CINXE.COM
Nikita Khrouchtchev — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nikita Khrouchtchev — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"4893275f-17b2-4789-b13c-a3aec3c5b4d1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nikita_Khrouchtchev","wgTitle":"Nikita Khrouchtchev","wgCurRevisionId":223141963,"wgRevisionId":223141963,"wgArticleId":28645,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Article contenant un appel à traduction en anglais","Article avec une section vide ou incomplète","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Page utilisant P4104","Page utilisant P1953","Page utilisant P434","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à la musique","Page utilisant P6181","Page utilisant P2639","Page utilisant P345","Page pointant vers des bases relatives à l'audiovisuel","Page utilisant P2190","Page utilisant P701","Page pointant vers des bases relatives à la vie publique","Page utilisant P5905","Page pointant vers des bases relatives à la bande dessinée","Page utilisant P8578","Page pointant vers des bases relatives aux militaires","Page utilisant P1417","Page utilisant P5019","Page utilisant P8313","Page utilisant P7902","Page utilisant P6404","Page utilisant P1296","Page utilisant P7982","Page utilisant P7305","Page utilisant P6058","Page utilisant P3222","Page utilisant P1284","Page utilisant P8349","Page utilisant P4342","Page utilisant P3365","Page utilisant P3219","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:URSS/Articles liés","Portail:XXe siècle/Articles liés","Portail:Époque contemporaine/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Asie/Articles liés","Portail:Politique/Articles liés","Portail:Communisme/Articles liés","Portail:Guerre froide/Articles liés","Portail:Histoire militaire/Articles liés","Portail:Relations internationales/Articles liés","Portail:Seconde Guerre mondiale/Articles liés","Portail:Guerre du Viêt Nam/Articles liés","Portail:Viêt Nam/Articles liés","Article de qualité en anglais","Bon article en hongrois","Article de qualité en roumain","Article de qualité en coréen","Wikipédia:Article biographique","Portail:Biographie/Articles liés/Politique","Portail:Biographie/Articles liés/Militaire","Bon article","Nikita Khrouchtchev","Chef du gouvernement de l'Union soviétique","Secrétaire général du Parti communiste de l'Union soviétique","Premier ministre d'Ukraine","Personnalité politique soviétique","Député du Soviet suprême de l'Union soviétique","Vieux bolchevik","Communiste ukrainien","Membre du Parti communiste de l'Union soviétique","Militaire soviétique de la Seconde Guerre mondiale","Personnalité de la guerre froide","Héros de l'Union soviétique","Récipiendaire de l'ordre de Lénine","Récipiendaire de l'ordre de Souvorov, 1re classe","Récipiendaire de l'ordre de Souvorov, 2e classe","Récipiendaire de l'ordre de Koutouzov, 1re classe","Récipiendaire de l'ordre de la Guerre patriotique, 1re classe","Récipiendaire de l'ordre du Drapeau rouge du Travail","Récipiendaire de l'ordre de Karl-Marx","Titulaire de la médaille « Pour le Travail Vaillant dans la Grande Guerre patriotique 1941-1945 »","Lauréat du prix Lénine pour la paix","Lauréat du prix national Taras-Chevtchenko","Personnalité de l'année selon Time Magazine","Naissance en avril 1894","Naissance dans le gouvernement de Koursk","Décès en septembre 1971","Décès à 77 ans","Décès à Moscou","Mort d'une crise cardiaque","Personnalité inhumée au cimetière de Novodevitchi","Citoyen d'honneur de Tirana","Décès en RSFS de Russie"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nikita_Khrouchtchev","wgRelevantArticleId":28645,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q35314","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1611"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1074"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="859"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nikita Khrouchtchev — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrouchtchev"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrouchtchev"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Nikita_Khrouchtchev rootpage-Nikita_Khrouchtchev skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d'articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Nikita+Khrouchtchev" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Nikita+Khrouchtchev" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Nikita+Khrouchtchev" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Nikita+Khrouchtchev" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Jeunesse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Jeunesse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Jeunesse</span> </div> </a> <ul id="toc-Jeunesse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ascension_dans_le_Parti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ascension_dans_le_Parti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Ascension dans le Parti</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ascension_dans_le_Parti-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Ascension dans le Parti</span> </button> <ul id="toc-Ascension_dans_le_Parti-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Donbass" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Donbass"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Donbass</span> </div> </a> <ul id="toc-Donbass-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Protégé_de_Kaganovitch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Protégé_de_Kaganovitch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Protégé de Kaganovitch</span> </div> </a> <ul id="toc-Protégé_de_Kaganovitch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Implication_dans_les_purges" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Implication_dans_les_purges"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Implication dans les purges</span> </div> </a> <ul id="toc-Implication_dans_les_purges-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Seconde_Guerre_mondiale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Seconde_Guerre_mondiale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Seconde Guerre mondiale</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Seconde_Guerre_mondiale-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Seconde Guerre mondiale</span> </button> <ul id="toc-Seconde_Guerre_mondiale-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Occupation_de_la_Pologne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Occupation_de_la_Pologne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Occupation de la Pologne</span> </div> </a> <ul id="toc-Occupation_de_la_Pologne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Guerre_contre_l'Allemagne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Guerre_contre_l'Allemagne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Guerre contre l'Allemagne</span> </div> </a> <ul id="toc-Guerre_contre_l'Allemagne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Accession_au_pouvoir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Accession_au_pouvoir"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Accession au pouvoir</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Accession_au_pouvoir-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Accession au pouvoir</span> </button> <ul id="toc-Accession_au_pouvoir-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Retour_en_Ukraine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Retour_en_Ukraine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Retour en Ukraine</span> </div> </a> <ul id="toc-Retour_en_Ukraine-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dernières_années_de_Staline" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dernières_années_de_Staline"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Dernières années de Staline</span> </div> </a> <ul id="toc-Dernières_années_de_Staline-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lutte_pour_le_pouvoir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lutte_pour_le_pouvoir"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Lutte pour le pouvoir</span> </div> </a> <ul id="toc-Lutte_pour_le_pouvoir-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-À_la_tête_de_l'URSS_(1955-1964)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#À_la_tête_de_l'URSS_(1955-1964)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>À la tête de l'URSS (1955-1964)</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-À_la_tête_de_l'URSS_(1955-1964)-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section À la tête de l'URSS (1955-1964)</span> </button> <ul id="toc-À_la_tête_de_l'URSS_(1955-1964)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Politique_intérieure" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Politique_intérieure"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Politique intérieure</span> </div> </a> <ul id="toc-Politique_intérieure-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Consolidation_du_pouvoir_et_discours_secret" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Consolidation_du_pouvoir_et_discours_secret"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Consolidation du pouvoir et discours secret</span> </div> </a> <ul id="toc-Consolidation_du_pouvoir_et_discours_secret-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Libéralisation_de_la_culture" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Libéralisation_de_la_culture"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.2</span> <span>Libéralisation de la culture</span> </div> </a> <ul id="toc-Libéralisation_de_la_culture-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Réformes_politiques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Réformes_politiques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.3</span> <span>Réformes politiques</span> </div> </a> <ul id="toc-Réformes_politiques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Politique_agricole" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Politique_agricole"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.4</span> <span>Politique agricole</span> </div> </a> <ul id="toc-Politique_agricole-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Éducation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Éducation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.5</span> <span>Éducation</span> </div> </a> <ul id="toc-Éducation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Politique_étrangère" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Politique_étrangère"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Politique étrangère</span> </div> </a> <ul id="toc-Politique_étrangère-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-États-Unis_et_alliés" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#États-Unis_et_alliés"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.1</span> <span>États-Unis et alliés</span> </div> </a> <ul id="toc-États-Unis_et_alliés-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Premières_relations_(1957-1960)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Premières_relations_(1957-1960)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.1.1</span> <span>Premières relations (1957-1960)</span> </div> </a> <ul id="toc-Premières_relations_(1957-1960)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-U-2_et_crise_de_Berlin_(1960-1961)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#U-2_et_crise_de_Berlin_(1960-1961)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.1.2</span> <span>U-2 et crise de Berlin (1960-1961)</span> </div> </a> <ul id="toc-U-2_et_crise_de_Berlin_(1960-1961)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Crise_de_Cuba_et_traité_d'interdiction_des_essais_(1962-1964)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Crise_de_Cuba_et_traité_d'interdiction_des_essais_(1962-1964)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.1.3</span> <span>Crise de Cuba et traité d'interdiction des essais (1962-1964)</span> </div> </a> <ul id="toc-Crise_de_Cuba_et_traité_d'interdiction_des_essais_(1962-1964)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Europe_de_l'Est" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Europe_de_l'Est"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.2</span> <span>Europe de l'Est</span> </div> </a> <ul id="toc-Europe_de_l'Est-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Chine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.3</span> <span>Chine</span> </div> </a> <ul id="toc-Chine-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chute" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chute"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Chute</span> </div> </a> <ul id="toc-Chute-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Retraite_et_mort" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Retraite_et_mort"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Retraite et mort</span> </div> </a> <ul id="toc-Retraite_et_mort-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vie_privée_et_personnalité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Vie_privée_et_personnalité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Vie privée et personnalité</span> </div> </a> <ul id="toc-Vie_privée_et_personnalité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Distinctions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Distinctions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Distinctions</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Distinctions-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Distinctions</span> </button> <ul id="toc-Distinctions-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Soviétiques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Soviétiques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Soviétiques</span> </div> </a> <ul id="toc-Soviétiques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Internationales" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Internationales"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Internationales</span> </div> </a> <ul id="toc-Internationales-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Postérité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Postérité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Postérité</span> </div> </a> <ul id="toc-Postérité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dans_les_arts_et_la_culture_populaire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dans_les_arts_et_la_culture_populaire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Dans les arts et la culture populaire</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Dans_les_arts_et_la_culture_populaire-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Dans les arts et la culture populaire</span> </button> <ul id="toc-Dans_les_arts_et_la_culture_populaire-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Filmographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filmographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Filmographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Filmographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cinéma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Cinéma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1.1</span> <span>Cinéma</span> </div> </a> <ul id="toc-Cinéma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Télévision" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Télévision"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>Télévision</span> </div> </a> <ul id="toc-Télévision-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Série" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Série"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2.1</span> <span>Série</span> </div> </a> <ul id="toc-Série-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Littérature" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Littérature"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3</span> <span>Littérature</span> </div> </a> <ul id="toc-Littérature-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bande_dessinée" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bande_dessinée"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3.1</span> <span>Bande dessinée</span> </div> </a> <ul id="toc-Bande_dessinée-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Opéra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Opéra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Opéra</span> </div> </a> <ul id="toc-Opéra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Notes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Notes</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.2</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bibliographie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Bibliographie</span> </button> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ouvrages" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ouvrages"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.1</span> <span>Ouvrages</span> </div> </a> <ul id="toc-Ouvrages-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Journaux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Journaux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.2</span> <span>Journaux</span> </div> </a> <ul id="toc-Journaux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Nikita Khrouchtchev</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 125 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-125" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">125 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%8C%D1%87%D0%BE%D0%B2,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0" title="Хрушьчов, Никита Сергеи-иԥа – abkhaze" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Хрушьчов, Никита Сергеи-иԥа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abkhaze" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chroesjtsjof" title="Nikita Chroesjtsjof – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Nikita Chroesjtsjof" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergejewitsch_Chruschtschow" title="Nikita Sergejewitsch Chruschtschow – alémanique" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Nikita Sergejewitsch Chruschtschow" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alémanique" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%92%E1%8A%AA%E1%89%B3_%E1%8A%AD%E1%88%A9%E1%88%BD%E1%89%BE%E1%8D%8D" title="ኒኪታ ክሩሽቾፍ – amharique" lang="am" hreflang="am" data-title="ኒኪታ ክሩሽቾፍ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharique" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Nikita_Kruschev" title="Nikita Kruschev – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="Nikita Kruschev" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%81" title="نيكيتا خروتشوف – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نيكيتا خروتشوف" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%81" title="نيكيتا خروتشوف – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نيكيتا خروتشوف" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchov" title="Nikita Khrushchov – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Nikita Khrushchov" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Nikita_Jrushchov" title="Nikita Jrushchov – aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Nikita Jrushchov" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Nikita_Xru%C5%9F%C5%9Fov" title="Nikita Xruşşov – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Nikita Xruşşov" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DA%86%D9%81" title="نیکیتا خورشچف – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="نیکیتا خورشچف" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Хрущёв Никита Сергеевич – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Хрущёв Никита Сергеевич" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chru%C5%A1%C4%8Diovs" title="Nikita Chruščiovs – samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Nikita Chruščiovs" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D1%8F%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%87%D0%BE%D1%9E" title="Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%87%D0%BE%D1%9E" title="Мікіта Хрушчоў – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мікіта Хрушчоў" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Никита Хрушчов – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Никита Хрушчов" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BE_%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%9A%E0%A7%87%E0%A6%AD" title="নিকিতা খ্রুশ্চেভ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নিকিতা খ্রুশ্চেভ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Nikita_C%27hrouchtchov" title="Nikita C'hrouchtchov – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Nikita C'hrouchtchov" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%A1%C4%8Dov" title="Nikita Hruščov – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Nikita Hruščov" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrusxov" title="Nikita Khrusxov – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Nikita Khrusxov" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%86%DA%A4" title="نیکیتا خروشچۆڤ – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="نیکیتا خروشچۆڤ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%9F%C3%A7ov" title="Nikita Hruşçov – tatar de Crimée" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Nikita Hruşçov" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="tatar de Crimée" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergejevi%C4%8D_Chru%C5%A1%C4%8Dov" title="Nikita Sergejevič Chruščov – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Nikita Sergejevič Chruščov" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Хрущёв Никита Сергеевич – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хрущёв Никита Сергеевич" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrusjtjov" title="Nikita Khrusjtjov – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Nikita Khrusjtjov" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergejewitsch_Chruschtschow" title="Nikita Sergejewitsch Chruschtschow – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Nikita Sergejewitsch Chruschtschow" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CF%84%CE%B1_%CE%A7%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84%CF%83%CF%8C%CF%86" title="Νικίτα Χρουστσόφ – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Νικίτα Χρουστσόφ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nikita_%C4%A4ru%C5%9D%C4%89ov" title="Nikita Ĥruŝĉov – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nikita Ĥruŝĉov" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Nikita_Jrushchov" title="Nikita Jrushchov – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Nikita Jrushchov" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%A1t%C5%A1ov" title="Nikita Hruštšov – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Nikita Hruštšov" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrustxov" title="Nikita Khrustxov – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Nikita Khrustxov" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%D9%81" title="نیکیتا خروشچف – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نیکیتا خروشچف" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%A1t%C5%A1ov" title="Nikita Hruštšov – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Nikita Hruštšov" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrusjtjov" title="Nikita Khrusjtjov – féroïen" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Nikita Khrusjtjov" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="féroïen" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chruschtschow" title="Nikita Chruschtschow – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Nikita Chruschtschow" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chr%C3%BBsjtsjov" title="Nikita Chrûsjtsjov – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Nikita Chrûsjtsjov" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Nic%C3%ADte_Cruistsiof" title="Nicíte Cruistsiof – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Nicíte Cruistsiof" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%9D%C3%ABv" title="Nikita Hruŝëv – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Nikita Hruŝëv" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%99%D7%A7%D7%99%D7%98%D7%94_%D7%97%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%A6%27%D7%95%D7%91" title="ניקיטה חרושצ'וב – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="ניקיטה חרושצ'וב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%96%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%B5" title="निकिता ख़्रुश्चेव – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="निकिता ख़्रुश्चेव" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%A1%C4%8Dov" title="Nikita Hruščov – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Nikita Hruščov" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Nyikita_Szergejevics_Hruscsov" title="Nyikita Szergejevics Hruscsov – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Nyikita Szergejevics Hruscsov" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիկիտա Խրուշչով – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նիկիտա Խրուշչով" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A9%D5%A1_%D4%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Նիքիթա Խրուշչով – arménien occidental" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Նիքիթա Խրուշչով" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="arménien occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergeievi%C4%8D_Chru%C5%A1%C4%8Diov" title="Nikita Sergeievič Chruščiov – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Nikita Sergeievič Chruščiov" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergeyevich_Hrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Hrushchyov – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Nikita Sergeyevich Hrushchyov" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/N%C3%ADk%C3%ADta_Khr%C3%BAstsjov" title="Níkíta Khrústsjov – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Níkíta Khrústsjov" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergeevi%C4%8D_Chru%C5%A1%C4%8D%C3%ABv" title="Nikita Sergeevič Chruščëv – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Nikita Sergeevič Chruščëv" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8B%E3%82%AD%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%AB%E3%82%B7%E3%83%81%E3%83%A7%E3%83%95" title="ニキータ・フルシチョフ – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ニキータ・フルシチョフ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/nikitas._xrucof." title="nikitas. xrucof. – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="nikitas. xrucof." data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – javanais" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanais" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90_%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A8%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98" title="ნიკიტა ხრუშჩოვი – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნიკიტა ხრუშჩოვი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2" title="Никита Сергеевич Хрущёв – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Никита Сергеевич Хрущёв" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8B%88%ED%82%A4%ED%83%80_%ED%9D%90%EB%A3%A8%EC%87%BC%ED%94%84" title="니키타 흐루쇼프 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="니키타 흐루쇼프" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/N%C3%AEk%C3%AEta_Kr%C3%BB%C5%9F%C3%A7ev" title="Nîkîta Krûşçev – kurde" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Nîkîta Krûşçev" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurde" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – cornique" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="cornique" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2" title="Никита Хрущёв – kirghize" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Никита Хрущёв" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghize" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Nicetas_Chru%C5%A1%C4%8D%C3%ABv" title="Nicetas Chruščëv – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Nicetas Chruščëv" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergejewitsch_Chruschtschow" title="Nikita Sergejewitsch Chruschtschow – luxembourgeois" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Nikita Sergejewitsch Chruschtschow" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxembourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chrosci%C3%B2ff" title="Nikita Chrosciòff – ligure" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Nikita Chrosciòff" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligure" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BA%81%E0%BA%B4%E0%BA%95%E0%BA%B2_%E0%BA%84%E0%BA%A3%E0%BA%B8%E0%BA%AA%E0%BA%8A%E0%BA%AD%E0%BA%9F" title="ນິກິຕາ ຄຣຸສຊອຟ – lao" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນິກິຕາ ຄຣຸສຊອຟ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="lao" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chru%C5%A1%C4%8Diovas" title="Nikita Chruščiovas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Nikita Chruščiovas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C5%85ikita_Hru%C5%A1%C4%8Dovs" title="Ņikita Hruščovs – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ņikita Hruščovs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Никита Хрушчов – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Никита Хрушчов" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%A4_%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%82%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B5%8D" title="നികിത ക്രൂഷ്ച്ചേവ് – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നികിത ക്രൂഷ്ച്ചേവ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2" title="Никита Хрущёв – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Никита Хрущёв" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9" title="निकिता ख्रुश्चेव्ह – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="निकिता ख्रुश्चेव्ह" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Nikita_Krushchev" title="Nikita Krushchev – maltais" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Nikita Krushchev" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltais" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%AE%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%90%E1%80%AC_%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%B7" title="နီကီတာ ခရုရှော့ – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="နီကီတာ ခရုရှော့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%D9%81" title="خروشچف – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="خروشچف" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%AD" title="निकिता ख्रुश्चेभ – népalais" lang="ne" hreflang="ne" data-title="निकिता ख्रुश्चेभ" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="népalais" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chroesjtsjov" title="Nikita Chroesjtsjov – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Nikita Chroesjtsjov" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrusjtsjov" title="Nikita Khrusjtsjov – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Nikita Khrusjtsjov" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrusjtsjov" title="Nikita Khrusjtsjov – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Nikita Khrusjtsjov" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchov" title="Nikita Khrushchov – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Nikita Khrushchov" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%A8%E0%AC%BF%E0%AC%95%E0%AC%BF%E0%AC%A4%E0%AC%BE_%E0%AC%95%E0%AD%83%E0%AC%B8%E0%AD%8D%E0%AC%9A%E0%AD%87%E0%AC%AD" title="ନିକିତା କୃସ୍ଚେଭ – odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ନିକିତା କୃସ୍ଚେଭ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%A4%E0%A8%BE_%E0%A8%96%E0%A8%B0%E0%A9%81%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%9A%E0%A9%87%E0%A8%B5" title="ਨਿਕੀਤਾ ਖਰੁਸ਼ਚੇਵ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਨਿਕੀਤਾ ਖਰੁਸ਼ਚੇਵ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chruszczow" title="Nikita Chruszczow – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Nikita Chruszczow" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergeevi%C4%8D_Chru%C5%A1%C4%8D%C3%ABv" title="Nikita Sergeevič Chruščëv – piémontais" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Nikita Sergeevič Chruščëv" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piémontais" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%81" title="نکیتا خروشیف – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="نکیتا خروشیف" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C%D9%81" title="نیکیتا خروشچیف – pachto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="نیکیتا خروشچیف" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pachto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchov" title="Nikita Khrushchov – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Nikita Khrushchov" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Nikita_Kruschev" title="Nikita Kruschev – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Nikita Kruschev" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergheevici_Hru%C8%99ciov" title="Nikita Sergheevici Hrușciov – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Nikita Sergheevici Hrușciov" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Хрущёв, Никита Сергеевич – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хрущёв, Никита Сергеевич" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D0%BE%D0%B2" title="Никита Хрущов – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Никита Хрущов" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Хрущёв Никита Сергеевич – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хрущёв Никита Сергеевич" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergeevi%C4%8D_Chru%C5%A1%C4%8D%C3%ABv" title="Nikita Sergeevič Chruščëv – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Nikita Sergeevič Chruščëv" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%A1%C4%8Dov" title="Nikita Hruščov – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Nikita Hruščov" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%93%E0%B6%AD%E0%B7%8F_%E0%B6%9A%E0%B7%98%E0%B7%82%E0%B7%99%E0%B7%86%E0%B7%8A" title="නිකීතා කෘෂෙෆ් – cingalais" lang="si" hreflang="si" data-title="නිකීතා කෘෂෙෆ්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalais" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergejevi%C4%8D_Chru%C5%A1%C4%8Dov" title="Nikita Sergejevič Chruščov – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Nikita Sergejevič Chruščov" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hru%C5%A1%C4%8Dov" title="Nikita Hruščov – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Nikita Hruščov" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nikita_Hrush%C3%A7ov" title="Nikita Hrushçov – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nikita Hrushçov" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Никита Хрушчов – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Никита Хрушчов" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Nikita_Chrusjtjov" title="Nikita Chrusjtjov – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Nikita Chrusjtjov" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Nikita_Krushchov" title="Nikita Krushchov – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Nikita Krushchov" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BF%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BE_%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%9A%E0%AF%87%E0%AE%B5%E0%AF%8D" title="நிக்கித்தா குருசேவ் – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நிக்கித்தா குருசேவ்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%88%D1%91%D0%B2" title="Никита Хрушёв – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Никита Хрушёв" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B2_%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%8A%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%9F" title="นีกีตา ครุชชอฟ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="นีกีตา ครุชชอฟ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Nikita_Xru%C5%A1ov" title="Nikita Xrušov – talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Nikita Xrušov" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Nikita_Kru%C5%9F%C3%A7ev" title="Nikita Kruşçev – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Nikita Kruşçev" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2" title="Никита Хрущёв – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Никита Хрущёв" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D0%BE%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%96%D0%B9%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Хрущов Микита Сергійович – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хрущов Микита Сергійович" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C%D9%81" title="نکیتا خروشچیف – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نکیتا خروشچیف" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Nikita_Xrushchyov" title="Nikita Xrushchyov – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Nikita Xrushchyov" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%90_%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A8%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98" title="ნიკიტა ხრუშჩოვი – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნიკიტა ხრუშჩოვი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev" title="Nikita Khrushchev – yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Nikita Khrushchev" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%BC%E5%9F%BA%E5%A1%94%C2%B7%E8%B5%AB%E9%B2%81%E6%99%93%E5%A4%AB" title="尼基塔·赫鲁晓夫 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="尼基塔·赫鲁晓夫" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%B5%AB%E9%AD%AF%E6%9B%89%E5%A4%AB" title="赫魯曉夫 – chinois littéraire" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="赫魯曉夫" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chinois littéraire" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchyov" title="Nikita Khrushchyov – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Nikita Khrushchyov" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%B5%AB%E9%AD%AF%E6%9B%89%E5%A4%AB" title="赫魯曉夫 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="赫魯曉夫" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q35314#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nikita_Khrouchtchev" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Nikita_Khrouchtchev" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nikita_Khrouchtchev"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Nikita_Khrouchtchev"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Nikita_Khrouchtchev" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Nikita_Khrouchtchev" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&oldid=223141963" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Nikita_Khrouchtchev&id=223141963&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FNikita_Khrouchtchev"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FNikita_Khrouchtchev"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Nikita+Khrouchtchev"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Nikita_Khrouchtchev&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%A5%D1%80%D1%83%D1%89%D1%91%D0%B2" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fr.wikiquote.org/wiki/Nikita_Khrouchtchev" hreflang="fr"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q35314" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote bandeau-entete-label"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Bons_articles" title="Wikipédia:Bons articles"><img alt="Wikipédia:Bons articles" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/23px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/30px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Vous lisez un « <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Bons_articles" title="Wikipédia:Bons articles">bon article</a> » labellisé en 2013. </p> </div></div> <div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Redirection" title="Aide:Redirection"><img alt="Page d’aide sur les redirections" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Arrows-move.svg/20px-Arrows-move.svg.png" decoding="async" width="20" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Arrows-move.svg/40px-Arrows-move.svg.png 1.5x" data-file-width="225" data-file-height="88" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>« Khrouchtchev » redirige ici. Pour les autres significations, voir <a href="/wiki/Khrouchtchev_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Khrouchtchev (homonymie)">Khrouchtchev (homonymie)</a>. </p> </div></div> <div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Dans ce <a href="/wiki/D%C3%A9nomination_d%27une_personne_en_russe" title="Dénomination d'une personne en russe">nom russe</a>, Sergueïevitch est le patronyme et Khrouchtchev est le nom de famille. </p> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox_v2 infobox infobox--frwiki noarchive"> <tbody><tr> <td colspan="2" class="entete defaut" style="background-color:#6688FF;color:#FFF;">Nikita Khrouchtchev<br /><small>Никита Хрущёв</small> </td></tr> <tr><td colspan="2" style="text-align:center; line-height: 1.5em;"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035,_Nikita_S._Chruschtschow.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Illustration." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg" decoding="async" width="220" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg 2x" data-file-width="596" data-file-height="800" /></a></span> <br />Nikita Khrouchtchev en 1963. </td></tr> <tr><th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#6688FF; color:#FFF">Fonctions</th></tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#E1E1FF; color:#000000"><a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Dirigeants_du_PCUS" title="Parti communiste de l'Union soviétique">Premier secrétaire du Comité central du Parti communiste de l'Union soviétique</a></th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><b><time class="nowrap date-lien" datetime="1953-09-14" data-sort-value="1953-09-14"><a href="/wiki/14_septembre" title="14 septembre">14</a> <a href="/wiki/Septembre_1953" title="Septembre 1953">septembre</a> <a href="/wiki/1953" title="1953">1953</a></time> – <time class="nowrap date-lien" datetime="1964-10-14" data-sort-value="1964-10-14"><a href="/wiki/14_octobre" title="14 octobre">14</a> <a href="/wiki/Octobre_1964" title="Octobre 1964">octobre</a> <a href="/wiki/1964" title="1964">1964</a></time><br /><small>(<span data-sort-value="&0000000000004048" class="datasortkey">11 ans et 1 mois</span>)</small></b></td> </tr><tr> <th scope="row">Prédécesseur </th> <td><a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a> <small>(indirectement)</small> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Successeur </th> <td><a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Léonid Brejnev</a> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#E1E1FF; color:#000000"><a href="/wiki/Liste_des_dirigeants_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Présidents_du_Conseil_des_ministres_de_l'Union_soviétique" title="Liste des dirigeants de l'Union soviétique">Président du Conseil des ministres de l'URSS</a></th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><b><time class="nowrap date-lien" datetime="1958-03-27" data-sort-value="1958-03-27"><a href="/wiki/27_mars" title="27 mars">27</a> <a href="/wiki/Mars_1958" title="Mars 1958">mars</a> <a href="/wiki/1958" title="1958">1958</a></time> – <time class="nowrap date-lien" datetime="1964-10-15" data-sort-value="1964-10-15"><a href="/wiki/15_octobre" title="15 octobre">15</a> <a href="/wiki/Octobre_1964" title="Octobre 1964">octobre</a> <a href="/wiki/1964" title="1964">1964</a></time><br /><small>(<span data-sort-value="&0000000000002394" class="datasortkey">6 ans, 6 mois et 18 jours</span>)</small></b></td> </tr><tr> <th scope="row">Président </th> <td><a href="/wiki/Kliment_Vorochilov" title="Kliment Vorochilov">Kliment Vorochilov</a><br /><a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Léonid Brejnev</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Prédécesseur </th> <td><a href="/wiki/Nikola%C3%AF_Boulganine" title="Nikolaï Boulganine">Nikolaï Boulganine</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Successeur </th> <td><a href="/wiki/Alexis_Kossyguine" title="Alexis Kossyguine">Alexeï Kossyguine</a> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#6688FF; color:#FFF">Biographie</th></tr> <tr> <th scope="row"><span class="nowrap">Surnom</span> </th> <td>Monsieur K<br />K </td> </tr> <tr> <th scope="row"><span class="nowrap">Date de naissance</span> </th> <td><span class="nowrap" data-sort-value="1894-04-15">3 avril 1894</span> (<time class="nowrap date-lien bday" datetime="1894-04-15" data-sort-value="1894-04-15"><a href="/wiki/15_avril" title="15 avril">15</a> <a href="/wiki/Avril_1894" title="Avril 1894">avril</a></time> <a href="/wiki/Passage_du_calendrier_julien_au_calendrier_gr%C3%A9gorien" title="Passage du calendrier julien au calendrier grégorien">dans le calendrier grégorien</a>) </td> </tr> <tr> <th scope="row"><span class="nowrap">Lieu de naissance</span> </th> <td><a href="/wiki/Kalinovka_(ra%C3%AFon_de_Khomoutovka)" title="Kalinovka (raïon de Khomoutovka)">Kalinovka</a> (<a href="/wiki/Gouvernement_de_Koursk" title="Gouvernement de Koursk">Koursk</a>, <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">Russie</a>) </td> </tr> <tr> <th scope="row"><span class="nowrap">Date de décès</span> </th> <td><time class="nowrap date-lien dday" datetime="1971-09-11" data-sort-value="1971-09-11"><a href="/wiki/11_septembre" title="11 septembre">11</a> <a href="/wiki/Septembre_1971" title="Septembre 1971">septembre</a> <a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a></time> (à 77 ans) </td> </tr> <tr> <th scope="row"><span class="nowrap">Lieu de décès</span> </th> <td><a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a> (<a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">URSS</a>) </td> </tr> <tr> <th scope="row">Nationalité </th> <td><a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">soviétique</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><span class="nowrap">Parti politique</span> </th> <td><a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Dénominations_du_parti" title="Parti communiste de l'Union soviétique">PCR(b)</a> <small>(<a href="/wiki/1918" title="1918">1918</a>-<a href="/wiki/1925" title="1925">1925</a>)</small><br /><a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Dénominations_du_parti" title="Parti communiste de l'Union soviétique">PCP(b)</a> <small>(<a href="/wiki/1925" title="1925">1925</a>-<a href="/wiki/1952" title="1952">1952</a>)</small><br /><a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Parti communiste de l'Union soviétique">PCUS</a> <small>(<a href="/wiki/1952" title="1952">1952</a>-<a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a>)</small> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Conjoint </th> <td>Eufrosinia Pissareva <small>(née en <a href="/wiki/1894" title="1894">1894</a>, mariés de <a href="/wiki/1914" title="1914">1914</a> à <a href="/wiki/1919" title="1919">1919</a>, décédée en <a href="/wiki/1919" title="1919">1919</a>)</small><br />Maroussia Khrouchtcheva <small>(mariés et séparés en <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a>)</small><br /><a href="/wiki/Nina_Khrouchtchev" title="Nina Khrouchtchev">Nina Koukhartchouk</a> <small>(née en <a href="/wiki/1900" title="1900">1900</a>, mariés de <a href="/wiki/1923" title="1923">1923</a> à <a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a>, morte en <a href="/wiki/1984" title="1984">1984</a>)</small> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Enfants </th> <td>Cinq, dont <a href="/wiki/Sergue%C3%AF_Khrouchtchev" title="Sergueï Khrouchtchev">Sergueï</a> </td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><div class="clear" style="clear:both;"></div> <hr /></td> </tr><tr> <td colspan="3" style="text-align:center; line-height: 1.5em;"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Nikita_Khrushchev_Signature2.svg" class="mw-file-description"><img alt="Signature de Nikita KhrouchtchevНикита Хрущёв" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Nikita_Khrushchev_Signature2.svg/110px-Nikita_Khrushchev_Signature2.svg.png" decoding="async" width="110" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Nikita_Khrushchev_Signature2.svg/165px-Nikita_Khrushchev_Signature2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Nikita_Khrushchev_Signature2.svg/220px-Nikita_Khrushchev_Signature2.svg.png 2x" data-file-width="118" data-file-height="56" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><div class="clear" style="clear:both;"></div> <hr /></td> </tr><tr> <td colspan="1" align="center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg" class="mw-file-description" title="Nikita Khrouchtchev"><img alt="Nikita Khrouchtchev" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/120px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png" decoding="async" width="110" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/250px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png 1.5x" data-file-width="326" data-file-height="271" /></a></span></td> <td colspan="1" align="center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Nikita Khrouchtchev"><img alt="Nikita Khrouchtchev" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/110px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="110" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/165px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/220px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></span></td> </tr><tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><a href="/wiki/Liste_des_dirigeants_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Présidents_du_Conseil_des_ministres_de_l'Union_soviétique" title="Liste des dirigeants de l'Union soviétique">Présidents du Conseil des ministres de l'URSS</a><br /><a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Dirigeants_du_PCUS" title="Parti communiste de l'Union soviétique">Dirigeants du Parti communiste de l'Union soviétique</a></td> </tr><tr> <td class="navigation-only" colspan="2" style="border-top: 2px #6688FF solid; font-size: 80%; background:inherit; color: inherit; text-align: right;"><span class="plainlinks" style="float:left;"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=0"><span class="infodoc">modifier</span></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Personnalit%C3%A9_politique" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></td> </tr> </tbody></table> <p><b>Nikita Sergueïevitch Khrouchtchev</b> (<a href="/wiki/Aide:Alphabet_phon%C3%A9tique_international" title="Aide:Alphabet phonétique international">prononcé</a> en <a href="/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a> <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:'Segoe UI','DejaVu Sans','Lucida Grande','Lucida Sans Unicode','Arial Unicode MS','Hiragino Kaku Gothic Pro',sans-serif;">[<a href="/wiki/API_n" class="mw-redirect" title="API n"><span title="[n] en français « n » dans « nous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">n</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="[i] « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="[.] indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_k" class="mw-redirect" title="API k"><span title="[k] « c » dans « cabas ».">k</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="[i] « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="[.] indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="[t] en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_a" class="mw-redirect" title="API a"><span title="[a] « a » dans « patte ».">a</span></a> <a href="/wiki/API_s" class="mw-redirect" title="API s"><span title="[s] en français « s » dans « sa » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière (tel le basque : « s » dans « euskara »).">s</span></a><a href="/wiki/API_%C9%9B" class="mw-redirect" title="API ɛ"><span title="[ɛ] « è » dans « mère ».">ɛ</span></a><a href="/wiki/API_%CA%81" class="mw-redirect" title="API ʁ"><span title="[ʁ] « r » dans « roue ».">ʁ</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="[.] indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_g" class="mw-redirect" title="API g">g</a><a href="/wiki/API_e" class="mw-redirect" title="API e"><span title="[e] « é » dans « clé ».">e</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="[.] indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_j" class="mw-redirect" title="API j"><span title="[j] « y » dans « payer », « ill » dans « Versailles ».">j</span></a><a href="/wiki/API_e" class="mw-redirect" title="API e"><span title="[e] « é » dans « clé ».">e</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="[.] indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_v" class="mw-redirect" title="API v"><span title="[v] « v » dans « vous ».">v</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="[i] « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="[t] en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_%CA%83" class="mw-redirect" title="API ʃ"><span title="[ʃ] « ch » dans « chou ».">ʃ</span></a> <a href="/wiki/API_k" class="mw-redirect" title="API k"><span title="[k] « c » dans « cabas ».">k</span></a><a href="/wiki/API_%CA%81" class="mw-redirect" title="API ʁ"><span title="[ʁ] « r » dans « roue ».">ʁ</span></a><a href="/wiki/API_u" class="mw-redirect" title="API u"><span title="[u] « ou » dans « coup ».">u</span></a><a href="/wiki/API_%CA%83" class="mw-redirect" title="API ʃ"><span title="[ʃ] « ch » dans « chou ».">ʃ</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="[.] indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="[t] en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_%CA%83" class="mw-redirect" title="API ʃ"><span title="[ʃ] « ch » dans « chou ».">ʃ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%9B" class="mw-redirect" title="API ɛ"><span title="[ɛ] « è » dans « mère ».">ɛ</span></a><a href="/wiki/API_f" class="mw-redirect" title="API f"><span title="[f] « f » dans « fête ».">f</span></a>]</span> ; en <a href="/wiki/Russe" title="Russe">russe</a> : <span class="lang-ru" lang="ru">Никита Сергеевич Хрущёв</span>, <i><span class="lang-ru-latn" lang="ru-latn">Nikita Sergueïevitch Khrouchtchiov</span></i>, <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:'Segoe UI','DejaVu Sans','Lucida Grande','Lucida Sans Unicode','Arial Unicode MS','Hiragino Kaku Gothic Pro',sans-serif;">[<a href="/wiki/API_n" class="mw-redirect" title="API n"><span title="[n] en français « n » dans « nous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">n</span></a><a href="/wiki/API_%CA%B2" class="mw-redirect" title="API ʲ"><span title="[ʲ] indique la palatalisation.">ʲ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%AA" class="mw-redirect" title="API ɪ">ɪ</a><a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="[ˈ] indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l'accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_k" class="mw-redirect" title="API k"><span title="[k] « c » dans « cabas ».">k</span></a><a href="/wiki/API_%CA%B2" class="mw-redirect" title="API ʲ"><span title="[ʲ] indique la palatalisation.">ʲ</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="[i] « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="[t] en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_%C9%99" class="mw-redirect" title="API ə"><span title="[ə] « e » dans « refrain ».">ə</span></a> <a href="/wiki/API_s" class="mw-redirect" title="API s"><span