7%95%B0%E8%AA%AC" title="災異説">災異説</a>を唱え、儒教の教義を皇帝支配という漢の支配形態を正当付けるように再編した。董仲舒は武帝に対して儒家を官僚として登用すること・<a href="/wiki/%E4%BA%94%E7%B5%8C%E5%8D%9A%E5%A3%AB" title="五経博士">五経博士</a>の設置などを建言した<sup id="cite_ref-143" class="reference"><a href="#cite_note-143"><span class="cite-bracket">[</span># 13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>五経博士とは<a href="/wiki/%E5%9B%9B%E6%9B%B8%E4%BA%94%E7%B5%8C" title="四書五経">五経</a>である『<a href="/wiki/%E8%A9%A9%E7%B5%8C" title="詩経">詩</a>』・『<a href="/wiki/%E6%9B%B8%E7%B5%8C" title="書経">書</a>』・『<a href="/wiki/%E7%A4%BC" title="礼">礼</a>』・『<a href="/wiki/%E6%98%93%E7%B5%8C" title="易経">易</a>』・『<a href="/wiki/%E6%98%A5%E7%A7%8B%E5%85%AC%E7%BE%8A%E4%BC%9D" title="春秋公羊伝">春秋公羊伝</a>』それぞれを専門に学ぶ<a href="/wiki/%E5%8D%9A%E5%A3%AB" title="博士">博士</a>のことで、のち宣帝の時に増員されて十二となっている。 </p><p>テキストがばらばらなのは不便であるため成帝期の<a href="/wiki/%E5%8A%89%E5%90%91" title="劉向">劉向</a>・<a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%AD%86" title="劉歆">劉歆</a>親子により、テキストの整理が行われて一本化された。現在伝わる経書はこの時に整理されたものに基づくものが多い。 </p><p>また劉向・劉歆親子は古文派であり、この時代に新しく発見された古文である『<a href="/wiki/%E6%98%A5%E7%A7%8B%E5%B7%A6%E6%B0%8F%E4%BC%9D" title="春秋左氏伝">春秋左氏伝</a>』・『<a href="/wiki/%E5%91%A8%E7%A4%BC" title="周礼">周礼</a>』が持て囃されるようになる。のち、『周礼』は王莽の政権樹立の際に論理的根拠として使われ、『左氏伝』は魏晋以降、三伝の中の中心的位置を占めることになる。 </p><p>また前漢末期には<a href="/wiki/%E7%B7%AF%E6%9B%B8" title="緯書">緯書</a>が流行を見せることになる。これに関しては<a href="#神秘思想">#神秘思想</a>で後述。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="神秘思想"><span id=".E7.A5.9E.E7.A7.98.E6.80.9D.E6.83.B3"></span>神秘思想</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=36" title="節を編集: 神秘思想"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE安居香山1988_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE安居香山1988-144"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>例えば武帝の傾倒した<a href="/wiki/%E4%BB%99%E4%BA%BA" title="仙人">神仙</a>思想や当時流行した<a href="/wiki/%E5%B7%AB%E8%A0%B1" class="mw-redirect" title="巫蠱">巫蠱</a>など。そして神秘思想の中でも高度に理論化され、後世にも強い影響を与えたものとして<a href="/wiki/%E9%99%B0%E9%99%BD%E4%BA%94%E8%A1%8C%E8%AA%AC" class="mw-redirect" title="陰陽五行説">陰陽五行説</a>・<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E4%BA%BA%E7%9B%B8%E9%96%A2%E8%AA%AC" title="天人相関説">天人相関説</a>・<a href="/wiki/%E7%81%BD%E7%95%B0%E8%AA%AC" title="災異説">災異説</a>がある。 </p><p>陰陽五行説はこの世の全ての事象は木火土金水の五行に分類され(例えば方角は木→東・火→南・土→中央・金→西・水→北となる。)、それが循環することでこの世が成り立っているという考えである。天人相関説・災異説は万物の総覧者たる<a href="/wiki/%E5%A4%A9" title="天">天</a>と人間は連関しあっておりもし人間が誤った行いをした場合、例えば時の皇帝が暴政を行うと、天はこれに対して天災を起こすという考えである。 </p><p>五行に基づいて漢はどれに当てはまるかが前漢を通じて何度か話し合われており、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D104%E5%B9%B4" title="紀元前104年">紀元前104年</a>に一旦漢は土徳の王朝であるとされた。秦は水徳の王朝であるとされており、その秦を克した<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span># 14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>ので土徳とされたのである。しかし漢は火徳の王朝であるとの主張が哀帝期に劉向・劉歆親子によってなされた。劉歆によれば周は木徳であり、そこから生まれた漢は火徳であるとする<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span class="cite-bracket">[</span># 15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これが王莽によって是認され、以後漢は火徳の王朝とされた。後漢末に起きた<a href="/wiki/%E9%BB%84%E5%B7%BE%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="黄巾の乱">黄巾の乱</a>や漢から禅譲を受けた<a href="/wiki/%E9%AD%8F_(%E4%B8%89%E5%9B%BD)" title="魏 (三国)">魏</a>の最初の元号が<a href="/wiki/%E9%BB%84%E5%88%9D" title="黄初">黄初</a>であることは黄色が火徳の次に来る土徳<sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span># 16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の色だからである。 </p><p>天人相関説・災異説は董仲舒が唱えたものであり、この時代の儒教は多分にこういった神秘思想を含むものであった。董仲舒以降になるとこの神秘性は更に強くなり、未来までもこれにより予言できるとされた。これを<a href="/wiki/%E8%AE%96%E7%B7%AF" title="讖緯">讖緯</a>という。 </p><p>讖とは自然現象が何らかのメッセージを残すことであり、例えば昭帝時代に葉っぱの虫食い跡が文字になっており「公孫病已立」と読めたという。これは後に宣帝(病已は宣帝の諱)が皇帝になることを示していたとされた。緯とは<a href="/wiki/%E7%B5%8C%E6%9B%B8" title="経書">経書</a>に対しての<a href="/wiki/%E7%B7%AF%E6%9B%B8" title="緯書">緯書</a>のことである。聖人の教えを書き記した経書であるが、経書はその大綱を示したものであり、現実の事柄に付いては緯書に記されているとされた。経はたていと・緯はよこいとのことで、たていととよこいとが揃って初めて布が出来上がるように緯書があってこそ聖人の教えが理解できるとされた。しかしその実態は漢代の人による偽作であると考えられる。なおこの讖緯のことを記した書物全てをひっくるめて<a href="/wiki/%E7%B7%AF%E6%9B%B8" title="緯書">緯書</a>と呼ぶ場合もある。 </p><p>前漢末にはこの緯書が大流行し、緯書を学ばないものは学界で相手にされないような状態になった。この状況を最大限に利用したのが王莽である。例えばある者が井戸をさらった所、その中から石が出てきてそこには「安漢公莽に告ぐ、皇帝と為れ。」と書かれていたと王莽に報告され、これを受けて仮皇帝となった。もちろんこの石自体が王莽の仕込んだことであると思われる。前述した漢を火徳の王朝としたことも王莽が自身を<a href="/wiki/%E8%88%9C" title="舜">舜</a>の子孫であると吹聴していたことに繋がっている<sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span class="cite-bracket">[</span># 17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="道家"><span id=".E9.81.93.E5.AE.B6"></span>道家</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=37" title="節を編集: 道家"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-10" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE狩野直喜1988_141-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE狩野直喜1988-141"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE武内義雄2005_142-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE武内義雄2005-142"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>黄は<a href="/wiki/%E9%BB%84%E5%B8%9D" title="黄帝">黄帝</a>・老は<a href="/wiki/%E8%80%81%E5%AD%90" title="老子">老子</a>のことで、<a href="/wiki/%E9%81%93%E5%AE%B6" class="mw-redirect" title="道家">道家</a>の分派の一つである。信奉者として挙がるのは、高祖の功臣の一人<a href="/wiki/%E6%9B%B9%E5%8F%82" title="曹参">曹参</a>である。曹参は<a href="/wiki/%E6%96%89" class="mw-disambig" title="斉">斉</a>の丞相を務めていた際に、蓋公なる人物がこの黄老の道を良く体得していたので、その言葉を聞いて斉を治めたという。その後、曹参は<a href="/wiki/%E8%95%AD%E4%BD%95" title="蕭何">蕭何</a>の跡を受けて中央の丞相となったが、蕭何の方針を遵守し、国を良く治めた。 </p><p>これ以外にも景帝の母・<a href="/wiki/%E7%AB%87%E5%A4%AA%E5%90%8E" class="mw-redirect mw-disambig" title="竇太后">竇太后</a>は黄老の道を信奉していたと言い、当時の支配階層の間で黄老が主流であったことが分かる。『史記』「<a href="/wiki/%E6%A5%BD%E6%AF%85" title="楽毅">楽毅</a>列伝」には曹参に至るまでの黄老の道の学統が記されており、河上丈人という人物がその初めにある。この人物が何者で実在の人物かどうかも不明である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="仏教"><span id=".E4.BB.8F.E6.95.99"></span>仏教</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=38" title="節を編集: 仏教"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E4%BB%8F%E6%95%99" title="仏教">仏教</a>の中国伝来に付いては元寿元年(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D2%E5%B9%B4" title="紀元前2年">紀元前2年</a>)に<a href="/wiki/%E6%9C%88%E6%B0%8F" title="月氏">月氏</a>を通じて『浮屠教』が伝来したというのが諸説の中でも最も早いものの1つとなっている<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span class="cite-bracket">[</span># 18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>が、前漢代には社会への影響力はほとんど無かった。但し、意匠や装飾としての仏像が、早期より伝来していた事を示す遺物が後漢以降にも見られ、東西交流の結果、仏教の片鱗も前漢代より中国に伝来していた可能性が想定されている<sup id="cite_ref-FOOTNOTEエーリク・チュルヒャー1995_150-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEエーリク・チュルヒャー1995-150"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="史学"><span id=".E5.8F.B2.E5.AD.A6"></span>史学</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=39" title="節を編集: 史学"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>前漢の書物で真っ先に取り上げるべきは何と言っても<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%A6%AC%E9%81%B7" title="司馬遷">司馬遷</a>の『<a href="/wiki/%E5%8F%B2%E8%A8%98" title="史記">史記</a>』である。この書の成立により<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8F%B2" title="二十四史">二十四史</a>の第一であり、後世の歴史家に与えた影響も大きい。『史記』は司馬遷の個人の著作として書かれたものであるから、後の史書と違い自由に司馬遷の思想が表れており、文学作品としても高い評価がある<sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田2003449–451_151-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田2003449–451-151"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>『史記』以外では<a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%B3%88" title="陸賈">陸賈</a>『<a href="/wiki/%E6%A5%9A%E6%BC%A2%E6%98%A5%E7%A7%8B" title="楚漢春秋">楚漢春秋</a>』や<a href="/wiki/%E5%8A%89%E5%90%91" title="劉向">劉向</a>『<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%BA%8F_(%E5%8A%89%E5%90%91)" title="新序 (劉向)">新序</a>』『<a href="/wiki/%E8%AA%AC%E8%8B%91" title="説苑">説苑</a>』などがある<sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田2003451-152"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="文学"><span id=".E6.96.87.E5.AD.A6"></span>文学</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=40" title="節を編集: 文学"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>後世の小説・戯曲などのジャンルは前漢代には成立していない<sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田2003451-152"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし前述の『史記』や『楚漢春秋』は文学的にも高い評価を得ている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-2" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田2003451-152"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>この時代の文学作品として挙げられるのは詩の分野であるが、戦国時代から前漢初期にかけて「楚声の歌」というジャンルが流行した。項羽の『<a href="/wiki/%E5%9E%93%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%AD%8C" title="垓下の歌">垓下の歌</a>』が代表と言える<sup id="cite_ref-FOOTNOTE宇野200529_153-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE宇野200529-153"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その後、武帝紀に至って新たに<a href="/wiki/%E8%B3%A6" title="賦">賦</a>が成立した。賦は文体としては『楚辞』を受け継ぐが、<a href="/wiki/%E5%B1%88%E5%8E%9F" title="屈原">屈原</a>の激情は採らずその弟子の<a href="/wiki/%E5%AE%8B%E7%8E%89" title="宋玉">宋玉</a>の技巧を凝らした文体を取り入れた絢爛豪華な文体である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE宇野200533_154-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE宇野200533-154"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E8%B3%88%E8%AA%BC" title="賈誼">賈誼</a>の『弔屈原賦』や<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%A6%AC%E7%9B%B8%E5%A6%82" title="司馬相如">司馬相如</a>の『上林賦』などが著名である<sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-3" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田2003451-152"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="芸術"><span id=".E8.8A.B8.E8.A1.93"></span>芸術</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=41" title="節を編集: 芸術"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>前漢は既に2千年も前のことであり、その間に幾多の戦乱が起き、漢代の美術品は地上世界にはほとんど残らなかった。現在残る漢代の美術品はほとんどが地下世界、<a href="/wiki/%E5%A2%93" title="墓">墳墓</a>の中や窯跡など土の中に埋まっていたものである。このようなものを土中古という。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="墳墓"><span id=".E5.A2.B3.E5.A2.93"></span>墳墓</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=42" title="節を編集: 墳墓"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r89142196/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:308px;max-width:308px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:145px;max-width:145px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg/143px-CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg" decoding="async" width="143" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg/215px-CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg/286px-CMOC_Treasures_of_Ancient_China_exhibit_-_painted_figure_of_a_cavalryman.jpg 2x" data-file-width="2475" data-file-height="2475" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="width:159px;max-width:159px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Bronze_horse_with_lead_saddle,_Han_Dynasty.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Bronze_horse_with_lead_saddle%2C_Han_Dynasty.jpg/157px-Bronze_horse_with_lead_saddle%2C_Han_Dynasty.jpg" decoding="async" width="157" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Bronze_horse_with_lead_saddle%2C_Han_Dynasty.jpg/236px-Bronze_horse_with_lead_saddle%2C_Han_Dynasty.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Bronze_horse_with_lead_saddle%2C_Han_Dynasty.jpg/314px-Bronze_horse_with_lead_saddle%2C_Han_Dynasty.jpg 2x" data-file-width="2522" data-file-height="2304" /></a></span></div><div class="thumbcaption"><sup id="cite_ref-英語版参照_155-0" class="reference"><a href="#cite_note-英語版参照-155"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div></div></div><div class="trow" style="display:flow-root"><div class="thumbcaption" style="text-align:left"><b>左画</b>: <a href="/wiki/%E9%99%9D%E8%A5%BF%E7%9C%81" title="陝西省">陝西省</a><a href="/wiki/%E5%92%B8%E9%99%BD%E5%B8%82" title="咸陽市">咸陽</a>、西漢の軍人の墓から出土した騎兵の陶磁器<br /> <b>右画</b>: 西もしくは東漢の鉛鞍がある青銅馬像</div></div></div></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-11" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973_156-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973-156"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE小杉一雄1986_157-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE小杉一雄1986-157"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>漢代の墳墓からは副葬品の食器・家具などが大量に出てくる。王侯の墳墓などは実物そのものを入れる場合もあったが、それであると費用が莫大になってしまうため、実際のものを模した土器を代わりに入れた。これを<a href="/w/index.php?title=%E6%98%8E%E5%99%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="明器 (存在しないページ)">明器</a>という。明器は非常に趣向に富み、食器・家具・家屋、鶏・犬などの動物・身の回りの世話をするための奴隷・更には楽師や芸人といったものまであり、当時の生活の様子を物語ってくれる。もちろん本物の青銅器・陶磁器・漆器も大量に出土している。そのほかの副葬品として<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E7%B0%A1" title="竹簡">竹簡</a>・<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E7%B0%A1" title="木簡">木簡</a>類が見つかることがあり、漢代の貴重な一次史料となっている。 </p><p>漢代の出土物として特筆すべきものの一つに<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E7%8E%8B%E5%A0%86%E6%BC%A2%E5%A2%93" title="馬王堆漢墓">馬王堆漢墓</a>で見つかった、保存状態の良好な女性の遺体がある。彼女は長沙国の丞相を務めた利蒼の妻で、発見時には頭髪も皮膚もきちんと残っていた。しかも皮膚には弾力が残されており、指で押すと元に戻った。 </p><p>もう一つは<a href="/wiki/%E5%8A%89%E5%8B%9D" title="劉勝">劉勝</a>の墓・<a href="/wiki/%E6%BA%80%E5%9F%8E%E6%BC%A2%E5%A2%93" title="満城漢墓">満城漢墓</a>などで発見されている<a href="/w/index.php?title=%E9%87%91%E7%B8%B7%E7%8E%89%E8%A1%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="金縷玉衣 (存在しないページ)">金縷玉衣</a>である。<a href="/wiki/%E3%83%92%E3%82%B9%E3%82%A4" title="ヒスイ">玉</a>の板数千枚を金の糸で縫い上げ、これをもって遺体を蓋っている。地位によって銀縷・銅縷の3段階があり、絹糸で縫う絲縷もある。玉には腐敗から死体を守る効果があると信じられていた。『<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%91%E8%A8%98" title="西京雑記">西京雑記</a>』にはこの金縷玉衣に付いて書かれていたのだが、莫大な費用がかかる金縷玉衣は実際に見つかるまでは誇張であると思われていた<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="#cite_note-158"><span class="cite-bracket">[</span># 19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="絵画"><span id=".E7.B5.B5.E7.94.BB"></span>絵画</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=43" title="節を編集: 絵画"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973_156-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973-156"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE小杉一雄1986_157-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE小杉一雄1986-157"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>墳墓の壁には壁画が描かれていることが多く、神話や歴史故事・戦争あるいは被葬者の人生などその題材は多岐にわたる。また壁の装飾に彫刻を施している場合も多いが、立体性はほとんどなく、これは彫刻というよりも絵画の類と見るべきものである。このようなものを画像石と呼ぶ。宮殿の装飾などには非常に大規模な彫刻が施されたとの記録があるが、現存していない。 </p><p>壁画以外に特筆すべきは馬王堆漢墓より発見された『彩絵帛画』である。上部は天上世界であり右の太陽の中に<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%A9%E3%82%B9" title="カラス">日烏</a>が月の中に<a href="/wiki/%E3%83%92%E3%82%AD%E3%82%AC%E3%82%A8%E3%83%AB%E7%A7%91" title="ヒキガエル科">ヒキガエル</a>(<a href="/wiki/%E7%BE%BF" title="羿">羿</a>の妻の<a href="/wiki/%E5%AB%A6%E5%A8%A5" title="嫦娥">嫦娥</a>が変化した姿)がいる。太陽と月の間には<a href="/wiki/%E5%A5%B3%E5%AA%A7" title="女媧">女媧</a>がいる。中央部は現世であり被葬者の利蒼の妻が次女を引き連れている。下部は地底世界であり大地を支える巨人や亀などが描かれている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="陶磁器"><span id=".E9.99.B6.E7.A3.81.E5.99.A8"></span>陶磁器</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=44" title="節を編集: 陶磁器"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE矢部良明1992_159-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE矢部良明1992-159"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>漢代の陶磁器は広く釉薬が用いられるようになり、陶磁器の歴史において契機となった時期である。 </p><p>戦国では灰釉が主流で<a href="/wiki/%E9%87%89%E8%96%AC" title="釉薬">鉛釉</a>もあったが、出土例は少ない。それが漢代になると急速に普及し、緑釉(<a href="/wiki/%E9%85%B8%E5%8C%96%E9%8A%85" class="mw-disambig" title="酸化銅">酸化銅</a>)が盛んに使われ(ギャラリーの酒器が緑釉)三足の様式と共に流行し、その他に褐釉(<a href="/wiki/%E9%85%B8%E5%8C%96%E9%89%84" title="酸化鉄">酸化鉄</a>)や黄釉・青磁が広く作られた。緑釉と褐釉は低温度(800度ほど)で焼かれ、緑釉陶の主な用途は<a href="/wiki/%E6%8A%95%E5%A3%BA" title="投壺">投壺</a>と呼ばれる遊戯用や祭器であった。黄釉陶は主として酒樽に用いられた、青磁は高温(1300度ほど)で焼かれ、主に瓶や保存容器などに使われた。その他、醤油や酢・油などの調味料の保存や水瓶・匙や皿など様々な食器・酒坏に陶磁器が用いられた。 </p><p>上流層は日常的な食器として青磁や黄釉陶を、祭祀用に緑釉陶などを使い、下流層は灰釉の陶器を主に使っていたようである。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="服飾"><span id=".E6.9C.8D.E9.A3.BE"></span>服飾</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=45" title="節を編集: 服飾"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE華梅2006_160-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE華梅2006-160"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg/220px-Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg" decoding="async" width="220" height="548" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg/330px-Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg/440px-Mawangdui_silk_banner_from_tomb_no1.jpg 2x" data-file-width="903" data-file-height="2250" /></a><figcaption>湖南省長沙の<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E7%8E%8B%E5%A0%86%E6%BC%A2%E5%A2%93" title="馬王堆漢墓">馬王堆漢墓</a>より出土された絹の旗。長沙王国の高官、利蒼侯爵の妻辛追の棺に掛けられていた。<sup id="cite_ref-英語版参照_155-1" class="reference"><a href="#cite_note-英語版参照-155"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E6%BC%A2%E6%9C%8D" title="漢服">漢服</a>・<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E6%9C%8D%E9%A3%BE" class="extiw" title="zh:中國服飾">ZH:中國服飾</a>なども参照。 </p><p>漢代において周代より続く<a href="/wiki/%E6%B7%B1%E8%A1%A3" title="深衣">深衣</a>は男性はあまり着なくなった。