CINXE.COM
خلافت قرطبه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>خلافت قرطبه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"8568a525-c6e7-42c8-bde6-dc3c4ad106cc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"خلافت_قرطبه","wgTitle":"خلافت قرطبه","wgCurRevisionId":40236907,"wgRevisionId":40236907,"wgArticleId":4333806,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["خطاهای یادکرد: تاریخ","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی","مقاله‌های دارای منابع به زبان عربی (ar)","صفحه‌های دارای ارجاع با پارامتر پشتیبانی‌نشده", "مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی","خلافت قرطبه","امویان","انحلال‌های ۱۰۳۱ (میلادی) در اسپانیا","انحلال‌های سده ۱۱ (میلادی) در اندلس (اسلامی)","اندلس (اسلامی)","اندلس (اسلامی) در سده ۱۰ (میلادی)","اندلس (اسلامی) در سده ۱۱ (میلادی)","ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۹۲۹ (میلادی)","ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۰۳۱ (میلادی)","بنیان‌گذاری‌های ۹۲۹ (میلادی)","بنیان‌گذاری‌های ۹۲۹ (میلادی) در اسپانیا","بنیان‌گذاری‌های سده ۱۰ (میلادی) در اندلس (اسلامی)","پادشاهی‌های گذشته در اروپا","تاریخ شمال آفریقا","تاریخ کوردوبا، اسپانیا","خلافت‌ها","سقوط آندلس", "دودمان‌های مسلمان","کشورهای پیشین در اروپا","کشورهای پیشین عربی","کشورهای مسلمان پیشین در اروپا"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"خلافت_قرطبه","wgRelevantArticleId":4333806,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition": "interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q171740","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=[ "ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.6"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg/1200px-Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1039"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg/800px-Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="693"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg/640px-Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="554"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="خلافت قرطبه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-خلافت_قرطبه rootpage-خلافت_قرطبه skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-فتح_اسپانیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#فتح_اسپانیا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>فتح اسپانیا</span> </div> </a> <ul id="toc-فتح_اسپانیا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیشینه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیشینه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>پیشینه</span> </div> </a> <ul id="toc-پیشینه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اوج_خلافت_اموی_اندلس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اوج_خلافت_اموی_اندلس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>اوج خلافت اموی اندلس</span> </div> </a> <ul id="toc-اوج_خلافت_اموی_اندلس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-برتری_بر_مسیحیان_شمال" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#برتری_بر_مسیحیان_شمال"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>برتری بر مسیحیان شمال</span> </div> </a> <ul id="toc-برتری_بر_مسیحیان_شمال-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سقوط_و_انحطاط_خلافت_اندلس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سقوط_و_انحطاط_خلافت_اندلس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>سقوط و انحطاط خلافت اندلس</span> </div> </a> <ul id="toc-سقوط_و_انحطاط_خلافت_اندلس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">خلافت قرطبه</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۷۰ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-70" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۷۰ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Califato_de_Cordoba" title="Califato de Cordoba–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Califato de Cordoba" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D8%A9" title="خلافة قرطبة–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="خلافة قرطبة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Califatu_de_C%C3%B3rdoba" title="Califatu de Córdoba–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Califatu de Córdoba" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Kordova_xilaf%C9%99ti" title="Kordova xilafəti–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Kordova xilafəti" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87_%D8%AE%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA%DB%8C" title="قرطبه خیلافتی–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قرطبه خیلافتی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%85%D3%99%D0%BB%D0%B8%D1%84%D3%99%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Кордова хәлифәлеге–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Кордова хәлифәлеге" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Кордаўскі халіфат–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Кордаўскі халіфат" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Кордовски халифат–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кордовски халифат" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%8B%E0%A6%AC%E0%A6%BE_%E0%A6%96%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%A4" title="কর্দোবা খিলাফত–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কর্দোবা খিলাফত" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kalifiezh_C%C3%B3rdoba" title="Kalifiezh Córdoba–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Kalifiezh Córdoba" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Califat_de_C%C3%B2rdova" title="Califat de Còrdova–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Califat de Còrdova" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C_%D9%84%DB%95_%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3" title="خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdobsk%C3%BD_chal%C3%ADf%C3%A1t" title="Córdobský chalífát–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Córdobský chalífát" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdoba-kalifatet" title="Córdoba-kalifatet–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Córdoba-kalifatet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kalifat_von_C%C3%B3rdoba" title="Kalifat von Córdoba–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Kalifat von Córdoba" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%86%CE%AC%CF%84%CE%BF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CF%8C%CF%81%CE%B4%CE%BF%CE%B2%CE%B1%CF%82" title="Χαλιφάτο της Κόρδοβας–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Χαλιφάτο της Κόρδοβας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Caliphate_of_C%C3%B3rdoba" title="Caliphate of Córdoba–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Caliphate of Córdoba" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kaliflando_de_Kordovo" title="Kaliflando de Kordovo–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kaliflando de Kordovo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Califato_de_C%C3%B3rdoba" title="Califato de Córdoba–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Califato de Córdoba" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdoba_kalifaat" title="Córdoba kalifaat–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Córdoba kalifaat" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kordobako_Kalifa-herria" title="Kordobako Kalifa-herria–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kordobako Kalifa-herria" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdoban_kalifaatti" title="Córdoban kalifaatti–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Córdoban kalifaatti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Califat_de_Cordoue" title="Califat de Cordoue–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Califat de Cordoue" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Califato_de_C%C3%B3rdoba" title="Califato de Córdoba–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Califato de Córdoba" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%27%D7%9C%D7%99%D7%A4%D7%95%D7%AA_%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%93%D7%95%D7%91%D7%94" title="ח'ליפות קורדובה–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="ח'ליפות קורדובה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%8B%E0%A4%AC%E0%A4%BE_%E0%A4%96%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AB%E0%A4%A4" title="कोर्डोबा खिलाफत–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कोर्डोबा खिलाफत" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdobai_Kalif%C3%A1tus" title="Córdobai Kalifátus–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Córdobai