title="[s] en français « s » dans « sa » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière (tel le basque : « s » dans « euskara »).">s</span></a><a href="/wiki/API_%CA%B2" class="mw-redirect" title="API ʲ"><span title="[ʲ] indique la palatalisation.">ʲ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%AA" class="mw-redirect" title="API ɪ">ɪ</a><a href="/wiki/API_r" class="mw-redirect" title="API r"><span title="[r] « r » roulé.">r</span></a><a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="[ˈ] indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l'accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%A1" class="mw-redirect" title="API ɡ"><span title="[ɡ] « g » dans « gain ».">ɡ</span></a><a href="/wiki/API_%CA%B2" class="mw-redirect" title="API ʲ"><span title="[ʲ] indique la palatalisation.">ʲ</span></a><a href="/wiki/API_e" class="mw-redirect" title="API e"><span title="[e] « é » dans « clé ».">e</span></a><a href="/wiki/API_j" class="mw-redirect" title="API j"><span title="[j] « y » dans « payer », « ill » dans « Versailles ».">j</span></a><a href="/wiki/API_%C9%AA" class="mw-redirect" title="API ɪ">ɪ</a><a href="/wiki/API_v" class="mw-redirect" title="API v"><span title="[v] « v » dans « vous ».">v</span></a><a href="/wiki/API_%CA%B2" class="mw-redirect" title="API ʲ"><span title="[ʲ] indique la palatalisation.">ʲ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%AA" class="mw-redirect" title="API ɪ">ɪ</a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="[t] en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_%C9%95" class="mw-redirect" title="API ɕ">ɕ</a> <a href="/wiki/API_x" class="mw-redirect" title="API x"><span title="[x] proche du « r » français. En espagnol, « j » dans « Juan ».">x</span></a><a href="/wiki/API_r" class="mw-redirect" title="API r"><span title="[r] « r » roulé.">r</span></a><a href="/wiki/API_%CA%8A" class="mw-redirect" title="API ʊ"><span title="[ʊ] en français canadien, « ou » dans « foule » ; en anglais, « u » dans « put ».">ʊ</span></a><a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="[ˈ] indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l'accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%95" class="mw-redirect" title="API ɕ">ɕ</a><a href="/wiki/API_%CB%90" class="mw-redirect" title="API ː"><span title="[ː] indique que le son précédent est allongé/géminé.">ː</span></a><a href="/wiki/API_%C9%B5" class="mw-redirect" title="API ɵ">ɵ</a><a href="/wiki/API_f" class="mw-redirect" title="API f"><span title="[f] « f » dans « fête ».">f</span></a>]</span> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r216827669">.mw-parser-output .prononciation>a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8a/Loudspeaker.svg")center left no-repeat;background-size:11px 11px;padding-left:15px;font-size:smaller}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .prononciation>a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Antu_audio-volume-medium.svg/11px-Antu_audio-volume-medium.svg.png")center left no-repeat}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .prononciation>a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Antu_audio-volume-medium.svg/11px-Antu_audio-volume-medium.svg.png")center left no-repeat}}</style><sup class="prononciation noprint"><a href="/wiki/Fichier:Ru-Nikita_Sergeyevich_Khrushchev.oga" title="Fichier:Ru-Nikita Sergeyevich Khrushchev.oga">Écouter</a></sup>), né le <span class="nowrap" data-sort-value="1894-04-15">3 avril 1894</span> (<time class="nowrap" datetime="1894-04-15" data-sort-value="1894-04-15">15 avril</time> <a href="/wiki/Passage_du_calendrier_julien_au_calendrier_gr%C3%A9gorien" title="Passage du calendrier julien au calendrier grégorien">dans le calendrier grégorien</a>)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>n 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> à <a href="/wiki/Kalinovka_(ra%C3%AFon_de_Khomoutovka)" title="Kalinovka (raïon de Khomoutovka)">Kalinovka</a>, dans l'<a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">Empire russe</a>, et mort le <time class="nowrap" datetime="1971-09-11" data-sort-value="1971-09-11">11 septembre 1971</time> à <a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a>, est un <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d'État">homme d'État</a> <a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">soviétique</a> qui dirigea l'<a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">URSS</a> durant une partie de la <a href="/wiki/Guerre_froide" title="Guerre froide">guerre froide</a>. Il est premier secrétaire du <a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Parti communiste de l'Union soviétique">Parti communiste de l'Union soviétique</a> de <a href="/wiki/1953" title="1953">1953</a> à <a href="/wiki/1964" title="1964">1964</a> et président du <a href="/wiki/Conseil_des_ministres_de_l%27URSS" title="Conseil des ministres de l'URSS">conseil des ministres</a> de <a href="/wiki/1958" title="1958">1958</a> à 1964. Khrouchtchev joue un rôle important dans le processus de <a href="/wiki/D%C3%A9stalinisation" title="Déstalinisation">déstalinisation</a>, dans le développement du <a href="/wiki/Programme_spatial_de_la_Russie" class="mw-redirect" title="Programme spatial de la Russie">programme spatial soviétique</a> et dans la mise en place de réformes relativement « libérales » en politique intérieure. Sa santé déclinant<sup id="cite_ref-zitrone_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-zitrone-3"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, les autres dirigeants du parti s'arrangent pour l'écarter du pouvoir en 1964 ; il est remplacé par <a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Léonid Brejnev</a> au poste de <a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Dirigeants_du_PCUS" title="Parti communiste de l'Union soviétique">premier secrétaire</a> et par <a href="/wiki/Alexis_Kossyguine" title="Alexis Kossyguine">Alexis Kossyguine</a> à celui de <a href="/wiki/Liste_des_dirigeants_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique#Liste_des_chefs_de_gouvernement" title="Liste des dirigeants de l'Union soviétique">président du conseil des ministres</a>. </p><p>Il gravit les échelons de la hiérarchie soviétique avec l'aide de <a href="/wiki/Lazare_Kaganovitch" title="Lazare Kaganovitch">Lazare Kaganovitch</a>. Il défend les <a href="/wiki/Grandes_Purges" title="Grandes Purges">Grandes purges</a> de <a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a> et approuve des milliers d'arrestations. En <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a>, <a href="/wiki/Staline" class="mw-redirect" title="Staline">Staline</a> le nomme à la tête du parti communiste en <a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_sovi%C3%A9tique_d%27Ukraine" title="République socialiste soviétique d'Ukraine">Ukraine</a> et il poursuit les purges dans la région. Durant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a> Khrouchtchev redevient commissaire et joue le rôle d'intermédiaire entre Staline et ses généraux. Il participe à la <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">bataille de Stalingrad</a> et après la guerre retourne en Ukraine avant d'être rappelé à <a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a>, où il devient l'un des plus proches conseillers de Staline. </p><p>Khrouchtchev émerge comme le vainqueur de la lutte de pouvoir provoquée par la mort de Staline en <a href="/wiki/1953" title="1953">1953</a>. Le <time class="nowrap" datetime="1956-02-25" data-sort-value="1956-02-25">25 février 1956</time>, lors du <a href="/wiki/XXe_congr%C3%A8s_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="XXe congrès du Parti communiste de l'Union soviétique"><abbr class="abbr" title="Vingtième">XX<sup>e</sup></abbr> congrès du Parti</a>, il lit le «rapport <a href="/wiki/D%C3%A9stalinisation" title="Déstalinisation">secret</a> » dénonçant une partie des politiques répressives de Staline et enclenchant un assouplissement de l'appareil coercitif en Union soviétique, impulsé par <a href="/wiki/Lavrenti_Beria" title="Lavrenti Beria">Lavrenti Beria</a>. Sa politique intérieure, destinée à améliorer la vie du peuple, est souvent inefficace, en particulier dans le domaine agricole. Espérant faire reposer la défense nationale sur les <a href="/wiki/ICBM" class="mw-redirect" title="ICBM">missiles balistiques</a>, Khrouchtchev ordonne d'importantes coupes dans le budget consacré aux forces conventionnelles. C'est sous son pouvoir qu'ont lieu les années les plus tendues de la <a href="/wiki/Guerre_froide" title="Guerre froide">guerre froide</a>, et les tensions culminent lors de la <a href="/wiki/Crise_des_missiles_de_Cuba" title="Crise des missiles de Cuba">crise des missiles de Cuba</a> en <a href="/wiki/1962" title="1962">1962</a>. </p><p>Profitant des erreurs politiques de Khrouchtchev, ses rivaux gagnent en influence et le renversent en octobre 1964. Il ne connaît pas le destin tragique de certains anciens perdants des luttes de pouvoir soviétiques et est mis à la retraite avec un appartement à Moscou et une <a href="/wiki/Datcha" title="Datcha">datcha</a> à la campagne. Ses mémoires sont exfiltrés à l'<a href="/wiki/Bloc_de_l%27Ouest" title="Bloc de l'Ouest">Ouest</a> et partiellement publiés en <a href="/wiki/1970" title="1970">1970</a>. Khrouchtchev meurt en 1971 d'une <a href="/wiki/Crise_cardiaque" class="mw-redirect" title="Crise cardiaque">crise cardiaque</a>. Ses réformes influencent plus tard celles de <a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a> et il est aujourd'hui mieux considéré que la plupart des dirigeants de l'ère soviétique, malgré sa complicité dans les crimes de masse commis sous Staline. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Jeunesse">Jeunesse</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Jeunesse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Jeunesse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khrouchtchev est né en 1894 à Kalinovka, village de l'ancien <a href="/wiki/Gouvernement_de_Koursk" title="Gouvernement de Koursk">gouvernement de Koursk</a> (actuellement <a href="/wiki/Oblast_de_Koursk" title="Oblast de Koursk">oblast de Koursk</a> en <a href="/wiki/Russie" title="Russie">Russie</a>, situé à proximité de la frontière actuelle avec l'<a href="/wiki/Ukraine" title="Ukraine">Ukraine</a>). Ses parents, Sergueï Khrouchtchev et Ksenia Khrouchtcheva, étaient des paysans pauvres d'origine russe<sup id="cite_ref-Taubman200318_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200318-4"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ; il avait une sœur, Irina, de deux ans sa cadette<sup id="cite_ref-Tompson19952_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson19952-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Sergueï Khrouchtchev occupa plusieurs postes dans la région du <a href="/wiki/Donbass" title="Donbass">Donbass</a> à l'extrême est de l'Ukraine, où il travailla en tant que cheminot, mineur ou ouvrier d'une briqueterie. Les salaires étaient bien plus élevés dans le Donbass que dans la région de Koursk et Sergueï Khrouchtchev ne rentrait à Kalinovka que lorsqu'il avait gagné suffisamment d'argent<sup id="cite_ref-Tompson19952-3_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson19952-3-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Kalinovka était un village paysan ; l'institutrice de Khrouchtchev, Lydia Chevtchenko, rapporta plus tard qu'elle n'avait jamais vu un village aussi pauvre que celui-là<sup id="cite_ref-Taubman200327_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200327-6"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nikita travailla très jeune comme berger et fut scolarisé durant quatre ans, initialement dans l'école paroissiale du village puis sous la tutelle de Chevtchenko dans l'école d'État de Kalinovka. Dans ses <a href="/wiki/M%C3%A9moires" title="Mémoires">mémoires</a> Khrouchtchev rapporte que Chevtchenko était une <a href="/wiki/Ath%C3%A9isme" title="Athéisme">athée</a> qui irritait les villageois par son refus de se rendre à l'église, et lorsque son frère lui rendait visite il donnait à Nikita des livres interdits par le gouvernement impérial<sup id="cite_ref-Taubman200326_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200326-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Elle pressa Nikita de poursuivre ses études, mais les finances de sa famille l'en empêchèrent<sup id="cite_ref-Taubman200326_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200326-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En 1908, Sergueï Khrouchtchev déménagea dans la ville de <a href="/wiki/Donetsk" title="Donetsk">Iouzovka</a> dans le Donbass ; Nikita, alors âgé de quatorze ans, le rejoignit l'année suivante ; sa mère et sa sœur firent de même un peu plus tard<sup id="cite_ref-Taubman200330_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200330-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Iouzovka, qui fut renommée Stalino en 1924 et Donetsk en 1961, était au cœur de l'une des régions les plus industrialisées de l'Empire russe<sup id="cite_ref-Taubman200330_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200330-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Après plusieurs expériences dans divers domaines d'activité, il se vit attribuer par ses parents une place d'apprenti <a href="/wiki/Ajusteur" title="Ajusteur">ajusteur</a>. À la fin de son apprentissage, le jeune Khrouchtchev fut engagé dans une usine<sup id="cite_ref-Tompson19956-7_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson19956-7-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il perdit son travail après avoir organisé une collecte pour les victimes du <a href="/wiki/Massacre_de_la_L%C3%A9na" title="Massacre de la Léna">massacre de la Léna</a> et fut embauché pour réparer les équipements d'une mine à proximité de Routchenkovo<sup id="cite_ref-Taubman200337-38_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200337-38-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, où il distribua et organisa des lectures publiques de la <i><a href="/wiki/Pravda" title="Pravda">Pravda</a></i><sup id="cite_ref-Tompson19958_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson19958-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il avança plus tard qu'il avait envisagé d'émigrer aux <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a> pour obtenir un meilleur salaire<sup id="cite_ref-Carlson2009141_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009141-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'un homme en costume assis et d'une femme debout à côté de lui avec la main sur son épaule" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg/220px-1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg" decoding="async" width="220" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg/330px-1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg/440px-1916._Khrushhev-s-zhenojj-efrosinejj.jpg 2x" data-file-width="685" data-file-height="800" /></a><figcaption>Nikita Khrouchtchev et Eufrosinia Pissareva en 1916.</figcaption></figure> <p>Lors du déclenchement de la <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Première Guerre mondiale">Première Guerre mondiale</a> en 1914, Khrouchtchev, forgeron qualifié, fut exempté de la <a href="/wiki/Conscription" title="Conscription">conscription</a>. Employé dans un atelier entretenant le matériel d'une dizaine de mines, il fut impliqué dans plusieurs grèves lancées pour obtenir une hausse des salaires, de meilleures conditions de travail et la fin de la guerre<sup id="cite_ref-Tompson19958-9_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson19958-9-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En 1914, il épousa Eufrosinia Pissareva, la fille d'un opérateur d'ascenseur dans la mine de Routchenkovo. Ils eurent une fille, Youlia, en 1915, et un fils, Leonid, en 1917<sup id="cite_ref-Taubman200338-40_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200338-40-14"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Après l'abdication de <a href="/wiki/Nicolas_II_de_Russie" class="mw-redirect" title="Nicolas II de Russie">Nicolas II</a> en 1917, le <a href="/wiki/Gouvernement_provisoire_(Russie)" title="Gouvernement provisoire (Russie)">gouvernement provisoire</a> de <a href="/wiki/Saint-P%C3%A9tersbourg" title="Saint-Pétersbourg">Petrograd</a> avait peu d'influence sur l'Ukraine. Khrouchtchev fut élu au conseil ouvrier (ou <i><a href="/wiki/Soviet" title="Soviet">soviet</a></i>) de Routchenkovo, dont il devint le président en mai<sup id="cite_ref-Taubman200347_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200347-15"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il ne rejoignit pas les <a href="/wiki/Bolcheviks" title="Bolcheviks">bolcheviks</a> avant 1918, au moment du déclenchement de la <a href="/wiki/Guerre_civile_russe" title="Guerre civile russe">guerre civile russe</a> entre ces derniers et les <a href="/wiki/Arm%C3%A9es_blanches" title="Armées blanches">Armées blanches</a>. Son biographe, <a href="/wiki/William_Taubman" title="William Taubman">William Taubman</a>, suggère que Khrouchtchev se sentait plus proche des <a href="/wiki/Mencheviks" title="Mencheviks">mencheviks</a>, qui mettaient l'accent sur l'amélioration de l'économie, et que cela explique son affiliation tardive avec les bolcheviks, qui cherchaient avant tout le pouvoir politique<sup id="cite_ref-Taubman200347-48_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200347-48-16"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dans ses mémoires, Khrouchtchev indique qu'il avait ainsi attendu à cause du grand nombre de groupes et de tendances politiques à évaluer<sup id="cite_ref-Taubman200347-48_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200347-48-16"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En mars 1918, les bolcheviks signèrent le <a href="/wiki/Trait%C3%A9_de_Brest-Litovsk_(Empires_centraux-Russie)" class="mw-redirect" title="Traité de Brest-Litovsk (Empires centraux-Russie)">traité de Brest-Litovsk</a>. Conformément à ce traité, les Allemands occupèrent le Donbass, ce qui poussa Khrouchtchev à retourner à Kalinovka. À la fin de l'année 1918 ou au début de l'année 1919, il fut mobilisé dans l'<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_rouge" title="Armée rouge">Armée rouge</a> en tant que <a href="/wiki/Commissaire_politique" title="Commissaire politique">commissaire politique</a><sup id="cite_ref-Taubman200348-49_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200348-49-17"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ce poste avait récemment été créé pour inculquer les thèses du bolchevisme aux recrues et renforcer le moral des troupes<sup id="cite_ref-Taubman200350_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200350-18"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev fut initialement commissaire d'un <a href="/wiki/Peloton_(militaire)" title="Peloton (militaire)">peloton</a> de construction avant de devenir celui d'un <a href="/wiki/Bataillon" title="Bataillon">bataillon</a> et d'être envoyé sur le front pour une mission de deux mois. Le jeune commissaire participa à plusieurs affrontements<sup id="cite_ref-Tompson199512_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199512-19"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, mais dans la plupart des récits de guerre qu'il écrivit ultérieurement il évoque plus sa maladresse culturelle (et celle de ses troupes) que les combats<sup id="cite_ref-Taubman200350_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200350-18"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La guerre civile russe prit fin en 1921, et Khrouchtchev fut démobilisé et assigné à une brigade de travail dans le Donbass où lui et ses hommes vivaient dans des conditions difficiles<sup id="cite_ref-Taubman200350_18-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200350-18"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les guerres avaient complètement dévasté le pays, les <a href="/wiki/Famine_sovi%C3%A9tique_de_1921-1922" title="Famine soviétique de 1921-1922">famines</a> et les maladies firent des centaines de milliers de victimes dont Eufrosinia qui mourut du <a href="/wiki/Typhus" title="Typhus">typhus</a> à Kalinovka alors que Khrouchtchev était à l'armée. Le commissaire rentra chez lui pour les funérailles, et fidèle à ses principes bolcheviques il refusa que le cercueil de sa femme entrât dans l'église du village. Comme il s'agissait de la seule entrée du cimetière, il fit soulever le cercueil au-dessus de la clôture jusque dans sa sépulture malgré l'indignation des villageois<sup id="cite_ref-Taubman200350_18-3" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200350-18"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ascension_dans_le_Parti">Ascension dans le Parti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : Ascension dans le Parti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : Ascension dans le Parti"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Donbass">Donbass</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : Donbass" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : Donbass"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Grâce à l'intervention d'un ami, Khrouchtchev fut nommé en 1921 au poste de directeur adjoint des affaires politiques pour la mine de Routchenkovo où il avait auparavant travaillé<sup id="cite_ref-Taubman200352_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200352-20"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les bolcheviques étaient encore peu nombreux dans la région. À ce moment le mouvement était divisé par la <a href="/wiki/Nouvelle_politique_%C3%A9conomique" title="Nouvelle politique économique">nouvelle politique économique</a> de <a href="/wiki/L%C3%A9nine" class="mw-redirect" title="Lénine">Lénine</a> qui autorisait un <a href="/wiki/Lib%C3%A9ralisme_%C3%A9conomique" title="Libéralisme économique">libéralisme économique</a> limité et était rejetée par certains bolcheviques<sup id="cite_ref-Taubman200352_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200352-20"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Même si les responsabilités de Khrouchtchev concernaient les affaires politiques, il s'impliqua pour essayer de relancer la production de la mine après le chaos des années de guerre. Il aida à remettre en état les machines et il portait son ancien uniforme de mineur lors de ses tournées d'inspection<sup id="cite_ref-Taubman200354-55_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200354-55-21"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les performances de Khrouchtchev dans la mine de Routchenkovo furent remarquées et au milieu de l'année 1922, on lui offrit le poste de directeur de la mine de Pastoukhov à proximité. Il refusa cependant car il cherchait à être nommé au nouvel <a href="/wiki/Institut_de_technologie" title="Institut de technologie">institut de technologie</a> (<i>tekhnikum</i>) de Iouzovka même si ses supérieurs étaient réticents à l'idée de le laisser partir. Comme il n'avait fait que quatre années d'études, il postula à un programme d'entraînement (<i>rabfak</i>) attaché au <i>tekhnikum</i> qui était destiné à remettre au niveau les étudiants sous-diplômés pour qu'ils puissent intégrer la direction du <i>tekhnikum</i><sup id="cite_ref-Taubman200355_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200355-22"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev continua son travail à la mine de Routchenkovo tout en suivant les cours du <i>rabfak</i><sup id="cite_ref-Tompson199514_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199514-23"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'un de ses professeurs le décrivit plus tard comme un étudiant médiocre<sup id="cite_ref-Taubman200355_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200355-22"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il eut plus de succès dans son ascension au sein du <a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Parti communiste de l'Union soviétique">parti communiste</a> ; peu après son entrée au <i>rabfak</i>, en août 1922, il fut nommé secrétaire du parti pour l'ensemble du <i>tekhnikum</i> et il devint membre du bureau, le conseil décisionnel, du comité du parti pour la ville de Iouzovka (renommée Stalino en 1924). Il rejoignit brièvement les partisans de <a href="/wiki/L%C3%A9on_Trotski" title="Léon Trotski">Léon Trotski</a> contre ceux de <a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a> sur la question de la démocratisation du parti<sup id="cite_ref-Taubman200356-57_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200356-57-24"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Toutes ces activités lui laissaient peu de temps pour ses études et s'il déclara plus tard avoir terminé ses études au <i>rabfak</i>, il n'est pas certain que cela soit vrai<sup id="cite_ref-Taubman200356-57_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200356-57-24"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En 1922, Khrouchtchev rencontra et épousa sa seconde femme, Maroussia, dont le nom de jeune fille est inconnu. Ils se séparèrent rapidement mais Khrouchtchev aida ultérieurement Maroussia lorsque sa fille d'une précédente union décéda des suites d'une maladie. Peu après ce mariage raté, Khrouchtchev rencontra <a href="/wiki/Nina_Khrouchtchev" title="Nina Khrouchtchev">Nina Petrovna Koukhartchouk</a>, une militante éduquée du Parti et la fille de paysans ukrainiens aisés<sup id="cite_ref-Taubman200358-59_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200358-59-25"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les deux vécurent ensemble jusqu'à la mort de Khrouchtchev même s'ils n'officialisèrent leur mariage qu'en 1965. Ils eurent deux enfants : un fils, <a href="/wiki/Sergue%C3%AF_Khrouchtchev" title="Sergueï Khrouchtchev">Sergueï</a>, en 1935 et une fille, Elena, en 1937<sup id="cite_ref-Tompson199515-16_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199515-16-26"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Au milieu de l'année 1925, Khrouchtchev fut nommé secrétaire du parti du <i>raikom</i> ou district de Petrovo-Marinski près de Stalino. Le <i>raikom</i> avait une superficie d'environ 1 000 <abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr> et Khrouchtchev était constamment en déplacement dans son territoire dans lequel il s'intéressait même à la plus petite affaire<sup id="cite_ref-Tompson199516-17_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199516-17-27"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À la fin de l'année 1925, Khrouchtchev fut élu comme délégué non votant lors du <a href="/wiki/Congr%C3%A8s_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Congrès du Parti communiste de l'Union soviétique"><abbr class="abbr" title="Quatorzième">XIV<sup>e</sup></abbr> congrès du Parti</a> à <a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a><sup id="cite_ref-Taubman200363_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200363-28"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Protégé_de_Kaganovitch"><span id="Prot.C3.A9g.C3.A9_de_Kaganovitch"></span>Protégé de Kaganovitch</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : Protégé de Kaganovitch" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : Protégé de Kaganovitch"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Lazar_Kaganovich_1935.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Lazare Kaganovitch en 1935." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Lazar_Kaganovich_1935.jpg/220px-Lazar_Kaganovich_1935.jpg" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Lazar_Kaganovich_1935.jpg 1.5x" data-file-width="225" data-file-height="315" /></a><figcaption><a href="/wiki/Lazare_Kaganovitch" title="Lazare Kaganovitch">Lazare Kaganovitch</a> en 1935.</figcaption></figure> <p>Khrouchtchev avait rencontré <a href="/wiki/Lazare_Kaganovitch" title="Lazare Kaganovitch">Lazare Kaganovitch</a> en 1917 et en 1925 ce dernier était devenu le chef du Parti en Ukraine<sup id="cite_ref-Taubman200364-66_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200364-66-29"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il prit sous son aile Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> qui fut nommé second dans la hiérarchie du Parti de Stalino à la fin de l'année 1926. Taubman avance que l'éviction de son supérieur, Konstantin Moiseyenko, moins de neuf mois plus tard était lié aux actions de Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Taubman200364-66_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200364-66-29"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Kaganovitch transféra Khrouchtchev à <a href="/wiki/Kharkov" class="mw-redirect" title="Kharkov">Kharkov</a>, alors la capitale de l'Ukraine, et le plaça à la tête du département organisationnel du Comité central du Parti ukrainien<sup id="cite_ref-Taubman200366_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200366-31"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En 1928, Khrouchtchev fut envoyé à <a href="/wiki/Kiev" title="Kiev">Kiev</a> où il devint le numéro 2 du Parti dans la ville<sup id="cite_ref-Taubman200368_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200368-32"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En 1929 Khrouchtchev chercha à nouveau à approfondir son éducation et, suivant Kaganovitch devenu un proche conseiller de Staline au <a href="/wiki/Kremlin_de_Moscou" title="Kremlin de Moscou">Kremlin</a>, il s'inscrivit à l'académie industrielle de Moscou. Khrouchtchev ne termina jamais ses études dans cet établissement mais son ascension dans le Parti s'accéléra<sup id="cite_ref-Taubman200373_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200373-33"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lorsque la cellule du parti de l'école élut plusieurs personnes de droite pour une conférence du Parti, celle-ci fut attaquée dans la <i>Pravda</i><sup id="cite_ref-Tompson199531-32_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199531-32-34"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev sortit victorieux de la lutte de pouvoir qui suivit et il devint secrétaire du Parti de l'école et purgea la cellule de ses opposants<sup id="cite_ref-Taubman200331-32_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200331-32-35"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev devint ensuite chef du Parti dans le district de Bauman où se trouvait l'académie avant d'obtenir la même position dans le district de Krasnopresnensky, le plus grand et le plus important de la capitale. En 1932, Khrouchtchev était parvenu au second rang, derrière Kaganovitch, dans l'organisation du Parti à Moscou et en 1934, il devint chef du Parti de la ville<sup id="cite_ref-Taubman200373_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200373-33"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et membre du <a href="/wiki/Comit%C3%A9_central_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Comité central du Parti communiste de l'Union soviétique">Comité central</a><sup id="cite_ref-Taubman200378_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200378-36"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev attribua sa progression rapide à son amitié avec une camarade de l'académie, <a href="/wiki/Nadejda_Allilou%C3%AFeva-Staline" title="Nadejda Allilouïeva-Staline">Nadejda Allilouïeva</a>, l'épouse de Staline. Dans ses mémoires, Khrouchtchev avança qu'Allilouïeva parla de lui en bons termes à son mari<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Alors qu'il était à la tête de l'organisation du Parti à Moscou, Khrouchtchev dirigea la construction du <a href="/wiki/M%C3%A9tro_de_Moscou" title="Métro de Moscou">métro de Moscou</a>, un projet très coûteux dont Kaganovitch était le responsable officiel. Faisant face à une date d'ouverture prévue le 7 novembre 1934, Khrouchtchev prit des risques considérables dans la construction et il passa beaucoup de temps dans les tunnels. Le métro n'ouvrit pas avant le <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> mai 1935 mais Khrouchtchev reçut l'<a href="/wiki/Ordre_de_L%C3%A9nine" title="Ordre de Lénine">ordre de Lénine</a> pour son rôle dans la construction<sup id="cite_ref-Taubman200394-95_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200394-95-38"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Plus tard dans l'année, il fut choisi pour devenir le chef du parti de l'<i><a href="/wiki/Oblast" title="Oblast">oblast</a></i> de Moscou, une province avec une population de <span class="nowrap">11 millions</span> d'habitants<sup id="cite_ref-Taubman200373_33-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200373-33"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Implication_dans_les_purges">Implication dans les purges</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : Implication dans les purges" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : Implication dans les purges"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev,_1936.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de deux hommes étudiant des documents sur un bureau." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev%2C_1936.jpg/250px-Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev%2C_1936.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev%2C_1936.jpg/330px-Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev%2C_1936.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev%2C_1936.jpg/500px-Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev%2C_1936.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="999" /></a><figcaption>Khrouchtchev et Staline en janvier 1936.</figcaption></figure> <p>Les documents du secrétariat de Staline montrent que Khrouchtchev participa à des réunions avec lui dès 1932. Les deux se lièrent d'amitié : Khrouchtchev admirait le dictateur et chérissait les rencontres informelles avec lui et les invitations à la <i>datcha</i> de Staline et celui-ci appréciait son jeune subordonné<sup id="cite_ref-Taubman2003105-106_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003105-106-39"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À partir de 1934, Staline lança une campagne de répression politique connue sous le nom de <a href="/wiki/Grandes_Purges" title="Grandes Purges">Grandes purges</a> au cours de laquelle des millions de personnes furent exécutées ou envoyées au <a href="/wiki/Goulag" title="Goulag">goulag</a>. Au centre de cette campagne se trouvaient les <a href="/wiki/Proc%C3%A8s_de_Moscou" title="Procès de Moscou">procès de Moscou</a>, une série de <a href="/wiki/Parodie_de_proc%C3%A8s" title="Parodie de procès">procès truqués</a> destinés à éliminer de hautes personnalités politiques et militaires. En 1936 Khrouchtchev exprima son soutien total aux procès : </p> <blockquote> <p>« Tous ceux qui se réjouissent des succès de notre pays, des victoires de notre parti mené par le grand Staline, ne trouveront qu'un seul mot convenable pour les mercenaires, les chiens fascistes du gang <a href="/wiki/Grigori_Zinoviev" title="Grigori Zinoviev">zinovievo</a>-trotskyste. Ce mot est <a href="/wiki/Peine_de_mort" title="Peine de mort">exécution</a><sup id="cite_ref-Taubman200398_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200398-40"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Khrouchtchev et Staline en 1938" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg/220px-Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg" decoding="async" width="220" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg/330px-Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg/440px-Joseph_Stalin_and_Nikita_Khrushchev_1930s.jpg 2x" data-file-width="2212" data-file-height="2929" /></a><figcaption>Khrouchtchev et Staline avec un groupe d'enfants en 1938.</figcaption></figure> <p>Khrouchtchev participa à la purge de nombreux amis et collègues de l'<i>oblast</i> de Moscou<sup id="cite_ref-Taubman200399_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200399-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Sur les 38 officiels de premier plan du Parti à Moscou, 35 furent exécutés<sup id="cite_ref-Taubman200399_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200399-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et les trois survivants furent envoyés dans d'autres régions de l'URSS<sup id="cite_ref-Tompson199557_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199557-42"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Sur les 146 secrétaires du Parti des villes et des districts de Moscou et de la province, seuls 10 survécurent aux purges<sup id="cite_ref-Taubman200399_41-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200399-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dans ses mémoires, Khrouchtchev nota que presque tous ses collaborateurs furent arrêtés<sup id="cite_ref-Taubman200399-100_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200399-100-43"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Selon le protocole du Parti, Khrouchtchev devait approuver ces arrestations et il ne fit pas grand-chose pour sauver ses amis et collègues<sup id="cite_ref-Taubman2003100_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003100-44"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les dirigeants du Parti recevaient un quota « d'ennemis » à dénoncer et à arrêter<sup id="cite_ref-Taubman2003100_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003100-44"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En juin 1937, le <a href="/wiki/Politburo_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Politburo du Parti communiste de l'Union soviétique">Politburo</a> fixa un quota de 35 000 ennemis à arrêter dans la province de Moscou et 5 000 d'entre eux devaient être exécutés. En réponse, Khrouchtchev demanda que 2 000 paysans aisés ou <i><a href="/wiki/Koulak" title="Koulak">koulaks</a></i> vivant à Moscou soient exécutés dans le cadre du quota. Deux semaines après avoir reçu l'ordre du Politburo, Khrouchtchev rapporta à Staline que 41 305 <span class="citation">« éléments criminels et <i>koulaks</i> »</span> avaient été arrêtés et que 8 500 méritaient la mort<sup id="cite_ref-Taubman2003100_44-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003100-44"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev n'avait aucune raison de considérer qu'il était à l'abri des purges. En 1937, il avoua son rapprochement avec le trotskisme en 1923 à Kaganovitch qui, selon Khrouchtchev, « blêmit » (car les erreurs de son protégé pouvaient affecter sa position) et lui conseilla de le dire à Staline. Le dictateur accueillit la confession avec calme et après avoir conseillé Khrouchtchev de la garder secrète, il lui suggéra de raconter l'affaire lors d'une conférence du Parti à Moscou. Khrouchtchev fut ovationné et immédiatement réélu à son poste<sup id="cite_ref-Taubman2003103-104_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003103-104-45"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev raconta dans ses mémoires qu'il avait également été dénoncé par un collègue arrêté. Staline en personne informa Khrouchtchev de l'accusation et attendit sa réponse. Khrouchtchev supposa dans ses mémoires que si Staline n'avait pas été convaincu de sa réponse, il aurait été qualifié d'<a href="/wiki/Ennemi_du_peuple" title="Ennemi du peuple">ennemi du peuple</a> et traité en conséquence<sup id="cite_ref-Taubman2003104_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003104-46"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Néanmoins, Khrouchtchev devint un membre non votant du Politburo en <time class="nowrap" datetime="1938-01" data-sort-value="1938-01">janvier 1938</time> et un membre à part entière en <time class="nowrap" datetime="1939-03" data-sort-value="1939-03">mars 1939</time><sup id="cite_ref-Tompson199569_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199569-47"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>À la fin de l'année 1937, Staline nomma Khrouchtchev à la tête du parti communiste en Ukraine et il quitta Moscou pour Kiev, redevenue la capitale ukrainienne, en janvier 1938<sup id="cite_ref-Taubman2003114-115_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003114-115-48"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'Ukraine avait été le lieu de larges purges et parmi les victimes figuraient des professeurs de Staline pour lesquels Khrouchtchev avait un grand respect. Les rangs de la hiérarchie du Parti n'avaient pas été épargnés et le Comité central d'Ukraine avait été tellement affecté qu'il n'atteignait même plus le <a href="/wiki/Quorum" title="Quorum">quorum</a>. Après l'arrivée de Khrouchtchev, le rythme des arrestations s'accéléra<sup id="cite_ref-Taubman2003116_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003116-49"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tous les membres du Politburo et du secrétariat ukrainien furent arrêtés à l'exception d'un seul. Presque tous les fonctionnaires et les commandants de l'Armée rouge furent remplacés<sup id="cite_ref-Taubman2003118_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003118-50"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Durant les premiers mois qui suivirent la nomination de Khrouchtchev, tous ceux qui avaient été arrêtés furent condamnés à mort<sup id="cite_ref-Tompson199560_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199560-51"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le biographe de Khrouchtchev, <a href="/wiki/William_Taubman" title="William Taubman">William Taubman</a>, suggère que dans la mesure où celui-ci avait à nouveau été accusé à tort alors qu'il se trouvait à Kiev, il devait effectivement savoir que certaines dénonciations étaient fausses et que des innocents étaient condamnés à tort<sup id="cite_ref-Taubman2003118_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003118-50"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En 1939, Khrouchtchev déclara au <abbr class="abbr" title="Quatorzième">XIV<sup>e</sup></abbr> congrès du Parti ukrainien : <span class="citation">« Camarades, nous devons démasquer et détruire sans relâche tous les ennemis du peuple. Mais nous ne devons pas accepter qu'un seul honnête bolchevique soit blessé. Nous devons lutter contre les calomniateurs<sup id="cite_ref-Taubman2003118_50-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003118-50"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Une fois au pouvoir, en <time class="nowrap" datetime="1954-07" data-sort-value="1954-07">juillet 1954</time>, Khrouchtchev ordonna à <a href="/wiki/Ivan_Serov" title="Ivan Serov">Ivan Serov</a> du KGB de collecter et de détruire, dans les archives de Staline, tous les documents dans lesquels il était personnellement impliqué —  sa signature figurant à côté de celle de Staline — concernant les purges. <a href="/wiki/Alexandre_Ch%C3%A9l%C3%A9pine" title="Alexandre Chélépine">Alexandre Chélépine</a> témoigna en 1988 que <span class="nowrap">261 pages</span> listant des condamnés à mort furent brûlées par Serov<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Seconde_Guerre_mondiale">Seconde Guerre mondiale</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : Seconde Guerre mondiale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : Seconde Guerre mondiale"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Occupation_de_la_Pologne">Occupation de la Pologne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : Occupation de la Pologne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : Occupation de la Pologne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dans le cadre du <a href="/wiki/Pacte_germano-sovi%C3%A9tique" title="Pacte germano-soviétique">pacte germano-soviétique</a>, les forces soviétiques <a href="/wiki/Invasion_sovi%C3%A9tique_de_la_Pologne" title="Invasion soviétique de la Pologne">envahirent l'est de la Pologne</a> le 17 septembre 1939 et Khrouchtchev les accompagna. Un grand nombre d'<a href="/wiki/Ukrainiens" title="Ukrainiens">Ukrainiens</a> vivaient dans la région envahie dont une grande partie forme la partie occidentale de l'Ukraine actuelle. L'invasion fut donc bien accueillie même si les habitants espéraient qu'ils pourraient obtenir l'indépendance. Le rôle de Khrouchtchev fut de s'assurer que les territoires occupés votent pour un rattachement à l'URSS. Grâce à une combinaison de propagande, d'imprécisions sur le sujet du vote et de fraudes avérées, les Soviétiques s'assurèrent que les nouveaux territoires élisent des assemblées demandant unanimement une union avec l'URSS. Lorsque les assemblées présentèrent leurs demandes de rattachement, leurs pétitions furent acceptées par le <a href="/wiki/Soviet_supr%C3%AAme" title="Soviet suprême">Soviet suprême</a> et l'ouest de l'Ukraine devint partie intégrante de la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_sovi%C3%A9tique_d%27Ukraine" title="République socialiste soviétique d'Ukraine">République socialiste soviétique d'Ukraine</a> le <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> novembre 1939<sup id="cite_ref-Taubman2003135-137_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003135-137-53"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Certaines décisions soviétiques comme le recrutement d'Ukrainiens de l'Est dans des organisations composées d'Ukrainiens de l'Ouest et la <a href="/wiki/Collectivisation_en_Union_sovi%C3%A9tique" title="Collectivisation en Union soviétique">collectivisation</a> dans des terres au sein des <i><a href="/wiki/Kolkhoze" title="Kolkhoze">kolkhozes</a></i> aliéna rapidement le soutien des Ukrainiens de Pologne malgré les efforts de Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Tompson199572_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199572-54"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Guerre_contre_l'Allemagne"><span id="Guerre_contre_l.27Allemagne"></span>Guerre contre l'Allemagne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : Guerre contre l'Allemagne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : Guerre contre l'Allemagne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de plusieurs hommes en uniforme examinant une carte posée sur une table" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg/220px-RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg/330px-RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg/440px-RIAN_archive_882837_The_defenders_of_Stalingrad.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="686" /></a><figcaption>Khrouchtchev (à gauche) avec le général <a href="/wiki/Andre%C3%AF_Ieremenko" title="Andreï Ieremenko">Andreï Ieremenko</a> (à droite) durant la <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">bataille de Stalingrad</a> (photo <a href="/wiki/Oleg_Knorring" title="Oleg Knorring">Knorring</a>).</figcaption></figure> <p>Lorsque l'Allemagne <a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Barbarossa" title="Opération Barbarossa">attaqua l'URSS</a> en juin 1941, Khrouchtchev était toujours en poste à Kiev<sup id="cite_ref-Taubman2003149_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003149-55"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Staline le nomma commissaire politique et il servit sur plusieurs fronts en tant qu'intermédiaire entre les commandants militaires locaux et les dirigeants politiques à Moscou. Staline utilisa Khrouchtchev pour garder les commandants sous surveillance tandis que les commandants cherchaient à influencer Staline par son intermédiaire<sup id="cite_ref-Taubman2003150_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003150-56"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Avec l'avancée allemande, Khrouchtchev travailla avec les militaires pour défendre et sauver la ville. Entravée par les ordres de Staline interdisant l'abandon de la ville, l'<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_rouge" title="Armée rouge">Armée rouge</a> fut rapidement <a href="/wiki/Bataille_de_Kiev_(1941)" title="Bataille de Kiev (1941)">encerclée</a>. Les Allemands avancèrent après avoir fait 655 000 prisonniers mais selon les Soviétiques, 150 541 soldats sur 677 085 parvinrent à s'échapper<sup id="cite_ref-Taubman2003163_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003163-57"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les <a href="/wiki/Source_primaire" class="mw-redirect" title="Source primaire">sources primaires</a> divergent sur la responsabilité de Khrouchtchev concernant ce dénouement. Selon le <a href="/wiki/Mar%C3%A9chal_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Maréchal de l'Union soviétique">maréchal</a> <a href="/wiki/Gueorgui_Joukov" title="Gueorgui Joukov">Gueorgui Joukov</a>, qui écrivit quelques années après que Khrouchtchev l'eut écarté et disgracié en 1957, Khrouchtchev persuada Staline de ne pas évacuer les troupes de Kiev<sup id="cite_ref-Taubman2003162-164_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003162-164-58"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Néanmoins, Khrouchtchev nota dans ses mémoires que lui et le maréchal <a href="/wiki/Semion_Boudienny" title="Semion Boudienny">Semion Boudienny</a> proposèrent de redéployer les forces soviétiques pour éviter un encerclement jusqu'à ce que le maréchal <a href="/wiki/Semion_Timochenko" title="Semion Timochenko">Semion Timochenko</a> arrive de Moscou avec l'ordre de tenir les positions<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2004347_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2004347-59"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'un des premiers biographes de Khrouchtchev, Mark Frankland, suggéra que sa foi en Staline vacilla à la suite des revers de l'Armée rouge<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev écrivit dans ses mémoires : </p> <blockquote> <p>« Mais laissez-moi revenir à la percée de l'ennemi dans la région de Kiev, à l'encerclement de notre groupe et à la destruction de la <abbr class="abbr" title="Trente-septième">37<sup>e</sup></abbr> Armée. Plus tard, la <abbr class="abbr" title="Cinquième">5<sup>e</sup></abbr> Armée fut également anéantie… Tout cela n'avait aucun sens et du point de vue militaire, il s'agissait d'une démonstration d'ignorance, d'incompétence et d'illettrisme… Ici vous avez les résultats du refus de reculer. Nous fûmes incapables de sauver ces troupes car nous ne les avions pas retirées et en conséquence, nous les avons perdues… Et pourtant il était possible de permettre que cela n'arrive pas<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2004349-350_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2004349-350-60"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <p>En 1942, Khrouchtchev se trouvait sur le <a href="/wiki/Front_sud-ouest" class="mw-redirect" title="Front sud-ouest">front sud-ouest</a> et avec Timochenko, il proposa une contre-offensive massive dans la région de Kharkov. Staline n'approuva qu'une partie du plan mais 640 000 soldats soviétiques furent impliqués dans l'offensive. Les Allemands avaient néanmoins anticipé l'<a href="/wiki/Seconde_bataille_de_Kharkov" title="Seconde bataille de Kharkov">attaque</a> et mirent en place un piège. L'offensive commença le 12 mai 1942 et les Soviétiques progressèrent rapidement mais cinq jours plus tard, les Allemands brisèrent les flancs de l'Armée rouge qui risquait alors de se faire encercler. Staline refusa d'annuler l'offensive et les divisions soviétiques furent rapidement isolées. Les Soviétiques perdirent 267 000 soldats dont plus de 200 000 furent faits prisonniers et Staline démit Timochenko de ses fonctions et rappela Khrouchtchev à Moscou. Si Staline laissa entendre que Khrouchtchev serait arrêté et exécuté, il l'autorisa néanmoins à retourner sur le front en l'envoyant à <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">Stalingrad</a><sup id="cite_ref-Taubman2003164-168_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003164-168-61"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Nikita_Khrushchev_in_WW2.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'un homme souriant portant un uniforme sur lequel est accroché une médaille en forme d'étoile" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Nikita_Khrushchev_in_WW2.jpg/250px-Nikita_Khrushchev_in_WW2.jpg" decoding="async" width="220" height="354" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Nikita_Khrushchev_in_WW2.jpg 1.5x" data-file-width="280" data-file-height="450" /></a><figcaption>Khrouchtchev durant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a> avec des épaulettes de <a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9ral_de_division" title="Général de division">général de division</a>.