深衣とは<a href="/wiki/%E5%8D%81%E4%BA%8C%E5%8D%98" title="十二単">十二単</a>のように袍という衣を何枚も重ねて着るものである。しかし活動的な漢帝国にはこれは似合わず、重ね着せずに袍が1枚・下着が1枚というのが一般的になった。 </p><p>身分の高い男性は「長袍」と呼ばれる膝くらいまである上着と「褲」という袴と「禅」という下着(上下が繋がっている)を着る。長袍はすその形で曲裾と直裾に分かれる。元は曲裾が正式な礼服であり、直裾は公式の場では着てはいけなかった。しかし次第に曲裾は廃れていき、直裾が主流となった。禅は外にいるときは下着であるが、家にいるときは禅のみで過ごすこともあったらしい。また、『礼記』には、「禅を絅(麻布で作った上着)と為し」と記され、上に羽織る衣だと解釈されている。全体的に布を多く使っており、ゆったりとあまりきつくは締め付けないように作られている。そして大事なのが冠である。冠には非常に細かい形式があり、その形によって役職や地位などが分かるように位の高い者の冕冠、宦官の長冠、武官の武冠、裁判官の法冠、文官の梁冠と区別されている。足に履くものは、<a href="/wiki/%E7%A5%AD%E7%A5%80" class="mw-redirect" title="祭祀">祭祀</a>の際に履く「舃」・出仕する際に履く「履」・家で履く「屨」・外出の際に履く「屐」がある。舃や履など大事なものは絹、屨は<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%82%BA" title="クズ">葛</a>や<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B5" title="アサ">麻</a>で編まれた。屐は木で作られており、歯が2枚ある<a href="/wiki/%E4%B8%8B%E9%A7%84" title="下駄">下駄</a>のような形をしている。また佩綬(腰に下げる飾り紐)が重んじられ、玉や真珠で飾られた。恋愛の告白には佩綬を送ることがよく行われていたようである。 </p><p>労働者たちは労働しやすいように短い袍と長い褲を着て、労働の時には足のすそを上に巻き上げる。<a href="/wiki/%E5%A3%AB%E5%A4%A7%E5%A4%AB" title="士大夫">士大夫</a>は冠であるが、庶民の男性は頭巾を被る(士大夫も私生活では頭巾を被る)。靴は履かず素足が基本である。 </p><p>一方、女性は前代から変わらず深衣が一般的であった。上下一体型の袿衣・禅衣と腰までの長さの「襦」・スカートである「裙」を組み合わせる場合とがある。髪形には非常に趣向が凝らされ、その髪飾りも鼈甲や玉や金などを使われた美しいものであった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ギャラリー"><span id=".E3.82.AE.E3.83.A3.E3.83.A9.E3.83.AA.E3.83.BC"></span>ギャラリー</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=46" title="節を編集: ギャラリー"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>コモンズの<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Art_of_the_Han_Dynasty" class="extiw" title="commons:Category:Art of the Han Dynasty">漢代の美術</a>のカテゴリも参照。 </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG" class="mw-file-description" title="絲鏤玉衣"><img alt="絲鏤玉衣" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG/120px-Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG/180px-Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG/240px-Si_l%C3%BC_yu_yi.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="1728" /></a></span></div> <div class="gallerytext">絲鏤玉衣</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg" class="mw-file-description" title="三足のランプ・青銅製"><img alt="三足のランプ・青銅製" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg/120px-Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg" decoding="async" width="120" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg/180px-Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg/240px-Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp.jpg 2x" data-file-width="1815" data-file-height="1530" /></a></span></div> <div class="gallerytext">三足のランプ・青銅製</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg" class="mw-file-description" title="ランプ・鍍金"><img alt="ランプ・鍍金" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg/120px-Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg" decoding="async" width="120" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg/180px-Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg/240px-Western_Han_Dynasty_Bronze_Lamp3.jpg 2x" data-file-width="1485" data-file-height="1239" /></a></span></div> <div class="gallerytext">ランプ・鍍金</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:ChangXingongdeng.jpg" class="mw-file-description" title="長信宮燈[# 20]"><img alt="長信宮燈[# 20]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/ChangXingongdeng.jpg/94px-ChangXingongdeng.jpg" decoding="async" width="94" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/ChangXingongdeng.jpg/141px-ChangXingongdeng.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/ChangXingongdeng.jpg/189px-ChangXingongdeng.jpg 2x" data-file-width="1120" data-file-height="1424" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%95%B7%E4%BF%A1%E5%AE%AE%E7%87%88" class="extiw" title="zh:長信宮燈">長信宮燈</a><sup id="cite_ref-161" class="reference"><a href="#cite_note-161"><span class="cite-bracket">[</span># 20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:FFM-Duftrauchbrenner.JPG" class="mw-file-description" title="香炉を模した明器。陶製。"><img alt="香炉を模した明器。陶製。" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/FFM-Duftrauchbrenner.JPG/97px-FFM-Duftrauchbrenner.JPG" decoding="async" width="97" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/FFM-Duftrauchbrenner.JPG/146px-FFM-Duftrauchbrenner.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/FFM-Duftrauchbrenner.JPG/195px-FFM-Duftrauchbrenner.JPG 2x" data-file-width="2111" data-file-height="2597" /></a></span></div> <div class="gallerytext">香炉を模した明器。陶製。</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Dame_Han_Guimet_2910.jpg" class="mw-file-description" title="女性俑"><img alt="女性俑" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Dame_Han_Guimet_2910.jpg/90px-Dame_Han_Guimet_2910.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Dame_Han_Guimet_2910.jpg/135px-Dame_Han_Guimet_2910.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Dame_Han_Guimet_2910.jpg/180px-Dame_Han_Guimet_2910.jpg 2x" data-file-width="1488" data-file-height="1984" /></a></span></div> <div class="gallerytext">女性俑</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Servante_Han_Guimet_2910.jpg" class="mw-file-description" title="女性俑"><img alt="女性俑" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Servante_Han_Guimet_2910.jpg/79px-Servante_Han_Guimet_2910.jpg" decoding="async" width="79" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Servante_Han_Guimet_2910.jpg/118px-Servante_Han_Guimet_2910.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Servante_Han_Guimet_2910.jpg/158px-Servante_Han_Guimet_2910.jpg 2x" data-file-width="1493" data-file-height="2268" /></a></span></div> <div class="gallerytext">女性俑</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG" class="mw-file-description" title="酒器"><img alt="酒器" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG/100px-FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG" decoding="async" width="100" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG/149px-FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG/199px-FFM-HanWeingef%C3%A4%C3%9F.JPG 2x" data-file-width="1988" data-file-height="2394" /></a></span></div> <div class="gallerytext">酒器</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Han_Bronze_Mirror.JPG" class="mw-file-description" title="銅鏡[# 21]"><img alt="銅鏡[# 21]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Han_Bronze_Mirror.JPG/120px-Han_Bronze_Mirror.JPG" decoding="async" width="120" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Han_Bronze_Mirror.JPG/180px-Han_Bronze_Mirror.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Han_Bronze_Mirror.JPG/240px-Han_Bronze_Mirror.JPG 2x" data-file-width="496" data-file-height="343" /></a></span></div> <div class="gallerytext">銅鏡<sup id="cite_ref-162" class="reference"><a href="#cite_note-162"><span class="cite-bracket">[</span># 21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:NuwaFuxi1.JPG" class="mw-file-description" title="伏羲と女媧"><img alt="伏羲と女媧" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/NuwaFuxi1.JPG/120px-NuwaFuxi1.JPG" decoding="async" width="120" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/NuwaFuxi1.JPG/180px-NuwaFuxi1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/NuwaFuxi1.JPG/240px-NuwaFuxi1.JPG 2x" data-file-width="300" data-file-height="290" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E4%BC%8F%E7%BE%B2" title="伏羲">伏羲</a>と<a href="/wiki/%E5%A5%B3%E5%AA%A7" title="女媧">女媧</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Jingkeciqinwang.png" class="mw-file-description" title="始皇帝を襲う荊軻[# 22]"><img alt="始皇帝を襲う荊軻[# 22]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Jingkeciqinwang.png/120px-Jingkeciqinwang.png" decoding="async" width="120" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Jingkeciqinwang.png/180px-Jingkeciqinwang.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Jingkeciqinwang.png/240px-Jingkeciqinwang.png 2x" data-file-width="560" data-file-height="318" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E5%A7%8B%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="始皇帝">始皇帝</a>を襲う<a href="/wiki/%E8%8D%8A%E8%BB%BB" title="荊軻">荊軻</a><sup id="cite_ref-163" class="reference"><a href="#cite_note-163"><span class="cite-bracket">[</span># 22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="国際関係"><span id=".E5.9B.BD.E9.9A.9B.E9.96.A2.E4.BF.82"></span>国際関係</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=47" title="節を編集: 国際関係"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><sup id="cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-12" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTE沢田勲2005_164-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE沢田勲2005-164"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 高祖時代に<a href="/wiki/%E5%8D%97%E8%B6%8A%E5%9B%BD" title="南越国">南越国</a>・<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E6%B0%8F%E6%9C%9D%E9%AE%AE" title="衛氏朝鮮">衛氏朝鮮</a>の君主をそれぞれ皇帝に属する王として<a href="/wiki/%E5%86%8A%E5%B0%81" title="冊封">冊封</a>した。これがいわゆる冊封体制の始まりとされている。皇帝に直接仕える臣下を内臣と呼ぶのに対して、南越や朝鮮の君主たちを外臣と呼び、その国を外藩と呼ぶ。 </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Sakuhoutaisei_W_Han.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Sakuhoutaisei_W_Han.png/360px-Sakuhoutaisei_W_Han.png" decoding="async" width="360" height="288" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Sakuhoutaisei_W_Han.png 1.5x" data-file-width="500" data-file-height="400" /></a><figcaption>武帝時代初期の漢の国際関係</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="北方"><span id=".E5.8C.97.E6.96.B9"></span>北方</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=48" title="節を編集: 北方"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>楚漢戦争期、<a href="/wiki/%E5%8C%88%E5%A5%B4" title="匈奴">匈奴</a>では<a href="/wiki/%E5%86%92%E9%A0%93%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="冒頓単于">冒頓単于</a>が立ち、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E8%83%A1" title="東胡">東胡</a>を滅亡させ、<a href="/wiki/%E6%9C%88%E6%B0%8F" title="月氏">月氏</a>を西に追いやり、<a href="/wiki/%E7%83%8F%E5%AD%AB" title="烏孫">烏孫</a>などを支配下に置いて<a href="/wiki/%E5%8C%97%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A2" title="北アジア">北アジア</a>に覇を唱えた。更に<a href="/wiki/%E9%9F%93%E7%8E%8B%E4%BF%A1" title="韓王信">韓王信</a>が封じられていた<a href="/wiki/%E4%BB%A3" class="mw-disambig" title="代">代</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E6%9B%96%E6%98%A7%E3%81%95%E5%9B%9E%E9%81%BF#曖昧さ回避ページへのリンクは極力避ける" title="Wikipedia:曖昧さ回避"><span title="このリンクには曖昧さ回避が必要です。(2023年3月)">要曖昧さ回避</span></a></i>]</sup>に大軍を持って侵入した。韓王信は匈奴に寝返ったため、高祖は自ら<a href="/wiki/%E8%A6%AA%E5%BE%81" title="親征">親征</a>するが冒頓の策に嵌り、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%90%8C%E5%B8%82" title="大同市">平城</a>にて7日間にわたって包囲され、命からがら帰還した。 </p><p>この時に結ばれた盟約が「漢と匈奴は兄弟<sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="#cite_note-165"><span class="cite-bracket">[</span># 23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>となる」「漢の<a href="/wiki/%E5%85%AC%E4%B8%BB" title="公主">公主</a>を匈奴の<a href="/w/index.php?title=%E9%96%BC%E6%B0%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="閼氏 (存在しないページ)">閼氏</a>(皇后)とする」「漢から毎年贈り物を匈奴に贈る。」と匈奴側に有利なものであった。 </p><p>その後、呂后時代に冒頓から呂后に対して無礼な親書が送られた際に匈奴攻撃が計画されたが、沙汰止みとなった。文帝時代には<a href="/wiki/%E8%80%81%E4%B8%8A%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="老上単于">老上単于</a>・<a href="/wiki/%E8%BB%8D%E8%87%A3%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="軍臣単于">軍臣単于</a>らにより何度か侵攻があり、そのたびに和平を結び直された。 </p><p>武帝は、<a href="/wiki/%E5%BC%B5%E9%A8%AB" title="張騫">張騫</a>の西方への派遣を行うなど匈奴攻撃の準備を整え、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D134%E5%B9%B4" title="紀元前134年">紀元前134年</a>に馬邑<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="#cite_note-166"><span class="cite-bracket">[</span># 24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の土豪の<a href="/wiki/%E8%81%B6%E5%A3%B1" title="聶壱">聶壱</a>という者が考えた策謀を採用し、対匈奴戦争を開始した。聶壱の策は軍臣単于に対して偽りの手紙を送り、軍臣を誘き出して討つものである。この作戦は察知されて失敗に終わり、聶壱は誅殺された。これ以後、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D119%E5%B9%B4" title="紀元前119年">紀元前119年</a>まで計8回の遠征が行われる。 </p><p>1回(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D129%E5%B9%B4" title="紀元前129年">紀元前129年</a>)から6回(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D123%E5%B9%B4" title="紀元前123年">紀元前123年</a>)までの主役となったのが<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E9%9D%92" title="衛青">衛青</a>である。第1回の遠征において衛青・<a href="/wiki/%E6%9D%8E%E5%BA%83" title="李広">李広</a>など4人の将軍がそれぞれ1万騎を率いて各方面から匈奴に攻め込んだが他の将軍は全て破れ、衛青のみが匈奴の首級数百を得た。これを皮切りに第3回(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D127%E5%B9%B4" title="紀元前127年">紀元前127年</a>)ではオルドスを再び奪い、第4回(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D124%E5%B9%B4" title="紀元前124年">紀元前124年</a>)では匈奴の<a href="/wiki/%E5%8F%B3%E8%B3%A2%E7%8E%8B" title="右賢王">右賢王</a>(匈奴の右翼・西側の長)を敗走させ、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B0%86%E8%BB%8D" title="大将軍">大将軍</a>に登った。 </p><p>7回(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D121%E5%B9%B4" title="紀元前121年">紀元前121年</a>)の遠征は衛青の甥・<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%8E%BB%E7%97%85" title="霍去病">霍去病</a>が主役になった。第7回では春・夏の二回遠征を行い、匈奴の渾邪王は数万の捕虜と共に漢に投降した。更に続く第8回(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D119%E5%B9%B4" title="紀元前119年">紀元前119年</a>)では衛青は<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E7%A8%9A%E6%96%9C%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="伊稚斜単于">伊稚斜単于</a>の軍を大破し、霍去病も匈奴の王・兵士数万を捕虜とする大戦果を挙げ、2人共に<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E9%A6%AC" title="大司馬">大司馬</a>とされた。 </p><p>この結果、匈奴は本拠をゴビ砂漠の北へと移さざるを得なくなり、漢は新領土に武威・酒泉・<a href="/wiki/%E6%95%A6%E7%85%8C%E5%B8%82" title="敦煌市">敦煌</a>・張掖の河西四郡を設置した。以後、匈奴は二十年近く姿を現さなかったが、漢が<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9F%9F" title="西域">西域</a>に勢力を伸ばすと再び匈奴は漢と敵対する。 </p><p>武帝は<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D103%E5%B9%B4" title="紀元前103年">紀元前103年</a>から再び軍事行動を再開。<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D90%E5%B9%B4" title="紀元前90年">紀元前90年</a>に至るまで<a href="/wiki/%E6%9D%8E%E5%BA%83%E5%88%A9" title="李広利">李広利</a>将軍を主として数度の遠征が行われ、小さな戦果と多くの損失を招いた。<a href="/wiki/%E6%9D%8E%E9%99%B5" title="李陵">李陵</a>は奮戦しながら罪に落とされ、<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%A6%AC%E9%81%B7" title="司馬遷">司馬遷</a>も<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%88%91" title="宮刑">宮刑</a>に処された。最終的に李広利は匈奴に降伏し、武帝は「輪台の詔」を出して遠征により民衆が苦しんだことを自ら批判した。 </p><p>一連の戦争により漢・匈奴共に疲弊したが、宣帝に至り西域諸国は漢に服属、<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9F%9F%E9%83%BD%E8%AD%B7" title="西域都護">西域都護</a>が設置された。 </p><p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D58%E5%B9%B4" title="紀元前58年">紀元前58年</a>、匈奴では<a href="/wiki/%E5%91%BC%E9%9F%93%E9%82%AA%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="呼韓邪単于">呼韓邪単于</a>が立つが、呼韓邪の兄も自立して<a href="/wiki/%E9%83%85%E6%94%AF%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="郅支単于">郅支単于</a>となり、東西に分裂した。呼韓邪は<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D51%E5%B9%B4" title="紀元前51年">紀元前51年</a>に自ら漢へ入朝し、宣帝は呼韓邪に「匈奴単于璽」を授けて呼韓邪を漢の外臣とする。更に元帝の<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D36%E5%B9%B4" title="紀元前36年">紀元前36年</a>には烏孫を攻撃した郅支単于を攻め、討ち取って首を長安に晒した。以後、前漢の終わりまで北方は安定した時期を迎えた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="西域"><span id=".E8.A5.BF.E5.9F.9F"></span>西域</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=49" title="節を編集: 西域"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png/350px-%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png" decoding="async" width="350" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png/525px-%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png/700px-%E5%8C%88%E5%A5%B4%E5%B8%9D%E5%9B%BD.png 2x" data-file-width="2549" data-file-height="1700" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D2%E4%B8%96%E7%B4%80" title="紀元前2世紀">紀元前2世紀</a>頃の前漢と周辺</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D139%E5%B9%B4" title="紀元前139年">紀元前139年</a>、武帝は<a href="/wiki/%E5%BC%B5%E9%A8%AB" title="張騫">張騫</a>を<a href="/wiki/%E3%82%BD%E3%82%B0%E3%83%89" class="mw-redirect" title="ソグド">ソグド</a>地方の<a href="/wiki/%E6%9C%88%E6%B0%8F" title="月氏">大月氏</a>へ送り匈奴の挟撃策を説くが受け容れられなかった。帰還した張騫により、西域の情勢が伝えられた。 </p><p>張騫以後は大宛(<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%82%AC%E3%83%8A" title="フェルガナ">フェルガナ</a>)・大月氏・安息(<a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%AB%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%A2" title="パルティア">パルティア</a>)などの西域諸国との交易が始まり、西方から<a href="/wiki/%E3%83%96%E3%83%89%E3%82%A6" title="ブドウ">ブドウ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%B6%E3%82%AF%E3%83%AD" title="ザクロ">ザクロ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%9E%E3%82%B4%E3%83%A4%E3%82%B7" title="ウマゴヤシ">ウマゴヤシ</a>などが輸入されて、漢からは<a href="/wiki/%E7%B5%B9%E7%B9%94%E7%89%A9" title="絹織物">絹織物</a>が輸出された。交易にはいわゆる<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%89" title="シルクロード">シルクロード</a>が利用された。 </p><p>武帝は西域諸国の中でも匈奴に属していた<a href="/wiki/%E6%A5%BC%E8%98%AD" title="楼蘭">楼蘭</a>・姑師を服属させるために<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D108%E5%B9%B4" title="紀元前108年">紀元前108年</a>に遠征軍を出し、その後も2回に渡って姑師へ遠征している。