Kalifátus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կորդովայի խալիֆայություն–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կորդովայի խալիֆայություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kekhalifahan_Kordoba" title="Kekhalifahan Kordoba–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Kekhalifahan Kordoba" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Califfato_di_Cordova" title="Califfato di Cordova–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Califfato di Cordova" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%8C%E3%82%A6%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%83%A4%E6%9C%9D" title="後ウマイヤ朝–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="後ウマイヤ朝" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%9D" title="კორდოვის სახალიფო–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კორდოვის სახალიფო" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Кордоба халифаты–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Кордоба халифаты" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BD%94%EB%A5%B4%EB%8F%84%EB%B0%94_%EC%B9%BC%EB%A6%AC%ED%8C%8C%EA%B5%AD" title="코르도바 칼리파국–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="코르도바 칼리파국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Кордова халифаты–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кордова халифаты" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Caliphatus_Cordubae" title="Caliphatus Cordubae–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Caliphatus Cordubae" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kordobos_kalifatas" title="Kordobos kalifatas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kordobos kalifatas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kordovas_kalif%C4%81ts" title="Kordovas kalifāts–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kordovas kalifāts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Кордопски Калифат–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Кордопски Калифат" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%8B%E0%B4%B5_%E0%B4%96%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%AB%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="കൊർദോവ ഖിലാഫത്ത്–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കൊർദോവ ഖിലാഫത്ത്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8B%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%80_%E0%A4%96%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AB%E0%A4%A4" title="कोर्दोबाची खिलाफत–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कोर्दोबाची खिलाफत" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kekhalifahan_Cordoba" title="Kekhalifahan Cordoba–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kekhalifahan Cordoba" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kalifaat_C%C3%B3rdoba" title="Kalifaat Córdoba–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kalifaat Córdoba" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdoba-kalifatet" title="Córdoba-kalifatet–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Córdoba-kalifatet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Califat_de_C%C3%B2rdoa" title="Califat de Còrdoa–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Califat de Còrdoa" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kalifat_Kordoby" title="Kalifat Kordoby–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kalifat Kordoby" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%DB%81" title="خلافت قرطبہ–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="خلافت قرطبہ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%DB%90_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="د قرطبې خلافت–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د قرطبې خلافت" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Califado_de_C%C3%B3rdova" title="Califado de Córdova–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Califado de Córdova" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Califatul_C%C3%B3rdoba" title="Califatul Córdoba–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Califatul Córdoba" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Кордовский халифат–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Кордовский халифат" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kordopski_Kalifat" title="Kordopski Kalifat–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kordopski Kalifat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdobsk%C3%BD_kalif%C3%A1t" title="Córdobský kalifát–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Córdobský kalifát" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%85%DB%8C%DB%81_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_%D8%AF%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%DA%86_%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="امارت بنی امیہ اندلس دی خلافت اچ تبدیلی–Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="امارت بنی امیہ اندلس دی خلافت اچ تبدیلی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kordovski_kalifat" title="Kordovski kalifat–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kordovski kalifat" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Hilafeti_i_Kordob%C3%ABs" title="Hilafeti i Kordobës–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Hilafeti i Kordobës" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Кордопски калифат–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кордопски калифат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kalifatet_C%C3%B3rdoba" title="Kalifatet Córdoba–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kalifatet Córdoba" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ukhalifa_wa_Cordoba" title="Ukhalifa wa Cordoba–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ukhalifa wa Cordoba" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AE%BE_%E0%AE%95%E0%AE%B2%E0%AF%80%E0%AE%AA%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="குர்துபா கலீபகம்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="குர்துபா கலீபகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%9F%E0%B8%B0%E0%B8%AE%E0%B9%8C%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%8F%E0%B8%B8%E0%B8%9A%E0%B8%B0" title="รัฐเคาะลีฟะฮ์กุรฏุบะ–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="รัฐเคาะลีฟะฮ์กุรฏุบะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Kordowa_halifaty" title="Kordowa halifaty–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kordowa halifaty" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/End%C3%BCl%C3%BCs_Emev%C3%AE_Devleti" title="Endülüs Emevî Devleti–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Endülüs Emevî Devleti" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Кордовський халіфат–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кордовський халіфат" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%DB%81" title="خلافت قرطبہ–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="خلافت قرطبہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qurtuba_xalifaligi" title="Qurtuba xalifaligi–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qurtuba xalifaligi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Caliphate_C%C3%B3rdoba" title="Caliphate Córdoba–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Caliphate Córdoba" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%90%8E%E5%80%AD%E9%A9%AC%E4%BA%9A%E7%8E%8B%E6%9C%9D" title="后倭马亚王朝–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="后倭马亚王朝" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%B0%94%E5%A4%9A%E7%93%A6%E5%93%88%E9%87%8C%E5%8F%91%E5%9B%BD" title="科尔多瓦哈里发国–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="科尔多瓦哈里发国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E7%88%BE%E5%A4%9A%E5%B7%B4%E5%93%88%E9%87%8C%E7%99%BC%E5%9C%8B" title="科爾多巴哈里發國–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="科爾多巴哈里發國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171740#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&oldid=40236907" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&id=40236907&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlQ%C4%B1sald%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D9%2582%25D8%25B1%25D8%25B7%25D8%25A8%25D9%2587"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrKodu&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D9%2582%25D8%25B1%25D8%25B7%25D8%25A8%25D9%2587"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Caliphate_of_C%C3%B3rdoba" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171740" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35431660">.mw-parser-output .ib-country{border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-country td,.mw-parser-output .ib-country th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-full-data{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-full-data{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .infobox-header{text-align:left}.mw-parser-output .ib-country .