</figcaption></figure> <p>Khrouchtchev arriva sur le front de Stalingrad en août 1942 peu après le début de la <a href="/wiki/Bataille_de_Stalingrad" title="Bataille de Stalingrad">bataille pour son contrôle</a><sup id="cite_ref-Taubman2003168-171_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003168-171-62"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Son rôle dans la défense de la ville fut mineur et le général <a href="/wiki/Vassili_Tchou%C3%AFkov" title="Vassili Tchouïkov">Vassili Tchouïkov</a> qui commandait la défense de Stalingrad ne mentionne Khrouchtchev que brièvement dans un mémoire publié alors que Khrouchtchev était premier secrétaire ; il en resta néanmoins fier tout au long de sa vie<sup id="cite_ref-Tompson199581_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199581-63"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Même s'il se rendait parfois à Moscou, il resta à Stalingrad durant la plus grande partie de la bataille et il faillit être tué au moins une fois. Il proposa une contre-attaque mais découvrit que Joukov et les autres généraux avaient déjà planifié en secret l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Uranus" title="Opération Uranus">opération Uranus</a> destinée à encercler les troupes allemandes. Avant le lancement de l'offensive, Khrouchtchev passa beaucoup de temps à inspecter les préparatifs, sonder le moral des troupes, interroger les prisonniers allemands et à en recruter certains pour des opérations de propagande<sup id="cite_ref-Taubman2003168-171_62-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003168-171-62"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Après le retrait des troupes allemandes de Stalingrad, Khrouchtchev fut envoyé sur d'autres fronts. Il fut affecté par une tragédie personnelle lorsque son fils <a href="/w/index.php?title=Leonid_Khrouchtchev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonid Khrouchtchev (page inexistante)">Leonid</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Leonid_Khrushchev" class="extiw" title="en:Leonid Khrushchev"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Leonid Khrushchev »">(en)</span></a>, qui participait au conflit comme pilote de chasse, fut apparemment abattu et tué le 11 mars 1943. Les circonstances de sa mort restent obscures et controversées<sup id="cite_ref-Birch2008_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-Birch2008-64"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> car aucun des autres pilotes n'indiqua l'avoir vu être abattu et son avion ou son corps ne furent pas retrouvés. En conséquence, le destin de Leonid a fait l'objet de nombreuses spéculations. Selon une théorie, Leonid aurait survécu et collaboré avec les Allemands et lorsqu'il fut recapturé, Staline ordonna son exécution malgré les suppliques de son père<sup id="cite_ref-Birch2008_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-Birch2008-64"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette élimination supposée est utilisée pour expliquer pourquoi Khrouchtchev dénonça plus tard Staline dans son discours secret<sup id="cite_ref-Birch2008_64-2" class="reference"><a href="#cite_note-Birch2008-64"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Taubman2003157-158_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003157-158-65"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette théorie n'est pas soutenue par les sources soviétiques mais certains historiens avancent que le dossier de Leonid fut modifié après la guerre<sup id="cite_ref-Tompson199582_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199582-66"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette thèse est très controversée car semble avoir pour origine le discrédit de Khrouchtchev après son éviction même si on reconnaît qu'il avait un rapport difficile avec son fils, ce qui est compliqué pour un membre du Politburo, à l'image de <a href="/wiki/Vassili_Staline" class="mw-redirect" title="Vassili Staline">Vassili Staline</a><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À la fin de sa vie, l'<a href="/wiki/Ailier_(aviateur)" title="Ailier (aviateur)">ailier</a> de Leonid avança avoir vu son appareil se désintégrer mais il ne le signala pas. Le biographe de Khrouchtchev, Taubman, suppose que cette omission était probablement destinée à ne pas le faire suspecter de complicité dans la mort du fils d'un membre du Politburo<sup id="cite_ref-Taubman2003158_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003158-68"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Au milieu de l'année 1943, l'épouse de Leonid, Liuba Khrouchtcheva, fut arrêtée pour espionnage et condamnée à cinq ans de travaux forcés et son fils Tolya (issu d'une autre relation) fut placé en orphelinat. La fille de Leonid, Julia, fut élevée par Nikita et sa femme<sup id="cite_ref-Taubman2003158-162_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003158-162-69"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En juillet 1943, Khrouchtchev accompagna les troupes soviétiques lors de la <a href="/wiki/Bataille_de_Koursk" title="Bataille de Koursk">bataille de Koursk</a> qui se révéla être la dernière grande offensive allemande sur le territoire soviétique<sup id="cite_ref-Taubman2003171-172_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003171-172-70"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev raconta qu'il avait interrogé un déserteur <a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a> apprenant ainsi que les Allemands préparaient une attaque mais cet épisode est rejeté par Taubman comme <span class="citation">« presque certainement exagéré<sup id="cite_ref-Taubman2003177-178_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003177-178-71"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Khrouchtchev suivit les forces soviétiques lors de leur <a href="/wiki/Bataille_de_Kiev_(1943)" title="Bataille de Kiev (1943)">entrée</a> en novembre 1943 dans la ville de Kiev largement dévastée<sup id="cite_ref-Taubman2003177-178_71-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003177-178-71"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Avec la progression de plus en plus rapide des Soviétiques, il commença à être impliqué dans les travaux de reconstruction en Ukraine. Il fut nommé premier ministre de la république d'Ukraine en plus de son ancien poste de chef du parti communiste ukrainien, et c'est l'un des rares cas où les fonctions de dirigeant civil de l'Ukraine et de chef de son Parti furent occupées par la même personne<sup id="cite_ref-Tompson199581-82_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199581-82-72"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Selon le biographe de Khrouchtchev, William Tompson, il est difficile d'évaluer sa carrière militaire car il agit souvent dans le cadre d'un conseil militaire et il est difficile de savoir dans quelle mesure il pouvait influencer les décisions ou s'il se contentait de signer les ordres d'autres officiers. Néanmoins Tompson indique que les quelques mentions de Khrouchtchev dans les mémoires militaires de la période <a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Brejnev</a> sont généralement positives, et ce à une époque où il était <span class="citation">« à peine possible de mentionner Khrouchtchev quel que soit le contexte<sup id="cite_ref-Taubman200373_33-3" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200373-33"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Tompson suggère que ces mentions favorables indiquent que les officiers tenaient Khrouchtchev en haute estime<sup id="cite_ref-Taubman200373_33-4" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200373-33"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Accession_au_pouvoir">Accession au pouvoir</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Accession au pouvoir" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Accession au pouvoir"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Retour_en_Ukraine">Retour en Ukraine</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : Retour en Ukraine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : Retour en Ukraine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_(1944)-ost_strona.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_%281944%29-ost_strona.jpg/250px-Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_%281944%29-ost_strona.jpg" decoding="async" width="170" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_%281944%29-ost_strona.jpg/330px-Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_%281944%29-ost_strona.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_%281944%29-ost_strona.jpg/500px-Uk%C5%82ady_republika%C5%84skie_%281944%29-ost_strona.jpg 2x" data-file-width="636" data-file-height="945" /></a><figcaption>Dernière page de l'accord d'échange de population entre la Pologne et l'Ukraine conclu le 9 septembre 1944</figcaption></figure> <p>Presque toute l'Ukraine avait été occupée par les Allemands et lorsque Khrouchtchev y retourna à la fin de l'année 1943, l'industrie était anéantie et l'agriculture devait faire face à de graves pénuries. Même si des millions d'Ukrainiens avaient été emmenés en Allemagne en tant que prisonniers de guerre ou travailleurs, il n'y avait pas assez de logements pour ceux qui restaient<sup id="cite_ref-Tompson199586_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199586-73"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Un Ukrainien sur six fut tué durant la Seconde Guerre mondiale<sup id="cite_ref-Taubman2003179_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003179-74"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le 9 septembre 1944, il signe avec <a href="/wiki/Edward_Os%C3%B3bka-Morawski" title="Edward Osóbka-Morawski">Edward Osóbka-Morawski</a>, représentant le <a href="/wiki/Comit%C3%A9_polonais_de_Lib%C3%A9ration_nationale" class="mw-redirect" title="Comité polonais de Libération nationale">Comité polonais de Libération nationale</a> un accord d'<a href="/wiki/%C3%89change_de_population_entre_la_Pologne_et_l%27Ukraine_sovi%C3%A9tique" title="Échange de population entre la Pologne et l'Ukraine soviétique">échange de population entre la Pologne et l'Ukraine soviétique</a>. Les Polonais vivant à l'est de la <a href="/wiki/Ligne_Curzon" title="Ligne Curzon">ligne Curzon</a>, sont déportés en Pologne, tandis que les Ukrainiens demeurant en Pologne sont déportés en Ukraine. </p><p>Khrouchtchev cherchait à reconstruire l'Ukraine mais il voulait également achever la mise en place interrompue du système soviétique<sup id="cite_ref-Taubman2003180_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003180-75"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Alors que l'Ukraine se rétablissait, la conscription fut imposée et 750 000 hommes âgés de 19 à <span class="nowrap">50 ans</span> reçurent un entraînement militaire de base et furent enrôlés dans l'Armée rouge<sup id="cite_ref-Taubman2003181_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003181-76"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. D'autres Ukrainiens rejoignirent les groupes de <a href="/wiki/Partisan_(gu%C3%A9rilla)" title="Partisan (guérilla)">partisans</a> luttant pour l'indépendance<sup id="cite_ref-Taubman2003181_76-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003181-76"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev se déplaçait dans tous les districts pour presser les travailleurs de renouveler leurs efforts. Il fit une courte visite dans sa ville natale de Kalinovka où la population souffrait de la faim et où seulement un tiers des hommes qui avaient rejoint l'Armée rouge étaient rentrés ; Khrouchtchev fit ce qu'il put pour aider la ville<sup id="cite_ref-Taubman2003193-195_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003193-195-77"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Malgré les efforts de Khrouchtchev, en 1945, la production de l'industrie ukrainienne était tombée à un quart de ses niveaux d'avant-guerre et les récoltes chutèrent par rapport à 1944 alors que tout le territoire n'avait pas encore été libéré<sup id="cite_ref-Taubman200386_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200386-78"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Dans une tentative pour augmenter la production agricole, les <i>kolkhozes</i> (fermes collectives) reçurent l'autorisation d'expulser les résidents qui ne remplissaient pas leur part du travail. Les chefs des <i>kolkhozes</i> en profitèrent pour expulser leurs ennemis personnels, les invalides et les personnes âgées et près de 12 000 personnes furent envoyées dans les régions orientales de l'Union soviétique. Khrouchtchev considérait cette politique comme très efficace et il recommanda à Staline son application dans l'ensemble du pays<sup id="cite_ref-Taubman200386_78-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200386-78"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il travailla également à la mise en place de la collectivisation en Ukraine occidentale. Khrouchtchev espérait la réaliser en 1947 mais le manque de ressources et la résistance des nationalistes ralentirent le processus<sup id="cite_ref-Tompson199587-88_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199587-88-79"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La répression contre ces guérillas nationalistes, dont la majorité appartenait à l'<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_insurrectionnelle_ukrainienne" title="Armée insurrectionnelle ukrainienne">Armée insurrectionnelle ukrainienne</a> de <a href="/wiki/Stepan_Bandera" title="Stepan Bandera">Stepan Bandera</a>, fut féroce et les unités militaires et policières soviétiques rapportèrent avoir exécuté 110 825 « bandits » et fait environ 250 000 prisonniers entre 1944 et 1946<sup id="cite_ref-Taubman2003195_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003195-80"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Près de 600 000 Ukrainiens de l'Ouest furent arrêtés entre 1944 et 1952 ; un tiers fut exécuté et les autres furent emprisonnés ou déportés vers l'est<sup id="cite_ref-Taubman2003195_80-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003195-80"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les années de guerre 1944 et 1945 avaient connu de mauvaises récoltes et en 1946, une grave sécheresse frappa l'Ukraine et l'ouest de la Russie. Malgré cela, les fermes collectives et étatiques devaient livrer 52 % de leur récolte au gouvernement<sup id="cite_ref-Tompson199591_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199591-81"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le gouvernement soviétique cherchait à collecter le plus de céréales possibles pour ravitailler les alliés communistes en Europe de l'Est<sup id="cite_ref-Taubman2003199_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003199-82"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev fixa les quotas à un niveau élevé, ce qui mena Staline à attendre des quantités de céréales démesurées<sup id="cite_ref-Taubman2003199-200_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003199-200-83"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La nourriture fut <a href="/wiki/Rationnement" title="Rationnement">rationnée</a> mais les travailleurs ruraux non agricoles ne recevaient aucune carte de rationnement. L'inévitable famine fut limitée aux régions rurales reculées et fut peu remarquée en dehors de l'URSS<sup id="cite_ref-Tompson199591_81-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199591-81"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev, réalisant la situation désespérée à la fin de l'année 1946, demanda à plusieurs reprises de l'aide à Staline mais ce dernier refusa avec colère. Comme ses lettres n'avaient aucun effet, Khrouchtchev s'envola à Moscou pour défendre son cas en personne. Staline accepta finalement d'accorder une aide alimentaire limitée à l'Ukraine et de l'argent pour rendre gratuites les <a href="/wiki/Soupe_populaire" title="Soupe populaire">soupes populaires</a><sup id="cite_ref-Taubman2003200-201_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003200-201-84"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La position politique de Khrouchtchev avait néanmoins été affectée et en février 1947, Staline suggéra que Lazare Kaganovitch soit envoyé en Ukraine pour « aider » Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Tompson199592_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199592-85"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le mois suivant, le Comité central ukrainien destitua Khrouchtchev de son poste de chef du Parti en faveur de Kaganovitch mais il conserva sa fonction de premier ministre<sup id="cite_ref-Taubman2003203_86-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003203-86"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Peu après l'arrivée de Kaganovitch à Kiev, Khrouchtchev tomba malade et il apparut rarement en public jusqu'en septembre 1947. Dans ses mémoires, Khrouchtchev indique qu'il souffrait d'une <a href="/wiki/Pneumonie" class="mw-redirect" title="Pneumonie">pneumonie</a> ; certains biographes ont supposé que la maladie de Khrouchtchev était imaginaire et liée à la peur que sa perte de position ne soit que le premier pas vers la chute et la disgrâce<sup id="cite_ref-Tompson199593_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199593-87"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les enfants de Khrouchtchev se souviennent néanmoins avoir vu leur père sérieusement malade. Une fois que Khrouchtchev fut capable de quitter son lit, lui et sa famille prirent leurs premières vacances depuis que la guerre avait éclaté dans une station balnéaire de <a href="/wiki/Lettonie" title="Lettonie">Lettonie</a><sup id="cite_ref-Taubman2003203_86-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003203-86"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev brisa rapidement la routine de la plage avec des parties de chasse et une visite de <a href="/wiki/Kaliningrad" title="Kaliningrad">Kaliningrad</a> où il fit le tour des usines et des carrières<sup id="cite_ref-Khrouchtchev200027_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev200027-88"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À la fin de l'année 1947, Kaganovitch fut rappelé à Moscou et Khrouchtchev retrouva son poste de chef du Parti. Il céda ensuite cette fonction à son protégé <a href="/wiki/Demian_Korotchenko" title="Demian Korotchenko">Demian Korotchenko</a><sup id="cite_ref-Tompson199593_87-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199593-87"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les dernières années de Khrouchtchev en Ukraine furent assez calmes, l'industrie récupérait<sup id="cite_ref-Tompson199595_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199595-89"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, les forces soviétiques parvinrent à éliminer les partisans et les récoltes de 1947 et de 1948 furent plus importantes que prévu<sup id="cite_ref-Taubman2003205_90-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003205-90"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La collectivisation se poursuivit en Ukraine de l'Ouest et Khrouchtchev mit en place de nouvelles politiques qui décourageaient les fermes privées. Certaines n'eurent cependant pas les effets escomptés et une taxe sur le bétail privé poussa les paysans à abattre leur cheptel<sup id="cite_ref-Tompson199596_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199596-91"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Avec l'objectif d'éliminer les différences entre la ville et la campagne et de transformer la paysannerie en un « prolétariat rural », Khrouchtchev développa l'idée d'agro-ville<sup id="cite_ref-Tompson199596-97_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199596-97-92"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Au lieu d'habiter dans des villages à proximité des fermes, les journaliers habiteraient à l'écart dans des villes plus importantes disposant d'installations et de services publics n'existant pas dans les villages. Il acheva la réalisation d'une telle ville en décembre 1949 avant son retour à Moscou et il la dédia à Staline pour son <abbr class="abbr" title="Soixante-dixième (septantième)">70<sup>e</sup></abbr> anniversaire<sup id="cite_ref-Tompson199596-97_92-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson199596-97-92"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Dans ses mémoires, Khrouchtchev parle en termes élogieux de l'Ukraine qu'il avait gouvernée durant plus d'une décennie : </p> <blockquote> <p>« Je dirais que le peuple ukrainien m'a bien traité. Je me rappelle avec enthousiasme les années que j'y ai passé. Il s'agissait d'une période pleine de responsabilités mais plaisante car elle m'apportait de la satisfaction… Mais loin de moi l'idée d'accroître mon importance. L'ensemble du peuple ukrainien a réalisé de grands efforts. J'attribue le succès de l'Ukraine au peuple ukrainien dans son ensemble. Je ne m'étendrai pas davantage sur ce thème, mais en principe il est très facile à démontrer. Je suis moi-même Russe et je ne veux pas offenser les Russes<sup id="cite_ref-Khrouchtchev200616-17_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev200616-17-93"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dernières_années_de_Staline"><span id="Derni.C3.A8res_ann.C3.A9es_de_Staline"></span>Dernières années de Staline</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Dernières années de Staline" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Dernières années de Staline"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khrouchtchev attribua son rappel à Moscou à la paranoïa de Staline qui craignait des complots à Moscou du même type que ceux qui auraient eu lieu lors de l'<a href="/wiki/Affaire_de_L%C3%A9ningrad" title="Affaire de Léningrad">affaire de Leningrad</a> où de nombreux hauts dirigeants du Parti avaient à tort été accusés de trahison<sup id="cite_ref-Khrouchtchev200618-22_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev200618-22-94"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev redevint le chef du Parti de Moscou et de sa province. Taubman suggère que Staline avait probablement rappelé Khrouchtchev à Moscou pour faire contrepoids à l'influence de <a href="/wiki/Gueorgui_Malenkov" title="Gueorgui Malenkov">Gueorgui Malenkov</a> et du chef de la sécurité <a href="/wiki/Lavrenti_Beria" title="Lavrenti Beria">Lavrenti Beria</a> qui étaient largement considérés comme les héritiers de Staline<sup id="cite_ref-Taubman2003210_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003210-95"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>À ce moment, le dictateur vieillissant convoquait rarement des réunions du Politburo et l'essentiel des grandes décisions était pris lors de dîners organisés par Staline. Ces sessions auxquelles participaient Beria, Malenkov, Khrouchtchev, Kaganovitch, <a href="/wiki/Kliment_Vorochilov" title="Kliment Vorochilov">Vorochilov</a>, <a href="/wiki/Viatcheslav_Molotov" title="Viatcheslav Molotov">Molotov</a> et <a href="/wiki/Nikola%C3%AF_Boulganine" title="Nikolaï Boulganine">Boulganine</a> commençaient par la projection de <a href="/wiki/Western" title="Western">westerns</a> que Staline appréciait<sup id="cite_ref-Taubman2003211-215_96-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003211-215-96"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ; ces derniers avaient été volés à l'<a href="/wiki/Premier_monde" title="Premier monde">Ouest</a> et n'étaient pas sous-titrés<sup id="cite_ref-Taubman2003211-215_96-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003211-215-96"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le dictateur faisait servir les repas à <span class="nowrap">1 <abbr class="abbr" title="heure">h</abbr></span> du matin et insistait pour que ses subordonnés restent et boivent avec lui jusqu'à l'aube. À une occasion, Staline demanda à Khrouchtchev, alors âgé de près de <span class="nowrap">60 ans</span>, de réaliser une <a href="/wiki/Gopak" class="mw-redirect" title="Gopak">danse traditionnelle ukrainienne</a>. Khrouchtchev s'exécuta et indiqua plus tard : <span class="citation">« Quand Staline dit danse, un homme sage danse<sup id="cite_ref-Taubman2003211-215_96-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003211-215-96"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Khrouchtchev essayait de faire la sieste après le déjeuner pour ne pas s'endormir en présence de Staline ; il nota dans ses mémoires : <span class="citation">« Les choses se passent mal pour ceux qui somnolent à la table de Staline<sup id="cite_ref-Khrouchtchev200643_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev200643-97"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. »</span> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Valga,_Allika_4.JPG" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'un immeuble relativement délabré de cinq étages" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Valga%2C_Allika_4.JPG/250px-Valga%2C_Allika_4.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Valga%2C_Allika_4.JPG/330px-Valga%2C_Allika_4.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Valga%2C_Allika_4.JPG/500px-Valga%2C_Allika_4.JPG 2x" data-file-width="960" data-file-height="1280" /></a><figcaption>Exemple de <i>Khrushcheby</i> à <a href="/wiki/Valga" class="mw-redirect" title="Valga">Valga</a> en <a href="/wiki/Estonie" title="Estonie">Estonie</a>.</figcaption></figure> <p>En 1950, Khrouchtchev lança un vaste programme de construction de logements à Moscou. La plupart des immeubles d'habitation avait cinq ou six étages et ils devinrent omniprésents dans toute l'Union soviétique. Ils existent encore aujourd'hui<sup id="cite_ref-Taubman200399_41-3" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200399-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev fit utiliser du béton armé préfabriqué pour accélérer le rythme de construction<sup id="cite_ref-Taubman2003226_98-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003226-98"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ces structures construites trois fois plus rapidement que la moyenne à Moscou entre 1946 et 1950 ne disposaient pas d'ascenseurs jugés trop coûteux et furent surnommées <i><a href="/wiki/Khrouchtchevka" title="Khrouchtchevka">Khrushcheby</a></i> par le public, un jeu de mots sur le mot russe pour taudis, <i>trushcheby</i><sup id="cite_ref-Taubman200399_41-4" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200399-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>À son nouveau poste, Khrouchtchev continua son plan de développement des <a href="/wiki/Kolkhozes" class="mw-redirect" title="Kolkhozes">kolkhozes</a> en réduisant le nombre de fermes collectives dans la province de Moscou de 70 %. Cela fit que les fermes étaient trop vastes pour être gérées efficacement par un seul président<sup id="cite_ref-Tompson1995100-01_99-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995100-01-99"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev chercha également à promouvoir son concept d'agro-ville mais lorsque son long discours sur le sujet fut publié dans la <i><a href="/wiki/Pravda" title="Pravda">Pravda</a></i> en mars 1951, Staline le désapprouva. Le journal publia rapidement une note indiquant que le discours de Khrouchtchev était une simple proposition et non une politique. En avril, le Politburo désavoua le concept. Khrouchtchev craignit de perdre sa place mais Staline se contenta de se moquer sans prendre de sanctions<sup id="cite_ref-Taubman2003228-230_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003228-230-100"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> mars 1953, Staline fut victime d'un grave <a href="/wiki/Accident_vasculaire_c%C3%A9r%C3%A9bral" title="Accident vasculaire cérébral">accident vasculaire cérébral</a> apparemment après s'être levé de son lit. Staline avait demandé à ne pas être dérangé, ce qui fit que son état ne fut pas découvert avant une douzaine d'heures. Alors que les médecins terrifiés tentaient de le soigner, Khrouchtchev et ses collègues se lancèrent dans une intense discussion en prévision de la formation d'un nouveau gouvernement. Staline mourut le 5 mars, alors que Khrouchtchev et les autres dirigeants restèrent à pleurer à côté de son lit<sup id="cite_ref-Taubman2003236-241_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003236-241-101"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev commenta dans ses mémoires : </p> <blockquote> <p>« Staline appelait tous ceux qui n'étaient pas d'accord avec lui des « ennemis du peuple ». Il disait qu'ils voulaient restaurer l'ordre ancien et que pour y parvenir, les « ennemis du peuple » s'étaient liés aux forces réactionnaires internationales. En conséquence, plusieurs centaines de milliers de personnes honnêtes ont péri. Tout le monde vivait dans la peur. Tout le monde s'attendait à tout moment à être réveillé au milieu de la nuit par des coups à leur porte et à ce que cet événement leur soit fatal… Les personnes qui n'étaient pas du goût de Staline étaient supprimées, des membres honnêtes du parti, des personnes irréprochables, loyales et travaillant de tout leur cœur pour notre cause qui avaient suivi l'école de la lutte révolutionnaire sous la direction de Lénine. C'était l'arbitraire total et complet. Et maintenant, tout cela doit être oublié et pardonné ? Jamais<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2006167-168_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2006167-168-102"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ! » </p> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lutte_pour_le_pouvoir">Lutte pour le pouvoir</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Lutte pour le pouvoir" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Lutte pour le pouvoir"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La mort de Staline fut annoncée au peuple soviétique et au reste du monde le 6 mars 1953, de même que la composition du nouveau gouvernement. Malenkov était le nouveau président du conseil des ministres (premier ministre) et Beria (qui consolida son emprise sur les services de renseignement), Kaganovitch, Boulganine et l'ancien ministre des affaires étrangères, Molotov devenaient premiers députés (vice-présidents). Les membres du <a href="/wiki/Pr%C3%A6sidium_du_Soviet_supr%C3%AAme" title="Præsidium du Soviet suprême">Præsidium du Soviet suprême</a> qui avaient récemment été promus par Staline furent écartés. Khrouchtchev fut relevé de ses fonctions de chef du Parti à Moscou pour qu'il puisse se concentrer sur des tâches non spécifiées au sein du <a href="/wiki/Comit%C3%A9_central_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Comité central du Parti communiste de l'Union soviétique">Comité central</a><sup id="cite_ref-Tompson1995114_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995114-103"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le <i><a href="/wiki/New_York_Times" class="mw-redirect" title="New York Times">New York Times</a></i> lista Malenkov et Beria en première et seconde place pour l'influence parmi les dix membres du Præsidium alors que Khrouchtchev était classé dernier<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le 14 mars, Malenkov perdit néanmoins la première place des secrétaires du Comité central car ses collègues craignaient qu'il n'acquière trop de pouvoir<sup id="cite_ref-Taubman2003245_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003245-105"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le principal bénéficiaire fut Khrouchtchev qui le remplaça, en attendant d'être formellement nommé Premier secrétaire du Parti par le Comité central en septembre 1953<sup id="cite_ref-Taubman2003258_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003258-106"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Avant même l'enterrement de Staline, Beria avait lancé une série de réformes dont l'ampleur était comparable à celles de Khrouchtchev durant sa période au pouvoir et même à celles de <a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a>, <span class="nowrap">30 ans</span> plus tard<sup id="cite_ref-Taubman2003245_105-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003245-105"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les propositions de Beria étaient destinées à dénigrer Staline et à lui faire porter la responsabilité de ses propres crimes<sup id="cite_ref-Taubman2003245_105-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003245-105"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Une proposition, qui fut adoptée, amnistiait plus d'un million de prisonniers<sup id="cite_ref-Taubman2003246_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003246-107"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Une autre, qui fut repoussée, prévoyait de relâcher le contrôle de l'<a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_allemande" title="République démocratique allemande">Allemagne de l'Est</a> au sein d'une Allemagne unie et neutre en échange d'un dédommagement de la part de l'<a href="/wiki/Allemagne_de_l%27Ouest" title="Allemagne de l'Ouest">Allemagne de l'Ouest</a><sup id="cite_ref-Taubman2003247_108-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003247-108"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ; Khrouchtchev considérait cette idée comme anti-communiste<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2006184_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2006184-109"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev s'allia donc avec Malenkov pour bloquer la plupart des propositions de Beria tout en rassemblant le soutien d'autres membres du Præsidium. Leur campagne contre Beria fut aidée par les craintes d'un coup d'État militaire planifié par Beria<sup id="cite_ref-Tompson1995121_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995121-110"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et, selon ce qu'écrivit Khrouchtchev dans ses mémoires, par la conviction que <span class="citation">« Beria était en train d'aiguiser ses couteaux contre nous<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2006186_111-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2006186-111"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Le 26 juin 1953, Beria fut arrêté lors d'une réunion du Præsidium. Il fut jugé en secret et exécuté en décembre 1953 avec cinq de ses plus proches associés. Beria fut le dernier perdant d'une lutte de pouvoir soviétique à payer de sa vie sa chute<sup id="cite_ref-Tompson1995123_112-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995123-112"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>La lutte de pouvoir au sein du Politburo (rebaptisé Præsidium du Comité central en 1952) ne fut pas résolue par l'élimination de Beria. Le pouvoir de Malenkov se trouvait dans l'appareil politique civil, qu'il cherchait à étendre en réorganisant le gouvernement et en lui donnant plus de pouvoir aux dépens du Parti. Il tenta également d'obtenir le soutien du public en baissant le prix des produits de base et en abaissant le montant des souscriptions d'<a href="/wiki/Obligation_(finance)" title="Obligation (finance)">obligations</a> d'État qui étaient depuis longtemps imposées aux citoyens. De son côté, Khrouchtchev, dont la base du pouvoir reposait sur le Parti, chercha à le renforcer. Si dans le système soviétique, le Parti devait être l'entité dominante, il avait perdu beaucoup de son influence sous Staline qui avait accaparé l'essentiel du pouvoir pour lui-même et pour le Præsidium. Khrouchtchev vit qu'avec un Præsidium divisé par les luttes d'influence, le Parti et son Comité central pouvaient retrouver leur pouvoir d'antan<sup id="cite_ref-Tompson1995125-126_113-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995125-126-113"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev rassembla le soutien des membres importants du Parti et il parvint à nommer ses sympathisants à la tête des principales instances de pouvoir qui entrèrent ensuite au sein du Comité central<sup id="cite_ref-Taubman2003259_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003259-114"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev se montrait volontiers entreprenant et prêt à vaincre tous les obstacles, à la différence de Malenkov qui semblait plus terne<sup id="cite_ref-Taubman2003259_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003259-114"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il fit ouvrir au public le <a href="/wiki/Kremlin_de_Moscou" title="Kremlin de Moscou">Kremlin de Moscou</a>, une décision qui fut appréciée du peuple<sup id="cite_ref-Taubman2003263_115-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003263-115"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Si Malenkov et Khrouchtchev voulaient tous deux réformer l'agriculture, les propositions de Khrouchtchev étaient plus larges et incluaient la <a href="/wiki/Campagne_des_terres_vierges" title="Campagne des terres vierges">campagne des terres vierges</a> destinée à implanter des centaines de milliers de jeunes volontaires dans des fermes en <a href="/wiki/Sib%C3%A9rie" title="Sibérie">Sibérie</a> occidentale et dans le nord du <a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a>. Malgré des succès initiaux<sup id="cite_ref-Tompson1995174_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995174-116"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, le projet fut à terme un désastre pour l'agriculture soviétique<sup id="cite_ref-Taubman2003262-263_117-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003262-263-117"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. De plus, Khrouchtchev disposait d'informations compromettantes sur Malenkov tirées des dossiers secrets de Beria<sup id="cite_ref-Taubman2003260_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003260-118"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Alors que les procureurs soviétiques enquêtaient sur les atrocités de Staline vers la fin de son règne, dont l'affaire de Leningrad, ils découvrirent des preuves de l'implication de Malenkov<sup id="cite_ref-Taubman2003263-264_119-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003263-264-119"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En février 1954, Khrouchtchev remplaça Malenkov sur le siège d'honneur lors des réunions du Præsidium ; en juin, Malenkov cessa d'être au sommet de la liste des membres du Præsidium, qui était à présent organisée alphabétiquement. L'influence de Khrouchtchev continua de s'accroître avec l'allégeance des principaux représentants locaux du Parti et le placement de ses candidats à la tête du <a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a><sup id="cite_ref-Taubman2003264_120-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003264-120"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Lors d'une réunion du Comité central en janvier 1955, Malenkov fut mis en accusation pour son implication dans les atrocités et le comité vota une résolution l'accusant d'avoir participé à l'affaire de Leningrad et d'avoir facilité l'accession de Beria aux postes de responsabilité. Lors d'une réunion du <a href="/wiki/Soviet_supr%C3%AAme" title="Soviet suprême">Soviet suprême</a> le mois suivant, Malenkov fut destitué en faveur de Boulganine à la surprise des observateurs occidentaux<sup id="cite_ref-Fursenko200615-17_121-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko200615-17-121"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Malenkov resta au Præsidium en tant que ministre des centrales électriques<sup id="cite_ref-Tompson1995141_122-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995141-122"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Selon le biographe de Khrouchtchev, William Tompson, <span class="citation">« la position dominante de Khrouchtchev au sein des membres de la direction collective ne faisait plus aucun doute<sup id="cite_ref-Tompson1995142_123-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995142-123"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="À_la_tête_de_l'URSS_(1955-1964)"><span id=".C3.80_la_t.C3.AAte_de_l.27URSS_.281955-1964.29"></span>À la tête de l'URSS (1955-1964)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=13" title="Modifier la section : À la tête de l'URSS (1955-1964)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=13" title="Modifier le code source de la section : À la tête de l'URSS (1955-1964)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Politique_intérieure"><span id="Politique_int.C3.A9rieure"></span>Politique intérieure</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=14" title="Modifier la section : Politique intérieure" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=14" title="Modifier le code source de la section : Politique intérieure"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Consolidation_du_pouvoir_et_discours_secret">Consolidation du pouvoir et discours secret</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=15" title="Modifier la section : Consolidation du pouvoir et discours secret" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=15" title="Modifier le code source de la section : Consolidation du pouvoir et discours secret"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés : <a href="/wiki/D%C3%A9stalinisation" title="Déstalinisation">Déstalinisation</a> et <a href="/wiki/D%C3%A9gel_de_Khrouchtchev" title="Dégel de Khrouchtchev">Dégel de Khrouchtchev</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005,_Kunowice,_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'un homme souriant saluant depuis la fenètre d'un wagon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005%2C_Kunowice%2C_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg/250px-Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005%2C_Kunowice%2C_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg" decoding="async" width="220" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005%2C_Kunowice%2C_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005%2C_Kunowice%2C_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005%2C_Kunowice%2C_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg/500px-Bundesarchiv_Bild_183-B0624-0041-005%2C_Kunowice%2C_Nikita_Chruschtschow_am_Zugfenster.jpg 2x" data-file-width="694" data-file-height="800" /></a><figcaption>Khrouchtchev durant une visite en Pologne en 1963</figcaption></figure> <p>Après la mise en retrait de Malenkov, Khrouchtchev et Molotov avaient initialement travaillé ensemble en bonne entente et le ministre des affaires étrangères de longue date proposa même que Khrouchtchev et non Boulganine remplace Malenkov comme premier ministre<sup id="cite_ref-Taubman2003266_124-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003266-124"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les deux hommes n'avaient cependant pas les mêmes vues politiques. Molotov s'opposait à la campagne des terres vierges et proposait d'augmenter les rendements dans les régions agricoles existantes par des investissements importants ; Khrouchtchev considérait que cette stratégie n'était pas possible du fait du manque de ressources et de main d'œuvre qualifiée<sup id="cite_ref-Taubman2003266-267_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003266-267-125"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ils s'opposaient également au sujet de la politique étrangère ; peu après sa prise de pouvoir, Khrouchtchev signa un <a href="/wiki/Trait%C3%A9_d%27%C3%89tat_autrichien" title="Traité d'État autrichien">traité de paix</a> avec l'Autriche qui entraîna le retrait des forces d'occupation soviétiques. Molotov était réticent mais Khrouchtchev organisa la venue d'une délégation autrichienne à Moscou pour négocier le traité<sup id="cite_ref-Fursenko200627_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko200627-126"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bien que Khrouchtchev et les autres membres du Præsidium aient attaqué Molotov lors d'une réunion du Comité central au milieu de l'année 1955 en l'accusant de mener une politique étrangère néfaste à l'URSS, Molotov conserva son poste<sup id="cite_ref-Taubman2003268-269_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003268-269-127"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>À la fin de l'année 1955, des milliers de prisonniers politiques étaient rentrés chez eux et ils témoignèrent de leurs expériences du <a href="/wiki/Goulag" title="Goulag">goulag</a><sup id="cite_ref-Taubman2003275_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003275-128"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La poursuite des enquêtes sur les abus commis révéla l'ampleur des crimes commis par Staline à ses successeurs. Khrouchtchev était persuadé qu'une fois retirée la tache du <a href="/wiki/Stalinisme" title="Stalinisme">stalinisme</a>, le Parti inspirerait à nouveau confiance au peuple<sup id="cite_ref-Taubman2003276_129-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003276-129"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À partir d'octobre 1955, Khrouchtchev fit pression pour que les crimes de son prédécesseur soient dévoilés aux délégués du prochain <a href="/wiki/XXe_congr%C3%A8s_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="XXe congrès du Parti communiste de l'Union soviétique"><abbr class="abbr" title="Vingtième">XX<sup>e</sup></abbr> congrès du parti communiste</a>. Il le fit en omettant soigneusement sa propre participation aux mêmes crimes, ce qui a notamment été révélé en 1992 lorsque les archives ont été momentanément ouvertes aux historiens<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Certains de ses collègues dont Molotov et Malenkov s'opposaient à une telle divulgation et ils le persuadèrent de faire ses remarques au cours d'une session fermée au public<sup id="cite_ref-Taubman2003279-280_131-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003279-280-131"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le <abbr class="abbr" title="Vingtième">XX<sup>e</sup></abbr> congrès du Parti commença le 14 février 1956 et dans le discours d'ouverture, Khrouchtchev dénigra Staline et demanda aux délégués de se lever en l'honneur des dirigeants communistes décédés depuis le précédent congrès<sup id="cite_ref-Tompson1995153_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995153-132"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Au matin du 25 février, Khrouchtchev délivra ce qui fut connu sous le nom du « discours secret » devant une assemblée limitée aux délégués soviétiques et interdite à la presse. Durant quatre heures, il démolit la réputation de Staline. Khrouchtchev nota dans ses mémoires que <span class="citation">« le congrès m'écouta en silence. Comme le dit le proverbe, on aurait pu entendre une mouche voler. C'était si soudain et inattendu<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2006212_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2006212-133"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Il dit aux délégués : </p> <blockquote> <p>« C'est ici que Staline a montré à de nombreuses reprises son intolérance, sa brutalité et son abus de pouvoir… Il a souvent choisi le chemin de la répression et de la destruction physique, pas seulement contre ses véritables ennemis mais aussi contre des individus qui n'avaient commis aucun crime contre le Parti ou le gouvernement soviétique<sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <p>Le discours secret, s'il ne changea pas fondamentalement la société soviétique, eut de larges effets. Le discours fut un des facteurs ayant mené aux <a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_de_Pozna%C5%84_en_1956" title="Soulèvement de Poznań en 1956">soulèvements en Pologne</a> et à la <a href="/wiki/Insurrection_de_Budapest" class="mw-redirect" title="Insurrection de Budapest">révolution hongroise</a> plus tard dans l'année et les défenseurs de Staline organisèrent <a href="/w/index.php?title=Manifestations_g%C3%A9orgiennes_de_1956&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manifestations géorgiennes de 1956 (page inexistante)">quatre jours d'émeutes</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/1956_Georgian_demonstrations" class="extiw" title="en:1956 Georgian demonstrations"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « 1956 Georgian demonstrations »">(en)</span></a> dans sa <a href="/wiki/G%C3%A9orgie_(pays)" title="Géorgie (pays)">Géorgie</a> natale en juin pour demander la démission de Khrouchtchev et son remplacement par Molotov<sup id="cite_ref-Taubman2003286-291_135-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003286-291-135"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dans les réunions où le discours secret fut lu, les communistes condamnèrent de manière encore plus virulente Staline (et Khrouchtchev) et demandèrent même des élections <a href="/wiki/Multipartisme" title="Multipartisme">multipartites</a>. Cependant, Staline ne fut pas publiquement dénoncé et son portrait resta affiché dans toute l'URSS et même dans le bureau de Khrouchtchev au Kremlin. <a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a>, alors fonctionnaire du <i><a href="/wiki/Komsomol" title="Komsomol">Komsomol</a></i>, se rappela que si les jeunes et les Soviétiques éduqués de son district étaient excités par le discours, beaucoup d'autres le critiquèrent et défendirent Staline ou affirmèrent que cela ne servait à rien de remuer le passé<sup id="cite_ref-Taubman2003286-291_135-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003286-291-135"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Quarante ans plus tard, après la chute de l'Union soviétique, Gorbatchev félicita Khrouchtchev pour avoir pris un risque politique aussi grand et pour avoir montré qu'il était <span class="citation">« après tout un homme avec un sens moral<sup id="cite_ref-Taubman2003282_136-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003282-136"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>L'expression de « discours secret » se révéla très inadaptée. Alors que l'audience du discours était entièrement soviétique, les délégations d'Europe de l'Est furent autorisées à l'entendre la nuit suivante et sa lecture fut lente pour qu'ils puissent prendre des notes. Le 5 mars, des copies furent envoyées dans toute l'Union soviétique avec la mention « pas pour la presse » au lieu de « <a href="/wiki/Information_classifi%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Information classifiée">top secret</a> ». Une traduction officielle apparut moins d'un mois après en Pologne et les Polonais en imprimèrent 12 000 exemplaires dont un parvint rapidement à l'Ouest<sup id="cite_ref-Taubman2003279-280_131-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003279-280-131"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le fils de Khrouchtchev, <a href="/wiki/Sergue%C3%AF_Khrouchtchev" title="Sergueï Khrouchtchev">Sergueï</a>, écrivit plus tard, <span class="citation">« Clairement, Père essaya de faire en sorte qu'il arrive dans le plus d'oreilles possibles. Il fut rapidement lu aux réunions du <i>Komsomol</i>, ce qui signifiait 18 millions d'auditeurs supplémentaires. Si vous incluez leurs proches, leurs amis et leurs connaissances, on peut dire que tout le pays fut au courant du discours… Le printemps avait à peine commencé que le discours avait déjà commencé à faire le tour du monde<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2000200_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2000200-137"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>La minorité anti-Khrouchtchev au Præsidium fut renforcée par ceux qui s'opposaient à ses propositions de décentraliser la direction de l'économie, ce qui menaçait le cœur de la base du pouvoir de Malenkov. Durant la première moitié de l'année 1957, Malenkov, Molotov et Kaganovitch s'efforcèrent de rassembler des soutiens pour renverser Khrouchtchev. Le 18 juin, lors d'une réunion du Præsidium au cours de laquelle deux partisans de Khrouchtchev étaient absents, les conspirateurs proposèrent que Khrouchtchev soit destitué de son poste de premier secrétaire au profit de Boulganine. Khrouchtchev refusa au motif que tous les membres du Præsidium n'avaient pas été avertis, une objection qui aurait été rapidement balayée si Khrouchtchev n'avait pas contrôlé fermement l'appareil militaire par l'intermédiaire du ministre de la défense, le maréchal Joukov, et les agences de sécurité. Des réunions prolongées du Præsidium se poursuivirent durant plusieurs jours et alors que les nouvelles de la lutte de pouvoir commençaient à se répandre, des membres du Comité central, que Khrouchtchev contrôlait, affluèrent à Moscou souvent à bord d'appareils militaires, et demandèrent à participer à la réunion. Leur entrée fut refusée mais il y avait suffisamment de membres du Comité central à Moscou pour organiser un congrès d'urgence du Parti qui força la direction à autoriser une réunion du Comité central. Lors de celle-ci, les trois principaux conspirateurs furent surnommés le « <a href="/wiki/Affaire_du_groupe_anti-parti" title="Affaire du groupe anti-parti">groupe anti-Parti</a> » et accusés de complicité dans les crimes de Staline et de promouvoir le factionnalisme. Les trois hommes furent exclus du Comité central et du Præsidium, de même que l'ancien ministre des affaires étrangères et protégé de Khrouchtchev, <a href="/wiki/Dmitri_Chepilov" title="Dmitri Chepilov">Dmitri Chepilov</a>, qui avait rejoint le complot. Molotov fut muté en tant qu'ambassadeur en <a href="/wiki/Mongolie" title="Mongolie">Mongolie</a> et les autres furent placés à la direction de complexes industriels et d'instituts loin de Moscou<sup id="cite_ref-Tompson1995176-183_138-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995176-183-138"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le maréchal Joukov fut récompensé de son soutien en étant nommé membre à part entière du Præsidium mais Khrouchtchev s'inquiétait de sa popularité et de son pouvoir. En octobre, le ministre de la défense fut envoyé en tournée dans les <a href="/wiki/Balkans" title="Balkans">Balkans</a> et Khrouchtchev organisa une réunion du Præsidium pour l'écarter. Joukov apprit ce qui se passait et retourna en urgence à Moscou uniquement pour recevoir l'annonce officielle de sa destitution. Lors d'une réunion du Comité central plusieurs semaines plus tard, pas un mot ne fut prononcé pour la défense de Joukov<sup id="cite_ref-Taubman2003361-364_139-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003361-364-139"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev acheva la consolidation de son pouvoir en organisant la démission de Boulganine du poste de premier ministre en sa faveur (Boulganine fut placé à la tête de la <i><a href="/wiki/Gosbank" title="Gosbank">Gosbank</a></i>) ; il créa également un conseil de défense de l'URSS qu'il dirigeait devenant ainsi commandant en chef des forces armées<sup id="cite_ref-Tompson1995189_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995189-140"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En dépit de la condamnation de Staline et de l'image de sa personne, Khrouchtchev bénéficia d'un <a href="/wiki/Culte_de_la_personnalit%C3%A9" title="Culte de la personnalité">culte de la personnalité</a> qui atteint son apogée en avril 1964 pour son <abbr class="abbr" title="Soixante-dixième (septantième)">70<sup>e</sup></abbr> anniversaire, un jubilé où fut célébré son rôle dans la déstalinisation et des biographies révisionnistes où on lui attribue un rôle militaire majeur dans la <a href="/wiki/Grande_guerre_patriotique" class="mw-redirect" title="Grande guerre patriotique">grande guerre patriotique</a>. Des décorations furent remises et un grand banquet fut célébré avec les dirigeants des <a href="/wiki/Bloc_de_l%27Est" title="Bloc de l'Est">états-frères</a> : <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Gomu%C5%82ka" title="Władysław Gomułka">Władysław Gomułka</a>, <a href="/wiki/Anton%C3%ADn_Novotn%C3%BD" title="Antonín Novotný">Antonín Novotný</a>, <a href="/wiki/Walter_Ulbricht" title="Walter Ulbricht">Walter Ulbricht</a>, <a href="/wiki/J%C3%A1nos_K%C3%A1d%C3%A1r" title="János Kádár">János Kádár</a>, <a href="/wiki/Todor_Jivkov" title="Todor Jivkov">Todor Jivkov</a>. <a href="/wiki/H%C3%A9l%C3%A8ne_Carr%C3%A8re_d%27Encausse" title="Hélène Carrère d'Encausse">Hélène Carrère d'Encausse</a> indique que bien que ce soit de la propagande proche de l'époque stalinienne, ces célébrations sont bien légères par rapport au <a href="/wiki/Culte_de_la_personnalit%C3%A9_de_Staline" title="Culte de la personnalité de Staline">culte de la personnalité de Staline</a>, surtout à travers le <abbr class="abbr" title="Soixante-dixième (septantième)">70<sup>e</sup></abbr> anniversaire du <a href="/wiki/P%C3%A8re_des_peuples" title="Père des peuples">père des peuples</a> en <a href="/wiki/1949" title="1949">1949</a> dont les festivités s'étalèrent sur des années<sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="#cite_note-141"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Même si la domination de Khrouchtchev était à présent totale, il ne disposait pas du pouvoir absolu de Staline<sup id="cite_ref-Tompson1995189_140-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995189-140"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Libéralisation_de_la_culture"><span id="Lib.C3.A9ralisation_de_la_culture"></span>Libéralisation de la culture</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=16" title="Modifier la section : Libéralisation de la culture" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=16" title="Modifier le code source de la section : Libéralisation de la culture"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Après sa prise de pouvoir, Khrouchtchev instaura une certaine liberté dans le domaine des arts. La publication du roman <i>L'Homme ne vit pas seulement de pain</i> de <a href="/wiki/Vladimir_Dimitrievich_Doudintsev" class="mw-redirect" title="Vladimir Dimitrievich Doudintsev">Vladimir Doudintsev</a><sup id="cite_ref-Taubman2003307_142-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003307-142"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, récit d'un ingénieur idéaliste opposé à une bureaucratie rigide, fut autorisée en 1956 même si Khrouchtchev qualifia l'histoire de <span class="citation">« fondamentalement fausse<sup id="cite_ref-Taubman2003308_143-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003308-143"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Il ordonna néanmoins en 1958 une virulente attaque contre <a href="/wiki/Boris_Pasternak" title="Boris Pasternak">Boris Pasternak</a> après que son roman <i><a href="/wiki/Le_Docteur_Jivago_(roman)" title="Le Docteur Jivago (roman)">Le Docteur Jivago</a></i> eut été publié à l'étranger et sa parution fut interdite en Union soviétique. La <i>Pravda</i> qualifia le roman de <span class="citation">« <a href="/wiki/Pige" class="mw-disambig" title="Pige">pige</a> réactionnaire de faible qualité »</span> et son auteur fut exclu de l'Union des écrivains d'URSS<sup id="cite_ref-Taubman2003385_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003385-144"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Pasternak reçut le <a href="/wiki/Prix_Nobel_de_litt%C3%A9rature" title="Prix Nobel de littérature">prix Nobel de littérature</a>, mais il dut le refuser