また大宛の汗血馬(血の汗を流すと言われ、駿馬とされる)を得るために<a href="/wiki/%E6%9D%8E%E5%BA%83%E5%88%A9" title="李広利">李広利</a>将軍を遠征させ、苦戦の末に大宛を服属させた。 </p><p><a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9F%9F%E9%83%BD%E8%AD%B7" title="西域都護">西域都護</a>を創設する頃には、ほぼ西域の平定事業は完成した。その後は前漢の最後まで安定期が続くが、<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E8%8E%BD" title="王莽">王莽</a>の異民族を侮蔑する政策のため西域は漢の支配から離れた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ベトナム・南西部"><span id=".E3.83.99.E3.83.88.E3.83.8A.E3.83.A0.E3.83.BB.E5.8D.97.E8.A5.BF.E9.83.A8"></span>ベトナム・南西部</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=50" title="節を編集: ベトナム・南西部"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E5%A7%8B%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="始皇帝">始皇帝</a>は<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0" title="ベトナム">ベトナム</a>に遠征軍を送ってここを直轄領としたが、秦滅亡後にはこの地に漢人<a href="/wiki/%E8%B6%99%E4%BD%97" title="趙佗">趙佗</a>が自立して南越国を建てた。劉邦の時代には南越王に<a href="/wiki/%E5%86%8A%E5%B0%81" title="冊封">冊封</a>して懐柔した。 </p><p>武帝は<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D111%E5%B9%B4" title="紀元前111年">紀元前111年</a>に南越の内紛に乗じて遠征軍を送り、南越を滅ぼして直轄領とした。これ以降<a href="/wiki/10%E4%B8%96%E7%B4%80" title="10世紀">10世紀</a>の呉朝成立までの長い期間、ベトナムは中国の支配下におかれることになる。 </p><p>南西部には<a href="/wiki/%E5%A4%9C%E9%83%8E%E8%87%AA%E5%A4%A7" class="mw-redirect" title="夜郎自大">夜郎自大</a>の言葉で有名な<a href="/wiki/%E5%A4%9C%E9%83%8E" title="夜郎">夜郎</a>(<a href="/wiki/%E8%B2%B4%E5%B7%9E%E7%9C%81" title="貴州省">貴州省</a>)や<span lang="zh"><a href="/wiki/%E6%BB%87" title="滇">滇</a></span>(てん、<span lang="zh">滇</span>の字はさんずいに真、<a href="/wiki/%E9%9B%B2%E5%8D%97%E7%9C%81" title="雲南省">雲南省</a>)などを初めとした群小国が多数あり、この地の民族に漢の官吏が殺されたことを契機としてこの地方の民族を解体して直轄支配に置いた。しかし夜郎と滇には王号を与えて外藩とした。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="朝鮮"><span id=".E6.9C.9D.E9.AE.AE"></span>朝鮮</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=51" title="節を編集: 朝鮮"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Map_of_The_east_barbarian_0.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Map_of_The_east_barbarian_0.png/350px-Map_of_The_east_barbarian_0.png" decoding="async" width="350" height="304" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Map_of_The_east_barbarian_0.png/525px-Map_of_The_east_barbarian_0.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Map_of_The_east_barbarian_0.png/700px-Map_of_The_east_barbarian_0.png 2x" data-file-width="1077" data-file-height="936" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E4%B8%96%E7%B4%80" title="紀元前1世紀">紀元前1世紀</a>頃の前漢と<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E5%9B%9B%E9%83%A1" title="漢四郡">漢四郡</a>の位置</figcaption></figure> <p>朝鮮に関しては前述した通りに衛氏朝鮮を滅ぼして、<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D108%E5%B9%B4" title="紀元前108年">紀元前108年</a>に朝鮮半島北部に<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E5%9B%9B%E9%83%A1" title="漢四郡">漢四郡</a>を置いた。 </p> <ul><li><a href="/wiki/%E6%A5%BD%E6%B5%AA%E9%83%A1" title="楽浪郡">楽浪郡</a>(現在の<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%A3%8C%E7%9B%B4%E8%BD%84%E5%B8%82" class="mw-redirect" title="平壌直轄市">平壌</a>付近→<a href="/wiki/313%E5%B9%B4" title="313年">313年</a>に<a href="/wiki/%E9%AB%98%E5%8F%A5%E9%BA%97" title="高句麗">高句麗</a>に滅ぼされる。)</li> <li><a href="/wiki/%E7%8E%84%E8%8F%9F%E9%83%A1" title="玄菟郡">玄菟郡</a>(現在の<a href="/wiki/%E5%92%B8%E9%8F%A1%E5%8D%97%E9%81%93" title="咸鏡南道">咸鏡南道</a>咸興→<a href="/wiki/%E9%81%BC%E6%9D%B1%E5%8D%8A%E5%B3%B6" title="遼東半島">遼東半島</a>→<a href="/wiki/%E6%92%AB%E9%A0%86" class="mw-redirect" title="撫順">撫順</a>→<a href="/wiki/315%E5%B9%B4" title="315年">315年</a>に高句麗に滅ぼされる。)</li> <li><a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%95%AA%E9%83%A1" title="真番郡">真番郡</a>(楽浪郡の南。正確な位置は不明。→<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D82%E5%B9%B4" title="紀元前82年">紀元前82年</a>に廃止)</li> <li><a href="/wiki/%E8%87%A8%E5%B1%AF%E9%83%A1" title="臨屯郡">臨屯郡</a>(咸鏡南道の南部から<a href="/wiki/%E6%B1%9F%E5%8E%9F%E9%81%93_(%E5%8D%97)" class="mw-redirect" title="江原道 (南)">江原道</a>にかけて→<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D82%E5%B9%B4" title="紀元前82年">紀元前82年</a>に廃止)</li></ul> <p>漢四郡は高句麗の興起するにつれて保持することが難しくなり、玄菟郡が高句麗に滅ぼされたのを最後に400年間に及ぶ中国による朝鮮半島北部の直轄支配は終わる。朝鮮半島南部にはこの時代は100国近くの部族国家があり、<a href="/wiki/%E4%B8%89%E9%9F%93" title="三韓">三韓</a>(<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E9%9F%93" title="馬韓">馬韓</a>、<a href="/wiki/%E8%BE%B0%E9%9F%93" title="辰韓">辰韓</a>、<a href="/wiki/%E5%BC%81%E9%9F%93" title="弁韓">弁韓</a>)といわれる部族国家連合が存在していた。 </p><p><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%88%97%E5%B3%B6" title="日本列島">日本列島</a>にも数百の部族国家があり、前代に引き続いて中国との交流により様々な技術文化が日本にもたらされた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="前漢の皇帝"><span id=".E5.89.8D.E6.BC.A2.E3.81.AE.E7.9A.87.E5.B8.9D"></span>前漢の皇帝</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=52" title="節を編集: 前漢の皇帝"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E5%89%8D%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E7%B3%BB%E5%9B%B3.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/%E5%89%8D%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E7%B3%BB%E5%9B%B3.PNG/300px-%E5%89%8D%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E7%B3%BB%E5%9B%B3.PNG" decoding="async" width="300" height="686" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/15/%E5%89%8D%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E7%B3%BB%E5%9B%B3.PNG 1.5x" data-file-width="350" data-file-height="800" /></a><figcaption>系図</figcaption></figure> <table class="wikitable" style="text-align:center"> <tbody><tr> <th></th> <th><a href="/wiki/%E5%BB%9F%E5%8F%B7" title="廟号">廟号</a></th> <th><a href="/wiki/%E8%AB%A1%E5%8F%B7" class="mw-redirect" title="諡号">諡号</a></th> <th>姓名</th> <th>在位 </th></tr> <tr> <th>1 </th> <td>太祖 </td> <td>髙皇帝 </td> <th><a href="/wiki/%E5%8A%89%E9%82%A6" title="劉邦">劉邦</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D206%E5%B9%B4" title="紀元前206年">前206</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D195%E5%B9%B4" title="紀元前195年">前195年</a> </td></tr> <tr> <th>2 </th> <td> </td> <td>恵帝 </td> <th><a href="/wiki/%E6%81%B5%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="恵帝 (漢)">劉盈</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D195%E5%B9%B4" title="紀元前195年">前195</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D188%E5%B9%B4" title="紀元前188年">前188年</a> </td></tr> <tr> <th>3 </th> <td> </td> <td rowspan="2">少帝 </td> <th><a href="/wiki/%E5%89%8D%E5%B0%91%E5%B8%9D_(%E5%89%8D%E6%BC%A2)" title="前少帝 (前漢)">劉某</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D188%E5%B9%B4" title="紀元前188年">前188</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D184%E5%B9%B4" title="紀元前184年">前184年</a> </td></tr> <tr> <th>4 </th> <td> </td> <th><a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%B8%9D%E5%BC%98" title="少帝弘">劉弘</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D184%E5%B9%B4" title="紀元前184年">前184</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D180%E5%B9%B4" title="紀元前180年">前180年</a> </td></tr> <tr> <th>5 </th> <td>太宗 </td> <td>文帝 </td> <th><a href="/wiki/%E6%96%87%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="文帝 (漢)">劉恒</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D180%E5%B9%B4" title="紀元前180年">前180</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D157%E5%B9%B4" title="紀元前157年">前157年</a> </td></tr> <tr> <th>6 </th> <td> </td> <td>景帝 </td> <th><a href="/wiki/%E6%99%AF%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="景帝 (漢)">劉啓</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D157%E5%B9%B4" title="紀元前157年">前157</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D141%E5%B9%B4" title="紀元前141年">前141年</a> </td></tr> <tr> <th>7 </th> <td>世宗 </td> <td>武帝 </td> <th><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="武帝 (漢)">劉徹</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D141%E5%B9%B4" title="紀元前141年">前141</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D87%E5%B9%B4" title="紀元前87年">前87年</a> </td></tr> <tr> <th>8 </th> <td> </td> <td>昭帝 </td> <th><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="昭帝 (漢)">劉弗陵</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D87%E5%B9%B4" title="紀元前87年">前87</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D74%E5%B9%B4" title="紀元前74年">前74年</a> </td></tr> <tr> <th>9 </th> <td> </td> <td> </td> <th><a href="/wiki/%E5%8A%89%E8%B3%80" title="劉賀">劉賀</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D74%E5%B9%B4" title="紀元前74年">前74年</a> </td></tr> <tr> <th>10 </th> <td>中宗 </td> <td>宣帝 </td> <th><a href="/wiki/%E5%AE%A3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="宣帝 (漢)">劉詢</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D74%E5%B9%B4" title="紀元前74年">前74</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D48%E5%B9%B4" title="紀元前48年">前48年</a> </td></tr> <tr> <th>11 </th> <td>高宗 </td> <td>元帝 </td> <th><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="元帝 (漢)">劉奭</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D48%E5%B9%B4" title="紀元前48年">前48</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D33%E5%B9%B4" title="紀元前33年">前33年</a> </td></tr> <tr> <th>12 </th> <td>統宗 </td> <td>成帝 </td> <th><a href="/wiki/%E6%88%90%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="成帝 (漢)">劉驁</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D33%E5%B9%B4" title="紀元前33年">前33</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D7%E5%B9%B4" title="紀元前7年">前7年</a> </td></tr> <tr> <th>13 </th> <td> </td> <td>哀帝 </td> <th><a href="/wiki/%E5%93%80%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="哀帝 (漢)">劉欣</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D7%E5%B9%B4" title="紀元前7年">前7</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">前1年</a> </td></tr> <tr> <th>14 </th> <td> </td> <td>平帝 </td> <th><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="平帝 (漢)">劉衎</a> </th> <td><a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">前1</a> - <a href="/wiki/5%E5%B9%B4" title="5年">後5年</a> </td></tr> <tr> <th>(15) </th> <td> </td> <td> </td> <th><a href="/wiki/%E5%AD%BA%E5%AD%90%E5%AC%B0" title="孺子嬰">劉嬰</a> </th> <td><a href="/wiki/5%E5%B9%B4" title="5年">後5</a> - <a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">後8年</a> </td></tr> </tbody></table> <ul><li>高祖の本来の<a href="/wiki/%E5%BB%9F%E5%8F%B7" title="廟号">廟号</a>・<a href="/wiki/%E8%AB%A1%E5%8F%B7" class="mw-redirect" title="諡号">諡号</a>は「太祖高皇帝」であるが、通常は「高祖」と呼ばれる。また後漢を含め、大半の皇帝の諡号は頭に「孝」が付く(例:文帝の諡号は「孝文皇帝」)が、日本ではほとんどの場合省略して呼ばれる。</li> <li>第3代の少帝は諱が伝わっていない。「恭」とするのは誤写に由来する可能性が指摘されている。</li> <li>劉嬰は実際には即位しておらず、皇太子のまま<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E8%8E%BD" title="王莽">王莽</a>に禅譲した。</li> <li>第9代の劉賀は即位期間が27日と短いため、右の系図のように歴代皇帝に数えられないこともある。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="前漢の元号"><span id=".E5.89.8D.E6.BC.A2.E3.81.AE.E5.85.83.E5.8F.B7"></span>前漢の元号</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=53" title="節を編集: 前漢の元号"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol><li><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%85%83_(%E6%BC%A2)" title="建元 (漢)">建元</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D140%E5%B9%B4" title="紀元前140年">紀元前140年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D135%E5%B9%B4" title="紀元前135年">紀元前135年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%85%89_(%E6%BC%A2)" title="元光 (漢)">元光</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D134%E5%B9%B4" title="紀元前134年">紀元前134年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D129%E5%B9%B4" title="紀元前129年">紀元前129年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E6%9C%94" title="元朔">元朔</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D128%E5%B9%B4" title="紀元前128年">紀元前128年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D123%E5%B9%B4" title="紀元前123年">紀元前123年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E7%8B%A9" title="元狩">元狩</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D122%E5%B9%B4" title="紀元前122年">紀元前122年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D117%E5%B9%B4" title="紀元前117年">紀元前117年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E9%BC%8E" title="元鼎">元鼎</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D116%E5%B9%B4" title="紀元前116年">紀元前116年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D111%E5%B9%B4" title="紀元前111年">紀元前111年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B0%81_(%E6%BC%A2)" title="元封 (漢)">元封</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D110%E5%B9%B4" title="紀元前110年">紀元前110年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D105%E5%B9%B4" title="紀元前105年">紀元前105年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%88%9D_(%E6%BC%A2)" title="太初 (漢)">太初</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D104%E5%B9%B4" title="紀元前104年">紀元前104年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D101%E5%B9%B4" title="紀元前101年">紀元前101年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%BC%A2_(%E6%BC%A2)" title="天漢 (漢)">天漢</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D100%E5%B9%B4" title="紀元前100年">紀元前100年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D97%E5%B9%B4" title="紀元前97年">紀元前97年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%A7%8B_(%E6%BC%A2)" title="太始 (漢)">太始</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D96%E5%B9%B4" title="紀元前96年">紀元前96年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D93%E5%B9%B4" title="紀元前93年">紀元前93年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%BE%81%E5%92%8C" title="征和">征和</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D92%E5%B9%B4" title="紀元前92年">紀元前92年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D89%E5%B9%B4" title="紀元前89年">紀元前89年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%85%83" title="後元">後元</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D88%E5%B9%B4" title="紀元前88年">紀元前88年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D87%E5%B9%B4" title="紀元前87年">紀元前87年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%A7%8B%E5%85%83_(%E6%BC%A2)" title="始元 (漢)">始元</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D86%E5%B9%B4" title="紀元前86年">紀元前86年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D81%E5%B9%B4" title="紀元前81年">紀元前81年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E9%B3%B3" title="元鳳">元鳳</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D80%E5%B9%B4" title="紀元前80年">紀元前80年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D75%E5%B9%B4" title="紀元前75年">紀元前75年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B9%B3" title="元平">元平</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D74%E5%B9%B4" title="紀元前74年">紀元前74年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%AC%E5%A7%8B" title="本始">本始</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D73%E5%B9%B4" title="紀元前73年">紀元前73年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D70%E5%B9%B4" title="紀元前70年">紀元前70年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%9C%B0%E7%AF%80" title="地節">地節</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D69%E5%B9%B4" title="紀元前69年">紀元前69年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D66%E5%B9%B4" title="紀元前66年">紀元前66年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%BA%B7_(%E6%BC%A2)" title="元康 (漢)">元康</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D65%E5%B9%B4" title="紀元前65年">紀元前65年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D62%E5%B9%B4" title="紀元前62年">紀元前62年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E7%A5%9E%E7%88%B5" title="神爵">神爵</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D61%E5%B9%B4" title="紀元前61年">紀元前61年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D58%E5%B9%B4" title="紀元前58年">紀元前58年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%94%E9%B3%B3_(%E6%BC%A2)" title="五鳳 (漢)">五鳳</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D57%E5%B9%B4" title="紀元前57年">紀元前57年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D54%E5%B9%B4" title="紀元前54年">紀元前54年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E7%94%98%E9%9C%B2_(%E6%BC%A2)" title="甘露 (漢)">甘露</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D53%E5%B9%B4" title="紀元前53年">紀元前53年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D50%E5%B9%B4" title="紀元前50年">紀元前50年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E9%BB%84%E9%BE%8D_(%E6%BC%A2)" title="黄龍 (漢)">黄龍</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D49%E5%B9%B4" title="紀元前49年">紀元前49年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%88%9D%E5%85%83" title="初元">初元</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D48%E5%B9%B4" title="紀元前48年">紀元前48年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D44%E5%B9%B4" title="紀元前44年">紀元前44年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E6%B0%B8%E5%85%89_(%E6%BC%A2)" title="永光 (漢)">永光</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D43%E5%B9%B4" title="紀元前43年">紀元前43年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D39%E5%B9%B4" title="紀元前39年">紀元前39年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E6%98%AD" title="建昭">建昭</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D38%E5%B9%B4" title="紀元前38年">紀元前38年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D34%E5%B9%B4" title="紀元前34年">紀元前34年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E7%AB%9F%E5%AF%A7" title="竟寧">竟寧</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D33%E5%B9%B4" title="紀元前33年">紀元前33年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%A7%8B_(%E6%BC%A2)" title="建始 (漢)">建始</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D32%E5%B9%B4" title="紀元前32年">紀元前32年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D29%E5%B9%B4" title="紀元前29年">紀元前29年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E6%B2%B3%E5%B9%B3" title="河平">河平</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D28%E5%B9%B4" title="紀元前28年">紀元前28年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D25%E5%B9%B4" title="紀元前25年">紀元前25年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E9%99%BD%E6%9C%94" title="陽朔">陽朔</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D24%E5%B9%B4" title="紀元前24年">紀元前24年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D21%E5%B9%B4" title="紀元前21年">紀元前21年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E9%B4%BB%E5%98%89" title="鴻嘉">鴻嘉</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D20%E5%B9%B4" title="紀元前20年">紀元前20年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D17%E5%B9%B4" title="紀元前17年">紀元前17年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E6%B0%B8%E5%A7%8B_(%E6%BC%A2)" title="永始 (漢)">永始</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D16%E5%B9%B4" title="紀元前16年">紀元前16年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D13%E5%B9%B4" title="紀元前13年">紀元前13年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%BB%B6" title="元延">元延</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D12%E5%B9%B4" title="紀元前12年">紀元前12年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D9%E5%B9%B4" title="紀元前9年">紀元前9年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E7%B6%8F%E5%92%8C" title="綏和">綏和</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D8%E5%B9%B4" title="紀元前8年">紀元前8年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D7%E5%B9%B4" title="紀元前7年">紀元前7年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%B9%B3_(%E6%BC%A2)" title="建平 (漢)">建平</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D6%E5%B9%B4" title="紀元前6年">紀元前6年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D3%E5%B9%B4" title="紀元前3年">紀元前3年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%AF%BF_(%E6%BC%A2)" title="元寿 (漢)">元寿</a>(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D2%E5%B9%B4" title="紀元前2年">紀元前2年</a>-<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D1%E5%B9%B4" title="紀元前1年">紀元前1年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%A7%8B_(%E6%BC%A2)" title="元始 (漢)">元始</a>(<a href="/wiki/1%E5%B9%B4" title="1年">1年</a>-<a href="/wiki/5%E5%B9%B4" title="5年">5年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%B1%85%E6%91%82" title="居摂">居摂</a>(<a href="/wiki/6%E5%B9%B4" title="6年">6年</a>-<a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">8年</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%88%9D%E5%A7%8B" title="初始">初始</a>(<a href="/wiki/8%E5%B9%B4" title="8年">8年</a>)</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="年表"><span id=".E5.B9.B4.E8.A1.A8"></span>年表</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=54" title="節を編集: 年表"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="text-align:center; vertical-align:middle; background-color:white"> <tbody><tr> <th>年</th> <th>皇帝</th> <th colspan="2">元号</th> <th>国内</th> <th>国外 </th></tr> <tr> <td>紀元前210年</td> <td><a href="/wiki/%E5%A7%8B%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="始皇帝">始皇帝</a></td> <td>始皇帝</td> <td>三十七年</td> <td>始皇帝、崩御。二世皇帝即位。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前209年</td> <td><a href="/wiki/%E8%83%A1%E4%BA%A5" title="胡亥">二世皇帝</a></td> <td rowspan="2">二世皇帝</td> <td>元年</td> <td><a href="/wiki/%E9%99%B3%E5%8B%9D%E3%83%BB%E5%91%89%E5%BA%83%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="陳勝・呉広の乱">陳勝・呉広の乱</a>勃発。<a href="/wiki/%E9%99%B3%E5%8B%9D%E3%83%BB%E5%91%89%E5%BA%83%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="陳勝・呉広の乱">陳勝・呉広の乱</a>勃発。<a href="/wiki/%E5%8A%89%E9%82%A6" title="劉邦">劉邦</a>、故郷の沛で反乱軍に参加。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前207年</td> <td>秦王<a href="/wiki/%E5%AD%90%E5%AC%B0" title="子嬰">子嬰</a></td> <td>三年</td> <td>劉邦、秦都・<a href="/wiki/%E5%92%B8%E9%99%BD%E5%B8%82" title="咸陽市">咸陽</a>を攻略。<b>秦滅亡</b></td> <td> </td></tr> <tr> <td>前206年</td> <td rowspan="6">高祖</td> <td rowspan="6">高祖</td> <td>元年</td> <td>劉邦、<a href="/wiki/%E9%A0%85%E7%BE%BD" title="項羽">項羽</a>より<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E4%B8%AD%E5%B8%82" title="漢中市">漢中</a>に封ぜられ、漢王となる。劉邦、<a href="/wiki/%E9%96%A2%E4%B8%AD" title="関中">関中</a>を攻略。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前205年</td> <td>二年</td> <td>項羽、<a href="/wiki/%E7%BE%A9%E5%B8%9D" title="義帝">義帝</a>を殺害。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前202年</td> <td>五年</td> <td><a href="/wiki/%E5%9E%93%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="垓下の戦い">垓下の戦い</a>。項羽戦死。<b>劉邦、皇帝に即位</b>(<b>高祖</b>)。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前201年</td> <td>六年</td> <td> </td> <td>[匈奴]高祖の親征軍、匈奴の<a href="/wiki/%E5%86%92%E9%A0%93%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="冒頓単于">冒頓単于</a>軍に大敗。 </td></tr> <tr> <td>前196年</td> <td>十一年</td> <td><a href="/wiki/%E5%BD%AD%E8%B6%8A" title="彭越">彭越</a>・<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E5%B8%83" title="英布">英布</a>ら功臣が粛清される。</td> <td>[ベトナム]<a href="/wiki/%E8%B6%99%E4%BD%97" title="趙佗">趙佗</a>を<a href="/wiki/%E5%8D%97%E8%B6%8A%E5%9B%BD" title="南越国">南越</a>王に封じる。<br />[朝鮮]<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E6%BA%80" title="衛満">衛満</a>、<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E6%B0%8F%E6%9C%9D%E9%AE%AE" title="衛氏朝鮮">衛氏朝鮮</a>を建てる。 </td></tr> <tr> <td>前195年</td> <td>十二年</td> <td><b>高祖、崩御</b>。恵帝即位。<b>呂后体制始まる</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前188年</td> <td><a href="/wiki/%E6%81%B5%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="恵帝 (漢)">恵帝</a></td> <td>恵帝</td> <td>七年</td> <td><b>恵帝崩御</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前180年</td> <td><a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%B8%9D%E5%BC%98" title="少帝弘">少帝弘</a></td> <td>少帝弘</td> <td>四年</td> <td>呂后、死去。周勃らにより呂氏族誅。<b><a href="/wiki/%E6%96%87%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="文帝 (漢)">文帝</a>即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前174年</td> <td rowspan="4">文帝</td> <td rowspan="2">文帝前</td> <td>六年</td> <td> </td> <td>[匈奴]冒頓が死去。<a href="/wiki/%E8%80%81%E4%B8%8A%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="老上単于">老上単于</a>立つ。 </td></tr> <tr> <td>前168年</td> <td>十二年</td> <td>田租を減じ、更に翌年より全廃。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前160年</td> <td rowspan="2">文帝後</td> <td>三年</td> <td> </td> <td>[匈奴]老上が死去。軍臣単于立つ。 </td></tr> <tr> <td>前157年</td> <td>六年</td> <td><b>文帝、崩御</b>。<b>景帝即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前156年</td> <td rowspan="3">景帝</td> <td rowspan="2">景帝前</td> <td>元年</td> <td>田租を復活させ、収穫の1/30とする。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前154年</td> <td>三年</td> <td><b><a href="/wiki/%E5%91%89%E6%A5%9A%E4%B8%83%E5%9B%BD%E3%81%AE%E4%B9%B1" title="呉楚七国の乱">呉楚七国の乱</a></b>勃発。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前141年</td> <td>景帝後</td> <td>三年</td> <td><b>景帝、崩御</b>。<b>武帝即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前140年</td> <td rowspan="27">武帝</td> <td rowspan="3"><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%85%83_(%E6%BC%A2)" title="建元 (漢)">建元</a></td> <td>元年</td> <td><a href="/wiki/%E5%BC%B5%E9%A8%AB" title="張騫">張騫</a>が西域に出発</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前137年</td> <td>三年</td> <td> </td> <td>[ベトナム]趙佗が死去。孫の趙胡が跡を継ぐ。 </td></tr> <tr> <td>前136年</td> <td>五年</td> <td>五経博士を置く</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前133年</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%85%89_(%E6%BC%A2)" title="元光 (漢)">元光</a></td> <td>二年</td> <td><b>馬邑の役</b>。対匈奴戦争の始まり</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前129年</td> <td>六年</td> <td>第一回対匈奴遠征</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前128年</td> <td rowspan="5"><a href="/wiki/%E5%85%83%E6%9C%94" title="元朔">元朔</a></td> <td>元年</td> <td>第二回対匈奴遠征</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前127年</td> <td>二年</td> <td>第三回対匈奴遠征。<a href="/wiki/%E8%A1%9B%E9%9D%92" title="衛青">衛青</a>の活躍によりオルドスを奪う</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前126年</td> <td>三年</td> <td>張騫の帰還</td> <td>[匈奴]軍臣が死去。後継を巡って内紛がおき、<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E7%A8%9A%E6%96%9C%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="伊稚斜単于">伊稚斜単于</a>が立つ。 </td></tr> <tr> <td>前124年</td> <td>五年</td> <td>第四回対匈奴遠征。衛青、大将軍となる</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前123年</td> <td>六年</td> <td>第五・六回対匈奴遠征・衛青と<a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%8E%BB%E7%97%85" title="霍去病">霍去病</a>が出撃。痛み分けに終わる</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前121年</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E5%85%83%E7%8B%A9" title="元狩">元狩</a></td> <td>二年</td> <td>第七回対匈奴遠征。霍去病が匈奴の渾邪王を降す。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前119年</td> <td>四年</td> <td>第八回対匈奴遠征。<b>塩鉄専売制</b>の開始・<b><a href="/wiki/%E4%BA%94%E9%8A%96%E9%8A%AD" title="五銖銭">五銖銭</a></b>の制定</td> <td>[匈奴]本拠を北に移す。 </td></tr> <tr> <td>前115年</td> <td rowspan="5"><a href="/wiki/%E5%85%83%E9%BC%8E" title="元鼎">元鼎</a></td> <td>二年</td> <td><b>均輸法</b>施行。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前114年</td> <td>三年</td> <td> </td> <td>[匈奴]伊稚斜が死去。 </td></tr> <tr> <td>前113年</td> <td>四年</td> <td>五銖銭の製造が国家の独占となる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前112年</td> <td>五年</td> <td>南越に出兵。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前111年</td> <td>六年</td> <td> </td> <td>[ベトナム]<b>南越滅亡</b>。漢の郡が置かれる。 </td></tr> <tr> <td>前110年</td> <td rowspan="3"><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B0%81_(%E6%BC%A2)" title="元封 (漢)">元封</a></td> <td>元年</td> <td>武帝、<b><a href="/wiki/%E5%B0%81%E7%A6%85" title="封禅">封禅</a></b>を行う。<b>平準法</b>施行。</td> <td><a href="/wiki/%E9%96%A9%E8%B6%8A" title="閩越">東越国</a>(閩越)滅亡。<br />[雲南]<a href="/wiki/%E5%A4%9C%E9%83%8E" title="夜郎">夜郎</a>・<a href="/wiki/%E6%BB%87" title="滇">滇</a>が漢の外藩となる。 </td></tr> <tr> <td>前108年</td> <td>三年</td> <td> </td> <td>[朝鮮]<b>衛氏朝鮮滅亡</b>。<br /><a href="/wiki/%E6%A5%BD%E6%B5%AA%E9%83%A1" title="楽浪郡">楽浪郡</a>以下<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E5%9B%9B%E9%83%A1" title="漢四郡">朝鮮四郡</a>が置かれる。 </td></tr> <tr> <td>前106年</td> <td>五年</td> <td><b><a href="/wiki/%E5%88%BA%E5%8F%B2" title="刺史">刺史</a></b>の設置。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前104年</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%88%9D_(%E6%BC%A2)" title="太初 (漢)">太初</a></td> <td>元年</td> <td><a href="/wiki/%E6%9D%8E%E5%BA%83%E5%88%A9" title="李広利">李広利</a>将軍の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%AE%9B" title="大宛">大宛</a>出兵が失敗に終わる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前102年</td> <td>三年</td> <td>再び、大宛を攻めて<a href="/wiki/%E6%B1%97%E8%A1%80%E9%A6%AC" title="汗血馬">汗血馬</a>を得て帰還する。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前99年</td> <td><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%BC%A2_(%E6%BC%A2)" title="天漢 (漢)">天漢</a></td> <td>二年</td> <td>李広利を将軍として匈奴を攻撃する。<a href="/wiki/%E6%9D%8E%E9%99%B5" title="李陵">李陵</a>が降伏。<a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%A6%AC%E9%81%B7" title="司馬遷">司馬遷</a>が<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%88%91" title="宮刑">宮刑</a>を受ける。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前96年-前90年頃</td> <td></td> <td></td> <td>『<b><a href="/wiki/%E5%8F%B2%E8%A8%98" title="史記">史記</a></b>』の完成。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前91年</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E5%BE%81%E5%92%8C" title="征和">征和</a></td> <td>二年</td> <td><a href="/wiki/%E5%B7%AB%E8%A0%B1%E3%81%AE%E7%A6%8D" title="巫蠱の禍">巫蠱の禍</a>。<a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%8B%A0" title="劉拠">戾太子</a>死去。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前90年</td> <td>三年</td> <td>李広利、匈奴に降伏。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前87年</td> <td><a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%85%83" title="後元">後元</a></td> <td>二年</td> <td>武帝、崩御。<b><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="昭帝 (漢)">昭帝</a>即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前81年</td> <td rowspan="3">昭帝</td> <td><a href="/wiki/%E5%A7%8B%E5%85%83_(%E6%BC%A2)" title="始元 (漢)">始元</a></td> <td>六年</td> <td><a href="/wiki/%E5%A1%A9%E9%89%84%E8%AB%96" title="塩鉄論">塩鉄会議</a>が開催される。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前80年</td> <td><a href="/wiki/%E5%85%83%E9%B3%B3" title="元鳳">元鳳</a></td> <td>元年</td> <td><a href="/wiki/%E4%B8%8A%E5%AE%98%E6%A1%80" title="上官桀">上官桀</a>・<a href="/wiki/%E6%A1%91%E5%BC%98%E7%BE%8A" title="桑弘羊">桑弘羊</a>ら誅殺され、<b><a href="/wiki/%E9%9C%8D%E5%85%89" title="霍光">霍光</a>専権時代</b>が始まる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前74年</td> <td><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B9%B3" title="元平">元平</a></td> <td>元年</td> <td><b>昭帝崩御</b>。<a href="/wiki/%E5%8A%89%E8%B3%80" title="劉賀">昌邑王</a>の即位と廃位を経て、<b><a href="/wiki/%E5%AE%A3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="宣帝 (漢)">宣帝</a>即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前73年</td> <td rowspan="6">宣帝</td> <td><a href="/wiki/%E6%9C%AC%E5%A7%8B" title="本始">本始</a></td> <td>元年</td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <td>前68年</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E5%9C%B0%E7%AF%80" title="地節">地節</a></td> <td>二年</td> <td>霍光、死去。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前66年</td> <td>四年</td> <td>霍氏、族誅され宣帝の親政始まる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前60年</td> <td><a href="/wiki/%E7%A5%9E%E7%88%B5" title="神爵">神爵</a></td> <td>二年</td> <td><a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9F%9F%E9%83%BD%E8%AD%B7" title="西域都護">西域都護</a>の設置。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前51年</td> <td><a href="/wiki/%E7%94%98%E9%9C%B2_(%E6%BC%A2)" title="甘露 (漢)">甘露</a></td> <td>三年</td> <td><a href="/w/index.php?title=%E7%9F%B3%E6%B8%A0%E9%96%A3%E4%BC%9A%E8%AD%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="石渠閣会議 (存在しないページ)">石渠閣会議</a>が開催される。</td> <td>[匈奴]<b><a href="/wiki/%E5%91%BC%E9%9F%93%E9%82%AA%E5%8D%98%E4%BA%8E" title="呼韓邪単于">呼韓邪単于</a>、漢に入朝</b>。 </td></tr> <tr> <td>前49年</td> <td><a href="/wiki/%E9%BB%84%E9%BE%8D_(%E6%BC%A2)" title="黄龍 (漢)">黄龍</a></td> <td>元年</td> <td>宣帝、崩御。<b><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="元帝 (漢)">元帝</a>即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前48年</td> <td rowspan="3">元帝</td> <td><a href="/wiki/%E5%88%9D%E5%85%83" title="初元">初元</a></td> <td>元年</td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <td>前40年</td> <td><a href="/wiki/%E6%B0%B8%E5%85%89_(%E6%BC%A2)" title="永光 (漢)">永光</a></td> <td>四年</td> <td>郡国廟の廃止。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前33年</td> <td><a href="/wiki/%E7%AB%9F%E5%AF%A7" title="竟寧">竟寧</a></td> <td>元年</td> <td>元帝、崩御。<b>成帝即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前32年</td> <td rowspan="3">成帝</td> <td><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%A7%8B_(%E6%BC%A2)" title="建始 (漢)">建始</a></td> <td>元年</td> <td><a href="/wiki/%E9%83%8A%E7%A5%80" title="郊祀">郊祀</a>制を始める</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前8年</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E7%B6%8F%E5%92%8C" title="綏和">綏和</a></td> <td>元年</td> <td><a href="/wiki/%E7%8E%8B%E8%8E%BD" title="王莽">王莽</a>、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8F%B8%E9%A6%AC" title="大司馬">大司馬</a>になる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前7年</td> <td>二年</td> <td>成帝、崩御。<b><a href="/wiki/%E5%93%80%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="哀帝 (漢)">哀帝</a>即位</b>。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前6年</td> <td rowspan="2">哀帝</td> <td><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%B9%B3_(%E6%BC%A2)" title="建平 (漢)">建平</a></td> <td>元年</td> <td>王莽、下野する。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>前1年</td> <td><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%AF%BF_(%E6%BC%A2)" title="元寿 (漢)">元寿</a></td> <td>二年</td> <td>哀帝、崩御。<b><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%B8%9D_(%E6%BC%A2)" title="平帝 (漢)">平帝</a>即位</b>。王莽、再び大司馬となる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>後1年</td> <td rowspan="2">平帝</td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%A7%8B_(%E6%BC%A2)" title="元始 (漢)">元始</a></td> <td>元年</td> <td>王莽、安漢公となり、政権を執る。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>後5年</td> <td>五年</td> <td>平帝、崩御。王莽、<a href="/wiki/%E5%AD%BA%E5%AD%90%E5%AC%B0" title="孺子嬰">孺子嬰</a>を皇太子とし、自ら仮皇帝となる。