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.2}.mw-parser-output .ib-country-names{padding-top:0.25em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-name-style{display:inline}.mw-parser-output .ib-country .infobox-image{padding:0.5em 0}.mw-parser-output .ib-country-anthem{border-top:1px solid #a2a9b1;padding-top:0.5em;margin-top:0.5em}.mw-parser-output .ib-country-map-caption{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-largest,.mw-parser-output .ib-country-lang{font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-ethnic,.mw-parser-output .ib-country-religion,.mw-parser-output .ib-country-sovereignty{font-weight:normal;display:inline}.mw-parser-output .ib-country-fake-li{text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-fake-li2{text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-website{line-height:11pt}.mw-parser-output .ib-country-map-caption3{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-fn{text-align:right;margin:0 auto}.mw-parser-output .ib-country-fn-alpha{list-style-type:lower-alpha;margin-left:1em}.mw-parser-output .ib-country-fn-num{margin-left:1em}</style><table class="infobox ib-country vcard" style="font-size:88%;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above adr" style="padding:1 1 1;line-height:1.2em;font-size:1.25em;"><div style="display:inline" class="fn org country-name">خلافت قرطبه</div><br /><div style="padding-top:1; font-weight:normal;"><span lang="ar" dir="rtl" title="متن به زبان عربی"><bdi>خلافة قرطبة</bdi></span><br /><i>Khilāfat Qurṭubah</i> <span class="languageicon">(به عربی)</span><br /><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7)" title="کوردوبا (اسپانیا)">قرطبه</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader">۹۲۹–۱۰۳۱</td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg" class="mw-file-description" title="خلافت قرطبه در حدود ۱۰۰۰ میلادی"><img alt="خلافت قرطبه در حدود ۱۰۰۰ میلادی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg/250px-Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg.png" decoding="async" width="250" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg/375px-Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg/500px-Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg.png 2x" data-file-width="686" data-file-height="594" /></a></span><div style="position:relative;top:0.3em;">خلافت قرطبه در حدود ۱۰۰۰ میلادی</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پایتخت</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7)" title="کوردوبا (اسپانیا)">قرطبه</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زبان(های) رایج</th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="عربی اندلسی">عربی اندلسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان مستعربی">مستعربی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">دین(ها) <div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th><td class="infobox-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist">اکثریت:<br /><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%B3%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اسلام سنی">اسلام سنی</a> <p>اقلیت:<br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="یهود">یهود</a> </p> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">حکومت</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پادشاهی">پادشاهی</a> <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="حاکمیت دینی">دینی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">تاریخ</th><td class="infobox-data"> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="عبدالرحمن سوم">عبدالرحمن سوم</a> در قرطبه اعلام <b><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a></b> کرد.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </div></th><td class="infobox-data">۹۲۹</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• به چندین پادشاهی مستقل <a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81_(%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3)" title="طوایف (اندلس)">طایفه‌ای</a> تجزیه شد. </div></th><td class="infobox-data">۱۰۳۱</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;">مساحت</th></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label">۱۰۰۰<sup id="cite_ref-Taagepera495_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taagepera495-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></th><td class="infobox-data">۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۲۳۰٬۰۰۰ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;">جمعیت</th></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۱۰۰۰ </div></th><td class="infobox-data">۱۰,۰۰۰,۰۰۰ امروز = <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="جبل الطارق">جبل الطارق</a> (<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a>)<br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="مراکش">مراکش</a><br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a><br /><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"> <table style="width:95%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; display:inline-table;"> <tbody><tr> <td style="text-align:center; border:0; padding-bottom:0"><div id="before-after"></div> <b>پیشین</b></td> <td style="text-align:center;border:0; padding-bottom:0;"><b>پسین</b> </td></tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center; border:0;"> <table style="width:100%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="امارت قرطبه">امارت قرطبه</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ادریسیان">ادریسیان</a> </td></tr> </tbody></table> </td> <td style="vertical-align:top; text-align:center;border:0;"> <table style="width:92%; background:transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه قرطبه (صفحه وجود ندارد)">طایفه قرطبه</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه دنیا (صفحه وجود ندارد)">طایفه دنیا</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه ساراگوسا (صفحه وجود ندارد)">طایفه ساراگوسا</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه باداخوس (صفحه وجود ندارد)">طایفه باداخوس</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%88_(%D8%B7%D9%84%DB%8C%D8%B7%D9%84%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه تولدو (طلیطله) (صفحه وجود ندارد)">طایفه تولدو (طلیطله)</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7_(%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه والنسیا (بلنسیه) (صفحه وجود ندارد)">طایفه والنسیا (بلنسیه)</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> </tbody></table> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks plainlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">These articles are based on the</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="font-size: 200%; font-weight: normal;"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a><br /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482256">.mw-parser-output .nastaliq{line-height:200%;font-size:150%;font-family:IranNastaliq,"Urdu Emad Nastaleeq","Noto Nastaliq Urdu","Urdu Typesetting","Jameel Noori Nastaleeq","Nafees Nastaleeq","Nafees Nastaleeq v1.01",Nafees,"Pak Nastaleeq","PDMS_Jauhar",sans-serif;text-justify:inter-word;font-weight:normal}.mw-parser-output .nastaliq .b{text-justify:inter-word}</style><span class="nastaliq">خِلافة</span></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif/200px-Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif" decoding="async" width="200" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif/300px-Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif/400px-Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif 2x" data-file-width="1196" data-file-height="580" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top: 1px solid #aaa; text-align: center; padding-left: 0.4em; padding-right: 2.4em;">Main Caliphates</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%84%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="حکومت خلفای راشدین">حکومت خلفای راشدین</a> (632–661)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C" title="خلافت اموی">خلافت اموی</a> (661–750)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خلافت عباسیان">خلافت عباسیان</a> (750–1258, 1261–1517)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ottoman_Caliphate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ottoman