à cause de fortes pressions. Après qu'il eut décliné le prix, Khrouchtchev ordonna l'arrêt des attaques contre Pasternak. Dans ses mémoires, Khrouchtchev avança qu'il fut tourmenté par le roman, qu'il passa très près de l'autoriser et qu'il regretta ensuite de ne pas l'avoir fait<sup id="cite_ref-Taubman2003385_144-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003385-144"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Après sa chute, Khrouchtchev obtint une copie du roman et le lut (il n'avait auparavant lu que des extraits) et avança, <span class="citation">« Nous n'aurions pas dû l'interdire. J'aurais dû le lire moi-même. Il n'y a rien d'anti-soviétique dedans<sup id="cite_ref-Taubman2003628_145-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003628-145"><span class="cite-bracket">[</span>144<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Khrouchtchev considérait que l'URSS pouvait atteindre le niveau de vie de l'Occident et il ne voyait aucun problème à autoriser les citoyens soviétiques à voir les réussites occidentales<sup id="cite_ref-Zubok2007175_146-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007175-146"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Staline avait fortement limité l'entrée de touristes en Union soviétique et peu de Soviétiques avaient l'autorisation de voyager<sup id="cite_ref-Zubok2007172_147-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007172-147"><span class="cite-bracket">[</span>146<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Au contraire, Khrouchtchev laissa les Soviétiques voyager (700 000 citoyens soviétiques se rendirent à l'étranger en 1957) et il autorisa des étrangers à visiter l'Union soviétique où les touristes firent l'objet d'une immense curiosité<sup id="cite_ref-Zubok2007172_147-1" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007172-147"><span class="cite-bracket">[</span>146<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Durant l'été 1957, le <abbr class="abbr" title="Sixième">6<sup>e</sup></abbr> <a href="/wiki/Festival_mondial_de_la_jeunesse_et_des_%C3%A9tudiants" title="Festival mondial de la jeunesse et des étudiants">Festival mondial de la jeunesse et des étudiants</a> fut organisé à Moscou et Khrouchtchev demanda aux officiels du <i><a href="/wiki/Komsomol" title="Komsomol">Komsomol</a></i> de <span class="citation">« recouvrir les invités étrangers de nos étreintes »</span><sup id="cite_ref-Zubok2007174_148-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007174-148"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le « carnaval socialiste » attira plus de trois millions de moscovites qui rejoignirent 30 000 jeunes visiteurs étrangers<sup id="cite_ref-Zubok2007174-175_149-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007174-175-149"><span class="cite-bracket">[</span>148<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Selon l'historien Vladislav Zubok, le festival <span class="citation">« pulvérisa les clichés de la propagande »</span> sur les Occidentaux en permettant aux Moscovites de juger par eux-mêmes<sup id="cite_ref-Zubok2007175_146-1" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007175-146"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En 1962, Khrouchtchev, impressionné par le roman <i><a href="/wiki/Une_journ%C3%A9e_d%27Ivan_Denissovitch" title="Une journée d'Ivan Denissovitch">Une journée d'Ivan Denissovitch</a></i> d'<a href="/wiki/Alexandre_Soljenitsyne" title="Alexandre Soljenitsyne">Alexandre Soljenitsyne</a>, persuada le Præsidium d'autoriser sa publication<sup id="cite_ref-Taubman2003525-528_150-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003525-528-150"><span class="cite-bracket">[</span>149<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-persee_151-0" class="reference"><a href="#cite_note-persee-151"><span class="cite-bracket">[</span>150<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ce <a href="/wiki/D%C3%A9gel_de_Khrouchtchev" title="Dégel de Khrouchtchev">dégel</a> prit fin le <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1962 lorsque Khrouchtchev fut emmené au <a href="/wiki/Man%C3%A8ge_de_Moscou" title="Manège de Moscou">Manège de Moscou</a> pour voir une exposition comportant de nombreuses œuvres d'<a href="/wiki/Avant-garde_(art)" title="Avant-garde (art)">avant-garde</a>. En les voyant, Khrouchtchev explosa de rage, compara les œuvres d'art à des <span class="citation">« merdes de chiens<sup id="cite_ref-Tompson1995257-260_152-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995257-260-152"><span class="cite-bracket">[</span>151<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span> et déclara qu'un <span class="citation">« âne pouvait produire une meilleure œuvre en barbouillant avec sa queue<sup id="cite_ref-Neizvestny1979_153-0" class="reference"><a href="#cite_note-Neizvestny1979-153"><span class="cite-bracket">[</span>152<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Une semaine plus tard, la <i>Pravda</i> publia un appel pour la pureté artistique. Lorsque des écrivains et des cinéastes défendirent les peintres, Khrouchtchev dirigea également sa colère contre eux. Malgré la fureur du premier ministre, aucun des artistes ne fut arrêté ou exilé. L'exposition du Manège de Moscou resta ouverte quelque temps après la visite de Khrouchtchev et vit même une augmentation considérable du nombre de visiteurs après la parution de l'article de la <i>Pravda</i><sup id="cite_ref-Tompson1995257-260_152-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995257-260-152"><span class="cite-bracket">[</span>151<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Réformes_politiques"><span id="R.C3.A9formes_politiques"></span>Réformes politiques</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=17" title="Modifier la section : Réformes politiques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=17" title="Modifier le code source de la section : Réformes politiques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sous Khrouchtchev, les tribunaux spéciaux appelés <i>troikas</i> institués par les services de renseignement et qui agissaient sans aucun respect pour les lois et les procédures furent abolis. Les réformes effectuées impliquaient qu'aucune accusation de crime politique ne pouvait être présentée même devant une cour régulière sans qu'elle ait été approuvée par le comité local du Parti. Cela fut rarement le cas et il n'y eut pas de grands procès politiques sous Khrouchtchev et tout au plus quelques centaines de procédures engagées. Au lieu de cela, d'autres sanctions furent infligées aux dissidents telles que la perte d'emploi ou de poste universitaire et l'expulsion du Parti. Sous le pouvoir de Khrouchtchev, l'hospitalisation forcée fut introduite pour les personnes « socialement dangereuses<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197841-42_154-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197841-42-154"><span class="cite-bracket">[</span>153<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>». Selon l'auteur Roy Medvedev, qui écrivit l'une des premières analyses des années Khrouchtchev, la <span class="citation">« terreur politique comme méthode journalière de gouvernement fut remplacée sous Khrouchtchev par des moyens de répression administratifs<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197841-42_154-1" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197841-42-154"><span class="cite-bracket">[</span>153<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>En 1958, Khrouchtchev ouvrit une réunion du Comité central à des centaines d'officiels soviétiques et certains purent même s'adresser à l'assemblée. Pour la première fois, le déroulement du Comité était rendu public et cette pratique se poursuivit dans les réunions suivantes. Néanmoins, cette transparence renforçait le contrôle de Khrouchtchev sur le Comité car les dissidents devraient se justifier devant une large audience<sup id="cite_ref-Tompson1995198-199_155-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995198-199-155"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En 1962, Khrouchtchev divisa le niveau d'<i>oblast</i> (province) des comités du Parti en deux structures parallèles, une pour l'industrie et l'autre pour l'agriculture. Cette décision était impopulaire chez les <i><a href="/wiki/Apparatchik" title="Apparatchik">apparatchiks</a></i> du Parti et elle entraîna des confusions dans la chaîne de commandement car aucun des comités n'avait de préséance sur l'autre. Comme il n'y avait qu'un nombre limité de sièges au Comité central pour chaque <i>oblast</i>, la division créa la possibilité d'une rivalité entre les factions qui, selon Medvedev, avait le potentiel de mettre en place un système <a href="/wiki/Bipartisme" title="Bipartisme">bipartite</a><sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978154-157_156-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978154-157-156"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev ordonna également qu'un tiers des membres de chaque comité, du plus bas niveau à celui du Comité central, soit remplacé à chaque élection. Ce décret créa des tensions entre Khrouchtchev et le Comité central<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978153_157-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978153-157"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et irrita les dirigeants du Parti à qui Khrouchtchev devait sa prise de pouvoir<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-2" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Politique_agricole">Politique agricole</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=18" title="Modifier la section : Politique agricole" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=18" title="Modifier le code source de la section : Politique agricole"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dès les années 1940, Khrouchtchev défendit la culture du <a href="/wiki/Ma%C3%AFs" title="Maïs">maïs</a> en Union soviétique<sup id="cite_ref-Taubman2003374_158-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003374-158"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Son intérêt pour le maïs lui valut le surnom de <i>kukuruznik</i> (« Monsieur Maïs »), qui fut repris avec ironie à la suite de l'échec des cultures<sup id="cite_ref-159" class="reference"><a href="#cite_note-159"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il fonda un institut du maïs en Ukraine et ordonna que des milliers d'hectares soient plantés avec du maïs dans les <i>terres vierges</i><sup id="cite_ref-Carlson2009205_160-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009205-160"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-161" class="reference"><a href="#cite_note-161"><span class="cite-bracket">[</span>160<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En février 1955, Khrouchtchev prononça un discours dans lequel il défendit la création d'une agriculture fondée sur le maïs comme dans l'<a href="/wiki/Iowa" title="Iowa">Iowa</a> et une délégation soviétique se rendit dans l'État américain durant l'été. Alors que leur intention était de ne visiter que de petites exploitations, la délégation fut approchée par un agriculteur et vendeur de maïs, <a href="/wiki/Roswell_Garst" title="Roswell Garst">Roswell Garst</a>, qui persuada ses membres de visiter sa grande ferme dans le <a href="/wiki/Comt%C3%A9_de_Guthrie" title="Comté de Guthrie">comté de Guthrie</a><sup id="cite_ref-Carlson2009205_160-1" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009205-160"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Garst visita l'Union soviétique en septembre où il se lia d'amitié avec Khrouchtchev ; il vendit 4 500 <abbr class="abbr" title="tonne">t</abbr> de semences à l'URSS<sup id="cite_ref-Carlson2009205-206_162-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009205-206-162"><span class="cite-bracket">[</span>161<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Garst conseilla aux Soviétiques de ne faire pousser le maïs que dans la partie sud du pays et de s'assurer qu'il y avait suffisamment d'engrais, d'insecticides et d'herbicides<sup id="cite_ref-Taubman2003373_163-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003373-163"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cela ne fut cependant pas fait car Khrouchtchev voulait planter du maïs même en Sibérie et sans les produits chimiques nécessaires. Alors que Khrouchtchev mettait en garde contre <span class="citation">« ceux qui voulaient recouvrir la planète de maïs »</span>, il démontra une grande passion pour cette céréale à tel point que lors d'une visite dans un <i>kolkhoze</i> <a href="/wiki/Letton" title="Letton">letton</a>, il déclara que certains dans son audience se demandaient probablement <span class="citation">« Khrouchtchev va-t-il dire quelque chose sur le maïs ou non<sup id="cite_ref-Taubman2003373_163-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003373-163"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>? »</span> Il le fit en reprochant aux agriculteurs de ne pas en planter plus<sup id="cite_ref-Taubman2003373_163-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003373-163"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'expérience du maïs ne fut pas très concluante et il écrivit plus tard que des officiels trop enthousiastes, voulant lui plaire, avaient trop planté sans préparer correctement le sol et <span class="citation">« en conséquence, le maïs fut discrédité tout comme moi<sup id="cite_ref-Taubman2003373_163-3" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003373-163"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Khrouchtchev voulut abolir les Stations de Machines et de Tracteurs (SMT) qui possédaient les plus grands engins agricoles comme les moissonneuses-batteuses et les tracteurs et assuraient le labourage en transférant leurs équipements aux <i><a href="/wiki/Kolkhozes" class="mw-redirect" title="Kolkhozes">kolkhozes</a></i> et aux <i><a href="/wiki/Sovkhoze" title="Sovkhoze">sovkhozes</a></i> (fermes d'état)<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197885_164-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197885-164"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Après un test réussi dans lequel les SMT approvisionnaient un seul grand <i>kolkhoze</i> chacun, Khrouchtchev ordonna une transition graduelle mais demanda ensuite à ce que les changements aient lieu plus rapidement<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197886-87_165-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197886-87-165"><span class="cite-bracket">[</span>164<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En moins de trois mois, plus de la moitié des SMT avaient été fermés et les <i>kolkhozes</i> avaient l'obligation d'acheter les équipements sans réduction de prix pour les machines vieillissantes ou usées<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197887-89_166-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197887-89-166"><span class="cite-bracket">[</span>165<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les employés des SMT, ne souhaitant pas s'associer aux <i>kolkhozes</i> et perdre leurs avantages salariaux et le droit de changer de travail, partirent pour les villes ce qui entraîna une pénurie d'opérateurs qualifiés<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197889-91_167-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197889-91-167"><span class="cite-bracket">[</span>166<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le coût des équipements, des bâtiments de stockage et des réservoirs de carburant appauvrit de nombreux <i>kolkhozes</i><sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197892-93_168-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197892-93-168"><span class="cite-bracket">[</span>167<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Sans les SMT, le marché pour les équipements agricoles soviétiques s'effondra car les <i>kolkhozes</i> n'avaient ni l'argent ni les spécialistes pour acheter de nouveaux équipements<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev197891-92_169-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev197891-92-169"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>L'un des conseillers de Khrouchtchev était l'<a href="/wiki/Ing%C3%A9nieur_agronome" title="Ingénieur agronome">ingénieur agronome</a> <a href="/wiki/Trofim_Denissovitch_Lyssenko" class="mw-redirect" title="Trofim Denissovitch Lyssenko">Trofim Lyssenko</a> qui promettait d'accroître les rendements agricoles en modifiant les caractéristiques des plantes. Ses idées étaient appréciées par Khrouchtchev qui demanda leur application malgré le manque total de justification scientifique et Lyssenko parvint à maintenir son influence malgré des échecs répétés. Les actions de Lyssenko retardèrent fortement le développement de la <a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9tique" title="Génétique">recherche génétique</a> en Union soviétique<sup id="cite_ref-Tompson1995216_170-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995216-170"><span class="cite-bracket">[</span>169<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En mai 1957, Khrouchtchev annonça que l'objectif était de dépasser les États-Unis pour la production de lait, de viande et de beurre. Les fonctionnaires locaux, encouragés par Khrouchtchev, firent des prévisions de production irréalistes. Ces objectifs étaient remplis en obligeant les éleveurs à abattre leur cheptel reproducteur et à acheter de la viande dans les magasins d'état avant de les revendre ensuite au gouvernement, ce qui augmentait artificiellement les chiffres de production<sup id="cite_ref-Tompson1995214-215_171-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995214-215-171"><span class="cite-bracket">[</span>170<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'une des affaires qui illustre cette politique est le <a href="/wiki/Miracle_de_Riazan" title="Miracle de Riazan">miracle de Riazan</a> en 1959, qui se solde par la véritable mise en péril de l'élevage bovin de l'<a href="/wiki/Oblast_de_Riazan" title="Oblast de Riazan">oblast de Riazan</a> et le suicide du premier secrétaire du Comité régional du PCUS de Riazan, Alekseï Larionov<sup id="cite_ref-Wolton_172-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wolton-172"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Daix_173-0" class="reference"><a href="#cite_note-Daix-173"><span class="cite-bracket">[</span>172<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-174" class="reference"><a href="#cite_note-174"><span class="cite-bracket">[</span>173<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-175" class="reference"><a href="#cite_note-175"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>En juin 1962, le prix des produits alimentaires augmenta en particulier pour la viande et le beurre (de 25 à 30 %), créant un courant de mécontentement dans la population. Dans la ville russe de <a href="/wiki/Novotcherkassk" title="Novotcherkassk">Novotcherkassk</a>, ce mécontentement déboucha sur une grève et une <a href="/wiki/Massacre_de_Novotcherkassk" title="Massacre de Novotcherkassk">révolte</a> contre les autorités. Le soulèvement fut réprimé par l'armée et, selon les rapports officiels soviétiques, <span class="nowrap">22 personnes</span> furent tuées et 87 blessées. De plus, <span class="nowrap">116 manifestants</span> furent arrêtés et sept d'entre eux furent exécutés. Les nouvelles de la révolte furent complètement étouffées en URSS mais elles se répandirent via les <i><a href="/wiki/Samizdat" title="Samizdat">samizdats</a></i> et affectèrent la réputation de Khrouchtchev en Occident<sup id="cite_ref-Taubman2003519-523_176-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003519-523-176"><span class="cite-bracket">[</span>175<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>L'Union soviétique fut frappée par une sécheresse en 1963 et la récolte de céréales ne fut que de 97 500 000 tonnes par rapport au pic de 122 200 000 tonnes de 1958<sup id="cite_ref-Taubman2003607_177-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003607-177"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les pénuries entraînèrent l'apparition de soupes populaires, un fait qui fut initialement caché à Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Taubman2003607_177-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003607-177"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ce dernier était réticent à l'idée d'acheter de la nourriture à l'Ouest<sup id="cite_ref-Taubman2003607_177-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003607-177"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> mais comme l'alternative était une famine de grande ampleur, il utilisa une partie de la réserve d'or soviétique pour acheter des céréales et des produits alimentaires à l'étranger<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978160-161_178-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978160-161-178"><span class="cite-bracket">[</span>177<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Éducation"><span id=".C3.89ducation"></span>Éducation</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=19" title="Modifier la section : Éducation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=19" title="Modifier le code source de la section : Éducation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev,_Valentina_Tereshkova,_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'une tribune ou trois hommes en uniforme militaire avec les cosmonautes Youri Gagarine, Pavel Popovitch et Valentina Terechkova en 1963." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg/250px-RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg/330px-RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg/500px-RIAN_archive_159271_Nikita_Khrushchev%2C_Valentina_Tereshkova%2C_Pavel_Popovich_and_Yury_Gagarin_at_Lenin_Mausoleum.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="712" /></a><figcaption>Khrouchtchev avec les cosmonautes <a href="/wiki/Youri_Gagarine" title="Youri Gagarine">Youri Gagarine</a>, <a href="/wiki/Pavel_Popovitch" title="Pavel Popovitch">Pavel Popovitch</a> et <a href="/wiki/Valentina_Terechkova" title="Valentina Terechkova">Valentina Terechkova</a> en 1963</figcaption></figure> <p>Durant sa visite aux États-Unis en 1959, Khrouchtchev fut très impressionné par les programmes d'éducation agricole de l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_d%27%C3%89tat_de_l%27Iowa" title="Université d'État de l'Iowa">université d'État de l'Iowa</a> et il chercha à les transposer en Union soviétique. À cette époque, la principale université agricole d'URSS se trouvait à Moscou et peu d'étudiants pratiquaient sur le terrain. Khrouchtchev proposa de déplacer le programme dans les zones rurales. Cela ne fut pas le cas, du fait de la résistance des professeurs et des étudiants qui ne se prononcèrent jamais véritablement contre le premier ministre mais n'appliquèrent pas ses propositions<sup id="cite_ref-Carlson2009221_179-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009221-179"><span class="cite-bracket">[</span>178<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dans ses mémoires, Khrouchtchev écrivit <span class="citation">« C'est agréable de vivre à Moscou et de travailler à l'académie agricole Timiryazev. C'est une ancienne et vénérable institution, une grande entité économique avec des enseignants qualifiés mais elle est en ville ! Ses étudiants n'ont pas une folle envie de travailler dans les fermes collectives car pour cela ils doivent partir en province et vivre dans la cambrousse<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2007154_180-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2007154-180"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Khrouchtchev fonda plusieurs villes académiques comme <a href="/wiki/Akademgorodok" title="Akademgorodok">Akademgorodok</a>. Le premier ministre considérait que la science occidentale progressait car de nombreux scientifiques vivaient dans des villes universitaires comme <a href="/wiki/Oxford" title="Oxford">Oxford</a> à l'écart des distractions des grandes villes, étaient bien payés et vivaient dans d'excellentes conditions. Il chercha à dupliquer ces conditions en Union soviétique. La tentative de Khrouchtchev fut globalement réussie même si ses nouvelles villes et centres scientifiques avaient tendance à attirer les jeunes scientifiques alors que les anciens étaient réticents à l'idée de quitter Moscou ou Leningrad<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978108_181-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978108-181"><span class="cite-bracket">[</span>180<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev proposa également de restructurer le système d'enseignement secondaire. Alors que les lycées préparaient les élèves à entrer à l'université, peu de jeunes soviétiques suivaient cette voie. Khrouchtchev voulut renforcer l'attrait de l'apprentissage : les étudiants passeraient une grande partie de leur temps à l'usine ou en apprentissage et une petite partie à l'école<sup id="cite_ref-Tompson1995192-93_182-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995192-93-182"><span class="cite-bracket">[</span>181<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En pratique, les écoles développèrent des liens avec les entreprises à proximité et les étudiants y étaient envoyés travailler un ou deux jours par semaine ; les usines et les autres entreprises n'appréciaient pas leur rôle d'enseignant tandis que les étudiants et leurs familles se plaignaient du choix limité<sup id="cite_ref-Tompson1995193_183-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995193-183"><span class="cite-bracket">[</span>182<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Si la proposition de formation professionnelle ne survécut pas à la chute de Khrouchtchev, la décision d'établir des lycées spécialisés pour les élèves <a href="/wiki/Surdou%C3%A9" title="Surdoué">surdoués</a> ou ceux voulant étudier un sujet spécifique entraîna des changements bien plus durables<sup id="cite_ref-Kelly2007147_184-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kelly2007147-184"><span class="cite-bracket">[</span>183<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ces écoles furent modelées d'après les lycées étrangers qui avaient été fondés à Moscou et à Leningrad à partir de 1949<sup id="cite_ref-Laurent200966-85_185-0" class="reference"><a href="#cite_note-Laurent200966-85-185"><span class="cite-bracket">[</span>184<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En 1959, l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_d%27%C3%89tat_de_Novossibirsk" title="Université d'État de Novossibirsk">université d'État de Novossibirsk</a> devint le premier établissement d'enseignement permanent spécialisé dans les mathématiques et la science. D'autres écoles de ce type furent rapidement créées à Moscou, Leningrad et Kiev. Au début des années 1970, plus de 100 écoles spécialisées avaient été fondées avec des spécialisations en mathématiques, en science, en art, en musique et en sport<sup id="cite_ref-Kelly2007147_184-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kelly2007147-184"><span class="cite-bracket">[</span>183<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'éducation maternelle fut développée sous Khrouchtchev et au moment où il quitta ses fonctions, environ 22 % des enfants soviétiques allaient à l'école maternelle, mais si c'était le cas pour la moitié des enfants vivant en milieu urbain, seuls 12 % des enfants ruraux en profitaient<sup id="cite_ref-Perrie2006488_186-0" class="reference"><a href="#cite_note-Perrie2006488-186"><span class="cite-bracket">[</span>185<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Politique_étrangère"><span id="Politique_.C3.A9trang.C3.A8re"></span>Politique étrangère</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=20" title="Modifier la section : Politique étrangère" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=20" title="Modifier le code source de la section : Politique étrangère"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'un petit canot sur un lac dans lequel se trouvent trois personnes. Khrouchtchev est en train de ramer." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg/250px-Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg/330px-Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg/500px-Tage_Erlander_and_Nikita_Khrushchev_1964.jpg 2x" data-file-width="523" data-file-height="347" /></a><figcaption>Khrouchtchev avec le <a href="/wiki/Liste_des_chefs_du_gouvernement_su%C3%A9dois" title="Liste des chefs du gouvernement suédois">premier ministre suédois</a> <a href="/wiki/Tage_Erlander" title="Tage Erlander">Tage Erlander</a> et un interprète dans sa résidence de loisirs de <a href="/wiki/Harpsund" title="Harpsund">Harpsund</a> en 1964</figcaption></figure> <p>Lors de la prise de pouvoir par Khrouchtchev, peu de gens en dehors d'Union soviétique le connaissaient et ils ne furent initialement pas impressionnés par le personnage. Petit, massif et portant des costumes mal-taillés, il <span class="citation">« rayonnait d'énergie mais pas d'intelligence »</span> et fut considéré par beaucoup comme un bouffon qui ne resterait pas longtemps en place<sup id="cite_ref-Tompson1995146_187-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995146-187"><span class="cite-bracket">[</span>186<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le <a href="/wiki/Secr%C3%A9taire_d%27%C3%89tat_des_Affaires_%C3%A9trang%C3%A8res_et_du_Commonwealth" class="mw-redirect" title="Secrétaire d'État des Affaires étrangères et du Commonwealth">secrétaire aux affaires étrangères britannique</a>, <a href="/wiki/Harold_Macmillan" title="Harold Macmillan">Harold Macmillan</a> se demanda <span class="citation">« comment cet obèse vulgaire avec ses yeux de cochon et son flot ininterrompu de paroles peut être le chef, l'aspirant tsar de ces millions de personnes<sup id="cite_ref-Tompson1995149_188-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995149-188"><span class="cite-bracket">[</span>187<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ? »</span>. La popularité croissante du dirigeant à l'étranger fut telle qu'il fut surnommé <span class="citation">« Monsieur K »</span> ou <span class="citation">« K »</span> par la presse<sup id="cite_ref-189" class="reference"><a href="#cite_note-189"><span class="cite-bracket">[</span>188<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="#cite_note-191"><span class="cite-bracket">[</span>190<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le biographe de Khrouchtchev, Tompson décrivit le tempérament du dirigeant : </p> <blockquote> <p>« Il pouvait être charmant ou vulgaire, exubérant ou renfrogné ; il exposait sa rage (souvent forcée) en public avec des hyperboles explosives dans sa rhétorique. Mais quelles que soient ses actions, il était plus humain que son prédécesseur ou même que la plupart de ses homologues étrangers et pour une grande partie des gens, cela suffisait à rendre l'URSS moins mystérieuse ou dangereuse<sup id="cite_ref-Tompson1995150_192-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995150-192"><span class="cite-bracket">[</span>191<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="États-Unis_et_alliés"><span id=".C3.89tats-Unis_et_alli.C3.A9s"></span>États-Unis et alliés</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=21" title="Modifier la section : États-Unis et alliés" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=21" title="Modifier le code source de la section : États-Unis et alliés"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Premières_relations_(1957-1960)"><span id="Premi.C3.A8res_relations_.281957-1960.29"></span>Premières relations (1957-1960)</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=22" title="Modifier la section : Premières relations (1957-1960)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=22" title="Modifier le code source de la section : Premières relations (1957-1960)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Nixon_and_khrushchev.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Nixon_and_khrushchev.jpg/250px-Nixon_and_khrushchev.jpg" decoding="async" width="220" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Nixon_and_khrushchev.jpg 1.5x" data-file-width="292" data-file-height="304" /></a><figcaption>Khrouchtchev avec le <a href="/wiki/Vice-pr%C3%A9sident_am%C3%A9ricain" class="mw-redirect" title="Vice-président américain">vice-président américain</a> <a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> en 1959</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de Khrouchtchev caressant une vache" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg/250px-20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg/330px-20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg/500px-20111110-OC-AMW-0013_-_Flickr_-_USDAgov.jpg 2x" data-file-width="4332" data-file-height="3422" /></a><figcaption>Khrouchtchev avec le <a href="/wiki/Secr%C3%A9taire_%C3%A0_l%27Agriculture_des_%C3%89tats-Unis" title="Secrétaire à l'Agriculture des États-Unis">secrétaire à l'agriculture</a> <a href="/wiki/Ezra_Taft_Benson" title="Ezra Taft Benson">Ezra Taft Benson</a> et l'<a href="/wiki/Liste_des_ambassadeurs_des_%C3%89tats-Unis_aux_Nations_unies" class="mw-redirect" title="Liste des ambassadeurs des États-Unis aux Nations unies">ambassadeur américain aux Nations unies</a> <a href="/wiki/Henry_Cabot_Lodge,_Jr." title="Henry Cabot Lodge, Jr.">Henry Cabot Lodge, Jr.</a> durant sa visite du centre de l'<span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Agricultural_Research_Service" title="Agricultural Research Service">Agricultural Research Service</a></span> le 16 septembre 1959.</figcaption></figure> <p>Khrouchtchev souhaitait trouver une solution durable au problème de l'Allemagne divisée et de l'enclave que représentait <a href="/wiki/Berlin-Ouest" title="Berlin-Ouest">Berlin-Ouest</a> au cœur de la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_allemande" title="République démocratique allemande">RDA</a>. En novembre 1958, il qualifia Berlin-Ouest de « tumeur cancéreuse » et donna six mois aux États-Unis, au Royaume-Uni et à la France pour retirer leurs troupes de la ville et accepter d'en faire une zone démilitarisée<sup id="cite_ref-Tompson1995195_193-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995195-193"><span class="cite-bracket">[</span>192<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les Occidentaux refusèrent la proposition et l'ultimatum expira en mai sans résultats tangibles<sup id="cite_ref-Tompson1995196_194-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995196-194"><span class="cite-bracket">[</span>193<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev voulut éliminer une grande partie de l'arsenal conventionnel pour faire reposer la défense de l'Union soviétique sur les <a href="/wiki/ICBM" class="mw-redirect" title="ICBM">missiles balistiques intercontinentaux</a><sup id="cite_ref-Tompson1995187_195-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995187-195"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il considérait que sans cela, l'énorme <a href="/wiki/Complexe_militaro-industriel_de_la_Russie" title="Complexe militaro-industriel de la Russie">complexe militaro-industriel</a> continuerait d'accaparer les ressources et empêcherait l'amélioration des conditions de vie de la population<sup id="cite_ref-Tompson1995217_196-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995217-196"><span class="cite-bracket">[</span>195<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En 1955, Khrouchtchev abandonna les plans de Staline pour une grande <a href="/wiki/Marine_sovi%C3%A9tique" title="Marine soviétique">marine</a> car il considérait que les nouveaux navires seraient trop vulnérables à une attaque conventionnelle ou nucléaire<sup id="cite_ref-Zubok2007127_197-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007127-197"><span class="cite-bracket">[</span>196<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En janvier 1960, Khrouchtchev profita d'une amélioration des relations avec les États-Unis pour ordonner une réduction d'un tiers des forces armées soviétiques en avançant que des armes plus performantes remplaceraient les soldats perdus<sup id="cite_ref-Tompson1995216-217_198-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995216-217-198"><span class="cite-bracket">[</span>197<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La <a href="/wiki/Conscription" title="Conscription">conscription</a> restait en vigueur mais les exemptions pour le service militaire devinrent de plus en plus fréquentes, en particulier pour les étudiants<sup id="cite_ref-Zubok2007183-184_199-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007183-184-199"><span class="cite-bracket">[</span>198<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les Soviétiques ne disposaient que de quelques missiles balistiques intercontinentaux opérationnels malgré les affirmations de Khrouchtchev selon lesquels l'URSS en détenait de nombreux et de plusieurs types. Le premier secrétaire espérait que la perception du public selon laquelle les Soviétiques étaient en tête entraînerait une pression psychologique sur l'Occident et des concessions politiques<sup id="cite_ref-Tompson1995188_200-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995188-200"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le <a href="/wiki/Programme_spatial_de_la_Russie" class="mw-redirect" title="Programme spatial de la Russie">programme spatial soviétique</a> fermement défendu par Khrouchtchev sembla confirmer ses affirmations quand une fusée plaça <a href="/wiki/Spoutnik_1" title="Spoutnik 1">Spoutnik 1</a> en orbite<sup id="cite_ref-Tompson1995188_200-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995188-200"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les gouvernements occidentaux en conclurent que le programme balistique soviétique était bien plus avancé que ce qu'il était en réalité. Khrouchtchev ajouta à l'appréhension occidentale en affirmant dans une interview d'octobre 1957 que l'URSS avait toutes les fusées dont elle avait besoin<sup id="cite_ref-Tompson1995187_195-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995187-195"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Durant des années, Khrouchtchev fit précéder chaque grande visite à l'étranger par un tir de missile pour embarrasser ses hôtes<sup id="cite_ref-Tompson1995187_195-2" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995187-195"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les États-Unis découvrirent lors de survols à la fin des années 1950 que le programme balistique soviétique n'était pas aussi avancé que cela mais seuls quelques hauts-fonctionnaires américains étaient au courant<sup id="cite_ref-Tompson1995188_200-2" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995188-200"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En janvier 1960, Khrouchtchev déclara au Præsidium que les missiles soviétiques rendirent un accord avec les États-Unis possible car <span class="citation">« les Américains moyens avaient commencé à avoir peur pour la première fois de leur vie<sup id="cite_ref-Zubok2007131_201-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007131-201"><span class="cite-bracket">[</span>200<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. »</span> La supposée supériorité soviétique dans le domaine balistique entraîna une hausse considérable des dépenses militaires du côté américain<sup id="cite_ref-Tompson1995188_200-3" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995188-200"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>En 1959, Khrouchtchev et le vice-président américain <a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> visitèrent l'exposition américaine à Moscou<sup id="cite_ref-202" class="reference"><a href="#cite_note-202"><span class="cite-bracket">[</span>201<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et les deux hommes se lancèrent dans un débat passionné sur les mérites respectifs des deux systèmes économiques alors qu'ils se trouvaient dans la reproduction d'une cuisine américaine ; cet échange impromptu fut plus tard appelé le <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Kitchen_Debate" title="Kitchen Debate">Kitchen Debate</a></span></i><sup id="cite_ref-Whitman1971_30-3" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev fut invité aux États-Unis et il s'y rendit en septembre 1959 pour une visite de treize jours. La première visite d'un premier ministre soviétique aux États-Unis entraîna une tempête médiatique<sup id="cite_ref-Carlson2009247_203-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009247-203"><span class="cite-bracket">[</span>202<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev emmena sa femme et ses enfants adultes avec lui alors qu'il n'était pas courant pour les officiels soviétiques de voyager avec leurs familles<sup id="cite_ref-Taubman2003421-422_204-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003421-422-204"><span class="cite-bracket">[</span>203<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le premier ministre visita <a href="/wiki/New_York" title="New York">New York</a>, <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a>, <a href="/wiki/San_Francisco" title="San Francisco">San Francisco</a>, l'Iowa (où il se rendit à la ferme de Roswell Garst), <a href="/wiki/Pittsburgh" title="Pittsburgh">Pittsburgh</a> et <a href="/wiki/Washington_(district_de_Columbia)" title="Washington (district de Columbia)">Washington</a><sup id="cite_ref-Carlson200963_205-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson200963-205"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> avant de conclure son déplacement par une entrevue avec le <a href="/wiki/Pr%C3%A9sident_am%C3%A9ricain" class="mw-redirect" title="Président américain">président américain</a> <a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight D. Eisenhower</a> à <a href="/wiki/Camp_David" title="Camp David">Camp David</a><sup id="cite_ref-Carlson2009226-227_206-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009226-227-206"><span class="cite-bracket">[</span>205<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev devait se rendre à <a href="/wiki/Disneyland" title="Disneyland">Disneyland</a> mais la visite fut annulée pour des raisons de sécurité à son grand mécontentement<sup id="cite_ref-Carlson2009155-159_207-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009155-159-207"><span class="cite-bracket">[</span>206<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il rendit néanmoins visite à <a href="/wiki/Eleanor_Roosevelt" title="Eleanor Roosevelt">Eleanor Roosevelt</a> dans sa résidence de <a href="/wiki/Hyde_Park_(New_York)" title="Hyde Park (New York)">Hyde Park</a> dans l'<a href="/wiki/%C3%89tat_de_New_York" title="État de New York">État de New York</a><sup id="cite_ref-Carlson2009133_208-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009133-208"><span class="cite-bracket">[</span>207<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Alors qu'il visitait le siège d'<a href="/wiki/International_Business_Machines" class="mw-redirect" title="International Business Machines">IBM</a>, Khrouchtchev montra peu d'intérêt pour les <a href="/wiki/Ordinateur" title="Ordinateur">ordinateurs</a> mais il admira tellement la cafétéria en libre-service qu'il l'introduisit en Union soviétique à son retour<sup id="cite_ref-Khrouchtchev2000334_209-0" class="reference"><a href="#cite_note-Khrouchtchev2000334-209"><span class="cite-bracket">[</span>208<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Lors de la rencontre entre Khrouchtchev et Eisenhower, les deux hommes acceptèrent d'organiser un sommet pour essayer de résoudre la question de Berlin-Ouest. Khrouchtchev quitta les États-Unis avec le sentiment d'avoir créé un lien fort avec Eisenhower (qui n'avait en fait pas été impressionné par le dirigeant soviétique) et qu'il pourrait obtenir une <a href="/wiki/D%C3%A9tente_(guerre_froide)" title="Détente (guerre froide)">détente</a> avec les Américains<sup id="cite_ref-Tompson1995211_210-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995211-210"><span class="cite-bracket">[</span>209<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il pressa pour que le sommet ait lieu immédiatement mais le <a href="/wiki/Pr%C3%A9sident_fran%C3%A7ais" class="mw-redirect" title="Président français">président français</a> <a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a> demanda son report en 1960, l'année où Eisenhower devait à son tour se rendre en Union soviétique<sup id="cite_ref-Tompson1995218_211-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995218-211"><span class="cite-bracket">[</span>210<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Invité par le président français <a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a>, Khrouchtchev fait une visite diplomatique en France du 23 mars au 3 avril 1960. De Gaulle manifeste de la sorte sa volonté de conserver la politique d'indépendance et de puissance de la France vis-à-vis de l'allié américain. Il s'agit de la première visite d'un chef d'état soviétique depuis la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_de_1917" class="mw-redirect" title="Révolution de 1917">révolution de 1917</a>. Les mesures de sécurité déployées par les forces de sécurité françaises sont très importantes. Afin d’éviter tout débordement ou manifestation intempestive qui pourrait perturber le voyage, un millier de personnes - parmi lesquels une grande majorité de réfugiés des pays de l’Est - est transféré en Corse pour la durée du voyage<sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="#cite_note-212"><span class="cite-bracket">[</span>211<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Des militants anticommunistes français comme <a href="/wiki/Georges_Sauge" title="Georges Sauge">Georges Sauge</a> et ses <span class="citation">« comités civiques »</span> sont également interpellés et éloignés de Paris<sup id="cite_ref-23mars1960_Le_Monde_213-0" class="reference"><a href="#cite_note-23mars1960_Le_Monde-213"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="U-2_et_crise_de_Berlin_(1960-1961)"><span id="U-2_et_crise_de_Berlin_.281960-1961.29"></span>U-2 et crise de Berlin (1960-1961)</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=23" title="Modifier la section : U-2 et crise de Berlin (1960-1961)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=23" title="Modifier le code source de la section : U-2 et crise de Berlin (1960-1961)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Nikita_Khrushchev_1960.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de Khrouchtchev portant des écouteurs assis derrière son bureau au milieu des autres délégués aux Nations unies" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Nikita_Khrushchev_1960.jpg/250px-Nikita_Khrushchev_1960.jpg" decoding="async" width="220" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Nikita_Khrushchev_1960.jpg/330px-Nikita_Khrushchev_1960.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Nikita_Khrushchev_1960.jpg/500px-Nikita_Khrushchev_1960.jpg 2x" data-file-width="2442" data-file-height="3697" /></a><figcaption>Khrouchtchev aux <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_des_Nations_unies" title="Siège des Nations unies">Nations unies</a> le 22 septembre 1960</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles connexes : <a href="/wiki/Incident_de_l%27U-2" title="Incident de l'U-2">Incident de l'U-2</a> et <a href="/wiki/Crise_de_Berlin_(1958-1963)" title="Crise de Berlin (1958-1963)">Crise de Berlin (1958-1963)</a>.</div></div> <p>Le survol de l'Union soviétique par des avions de reconnaissances américains <a href="/wiki/Lockheed_U-2" title="Lockheed U-2">Lockheed U-2</a> était une source constante de tensions entre les deux pays. Le 9 avril 1960, les États-Unis relancèrent ces vols après un arrêt prolongé. Les protestations soviétiques furent ignorées et Khrouchtchev fut ulcéré. Comme il pensait avoir mis en place de bonnes relations personnelles avec Eisenhower, il en conclut que la reprise des vols avait été ordonnée par le directeur de la <a href="/wiki/Central_Intelligence_Agency" title="Central Intelligence Agency">CIA</a>, <a href="/wiki/Allen_Dulles" title="Allen Dulles">Allen Dulles</a>, sans l'accord du président. Le <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> mai, un <a href="/wiki/Incident_de_l%27U-2" title="Incident de l'U-2">U-2 fut abattu</a> et son pilote, <a href="/wiki/Francis_Gary_Powers" title="Francis Gary Powers">Francis Gary Powers</a>, fut capturé vivant<sup id="cite_ref-Tompson1995219-220_214-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995219-220-214"><span class="cite-bracket">[</span>213<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Croyant que Powers était mort, les États-Unis annoncèrent qu'un avion de reconnaissance météo avait disparu près de la frontière turquo-soviétique. Khrouchtchev risquait l'annulation du sommet prévu pour le 16 mai à Paris s'il annonçait l'incident mais il risquait de paraître faible aux yeux de ses services militaires et de sécurité s'il ne faisait rien<sup id="cite_ref-Tompson1995219-220_214-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995219-220-214"><span class="cite-bracket">[</span>213<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Finalement Khrouchtchev annonça la destruction de l'U-2 et la capture de Powers le 5 mai, fit porter la responsabilité du survol sur les <span class="citation">« cercles impérialistes et militaires dont le bastion est au <a href="/wiki/Pentagone_(%C3%89tats-Unis)" title="Pentagone (États-Unis)">Pentagone</a> »</span> et suggéra que l'appareil avait été envoyé à l'insu d'Eisenhower<sup id="cite_ref-Tompson1995223_215-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995223-215"><span class="cite-bracket">[</span>214<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Eisenhower ne pouvait ignorer que des éléments du Pentagone œuvraient à son insu et il reconnut avoir ordonné les vols, les qualifiant de <span class="citation">« déplaisante nécessité<sup id="cite_ref-Tompson1995224_216-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995224-216"><span class="cite-bracket">[</span>215<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Si l'affaire de l'U-2 fut une grande source d'embarras pour les États-Unis, Khrouchtchev fut déçu par l'attitude d'Eisenhower<sup id="cite_ref-Tompson1995225_217-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995225-217"><span class="cite-bracket">[</span>216<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev était indécis au sujet du sommet lorsqu'il prit l'avion pour Paris. Il décida finalement, après avoir consulté ses conseillers dans l'avion et les membres du Præsidium à Moscou, de demander des excuses à Eisenhower et la promesse qu'il n'y aurait pas d'autres incursions dans l'espace aérien soviétique<sup id="cite_ref-Tompson1995225_217-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995225-217"><span class="cite-bracket">[</span>216<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Eisenhower et Khrouchtchev n'entrèrent pas en contact dans les jours qui précédaient le sommet. Khrouchtchev réaffirma ses demandes et affirma que le sommet n'avait aucun but et devrait être repoussé de six à huit mois, soit après l'<a href="/wiki/%C3%89lection_pr%C3%A9sidentielle_am%C3%A9ricaine_de_1960" title="Élection présidentielle américaine de 1960">élection présidentielle américaine</a>. Le président américain ne présenta aucune excuse mais affirma que les vols avaient été suspendus et ne reprendraient pas ; il renouvela sa proposition de <a href="/wiki/Trait%C3%A9_Ciel_ouvert" title="Traité Ciel ouvert">traité Ciel ouvert</a> visant à autoriser des survols mutuels. Cela n'était pas suffisant pour Khrouchtchev qui quitta le sommet<sup id="cite_ref-Tompson1995219-220_214-2" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995219-220-214"><span class="cite-bracket">[</span>213<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Eisenhower accusa Khrouchtchev d'avoir <span class="citation">« saboté cette réunion sur laquelle tant d'espoirs du monde reposaient<sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="#cite_note-218"><span class="cite-bracket">[</span>217<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. La visite d'Eisenhower en Union soviétique, pour laquelle le premier ministre avait fait construire un parcours de <a href="/wiki/Golf" title="Golf">golf</a> pour que le président américain puisse pratiquer son sport favori<sup id="cite_ref-Taubman2003441_219-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003441-219"><span class="cite-bracket">[</span>218<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, fut annulée par Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Taubman2003469_220-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003469-220"><span class="cite-bracket">[</span>219<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khrouchtchev réalisa sa seconde et dernière visite aux États-Unis en septembre 1960. Il n'avait aucune invitation mais il s'était nommé à la tête de la délégation soviétique aux Nations unies<sup id="cite_ref-Carlson2009265-266_221-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009265-266-221"><span class="cite-bracket">[</span>220<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il fit le voyage par mer (pour des raisons de santé) sur le paquebot soviétique <i>Baltika</i> avec le hongrois <a href="/wiki/J%C3%A1nos_K%C3%A1d%C3%A1r" title="János Kádár">János Kádár</a> et le bulgare <a href="/wiki/Todor_Jivkov" title="Todor Jivkov">Todor Jivkov</a><sup id="cite_ref-222" class="reference"><a href="#cite_note-222"><span class="cite-bracket">[</span>221<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.Le 23 septembre 1960, il propose un projet de <a href="/wiki/D%C3%A9claration_sur_l%27octroi_de_l%27ind%C3%A9pendance_aux_pays_et_peuples_coloniaux" title="Déclaration sur l'octroi de l'indépendance aux pays et peuples coloniaux">Déclaration sur l'octroi de l'indépendance aux pays et peuples coloniaux</a> à l'ONU<sup id="cite_ref-223" class="reference"><a href="#cite_note-223"><span class="cite-bracket">[</span>222<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il passa beaucoup de temps à faire la cour aux pays du <a href="/wiki/Tiers_monde" title="Tiers monde">tiers monde</a> ayant récemment obtenus leur indépendance<sup id="cite_ref-Tompson1995230_224-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995230-224"><span class="cite-bracket">[</span>223<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les États-Unis limitèrent ses mouvements à l'île de <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a> et à une résidence appartenant à l'URSS sur <a href="/wiki/Long_Island" title="Long Island">Long Island</a>. Le fameux <a href="/w/index.php?title=Incident_de_la_chaussure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Incident de la chaussure (page inexistante)">incident de la chaussure</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Shoe-banging_incident" class="extiw" title="en:Shoe-banging incident"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Shoe-banging incident »">(en)</span></a> (qui est cependant contesté<sup id="cite_ref-225" class="reference"><a href="#cite_note-225"><span class="cite-bracket">[</span>224<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) eut lieu lors d'un débat le 12 octobre au sujet d'une résolution soviétique dénonçant le colonialisme. Irrité par une déclaration du délégué <a href="/wiki/Philippines" title="Philippines">philippin</a> <a href="/w/index.php?title=Lorenzo_Sumulong&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lorenzo Sumulong (page inexistante)">Lorenzo Sumulong</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lorenzo_Sumulong" class="extiw" title="en:Lorenzo Sumulong"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Lorenzo Sumulong »">(en)</span></a> qui accusait les Soviétiques d'hypocrisie en dénonçant le colonialisme tout en dominant l'Europe de l'Est, Khrouchtchev demanda l'autorisation de répondre immédiatement et il accusa Sumulong d'être un <span class="citation">« laquais courtisan des impérialistes américains »</span>. Sumulong poursuivit son discours dénonçant l'attitude de l'URSS et Khrouchtchev, comme le président de séance ne lui accorde pas la parole, commença à frapper son pupitre avec sa chaussure<sup id="cite_ref-Carlson2009284-286_226-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009284-286-226"><span class="cite-bracket">[</span>225<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ce comportement embarrassa les autres délégations communistes<sup id="cite_ref-Zubok2007139_227-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007139-227"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:John_Kennedy,_Nikita_Khrushchev_1961.