</td> <td> </td></tr> <tr> <td>後8年</td> <td>孺子嬰</td> <td><a href="/wiki/%E5%88%9D%E5%A7%8B" title="初始">初始</a></td> <td>元年</td> <td>王莽、皇帝となる。<b>前漢滅亡</b></td> <td> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="参考文献"><span id=".E5.8F.82.E8.80.83.E6.96.87.E7.8C.AE"></span>参考文献</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=55" title="節を編集: 参考文献"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="史料"><span id=".E5.8F.B2.E6.96.99"></span>史料</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=56" title="節を編集: 史料"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E5%8F%B8%E9%A6%AC%E9%81%B7" title="司馬遷">司馬遷</a>[前漢]『<a href="/wiki/%E5%8F%B2%E8%A8%98" title="史記">史記</a>』</li> <li><a href="/wiki/%E7%8F%AD%E5%9B%BA" title="班固">班固</a>[後漢]『<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8" title="漢書">漢書</a>』</li> <li><a href="/wiki/%E8%8D%80%E6%82%A6" title="荀悦">荀悦</a>[後漢]『<a href="/wiki/%E6%BC%A2%E7%B4%80" title="漢紀">漢紀</a>』 - 『漢書』の本紀・列伝を材料にして『左伝』風の文章に纏めたものであり、史料的価値は低い。</li> <li><a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%B3%88" title="陸賈">陸賈</a>[前漢]『<a href="/wiki/%E6%A5%9A%E6%BC%A2%E6%98%A5%E7%A7%8B" title="楚漢春秋">楚漢春秋</a>』 - 『史記』の楚漢戦争期の記事の材料。『漢書』<a href="/wiki/%E8%8A%B8%E6%96%87%E5%BF%97" title="芸文志">芸文志</a>には全九編とあるが、現在は散逸。清の洪頤煊などによる輯本がある。</li> <li><a href="/wiki/%E8%94%A1%E9%82%95" title="蔡邕">蔡邕</a>[後漢]『<a href="/wiki/%E7%8B%AC%E6%96%AD" class="mw-redirect" title="独断">独断</a>』</li> <li>『<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%91%E8%A8%98" title="西京雑記">西京雑記</a>』 <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF福井重雅(編)2000">福井重雅(編)『訳注 西京雑記・独断』<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%96%B9%E6%9B%B8%E5%BA%97" title="東方書店">東方書店</a>、2000年。<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101121245">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation.cs-ja1 q,.mw-parser-output .citation.cs-ja2 q{quotes:"「""」""『""』"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:var(--color-success,#3a3);margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4497200075" title="特別:文献資料/978-4497200075">978-4497200075</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E8%A8%B3%E6%B3%A8+%E8%A5%BF%E4%BA%AC%E9%9B%91%E8%A8%98%E3%83%BB%E7%8B%AC%E6%96%AD&rft.aulast=%E7%A6%8F%E4%BA%95%E9%87%8D%E9%9B%85%28%E7%B7%A8%29&rft.au=%E7%A6%8F%E4%BA%95%E9%87%8D%E9%9B%85%28%E7%B7%A8%29&rft.date=2000&rft.pub=%5B%5B%E6%9D%B1%E6%96%B9%E6%9B%B8%E5%BA%97%5D%5D&rft.isbn=978-4497200075&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E5%AD%AB%E6%98%9F%E8%A1%8D" title="孫星衍">孫星衍</a>[清]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E5%AE%98%E4%B8%83%E7%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢官七種 (存在しないページ)">漢官七種</a>』 - 漢の制度に関する7つの<a href="/wiki/%E9%80%B8%E6%96%87" title="逸文">逸書</a>の輯本。 <ul><li>撰者不詳『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E5%AE%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢官 (存在しないページ)">漢官</a>』</li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E7%8E%8B%E9%9A%86_(%E5%BE%8C%E6%BC%A2)&action=edit&redlink=1" class="new" title="王隆 (後漢) (存在しないページ)">王隆</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%8E%8B%E9%9A%86_(%E6%BC%A2%E6%9C%9D)" class="extiw" title="zh:王隆 (漢朝)">中国語版</a>)</span></span>[後漢]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E5%AE%98%E8%A7%A3%E8%A9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢官解詁 (存在しないページ)">漢官解詁</a>』</li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%94%E5%AD%AB%E9%80%9A" title="叔孫通">叔孫通</a>[前漢]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E7%A4%BC%E5%99%A8%E5%88%B6%E5%BA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢礼器制度 (存在しないページ)">漢礼器制度</a>』</li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%9C%E5%8A%AD" title="応劭">応劭</a>[後漢]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E5%AE%98%E5%84%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢官儀 (存在しないページ)">漢官儀</a>』</li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E8%A1%9B%E5%AE%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="衛宏 (存在しないページ)">衛宏</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A1%9B%E5%AE%8F" class="extiw" title="zh:衛宏">中国語版</a>)</span></span>[後漢]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E6%97%A7%E5%84%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢旧儀 (存在しないページ)">漢旧儀</a>』</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E8%94%A1%E8%B3%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="蔡質 (存在しないページ)">蔡質</a>[後漢]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E5%AE%98%E5%85%B8%E8%81%B7%E5%84%80%E5%BC%8F%E9%81%B8%E7%94%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢官典職儀式選用 (存在しないページ)">漢官典職儀式選用</a>』</li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%81%E5%AD%9A" title="丁孚">丁孚</a>[<a href="/wiki/%E4%B8%89%E5%9B%BD%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E4%B8%AD%E5%9B%BD)" title="三国時代 (中国)">三国</a>]『<a href="/w/index.php?title=%E6%BC%A2%E5%84%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="漢儀 (存在しないページ)">漢儀</a>』</li></ul></li> <li>[南北朝〜唐?]『<a href="/w/index.php?title=%E4%B8%89%E8%BC%94%E9%BB%84%E5%9B%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="三輔黄図 (存在しないページ)">三輔黄図</a>』 - 前漢長安に関する社会地理情報が記される地理書。</li> <li><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E7%92%A9" title="常璩">常璩</a>[西晋]『<a href="/wiki/%E8%8F%AF%E9%99%BD%E5%9B%BD%E5%BF%97" title="華陽国志">華陽国志</a>』 - 主に三国時代から晋代までの蜀地方に関する記述がまとめられた文献。中には古蜀王国時代の記述なども存在する。</li> <li>氾勝之[前漢]『<a href="/wiki/%E6%B0%BE%E5%8B%9D%E4%B9%8B%E6%9B%B8" title="氾勝之書">氾勝之書</a>』 - 散逸しており、輯本がある。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="学術書"><span id=".E5.AD.A6.E8.A1.93.E6.9B.B8"></span>学術書</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=57" title="節を編集: 学術書"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF池田温2003"><a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E6%B8%A9" title="池田温">池田温</a>『敦煌文書の世界』名著刊行会、2003年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4839003181" title="特別:文献資料/4839003181">4839003181</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%95%A6%E7%85%8C%E6%96%87%E6%9B%B8%E3%81%AE%E4%B8%96%E7%95%8C&rft.aulast=%E6%B1%A0%E7%94%B0%E6%B8%A9&rft.au=%E6%B1%A0%E7%94%B0%E6%B8%A9&rft.date=2003&rft.pub=%E5%90%8D%E8%91%97%E5%88%8A%E8%A1%8C%E4%BC%9A&rft.isbn=4839003181&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF板野長八1995"><a href="/w/index.php?title=%E6%9D%BF%E9%87%8E%E9%95%B7%E5%85%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="板野長八 (存在しないページ)">板野長八</a>『儒教成立史の研究』<a href="/wiki/%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97" title="岩波書店">岩波書店</a>、1995年7月20日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4000029490" title="特別:文献資料/978-4000029490">978-4000029490</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%84%92%E6%95%99%E6%88%90%E7%AB%8B%E5%8F%B2%E3%81%AE%E7%A0%94%E7%A9%B6&rft.aulast=%E6%9D%BF%E9%87%8E%E9%95%B7%E5%85%AB&rft.au=%E6%9D%BF%E9%87%8E%E9%95%B7%E5%85%AB&rft.date=1995-07-20&rft.pub=%5B%5B%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97%5D%5D&rft.isbn=978-4000029490&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF井波律子2005"><a href="/wiki/%E4%BA%95%E6%B3%A2%E5%BE%8B%E5%AD%90" title="井波律子">井波律子</a>『中国史重要人物101』(新装)新書館〈ハンドブック・シリーズ〉、2005年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4403250866" title="特別:文献資料/978-4403250866">978-4403250866</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%B2%E9%87%8D%E8%A6%81%E4%BA%BA%E7%89%A9101&rft.aulast=%E4%BA%95%E6%B3%A2%E5%BE%8B%E5%AD%90&rft.au=%E4%BA%95%E6%B3%A2%E5%BE%8B%E5%AD%90&rft.date=2005&rft.series=%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%96%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%82%BA&rft.edition=%E6%96%B0%E8%A3%85&rft.pub=%E6%96%B0%E6%9B%B8%E9%A4%A8&rft.isbn=978-4403250866&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF宇都宮清吉1955"><a href="/wiki/%E5%AE%87%E9%83%BD%E5%AE%AE%E6%B8%85%E5%90%89" title="宇都宮清吉">宇都宮清吉</a>『漢代社会経済史研究』弘文堂書房、1955年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%BC%A2%E4%BB%A3%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E7%B5%8C%E6%B8%88%E5%8F%B2%E7%A0%94%E7%A9%B6&rft.aulast=%E5%AE%87%E9%83%BD%E5%AE%AE%E6%B8%85%E5%90%89&rft.au=%E5%AE%87%E9%83%BD%E5%AE%AE%E6%B8%85%E5%90%89&rft.date=1955&rft.pub=%E5%BC%98%E6%96%87%E5%A0%82%E6%9B%B8%E6%88%BF&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF宇野直人2005">宇野直人『漢詩の歴史 : 古代歌謡から清末革命詩まで』東方書店、2005年12月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4497205117" title="特別:文献資料/978-4497205117">978-4497205117</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%BC%A2%E8%A9%A9%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2+%3A+%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E6%AD%8C%E8%AC%A1%E3%81%8B%E3%82%89%E6%B8%85%E6%9C%AB%E9%9D%A9%E5%91%BD%E8%A9%A9%E3%81%BE%E3%81%A7&rft.aulast=%E5%AE%87%E9%87%8E%E7%9B%B4%E4%BA%BA&rft.au=%E5%AE%87%E9%87%8E%E7%9B%B4%E4%BA%BA&rft.date=2005-12-01&rft.pub=%E6%9D%B1%E6%96%B9%E6%9B%B8%E5%BA%97&rft.isbn=978-4497205117&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREFエーリク・チュルヒャー1995">エーリク・チュルヒャー 著、田中純男 訳『仏教の中国伝来』せりか書房、1995年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4796701884" title="特別:文献資料/978-4796701884">978-4796701884</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%BB%8F%E6%95%99%E3%81%AE%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E4%BC%9D%E6%9D%A5&rft.aulast=%E3%82%A8%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%83%81%E3%83%A5%E3%83%AB%E3%83%92%E3%83%A3%E3%83%BC&rft.au=%E3%82%A8%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%83%81%E3%83%A5%E3%83%AB%E3%83%92%E3%83%A3%E3%83%BC&rft.date=1995&rft.pub=%E3%81%9B%E3%82%8A%E3%81%8B%E6%9B%B8%E6%88%BF&rft.isbn=978-4796701884&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF大阪市立美術館1975"><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%98%AA%E5%B8%82%E7%AB%8B%E7%BE%8E%E8%A1%93%E9%A4%A8" title="大阪市立美術館">大阪市立美術館</a>『漢代の美術』<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%87%A1%E7%A4%BE" title="平凡社">平凡社</a>、1975年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%BC%A2%E4%BB%A3%E3%81%AE%E7%BE%8E%E8%A1%93&rft.aulast=%E5%A4%A7%E9%98%AA%E5%B8%82%E7%AB%8B%E7%BE%8E%E8%A1%93%E9%A4%A8&rft.au=%E5%A4%A7%E9%98%AA%E5%B8%82%E7%AB%8B%E7%BE%8E%E8%A1%93%E9%A4%A8&rft.date=1975&rft.pub=%5B%5B%E5%B9%B3%E5%87%A1%E7%A4%BE%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003">太田幸男; 鶴間和幸; 平勢隆郎; 西江清高; 竹内康浩『中国史1 : 先史〜後漢』<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E5%B7%9D%E5%87%BA%E7%89%88%E7%A4%BE" title="山川出版社">山川出版社</a>、2003年9月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4634461505" title="特別:文献資料/978-4634461505">978-4634461505</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%B21+%3A+%E5%85%88%E5%8F%B2%E3%80%9C%E5%BE%8C%E6%BC%A2&rft.aulast=%E5%A4%AA%E7%94%B0%E5%B9%B8%E7%94%B7&rft.au=%E5%A4%AA%E7%94%B0%E5%B9%B8%E7%94%B7&rft.au=%E9%B6%B4%E9%96%93%E5%92%8C%E5%B9%B8&rft.au=%E5%B9%B3%E5%8B%A2%E9%9A%86%E9%83%8E&rft.au=%E8%A5%BF%E6%B1%9F%E6%B8%85%E9%AB%98&rft.au=%E7%AB%B9%E5%86%85%E5%BA%B7%E6%B5%A9&rft.date=2003-09-01&rft.pub=%5B%5B%E5%B1%B1%E5%B7%9D%E5%87%BA%E7%89%88%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=978-4634461505&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF大庭脩1977"><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%BA%AD%E8%84%A9" title="大庭脩">大庭脩</a>『秦漢帝国の威容』<a href="/wiki/%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE" title="講談社">講談社</a>〈図説中国の歴史2〉、1977年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A7%A6%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E3%81%AE%E5%A8%81%E5%AE%B9&rft.aulast=%E5%A4%A7%E5%BA%AD%E8%84%A9&rft.au=%E5%A4%A7%E5%BA%AD%E8%84%A9&rft.date=1977&rft.series=%E5%9B%B3%E8%AA%AC%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B22&rft.pub=%5B%5B%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF華梅2006">華梅 著、施潔民 訳『中国服装史 : 五千年の歴史を検証する』白帝社、2006年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4891745886" title="特別:文献資料/4891745886">4891745886</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E6%9C%8D%E8%A3%85%E5%8F%B2+%3A+%E4%BA%94%E5%8D%83%E5%B9%B4%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E3%82%92%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E3%81%99%E3%82%8B&rft.aulast=%E8%8F%AF%E6%A2%85&rft.au=%E8%8F%AF%E6%A2%85&rft.date=2006&rft.pub=%E7%99%BD%E5%B8%9D%E7%A4%BE&rft.isbn=4891745886&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF狩野直喜1988"><a href="/wiki/%E7%8B%A9%E9%87%8E%E7%9B%B4%E5%96%9C" title="狩野直喜">狩野直喜</a>『両漢学術考』<a href="/wiki/%E7%AD%91%E6%91%A9%E6%9B%B8%E6%88%BF" title="筑摩書房">筑摩書房</a>、1988年10月30日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4480835116" title="特別:文献資料/978-4480835116">978-4480835116</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%A1%E6%BC%A2%E5%AD%A6%E8%A1%93%E8%80%83&rft.aulast=%E7%8B%A9%E9%87%8E%E7%9B%B4%E5%96%9C&rft.au=%E7%8B%A9%E9%87%8E%E7%9B%B4%E5%96%9C&rft.date=1988-10-30&rft.pub=%5B%5B%E7%AD%91%E6%91%A9%E6%9B%B8%E6%88%BF%5D%5D&rft.isbn=978-4480835116&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF五井直弘2001"><a href="/w/index.php?title=%E4%BA%94%E4%BA%95%E7%9B%B4%E5%BC%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="五井直弘 (存在しないページ)">五井直弘</a>『漢代の豪族社会と国家』名著刊行会〈歴史学叢書〉、2001年5月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4839003135" title="特別:文献資料/978-4839003135">978-4839003135</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%BC%A2%E4%BB%A3%E3%81%AE%E8%B1%AA%E6%97%8F%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E3%81%A8%E5%9B%BD%E5%AE%B6&rft.aulast=%E4%BA%94%E4%BA%95%E7%9B%B4%E5%BC%98&rft.au=%E4%BA%94%E4%BA%95%E7%9B%B4%E5%BC%98&rft.date=2001-05-01&rft.series=%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%AD%A6%E5%8F%A2%E6%9B%B8&rft.pub=%E5%90%8D%E8%91%97%E5%88%8A%E8%A1%8C%E4%BC%9A&rft.isbn=978-4839003135&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF小杉一雄1986"><a href="/wiki/%E5%B0%8F%E6%9D%89%E4%B8%80%E9%9B%84" title="小杉一雄">小杉一雄</a>『中国美術史 : 日本美術の源流』南雲堂、1986年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4523261193" title="特別:文献資料/978-4523261193">978-4523261193</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E7%BE%8E%E8%A1%93%E5%8F%B2+%3A+%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%BE%8E%E8%A1%93%E3%81%AE%E6%BA%90%E6%B5%81&rft.aulast=%E5%B0%8F%E6%9D%89%E4%B8%80%E9%9B%84&rft.au=%E5%B0%8F%E6%9D%89%E4%B8%80%E9%9B%84&rft.date=1986&rft.pub=%E5%8D%97%E9%9B%B2%E5%A0%82&rft.isbn=978-4523261193&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF佐藤武敏2004"><a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%AD%A6%E6%95%8F" title="佐藤武敏">佐藤武敏</a>『長安』講談社〈講談社学術文庫1663〉、2004年6月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4061596634" title="特別:文献資料/978-4061596634">978-4061596634</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E9%95%B7%E5%AE%89&rft.aulast=%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%AD%A6%E6%95%8F&rft.au=%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%AD%A6%E6%95%8F&rft.date=2004-06-01&rft.series=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB1663&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4061596634&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF佐藤武敏2006">佐藤武敏『中国古代書簡集』講談社〈講談社学術文庫1790〉、2006年11月11日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4061597907" title="特別:文献資料/978-4061597907">978-4061597907</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E6%9B%B8%E7%B0%A1%E9%9B%86&rft.aulast=%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%AD%A6%E6%95%8F&rft.au=%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%AD%A6%E6%95%8F&rft.date=2006-11-11&rft.series=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB1790&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4061597907&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF沢田勲2015">沢田勲『匈奴 : 古代遊牧国家の興亡』(新訂)東方書店〈東方選書〉、2015年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4497215147" title="特別:文献資料/978-4497215147">978-4497215147</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%8C%88%E5%A5%B4+%3A+%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E9%81%8A%E7%89%A7%E5%9B%BD%E5%AE%B6%E3%81%AE%E8%88%88%E4%BA%A1&rft.aulast=%E6%B2%A2%E7%94%B0%E5%8B%B2&rft.au=%E6%B2%A2%E7%94%B0%E5%8B%B2&rft.date=2015&rft.series=%E6%9D%B1%E6%96%B9%E9%81%B8%E6%9B%B8&rft.edition=%E6%96%B0%E8%A8%82&rft.pub=%E6%9D%B1%E6%96%B9%E6%9B%B8%E5%BA%97&rft.isbn=978-4497215147&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF武内義雄2005"><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%86%85%E7%BE%A9%E9%9B%84" title="武内義雄">武内義雄</a>『中国思想史』(新)岩波書店〈岩波全書セレクション〉、2005年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4000218727" title="特別:文献資料/4000218727">4000218727</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E6%80%9D%E6%83%B3%E5%8F%B2&rft.aulast=%E6%AD%A6%E5%86%85%E7%BE%A9%E9%9B%84&rft.au=%E6%AD%A6%E5%86%85%E7%BE%A9%E9%9B%84&rft.date=2005&rft.series=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E5%85%A8%E6%9B%B8%E3%82%BB%E3%83%AC%E3%82%AF%E3%82%B7%E3%83%A7%E3%83%B3&rft.edition=%E6%96%B0&rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&rft.isbn=4000218727&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF鶴間和幸2020"><a