Caliphate (صفحه وجود ندارد)">Ottoman Caliphate</a> (1517–1924)</li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top: 1px solid #aaa; text-align: center; padding-left: 0.4em; padding-right: 2.4em;">Parallel Caliphates</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خلافت فاطمیان">خلافت فاطمیان</a> (909–1171)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">خلافت قرطبه</a> (929–1137)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدون</a> (1147–1209)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ottoman_Caliphate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ottoman Caliphate (صفحه وجود ندارد)">Ottoman Caliphate</a> (1453–1517)</li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="text-align:center; font-weight:normal"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="درگاه:Islam (صفحه وجود ندارد)">درگاه Islam</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Caliphate" title="الگو:Caliphate"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Caliphate&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:Caliphate (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Caliphate" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:Caliphate"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks"><tbody><tr><th class="sidebar-title">Historical Arab states and dynasties</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%84%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="حکومت خلفای راشدین">حکومت خلفای راشدین</a></td><td style="text-align:right;"> ۶۳۲–۶۶۱</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C" title="خلافت اموی">خلافت اموی</a></td><td style="text-align:right;"> ۶۶۱–۷۵۰</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خلافت عباسیان">خلافت عباسیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۷۵۰–۱۲۵۸</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خلافت فاطمیان">خلافت فاطمیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۹۰۹–۱۱۷۱</td></tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title"><a href="/w/index.php?title=Mashriq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mashriq (صفحه وجود ندارد)">Mashriq</a> dynasties</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="طولونیان">طولونیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۸۶۸–۹۰۵</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حمدانیان">حمدانیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۸۹۰–۱۰۰۴</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D8%AE%D8%B4%DB%8C%D8%AF" title="آل اخشید">آل اخشید</a></td><td style="text-align:right;"> ۹۳۵–۹۶۹</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="عقیلیان">عقیلیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۹۹۰–۱۰۹۶</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دودمان زنگیان">دودمان زنگیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۱۲۷–۱۲۵۰</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ایوبیان">ایوبیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۱۷۱–۱۲۴۶</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلسله بحری">سلسله بحری</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۲۵۰–۱۳۸۲</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=Burji_dynasty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Burji dynasty (صفحه وجود ندارد)">Burji Mamluks</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۳۸۲–۱۵۱۷</td></tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title"><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مغرب عربی">مغرب عربی</a> dynasties</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=Muhallabids&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muhallabids (صفحه وجود ندارد)">Muhallabids</a></td><td style="text-align:right;"> ۷۷۱–۷۹۳</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رستمیان">رستمیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۷۷۶–۹۰۹</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ادریسیان">ادریسیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۷۸۸–۹۸۵</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%BA%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="اغلبیان">اغلبیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۸۰۰–۹۰۹</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۰۷۳–۱۱۴۷</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدون</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۱۴۷–۱۲۶۹</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%81%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حفصیان">حفصیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۲۲۹–۱۵۷۴</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرینیان">مرینیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۲۵۸–۱۴۲۰</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D9%88%D8%B7%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="وطاسیان">وطاسیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۴۲۰–۱۵۴۷</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سعدیان">سعدیان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۵۵۴–۱۶۵۹</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4)" title="علویان (مراکش)">علویان</a></td><td style="text-align:right;"> ۱۶۶۰–تاکنون</td></tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar" style="padding-top:0;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:History_of_the_Arab_League_member_states" title="الگو:History of the Arab League member states"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:History_of_the_Arab_League_member_states&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:History of the Arab League member states (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:History_of_the_Arab_League_member_states" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:History of the Arab League member states"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks toccolours plainlist" style="width:auto;"><tbody><tr><th class="sidebar-title" style="background:#99CC99;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="اندلس">تاریخ اندلس</a></th></tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;"> <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="فتح اندلس">فتح اندلس</a><br /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r30716427">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۷۱۱–۷۳۲)</small></span></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-top:0.2em;padding-bottom:0.8em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%87" title="نبرد گوادالته">نبرد گوادالته</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبرد تولوز (صفحه وجود ندارد)">نبرد تولوز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="نبرد تور">نبرد تور</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="امویان">امویان</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7)" title="کوردوبا (اسپانیا)">کوردوبا (اسپانیا)</a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۷۵۶–۱۰۳۱)</small></span></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-top:0.2em;padding-bottom:0.8em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="امارت قرطبه">امارت قرطبه</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">خلافت قرطبه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1" title="منصور بن ابی عامر">منصور بن ابی عامر</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;;border-bottom:none;"> <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نخستین دوران ملوک الطوایفی (صفحه وجود ندارد)">نخستین دوران ملوک الطوایفی </a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۱۰۰۹–۱۱۰۶)</small></span></th></tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۱۰۸۵–۱۱۴۵)</small></span></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-top:0.2em;padding-bottom:0.8em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبرد ساجراخاس (صفحه وجود ندارد)">نبرد ساجراخاس</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;;border-bottom:none;"> <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دومین دوران ملوک الطوایفی (صفحه وجود ندارد)">دومین دوران ملوک الطوایفی </a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۱۱۴۰–۱۲۰۳)</small></span></th></tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;"> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدون</a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۱۱۴۷–۱۲۳۸)</small></span></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-top:0.2em;padding-bottom:0.8em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B3_%D8%AF%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7" title="نبرد لاس ناواس دتلوسا">نبرد لاس ناواس