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de deux hommes discutant dans un salon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg/250px-John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg/330px-John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg/500px-John_Kennedy%2C_Nikita_Khrushchev_1961.jpg 2x" data-file-width="2894" data-file-height="2315" /></a><figcaption>Khrouchtchev et <a href="/wiki/John_F._Kennedy" class="mw-redirect" title="John F. Kennedy">John F. Kennedy</a> à <a href="/wiki/Vienne_(Autriche)" title="Vienne (Autriche)">Vienne</a> en juin 1961</figcaption></figure> <p>Khrouchtchev considérait le vice-président Nixon comme un jusqu'au-boutiste et il fut ravi de sa défaite lors de l'élection présidentielle de 1960. Il voyait le vainqueur, <a href="/wiki/John_F._Kennedy" class="mw-redirect" title="John F. Kennedy">John F. Kennedy</a>, comme bien plus ouvert à l'idée d'une détente mais il fut surpris par les discours et les actions offensives du nouveau président<sup id="cite_ref-Tompson1995232_228-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995232-228"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En avril 1961, Khrouchtchev remporta une victoire de propagande avec le <a href="/wiki/Vostok_1" title="Vostok 1">premier vol spatial habité</a>, et Kennedy fut mis en difficulté par le désastre du <a href="/wiki/D%C3%A9barquement_de_la_baie_des_Cochons" title="Débarquement de la baie des Cochons">débarquement de la baie des Cochons</a> à <a href="/wiki/Cuba_(%C3%AEle)" title="Cuba (île)">Cuba</a>. Lors du sommet de <a href="/wiki/Vienne_(Autriche)" title="Vienne (Autriche)">Vienne</a> prévu pour le 3 juin 1961, les deux dirigeants prirent des positions dures. Khrouchtchev demanda un traité qui reconnaîtrait les deux États allemands et refusa de céder sur les points de blocage en vue de la signature d'un traité d'interdiction des essais nucléaires. De son côté, Kennedy pensait qu'un tel accord pourrait être conclu durant le sommet et il considéra qu'un accord sur Berlin devrait attendre une baisse des tensions entre les deux pays. Le président américain dit à son <a href="/wiki/Robert_F._Kennedy" class="mw-redirect" title="Robert F. Kennedy">frère Robert</a> que négocier avec Khrouchtchev est <span class="citation">« comme négocier avec <a href="/wiki/Joseph_Patrick_Kennedy" title="Joseph Patrick Kennedy">Papa</a>. Tout donner sans rien recevoir en échange<sup id="cite_ref-Tompson1995233-235_229-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995233-235-229"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Un ajournement indéfini des actions à Berlin était inacceptable pour Khrouchtchev car l'Allemagne de l'Est subissait une vague d'émigration en direction de l'Ouest qui passait par Berlin. Alors que la <a href="/wiki/Fronti%C3%A8re_int%C3%A9rieure_allemande" class="mw-redirect" title="Frontière intérieure allemande">frontière entre les deux Allemagnes</a> avait été fortifiée, la limite entre Berlin-Ouest et Berlin-Est restait ouverte. Enhardi par les déclarations de l'ancien ambassadeur américain à Moscou, <a href="/wiki/Charles_E._Bohlen" title="Charles E. Bohlen">Charles E. Bohlen</a>, et du président du <a href="/wiki/Comit%C3%A9_des_affaires_%C3%A9trang%C3%A8res_du_S%C3%A9nat_des_%C3%89tats-Unis" class="mw-redirect" title="Comité des affaires étrangères du Sénat des États-Unis">comité des affaires étrangères du Sénat des États-Unis</a>, <a href="/wiki/J._William_Fulbright" title="J. William Fulbright">J. William Fulbright</a>, selon lesquelles l'Allemagne de l'Est avait le droit de fermer ses frontières et n'avaient pas été condamnées par l'administration Kennedy, Khrouchtchev autorisa le dirigeant est-allemand <a href="/wiki/Walter_Ulbricht" title="Walter Ulbricht">Walter Ulbricht</a> à commencer la construction de ce qui fut appelé le <a href="/wiki/Mur_de_Berlin" title="Mur de Berlin">Mur de Berlin</a> autour de Berlin-Ouest. Les préparatifs furent réalisés dans le plus grand secret et la frontière fut fermée au matin du 13 août 1961. Le mur fut un désastre pour la propagande soviétique et elle marqua la fin des efforts de Khrouchtchev pour signer un traité de paix entre les quatre puissances et les deux Allemagnes<sup id="cite_ref-Tompson1995235-236_230-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995235-236-230"><span class="cite-bracket">[</span>229<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ce <a href="/wiki/Trait%C3%A9_de_Moscou_(1990)" title="Traité de Moscou (1990)">traité</a> ne fut signé qu'en septembre 1990 en prélude à la <a href="/wiki/R%C3%A9unification_allemande" title="Réunification allemande">réunification allemande</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Crise_de_Cuba_et_traité_d'interdiction_des_essais_(1962-1964)"><span id="Crise_de_Cuba_et_trait.C3.A9_d.27interdiction_des_essais_.281962-1964.29"></span>Crise de Cuba et traité d'interdiction des essais (1962-1964)</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=24" title="Modifier la section : Crise de Cuba et traité d'interdiction des essais (1962-1964)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=24" title="Modifier le code source de la section : Crise de Cuba et traité d'interdiction des essais (1962-1964)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les tensions entre les deux superpuissances culminèrent lors de la <a href="/wiki/Crise_des_missiles_de_Cuba" title="Crise des missiles de Cuba">crise des missiles de Cuba</a> en octobre 1962 au cours de laquelle l'Union soviétique installa des rampes de lancement de missiles nucléaires à moyenne portée sur Cuba à 140 <abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> de la Floride<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-4" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le président cubain, <a href="/wiki/Fidel_Castro" title="Fidel Castro">Fidel Castro</a> était réticent à l'idée d'accepter les missiles et une fois qu'il fut convaincu, il avertit Khrouchtchev contre le danger de les transporter en secret. Castro avança, <span class="nowrap">30 ans</span> plus tard, <span class="citation">« Nous avions le droit souverain d'accepter les missiles. Nous ne violions pas la loi internationale. Pourquoi le faire secrètement si nous avions le droit de le faire ? J'ai dit à Nikita que le secret donnerait un avantage aux impérialistes<sup id="cite_ref-Tompson1995248_231-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995248-231"><span class="cite-bracket">[</span>230<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Le 16 octobre, Kennedy fut informé que des appareils U-2 avaient repéré ce qui ressemblaient à des sites de lancement de missiles sur Cuba. Il envisagea d'approcher Khrouchtchev par la voie diplomatique mais cela aurait pu être considéré comme de la faiblesse<sup id="cite_ref-Fursenko2006465-466_232-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko2006465-466-232"><span class="cite-bracket">[</span>231<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le 22 octobre, Kennedy fit un discours télévisé dans lequel il révéla la présence des missiles et annonça un <a href="/wiki/Blocus" title="Blocus">blocus</a> de Cuba. Informé à l'avance du discours mais pas du contenu (jusqu'à une heure avant), Khrouchtchev et ses conseillers craignirent une invasion de Cuba. Même avant le discours de Kennedy, ils informèrent les commandants soviétiques à Cuba qu'ils pouvaient utiliser toutes les armes en réponse à une attaque à l'exception des armes nucléaires<sup id="cite_ref-Fursenko2006469-472_233-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko2006469-472-233"><span class="cite-bracket">[</span>232<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Alors que la crise continuait, les tensions étaient élevées aux États-Unis ; moins en URSS où Khrouchtchev fit plusieurs apparitions publiques et se rendit au <a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_Bolcho%C3%AF" title="Théâtre Bolchoï">théâtre Bolchoï</a> où se produisait le chanteur américain <a href="/wiki/Jerome_Hines" title="Jerome Hines">Jerome Hines</a><sup id="cite_ref-Whitman1971_30-5" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Life1962''Life''_1962_234-0" class="reference"><a href="#cite_note-Life1962''Life''_1962-234"><span class="cite-bracket">[</span>233<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le 25 octobre, les Soviétiques ignorant toujours les intentions de Kennedy, Khrouchtchev décida de retirer les missiles de Cuba. Deux jours plus tard, il présenta ses conditions à Kennedy<sup id="cite_ref-Zubok2007145_235-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007145-235"><span class="cite-bracket">[</span>234<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. En échange du retrait des missiles soviétiques de Cuba, les États-Unis promirent de ne pas envahir Cuba et de retirer leurs missiles de Turquie<sup id="cite_ref-Taubman2003575_236-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003575-236"><span class="cite-bracket">[</span>235<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Comme la dernière condition ne fut pas publiquement annoncée à la demande des États-Unis, et ne fut révélée que juste avant la mort de Khrouchtchev en 1971<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-6" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, la fin de la crise fut considérée selon la majeure partie des observateurs comme une grande défaite soviétique et elle contribua à la chute de Khrouchtchev moins de deux ans plus tard<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-7" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Castro avait pressé Khrouchtchev de lancer une <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_frappe" title="Première frappe">attaque nucléaire</a> sur les États-Unis dans le cas d'une invasion de Cuba<sup id="cite_ref-Zubok2007148_237-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007148-237"><span class="cite-bracket">[</span>236<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et il fut ulcéré par le dénouement<sup id="cite_ref-Taubman2003579_238-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003579-238"><span class="cite-bracket">[</span>237<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev l'invita par la suite à Moscou et fut capable de restaurer de bonnes relations<sup id="cite_ref-Taubman2003597-598_239-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003597-598-239"><span class="cite-bracket">[</span>238<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Toutefois en 1984 Gabriel Robin contesta le jugement négatif porté par les observateurs sur les causalités et le dénouement de la crise pour Moscou. Elle porte précisément sur la demande d'échanges. Il appela à une "révision du procès"<sup id="cite_ref-240" class="reference"><a href="#cite_note-240"><span class="cite-bracket">[</span>239<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Et sa source fut publiée avant la mort de Khrouchtchev. Il s'appuyait sur l'ouvrage posthume de Robert Kennedy <i>Crise à la Maison Blanche</i>, paru en France en 1969 (et aux États-Unis en 1968 sous le titre <i>Thirteen Days</i>), pour relever que la promesse et l'acte américains de dénucléarisation avaient été doubles : retirer tout à la fois les missiles Jupiter de Turquie et ceux d'Italie. Ce double retrait fut accompli publiquement cinq à six mois après l'apparente reculade soviétique de novembre 1962 et sauva en avril 1963 la place de Khrouchtchev, de plus en plus fragilisée par l'inaction américaine. Mais au printemps 1963 Khrouchtchev put exulter auprès de ses camarades et collègues : il ne restait plus une seule fusée nucléaire américaine en Europe occidentale. Par ailleurs Mario Bettati informe que face aux critiques de Pekin qui reprochait à Moscou son "capitulationnisme", le 14 juillet 1963, et niait la réalité de la promesse américaine de ne pas envahir Cuba, le comité central du PCUS soulignait au contraire que depuis le dénouement de la crise, huit mois plus tôt, les Américains avaient tenu parole et n'avaient pas envahi l'ile<sup id="cite_ref-241" class="reference"><a href="#cite_note-241"><span class="cite-bracket">[</span>240<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il donnait donc implicitement raison à Khrouchtchev quinze mois avant son éviction. </p><p>Après la crise, les relations entre les superpuissances s'améliorèrent car Kennedy délivra un discours conciliant à l'<span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/American_University" title="American University">American University</a></span> le 10 juin 1963 dans lequel il reconnut les <a href="/wiki/Crimes_de_guerre_nazis_en_Union_sovi%C3%A9tique" title="Crimes de guerre nazis en Union soviétique">souffrances du peuple soviétique</a> durant la Seconde Guerre mondiale et rendit hommage à leurs réussites<sup id="cite_ref-Kennedy1963_242-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kennedy1963-242"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev déclara qu'il s'agissait du meilleur discours d'un président américain depuis <a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" class="mw-redirect" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> et en juillet, il négocia le <a href="/wiki/Trait%C3%A9_d%27interdiction_partielle_des_essais_nucl%C3%A9aires" title="Traité d'interdiction partielle des essais nucléaires">traité d'interdiction partielle des essais nucléaires</a> avec le négociateur américain <a href="/wiki/William_Averell_Harriman" title="William Averell Harriman">William Averell Harriman</a> et le britannique <a href="/wiki/Quintin_Hogg_(baron_Hailsham_de_St_Marylebone)" title="Quintin Hogg (baron Hailsham de St Marylebone)">Quintin Hogg</a><sup id="cite_ref-Taubman2003602_243-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003602-243"><span class="cite-bracket">[</span>242<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les plans pour un second sommet entre Khrouchtchev et Kennedy furent balayés par l'<a href="/wiki/Assassinat_de_John_F._Kennedy" title="Assassinat de John F. Kennedy">assassinat du président américain</a> en novembre 1963. Le nouveau président, <a href="/wiki/Lyndon_Johnson" class="mw-redirect" title="Lyndon Johnson">Lyndon Johnson</a>, espéra poursuivre l'amélioration des relations mais fut distrait par d'autres questions et il n'eut pas le temps de développer de relations avec Khrouchtchev avant la destitution de ce dernier<sup id="cite_ref-Taubman2003604-05_244-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003604-05-244"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Europe_de_l'Est"><span id="Europe_de_l.27Est"></span>Europe de l'Est</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=25" title="Modifier la section : Europe de l'Est" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=25" title="Modifier le code source de la section : Europe de l'Est"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_(June_1960).jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie d'un groupe d'hommes en costume devant un imposant bâtiment de forme circulaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_%28June_1960%29.jpg/220px-Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_%28June_1960%29.jpg" decoding="async" width="220" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_%28June_1960%29.jpg/330px-Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_%28June_1960%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_%28June_1960%29.jpg/440px-Gheorghiu-Dej_%26_Khrushchev_at_Bucharest%27s_Baneasa_Airport_%28June_1960%29.jpg 2x" data-file-width="1687" data-file-height="1236" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gheorghe_Gheorghiu-Dej" title="Gheorghe Gheorghiu-Dej">Gheorghe Gheorghiu-Dej</a> et Khrouchtchev à l'<a href="/wiki/A%C3%A9roport_international_Aurel-Vlaicu" title="Aéroport international Aurel-Vlaicu">aéroport Baneasa</a> de <a href="/wiki/Bucarest" title="Bucarest">Bucarest</a> en juin 1960. <a href="/wiki/Nicolae_Ceau%C8%99escu" title="Nicolae Ceaușescu">Nicolae Ceaușescu</a> est visible à gauche de Gheorghiu-Dej.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043,_Berlin,_VI._SED-Parteitag,_2.Tag.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograhie de deux hommes en costume en train d'applaudir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_2.Tag.jpg/250px-Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_2.Tag.jpg" decoding="async" width="220" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_2.Tag.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_2.Tag.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_2.Tag.jpg/500px-Bundesarchiv_Bild_183-B0116-0010-043%2C_Berlin%2C_VI._SED-Parteitag%2C_2.Tag.jpg 2x" data-file-width="786" data-file-height="508" /></a><figcaption>Khrouchtchev (à gauche) et le dirigeant est-allemand <a href="/wiki/Walter_Ulbricht" title="Walter Ulbricht">Walter Ulbricht</a> en 1963</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de plusieurs hommes en tenue de soirée assis lors d'un banquet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg/250px-Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg/330px-Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg/440px-Kekkonen_ja_Khrushchev.jpeg 2x" data-file-width="450" data-file-height="293" /></a><figcaption>Khrouchtchev (à droite) avec le <a href="/wiki/Liste_des_pr%C3%A9sidents_de_Finlande" class="mw-redirect" title="Liste des présidents de Finlande">président finlandais</a> <a href="/wiki/Urho_Kekkonen" title="Urho Kekkonen">Urho Kekkonen</a> en 1960</figcaption></figure> <p>Le discours secret, associé à la mort du dirigeant communiste polonais <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Bierut" title="Bolesław Bierut">Bolesław Bierut</a> qui décéda d'une crise cardiaque après avoir lu le discours, entraîna une importante libéralisation en <a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Pologne" title="République populaire de Pologne">Pologne</a> et en <a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Hongrie" title="République populaire de Hongrie">Hongrie</a>. Une grève ouvrière à <a href="/wiki/Pozna%C5%84" title="Poznań">Poznań</a> en Pologne dégénéra en <a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_de_Pozna%C5%84_en_1956" title="Soulèvement de Poznań en 1956">affrontements</a> qui firent plus de <span class="nowrap">50 morts</span> en juin 1956<sup id="cite_ref-Tompson1995166-168_245-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995166-168-245"><span class="cite-bracket">[</span>244<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lorsque Moscou accusa des agents occidentaux d'avoir fomenté les troubles, les dirigeants polonais ignorèrent ces affirmations et firent des <a href="/wiki/Octobre_polonais_de_1956" title="Octobre polonais de 1956">concessions</a> aux ouvriers. À cause du sentiment anti-soviétique de plus en plus répandu en Pologne et à l'approche d'élections cruciales au sommet du pouvoir polonais, Khrouchtchev et d'autres membres du Præsidium s'envolèrent pour Varsovie. Les Soviétiques ne furent pas acceptés lors de la réunion du Comité central polonais où se tenait l'élection mais ils rencontrèrent le Præsidium polonais. Les Soviétiques autorisèrent la nouvelle direction polonaise à prendre ses fonctions à la condition qu'elle ne change pas les relations entre les deux pays<sup id="cite_ref-Tompson1995166-168_245-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995166-168-245"><span class="cite-bracket">[</span>244<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les changements en Pologne encouragèrent les Hongrois qui comprirent que Moscou pouvait être défié<sup id="cite_ref-Fursenko2006122_246-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko2006122-246"><span class="cite-bracket">[</span>245<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le 23 octobre, la répression d'une grande manifestation étudiante à Budapest entraîna une <a href="/wiki/Insurrection_de_Budapest" class="mw-redirect" title="Insurrection de Budapest">insurrection populaire</a>. En réponse au soulèvement, les dirigeants du Parti hongrois installèrent le réformateur <a href="/wiki/Imre_Nagy" title="Imre Nagy">Imre Nagy</a> au poste de <a href="/wiki/Liste_des_chefs_du_gouvernement_hongrois" title="Liste des chefs du gouvernement hongrois">premier ministre</a><sup id="cite_ref-Tompson1995168-170_247-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995168-170-247"><span class="cite-bracket">[</span>246<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Des centaines de Hongrois et de Soviétiques furent tués lors d'escarmouches entre les manifestants et les troupes soviétiques. Nagy demanda un cessez-le-feu et le retrait des soldats soviétiques ; Khrouchtchev et sa majorité au Præsidium acceptèrent et choisirent de donner une chance au nouveau gouvernement hongrois<sup id="cite_ref-Fursenko2006123-124_248-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko2006123-124-248"><span class="cite-bracket">[</span>247<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le 30 octobre, Nagy annonça cependant l'organisation d'élections multipartites et son intention de retirer la Hongrie du <a href="/wiki/Pacte_de_Varsovie" title="Pacte de Varsovie">Pacte de Varsovie</a><sup id="cite_ref-Fursenko2006125_249-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko2006125-249"><span class="cite-bracket">[</span>248<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le 3 novembre, deux membres du gouvernement Nagy apparurent en Ukraine en tant que dirigeants auto-proclamés d'un gouvernement provisoire et demandèrent une intervention soviétique, qui était déjà en préparation. Le lendemain, les troupes soviétiques écrasèrent le soulèvement au prix de 4 000 morts du côté hongrois et de plusieurs centaines du côté soviétique. Nagy fut arrêté et exécuté en 1958. Malgré la condamnation internationale, Khrouchtchev défendit ces actions jusqu'à sa mort. Les dégâts subis par les relations internationales soviétiques furent importants mais ils l'auraient été encore plus si la <a href="/wiki/Crise_du_canal_de_Suez" title="Crise du canal de Suez">crise du canal de Suez</a> n'avait pas détournée l'attention du monde<sup id="cite_ref-Tompson1995168-170_247-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995168-170-247"><span class="cite-bracket">[</span>246<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>À la suite de ces crises, Khrouchtchev fit une déclaration avec la fameuse formule <span class="citation">« <a href="/wiki/Nous_vous_enterrerons" title="Nous vous enterrerons">Nous vous enterrerons</a> »</span>. De nombreuses personnes à l'Ouest prirent la déclaration comme une véritable menace mais Khrouchtchev fit cette affirmation durant un discours défendant la <a href="/wiki/Coexistence_pacifique" title="Coexistence pacifique">coexistence pacifique</a> avec l'Occident<sup id="cite_ref-Taubman2003427-428_250-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003427-428-250"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Questionné sur cette déclaration durant sa visite aux États-Unis en 1959, Khrouchtchev affirma qu'il ne faisait pas référence à un <span class="citation">« enterrement littéral mais que, par l'évolution inexorable de l'histoire, le communisme finirait par remplacer le capitalisme et donc l'enterrer<sup id="cite_ref-Carlson200996_251-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson200996-251"><span class="cite-bracket">[</span>250<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Khrouchtchev améliora grandement les relations avec la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_f%C3%A9d%C3%A9rative_socialiste_de_Yougoslavie" title="République fédérative socialiste de Yougoslavie">Yougoslavie</a> qui avaient été affectées par la <a href="/wiki/Rupture_Tito-Staline" title="Rupture Tito-Staline">rupture Tito-Staline</a> en 1948. Khrouchtchev mena une délégation soviétique à Belgrade en 1955. Durant la crise hongroise, Tito soutenait initialement Nagy mais Khrouchtchev le persuada de la nécessité de l'intervention<sup id="cite_ref-Tompson1995169_252-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995169-252"><span class="cite-bracket">[</span>251<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L'intervention soviétique en Hongrie endommagea néanmoins les relations entre Moscou et <a href="/wiki/Belgrade" title="Belgrade">Belgrade</a> et Khrouchtchev passa plusieurs années à essayer de les réparer. Il fut handicapé par le fait que la Chine désapprouvait la <a href="/wiki/Titisme" title="Titisme">version libérale du communisme</a> en Yougoslavie et ses tentatives pour se rapprocher de Belgrade irritaient <a href="/wiki/P%C3%A9kin" title="Pékin">Pékin</a><sup id="cite_ref-Tompson1995189_140-2" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995189-140"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Chine">Chine</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=26" title="Modifier la section : Chine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=26" title="Modifier le code source de la section : Chine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Rupture_sino-sovi%C3%A9tique" title="Rupture sino-soviétique">Rupture sino-soviétique</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Mao_Ts%C3%A9-toung,_portrait_en_buste,_assis,_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev,_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photographie de deux hommes souriant assis à une table" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Mao_Ts%C3%A9-toung%2C_portrait_en_buste%2C_assis%2C_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev%2C_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg/250px-Mao_Ts%C3%A9-toung%2C_portrait_en_buste%2C_assis%2C_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev%2C_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Mao_Ts%C3%A9-toung%2C_portrait_en_buste%2C_assis%2C_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev%2C_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg/330px-Mao_Ts%C3%A9-toung%2C_portrait_en_buste%2C_assis%2C_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev%2C_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Mao_Ts%C3%A9-toung%2C_portrait_en_buste%2C_assis%2C_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev%2C_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg/500px-Mao_Ts%C3%A9-toung%2C_portrait_en_buste%2C_assis%2C_faisant_face_%C3%A0_Nikita_Khrouchtchev%2C_pendant_la_visite_du_chef_russe_1958_%C3%A0_P%C3%A9kin.jpg 2x" data-file-width="1576" data-file-height="1007" /></a><figcaption>Khrouchtchev et <a href="/wiki/Mao_Zedong" title="Mao Zedong">Mao Zedong</a> en 1958</figcaption></figure> <p>Après sa victoire lors de la <a href="/wiki/Guerre_civile_chinoise" title="Guerre civile chinoise">guerre civile chinoise</a> en 1949, <a href="/wiki/Mao_Zedong" title="Mao Zedong">Mao Zedong</a> chercha à obtenir une assistance de l'URSS et demanda également la rétrocession des territoires chinois occupés depuis le <a href="/wiki/Trait%C3%A9_d%27Aigun" class="mw-redirect" title="Traité d'Aigun">traité d'Aigun</a> de 1858<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-8" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Une fois au pouvoir, Khrouchtchev augmenta l'aide à la Chine et envoya un groupe d'experts pour aider au développement du nouvel État communiste<sup id="cite_ref-Taubman2003336_253-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003336-253"><span class="cite-bracket">[</span>252<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette assistance fut décrite par l'historien William Kirby comme <span class="citation">« le plus grand transfert de technologie de l'histoire du monde<sup id="cite_ref-Taubman2003337_254-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003337-254"><span class="cite-bracket">[</span>253<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Sept pour cent du PIB soviétique furent consacrés à l'aide à la Chine entre 1954 et 1959<sup id="cite_ref-Zubok2007111_255-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007111-255"><span class="cite-bracket">[</span>254<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Durant sa visite de 1954 en Chine, Khrouchtchev accepta de rétrocéder <a href="/wiki/L%C3%BCshunkou" title="Lüshunkou">Port-Arthur</a> et <a href="/wiki/Dalian" title="Dalian">Dalian</a> à la Chine, mais il fut ennuyé par l'insistance de Mao pour que les Soviétiques abandonnent leur <a href="/wiki/Artillerie" title="Artillerie">artillerie</a> en partant<sup id="cite_ref-Taubman2003336-337_256-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003336-337-256"><span class="cite-bracket">[</span>255<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Mao s'opposa fortement aux tentatives de Khrouchtchev pour se rapprocher des États d'Europe de l'Est plus libéraux comme la Yougoslavie. De son côté, Khrouchtchev était réticent à l'idée de soutenir le désir de Mao pour un <a href="/wiki/R%C3%A9volution_mondiale" title="Révolution mondiale">mouvement révolutionnaire mondial</a> car il préférait vaincre le capitalisme en augmentant le niveau de vie dans les pays du <a href="/wiki/Bloc_communiste" class="mw-redirect" title="Bloc communiste">bloc communiste</a><sup id="cite_ref-Whitman1971_30-9" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les relations entre les deux pays se dégradèrent en 1956, car Mao était irrité par le discours secret et par le fait que les Chinois n'avaient pas été consultés au préalable<sup id="cite_ref-Taubman2003338_257-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003338-257"><span class="cite-bracket">[</span>256<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Mao considérait que la déstalinisation était une erreur et une possible menace contre son autorité<sup id="cite_ref-Zubok2007136_258-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007136-258"><span class="cite-bracket">[</span>257<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lorsque Khrouchtchev se rendit à Pékin en 1958, Mao refusa les propositions de coopération militaire<sup id="cite_ref-Taubman2003391_259-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003391-259"><span class="cite-bracket">[</span>258<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Espérant torpiller les efforts de Khrouchtchev pour parvenir à une détente avec les États-Unis, Mao provoqua la <a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_crise_du_d%C3%A9troit_de_Ta%C3%AFwan" title="Deuxième crise du détroit de Taïwan">deuxième crise du détroit de Taïwan</a><sup id="cite_ref-Taubman2003392_260-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003392-260"><span class="cite-bracket">[</span>259<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les Soviétiques avaient envisagé de fournir une arme nucléaire à la Chine avec toute la documentation nécessaire mais devant la détérioration des relations, le plan fut annulé<sup id="cite_ref-Zubok2007137_261-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zubok2007137-261"><span class="cite-bracket">[</span>260<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lorsque Khrouchtchev arriva en Chine en septembre 1959, peu après sa visite fructueuse aux États-Unis, l'accueil fut glacial et le dirigeant soviétique quitta le pays le troisième jour d'une visite planifiée sur une semaine<sup id="cite_ref-Taubman2003394_262-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003394-262"><span class="cite-bracket">[</span>261<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Les relations continuèrent de se dégrader en 1960, car l'URSS et la Chine utilisèrent tous deux un Congrès du parti communiste roumain pour s'attaquer mutuellement. Après que Khrouchtchev eut attaqué la Chine dans un discours lors du Congrès, le dirigeant chinois <a href="/wiki/Peng_Zhen" title="Peng Zhen">Peng Zhen</a> se moqua de lui en affirmant que la politique étrangère soviétique consistait à souffler le chaud et le froid sur l'Occident. Khrouchtchev répondit en rappelant les experts soviétiques présents en Chine<sup id="cite_ref-Taubman2003470-471_263-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003470-471-263"><span class="cite-bracket">[</span>262<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chute">Chute</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=27" title="Modifier la section : Chute" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=27" title="Modifier le code source de la section : Chute"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv/220px--1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="165" data-durationhint="117" data-mwtitle="1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fichier:1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e7/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="400" data-height="300" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/e7/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="400" data-height="300" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/e7/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="192" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/e7/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv/1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="320" data-height="240" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English (en)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A1964-10-15_Khrushchev_Resigns.ogv&lang=hu&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="hu" label="magyar (hu)" data-dir="ltr" /></video></span><figcaption><a href="/wiki/Actualit%C3%A9s_cin%C3%A9matographiques" title="Actualités cinématographiques">Actualités</a> <a href="/wiki/Universal_Pictures" title="Universal Pictures">Universal</a> sur la démission de Khrouchtchev (en <a href="/wiki/Anglais" title="Anglais">anglais</a>). Le reportage précise que les observateurs étrangers la considéraient comme un limogeage.</figcaption></figure> <p>À partir de mars 1964, le chef du Soviet suprême, <a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Léonid Brejnev</a>, commença à discuter de la destitution de Khrouchtchev avec ses collègues<sup id="cite_ref-Taubman2003615_264-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003615-264"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Si Brejnev avait envisagé de faire arrêter Khrouchtchev à son retour d'une visite en <a href="/wiki/Scandinavie" title="Scandinavie">Scandinavie</a> en juin, il préféra rassembler le soutien des membres du Comité central en se rappelant le rôle crucial qu'avait joué le Comité lors de la défaite du groupe anti-Parti<sup id="cite_ref-Taubman2003615_264-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003615-264"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Brejnev eut largement le temps de planifier son complot car Khrouchtchev fut absent de Moscou durant un total de cinq mois entre janvier et septembre 1964, le dernier voyage étant pour célébrer les <span class="nowrap">15 ans</span> de la RDA<sup id="cite_ref-Taubman2003617_265-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003617-265"><span class="cite-bracket">[</span>264<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Les conspirateurs, menés par Brejnev, <a href="/wiki/Alexandre_Ch%C3%A9l%C3%A9pine" title="Alexandre Chélépine">Alexandre Chélépine</a> et le président du KGB, <a href="/wiki/Vladimir_Semitchastny" title="Vladimir Semitchastny">Vladimir Semitchastny</a>, frappèrent en octobre 1964 alors que Khrouchtchev était en vacances à <a href="/wiki/Pitsounda" title="Pitsounda">Pitsounda</a> en <a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_sovi%C3%A9tique_autonome_d%27Abkhazie" title="République socialiste soviétique autonome d'Abkhazie">Abkhazie</a>. Il semble qu'il y eut deux réunions, le 14 octobre, la première étant le <i>præsidium</i> du comité central, où se concentrèrent les attaques et la démission et une réunion qui entérina les décisions de la première, celle du <a href="/wiki/Plenum" class="mw-redirect mw-disambig" title="Plenum">plenum</a> du comité central. Les transcriptions des réunions ne furent officiellement pas conservées mais des sources existent : un document officiel élaboré après la première réunion, resté top secret jusqu'en 1993, les notes de Vladimir Malin, chef du Département général du Comité central et le journal de <a href="/wiki/Petro_Chelest" title="Petro Chelest">Petro Chelest</a>, ce manque de sources explique des incohérences chronologiques<sup id="cite_ref-Gazeta_266-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gazeta-266"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le 12 octobre, Brejnev appela Khrouchtchev pour l'informer qu'une réunion spéciale du Præsidium était prévue pour le lendemain soi-disant au sujet de l'agriculture<sup id="cite_ref-Taubman20035_267-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman20035-267"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Même si Khrouchtchev soupçonnait un piège<sup id="cite_ref-Taubman20036_268-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman20036-268"><span class="cite-bracket">[</span>267<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, il rejoignit Moscou où il fut attaqué par Brejnev et les autres membres du Præsidium pour ses politiques inefficaces et ce que ses collègues jugeaient être un comportement erratique, seul Mikoyan prit sa défense<sup id="cite_ref-Taubman200311-13_269-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200311-13-269"><span class="cite-bracket">[</span>268<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Gazeta_266-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gazeta-266"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khrouchtchev opposa peu de résistance, fit un discours acceptant son état des faits, sa démission, souhaite la réussite au parti et, selon Chelest, pleurait<sup id="cite_ref-Gazeta_266-2" class="reference"><a href="#cite_note-Gazeta-266"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Durant la nuit, il appela son ami et collègue du Præsidium, <a href="/wiki/Anastas_Mikoyan" class="mw-redirect" title="Anastas Mikoyan">Anastas Mikoyan</a>, pour lui dire : <span class="citation">« Je suis vieux et fatigué. Laissons-les faire face à eux-mêmes. J'ai fait le principal. Quelqu'un aurait-il pu rêver de pouvoir dire à Staline qu'il ne nous convenait plus et lui proposer de prendre sa retraite ? Pas même une tache humide ne serait restée là où nous nous serions tenus. Aujourd'hui tout est différent. La peur a disparu et nous pouvons parler d'égal à égal. C'est ma contribution. Je ne me battrai pas<sup id="cite_ref-Taubman200313_270-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200313-270"><span class="cite-bracket">[</span>269<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. »</span> </p><p>Le 14 octobre 1964, le Præsidium et le Comité central votèrent tous deux pour accepter le départ « volontaire » de Khrouchtchev de ses fonctions. Brejnev devint premier secrétaire (par la suite secrétaire général) et <a href="/wiki/Alexis_Kossyguine" title="Alexis Kossyguine">Alexis Kossyguine</a> succéda à Khrouchtchev en tant que Premier ministre<sup id="cite_ref-Taubman200316_271-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200316-271"><span class="cite-bracket">[</span>270<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Pour plusieurs médias et politiques occidentaux, qui ont été surpris par la nouvelle, le prétexte de la démission volontaire est suspect : la plupart d'entre eux y voient un limogeage<sup id="cite_ref-272" class="reference"><a href="#cite_note-272"><span class="cite-bracket">[</span>271<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-273" class="reference"><a href="#cite_note-273"><span class="cite-bracket">[</span>272<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-274" class="reference"><a href="#cite_note-274"><span class="cite-bracket">[</span>273<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Contrairement à Beria, qui fut assassiné en 1953 lors de la lutte pour la succession de Staline, les putschistes laissent la vie sauve à Khrouchtchev, ce qui indique un signe politique fort de la part de Brejnev, <span class="need_ref" title="Ce passage est confus." style="cursor:help;">soit</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Style_encyclop%C3%A9dique#Clair" title="Wikipédia:Style encyclopédique">[pas clair]</a></sup> qu'ils sont ouverts au dialogue et que les crimes staliniens sont révolus<sup id="cite_ref-3novembre2004_www.lemonde.fr_275-0" class="reference"><a href="#cite_note-3novembre2004_www.lemonde.fr-275"><span class="cite-bracket">[</span>274<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Néanmoins, il semble que l'élimination physique de Khrouchtchev fut très sérieusement envisagée par Semitchastny et Brejnev<sup id="cite_ref-276" class="reference"><a href="#cite_note-276"><span class="cite-bracket">[</span>275<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette attitude conciliante en apparence cache une stratégie d'effacer quasiment le dirigeant de la mémoire en le condamnant à un oubli immédiat<sup id="cite_ref-277" class="reference"><a href="#cite_note-277"><span class="cite-bracket">[</span>276<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. C'est ce que confirme le discours de conclusion de Brejnev après la réunion du plenum : <span class="citation">« Khrouchtchev a démystifié le culte de Staline après sa mort, et nous démystifions le culte de Khrouchtchev de son vivant. »</span><sup id="cite_ref-Gazeta_266-3" class="reference"><a href="#cite_note-Gazeta-266"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Retraite_et_mort">Retraite et mort</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=28" title="Modifier la section : Retraite et mort" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=28" title="Modifier le code source de la section : Retraite et mort"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khrouchtchev reçut une pension de <span class="nowrap">500 <a href="/wiki/Rouble_sovi%C3%A9tique" title="Rouble soviétique">roubles</a></span> par mois et fut assuré que sa maison et sa <i><a href="/wiki/Datcha" title="Datcha">datcha</a></i> (qui avait précédemment appartenu à Molotov<sup id="cite_ref-Gazeta_266-4" class="reference"><a href="#cite_note-Gazeta-266"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) resteraient sa propriété jusqu'à sa mort<sup id="cite_ref-Taubman200316-17_278-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman200316-17-278"><span class="cite-bracket">[</span>277<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À la suite de sa chute, Khrouchtchev sombra dans une profonde <a href="/wiki/D%C3%A9pression_(psychiatrie)" title="Dépression (psychiatrie)">dépression</a><sup id="cite_ref-Taubman2003622_279-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003622-279"><span class="cite-bracket">[</span>278<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il recevait peu de visiteurs, en particulier parce que ses gardes suivaient tous ses invités et rapportaient leurs allées et venues<sup id="cite_ref-Taubman2003622-23_280-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003622-23-280"><span class="cite-bracket">[</span>279<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Durant <span class="nowrap">l'automne 1965</span>, lui et sa femme reçurent l'ordre de quitter leur maison et leur <i>datcha</i> pour déménager dans un appartement et une <i>datcha</i> plus petite. Sa retraite fut réduite à <span class="nowrap">400 roubles</span> mais sa vie restait confortable selon les standards soviétiques<sup id="cite_ref-Tompson1995278_281-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995278-281"><span class="cite-bracket">[</span>280<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Taubman2003623_282-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003623-282"><span class="cite-bracket">[</span>281<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Malgré les somnifères et les tranquillisants prescrits par ses médecins, sa dépression persista et lorsqu'on demanda à l'un de ses petits-fils ce que l'ancien premier ministre faisait pendant sa retraite, le garçon répondit <span class="citation">« Grand-père pleure<sup id="cite_ref-Taubman2003623-624_283-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003623-624-283"><span class="cite-bracket">[</span>282<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Son rôle fut par la suite passé sous silence au point que la <i><a href="/wiki/Grande_Encyclop%C3%A9die_sovi%C3%A9tique" title="Grande Encyclopédie soviétique">Grande Encyclopédie soviétique</a></i> en trente volumes ne mentionna même pas son nom dans la liste des commissaires politiques les plus influents de la Grande Guerre patriotique<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-10" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. De manière générale, ses successeurs cherchèrent à le faire oublier mais aussi à discréditer l'homme, porteur de projets <span class="citation">« subjectifs »</span> et <span class="citation">« excentriques »</span><sup id="cite_ref-NY_Times_284-0" class="reference"><a href="#cite_note-NY_Times-284"><span class="cite-bracket">[</span>283<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Quand les nouveaux dirigeants démontrèrent leur conservatisme culturel, Khrouchtchev commença à être mieux considéré par les artistes et les écrivains dont certains lui rendirent visite. Il regretta de ne pas avoir vu l'ancien vice-président Nixon, alors en pleine traversée du désert avant son <a href="/wiki/%C3%89lection_pr%C3%A9sidentielle_am%C3%A9ricaine_de_1968" title="Élection présidentielle américaine de 1968">élection à la présidence</a>, qui s'était rendu à son appartement de Moscou alors que Khrouchtchev se trouvait dans sa <i>datcha</i><sup id="cite_ref-Tompson1995279_285-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995279-285"><span class="cite-bracket">[</span>284<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>À partir de 1966, Khrouchtchev commença à rédiger ses mémoires. Il les dicta à un <a href="/wiki/Magn%C3%A9tophone" title="Magnétophone">magnétophone</a>, d'abord à l'extérieur, puis à l'intérieur à cause du bruit même s'il savait que ses paroles seraient entendues par le KGB. Cependant l'agence de sécurité n'intervint pas avant 1968 lorsque Khrouchtchev reçut l'ordre de livrer ses enregistrements, ce qu'il refusa de faire<sup id="cite_ref-Tompson1995280_286-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995280-286"><span class="cite-bracket">[</span>285<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Alors que Khrouchtchev était hospitalisé pour des problèmes cardiaques, son fils Sergueï fut approché par le KGB qui l'informa que des agents étrangers planifiaient de voler les mémoires. Comme des copies en avaient été faites, dont certaines avaient été envoyées à un éditeur occidental, et comme le KGB pouvait de toute façon en voler les originaux, Sergueï Khrouchtchev donna les enregistrements au KGB, mais demanda la publication des mémoires passés clandestinement à l'Ouest. Ils furent publiés en 1970 sous le titre <i>Souvenirs</i>. Nikita Khrouchtchev déclara par écrit qu'il n'avait rien envoyé à un quelconque éditeur et son fils fut muté à un poste moins intéressant<sup id="cite_ref-Tompson1995280-281_287-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995280-281-287"><span class="cite-bracket">[</span>286<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. À la publication des mémoires, le journal <i><a href="/wiki/Izvestia" title="Izvestia">Izvestia</a></i> dénonça une fraude<sup id="cite_ref-Shabad1970_288-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shabad1970-288"><span class="cite-bracket">[</span>287<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et lorsque la radio d'État soviétique annonça la déclaration de Khrouchtchev, il s'agissait de la première mention de son nom à la radio en six ans<sup id="cite_ref-Whitman1971_30-11" class="reference"><a href="#cite_note-Whitman1971-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Au cours de ses derniers jours, Khrouchtchev rendit visite à son beau-fils et ancien assistant, Alexei Adzubei, et lui dit, <span class="citation">« Ne regrette jamais d'avoir vécu dans une période troublée et d'avoir travaillé avec moi au Comité central. On se souviendra de nous<sup id="cite_ref-Tompson1995281_289-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995281-289"><span class="cite-bracket">[</span>288<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ! »</span> </p><p>Khrouchtchev mourut d'une <a href="/wiki/Infarctus_du_myocarde" title="Infarctus du myocarde">crise cardiaque</a> dans un hôpital de Moscou le <time class="nowrap" datetime="1971-09-11" data-sort-value="1971-09-11">11 septembre 1971</time>, à l'âge de <span class="nowrap">77 ans</span>, et fut enterré dans le <a href="/wiki/Cimeti%C3%A8re_de_Novodevitchi" class="mw-redirect" title="Cimetière de Novodevitchi">cimetière de Novodevitchi</a> à Moscou sans <a href="/wiki/Fun%C3%A9railles_nationales" class="mw-redirect" title="Funérailles nationales">funérailles nationales</a>, sans cérémonie publique et sans inhumation dans la <a href="/wiki/N%C3%A9cropole_du_mur_du_Kremlin" title="Nécropole du mur du Kremlin">nécropole du mur du Kremlin</a><sup id="cite_ref-NY_Times_284-1" class="reference"><a href="#cite_note-NY_Times-284"><span class="cite-bracket">[</span>283<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Des indiscrétions indiquent que les autorités soviétiques voulaient maintenir une image de marque sur le plan international en l'enterrant à Novodevitchi mais tout en traitant sa mort de façon confidentielle aux yeux des Soviétiques<sup id="cite_ref-Interactu_12/09_290-0" class="reference"><a href="#cite_note-Interactu_12/09-290"><span class="cite-bracket">[</span>289<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Craignant des manifestations, les autorités n'annoncèrent aux Russes son décès que le matin même des obsèques et placèrent autour du cimetière des soldats<sup id="cite_ref-Interactu_12/09_290-1" class="reference"><a href="#cite_note-Interactu_12/09-290"><span class="cite-bracket">[</span>289<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Malgré tout, quelques artistes et écrivains rejoignirent sa famille pour l'enterrement<sup id="cite_ref-Tompson1995282-283_291-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995282-283-291"><span class="cite-bracket">[</span>290<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-292" class="reference"><a href="#cite_note-292"><span class="cite-bracket">[</span>291<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>La <i>Pravda</i> et la <a href="/wiki/Tass_(agence_de_presse)" title="Tass (agence de presse)">TASS</a> annoncèrent la mort de l'ancien premier ministre en une seule phrase alors que les journaux occidentaux lui consacrèrent une attention considérable<sup id="cite_ref-Carlson2009299_293-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carlson2009299-293"><span class="cite-bracket">[</span>292<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-NY_Times_284-2" class="reference"><a href="#cite_note-NY_Times-284"><span class="cite-bracket">[</span>283<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le correspondant de longue date du <i>New York Times</i> à Moscou, Harry Schwartz, écrivit: <span class="citation">« <abbr class="abbr" title="Monsieur">M.</abbr> Khrouchtchev a ouvert les portes et les fenêtres d'une structure pétrifiée. Il laissa entrer de l'air frais et des idées fraîches qui entraînèrent des changements dont nous pouvons déjà voir les effets fondamentaux et irréversibles<sup id="cite_ref-Schwartz1971_294-0" class="reference"><a href="#cite_note-Schwartz1971-294"><span class="cite-bracket">[</span>293<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vie_privée_et_personnalité"><span id="Vie_priv.C3.A9e_et_personnalit.C3.A9"></span>Vie privée et personnalité</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=29" title="Modifier la section : Vie privée et personnalité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=29" title="Modifier le code source de la section : Vie privée et personnalité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Logo_travaux_orange-simple.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/20px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png" decoding="async" width="15" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/40px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png 1.5x" data-file-width="190" data-file-height="219" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Nikita_Khrouchtchev" title="Spécial:EditPage/Nikita Khrouchtchev">Votre aide</a> est la bienvenue ! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire ?</a></div></div> <p><a href="/wiki/Simon_Sebag_Montefiore" title="Simon Sebag Montefiore">Simon Sebag Montefiore</a> le qualifie, lors de son passage à l'Académie industrielle de Moscou, de <span class="citation">« grand dadais replet, aux oreilles en feuille de chou »</span><sup id="cite_ref-Montefiore,_la_Cour_du_tsar_rouge,_t._I80_295-0" class="reference"><a href="#cite_note-Montefiore,_la_Cour_du_tsar_rouge,_t._I80-295"><span class="cite-bracket">[</span>294<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Distinctions">Distinctions</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=30" title="Modifier la section : Distinctions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=30" title="Modifier le code source de la section : Distinctions"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Logo_travaux_orange-simple.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/20px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png" decoding="async" width="15" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/40px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png 1.5x" data-file-width="190" data-file-height="219" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Nikita_Khrouchtchev" title="Spécial:EditPage/Nikita Khrouchtchev">Votre aide</a> est la bienvenue ! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire ?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Soviétiques"><span id="Sovi.C3.A9tiques"></span>Soviétiques</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=31" title="Modifier la section : Soviétiques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=31" title="Modifier le code source de la section : Soviétiques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%A9ros_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Héros de l'Union soviétique">Héros de l'Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A9ros_du_travail_socialiste" title="Héros du travail socialiste">Héros du travail socialiste</a></li> <li><a href="/wiki/Ordre_de_Souvorov" title="Ordre de Souvorov">Ordre de Souvorov</a>, <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> classe</li> <li><a href="/wiki/Ordre_de_Koutouzov" title="Ordre de Koutouzov">Ordre de Koutouzov</a>, <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> classe</li> <li><a href="/wiki/Ordre_de_la_Guerre_patriotique" title="Ordre de la Guerre patriotique">Ordre de la Guerre patriotique</a></li> <li><a href="/wiki/Ordre_du_Drapeau_rouge_du_Travail" title="Ordre du Drapeau rouge du Travail">Ordre du Drapeau rouge du Travail</a></li> <li><a href="/wiki/Prix_national_Taras-Chevtchenko" title="Prix national Taras-Chevtchenko">Prix national Taras-Chevtchenko</a></li> <li><a href="/wiki/Prix_L%C3%A9nine_pour_la_paix" title="Prix Lénine pour la paix">Prix Lénine pour la paix</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9daille_Pour_le_travail_vaillant_dans_la_Grande_Guerre_patriotique_1941%E2%80%931945" title="Médaille Pour le travail vaillant dans la Grande Guerre patriotique 1941–1945">Médaille Pour le travail vaillant dans la Grande Guerre patriotique 1941–1945</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Internationales">Internationales</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=32" title="Modifier la section : Internationales" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=32" title="Modifier le code source de la section : Internationales"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Ordre_de_Karl-Marx" title="Ordre de Karl-Marx">Ordre de Karl-Marx</a> (Allemagne de l'Est)</li> <li><a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_de_l%27ann%C3%A9e_selon_Time_Magazine" title="Personnalité de l'année selon Time Magazine">Homme de l'année</a> 1957 pour <i><a href="/wiki/Time_Magazine" class="mw-redirect" title="Time Magazine">Time Magazine</a></i> (États-Unis)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Postérité"><span id="Post.C3.A9rit.C3.A9"></span>Postérité</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=33" title="Modifier la section : Postérité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=33" title="Modifier le code source de la section : Postérité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De nombreuses réformes de Khrouchtchev furent annulées après sa chute. Le remplacement d'un tiers des officiels à chaque élection fut abrogé tout comme la division du parti entre les secteurs agricole et industriel. Son programme de formation professionnelle pour les lycéens fut également abandonné de même que son objectif de délocaliser les institutions agricoles à la campagne. Cependant, de nouveaux instituts et écoles d'agriculture furent construits à l'extérieur des grandes villes. Les nouveaux immeubles d'habitation comportaient un grand nombre d'étages abandonnant l'architecture à faible élévation sans ascenseur et sans balcon mise en œuvre par Khrouchtchev<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978180-182_296-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978180-182-296"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Dans le domaine agricole, le maïs était devenu si impopulaire qu'en 1965 sa plantation tomba à son plus bas niveau de la période de l'après-guerre car même les <i>kolkhozes</i> d'Ukraine et des régions du sud de l'URSS bien adaptés à sa culture refusèrent d'en planter<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978128_297-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978128-297"><span class="cite-bracket">[</span>296<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lyssenko fut destitué de son poste de conseiller agronome mais les stations SMT restèrent fermées et les problèmes fondamentaux de l'agriculture soviétique que Khrouchtchev avait essayé de résoudre persistaient<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978180-182_296-1" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978180-182-296"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Si les conditions de vie des Soviétiques s'améliorèrent fortement dans les dix années qui suivirent la chute de Khrouchtchev, l'essentiel de la hausse était liée aux progrès industriels. L'agriculture continuait d'être à la traîne et cela déboucha sur des crises comme en 1972 et 1975<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978185_298-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978185-298"><span class="cite-bracket">[</span>297<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Brejnev et ses successeurs poursuivirent le précédent de Khrouchtchev en achetant des céréales à l'Ouest plutôt que de subir des pénuries et la famine<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978180-182_296-2" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978180-182-296"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Brejnev et ses collègues étaient peu populaires et le nouveau gouvernement reposait sur un pouvoir autoritaire pour assurer sa continuation. Le KGB et l'Armée rouge reçurent des pouvoirs plus importants et les tendances conservatrices du pouvoir débouchèrent sur l'écrasement du <a href="/wiki/Printemps_de_Prague" title="Printemps de Prague">Printemps de Prague</a> en 1968<sup id="cite_ref-MedvedevMedvedev1978184_299-0" class="reference"><a href="#cite_note-MedvedevMedvedev1978184-299"><span class="cite-bracket">[</span>298<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Bien que la stratégie de Khrouchtchev n'ait pas permis d'atteindre les objectifs qu'il s'était fixés, Aleksandr Fursenko, qui écrivit un livre sur les politiques militaires et étrangères de Khrouchtchev, avance que la stratégie contraignit l'Ouest à faire quelques concessions. L'accord selon lequel les États-Unis n'envahiraient pas Cuba est et reste encore respecté ; ce malgré l'ère Reagan et l'intention affichée pendant la campagne électorale de 1980 par les futurs membres de cette administration républicaine, figurant dans « le document de Santa-Fé »<sup id="cite_ref-300" class="reference"><a href="#cite_note-300"><span class="cite-bracket">[</span>299<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> de le résilier. Il y était écrit qu'en 1962 nous avions été amené « à accepter l'inacceptable » et qu'en cas de refus de Cuba de revenir dans le giron occidental nous interviendrions militairement contre l'île. Le refus occidental de reconnaître l'Allemagne de l'Est s'éroda graduellement. En 1975, les États-Unis et les autres pays membres de l'<a href="/wiki/Organisation_du_trait%C3%A9_de_l%27Atlantique_Nord" class="mw-redirect" title="Organisation du traité de l'Atlantique Nord">OTAN</a> signèrent les <a href="/wiki/Accords_d%27Helsinki" class="mw-redirect" title="Accords d'Helsinki">accords d'Helsinki</a> avec l'URSS et les nations du pacte de Varsovie dont la RDA qui amélioraient les relations entre les deux blocs<sup id="cite_ref-Fursenko2006544_301-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fursenko2006544-301"><span class="cite-bracket">[</span>300<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le jugement que porte l'opinion publique russe sur Khrouchtchev reste mitigé<sup id="cite_ref-Taubman2003650_302-0" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003650-302"><span class="cite-bracket">[</span>301<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Selon un grand institut de sondage russe, les seules périodes du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle que les Russes évaluent positivement sont celles dominées par <a href="/wiki/Nicolas_II_de_Russie" class="mw-redirect" title="Nicolas II de Russie">Nicolas II</a> et Khrouchtchev<sup id="cite_ref-Taubman2003650_302-1" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003650-302"><span class="cite-bracket">[</span>301<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dans un sondage, les jeunes Russes considèrent que Nicolas II a fait plus de bien que de mal et que tous les autres dirigeants russes du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle ont fait plus de mal que de bien, à l'exception de Khrouchtchev pour lequel les deux avis sont à égalité<sup id="cite_ref-Taubman2003650_302-2" class="reference"><a href="#cite_note-Taubman2003650-302"><span class="cite-bracket">[</span>301<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Le biographe de Khrouchtchev, William Tompson, relia les réformes de l'ancien premier ministre avec celles qui eurent lieu plus tard : </p> <blockquote> <p>« Tout au long des années Brejnev et durant le long interrègne qui suivit, la génération qui a atteint la majorité durant le “premier printemps russe” des années 1950 attendit son tour. Alors que Brejnev et ses collègues décédaient ou se retiraient, ils furent remplacés par des hommes et des femmes pour qui le discours secret et la première vague de déstalinisation avaient été une expérience formatrice et ces enfants du <abbr class="abbr" title="Vingtième">XX<sup>e</sup></abbr> Congrès prirent les rênes du pouvoir sous la direction de Mikhaïl Gorbatchev et de ses collègues. L'ère Khrouchtchev fournit à cette seconde génération de réformateurs une inspiration et une morale<sup id="cite_ref-Tompson1995283-284_303-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson1995283-284-303"><span class="cite-bracket">[</span>302<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dans_les_arts_et_la_culture_populaire">Dans les arts et la culture populaire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=34" title="Modifier la section : Dans les arts et la culture populaire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=34" title="Modifier le code source de la section : Dans les arts et la culture populaire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filmographie">Filmographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=35" title="Modifier la section : Filmographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=35" title="Modifier le code source de la section : Filmographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Cinéma"><span id="Cin.C3.A9ma"></span>Cinéma</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=36" title="Modifier la section : Cinéma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=36" title="Modifier le code source de la section : Cinéma"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>1949 : <i><a href="/wiki/La_Bataille_de_Stalingrad" title="La Bataille de Stalingrad">La Bataille de Stalingrad</a></i> de <a href="/wiki/Vladimir_Petrov_(r%C3%A9alisateur)" title="Vladimir Petrov (réalisateur)">Vladimir Petrov</a>, joué par Nikolaï Dorokhine.</li> <li>1962 : Acteur non crédité dans <i>When the Girls Take Over</i> de <a href="/wiki/Russell_Hayden" title="Russell Hayden">Russell Hayden</a>.</li> <li>1988 : <i><a href="/wiki/Rien_%C3%A0_perdre_(film,_1988)" title="Rien à perdre (film, 1988)">Rien à perdre</a></i> de <a href="/wiki/Gary_Sinise" title="Gary Sinise">Gary Sinise</a>, joué par Larry Poling.</li> <li>1990 : <i><a href="/wiki/Stalingrad_(film,_1990)" title="Stalingrad (film, 1990)">Stalingrad</a></i> d'<a href="/wiki/Iouri_Ozerov" title="Iouri Ozerov">Iouri Ozerov</a>, joué par Vadim Lobanov.</li> <li>1993 : <i>The Gray Wolves</i> d'Igor Gostev, joué par <a href="/wiki/Rolan_Bykov" title="Rolan Bykov">Rolan Bykov</a></li> <li>1992 : <ul><li><i>The General</i> d'Igor Nikolayev, joué par Vladimir Romanovsky.</li> <li><i>Stalin</i> d'<a href="/wiki/Ivan_Passer" title="Ivan Passer">Ivan Passer</a>, joué par Murray Ewan.</li></ul></li> <li>2001 : <i><a href="/wiki/Stalingrad_(film,_2001)" title="Stalingrad (film, 2001)">Stalingrad</a></i> de <a href="/wiki/Jean-Jacques_Annaud" title="Jean-Jacques Annaud">Jean-Jacques Annaud</a>, joué par <a href="/wiki/Bob_Hoskins" title="Bob Hoskins">Bob Hoskins</a>.</li> <li>2005 : <i>Brezhnev</i> de Sergey Snezhkin, joué par Sergei Losev.</li> <li>2007 : <i>Georg</i> de Peeter Simm, joué par Sergey Fetissov.</li> <li>2013 : <i>Gagarin: First in Space</i> de Pavel Parkhomenko, joué par Vladimir Chuprikov.</li> <li>2018 : <i><a href="/wiki/La_Mort_de_Staline" class="mw-redirect" title="La Mort de Staline">La Mort de Staline</a></i> de <a href="/wiki/Armando_Iannucci" title="Armando Iannucci">Armando Iannucci</a>, joué par <a href="/wiki/Steve_Buscemi" title="Steve Buscemi">Steve Buscemi</a><sup id="cite_ref-304" class="reference"><a href="#cite_note-304"><span class="cite-bracket">[</span>303<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-305" class="reference"><a href="#cite_note-305"><span class="cite-bracket">[</span>304<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>2020 : <i><a href="/wiki/Un_espion_ordinaire" title="Un espion ordinaire">Un espion ordinaire</a></i> de <a href="/wiki/Dominic_Cooke" title="Dominic Cooke">Dominic Cooke</a>, joué par Vladimir Chuprikov.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Télévision"><span id="T.C3.A9l.C3.A9vision"></span>Télévision</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=37" title="Modifier la section : Télévision" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=37" title="Modifier le code source de la section : Télévision"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Série"><span id="S.C3.A9rie"></span>Série</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=38" title="Modifier la section : Série" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=38" title="Modifier le code source de la section : Série"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>1961 : Épisode 14 <i><a href="/wiki/Saison_2_de_La_Quatri%C3%A8me_Dimension#Épisode_14_:_Rien_que_la_vérité" title="Saison 2 de La Quatrième Dimension">Rien que la vérité</a></i> Saison 2 de <i><a href="/wiki/La_Quatri%C3%A8me_Dimension_(s%C3%A9rie_t%C3%A9l%C3%A9vis%C3%A9e)" title="La Quatrième Dimension (série télévisée)">La Quatrième Dimension</a></i>, joué par Lee Sabinson.</li> <li>2009 : <i>Wolf Messing: Who Saw Through Time</i> d'<a href="/wiki/Edouard_Volodarski" title="Edouard Volodarski">Eduard Volodarsky</a>, joué par Vladimir Chuprikov.</li> <li>2012 : <i><a href="/wiki/Danger_5" title="Danger 5">Danger 5</a></i> de Dario Russo et David Ashby, joué par Steve Parker.</li> <li>2019 : Images d'archives dans <i><a href="/wiki/For_All_Mankind_(s%C3%A9rie_t%C3%A9l%C3%A9vis%C3%A9e)" title="For All Mankind (série télévisée)">For All Mankind</a>.</i></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Littérature"><span id="Litt.C3.A9rature"></span>Littérature</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=39" title="Modifier la section : Littérature" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=39" title="Modifier le code source de la section : Littérature"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bande_dessinée"><span id="Bande_dessin.C3.A9e"></span>Bande dessinée</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=40" title="Modifier la section : Bande dessinée" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=40" title="Modifier le code source de la section : Bande dessinée"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il apparait dans le tome 17 Opération Kadesh de <i><a href="/wiki/L%27Histoire_secr%C3%A8te" title="L'Histoire secrète">L'Histoire secrète</a>.</i> </p><p>Il apparait comme un des personnages principaux de la série <i><a href="/wiki/La_Mort_de_Staline_(bande_dessin%C3%A9e)" title="La Mort de Staline (bande dessinée)">La Mort de Staline</a></i> de <a href="/wiki/Thierry_Robin_(auteur)" title="Thierry Robin (auteur)">Thierry Robin</a> et <a href="/wiki/Fabien_Nury" title="Fabien Nury">Fabien Nury</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Opéra"><span id="Op.C3.A9ra"></span>Opéra</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=41" title="Modifier la section : Opéra" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=41" title="Modifier le code source de la section : Opéra"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>2016 : <i>JFK</i> en trois actes de David T. Little, sur un <a href="/wiki/Livret_(musique)" title="Livret (musique)">livret</a> de Royce Vavrek, Khrouchtchev est un <a href="/wiki/T%C3%A9nor" title="Ténor">ténor</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=42" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=42" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Notes">Notes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=43" title="Modifier la section : Notes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=43" title="Modifier le code source de la section : Notes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text">Les documents de la période soviétique indiquent que sa date de naissance est le 17 avril (5 avril dans le calendrier julien) mais la récente découverte de son acte de naissance a poussé les biographes à accepter la date du 15 avril<sup id="cite_ref-Tompson19952_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tompson19952-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=44" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=44" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:18em;"><ol class="references"> <li id="cite_note-Tompson19952-1"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson19952_1-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson19952_1-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 2. </span> </li> <li id="cite_note-zitrone-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-zitrone_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/L%C3%A9on_Zitrone" title="Léon Zitrone">Léon Zitrone</a>, <i>Ouvrez le poste</i>, Solar, 1965, pp. 354-363</span> </li> <li id="cite_note-Taubman200318-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200318_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 18. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson19952-3-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson19952-3_5-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 2-3. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200327-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200327_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 27. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200326-7"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200326_7-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200326_7-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 26. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200330-8"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200330_8-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200330_8-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 30. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson19956-7-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson19956-7_9-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 6-7. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200337-38-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200337-38_10-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 37-38. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson19958-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson19958_11-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 8. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009141-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009141_12-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 141. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson19958-9-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson19958-9_13-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 8-9. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200338-40-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200338-40_14-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 38-40. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200347-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200347_15-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 47. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200347-48-16"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200347-48_16-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200347-48_16-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 47-48. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200348-49-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200348-49_17-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 48-49. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200350-18"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200350_18-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman200350_18-1">b</a> <a href="#cite_ref-Taubman200350_18-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200350_18-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 50. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199512-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199512_19-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 12. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200352-20"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200352_20-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200352_20-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 52. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200354-55-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200354-55_21-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 54-55. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200355-22"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200355_22-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200355_22-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 55. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199514-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199514_23-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 14. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200356-57-24"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200356-57_24-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200356-57_24-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 56-57. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200358-59-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200358-59_25-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 58-59. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199515-16-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199515-16_26-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 15-16. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199516-17-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199516-17_27-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 16-17. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200363-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200363_28-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 63. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200364-66-29"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200364-66_29-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200364-66_29-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 64-66. </span> </li> <li id="cite_note-Whitman1971-30"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Whitman1971_30-0">a</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-1">b</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-2">c</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-3">d</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-4">e</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-5">f</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-6">g</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-7">h</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-8">i</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-9">j</a> <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-10">k</a> et <a href="#cite_ref-Whitman1971_30-11">l</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Whitman1971">Whitman 1971</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200366-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200366_31-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 66. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200368-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200368_32-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 68. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200373-33"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200373_33-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman200373_33-1">b</a> <a href="#cite_ref-Taubman200373_33-2">c</a> <a href="#cite_ref-Taubman200373_33-3">d</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200373_33-4">e</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 73. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199531-32-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199531-32_34-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 31-32. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200331-32-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200331-32_35-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 31-32. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200378-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200378_36-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 78. </span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text">Cette information est confirmée par <a href="/wiki/Simon_Sebag_Montefiore" title="Simon Sebag Montefiore">Simon Sebag Montefiore</a> dans son ouvrage <i>Staline — La Cour du tsar rouge</i>. Le biographe de Khrouchtchev, William Tompson, est en revanche peu convaincu et avance que Khrouchtchev était trop bas dans la hiérarchie du Parti pour obtenir la protection de Staline, et que si la carrière de Khrouchtchev était soutenue à ce moment, elle l'était par Kaganovitch ; voir Thompson 1995 pages 33 à 34 </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200394-95-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200394-95_38-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 94-95. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003105-106-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003105-106_39-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 105-106. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200398-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200398_40-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 98. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200399-41"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200399_41-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman200399_41-1">b</a> <a href="#cite_ref-Taubman200399_41-2">c</a> <a href="#cite_ref-Taubman200399_41-3">d</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200399_41-4">e</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 99. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199557-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199557_42-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 57. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200399-100-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200399-100_43-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 99-100. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003100-44"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003100_44-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003100_44-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003100_44-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 100. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003103-104-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003103-104_45-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 103-104. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003104-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003104_46-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 104. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199569-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199569_47-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 69. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003114-115-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003114-115_48-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 114-115. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003116-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003116_49-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 116. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003118-50"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003118_50-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003118_50-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003118_50-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 118. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199560-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199560_51-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 60. </span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a> </span><span class="reference-text">Arup Banerji, <i>Writing History in the Soviet Union: Making the Past Work</i></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003135-137-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003135-137_53-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 135-137. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199572-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199572_54-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 72. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003149-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003149_55-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 149. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003150-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003150_56-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 150. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003163-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003163_57-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 163. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003162-164-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003162-164_58-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 162-164. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2004347-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2004347_59-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2004">Khrouchtchev 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 347. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2004349-350-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2004349-350_60-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2004">Khrouchtchev 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 349-350. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003164-168-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003164-168_61-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 164-168. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003168-171-62"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003168-171_62-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003168-171_62-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 168-171. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199581-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199581_63-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 81. </span> </li> <li id="cite_note-Birch2008-64"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Birch2008_64-0">a</a> <a href="#cite_ref-Birch2008_64-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Birch2008_64-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Birch2008">Birch 2008</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003157-158-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003157-158_65-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 157-158. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199582-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199582_66-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 82. </span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2019">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.svoboda.org/a/29907093.html"><cite style="font-style:normal;">ГУЛАГ в голове. Что случилось с сыном Никиты Хрущева?</cite></a> », sur <span class="italique">svoboda</span>,‎ <time class="nowrap" datetime="2019-04-28" data-sort-value="2019-04-28">28 avril 2019</time></span></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003158-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003158_68-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 158. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003158-162-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003158-162_69-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 158-162. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003171-172-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003171-172_70-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 171-172. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003177-178-71"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003177-178_71-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003177-178_71-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 177-178. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199581-82-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199581-82_72-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 81-82. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199586-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199586_73-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 86. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003179-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003179_74-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 179. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003180-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003180_75-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 180. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003181-76"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003181_76-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003181_76-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 181. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003193-195-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003193-195_77-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 193-195. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200386-78"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman200386_78-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman200386_78-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 86. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199587-88-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199587-88_79-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 87-88. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003195-80"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003195_80-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003195_80-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 195. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199591-81"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson199591_81-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson199591_81-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 91. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003199-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003199_82-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 199. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003199-200-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003199-200_83-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 199-200. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003200-201-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003200-201_84-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 200-201. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199592-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199592_85-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 92. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003203-86"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003203_86-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003203_86-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 203. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199593-87"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson199593_87-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson199593_87-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 93. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev200027-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev200027_88-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2000">Khrouchtchev 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 27. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199595-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199595_89-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 95. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003205-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003205_90-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 205. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199596-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson199596_91-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 96. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson199596-97-92"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson199596-97_92-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson199596-97_92-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 96-97. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev200616-17-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev200616-17_93-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 16-17. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev200618-22-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev200618-22_94-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 18-22. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003210-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003210_95-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 210. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003211-215-96"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003211-215_96-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003211-215_96-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003211-215_96-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 211-215. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev200643-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev200643_97-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 43. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003226-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003226_98-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 226. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995100-01-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995100-01_99-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 100-01. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003228-230-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003228-230_100-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 228-230. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003236-241-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003236-241_101-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 236-241. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2006167-168-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2006167-168_102-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 167-168. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995114-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995114_103-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 114. </span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#NYT1953">The New York Times 1953</a></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003245-105"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003245_105-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003245_105-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003245_105-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 245. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003258-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003258_106-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 258. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003246-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003246_107-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 246. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003247-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003247_108-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 247. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2006184-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2006184_109-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 184. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995121-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995121_110-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 121. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2006186-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2006186_111-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 186. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995123-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995123_112-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 123. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995125-126-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995125-126_113-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 125-126. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003259-114"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003259_114-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003259_114-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 259. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003263-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003263_115-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 263. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995174-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995174_116-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 174. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003262-263-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003262-263_117-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 262-263. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003260-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003260_118-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 260. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003263-264-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003263-264_119-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 263-264. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003264-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003264_120-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 264. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko200615-17-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko200615-17_121-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 15-17. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995141-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995141_122-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 141. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995142-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995142_123-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 142. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003266-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003266_124-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 266. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003266-267-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003266-267_125-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 266-267. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko200627-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko200627_126-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 27. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003268-269-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003268-269_127-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 268-269. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003275-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003275_128-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 275. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003276-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003276_129-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 276. </span> </li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-130">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Werth2019"><span class="ouvrage" id="Nicolas_Werth2019"><a href="/wiki/Nicolas_Werth" title="Nicolas Werth">Nicolas <span class="nom_auteur">Werth</span></a>, <cite class="italique">Essai sur l'histoire de l'Union soviétique 1914 - 1991</cite>, Paris, Perrin, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Tempus », <time>2019</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 2019) <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782262078799" title="Spécial:Ouvrages de référence/9782262078799"><span class="nowrap">9782262078799</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">349-373</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Essai+sur+l%27histoire+de+l%27Union+sovi%C3%A9tique+1914+-+1991&rft.place=Paris&rft.pub=Perrin&rft.aulast=Werth&rft.aufirst=Nicolas&rft.date=2019&rft.pages=349-373&rft.isbn=9782262078799&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003279-280-131"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003279-280_131-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003279-280_131-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 279-280. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995153-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995153_132-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 153. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2006212-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2006212_133-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2006">Khrouchtchev 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 212. </span> </li> <li id="cite_note-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-134">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#NYT1956">The New York Times 1956</a></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003286-291-135"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003286-291_135-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003286-291_135-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 286-291. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003282-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003282_136-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 282. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2000200-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2000200_137-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2000">Khrouchtchev 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 200. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995176-183-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995176-183_138-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 176-183. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003361-364-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003361-364_139-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 361-364. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995189-140"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995189_140-0">a</a> <a href="#cite_ref-Tompson1995189_140-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995189_140-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 189. </span> </li> <li id="cite_note-141"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-141">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Carrère_d'Encausse1984"><span class="ouvrage" id="Hélène_Carrère_d'Encausse1984">Hélène Carrère d'Encausse, <cite class="italique">La Déstalinisation commence. 1956</cite>, Complexe, <time>1984</time>, « Le parti contre Khrouchtchev : la chute », <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">158-160</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+D%C3%A9stalinisation+commence.+1956&rft.atitle=Le+parti+contre+Khrouchtchev+%3A+la+chute&rft.pub=Complexe&rft.au=H%C3%A9l%C3%A8ne+Carr%C3%A8re+d%27Encausse&rft.date=1984&rft.pages=158-160&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003307-142"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003307_142-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 307. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003308-143"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003308_143-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 308. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003385-144"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003385_144-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003385_144-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 385. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003628-145"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003628_145-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 628. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007175-146"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Zubok2007175_146-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Zubok2007175_146-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 175. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007172-147"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Zubok2007172_147-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Zubok2007172_147-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 172. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007174-148"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007174_148-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 174. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007174-175-149"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007174-175_149-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 174-175. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003525-528-150"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003525-528_150-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 525-528. </span> </li> <li id="cite_note-persee-151"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-persee_151-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gaspard1963"><span class="ouvrage" id="Armand_Gaspard1963"><a href="/wiki/Armand_Gaspard" title="Armand Gaspard">Armand Gaspard</a>, « <cite style="font-style:normal">Dix années de "dégel"</cite> », <i><a href="/wiki/Politique_%C3%A9trang%C3%A8re_(revue)" title="Politique étrangère (revue)">Politique étrangère</a></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 28, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 1,‎ <time>1963</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">58-79</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/polit_0032-342x_1963_num_28_1_2321">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Dix+ann%C3%A9es+de+%22d%C3%A9gel%22&rft.jtitle=Politique+%C3%A9trang%C3%A8re&rft.issue=1&rft.aulast=Gaspard&rft.aufirst=Armand&rft.date=1963&rft.volume=28&rft.pages=58-79&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995257-260-152"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995257-260_152-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995257-260_152-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 257-260. </span> </li> <li id="cite_note-Neizvestny1979-153"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Neizvestny1979_153-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Neizvestny1979">Neizvestny 1979</a>. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197841-42-154"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197841-42_154-0">a</a> et <a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197841-42_154-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 41-42. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995198-199-155"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995198-199_155-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 198-199. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978154-157-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978154-157_156-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 154-157. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978153-157"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978153_157-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 153. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003374-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003374_158-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 374. </span> </li> <li id="cite_note-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-159">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Dullin2009"><span class="ouvrage" id="Sabine_Dullin2009"><a href="/wiki/Sabine_Dullin" title="Sabine Dullin">Sabine Dullin</a>, <cite class="italique">Histoire de l'URSS</cite>, <a href="/wiki/La_D%C3%A9couverte" title="La Découverte">La Découverte</a>, <time>2009</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 70<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+de+l%27URSS&rft.pub=La+D%C3%A9couverte&rft.aulast=Dullin&rft.aufirst=Sabine&rft.date=2009&rft.pages=70&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009205-160"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Carlson2009205_160-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Carlson2009205_160-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 205. </span> </li> <li id="cite_note-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-161">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Werth2019"><span class="ouvrage" id="Nicolas_Werth2019"><a href="/wiki/Nicolas_Werth" title="Nicolas Werth">Nicolas <span class="nom_auteur">Werth</span></a>, <cite class="italique">Essai sur l'histoire de l'Union soviétique 1914 - 1991</cite>, Paris, Perrin, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Tempus », <time>2019</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 2019) <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782262078799" title="Spécial:Ouvrages de référence/9782262078799"><span class="nowrap">9782262078799</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">335-348</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Essai+sur+l%27histoire+de+l%27Union+sovi%C3%A9tique+1914+-+1991&rft.place=Paris&rft.pub=Perrin&rft.aulast=Werth&rft.aufirst=Nicolas&rft.date=2019&rft.pages=335-348&rft.isbn=9782262078799&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009205-206-162"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009205-206_162-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 205-206. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003373-163"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003373_163-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003373_163-1">b</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003373_163-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003373_163-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 373. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197885-164"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197885_164-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 85. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197886-87-165"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197886-87_165-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 86-87. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197887-89-166"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197887-89_166-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 87-89. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197889-91-167"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197889-91_167-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 89-91. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197892-93-168"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197892-93_168-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 92-93. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev197891-92-169"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev197891-92_169-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 91-92. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995216-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995216_170-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 216. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995214-215-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995214-215_171-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 214-215. </span> </li> <li id="cite_note-Wolton-172"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wolton_172-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Wolton2015"><span class="ouvrage" id="Thierry_Wolton2015"><a href="/wiki/Thierry_Wolton" title="Thierry Wolton">Thierry Wolton</a>, <cite class="italique">Histoire mondiale du communisme : Les bourreaux</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 1, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Grasset" title="Éditions Grasset">Grasset</a>, <time>2015</time>, 1136 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-246-85957-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-246-85957-4"><span class="nowrap">978-2-246-85957-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=DIaDCgAAQBAJ&pg=PT705&dq=Riazan+Khrouchtchev+Larionov">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+mondiale+du+communisme&rft.pub=Grasset&rft.stitle=Les+bourreaux&rft.aulast=Wolton&rft.aufirst=Thierry&rft.date=2015&rft.volume=1&rft.tpages=1136&rft.isbn=978-2-246-85957-4&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Daix-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Daix_173-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Daix1982"><span class="ouvrage" id="Pierre_Daix1982"><a href="/wiki/Pierre_Daix" title="Pierre Daix">Pierre Daix</a>, <cite class="italique">L’avènement de la nomenklatura, 1964 : La chute de Khrouchtchev</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Complexe" title="Éditions Complexe">Editions Complexe</a>, <time>1982</time>, 156 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=jYYxAAAAMAAJ&dq=Riazan+Khrouchtchev+Larionov">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=L%E2%80%99av%C3%A8nement+de+la+nomenklatura%2C+1964&rft.pub=Editions+Complexe&rft.stitle=La+chute+de+Khrouchtchev&rft.aulast=Daix&rft.aufirst=Pierre&rft.date=1982&rft.tpages=156&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-174"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-174">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Werth2013"><span class="ouvrage" id="Nicolas_Werth2013"><a href="/wiki/Nicolas_Werth" title="Nicolas Werth">Nicolas Werth</a>, <cite class="italique">Histoire de l’Union soviétique de Khrouchtchev à Gorbatchev (1953-1991) : Limites et dérapages du projet Khrouchtchévien (1958-1964)</cite>, <time>2013</time>, 128 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-062351-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-062351-9"><span class="nowrap">978-2-13-062351-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=U4MKCwAAQBAJ&pg=PT26&dq=Riazan+Khrouchtchev+Larionov">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">28-50</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+de+l%E2%80%99Union+sovi%C3%A9tique+de+Khrouchtchev+%C3%A0+Gorbatchev+%281953-1991%29&rft.stitle=Limites+et+d%C3%A9rapages+du+projet+Khrouchtch%C3%A9vien+%281958-1964%29&rft.aulast=Werth&rft.aufirst=Nicolas&rft.date=2013&rft.pages=28-50&rft.tpages=128&rft.isbn=978-2-13-062351-9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-175"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-175">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Féron1990"><span class="ouvrage" id="Bernard_Féron1990"><a href="/w/index.php?title=Bernard_F%C3%A9ron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Féron (page inexistante)">Bernard Féron</a>, <a href="/wiki/Michel_Tatu" title="Michel Tatu">Michel Tatu</a>, <cite class="italique">Au Kremlin comme si vous y étiez : Khrouchtchev, Brejnev, Gorbatchev et les autres sous les feux de la Glasnost</cite>, FeniXX, <time>1990</time>, 287 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-402-06736-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-402-06736-2"><span class="nowrap">978-2-402-06736-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=IHxYDwAAQBAJ&pg=PT183&dq=Riazan+Khrouchtchev+Larionov">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Au+Kremlin+comme+si+vous+y+%C3%A9tiez&rft.pub=FeniXX&rft.stitle=Khrouchtchev%2C+Brejnev%2C+Gorbatchev+et+les+autres+sous+les+feux+de+la+Glasnost&rft.aulast=F%C3%A9ron&rft.aufirst=Bernard&rft.date=1990&rft.tpages=287&rft.isbn=978-2-402-06736-2&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003519-523-176"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003519-523_176-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 519-523. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003607-177"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003607_177-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003607_177-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003607_177-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 607. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978160-161-178"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978160-161_178-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 160-161. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009221-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009221_179-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 221. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2007154-180"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2007154_180-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2007">Khrouchtchev 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 154. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978108-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978108_181-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 108. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995192-93-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995192-93_182-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 192-93. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995193-183"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995193_183-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 193. </span> </li> <li id="cite_note-Kelly2007147-184"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Kelly2007147_184-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Kelly2007147_184-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Kelly2007">Kelly 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 147. </span> </li> <li id="cite_note-Laurent200966-85-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Laurent200966-85_185-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Laurent2009">Laurent 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 66-85. </span> </li> <li id="cite_note-Perrie2006488-186"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Perrie2006488_186-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Perrie2006">Perrie 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 488. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995146-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995146_187-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 146. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995149-188"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995149_188-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 149. </span> </li> <li id="cite_note-189"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-189">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2018">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lefigaro.fr/histoire/2018/09/06/26001-20180906ARTFIG00272-cinq-choses-a-savoir-sur-nikita-khrouchtchev.php"><cite style="font-style:normal;">Cinq choses à savoir sur Nikita Khrouchtchev</cite></a> », sur <span class="italique">Le Figaro</span>, <time class="nowrap" datetime="2018-09-06" data-sort-value="2018-09-06">6 septembre 2018</time></span></span> </li> <li id="cite_note-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-190">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1960">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://fresques.ina.fr/reperes-mediterraneens/fiche-media/Repmed00281/monsieur-k-en-visite-a-marseille.html"><cite style="font-style:normal;">"Monsieur K" en visite à Marseille</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format MPEG, AVI...">[vidéo]</abbr>, sur <span class="italique">Fresques INA</span>, <time class="nowrap" datetime="1960-04-06" data-sort-value="1960-04-06">6 avril 1960</time></span></span> </li> <li id="cite_note-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-191">↑</a> </span><span class="reference-text">Jean-Pierre Clerc, <i>Fidel de Cuba : Castro, <span class="nowrap">30 ans</span> de pouvoir déjà</i></span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995150-192"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995150_192-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 150. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995195-193"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995195_193-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 195. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995196-194"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995196_194-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 196. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995187-195"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995187_195-0">a</a> <a href="#cite_ref-Tompson1995187_195-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995187_195-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 187. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995217-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995217_196-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 217. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007127-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007127_197-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 127. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995216-217-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995216-217_198-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 216-217. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007183-184-199"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007183-184_199-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 183-184. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995188-200"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995188_200-0">a</a> <a href="#cite_ref-Tompson1995188_200-1">b</a> <a href="#cite_ref-Tompson1995188_200-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995188_200-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 188. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007131-201"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007131_201-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 131. </span> </li> <li id="cite_note-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-202">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#UPI_1959">UPI 1959 Year in Review</a></span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009247-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009247_203-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 247. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003421-422-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003421-422_204-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 421-422. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson200963-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson200963_205-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 63. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009226-227-206"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009226-227_206-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 226-227. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009155-159-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009155-159_207-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 155-159. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009133-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009133_208-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 133. </span> </li> <li id="cite_note-Khrouchtchev2000334-209"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Khrouchtchev2000334_209-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Khrouchtchev2000">Khrouchtchev 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 334. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995211-210"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995211_210-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 211. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995218-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995218_211-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 218. </span> </li> <li id="cite_note-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-212">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Spiridonova2014"><span class="ouvrage" id="Elizaveta_Spiridonova2014">Elizaveta Spiridonova, <cite class="italique">La visite de N. S. Khrouchtchev en France</cite>, Paris, Université Paris I Panthéon Sorbonne, <time>2014</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+visite+de+N.+S.+Khrouchtchev+en+France&rft.place=Paris&rft.pub=Universit%C3%A9+Paris+I+Panth%C3%A9on+Sorbonne&rft.aulast=Spiridonova&rft.aufirst=Elizaveta&rft.date=2014&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-23mars1960_Le_Monde-213"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23mars1960_Le_Monde_213-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1960">« <cite style="font-style:normal">M. Sauge et d'autres militants d'extrême droite "interpellés" par la police</cite> », <i><a href="/wiki/Le_Monde" title="Le Monde">Le Monde</a></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="1960-03-23" data-sort-value="1960-03-23">23 mars 1960</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=M.+Sauge+et+d%27autres+militants+d%27extr%C3%AAme+droite+%22interpell%C3%A9s%22+par+la+police&rft.jtitle=Le+Monde&rft.date=1960-03-23&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995219-220-214"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995219-220_214-0">a</a> <a href="#cite_ref-Tompson1995219-220_214-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995219-220_214-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 219-220. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995223-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995223_215-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 223. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995224-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995224_216-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 224. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995225-217"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995225_217-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995225_217-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 225. </span> </li> <li id="cite_note-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-218">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#UPI_1960">UPI 1960 Year in Review</a></span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003441-219"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003441_219-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 441. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003469-220"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003469_220-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 469. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009265-266-221"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009265-266_221-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 265-266. </span> </li> <li id="cite_note-222"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-222">↑</a> </span><span class="reference-text">Cf. Jean Mézerette et Michel Clerc, L'Arche de Noé du communisme, Paris Match, n° 598, 24 septembre 1960, p. 50-56.</span> </li> <li id="cite_note-223"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-223">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://untreaty.un.org/cod/avl/pdf/ha/dicc/dicc_ph_f.pdf">Déclaration sur l'octroi de l'indépendance aux pays et peuples coloniaux</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995230-224"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995230_224-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 230. </span> </li> <li id="cite_note-225"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-225">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">« <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ina.fr/video/VDX14033726"><cite style="font-style:normal;">1960 Incident à lAssemblée générale de lONU : la chaussure de Khrouchtchev</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format MPEG, AVI...">[vidéo]</abbr>, sur <span class="italique"><a href="/wiki/Institut_national_de_l%27audiovisuel" title="Institut national de l'audiovisuel">ina.fr</a></span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2020-10-05" data-sort-value="2020-10-05">5 octobre 2020</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009284-286-226"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009284-286_226-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 284-286. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007139-227"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007139_227-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 139. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995232-228"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995232_228-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 232. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995233-235-229"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995233-235_229-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 233-235. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995235-236-230"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995235-236_230-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 235-236. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995248-231"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995248_231-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 248. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko2006465-466-232"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko2006465-466_232-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 465-466. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko2006469-472-233"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko2006469-472_233-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 469-472. </span> </li> <li id="cite_note-Life1962''Life''_1962-234"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Life1962''Life''_1962_234-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Life1962"><i>Life</i> 1962</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007145-235"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007145_235-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 145. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003575-236"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003575_236-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 575. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007148-237"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007148_237-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 148. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003579-238"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003579_238-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 579. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003597-598-239"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003597-598_239-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 597-598. </span> </li> <li id="cite_note-240"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-240">↑</a> </span><span class="reference-text"> Gabriel Robin, <i>La crise de Cuba, du mythe à l'histoire</i>, Paris, Economica, 1984 </span> </li> <li id="cite_note-241"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-241">↑</a> </span><span class="reference-text">Mario Bettati, <i>Le conflit sino-soviétique</i>, Paris, Armand Colin 1971, 2 vol tome 1 </span> </li> <li id="cite_note-Kennedy1963-242"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kennedy1963_242-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kennedy1963">Kennedy 1963</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003602-243"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003602_243-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 602. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003604-05-244"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003604-05_244-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 604-05. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995166-168-245"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995166-168_245-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995166-168_245-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 166-168. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko2006122-246"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko2006122_246-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 122. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995168-170-247"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tompson1995168-170_247-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tompson1995168-170_247-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 168-170. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko2006123-124-248"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko2006123-124_248-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 123-124. </span> </li> <li id="cite_note-Fursenko2006125-249"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko2006125_249-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 125. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003427-428-250"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003427-428_250-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 427-428. </span> </li> <li id="cite_note-Carlson200996-251"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson200996_251-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 96. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995169-252"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995169_252-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 169. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003336-253"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003336_253-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 336. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003337-254"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003337_254-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 337. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007111-255"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007111_255-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 111. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003336-337-256"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003336-337_256-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 336-337. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003338-257"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003338_257-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 338. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007136-258"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007136_258-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 136. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003391-259"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003391_259-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 391. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003392-260"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003392_260-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 392. </span> </li> <li id="cite_note-Zubok2007137-261"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zubok2007137_261-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Zubok2007">Zubok 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 137. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003394-262"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003394_262-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 394. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003470-471-263"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003470-471_263-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 470-471. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003615-264"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003615_264-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003615_264-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 615. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003617-265"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003617_265-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 617. </span> </li> <li id="cite_note-Gazeta-266"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Gazeta_266-0">a</a> <a href="#cite_ref-Gazeta_266-1">b</a> <a href="#cite_ref-Gazeta_266-2">c</a> <a href="#cite_ref-Gazeta_266-3">d</a> et <a href="#cite_ref-Gazeta_266-4">e</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2019"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : russe">(ru)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gazeta.ru/science/2019/10/14_a_12754670.shtml"><cite style="font-style:normal;" lang="ru">«Заболел манией величия»: как смещали Хрущева</cite></a> », récit détaillé du limogeage de Khrouchtchev, sur <span class="italique"><a href="/wiki/Gazeta.ru" title="Gazeta.ru">Gazeta.ru</a></span>,‎ <time class="nowrap" datetime="2019-10-14" data-sort-value="2019-10-14">14 octobre 2019</time></span></span> </li> <li id="cite_note-Taubman20035-267"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman20035_267-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 5. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman20036-268"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman20036_268-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 6. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200311-13-269"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200311-13_269-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 11-13. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200313-270"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200313_270-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 13. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman200316-271"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200316_271-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 16. </span> </li> <li id="cite_note-272"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-272">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1964"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/october/15/newsid_3797000/3797887.stm"><cite style="font-style:normal;" lang="en">1964: Khrushchev 'retires' as head of USSR</cite></a> », sur <span class="italique">BBC News on this day</span>, <time class="nowrap" datetime="1964-10-15" data-sort-value="1964-10-15">15 octobre 1964</time></span></span> </li> <li id="cite_note-273"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-273">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iht-retrospective.blogs.nytimes.com/2014/10/15/1964-khrushchev-resigns/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">1964: Khrushchev “Resigns”</cite></a> », sur <span class="italique"><a href="/wiki/International_Herald_Tribune" class="mw-redirect" title="International Herald Tribune">International Herald Tribune</a></span></span></span> </li> <li id="cite_note-274"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-274">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ina.fr/audio/PHF06021905"><cite style="font-style:normal;">Inter actualités de 13H00 du 16 octobre 1964</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-audio" title="Fichiers audio au format MP3, Ogg...">[audio]</abbr>, sur <span class="italique">INA</span></span></span> </li> <li id="cite_note-3novembre2004_www.lemonde.fr-275"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3novembre2004_www.lemonde.fr_275-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2004">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/archives/article/2004/11/03/1964-la-chute-de-nikita-khrouchtchev-le-debut-du-glacis_385590_1819218.html"><cite style="font-style:normal;">1964 ; La chute de Nikita Khrouchtchev le début du glacis</cite></a> », sur <span class="italique">www.lemonde.fr (<a href="/wiki/Le_Monde" title="Le Monde">Le Monde</a>)</span>, <time class="nowrap" datetime="2004-11-03" data-sort-value="2004-11-03">3 novembre 2004</time></span></span> </li> <li id="cite_note-276"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-276">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Comte2017"><span class="ouvrage" id="Philippe_Comte2017">Philippe Comte, <cite class="italique">La Russie des tsars. D'Ivan le Terrible à Vladimir Poutine</cite>, Perrin, <time>2017</time>, « 15. Leonid Brejnev, du petit apparatchik au tsar malgré lui », <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">336-337</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+Russie+des+tsars.+D%27Ivan+le+Terrible+%C3%A0+Vladimir+Poutine&rft.atitle=15.+Leonid+Brejnev%2C+du+petit+apparatchik+au+tsar+malgr%C3%A9+lui&rft.pub=Perrin&rft.aulast=Comte&rft.aufirst=Philippe&rft.date=2017&rft.pages=336-337&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-277"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-277">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Carrère_d'Encausse1984"><span class="ouvrage" id="Hélène_Carrère_d'Encausse1984">Hélène Carrère d'Encausse, <cite class="italique">La Déstalinisation commence. 1956</cite>, Complexe, <time>1984</time>, « Le parti contre Khrouchtchev : la chute », <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">160-164</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+D%C3%A9stalinisation+commence.+1956&rft.atitle=Le+parti+contre+Khrouchtchev+%3A+la+chute&rft.pub=Complexe&rft.au=H%C3%A9l%C3%A8ne+Carr%C3%A8re+d%27Encausse&rft.date=1984&rft.pages=160-164&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Taubman200316-17-278"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman200316-17_278-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 16-17. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003622-279"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003622_279-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 622. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003622-23-280"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003622-23_280-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 622-23. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995278-281"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995278_281-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 278. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003623-282"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003623_282-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 623. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003623-624-283"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Taubman2003623-624_283-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 623-624. </span> </li> <li id="cite_note-NY_Times-284"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-NY_Times_284-0">a</a> <a href="#cite_ref-NY_Times_284-1">b</a> et <a href="#cite_ref-NY_Times_284-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gwertzman1971"><span class="ouvrage" id="Bernard_Gwertzman1971"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Bernard Gwertzman, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/1971/09/13/archives/soviet-announces-khrushchev-death-in-cool-language-moscow-denies.html"><cite style="font-style:normal;" lang="en">Soviet Announces Khrushchev Death in Cool Language</cite></a> », sur <span class="italique">The New York Times</span>, <time class="nowrap" datetime="1971-09-13" data-sort-value="1971-09-13">13 septembre 1971</time></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995279-285"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995279_285-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 279. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995280-286"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995280_286-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 280. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995280-281-287"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995280-281_287-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 280-281. </span> </li> <li id="cite_note-Shabad1970-288"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shabad1970_288-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Shabad1970">Shabad 1970</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995281-289"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995281_289-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 281. </span> </li> <li id="cite_note-Interactu_12/09-290"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Interactu_12/09_290-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Interactu_12/09_290-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ina.fr/audio/PHF07005949"><cite style="font-style:normal;">Inter actualités de 20H00 du 12 septembre 1971</cite></a> », à partir de la 12e minute <abbr class="abbr indicateur-format format-audio" title="Fichiers audio au format MP3, Ogg...">[audio]</abbr>, sur <span class="italique">INA</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995282-283-291"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995282-283_291-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 282-283. </span> </li> <li id="cite_note-292"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-292">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1971">« <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aparchive.com/metadata/youtube/5470d7c768164a5b2cb71e0c0d1782b9"><cite style="font-style:normal;">Funeral services in Moscow for the former Soviet premier Nikita Khrushchev</cite></a> », vidéo muette des obsèques <abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format MPEG, AVI...">[vidéo]</abbr>, sur <span class="italique"><a href="/wiki/Associated_Press" title="Associated Press">AP</a> Archives</span>, <time class="nowrap" datetime="1971-09-13" data-sort-value="1971-09-13">13 septembre 1971</time></span></span> </li> <li id="cite_note-Carlson2009299-293"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Carlson2009299_293-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Carlson2009">Carlson 2009</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 299. </span> </li> <li id="cite_note-Schwartz1971-294"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Schwartz1971_294-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Schwartz1971">Schwartz 1971</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Montefiore,_la_Cour_du_tsar_rouge,_t._I80-295"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Montefiore,_la_Cour_du_tsar_rouge,_t._I80_295-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Montefiore,_la_Cour_du_tsar_rouge,_t._I">Montefiore, la Cour du tsar rouge, t. I</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 80. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978180-182-296"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978180-182_296-0">a</a> <a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978180-182_296-1">b</a> et <a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978180-182_296-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 180-182. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978128-297"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978128_297-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 128. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978185-298"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978185_298-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 185. </span> </li> <li id="cite_note-MedvedevMedvedev1978184-299"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MedvedevMedvedev1978184_299-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MedvedevMedvedev1978">Medvedev et Medvedev 1978</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 184. </span> </li> <li id="cite_note-300"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-300">↑</a> </span><span class="reference-text"> Brochure américaine relative aux nouvelles relations des États-Unis avec l'Amérique latine que l'équipe Reagan a composée et publiée.</span> </li> <li id="cite_note-Fursenko2006544-301"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fursenko2006544_301-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fursenko2006">Fursenko 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 544. </span> </li> <li id="cite_note-Taubman2003650-302"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Taubman2003650_302-0">a</a> <a href="#cite_ref-Taubman2003650_302-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Taubman2003650_302-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Taubman2003">Taubman 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 650. </span> </li> <li id="cite_note-Tompson1995283-284-303"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tompson1995283-284_303-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tompson1995">Tompson 1995</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 283-284. </span> </li> <li id="cite_note-304"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-304">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2018">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/cinema/article/2018/04/04/la-mort-de-staline-panier-de-crabes-sovietiques-a-la-mode-anglaise_5280256_3476.html"><cite style="font-style:normal;">« La Mort de Staline » : panier de crabes soviétiques à la mode anglaise</cite></a> », sur <span class="italique">Le Monde</span>, <time class="nowrap" datetime="2018-04-04" data-sort-value="2018-04-04">4 avril 2018</time></span></span> </li> <li id="cite_note-305"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-305">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2018">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lalibre.be/culture/cinema/la-mort-de-staline-une-comedie-horriblement-drole-et-historique-5ad4b022cd709bfa6b64b266"><cite style="font-style:normal;"><i>La mort de Staline</i>, une comédie horriblement drôle et "historique"</cite></a> », sur <span class="italique">La Libre Be</span>, <time class="nowrap" datetime="2018-04-18" data-sort-value="2018-04-18">18 avril 2018</time></span></span> </li> </ol> </div> <p><br /> </p> <ul><li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en anglais intitulé <span class="plainlinks">« <a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev?oldid=490618133">Nikita Khrushchev</a> » <small>(<a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nikita_Khrushchev?action=history">voir la liste des auteurs</a>)</small></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliographie">Bibliographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=45" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=45" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ouvrages">Ouvrages</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=46" title="Modifier la section : Ouvrages" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=46" title="Modifier le code source de la section : Ouvrages"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Khrouchtchev1960"><span class="ouvrage" id="Nikita_Khrouchtchev1960"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Nikita <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, <cite class="italique" lang="en">For Victory in Peaceful Competition with Capitalism</cite>, E.P. Dutton & Co., Inc., <time>1960</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=For+Victory+in+Peaceful+Competition+with+Capitalism&rft.pub=E.P.+Dutton+%26+Co.%2C+Inc.&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Nikita&rft.date=1960&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Paloczi-Horvath1961"><span class="ouvrage" id="George_Paloczi-Horvath1961">George <span class="nom_auteur">Paloczi-Horvath</span>, <cite class="italique">Khrouchtchev</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Gallimard" title="Éditions Gallimard">Gallimard</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « L'air du temps », <time>1961</time>, 368 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-07-024883-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-07-024883-6"><span class="nowrap">2-07-024883-6</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrouchtchev&rft.place=Paris&rft.pub=Gallimard&rft.aulast=Paloczi-Horvath&rft.aufirst=George&rft.date=1961&rft.tpages=368&rft.isbn=2-07-024883-6&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Löwenthal1964"><span class="ouvrage" id="Richard_Löwenthal1964">Richard <span class="nom_auteur">Löwenthal</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> Georges Villa), <cite class="italique">Khrouchtchev et la désagrégation du bloc communiste</cite>, Paris, <a href="/wiki/Calmann-L%C3%A9vy" title="Calmann-Lévy">Calmann-Lévy</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Liberté de l'esprit », <time>1964</time>, 338 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrouchtchev+et+la+d%C3%A9sagr%C3%A9gation+du+bloc+communiste&rft.place=Paris&rft.pub=Calmann-L%C3%A9vy&rft.aulast=L%C3%B6wenthal&rft.aufirst=Richard&rft.date=1964&rft.tpages=338&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Shabad1970"><span class="ouvrage" id="Theodore_Shabad1970"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Theodore <span class="nom_auteur">Shabad</span>, « <cite style="font-style:normal" lang="en"><i>Izvestia</i> likens 'memoirs' to forgeries</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">The New York Times</span></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="1970-11-24" data-sort-value="1970-11-24">24 novembre 1970</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FB0E14FC3F5F1B7493C6AB178AD95F448785F9">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/20px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2009-09-25" data-sort-value="2009-09-25">25 septembre 2009</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%27%27Izvestia%27%27+likens+%27memoirs%27+to+forgeries&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.aulast=Shabad&rft.aufirst=Theodore&rft.date=1970-11-24&rft_id=http%3A%2F%2Fselect.nytimes.com%2Fgst%2Fabstract.html%3Fres%3DFB0E14FC3F5F1B7493C6AB178AD95F448785F9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Whitman1971"><span class="ouvrage" id="Alden_Whitman1971"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Alden <span class="nom_auteur">Whitman</span>, « <cite style="font-style:normal" lang="en">Khrushchev's human dimensions brought him to power and to his downfall</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">The New York Times</span></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="1971-09-12" data-sort-value="1971-09-12">12 septembre 1971</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0417.html">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2009-09-25" data-sort-value="2009-09-25">25 septembre 2009</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Khrushchev%27s+human+dimensions+brought+him+to+power+and+to+his+downfall&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.aulast=Whitman&rft.aufirst=Alden&rft.date=1971-09-12&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2Flearning%2Fgeneral%2Fonthisday%2Fbday%2F0417.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Souvarine1971"><span class="ouvrage" id="Boris_Souvarine1971"><a href="/wiki/Boris_Souvarine" title="Boris Souvarine">Boris <span class="nom_auteur">Souvarine</span></a>, <cite class="italique">Un pot pourri de Khrouchtchev</cite>, Paris, R. Lefeuvre, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Spartacus / Série B » (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 40), <time>1971</time>, 48 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Un+pot+pourri+de+Khrouchtchev&rft.place=Paris&rft.pub=R.+Lefeuvre&rft.aulast=Souvarine&rft.aufirst=Boris&rft.date=1971&rft.tpages=48&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="KhrouchtchevCrankshawMichel1971"><span class="ouvrage" id="Nikita_KhrouchtchevEdward_CrankshawJacques_Michel1971">Nikita <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, Edward <span class="nom_auteur">Crankshaw</span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>) et Jacques <span class="nom_auteur">Michel</span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>), <cite class="italique">Souvenirs…</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Robert_Laffont" title="Éditions Robert Laffont">Robert Laffont</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « L'histoire que nous vivons », <time>1971</time>, 591 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Souvenirs%E2%80%A6&rft.place=Paris&rft.pub=Robert+Laffont&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Nikita&rft.au=Crankshaw%2C+Edward&rft.au=Michel%2C+Jacques&rft.date=1971&rft.tpages=591&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Schwartz1971"><span class="ouvrage" id="Harry_Schwartz1971"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Harry <span class="nom_auteur">Schwartz</span>, « <cite style="font-style:normal" lang="en">We know now that he was a giant among men</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">The New York Times</span></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="1971-09-12" data-sort-value="1971-09-12">12 septembre 1971</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30714FE345B137A93C0A81782D85F458785F9">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/20px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2009-09-25" data-sort-value="2009-09-25">25 septembre 2009</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=We+know+now+that+he+was+a+giant+among+men&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.aulast=Schwartz&rft.aufirst=Harry&rft.date=1971-09-12&rft_id=http%3A%2F%2Fselect.nytimes.com%2Fgst%2Fabstract.html%3Fres%3DF30714FE345B137A93C0A81782D85F458785F9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="MedvedevMedvedev1977"><span class="ouvrage" id="Roy_MedvedevJaurès_Medvedev1977"><a href="/wiki/Roy_Medvedev" title="Roy Medvedev">Roy <span class="nom_auteur">Medvedev</span></a> et <a href="/wiki/Jaur%C3%A8s_Medvedev" title="Jaurès Medvedev">Jaurès <span class="nom_auteur">Medvedev</span></a>, <cite class="italique">Khrouchtchev</cite>, Paris, la Découverte, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Cahiers libres » (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 335), <time>1977</time>, 220 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7071-0951-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7071-0951-7"><span class="nowrap">2-7071-0951-7</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrouchtchev&rft.place=Paris&rft.pub=la+D%C3%A9couverte&rft.aulast=Medvedev&rft.aufirst=Roy&rft.au=Medvedev%2C+Jaur%C3%A8s&rft.date=1977&rft.tpages=220&rft.isbn=2-7071-0951-7&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="MedvedevMedvedev1978"><span class="ouvrage" id="Roy_MedvedevZhores_Medvedev1978"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Roy <span class="nom_auteur">Medvedev</span> et Zhores <span class="nom_auteur">Medvedev</span>, <cite class="italique" lang="en">Khrushchev : The Years in Power</cite>, W.W. Norton & Co., <time>1978</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrushchev&rft.pub=W.W.+Norton+%26+Co.&rft.stitle=The+Years+in+Power&rft.aulast=Medvedev&rft.aufirst=Roy&rft.au=Medvedev%2C+Zhores&rft.date=1978&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Daix1982"><span class="ouvrage" id="Pierre_Daix1982"><a href="/wiki/Pierre_Daix" title="Pierre Daix">Pierre <span class="nom_auteur">Daix</span></a>, <cite class="italique">L'Avènement de la Nomenklatura : la chute de Khrouchtchev : 1964</cite>, Bruxelles, éditions Complexe, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « La mémoire du siècle » (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 22), <time>1982</time>, 156 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-87027-094-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-87027-094-1"><span class="nowrap">2-87027-094-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=L%27Av%C3%A8nement+de+la+Nomenklatura&rft.place=Bruxelles&rft.pub=%C3%A9ditions+Complexe&rft.stitle=la+chute+de+Khrouchtchev+%3A+1964&rft.aulast=Daix&rft.aufirst=Pierre&rft.date=1982&rft.tpages=156&rft.isbn=2-87027-094-1&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Carrère_d'Encausse1984"><span class="ouvrage" id="Hélène_Carrère_d'Encausse1984"><a href="/wiki/H%C3%A9l%C3%A8ne_Carr%C3%A8re_d%27Encausse" title="Hélène Carrère d'Encausse">Hélène <span class="nom_auteur">Carrère d'Encausse</span></a>, <cite class="italique">La Déstalinisation commence : 1956</cite>, Bruxelles, éditions Complexe, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « La mémoire du siècle », <time>1984</time>, 209 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-87027-142-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-87027-142-5"><span class="nowrap">2-87027-142-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+D%C3%A9stalinisation+commence&rft.place=Bruxelles&rft.pub=%C3%A9ditions+Complexe&rft.stitle=1956&rft.aulast=Carr%C3%A8re+d%27Encausse&rft.aufirst=H%C3%A9l%C3%A8ne&rft.date=1984&rft.tpages=209&rft.isbn=2-87027-142-5&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Adjoubei1989"><span class="ouvrage" id="Alexeï_Adjoubei1989">Alexeï <span class="nom_auteur">Adjoubei</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> <a href="/wiki/Galia_Ackerman" title="Galia Ackerman">Galia Ackerman</a> et <a href="/wiki/Pierre_Lorrain_(journaliste)" title="Pierre Lorrain (journaliste)">Pierre Lorrain</a>), <cite class="italique">La Déstalinisation commence : 1956</cite>, Paris, la Table ronde, <time>1989</time>, 382 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7103-0398-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7103-0398-1"><span class="nowrap">2-7103-0398-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+D%C3%A9stalinisation+commence&rft.place=Paris&rft.pub=la+Table+ronde&rft.stitle=1956&rft.aulast=Adjoubei&rft.aufirst=Alexe%C3%AF&rft.date=1989&rft.tpages=382&rft.isbn=2-7103-0398-1&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Adjoubei"><span class="ouvrage" id="Alexeï_Adjoubei">Alexeï <span class="nom_auteur">Adjoubei</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> Galia Ackerman et Pierre Lorrain), <cite class="italique">À l'ombre de Khrouchtchev</cite>, La Table Ronde / Gallimard, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Documents » <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7103-0398-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7103-0398-5"><span class="nowrap">978-2-7103-0398-5</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7103-0398-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7103-0398-1"><span class="nowrap">2-7103-0398-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C3%80+l%27ombre+de+Khrouchtchev&rft.pub=La+Table+Ronde+%2F+Gallimard&rft.aulast=Adjoubei&rft.aufirst=Alexe%C3%AF&rft.isbn=978-2-7103-0398-5&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>. Abjoubei fut directeur des <i><a href="/wiki/Izvestia" title="Izvestia">Izvestia</a></i> et est <a href="/wiki/Gendre" class="mw-redirect" title="Gendre">gendre</a> de Nikita Khrouchtchev.</li> <li><span class="ouvrage" id="KhrouchtchevTalbottSchecterLuchkov1991"><span class="ouvrage" id="Nikita_KhrouchtchevStrobe_TalbottJerrold_L._SchecterVyacheslav_V._Luchkov1991">Nikita <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, Strobe <span class="nom_auteur">Talbott</span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>), Jerrold L. <span class="nom_auteur">Schecter</span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>) et Vyacheslav V. <span class="nom_auteur">Luchkov</span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>) (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> Pierre Girard), <cite class="italique">Mémoires inédits</cite>, Paris, P. Belfond, <time>1991</time>, 257 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7144-2681-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7144-2681-6"><span class="nowrap">2-7144-2681-6</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=M%C3%A9moires+in%C3%A9dits&rft.place=Paris&rft.pub=P.+Belfond&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Nikita&rft.au=Talbott%2C+Strobe&rft.au=Schecter%2C+Jerrold+L.&rft.au=Luchkov%2C+Vyacheslav+V.&rft.date=1991&rft.tpages=257&rft.isbn=2-7144-2681-6&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Khrouchtchev1991"><span class="ouvrage" id="Sergueï_Khrouchtchev1991"><a href="/wiki/Sergue%C3%AF_Khrouchtchev" title="Sergueï Khrouchtchev">Sergueï <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span></a> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> Yvon Bouin et Franck Straschitz), <cite class="italique">Khrouchtchev par Khrouchtchev</cite>, Paris, <a href="/wiki/Plon" title="Plon">Plon</a>, <time>1991</time>, 392 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-259-02291-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-259-02291-X"><span class="nowrap">2-259-02291-X</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrouchtchev+par+Khrouchtchev&rft.place=Paris&rft.pub=Plon&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Sergue%C3%AF&rft.date=1991&rft.tpages=392&rft.isbn=2-259-02291-X&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Tompson1995"><span class="ouvrage" id="William_J._Tompson1995"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> William J. <span class="nom_auteur">Tompson</span>, <cite class="italique" lang="en">Khrushchev : A Political Life</cite>, St. Martin's Press, <time>1995</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-312-12365-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-312-12365-9"><span class="nowrap">978-0-312-12365-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrushchev&rft.pub=St.+Martin%27s+Press&rft.stitle=A+Political+Life&rft.aulast=Tompson&rft.aufirst=William+J.&rft.date=1995&rft.isbn=978-0-312-12365-9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Khrouchtchev2000"><span class="ouvrage" id="Sergueï_Khrouchtchev2000"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Sergueï <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, <cite class="italique" lang="en">Nikita Khrushchev and the Creation of a Superpower</cite>, The Pennsylvania State University Press, <time>2000</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-271-01927-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-271-01927-7"><span class="nowrap">978-0-271-01927-7</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nikita+Khrushchev+and+the+Creation+of+a+Superpower&rft.pub=The+Pennsylvania+State+University+Press&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Sergue%C3%AF&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-271-01927-7&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Taubman2003"><span class="ouvrage" id="William_Taubman2003"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> William <span class="nom_auteur">Taubman</span>, <cite class="italique" lang="en">Khrushchev : The Man and His Era</cite>, W.W. Norton & Co., <time>2003</time>, 871 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-393-32484-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-393-32484-6"><span class="nowrap">978-0-393-32484-6</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrushchev&rft.pub=W.W.+Norton+%26+Co.