href="/wiki/%E9%B6%B4%E9%96%93%E5%92%8C%E5%B9%B8" title="鶴間和幸">鶴間和幸</a>『ファーストエンペラーの遺産 : 秦漢帝国』講談社〈中国の歴史3〉、2020年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4065215678" title="特別:文献資料/978-4065215678">978-4065215678</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%81%AE%E9%81%BA%E7%94%A3+%3A+%E7%A7%A6%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD&rft.aulast=%E9%B6%B4%E9%96%93%E5%92%8C%E5%B9%B8&rft.au=%E9%B6%B4%E9%96%93%E5%92%8C%E5%B9%B8&rft.date=2020&rft.series=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B23&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4065215678&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF永田英正2012">永田英正『漢の武帝』清水書院〈人と思想189〉、2012年8月10日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4389411893" title="特別:文献資料/978-4389411893">978-4389411893</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%BC%A2%E3%81%AE%E6%AD%A6%E5%B8%9D&rft.aulast=%E6%B0%B8%E7%94%B0%E8%8B%B1%E6%AD%A3&rft.au=%E6%B0%B8%E7%94%B0%E8%8B%B1%E6%AD%A3&rft.date=2012-08-10&rft.series=%E4%BA%BA%E3%81%A8%E6%80%9D%E6%83%B3189&rft.pub=%E6%B8%85%E6%B0%B4%E6%9B%B8%E9%99%A2&rft.isbn=978-4389411893&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF西嶋定生1961">西嶋定生『中国古代帝国の形成と構造 : 二十等爵制の研究』<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A" title="東京大学出版会">東京大学出版会</a>、1961年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E3%81%AE%E5%BD%A2%E6%88%90%E3%81%A8%E6%A7%8B%E9%80%A0+%3A+%E4%BA%8C%E5%8D%81%E7%AD%89%E7%88%B5%E5%88%B6%E3%81%AE%E7%A0%94%E7%A9%B6&rft.aulast=%E8%A5%BF%E5%B6%8B%E5%AE%9A%E7%94%9F&rft.au=%E8%A5%BF%E5%B6%8B%E5%AE%9A%E7%94%9F&rft.date=1961&rft.pub=%5B%5B%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF西嶋定生1966">西嶋定生『中国経済史研究』東京大学出版会、1966年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E7%B5%8C%E6%B8%88%E5%8F%B2%E7%A0%94%E7%A9%B6&rft.aulast=%E8%A5%BF%E5%B6%8B%E5%AE%9A%E7%94%9F&rft.au=%E8%A5%BF%E5%B6%8B%E5%AE%9A%E7%94%9F&rft.date=1966&rft.pub=%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生『秦漢帝国 : 中国古代帝国の興亡』講談社〈講談社学術文庫1273〉、1997年3月10日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4061592735" title="特別:文献資料/978-4061592735">978-4061592735</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A7%A6%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD+%3A+%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E3%81%AE%E8%88%88%E4%BA%A1&rft.aulast=%E8%A5%BF%E5%B6%8B%E5%AE%9A%E7%94%9F&rft.au=%E8%A5%BF%E5%B6%8B%E5%AE%9A%E7%94%9F&rft.date=1997-03-10&rft.series=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB1273&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4061592735&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF福井重雅2006">福井重雅『漢代儒教の史的研究 : 儒教の官學化をめぐる定説の再檢討』<a href="/wiki/%E6%B1%B2%E5%8F%A4%E6%9B%B8%E9%99%A2" title="汲古書院">汲古書院</a>、2006年5月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4762925597" title="特別:文献資料/978-4762925597">978-4762925597</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%BC%A2%E4%BB%A3%E5%84%92%E6%95%99%E3%81%AE%E5%8F%B2%E7%9A%84%E7%A0%94%E7%A9%B6+%3A+%E5%84%92%E6%95%99%E3%81%AE%E5%AE%98%E5%AD%B8%E5%8C%96%E3%82%92%E3%82%81%E3%81%90%E3%82%8B%E5%AE%9A%E8%AA%AC%E3%81%AE%E5%86%8D%E6%AA%A2%E8%A8%8E&rft.aulast=%E7%A6%8F%E4%BA%95%E9%87%8D%E9%9B%85&rft.au=%E7%A6%8F%E4%BA%95%E9%87%8D%E9%9B%85&rft.date=2006-05-01&rft.pub=%5B%5B%E6%B1%B2%E5%8F%A4%E6%9B%B8%E9%99%A2%5D%5D&rft.isbn=978-4762925597&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREFマイケル・サリバン1973"><a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%82%B1%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B5%E3%83%AA%E3%83%90%E3%83%B3" title="マイケル・サリバン">マイケル・サリバン</a> 著、新藤武弘 訳『中国美術史』新潮社〈新潮選書〉、1973年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E7%BE%8E%E8%A1%93%E5%8F%B2&rft.aulast=%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%82%B1%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B5%E3%83%AA%E3%83%90%E3%83%B3&rft.au=%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%82%B1%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B5%E3%83%AA%E3%83%90%E3%83%B3&rft.date=1973&rft.series=%E6%96%B0%E6%BD%AE%E9%81%B8%E6%9B%B8&rft.pub=%E6%96%B0%E6%BD%AE%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF増淵龍夫1996"><a href="/wiki/%E5%A2%97%E6%B7%B5%E9%BE%8D%E5%A4%AB" title="増淵龍夫">増淵龍夫</a>『中国古代の社会と国家』(新)岩波書店、1996年10月25日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4000013789" title="特別:文献資料/978-4000013789">978-4000013789</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E3%81%AE%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E3%81%A8%E5%9B%BD%E5%AE%B6&rft.aulast=%E5%A2%97%E6%B7%B5%E9%BE%8D%E5%A4%AB&rft.au=%E5%A2%97%E6%B7%B5%E9%BE%8D%E5%A4%AB&rft.date=1996-10-25&rft.edition=%E6%96%B0&rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&rft.isbn=978-4000013789&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF宮崎市定1976"><a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%B4%8E%E5%B8%82%E5%AE%9A" title="宮崎市定">宮崎市定</a>『アジア史論考 中』<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE" title="朝日新聞社">朝日新聞社</a>、1976年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A2%E5%8F%B2%E8%AB%96%E8%80%83+%E4%B8%AD&rft.aulast=%E5%AE%AE%E5%B4%8E%E5%B8%82%E5%AE%9A&rft.au=%E5%AE%AE%E5%B4%8E%E5%B8%82%E5%AE%9A&rft.date=1976&rft.pub=%5B%5B%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF安居香山1988"><a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%B1%85%E9%A6%99%E5%B1%B1" title="安居香山">安居香山</a>『緯書と中国の神秘思想』平河出版社、1988年9月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4892031502" title="特別:文献資料/978-4892031502">978-4892031502</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%B7%AF%E6%9B%B8%E3%81%A8%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E7%A5%9E%E7%A7%98%E6%80%9D%E6%83%B3&rft.aulast=%E5%AE%89%E5%B1%85%E9%A6%99%E5%B1%B1&rft.au=%E5%AE%89%E5%B1%85%E9%A6%99%E5%B1%B1&rft.date=1988-09-01&rft.pub=%E5%B9%B3%E6%B2%B3%E5%87%BA%E7%89%88%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4892031502&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF矢部良明1992"><a href="/wiki/%E7%9F%A2%E9%83%A8%E8%89%AF%E6%98%8E" title="矢部良明">矢部良明</a>『中国陶磁の八千年 : 乱世の峻厳美・泰平の優美』平凡社、1992年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4582278071" title="特別:文献資料/978-4582278071">978-4582278071</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E9%99%B6%E7%A3%81%E3%81%AE%E5%85%AB%E5%8D%83%E5%B9%B4+%3A+%E4%B9%B1%E4%B8%96%E3%81%AE%E5%B3%BB%E5%8E%B3%E7%BE%8E%E3%83%BB%E6%B3%B0%E5%B9%B3%E3%81%AE%E5%84%AA%E7%BE%8E&rft.aulast=%E7%9F%A2%E9%83%A8%E8%89%AF%E6%98%8E&rft.au=%E7%9F%A2%E9%83%A8%E8%89%AF%E6%98%8E&rft.date=1992&rft.pub=%E5%B9%B3%E5%87%A1%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4582278071&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF好並隆司1978"><a href="/wiki/%E5%A5%BD%E4%B8%A6%E9%9A%86%E5%8F%B8" title="好並隆司">好並隆司</a>『秦漢帝国史研究』<a href="/wiki/%E6%9C%AA%E4%BE%86%E7%A4%BE" title="未來社">未來社</a>、1978年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A7%A6%E6%BC%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E5%8F%B2%E7%A0%94%E7%A9%B6&rft.aulast=%E5%A5%BD%E4%B8%A6%E9%9A%86%E5%8F%B8&rft.au=%E5%A5%BD%E4%B8%A6%E9%9A%86%E5%8F%B8&rft.date=1978&rft.pub=%5B%5B%E6%9C%AA%E4%BE%86%E7%A4%BE%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF劉煒2005">劉煒 著、伊藤晋太郎 訳『秦漢 : 雄偉なる文明』創元社〈図説中国文明史4〉、2005年9月1日。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4422202556" title="特別:文献資料/978-4422202556">978-4422202556</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A7%A6%E6%BC%A2+%3A+%E9%9B%84%E5%81%89%E3%81%AA%E3%82%8B%E6%96%87%E6%98%8E&rft.aulast=%E5%8A%89%E7%85%92&rft.au=%E5%8A%89%E7%85%92&rft.date=2005-09-01&rft.series=%E5%9B%B3%E8%AA%AC%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E6%96%87%E6%98%8E%E5%8F%B24&rft.pub=%E5%89%B5%E5%85%83%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4422202556&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF岡本2013"><a href="/wiki/%E5%B2%A1%E6%9C%AC%E9%9A%86%E5%8F%B8" title="岡本隆司">岡本隆司</a> 編『中国経済史』<a href="/wiki/%E5%90%8D%E5%8F%A4%E5%B1%8B%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A" title="名古屋大学出版会">名古屋大学出版会</a>、2013年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4815807511" title="特別:文献資料/978-4815807511">978-4815807511</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E7%B5%8C%E6%B8%88%E5%8F%B2&rft.date=2013&rft.pub=%5B%5B%E5%90%8D%E5%8F%A4%E5%B1%8B%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A%5D%5D&rft.isbn=978-4815807511&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E5%89%8D%E6%BC%A2"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="脚注"><span id=".E8.84.9A.E6.B3.A8"></span>脚注</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=58" title="節を編集: 脚注"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint" style="float:right; font-size:90%;">[<a href="/wiki/Help:%E8%84%9A%E6%B3%A8/%E8%AA%AD%E8%80%85%E5%90%91%E3%81%91" title="Help:脚注/読者向け"><span title="この欄の操作法">脚注の使い方</span></a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="注釈"><span id=".E6.B3.A8.E9.87.88"></span>注釈</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=59" title="節を編集: 注釈"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -moz-column-width: 20em; -webkit-column-width: 20em; column-width: 20em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">『史記』「平準書」</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">『史記』「高祖功臣侯者年表」</span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text">現<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E8%A5%BF%E7%9C%81" title="山西省">山西省</a><a href="/wiki/%E6%9C%94%E5%B7%9E%E5%B8%82" title="朔州市">朔州市</a></span> </li> <li id="cite_note-74"><b><a href="#cite_ref-74">^</a></b> <span class="reference-text">昭帝の皇后となっていた上官桀の孫娘(<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E5%AE%98%E7%9A%87%E5%90%8E" title="上官皇后">上官皇后</a>)を除く</span> </li> <li id="cite_note-99"><b><a href="#cite_ref-99">^</a></b> <span class="reference-text">『<a href="/wiki/%E5%AD%9D%E7%B5%8C" title="孝経">孝経</a>』に対する<a href="/wiki/%E7%B7%AF%E6%9B%B8" title="緯書">緯書</a>。緯書については「<a href="#神秘思想">神秘思想</a>」の節を参照。</span> </li> <li id="cite_note-104"><b><a href="#cite_ref-104">^</a></b> <span class="reference-text">『漢書』「百官表」<a href="/wiki/%E9%A1%94%E5%B8%AB%E5%8F%A4" title="顔師古">顔師古</a>注</span> </li> <li id="cite_note-105"><b><a href="#cite_ref-105">^</a></b> <span class="reference-text">十二とする場合も多い。</span> </li> <li id="cite_note-121"><b><a href="#cite_ref-121">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E9%99%9D%E8%A5%BF%E7%9C%81" title="陝西省">陝西省</a><a href="/wiki/%E5%AE%9D%E9%B6%8F%E5%B8%82" title="宝鶏市">宝鶏市</a><a href="/wiki/%E9%B3%B3%E7%BF%94%E5%8C%BA" title="鳳翔区">鳳翔区</a></span> </li> <li id="cite_note-123"><b><a href="#cite_ref-123">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E5%B1%B1%E8%A5%BF%E7%9C%81" title="山西省">山西省</a><a href="/wiki/%E4%B8%87%E6%A0%84%E7%9C%8C" title="万栄県">万栄県</a>の北方</span> </li> <li id="cite_note-129"><b><a href="#cite_ref-129">^</a></b> <span class="reference-text">劉太公・高祖・文帝・景帝・武帝・昭帝・宣帝・<a href="/wiki/%E5%8A%89%E6%8B%A0" title="劉拠">戾太子</a>・悼皇考(戾太子の子・宣帝の父)</span> </li> <li id="cite_note-136"><b><a href="#cite_ref-136">^</a></b> <span class="reference-text">郷・亭・里の関係に付いては論争がある。本文の考えは<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%B4%8E%E5%B8%82%E5%AE%9A" title="宮崎市定">宮崎市定</a>1957。それ以外にも説があるがここでは記さない。</span> </li> <li id="cite_note-139"><b><a href="#cite_ref-139">^</a></b> <span class="reference-text">元は徹侯であったが、劉徹(武帝)を<a href="/wiki/%E9%81%BF%E8%AB%B1" title="避諱">避諱</a>して列侯となった。徹(列)とは皇帝との間に何も挟まないとの意味である。</span> </li> <li id="cite_note-143"><b><a href="#cite_ref-143">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/1970%E5%B9%B4" title="1970年">1970年</a>代まではこれにより儒教が国教化されたとしていたが、現在の日本の学界ではそれは否定され、<a href="/wiki/%E5%84%92%E6%95%99%E3%81%AE%E5%9B%BD%E6%95%99%E5%8C%96" title="儒教の国教化">儒教の国教化</a>の時期は少なくとも元帝期に降るというのが定説である。具体的な国教化の時期については元帝期(<a href="/wiki/%E7%A6%8F%E4%BA%95%E9%87%8D%E9%9B%85" title="福井重雅">福井重雅</a>1967)、王莽期(西嶋1970)、後漢光武帝期(<a href="/w/index.php?title=%E6%9D%BF%E9%87%8E%E9%95%B7%E5%85%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="板野長八 (存在しないページ)">板野長八</a>)など</span> </li> <li id="cite_note-145"><b><a href="#cite_ref-145">^</a></b> <span class="reference-text">土克水。水の流れを土で出来た堤防が押し留めるように土は水に克つ。</span> </li> <li id="cite_note-146"><b><a href="#cite_ref-146">^</a></b> <span class="reference-text">木生火。木を燃やすと火が生まれる</span> </li> <li id="cite_note-147"><b><a href="#cite_ref-147">^</a></b> <span class="reference-text">火生土。火が燃えた後には灰が出来る。</span> </li> <li id="cite_note-148"><b><a href="#cite_ref-148">^</a></b> <span class="reference-text">漢を火徳とすると遡って<a href="/wiki/%E5%A0%AF" title="堯">堯</a>が火徳となる。</span> </li> <li id="cite_note-149"><b><a href="#cite_ref-149">^</a></b> <span class="reference-text">『<a href="/wiki/%E9%AD%8F%E6%9B%B8" title="魏書">魏書</a>』「<a href="/wiki/%E9%87%88%E8%80%81%E5%BF%97" title="釈老志">釈老志</a>」</span> </li> <li id="cite_note-158"><b><a href="#cite_ref-158">^</a></b> <span class="reference-text">なおギャラリーの写真は<a href="/wiki/%E5%8D%97%E8%B6%8A%E5%9B%BD" title="南越国">南越</a>王墓から発見された絲鏤玉衣</span> </li> <li id="cite_note-161"><b><a href="#cite_ref-161">^</a></b> <span class="reference-text">河北省満城漢墓より出土。河北省博物館所蔵。高さ48cm・重さ15.78kg</span> </li> <li id="cite_note-162"><b><a href="#cite_ref-162">^</a></b> <span class="reference-text">徐州西漢楚王陵墓より出土。</span> </li> <li id="cite_note-163"><b><a href="#cite_ref-163">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E6%B0%8F%E7%A5%A0" title="武氏祠">武氏祠</a>画像石(左石室第四石)拓本。<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8" title="京都国立博物館">京都国立博物館</a>所蔵。後漢。</span> </li> <li id="cite_note-165"><b><a href="#cite_ref-165">^</a></b> <span class="reference-text">どちらが兄でどちらが弟かは不明。</span> </li> <li id="cite_note-166"><b><a href="#cite_ref-166">^</a></b> <span class="reference-text">現<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E8%A5%BF%E7%9C%81" title="山西省">山西省</a><a href="/wiki/%E6%9C%94%E5%B7%9E%E5%B8%82" title="朔州市">朔州市</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="出典"><span id=".E5.87.BA.E5.85.B8"></span>出典</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=60" title="節を編集: 出典"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -moz-column-width: 20em; -webkit-column-width: 20em; column-width: 20em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text">京大東洋史辞典編纂会『新編東洋史辞典』東京創元社、1990、p170.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE岡本2013ii-2"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE岡本2013ii_2-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF岡本2013">岡本 2013</a>, p. ii.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199746–56-3"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199746–56_3-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 46–56.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199777–79-4"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199777–79_4-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 77–79.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199777–82-5"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199777–82_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 77–82.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199784–86-6"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199784–86_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 84–86.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199789–90-7"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199789–90_7-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 89–90.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199792–95-8"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199792–95_8-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 92–95.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199795–98-9"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199795–98_9-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 95–98.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199798–99-10"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199798–99_10-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 98–99.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997100–101-11"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997100–101_11-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 100–101.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997104–110-12"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997104–110_12-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 104–110.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997112–114-13"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997112–114_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 112–114.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997127–129-14"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997127–129_14-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 127–129.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997134-15"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997134_15-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 134.