دتلوسا</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;;border-bottom:none;"> <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سومین دوران ملوک الطوایفی (صفحه وجود ندارد)">سومین دوران ملوک الطوایفی</a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۱۲۳۲–۱۲۸۷)</small></span></th></tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%87" class="mw-redirect" title="امارت غرناطه">امارت غرناطه</a><br /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427"><span class="nobold"><small style="font-size:85%;">(۱۲۳۸–۱۴۹۲)</small></span></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-top:0.2em;padding-bottom:0.8em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دودمان نصریان">دودمان نصریان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="نبرد گرانادا">نبرد گرانادا</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="border-top:1px solid #a2a9b1;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0.3em;background:#D6EBD6;line-height:1.15em;font-size:110%;;background:#99CC99;"> مقاله‌های مرتبط</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-top:0.2em;padding-bottom:0.8em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="شبه‌جزیره ایبری">شبه‌جزیره ایبری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="سقوط آندلس">سقوط آندلس</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="الگو:تاریخ اندلس"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تاریخ اندلس (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تاریخ اندلس"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>خلافت قرطبه</b> یک پادشاهی اسلامی در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="شبه‌جزیره ایبری">شبه‌جزیره ایبری</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="شمال آفریقا">شمال آفریقا</a> به مرکزیت شهر <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="mw-redirect" title="قرطبه">قرطبه</a> بین سال‌های ۹۲۹ تا ۱۰۳۱ میلادی بود. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="فتح_اسپانیا"><span id=".D9.81.D8.AA.D8.AD_.D8.A7.D8.B3.D9.BE.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.A7"></span>فتح اسپانیا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: فتح اسپانیا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۹۲ ه.ق یک دسته از مسلمانان به رهبری <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82_%D8%A8%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%AF" title="طارق بن زیاد">طارق بن زیاد</a> توانستند بخش اعظم <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> را فتح کنند. اعراب قلمرو جدید خودرا در اسپانیا اندلس می‌گفتند و شهر قرطبه را به پایتختی برگزیدند.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیشینه"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4.DB.8C.D9.86.D9.87"></span>پیشینه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: پیشینه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۱۳۹ ه.ق فردی از خاندان <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="بنی امیه">بنی امیه</a> بنام <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84" class="mw-redirect" title="عبدالرحمن داخل">عبدالرحمن یکم</a> با کمک هوادارانش در اندلس و شکست دادن استاندار پیشین اندلس <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="یوسف بن عبدالرحمن الفهری">یوسف بن عبدالرحمن الفهری</a> به حکومت می‌رسد و حکومت مستقل امویان را در اندلس تأسیس می‌کند.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در دوران اوج آن در زمان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="عبدالرحمن سوم">عبدالرحمن سوم</a> آن‌ها خود را خلیفه خواندند.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در واقع خلافت قرطبه نخستین نهاد سیاسی مستقل از خلافت اسلامی بود. از آنجایی که <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="خلافت عباسی">خلفای عباسی</a> مسئول کشتار تقریباً همه افراد خانواده اموی بودند مسئله به رسمیت شناختن خلیفه از طرف عبدالرحمن به هیچ وجه مطرح نبود.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اوج_خلافت_اموی_اندلس"><span id=".D8.A7.D9.88.D8.AC_.D8.AE.D9.84.D8.A7.D9.81.D8.AA_.D8.A7.D9.85.D9.88.DB.8C_.D8.A7.D9.86.D8.AF.D9.84.D8.B3"></span>اوج خلافت اموی اندلس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: اوج خلافت اموی اندلس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دوران اوج حکومت اموی اندلس در زمان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="عبدالرحمن سوم">عبدالرحمن سوم</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="حکم دوم">حکم دوم</a> بود. عبدالرحمن سوم با پیروزی بر مشکلات حکام مخالف قدرت امویان اندلس را به اوج رسانید. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="برتری_بر_مسیحیان_شمال"><span id=".D8.A8.D8.B1.D8.AA.D8.B1.DB.8C_.D8.A8.D8.B1_.D9.85.D8.B3.DB.8C.D8.AD.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D8.B4.D9.85.D8.A7.D9.84"></span>برتری بر مسیحیان شمال</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: برتری بر مسیحیان شمال"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>این سال‌ها از نظر موفقیت‌های بسیاری که در مقابل حکومت‌های مسیحی شمال یعنی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" title="پادشاهی لئون">لئون</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="پادشاهی ناوار">ناوارا</a> بدست آمد نیز ارزشمند بود. اقتدار و برتری عبدالرحمن و اخلاف او را پادشاه لئون و ملکه ناوارا و کنت بارسلون به رسمیت شناختند و این شناسائی اموی فقط ظاهری و تشریفاتی نبود بلکه همراه بود با پرداخت خراج و باج سالانه که عدم پرداخت آن منجر به حمله و هجوم تنبیهی می‌شد. بدین ترتیب اقتدار و نظارت مسلمین بر <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="شبه‌جزیره ایبری">شبه‌جزیره ایبری</a> در این زمان تا پایان قرن بیش از هر زمان دیگری قبل و بعد از ان بود.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سقوط_و_انحطاط_خلافت_اندلس"><span id=".D8.B3.D9.82.D9.88.D8.B7_.D9.88_.D8.A7.D9.86.D8.AD.D8.B7.D8.A7.D8.B7_.D8.AE.D9.84.D8.A7.D9.81.D8.AA_.D8.A7.D9.86.D8.AF.D9.84.D8.B3"></span>سقوط و انحطاط خلافت اندلس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: سقوط و انحطاط خلافت اندلس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="بازپس‌گیری اندلس">بازپس‌گیری اندلس</a></div> <p>خلافت قرطبه در پی جنگ داخلی، معروف به فتنه اندلس که میان نوادگان واپسین خلیفه، یعنی <a href="/wiki/%D9%87%D8%B4%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="هشام دوم">هشام دوم</a> که پس از <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="حکم دوم">حکم دوم</a> به تخت نشسته بود، با جانشینان پرده‌دار دربار به نام المنصور درگرفت فروپاشید.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با افزایش درگیری‌های داخلی و متلاشی شدن حکومت مرکزی فشار دول مسیحی بر مسلمانان افزایش یافت و خلافت قرطبه نیز به چند بخش تقسیم شد و به صورت ملوک الطوایفی درآمد.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بطوریکه که حکمران سویل یعنی المعتمد و فقهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="مالکی">مالکی</a> حکومتش، از حکومت مرابطون در آفریقای شمالی تقاضای کمک کردند و مرابطون بعد از انجام مأموریتشان حکومت اندلس را در اختیار گرفتند. حکومت <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a> در اندلس در سال ۵۳۵ ه.ق پایان یافت و تا سال ۵۶۵ ه.ق که اندلس تحت قدرت <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدون</a> قرار گرفت، هرج ومرج حکمفرما بود. اما موحدون نیز همانند مرابطون مدت زیادی دوام نیاوردند و بزودی در سراشیبی سقوط افتادند. در این شرایط حملات دول مسیحی شمال اسپانیا افزایش یافت و <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="mw-redirect" title="قرطبه">قرطبه</a> درسال۶۳۴ ه.ق و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D9%84" title="سویل">سویل</a> در سال ۶۴۵ه.ق بدست مسیحیان افتاد. در این ایام فردی بنام محمد بن یوسف ابن نصر حکومت نصریه را در غرناطه تأسیس کرد. این حکومت در سال ۶۳۵ ه.ق تأسیس شد و بعد از دو قرن و نیم در سال ۸۹۶ ه.ق منقرض شد.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40724476">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFAzizur_Rahman2001" class="citation book cs1">Azizur Rahman, Syed (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=iRAsAQAAIAAJ&q=oath+of+allegiance"><i>The Story of Islamic Spain</i></a> <span class="cs1-format">(snippet view)</span>. New Delhi: Goodword Books. p. 129. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-81-87570-57-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-81-87570-57-8"><bdi>978-81-87570-57-8</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 September</span> 2010</span>. <q>[Emir Abdullah died on] 16 Oct., 912 after 26 years of inglorious rule leaving his fragmented and bankrupt kingdom to his grandson ‘Abd ar-Rahman. The following day, the new sultan received the oath of allegiance at a ceremony held in the "Perfect salon" (al-majils al-kamil) of the Alcazar.