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE井波律子200533-16">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200533_16-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200533_16-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200533_16-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF井波律子2005">井波律子 2005</a>, p. 33.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997134-137-17"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997134-137_17-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 134-137.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997138-140-18"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997138-140_18-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 138-140.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997156-157-19"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997156-157_19-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 156-157.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997156-20"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997156_20-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 156.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997157–164-23"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997157–164_23-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 157–164.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997165–168-24"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997165–168_24-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 165–168.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997170–176-25"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997170–176_25-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 170–176.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997176–180-26"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997176–180_26-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 176–180.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201222–27-27"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201222–27_27-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 22–27.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE井波律子200534-28">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200534_28-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200534_28-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF井波律子2005">井波律子 2005</a>, p. 34.</span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text">『漢書』武帝紀・賛</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997257–261-30"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997257–261_30-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 257–261.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997178–180-31"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997178–180_31-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 178–180.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201254–56-32"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201254–56_32-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 54–56.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997187–192-33"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997187–192_33-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 187–192.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997203–204-35"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997203–204_35-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 203–204.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201263–69-36"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201263–69_36-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 63–69.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997204–205-37"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997204–205_37-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 204–205.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201269–70-38"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201269–70_38-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 69–70.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997205–207-39"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997205–207_39-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 205–207.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201272–75-40"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201272–75_40-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 72–75.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997207–209-41"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997207–209_41-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 207–209.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201275–77-42"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201275–77_42-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 75–77.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997209–211-43"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997209–211_43-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 209–211.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201277–79-44"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201277–79_44-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 77–79.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201273,_99–100-45"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201273,_99–100_45-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 73, 99–100.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997213–220-46"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997213–220_46-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 213–220.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201281–84-47"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201281–84_47-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 81–84.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997223–229-48"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997223–229_48-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 223–229.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正201286–99-49"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正201286–99_49-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 86–99.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE井波律子200535-50">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200535_50-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200535_50-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE井波律子200535_50-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF井波律子2005">井波律子 2005</a>, p. 35.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278-51">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278_51-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997277–278_51-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 277–278.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012154–158-52"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012154–158_52-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 154–158.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997240–241-53"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997240–241_53-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 240–241.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012108–109-54"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012108–109_54-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 108–109.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997241–252-55"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997241–252_55-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 241–252.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012113–122-56"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012113–122_56-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 113–122.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012119–123-57"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012119–123_57-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 119–123.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997266–267-58"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997266–267_58-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 266–267.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012145–147-59"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012145–147_59-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 145–147.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997261–266-60"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997261–266_60-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 261–266.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012126–145-61"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012126–145_61-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 126–145.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997267–270-62"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997267–270_62-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 267–270.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012147–148-63"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012147–148_63-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 147–148.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997271–279-64"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997271–279_64-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 271–279.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012188–190-65"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012188–190_65-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 188–190.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997279–281-66"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997279–281_66-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 279–281.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012192–201-67"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012192–201_67-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 192–201.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997281–283-68"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997281–283_68-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 281–283.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012201–204-69"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012201–204_69-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 201–204.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997284–285-70"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997284–285_70-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 284–285.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE永田英正2012204–207-71"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE永田英正2012204–207_71-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF永田英正2012">永田英正 2012</a>, pp. 204–207.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997287–300-72"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997287–300_72-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 287–300.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997300–308-73"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997300–308_73-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 300–308.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997308–314-75"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997308–314_75-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 308–314.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997314–317-76"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997314–317_76-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 314–317.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997319–327-77"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997319–327_77-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 319–327.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997327–332-78"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997327–332_78-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 327–332.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997332–336-79"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997332–336_79-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 332–336.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997336–338-80"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997336–338_80-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 336–338.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997338–340-81"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997338–340_81-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 338–340.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997341-82"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997341_82-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 341.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997345–346-83"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997345–346_83-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 345–346.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997346–348-84"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997346–348_84-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 346–348.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997348–358-85"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997348–358_85-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 348–358.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997342–343-86"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997342–343_86-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 342–343.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997375-87"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997375_87-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 375.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997374–379-88"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997374–379_88-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 374–379.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997378–379-89"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997378–379_89-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 378–379.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997380–381-90"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997380–381_90-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 380–381.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997382-91"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997382_91-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 382.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997383–386-92"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997383–386_92-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 383–386.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997386–387-93"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997386–387_93-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 386–387.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997388–389-94"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997388–389_94-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 388–389.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997391–409-95"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997391–409_95-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 391–409.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997410–457-96"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997410–457_96-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 410–457.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生199718-97"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生199718_97-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 18.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997102–103-98"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997102–103_98-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 102–103.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997365–366-100"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997365–366_100-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 365–366.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997366–369-101"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997366–369_101-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 366–369.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003-102">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003_102-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF太田幸男鶴間和幸平勢隆郎西江清高2003">太田幸男 et al. 2003</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997121-103">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997121_103-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997121_103-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 121.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118-106">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118_106-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118_106-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118_106-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 118.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997116–119-107"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997116–119_107-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 116–119.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997117-108">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997117_108-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997117_108-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 117.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997117–118-109"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997117–118_109-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 117–118.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997119-110"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997119_110-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 119.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119-111">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119_111-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997118–119_111-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 118–119.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997120-112">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997120_112-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997120_112-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997120_112-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 120.</span> </li> <li id="cite_note-113"><b><a href="#cite_ref-113">^</a></b> <span class="reference-text">『漢官儀』</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997112-114"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997112_114-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 112.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997121–122-115"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997121–122_115-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 121–122.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997269–270-116"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997269–270_116-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 269–270.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997107–114-117"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997107–114_117-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 107–114.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997165–170-118"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997165–170_118-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 165–170.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997176–179-119"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997176–179_119-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 176–179.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997257-120">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997257_120-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997257_120-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 257.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997273–274-122"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997273–274_122-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 273–274.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997275–276-124"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997275–276_124-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 275–276.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997354–357-125"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997354–357_125-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 354–357.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997277-126"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997277_126-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, p. 277.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997127–128-127"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997127–128_127-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 127–128.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997348–351-128"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997348–351_128-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 348–351.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1997351–354-130"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1997351–354_130-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1997">西嶋定生 1997</a>, pp. 351–354.</span> </li> <li id="cite_note-131"><b><a href="#cite_ref-131">^</a></b> <span class="reference-text">池田2003</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生196642-132"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生196642_132-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1966">西嶋定生 1966</a>, p. 42.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生196661–184-133"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生196661–184_133-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1966">西嶋定生 1966</a>, pp. 61–184.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1966-134">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1966_134-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1966_134-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1966">西嶋定生 1966</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE五井直弘2001-135">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE五井直弘2001_135-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE五井直弘2001_135-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF五井直弘2001">五井直弘 2001</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE佐藤武敏2004-137"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE佐藤武敏2004_137-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF佐藤武敏2004">佐藤武敏 2004</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE西嶋定生1961-138"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE西嶋定生1961_138-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF西嶋定生1961">西嶋定生 1961</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE増淵龍夫1996-140"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE増淵龍夫1996_140-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF増淵龍夫1996">増淵龍夫 1996</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE狩野直喜1988-141">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE狩野直喜1988_141-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE狩野直喜1988_141-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF狩野直喜1988">狩野直喜 1988</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE武内義雄2005-142">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE武内義雄2005_142-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE武内義雄2005_142-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF武内義雄2005">武内義雄 2005</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE安居香山1988-144"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE安居香山1988_144-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF安居香山1988">安居香山 1988</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEエーリク・チュルヒャー1995-150"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEエーリク・チュルヒャー1995_150-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFエーリク・チュルヒャー1995">エーリク・チュルヒャー 1995</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE太田2003449–451-151"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田2003449–451_151-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF太田2003">太田 2003</a>, pp. 449–451.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE太田2003451-152">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE太田2003451_152-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF太田2003">太田 2003</a>, p. 451.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE宇野200529-153"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE宇野200529_153-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF宇野2005">宇野 2005</a>, p. 29.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE宇野200533-154"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE宇野200533_154-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF宇野2005">宇野 2005</a>, p. 33.</span> </li> <li id="cite_note-英語版参照-155">^ <a href="#cite_ref-英語版参照_155-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-英語版参照_155-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">英語版参照</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973-156">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973_156-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEマイケル・サリバン1973_156-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFマイケル・サリバン1973">マイケル・サリバン 1973</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE小杉一雄1986-157">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE小杉一雄1986_157-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE小杉一雄1986_157-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF小杉一雄1986">小杉一雄 1986</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE矢部良明1992-159"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE矢部良明1992_159-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF矢部良明1992">矢部良明 1992</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE華梅2006-160"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE華梅2006_160-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF華梅2006">華梅 2006</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE沢田勲2005-164"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE沢田勲2005_164-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF沢田勲2005">沢田勲 2005</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2021年12月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="関連項目"><span id=".E9.96.A2.E9.80.A3.E9.A0.85.E7.9B.AE"></span>関連項目</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&action=edit&section=61" title="節を編集: 関連項目"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r94202605">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox noprint" style="width:22em;"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist" style="font-size:100%;">ウィキメディア・コモンズには、<b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Western_Han_Dynasty?uselang=ja">前漢</a></span></b>に関連するメディアがあります。</div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8" title="漢書">漢書</a></li></ul> <table class="toccolours" style="width: 41em; margin: 1px auto; padding: 0.25em 0; clear: both; text-align:center"> <tbody><tr> <td style="border-right: #ccc 1px solid;width:33%"><dl style="margin:0;padding:0"><dt style="margin:0;padding:0">先代</dt><dd style="margin:0;padding:0"><a href="/wiki/%E7%A7%A6" title="秦">秦</a> </dd></dl> </td> <td><dl style="margin:0;padding:0"><dt style="margin:0;padding:0"><b>前漢</b> </dt><dd style="margin:0;padding:0">紀元前206年 - 8年 </dd></dl> </td> <td style="border-left: #ccc 1px solid;width:33%"><dl style="margin:0;padding:0"><dt style="margin:0;padding:0">次代</dt><dd style="margin:0;padding:0"><a href="/wiki/%E6%96%B0" title="新">新</a> </dd></dl> </td></tr></tbody></table> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-label="Navbox" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Help:%E5%85%B8%E6%8B%A0%E7%AE%A1%E7%90%86" title="Help:典拠管理">典拠管理データベース</a>: 国立図書館 <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1072949#identifiers" title="ウィキデータを編集"><img alt="ウィキデータを編集" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4242654-6">ドイツ</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐786d8bd985‐vnww5 Cached time: 20250215151835 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 1.418 seconds Real time usage: 1.607 seconds Preprocessor visited node count: 49886/1000000 Post‐expand include size: 289222/2097152 bytes Template argument size: 76052/2097152 bytes Highest expansion depth: 22/100 Expensive parser function count: 7/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 158210/5000000 bytes Lua time usage: 0.384/10.000 seconds Lua memory usage: 4081565/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1208.731 1 -total 35.57% 429.916 32 Template:Citation/core-ja-jp 35.16% 425.047 31 Template:Citation 25.48% 307.945 172 Template:Sfn 13.27% 160.406 24 Template:Citation/identifier 12.84% 155.247 24 Template:ISBN2 7.28% 87.992 1 Template:出典の明記 6.44% 77.807 1 Template:Ambox 6.35% 76.779 24 Template:Catalog_lookup_link 5.32% 64.311 1 Template:中国の歴史 --> <!-- Saved in parser cache with key jawiki:pcache:14068:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250215151839 and revision id 103762296. Rendering was triggered because: page-edit --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">「<a dir="ltr" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=前漢&oldid=103762296">https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=前漢&oldid=103762296</a>」から取得</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%AB%E3%83%86%E3%82%B4%E3%83%AA" title="特別:カテゴリ">カテゴリ</a>: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E5%89%8D%E6%BC%A2" title="Category:前漢">前漢</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%8A%89%E6%B0%8F" title="Category:劉氏">劉氏</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%BC%A2%E6%9C%9D" title="Category:漢朝">漢朝</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E3%81%AE%E7%8E%8B%E6%9C%9D" title="Category:中国の王朝">中国の王朝</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">隠しカテゴリ: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E7%95%AA%E5%8F%B7%E3%81%8C%E8%A6%81%E6%9C%9B%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:出典のページ番号が要望されている記事">出典のページ番号が要望されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E5%BF%85%E8%A6%81%E3%81%A8%E3%81%99%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B/2021%E5%B9%B46%E6%9C%88" title="Category:出典を必要とする記事/2021年6月">出典を必要とする記事/2021年6月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%9B%96%E6%98%A7%E3%81%95%E5%9B%9E%E9%81%BF%E3%81%AE%E5%BF%85%E8%A6%81%E3%81%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="Category:曖昧さ回避の必要なリンクのあるページ">曖昧さ回避の必要なリンクのあるページ</a></li><li><a href="/wiki/Category:GND%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:GND識別子が指定されている記事">GND識別子が指定されている記事</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> 最終更新 2025年2月15日 (土) 15:18 (日時は<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E5%80%8B%E4%BA%BA%E8%A8%AD%E5%AE%9A#mw-prefsection-rendering" title="特別:個人設定">個人設定</a>で未設定ならば<a href="/wiki/%E5%8D%94%E5%AE%9A%E4%B8%96%E7%95%8C%E6%99%82" title="協定世界時">UTC</a>)。</li> <li id="footer-info-copyright">テキストは<a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja">クリエイティブ・コモンズ 表示-継承ライセンス</a>のもとで利用できます。追加の条件が適用される場合があります。詳細については<a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">利用規約</a>を参照してください。</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ja">プライバシー・ポリシー</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%AB%E3%81%A4%E3%81%84%E3%81%A6">ウィキペディアについて</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%85%8D%E8%B2%AC%E4%BA%8B%E9%A0%85">免責事項</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">行動規範</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">開発者</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ja.wikipedia.org">統計</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieに関する声明</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ja.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%89%8D%E6%BC%A2&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">モバイルビュー</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">前漢</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>20の言語版</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>話題追加</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-wl4r5","wgBackendResponseTime":156,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.418","walltime":"1.607","ppvisitednodes":{"value":49886,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":289222,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":76052,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":158210,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1208.731 1 -total"," 35.57% 429.916 32 Template:Citation/core-ja-jp"," 35.16% 425.047 31 Template:Citation"," 25.48% 307.945 172 Template:Sfn"," 13.27% 160.406 24 Template:Citation/identifier"," 12.84% 155.247 24 Template:ISBN2"," 7.28% 87.992 1 Template:出典の明記"," 6.44% 77.807 1 Template:Ambox"," 6.35% 76.779 24 Template:Catalog_lookup_link"," 5.32% 64.311 1 Template:中国の歴史"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.384","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4081565,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-786d8bd985-vnww5","timestamp":"20250215151835","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u524d\u6f22","url":"https:\/\/ja.wikipedia.org\/wiki\/%E5%89%8D%E6%BC%A2","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1072949","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1072949","author":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u30d7\u30ed\u30b8\u30a7\u30af\u30c8\u3078\u306e\u8ca2\u732e\u8005"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u8ca1\u56e3","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-08-26T06:33:39Z","dateModified":"2025-02-15T15:18:33Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1e\/%E6%B1%89%E6%9C%9D%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92%28%E7%B9%81%29.png","headline":"\u4e2d\u56fd\u306e\u6b74\u4ee3\u738b\u671d"}</script> </body> </html>