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Story+of+Islamic+Spain&rft.place=New+Delhi&rft.pages=129&rft.pub=Goodword+Books&rft.date=2001&rft.isbn=978-81-87570-57-8&rft.aulast=Azizur+Rahman&rft.aufirst=Syed&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DiRAsAQAAIAAJ%26q%3Doath%2Bof%2Ballegiance&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Taagepera495-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taagepera495_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTaagepera1997" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Rein_Taagepera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rein Taagepera (صفحه وجود ندارد)">Taagepera, Rein</a> (September 1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://escholarship.org/uc/item/3cn68807">"Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=International_Studies_Quarterly&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Studies Quarterly (صفحه وجود ندارد)">International Studies Quarterly</a></i>. <b>41</b> (3): 495. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2F0020-8833.00053">10.1111/0020-8833.00053</a>. <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="جی‌استور">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2600793">2600793</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">7 September</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Studies+Quarterly&rft.atitle=Expansion+and+Contraction+Patterns+of+Large+Polities%3A+Context+for+Russia&rft.volume=41&rft.issue=3&rft.pages=495&rft.date=1997-09&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2F0020-8833.00053&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2600793%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Taagepera&rft.aufirst=Rein&rft_id=https%3A%2F%2Fescholarship.org%2Fuc%2Fitem%2F3cn68807&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمدعبدالله. <i>تاریخ دولت اسلامی در آندلس</i>. تهران: انتشارات کیهان. صص. <bdi>ص۳۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%D8%B5%DB%B3%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Barton, Simon (2004). A History of Spain. New York: Palgrave MacMillan. p. 38. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-333-63257-5" title="ویژه:منابع کتاب/0-333-63257-5">0-333-63257-5</a>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمدعبدالله. <i>تاریخ دولت اسلامی در آندلس</i>. تهران: انتشارات کیهان. صص. <bdi>ص۱۵۷</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%D8%B5%DB%B1%DB%B5%DB%B7%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمد عبدالله. <i>تاریخ دولت اسلامی در آندلس</i>. تهران: کیهان. صص. <bdi>ص۱۵۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%D8%B5%DB%B1%DB%B5%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمدعبدالله. <i>تاریخ دولت اسلامی در آندلس</i>. تهران: انتشارات کیهان. صص. <bdi>ص۴۵۷</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%D8%B5%DB%B4%DB%B5%DB%B7%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمدعبدالله (<bdi>ع</bdi>). <i>تاریخ دولت اسلامی در آندلس</i>. تهران: انتشارات کیهان. صص. <bdi>ص۵۰۷</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%D8%B5%DB%B5%DB%B0%DB%B7%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">تاریخ وارد شده در <code class="cs1-code">|سال=</code> را بررسی کنید (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#bad_date" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Chejne, Anwar G. (1974). Muslim Spain: Its History and Culture. Minneapolis: The University of Minnesota Press. pp. 43–49. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-8166-0688-9" title="ویژه:منابع کتاب/0-8166-0688-9">0-8166-0688-9</a>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمدعبدالله. <i>تاریخ دولت اسلامی در آندلس</i>. تهران: انتشارات کیهان. صص. <bdi>ص۶۳۵</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%D8%B5%DB%B6%DB%B3%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite id="CITEREFعنان" class="citation book">عنان، محمد عبدالله. <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i>. ج. ۱. ترجمهٔ عبدالمحمد آیتی. تهران: کیهان.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86&rft.aulast=%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">از پارامتر ناشناخته <code class="cs1-code">|سال چاپ=</code> صرف‌نظر شد (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#parameter_ignored" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="اسپانیا_در_قرون_وسطی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="الگو:پادشاهی‌های اسپانیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:پادشاهی‌های اسپانیا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:پادشاهی‌های اسپانیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="اسپانیا_در_قرون_وسطی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7" class="mw-redirect" title="قرون وسطا">اسپانیا در قرون وسطی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="سده‌های_میانی_آغازین"><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="سده‌های میانی آغازین">سده‌های میانی آغازین</a></b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویزیگوت‌ها">ویزیگوت‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%AA" title="پادشاهی ویزیگوت">پادشاهی ویزیگوت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سوئبی‌ها">سوئبی‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%A8%DB%8C" title="پادشاهی سوئبی">پادشاهی سوئبی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" class="mw-redirect" title="بیزانس">ایالت اسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="دوک‌نشین">دوک‌نشین </a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین واسکونی (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین واسکونی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="اندلس"><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)" title="اندلس (اسلامی)">اندلس</a></b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">خلافت قرطبه</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%82%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بنی‌قسی (صفحه وجود ندارد)">بنی‌قسی</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81" class="mw-redirect" title="ملوک‌الطوایف">ملوک‌الطوایف</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%87" class="mw-redirect" title="امارت غرناطه">امارت غرناطه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="بازپس‌گیری_آندلس"><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="بازپس‌گیری آندلس">بازپس‌گیری آندلس</a></b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="پادشاهی آستوریاس">پادشاهی آستوریاس</a> ← <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" title="پادشاهی لئون">پادشاهی لئون</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی گالیسیا">پادشاهی گالیسیا</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی کاستیا">پادشاهی کاستیا</a> ← <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="تاج کاستیا">تاج کاستیا</a></li></ul> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%A7_%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکا هیسپانیکا (صفحه وجود ندارد)">مارکا هیسپانیکا</a></i> ← <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت بارسلونا (صفحه وجود ندارد)">ایالت بارسلونا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="پادشاهی ناوار">پادشاهی ناوار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%A6%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ویگوئرا (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ویگوئرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">پادشاهی آراگون</a> ← <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="تاج آراگون">تاج آراگون</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ماخورکا (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ماخورکا</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%AA%E2%80%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ویزیگوت (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان ویزیگوت‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی سونبی (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان سونبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="فهرست فرمانداران اموی اندلس">فهرست والیان و خلفای اندلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">فهرست شاهان آراگون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="پادشاهی آستوریاس">فهرست شاهان آستوریاس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86" title="کنت‌نشین بارسلون">فهرست شاهان بارسلون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی کاستیا">فهرست شاهان کاستیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی گالیکا (صفحه وجود ندارد)">لیست پادشاهان گالیکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دودمان نصریان">فهرست شاهان نصریانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%87%D8%B4_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاداهش لئون (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان لئون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ماخورکا (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان ماخورکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="پادشاهی ناوار">فهرست شاهان ناوار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی والنسیا">فهرست شاهان والنسیا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="قلمروهای_قرون_وسطی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="الگو:قلمروهای قرون وسطی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:قلمروهای قرون وسطی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:قلمروهای قرون وسطی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="قلمروهای_قرون_وسطی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="رده:قرون وسطی بر پایه کشور">قلمروهای قرون وسطی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تاریخ قرون وسطی<br />از واحد سیاسی کنونی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">غربی و <br />شرقی اروپا</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%B3_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کرس قرون وسطی (صفحه وجود ندارد)">کرس قرون وسطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="تاریخ دانمارک">تاریخ دانمارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="انگلستان در قرون وسطی">انگلستان در قرون وسطی</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="انگلستان در عهد آنگلوساکسون‌ها">انگلستان در عهد آنگلوساکسون‌ها</a>، <a href="/w/index.php?title=England_in_the_High_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="England in the High Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">میانه</a>، <a href="/w/index.php?title=England_in_the_Late_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="England in the Late Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">اواخر</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="فرانسه در قرون وسطی">فرانسه در قرون وسطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="تاریخ آلمان">تاریخ آلمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Ireland&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Ireland (صفحه وجود ندارد)">ایرلند</a> (<a href="/w/index.php?title=History_of_Ireland_(400%E2%80%93800)&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Ireland (400–800) (صفحه وجود ندارد)">۴۰۰–۸۰۰</a>, <a href="/w/index.php?title=History_of_Ireland_(800%E2%80%931169)&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Ireland (800–1169) (صفحه وجود ندارد)">۸۰۰–۱۱۶۹</a>, <a href="/w/index.php?title=History_of_Ireland_(1169%E2%80%931536)&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Ireland (1169–1536) (صفحه وجود ندارد)">۱۱۶۹–۱۵۳۶</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="ایتالیا در قرون وسطی">ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scotland_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scotland in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">اسکاتلند</a> (<a href="/w/index.php?title=Scotland_in_the_Early_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scotland in the Early Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">آغازین</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="اسکاتلند در قرون وسطی میانه">میانه</a>، <a href="/w/index.php?title=Scotland_in_the_Late_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scotland in the Late Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">اواخر</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="اسپانیا در قرون وسطی">اسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF_(%DB%B8%DB%B0%DB%B0-%DB%B1%DB%B5%DB%B0%DB%B0)" title="تاریخ سوئد (۸۰۰-۱۵۰۰)">تاریخ سوئد (۸۰۰-۱۵۰۰)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wales_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wales in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">ولز</a> (<a href="/w/index.php?title=Wales_in_the_Early_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wales in the Early Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">آغازین</a>، <a href="/w/index.php?title=Wales_in_the_High_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wales in the High Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">میانه</a>، <a href="/w/index.php?title=Wales_in_the_Late_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wales in the Late Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">اواخر</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">مرکز و شرق اروپا<br />نزدیک به غرب</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ارمنستان در سده‌های میانه">ارمنستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bosnia_and_Herzegovina_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bosnia and Herzegovina in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">بوسنی و هرزگوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%DB%B9%DB%B2%DB%B5%E2%80%93%DB%B1%DB%B1%DB%B0%DB%B2)" title="پادشاهی کرواسی (۹۲۵–۱۱۰۲)">پادشاهی کرواسی (۹۲۵–۱۱۰۲)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%87%D9%85" title="دوک‌نشین بوهم">دوک‌نشین بوهم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ گرجستان">تاریخ گرجستان</a></li> <li>یونان (<a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="یونان بیزانس (صفحه وجود ندارد)">بیزانس</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="یونان عثمانی">عثمانی</a>)</li> <li>مجارستان (<a href="/w/index.php?title=Kingdom_of_Hungary_(1000%E2%80%931301)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kingdom of Hungary (1000–1301) (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی قرون وسطای میانه</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B3%DB%B0%DB%B1%E2%80%93%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B6)" title="پادشاهی مجارستان (۱۳۰۱–۱۵۲۶)">پادشاهی مجارستان (۱۳۰۱–۱۵۲۶)</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Poland_during_the_Piast_dynasty&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Poland during the Piast dynasty (صفحه وجود ندارد)">لهستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Romania_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romania in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">رومانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Serbia_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serbia in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">صربستان</a></li> <li>ترکیه (<a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سلجوقیان روم">سلجوقیان روم</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سرزمین‌های قرون وسطی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">غربی و<br />شرقی اروپا</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9" title="امپراتوری فرانک">امپراتوری فرانک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%87%D9%85" title="پادشاهی بوهم">پادشاهی بوهم</a>, <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="پادشاهی ایتالیا (امپراتوری مقدس روم)">پادشاهی ایتالیا</a>, <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%DA%A9%D9%87%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="کنفدراسیون کهن سوئیس">کنفدراسیون کهن سوئیس</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C" title="ایالات پاپی">ایالات پاپی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="پادشاهی سیسیل">پادشاهی سیسیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84" class="mw-redirect" title="پادشاهی ناپل">پادشاهی ناپل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="دوک‌نشین بورگوندی">دوک‌نشین بورگوندی</a> (<a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="هلند بورگوندی">هلند بورگوندی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">پادشاهی آراگون</a></li> <li>پرتغال (<a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="کنت‌نشین پرتغال">کنت‌نشین پرتغال</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پادشاهی پرتغال">پادشاهی پرتغال</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پادشاهی انگلستان">پادشاهی انگلستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="پادشاهی اسکاتلند">پادشاهی اسکاتلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="لردنشین ایرلند">لردنشین ایرلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)" title="اندلس (اسلامی)">اندلس</a> (<a class="mw-selflink selflink">خلافت قرطبه</a>، <a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81_(%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3)" title="طوایف (اندلس)">طوایف (اندلس)</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی میراثی نروژ (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی میراثی نروژ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">مرکز، اروپای شرقی<br />و شرق نزدیک</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%DA%A9%D9%87%D9%86" title="بلغارستان بزرگ کهن">بلغارستان بزرگ کهن</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری نخست بلغارستان">امپراتوری نخست بلغارستان</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="دومین امپراتوری بلغارستان">دومین امپراتوری بلغارستان</a>)</li> <li>کرواسی (<a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین دالماسی (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین دالماسی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین پانونویا (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین پانونویا</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%DB%B9%DB%B2%DB%B5%E2%80%93%DB%B1%DB%B1%DB%B0%DB%B2)" title="پادشاهی کرواسی (۹۲۵–۱۱۰۲)">پادشاهی کرواسی (۹۲۵–۱۱۰۲)</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="پایگاه‌های صلیبیون">پایگاه‌های صلیبیون</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="پادشاهی قبرس">پادشاهی قبرس</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پادشاهی اورشلیم">پادشاهی اورشلیم</a>)</li> <li>بوسنی و هرزگوین (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="پادشاهی بوسنی">پادشاهی بوسنی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین سنت ساوا (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین سنت ساوا</a>)</li> <li>اوکراین (<a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3_%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D9%81" title="روس کی‌یف">روس کی‌یف</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7-%D9%88%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی گالیسیا-وولینیا">پادشاهی گالیسیا-وولینیا</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%86%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%87%DB%8C%D9%81" title="شاهزاده‌نشین چرنیهیف">شاهزاده‌نشین چرنیهیف</a>)</li> <li>روس (<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="خاقانات روس">خاقانات روس</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="جمهوری نووگورود">جمهوری نووگورود</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="شاهزاده‌نشین ریازان">شاهزاده‌نشین ریازان</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="دوک‌نشین بزرگ مسکو">دوک‌نشین بزرگ مسکو</a>)</li> <li>صربستان (<a href="/w/index.php?title=Principality_of_Serbia_(medieval)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Principality of Serbia (medieval) (صفحه وجود ندارد)">شاهزادگی</a>، <a href="/w/index.php?title=Grand_Principality_of_Serbia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grand Principality of Serbia (صفحه وجود ندارد)">اصیل‌زادگی</a> ،<a href="/w/index.php?title=Kingdom_of_Serbia_(medieval)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kingdom of Serbia (medieval) (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B5%D8%B1%D8%A8" title="امپراتوری صرب">امپراتوری</a>، <a href="/w/index.php?title=Moravian_Serbia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moravian Serbia (صفحه وجود ندارد)">لردنشین</a>، <a href="/w/index.php?title=Serbian_Despotate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serbian Despotate (صفحه وجود ندارد)">استبدادی</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐59b954b7fb‐dxjsz Cached time: 20241208021230 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.725 seconds Real time usage: 0.961 seconds Preprocessor visited node count: 6126/1000000 Post‐expand include size: 174156/2097152 bytes Template argument size: 12284/2097152 bytes Highest expansion depth: 16/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 79095/5000000 bytes Lua time usage: 0.448/10.000 seconds Lua memory usage: 25233442/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 796.569 1 -total 42.26% 336.594 1 الگو:Infobox_country 41.41% 329.888 3 الگو:Infobox 26.10% 207.892 1 الگو:پانویس 13.53% 107.738 1 الگو:Lang 13.23% 105.354 7 الگو:یادکرد_کتاب 11.96% 95.241 1 الگو:Caliphate 10.13% 80.720 2 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists 8.47% 67.450 1 الگو:Cite_book 7.19% 57.262 7 الگو:Navbox --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:4333806:|#|:idhash:canonical and timestamp 20241208021230 and revision id 40236907. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=خلافت_قرطبه&oldid=40236907">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=خلافت_قرطبه&oldid=40236907</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="رده:خلافت قرطبه">خلافت قرطبه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:امویان">امویان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B0%DB%B3%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:انحلال‌های ۱۰۳۱ (میلادی) در اسپانیا">انحلال‌های ۱۰۳۱ (میلادی) در اسپانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)" title="رده:انحلال‌های سده ۱۱ (میلادی) در اندلس (اسلامی)">انحلال‌های سده ۱۱ (میلادی) در اندلس (اسلامی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)" title="رده:اندلس (اسلامی)">اندلس (اسلامی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اندلس (اسلامی) در سده ۱۰ (میلادی)">اندلس (اسلامی) در سده ۱۰ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اندلس (اسلامی) در سده ۱۱ (میلادی)">اندلس (اسلامی) در سده ۱۱ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B9%DB%B2%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۹۲۹ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۹۲۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B0%DB%B3%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۰۳۱ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۰۳۱ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B9%DB%B2%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۹۲۹ (میلادی)">بنیان‌گذاری‌های ۹۲۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B9%DB%B2%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۹۲۹ (میلادی) در اسپانیا">بنیان‌گذاری‌های ۹۲۹ (میلادی) در اسپانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)" title="رده:بنیان‌گذاری‌های سده ۱۰ (میلادی) در اندلس (اسلامی)">بنیان‌گذاری‌های سده ۱۰ (میلادی) در اندلس (اسلامی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:پادشاهی‌های گذشته در اروپا">پادشاهی‌های گذشته در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="رده:تاریخ شمال آفریقا">تاریخ شمال آفریقا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:تاریخ کوردوبا، اسپانیا">تاریخ کوردوبا، اسپانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:خلافت‌ها">خلافت‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="رده:سقوط آندلس">سقوط آندلس</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:دودمان‌های مسلمان">دودمان‌های مسلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در اروپا">کشورهای پیشین در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:کشورهای پیشین عربی">کشورهای پیشین عربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:کشورهای مسلمان پیشین در اروپا">کشورهای مسلمان پیشین در اروپا</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="رده:خطاهای یادکرد: تاریخ">خطاهای یادکرد: تاریخ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_(ar)" title="رده:مقاله‌های دارای منابع به زبان عربی (ar)">مقاله‌های دارای منابع به زبان عربی (ar)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای ارجاع با پارامتر پشتیبانی‌نشده">صفحه‌های دارای ارجاع با پارامتر پشتیبانی‌نشده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی">مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۳۱ اوت ۲۰۲۴ ساعت ۱۲:۵۷ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5ccf8d5c58-nc4g2","wgBackendResponseTime":184,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.725","walltime":"0.961","ppvisitednodes":{"value":6126,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":174156,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12284,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":79095,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 796.569 1 -total"," 42.26% 336.594 1 الگو:Infobox_country"," 41.41% 329.888 3 الگو:Infobox"," 26.10% 207.892 1 الگو:پانویس"," 13.53% 107.738 1 الگو:Lang"," 13.23% 105.354 7 الگو:یادکرد_کتاب"," 11.96% 95.241 1 الگو:Caliphate"," 10.13% 80.720 2 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 8.47% 67.450 1 الگو:Cite_book"," 7.19% 57.262 7 الگو:Navbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.448","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":25233442,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-59b954b7fb-dxjsz","timestamp":"20241208021230","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062e\u0644\u0627\u0641\u062a \u0642\u0631\u0637\u0628\u0647","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171740","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171740","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-01-13T15:37:03Z","dateModified":"2024-08-31T12:57:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f8\/Califato_de_C%C3%B3rdoba_-_1000-en.svg"}</script> </body> </html>