&rft.stitle=The+Man+and+His+Era&rft.aulast=Taubman&rft.aufirst=William&rft.date=2003&rft.tpages=871&rft.isbn=978-0-393-32484-6&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Khrouchtchev2004"><span class="ouvrage" id="Nikita_Khrouchtchev2004"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Nikita <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, <cite class="italique" lang="en">Memoirs of Nikita Khrushchev, Volume 1 : Commissar</cite>, The Pennsylvania State University Press, <time>2004</time>, 935 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-271-02332-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-271-02332-8"><span class="nowrap">978-0-271-02332-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=SaIkK868enQC&printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Memoirs+of+Nikita+Khrushchev%2C+Volume+1&rft.pub=The+Pennsylvania+State+University+Press&rft.stitle=Commissar&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Nikita&rft.date=2004&rft.tpages=935&rft.isbn=978-0-271-02332-8&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Khrouchtchev2006"><span class="ouvrage" id="Nikita_Khrouchtchev2006"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Nikita <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, <cite class="italique" lang="en">Memoirs of Nikita Khrushchev, Volume 2 : Reformer</cite>, The Pennsylvania State University Press, <time>2006</time>, 856 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-271-02861-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-271-02861-3"><span class="nowrap">978-0-271-02861-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uv1zv4FZhFUC&printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Memoirs+of+Nikita+Khrushchev%2C+Volume+2&rft.pub=The+Pennsylvania+State+University+Press&rft.stitle=Reformer&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Nikita&rft.date=2006&rft.tpages=856&rft.isbn=978-0-271-02861-3&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Khrouchtchev2007"><span class="ouvrage" id="Nikita_Khrouchtchev2007"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Nikita <span class="nom_auteur">Khrouchtchev</span>, <cite class="italique" lang="en">Memoirs of Nikita Khrushchev, Volume 3 : Statesman</cite>, The Pennsylvania State University Press, <time>2007</time>, 1126 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-271-02935-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-271-02935-1"><span class="nowrap">978-0-271-02935-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=nR0f25dmbn0C&printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Memoirs+of+Nikita+Khrushchev%2C+Volume+3&rft.pub=The+Pennsylvania+State+University+Press&rft.stitle=Statesman&rft.aulast=Khrouchtchev&rft.aufirst=Nikita&rft.date=2007&rft.tpages=1126&rft.isbn=978-0-271-02935-1&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Fursenko2006"><span class="ouvrage" id="Aleksandr_Fursenko2006"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Aleksandr <span class="nom_auteur">Fursenko</span>, <cite class="italique" lang="en">Khrushchev's Cold War : The Inside Story of an American Adversary</cite>, W.W. Norton & Co., <time>2006</time>, 670 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-393-05809-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-393-05809-3"><span class="nowrap">978-0-393-05809-3</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrushchev%27s+Cold+War&rft.pub=W.W.+Norton+%26+Co.&rft.stitle=The+Inside+Story+of+an+American+Adversary&rft.aulast=Fursenko&rft.aufirst=Aleksandr&rft.date=2006&rft.tpages=670&rft.isbn=978-0-393-05809-3&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Perrie2006"><span class="ouvrage" id="Maureen_Perrie2006"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Maureen <span class="nom_auteur">Perrie</span>, <cite class="italique" lang="en">The Cambridge History of Russia : The twentieth century</cite>, <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>, <time>2006</time>, 842 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-521-81144-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-521-81144-6"><span class="nowrap">978-0-521-81144-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KAPxOl_mh4YC&printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Russia&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.stitle=The+twentieth+century&rft.aulast=Perrie&rft.aufirst=Maureen&rft.date=2006&rft.tpages=842&rft.isbn=978-0-521-81144-6&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Kelly2007"><span class="ouvrage" id="Catriona_Kelly2007"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Catriona_Kelly" title="Catriona Kelly">Catriona <span class="nom_auteur">Kelly</span></a>, <cite class="italique" lang="en">Children's world : growing up in Russia, 1890-1991</cite>, New Haven (Conn.), <a href="/wiki/Yale_University_Press" title="Yale University Press">Yale University Press</a>, <time>2007</time>, 714 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-300-11226-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-300-11226-9"><span class="nowrap">978-0-300-11226-9</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-300-11226-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-300-11226-2"><span class="nowrap">0-300-11226-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=jpOyIfvLHk0C&printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Children%27s+world&rft.place=New+Haven+%28Conn.%29&rft.pub=Yale+University+Press&rft.stitle=growing+up+in+Russia%2C+1890-1991&rft.aulast=Kelly&rft.aufirst=Catriona&rft.date=2007&rft.tpages=714&rft.isbn=978-0-300-11226-9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Zubok2007"><span class="ouvrage" id="Vladislav_Zubok2007"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Vladislav <span class="nom_auteur">Zubok</span>, <cite class="italique" lang="en">A Failed Empire : The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev</cite>, University of North Carolina Press, <time>2007</time>, 467 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8078-5958-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8078-5958-2"><span class="nowrap">978-0-8078-5958-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Failed+Empire+%3A+The+Soviet+Union+in+the+Cold+War+from+Stalin+to+Gorbachev&rft.pub=University+of+North+Carolina+Press&rft.aulast=Zubok&rft.aufirst=Vladislav&rft.date=2007&rft.tpages=467&rft.isbn=978-0-8078-5958-2&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Birch2008"><span class="ouvrage" id="Douglas_Birch2008"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Douglas <span class="nom_auteur">Birch</span>, « <cite style="font-style:normal" lang="en">Khrushchev kin allege family honor slurred</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/USA_Today" title="USA Today">USA Today</a></span></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="2008-08-08" data-sort-value="2008-08-08">8 aout 2008</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usatoday.com/news/world/2008-08-02-1193707578_x.htm">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2009-08-14" data-sort-value="2009-08-14">14 aout 2009</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Khrushchev+kin+allege+family+honor+slurred&rft.jtitle=USA+Today&rft.aulast=Birch&rft.aufirst=Douglas&rft.date=2008-08-08&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.usatoday.com%2Fnews%2Fworld%2F2008-08-02-1193707578_x.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Laurent2009"><span class="ouvrage" id="Coumel_Laurent2009"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Coumel <span class="nom_auteur">Laurent</span>, <cite style="font-style:normal" lang="en">« The scientist, the pedagogue, and the Party official: Interest groups, public opinion, and decision-making in the 1958 education reform »</cite>, dans Melanie Ilič et Jeremy Smith, <cite class="italique" lang="en">Soviet state and society under Nikita Khrushchev</cite>, Taylor & Francis, <time>2009</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-415-47649-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-415-47649-2"><span class="nowrap">978-0-415-47649-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hollis.harvard.edu/?itemid=%7Clibrary/m/aleph%7C012001590">présentation en ligne</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bF-pSkjIdOAC&lpg=PP1&pg=PA66#v=onepage&q=&f=false">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Soviet+state+and+society+under+Nikita+Khrushchev&rft.atitle=The+scientist%2C+the+pedagogue%2C+and+the+Party+official%3A+Interest+groups%2C+public+opinion%2C+and+decision-making+in+the+1958+education+reform&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.aulast=Laurent&rft.aufirst=Coumel&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-415-47649-2&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbF-pSkjIdOAC%26lpg%3DPP1%26pg%3DPA66%23v%3Donepage%26q%3D%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Carlson2009"><span class="ouvrage" id="Peter_Carlson2009"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Peter <span class="nom_auteur">Carlson</span>, <cite class="italique" lang="en">K Blows Top : A Cold War Comic Interlude Starring Nikita Khrushchev, America's Most Unlikely Tourist</cite>, PublicAffairs, <time>2009</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-58648-497-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-58648-497-2"><span class="nowrap">978-1-58648-497-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=K+Blows+Top+%3A+A+Cold+War+Comic+Interlude+Starring+Nikita+Khrushchev%2C+America%27s+Most+Unlikely+Tourist&rft.pub=PublicAffairs&rft.aulast=Carlson&rft.aufirst=Peter&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-58648-497-2&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Marie2010"><span class="ouvrage" id="Jean-Jacques_Marie2010"><a href="/wiki/Jean-Jacques_Marie" title="Jean-Jacques Marie">Jean-Jacques <span class="nom_auteur">Marie</span></a>, <cite class="italique">Khrouchtchev : la réforme impossible</cite>, Paris, <a href="/wiki/Payot_(%C3%A9ditions)" class="mw-redirect" title="Payot (éditions)">Payot</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Biographie Payot », <time>2010</time>, 604 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-228-90507-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-228-90507-7"><span class="nowrap">978-2-228-90507-7</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Khrouchtchev&rft.place=Paris&rft.pub=Payot&rft.stitle=la+r%C3%A9forme+impossible&rft.aulast=Marie&rft.aufirst=Jean-Jacques&rft.date=2010&rft.tpages=604&rft.isbn=978-2-228-90507-7&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span>.</li> <li>Rapport sur le culte de la personnalité et ses conséquences, présenté au <abbr class="abbr" title="Vingtième">XX<sup>e</sup></abbr> congrès du Parti communiste d'Union soviétique, dit <i>Le rapport Khrouchtchev</i>, traduction et présentation par <a href="/wiki/Jean-Jacques_Marie" title="Jean-Jacques Marie">Jean-Jacques Marie</a>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Seuil" title="Éditions du Seuil">Éditions du Seuil</a>, 2015, <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2021170542" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2021170542"><span class="nowrap">978-2021170542</span></a>)</small>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Montefiore,_la_Cour_du_tsar_rouge,_t._I">Simon <span class="nom_auteur">Sebag Montefiore</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> de l'anglais par Florence La Bruyère et Antonina Roubichou-Stretz), <cite class="italique">Staline : La Cour du tsar rouge</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> I. 1929-1941, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Perrin" title="Éditions Perrin">Perrin</a>, <time>2010</time>, 723 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-262-03434-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-262-03434-4"><span class="nowrap">978-2-262-03434-4</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Staline&rft.place=Paris&rft.pub=Perrin&rft.stitle=La+Cour+du+tsar+rouge&rft.aulast=Sebag+Montefiore&rft.aufirst=Simon&rft.date=2010&rft.volume=I.+1929-1941&rft.tpages=723&rft.isbn=978-2-262-03434-4&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article"> <span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Journaux">Journaux</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=47" title="Modifier la section : Journaux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=47" title="Modifier le code source de la section : Journaux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="NYT1953"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <cite style="font-style:normal" lang="en">Vast Riddle; Demoted in the latest Soviet shack-up</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">The New York Times</span></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="1953-03-10" data-sort-value="1953-03-10">10 mars 1953</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10D16FE345B117A93CAA91788D85F478585F9">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/20px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2009-08-23" data-sort-value="2009-08-23">23 aout 2009</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Vast+Riddle%3B+Demoted+in+the+latest+Soviet+shack-up&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.date=1953-03-10&rft_id=http%3A%2F%2Fselect.nytimes.com%2Fgst%2Fabstract.html%3Fres%3DF10D16FE345B117A93CAA91788D85F478585F9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="NYT1956"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <cite style="font-style:normal" lang="en">Text of Speech on Stalin by Khrushchev as released by the State Department</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">The New York Times</span></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="1956-05-06" data-sort-value="1956-05-06">6 mai 1956</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30D1FFB3D5B157B93C7A9178DD85F428585F9">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/20px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2008-08-23" data-sort-value="2008-08-23">23 aout 2008</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Text+of+Speech+on+Stalin+by+Khrushchev+as+released+by+the+State+Department&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.date=1956-05-06&rft_id=http%3A%2F%2Fselect.nytimes.com%2Fgst%2Fabstract.html%3Fres%3DF30D1FFB3D5B157B93C7A9178DD85F428585F9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="UPI_1959"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Events-of-1959/Nixon-visits-Russia/12295509433704-7/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">1959 Year in Review; Nixon visits Russia</cite></a> », United Press International, <time>1959</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2011-12-31" data-sort-value="2011-12-31">31 décembre 2011</time>)</small></span></li> <li><span class="ouvrage" id="UPI_1960"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Events-of-1960/The-Paris-Summit-Falls-Apart/12295509435928-2/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">1960 Year in Review; The Paris Summit Falls Apart</cite></a> », United Press International, <time>1960</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2011-12-31" data-sort-value="2011-12-31">31 décembre 2011</time>)</small></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Life1962"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <cite style="font-style:normal" lang="en">The historic letter that showed Mr. K's hand</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">Life</span></i>, Time Inc, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 53, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 19,‎ <time class="nowrap" datetime="1962-11-09" data-sort-value="1962-11-09">9 novembre 1962</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/0024-3019">0024-3019</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=qUoEAAAAMBAJ&pg=PA46&dq=khrushchev+cuban+crisis+singer#v=onepage&q=khrushchev%20cuban%20crisis%20singer">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2009-11-05" data-sort-value="2009-11-05">5 novembre 2009</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+historic+letter+that+showed+Mr.+K%27s+hand&rft.jtitle=Life&rft.issue=19&rft.date=1962-11-09&rft.volume=53&rft.issn=0024-3019&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DqUoEAAAAMBAJ%26pg%3DPA46%26dq%3Dkhrushchev%2Bcuban%2Bcrisis%2Bsinger%23v%3Donepage%26q%3Dkhrushchev%2520cuban%2520crisis%2520singer&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Kennedy1963"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/John_F._Kennedy" class="mw-redirect" title="John F. Kennedy">John F. <span class="nom_auteur">Kennedy</span></a>, « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www1.media.american.edu/speeches/Kennedy.htm"><cite style="font-style:normal;" lang="en">President Kennedy Nuclear Test Ban Treaty Speech, American University 1963 Commencement</cite></a> », American University, <time class="nowrap" datetime="1963-06-10" data-sort-value="1963-06-10">10 juin 1963</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2011-12-31" data-sort-value="2011-12-31">31 décembre 2011</time>)</small></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Neizvestny1979"><span class="ouvrage" id="Ernst_Neizvestny1979"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Ernst <span class="nom_auteur">Neizvestny</span>, « <cite style="font-style:normal" lang="en">My dialogue with Khrushchev</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en">Vremya i my (Times and us)</span></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 41,‎ <time>1979</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">170-200</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vtoraya-literatura.com/publ_163.html">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2011-01-01" data-sort-value="2011-01-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> janvier 2011</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=My+dialogue+with+Khrushchev&rft.jtitle=Vremya+i+my+%28Times+and+us%29&rft.issue=41&rft.aulast=Neizvestny&rft.aufirst=Ernst&rft.date=1979&rft.pages=170-200&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vtoraya-literatura.com%2Fpubl_163.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANikita+Khrouchtchev"></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liens_externes">Liens externes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&veaction=edit&section=48" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&action=edit&section=48" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nikita_Khrushchev?uselang=fr">Nikita Khrouchtchev</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wikiquote"><a href="https://fr.wikiquote.org/wiki/Nikita_Khrouchtchev" class="extiw" title="q:Nikita Khrouchtchev">Nikita Khrouchtchev</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikiquote</span></span></li> </ul> </div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressources relatives à la musique<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.carnegiehall.org/names/115246/about"><span class="lang-en" lang="en">Carnegie Hall</span></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.discogs.com/artist/3619234"><span class="lang-en" lang="en">Discogs</span></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/artist/917807b8-1776-4b0a-ac7a-377c415cd406"><span class="lang-en" lang="en">MusicBrainz</span></a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressources relatives à l'audiovisuel<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d23.com/a-to-z/khrushchev-nikita"><span class="lang-en" lang="en">Disney A to Z</span></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.filmportal.de/9fc3f75a9dcd4b419f2255f5d44e40fc"><span class="lang-de" lang="de">Filmportal</span></a></li> <li><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=345&url_prefix=https://www.imdb.com/&id=nm0451979"><span class="lang-en" lang="en">IMDb</span></a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressources relatives à la vie publique<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.c-span.org/person/?nikitakhruschev"><span class="lang-en" lang="en">C-SPAN</span></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dodis.ch/P14485">Documents diplomatiques suisses 1848-1975</a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à la bande dessinée<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://comicvine.gamespot.com/wd/4005-39016/"><span class="lang-en" lang="en">Comic Vine</span></a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative aux militaires<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tracesofwar.com/persons/61970"><span class="lang-en" lang="en">TracesOfWar</span></a></li> </ul></span> </li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Nikita-Sergeyevich-Khrushchev"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/chruschtschow-nikita-sergejewitsch"><i>Brockhaus</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//Nikita_Khrusjtjov/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.deutsche-biographie.de/118638378.html"><i>Deutsche Biographie</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/nikita-sergeevic-chruscev_(Dizionario-di-Storia)/"><i>Dizionario di Storia</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0035645.xml"><i>Gran Enciclopèdia Catalana</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=26379"><i>Hrvatska Enciklopedija</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3886077"><i>Internetowa encyklopedia PWN</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/wd/127445"><i>Larousse</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/nikita-chrusjtjov"><i>Nationalencyklopedin</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000002615">Munzinger</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://proleksis.lzmk.hr/27185"><i>Proleksis enciklopedija</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Nikita_Khrusjtsjov"><i>Store norske leksikon</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/nikita-sergeevic-chruscev"><i>Treccani</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/nikita-sergueievitch-khrouchtchev/"><i>Universalis</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l'information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q35314?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/64007537">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000110281676">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11909712z">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11909712z">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/026949091">IdRef</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n80021705">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/118638378">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/nome/RAVV016348">Italie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00445623">Japon</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX983446">Espagne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.kbr.be/LIBRARY/doc/AUTHORITY/14007578">Belgique</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p070064687">Pays-Bas</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810675844205606">Pologne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007263607505171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2093080648">NUKAT</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058518582806706">Catalogne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/46096">Suède</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/495_347154">Vatican</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35269636">Australie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n80-021705">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/khrushchev/index.htm">Documents de Nikita Khrouchtchev sur le site marxists.org</a>.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0417.html">Nécrologie dans le <i>New York Times</i> du 12 septembre 1971, <i>Khrushchev's Human Dimensions Brought Him to Power and to His Downfall</i></a>.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fordham.edu/halsall/mod/1956khrushchev-secret1.html">Texte du discours secret de Nikita Khrouchtchev</a>.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rian.ru/photolents/20090417/168321071.html">Galeries photographiques sur Khrouchtchev</a>.</li> <li><span class="ouvrage" id="2003"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.booknotes.org/Watch/168865-1/William-Taubman"><cite style="font-style:normal;" lang="en">Khrushchev: The Man and His Era (Part 1)</cite></a> », <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr> partie de l'entretien avec William Taubman, auteur du <a href="#Ouvrages">livre éponyme</a>, sur <span class="italique">www.booknotes.org</span>, <time class="nowrap" datetime="2003-04-20" data-sort-value="2003-04-20">20 avril 2003</time></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="2003"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.booknotes.org/Watch/168865-2/William-Taubman"><cite style="font-style:normal;" lang="en">Khrushchev: The Man and His Era (Part 2)</cite></a> », <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> partie de l'entretien avec William Taubman, auteur du <a href="#Ouvrages">livre éponyme</a>, sur <span class="italique">www.booknotes.org</span>, <time class="nowrap" datetime="2003-04-27" data-sort-value="2003-04-27">27 avril 2003</time></span>.</li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="3" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Communisme" title="Modèle:Palette Communisme"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Communisme&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Communisme" title="Communisme">Communisme</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Id%C3%A9ologie_communiste" title="Catégorie:Idéologie communiste">Idéologie</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Marxisme" title="Marxisme">Marxisme</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9ninisme" title="Léninisme">Léninisme</a></li> <li><a href="/wiki/Marxisme-l%C3%A9ninisme" title="Marxisme-léninisme">Marxisme-léninisme</a></li> <li><a href="/wiki/Marxisme-l%C3%A9ninisme-mao%C3%AFsme" title="Marxisme-léninisme-maoïsme">Marxisme-léninisme-maoïsme</a></li> <li><a href="/wiki/Stalinisme" title="Stalinisme">Stalinisme</a></li> <li><a href="/wiki/Trotskisme" title="Trotskisme">Trotskisme</a></li> <li><a href="/wiki/Mao%C3%AFsme" title="Maoïsme">Maoïsme</a></li> <li><a href="/wiki/Lutte_des_classes" title="Lutte des classes">Lutte des classes</a></li> <li><a href="/wiki/Socialisme" title="Socialisme">Socialisme</a></li> <li><a href="/wiki/Dictature_du_prol%C3%A9tariat" title="Dictature du prolétariat">Dictature du prolétariat</a></li> <li><a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_sans_classes" title="Société sans classes">Société sans classes</a></li> <li><a href="/wiki/Collectivisme_%C3%A9conomique" title="Collectivisme économique">Collectivisme économique</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89conomie_planifi%C3%A9e" title="Économie planifiée">Économie planifiée</a></li> <li><a href="/wiki/Anarchisme" title="Anarchisme">Anarchisme</a> <ul><li><a href="/wiki/Communisme_libertaire" title="Communisme libertaire">Communisme libertaire</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Luxemburgisme" title="Luxemburgisme">Luxemburgisme</a></li> <li><a href="/wiki/Conseillisme" title="Conseillisme">Communisme de conseils</a></li> <li><a href="/wiki/Titisme" title="Titisme">Titisme</a></li> <li><a href="/wiki/Juche" title="Juche">Juche</a></li> <li><a href="/wiki/Communisme_primitif" title="Communisme primitif">Communisme primitif</a></li> <li><a href="/wiki/Communisme_chr%C3%A9tien" title="Communisme chrétien">Communisme chrétien</a></li> <li><a href="/wiki/Extr%C3%AAme_gauche" title="Extrême gauche">Extrême gauche</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9mocratie_populaire" title="Démocratie populaire">Démocratie populaire</a></li> <li><a href="/wiki/Soviet" title="Soviet">Soviet</a></li> <li><a href="/wiki/Conseil_ouvrier" title="Conseil ouvrier">Conseil ouvrier</a></li> <li><a href="/wiki/Centralisme_d%C3%A9mocratique" title="Centralisme démocratique">Centralisme démocratique</a></li></ul> </div></td> <td class="navbox-image" rowspan="7" style="vertical-align:middle;padding-left:7px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Falce_e_martello.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Falce_e_martello.svg/90px-Falce_e_martello.svg.png" decoding="async" width="90" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Falce_e_martello.svg/135px-Falce_e_martello.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Falce_e_martello.svg/180px-Falce_e_martello.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="500" /></a></span></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Texte_du_communisme" title="Catégorie:Texte du communisme">Écrits</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Manifeste_du_parti_communiste" title="Manifeste du parti communiste">Manifeste du parti communiste</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Capital" title="Le Capital">Le Capital</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/R%C3%A9forme_sociale_ou_R%C3%A9volution_%3F" title="Réforme sociale ou Révolution ?">Réforme sociale ou Révolution ?</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Que_faire_%3F_(L%C3%A9nine)" title="Que faire ? (Lénine)">Que faire ?</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/L%27%C3%89tat_et_la_R%C3%A9volution" title="L'État et la Révolution">L'État et la Révolution</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Petit_Livre_rouge" title="Petit Livre rouge">Petit Livre rouge</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Communiste" title="Catégorie:Communiste">Personnalités</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Gracchus_Babeuf" title="Gracchus Babeuf">Gracchus Babeuf</a></li> <li><a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a></li> <li><a href="/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels">Friedrich Engels</a></li> <li><a href="/wiki/Rosa_Luxemburg" title="Rosa Luxemburg">Rosa Luxemburg</a></li> <li><a href="/wiki/Vladimir_Ilitch_L%C3%A9nine" title="Vladimir Ilitch Lénine">Vladimir Ilitch Lénine</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9on_Trotski" title="Léon Trotski">Léon Trotski</a></li> <li><a href="/wiki/Antonio_Gramsci" title="Antonio Gramsci">Antonio Gramsci</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a></li> <li><a href="/wiki/Mao_Zedong" title="Mao Zedong">Mao Zedong</a></li> <li><a href="/wiki/Josip_Broz_Tito" title="Josip Broz Tito">Josip Broz Tito</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B4_Chi_Minh" title="Hô Chi Minh">Hô Chi Minh</a></li> <li><a href="/wiki/Kim_Il-sung" title="Kim Il-sung">Kim Il-sung</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a class="mw-selflink selflink">Nikita Khrouchtchev</a></li> <li><a href="/wiki/Fidel_Castro" title="Fidel Castro">Fidel Castro</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/20px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/21px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/28px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Che_Guevara" title="Che Guevara">Che Guevara</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Léonid Brejnev</a></li> <li><a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Histoire_du_communisme" title="Histoire du communisme">Histoire</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/R%C3%A9volution_russe" title="Révolution russe">Révolution russe</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_d%27Octobre" title="Révolution d'Octobre">Révolution d'Octobre</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_russe" title="Guerre civile russe">Guerre civile russe</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_allemande_de_1918-1919" title="Révolution allemande de 1918-1919">Révolution allemande de 1918-1919</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volte_spartakiste_de_Berlin" title="Révolte spartakiste de Berlin">Révolte spartakiste</a></li> <li><a href="/wiki/Nouvelle_politique_%C3%A9conomique" title="Nouvelle politique économique">Nouvelle politique économique</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Histoire_de_l%27URSS_sous_Staline" title="Histoire de l'URSS sous Staline">Histoire de l'URSS sous Staline</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_chinoise" title="Guerre civile chinoise">Guerre civile chinoise</a></li> <li><a href="/wiki/Longue_Marche" title="Longue Marche">Longue Marche</a></li> <li><a href="/wiki/Grandes_Purges" title="Grandes Purges">Grandes Purges</a></li> <li><a href="/wiki/Goulag" title="Goulag">Goulags</a></li> <li><a href="/wiki/Gosplan" title="Gosplan">Gosplan</a></li> <li><a href="/wiki/Front_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l'Est (Seconde Guerre mondiale)">Front de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_cubaine" title="Révolution cubaine">Révolution cubaine</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Guerre_froide" title="Guerre froide">Guerre froide</a></li> <li><a href="/wiki/Bloc_de_l%27Est" title="Bloc de l'Est">Bloc de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/Laogai" title="Laogai">Laogai</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9stalinisation" title="Déstalinisation">Déstalinisation</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_hongroise_de_1956" title="Révolution hongroise de 1956">Révolution hongroise de 1956</a></li> <li><a href="/wiki/Grand_Bond_en_avant" title="Grand Bond en avant">Grand Bond en avant</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/20px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/21px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/28px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Mur_de_Berlin" title="Mur de Berlin">Mur de Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_culturelle" title="Révolution culturelle">Révolution culturelle</a></li> <li><a href="/wiki/Printemps_de_Prague" title="Printemps de Prague">Printemps de Prague</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A9nocide_cambodgien" title="Génocide cambodgien">Génocide cambodgien</a></li> <li><a href="/wiki/Eurocommunisme" title="Eurocommunisme">Eurocommunisme</a></li> <li><a href="/wiki/Perestro%C3%AFka" title="Perestroïka">Perestroïka</a></li> <li><a href="/wiki/Chute_des_r%C3%A9gimes_communistes_en_Europe" title="Chute des régimes communistes en Europe">Chute des régimes communistes en Europe</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Critiques_du_communisme" title="Critiques du communisme">Critiques</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Anticommunisme" title="Anticommunisme">Anticommunisme</a></li> <li><a href="/wiki/Comparaison_entre_le_nazisme_et_le_communisme" title="Comparaison entre le nazisme et le communisme">Comparaison avec le nazisme</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/%C3%89tat_communiste" title="État communiste">États</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:50px;">Afrique</th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_d%27Angola" title="République populaire d'Angola">Angola</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_du_B%C3%A9nin" title="République populaire du Bénin">Bénin</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tat_comorien" title="État comorien">Comores</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_du_Congo" title="République populaire du Congo">Congo-Brazzaville</a></li> <li>Éthiopie <ul><li><a href="/wiki/Gouvernement_militaire_provisoire_de_l%27%C3%89thiopie_socialiste" title="Gouvernement militaire provisoire de l'Éthiopie socialiste">1974 - 1987</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_populaire_d%27%C3%89thiopie" title="République démocratique populaire d'Éthiopie">1987 - 1991</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_malgache" title="République démocratique malgache">Madagascar (1975 - 1992)</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_du_Mozambique" title="République populaire du Mozambique">Mozambique</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_somalie" title="République démocratique somalie">Somalie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:50px;">Amérique</th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Gouvernement_r%C3%A9volutionnaire_populaire_de_la_Grenade" title="Gouvernement révolutionnaire populaire de la Grenade">Grenade</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:50px;">Asie</th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_d%27Afghanistan" title="République démocratique d'Afghanistan">Afghanistan</a></li> <li>Cambodge <ul><li><a href="/wiki/Kampuch%C3%A9a_d%C3%A9mocratique" title="Kampuchéa démocratique">1975 - 1979</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_du_Kampuch%C3%A9a" title="République populaire du Kampuchéa">1979 - 1989</a></li></ul></li> <li>Chine <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_sovi%C3%A9tique_chinoise" title="République soviétique chinoise">1931 - 1937</a></li> <li><a href="/wiki/Chine" title="Chine">actuellement</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Cor%C3%A9e_du_Nord" title="Corée du Nord">Corée du Nord</a></li> <li><a href="/wiki/Laos" title="Laos">Laos</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_mongole" title="République populaire mongole">Mongolie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Vi%C3%AAt_Nam" title="République démocratique du Viêt Nam">Nord-Viêt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/Tannou-Touva" title="Tannou-Touva">Tannou-Touva</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%C3%AAt_Nam" title="Viêt Nam">Viêt Nam</a></li> <li>Yémen <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_populaire_du_Y%C3%A9men" title="République démocratique populaire du Yémen">1967 - 1990</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Y%C3%A9men" title="République démocratique du Yémen">1994</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:50px;">Europe</th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_socialiste_d%27Albanie" title="République populaire socialiste d'Albanie">Albanie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_allemande" title="République démocratique allemande">Allemagne de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_des_conseils_de_Bavi%C3%A8re" title="République des conseils de Bavière">Bavière</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Bulgarie" title="République populaire de Bulgarie">Bulgarie</a></li> <li>Hongrie <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_des_conseils_de_Hongrie" title="République des conseils de Hongrie">1919</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Hongrie" title="République populaire de Hongrie">1949 - 1989</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Pologne" title="République populaire de Pologne">Pologne</a></li> <li>Roumanie <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_roumaine" title="République populaire roumaine">1947 - 1965</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_de_Roumanie" title="République socialiste de Roumanie">1965 - 1989</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_slovaque_des_conseils" title="République slovaque des conseils">Slovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_tch%C3%A9coslovaque" title="République socialiste tchécoslovaque">Tchécoslovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">URSS</a> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_f%C3%A9d%C3%A9rative_sovi%C3%A9tique_de_Russie" title="République socialiste fédérative soviétique de Russie">Russie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_sovi%C3%A9tique" title="République socialiste soviétique">Républiques soviétiques</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_f%C3%A9d%C3%A9rative_socialiste_de_Yougoslavie" title="République fédérative socialiste de Yougoslavie">Yougoslavie</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Organisation_communiste" title="Catégorie:Organisation communiste">Organisations</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Ligue_des_communistes" title="Ligue des communistes">Ligue des communistes</a></li> <li><a href="/wiki/Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Parti communiste de l'Union soviétique">Parti communiste de l'Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Parti_communiste_chinois" title="Parti communiste chinois">Parti communiste chinois</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_partis_communistes" title="Liste des partis communistes">Partis communistes dans le monde</a></li> <li><a href="/wiki/Internationale_communiste" title="Internationale communiste">Internationale communiste</a></li> <li><a href="/wiki/Quatri%C3%A8me_Internationale" title="Quatrième Internationale">Quatrième Internationale</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="3" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Guerre_froide" title="Modèle:Palette Guerre froide"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Guerre_froide&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Guerre_froide" title="Guerre froide">Guerre froide</a></div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="3"><div class="liste-horizontale">Participants : <ul><li><a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a></li> <li><a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">URSS</a></li> <li><a href="/wiki/ANZUS" title="ANZUS">ANZUS</a></li> <li><a href="/wiki/Mouvement_des_non-align%C3%A9s" title="Mouvement des non-alignés">Mouvement des non-alignés</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation_du_trait%C3%A9_de_l%27Atlantique_nord" title="Organisation du traité de l'Atlantique nord">OTAN</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation_du_trait%C3%A9_de_l%27Asie_du_Sud-Est" title="Organisation du traité de l'Asie du Sud-Est">OTASE</a></li> <li><a href="/wiki/Pacte_de_Varsovie" title="Pacte de Varsovie">Pacte de Varsovie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;"><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1940" title="Années 1940">Années 1940</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_de_Yalta" title="Conférence de Yalta">Conférence de Yalta</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Gold" title="Opération Gold">Opération <i>Gold</i></a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Unthinkable" title="Opération Unthinkable">Opération <i>Unthinkable</i></a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_de_Potsdam" title="Conférence de Potsdam">Conférence de Potsdam</a></li> <li><a href="/wiki/Conflit_cor%C3%A9en" title="Conflit coréen">Conflit coréen</a></li> <li><a href="/wiki/Igor_Gouzenko" title="Igor Gouzenko">Affaire Gouzenko</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_irano-sovi%C3%A9tique" title="Crise irano-soviétique">Crise irano-soviétique de 1946</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_chinoise" title="Guerre civile chinoise">Guerre civile chinoise</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_grecque" title="Guerre civile grecque">Guerre civile grecque</a></li> <li><a href="/wiki/Incident_du_d%C3%A9troit_de_Corfou" title="Incident du détroit de Corfou">Incident du détroit de Corfou</a></li> <li><a href="/wiki/Discours_de_Stuttgart" title="Discours de Stuttgart">Discours de Stuttgart</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27Indochine" title="Guerre d'Indochine">Guerre d'Indochine</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Jdanov" title="Doctrine Jdanov">Doctrine Jdanov</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Truman" title="Doctrine Truman">Doctrine Truman</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_des_relations_asiatiques" title="Conférence des relations asiatiques">Conférence des relations asiatiques</a></li> <li><a href="/wiki/Plan_Marshall" title="Plan Marshall">Plan Marshall</a></li> <li><a href="/wiki/Gr%C3%A8ves_de_1947_en_France" title="Grèves de 1947 en France">Grèves de 1947 en France</a></li> <li><a href="/wiki/Tactique_du_salami" title="Tactique du salami">Tactique du salami</a></li> <li><a href="/wiki/Coup_de_Prague" title="Coup de Prague">Coup de Prague</a></li> <li><a href="/wiki/Rupture_Tito-Staline" title="Rupture Tito-Staline">Rupture Tito-Staline</a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection_communiste_malaise" title="Insurrection communiste malaise">Insurrection communiste en Malaisie</a></li> <li><a href="/wiki/Blocus_de_Berlin" title="Blocus de Berlin">Blocus de Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Affaire_de_Madiun" title="Affaire de Madiun">Affaire de Madiun</a></li> <li><a href="/wiki/Trahison_de_l%27Ouest" title="Trahison de l'Ouest">Trahison de l'Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/Rideau_de_fer" title="Rideau de fer">Rideau de fer</a></li> <li><a href="/wiki/Checkpoint_Charlie" title="Checkpoint Charlie">Checkpoint Charlie</a></li> <li><a href="/wiki/Soldats_maudits" title="Soldats maudits">Soldats maudits</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sistance_anticommuniste_roumaine" title="Résistance anticommuniste roumaine">Résistance anticommuniste roumaine</a></li> <li><a href="/wiki/Fr%C3%A8res_de_la_for%C3%AAt" title="Frères de la forêt">Frères de la forêt</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_des_d%C3%A9troits_turcs" title="Crise des détroits turcs">Crise des détroits turcs</a></li> <li><a href="/wiki/Partisans_lituaniens" title="Partisans lituaniens">Partisans lituaniens</a></li></ul> </div></td> <td class="navbox-image" rowspan="14" style="vertical-align:middle;padding-left:7px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:NATO_vs._Warsaw_Pact_(1949-1990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/NATO_vs._Warsaw_Pact_%281949-1990%29.svg/250px-NATO_vs._Warsaw_Pact_%281949-1990%29.svg.png" decoding="async" width="150" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/NATO_vs._Warsaw_Pact_%281949-1990%29.svg/330px-NATO_vs._Warsaw_Pact_%281949-1990%29.svg.png 2x" data-file-width="553" data-file-height="553" /></a></span></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;"><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1950" title="Années 1950">Années 1950</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Pacte_sino-sovi%C3%A9tique" title="Pacte sino-soviétique">Pacte sino-soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Intervention_militaire_chinoise_au_Tibet" title="Intervention militaire chinoise au Tibet">Intervention militaire chinoise au Tibet</a></li> <li><a href="/wiki/Accord_en_17_points_sur_la_lib%C3%A9ration_pacifique_du_Tibet" title="Accord en 17 points sur la libération pacifique du Tibet">Accord en 17 points sur la libération pacifique du Tibet</a></li> <li><a href="/wiki/Proc%C3%A8s_de_Prague" title="Procès de Prague">Procès de Prague</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_Cor%C3%A9e" title="Guerre de Corée">Guerre de Corée</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Ajax" title="Opération Ajax">Opération Ajax</a></li> <li><a href="/wiki/Complot_des_blouses_blanches" title="Complot des blouses blanches">Complot des blouses blanches</a></li> <li><a href="/wiki/Armistice_de_Panmunjeom" title="Armistice de Panmunjeom">Armistice de Panmunjeom</a></li> <li><a href="/wiki/Zone_cor%C3%A9enne_d%C3%A9militaris%C3%A9e" title="Zone coréenne démilitarisée">Zone coréenne démilitarisée</a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection_de_juin_1953_en_Allemagne_de_l%27Est" title="Insurrection de juin 1953 en Allemagne de l'Est">Insurrection de juin 1953 en Allemagne de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/Coup_d%27%C3%89tat_de_1954_au_Guatemala" title="Coup d'État de 1954 au Guatemala">Coup d'État de 1954 au Guatemala</a></li> <li><a href="/wiki/Accords_de_Gen%C3%A8ve" title="Accords de Genève">Accords de Genève</a></li> <li><a href="/wiki/Partition_du_Vi%C3%AAt_Nam" title="Partition du Viêt Nam">Partition du Viêt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/Rideau_de_bambou" title="Rideau de bambou">Rideau de bambou</a></li> <li><a href="/wiki/Premi%C3%A8re_crise_du_d%C3%A9troit_de_Ta%C3%AFwan" title="Première crise du détroit de Taïwan">Première crise du détroit de Taïwan</a></li> <li><a href="/wiki/Accords_de_Paris_(1954)" title="Accords de Paris (1954)">Accords de Paris (1954)</a></li> <li><a href="/wiki/Sommet_de_Gen%C3%A8ve_(1955)" title="Sommet de Genève (1955)">Sommet de Genève (1955)</a></li> <li><a href="/wiki/XXe_congr%C3%A8s_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="XXe congrès du Parti communiste de l'Union soviétique"><abbr class="abbr" title="Vingtième">XX<sup>e</sup></abbr> congrès du Parti communiste de l'Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9stalinisation" title="Déstalinisation">Déstalinisation</a></li> <li><a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_de_Pozna%C5%84_en_1956" title="Soulèvement de Poznań en 1956">Soulèvement de Poznań en 1956</a></li> <li><a href="/wiki/Octobre_polonais_de_1956" title="Octobre polonais de 1956">Octobre polonais de 1956</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_hongroise_de_1956" title="Révolution hongroise de 1956">Révolution hongroise de 1956</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_du_canal_de_Suez" title="Crise du canal de Suez">Crise du canal de Suez</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_du_Spoutnik" title="Crise du Spoutnik">Crise du Spoutnik</a></li> <li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_crise_du_d%C3%A9troit_de_Ta%C3%AFwan" title="Deuxième crise du détroit de Taïwan">Deuxième crise du détroit de Taïwan</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_cubaine" title="Révolution cubaine">Révolution cubaine</a></li> <li><a href="/wiki/Kitchen_Debate" title="Kitchen Debate">Kitchen Debate</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_de_Bandung" title="Conférence de Bandung">Conférence de Bandung</a></li> <li><a href="/wiki/Amendement_Bricker" title="Amendement Bricker">Amendement Bricker</a></li> <li><a href="/wiki/Maccarthysme" title="Maccarthysme">Maccarthysme</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Strikeback" title="Opération Strikeback">Opération Strikeback</a></li> <li><a href="/wiki/Stay-behind" title="Stay-behind">Stay-behind</a></li> <li><a href="/wiki/Grand_Bond_en_avant" title="Grand Bond en avant">Grand Bond en avant</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_de_Berlin_(1958-1963)" title="Crise de Berlin (1958-1963)">Crise de Berlin (1958-1963)</a></li> <li><a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_tib%C3%A9tain_de_1959" title="Soulèvement tibétain de 1959">Soulèvement tibétain de 1959</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_famine_chinoise" title="Grande famine chinoise">Grande famine en Chine</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Hallstein" title="Doctrine Hallstein">Doctrine Hallstein</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_du_Vi%C3%AAt_Nam" title="Guerre du Viêt Nam">Guerre du Viêt Nam</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;"><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1960" title="Années 1960">Années 1960</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Crise_congolaise" title="Crise congolaise">Crise congolaise</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_guat%C3%A9malt%C3%A8que" title="Guerre civile guatémaltèque">Conflit armé guatémaltèque</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_sandiniste" title="Révolution sandiniste">Révolution sandiniste</a></li> <li><a href="/wiki/Rupture_sino-sovi%C3%A9tique" title="Rupture sino-soviétique">Rupture sino-soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Incident_de_l%27U-2" title="Incident de l'U-2">Incident de l'U-2</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9barquement_de_la_baie_des_Cochons" title="Débarquement de la baie des Cochons">Débarquement de la baie des Cochons</a></li> <li><a href="/wiki/Embargo_des_%C3%89tats-Unis_contre_Cuba" title="Embargo des États-Unis contre Cuba">Embargo des États-Unis contre Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_des_missiles_de_Cuba" title="Crise des missiles de Cuba">Crise des missiles de Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Mur_de_Berlin" title="Mur de Berlin">Mur de Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_sino-indienne" title="Guerre sino-indienne">Guerre sino-indienne</a></li> <li><a href="/wiki/Incidents_du_golfe_du_Tonkin" title="Incidents du golfe du Tonkin">Incidents du golfe du Tonkin</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9solution_du_golfe_du_Tonkin" title="Résolution du golfe du Tonkin">Résolution du golfe du Tonkin</a></li> <li><a href="/wiki/Coup_d%27%C3%89tat_de_1964_au_Br%C3%A9sil" title="Coup d'État de 1964 au Brésil">Coup d'État de 1964 au Brésil</a></li> <li><a href="/wiki/Seconde_occupation_de_la_R%C3%A9publique_dominicaine_par_les_%C3%89tats-Unis" title="Seconde occupation de la République dominicaine par les États-Unis">Occupation de la République dominicaine par les États-Unis</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_la_fronti%C3%A8re_sud-africaine" title="Guerre de la frontière sud-africaine">Guerre de la frontière sud-africaine</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_dominos" title="Théorie des dominos">Théorie des dominos</a></li> <li><a href="/wiki/Mouvement_du_30_septembre_1965_en_Indon%C3%A9sie" title="Mouvement du 30 septembre 1965 en Indonésie">Mouvement du 30 septembre 1965 en Indonésie</a></li> <li><a href="/wiki/Massacres_de_1965-1966_en_Indon%C3%A9sie" title="Massacres de 1965-1966 en Indonésie">Massacres de 1965-1966 en Indonésie</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9claration_de_l%27ASEAN" title="Déclaration de l'ASEAN">Déclaration de l'ASEAN</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_laotienne" title="Guerre civile laotienne">Guerre civile laotienne</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_cambodgienne_(1967-1975)" title="Guerre civile cambodgienne (1967-1975)">Guerre civile cambodgienne</a></li> <li><a href="/wiki/Dictature_des_colonels" title="Dictature des colonels">Dictature des colonels</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_culturelle" title="Révolution culturelle">Révolution culturelle</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_des_Six_Jours" title="Guerre des Six Jours">Guerre des Six Jours</a></li> <li><a href="/wiki/Printemps_de_Prague" title="Printemps de Prague">Printemps de Prague</a> <ul><li><a href="/wiki/Invasion_de_la_Tch%C3%A9coslovaquie_par_le_pacte_de_Varsovie" title="Invasion de la Tchécoslovaquie par le pacte de Varsovie">Invasion de la Tchécoslovaquie par le pacte de Varsovie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Socialisme_du_goulash" title="Socialisme du goulash">Socialisme du goulash</a></li> <li><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_de_plomb" title="Années de plomb">Années de plomb</a> <ul><li><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_de_plomb_(Europe)" title="Années de plomb (Europe)">en Europe</a></li> <li><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_de_plomb_(Italie)" title="Années de plomb (Italie)">en Italie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Conflit_frontalier_sino-sovi%C3%A9tique_de_1969" title="Conflit frontalier sino-soviétique de 1969">Conflit frontalier sino-soviétique de 1969</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;"><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1970" title="Années 1970">Années 1970</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Normalisation_en_Tch%C3%A9coslovaquie" title="Normalisation en Tchécoslovaquie">Normalisation en Tchécoslovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9tente_(guerre_froide)" title="Détente (guerre froide)">Détente</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89meutes_de_la_Baltique_de_1970" title="Émeutes de la Baltique de 1970">Émeutes de la Baltique de 1970</a></li> <li><a href="/wiki/Trait%C3%A9_sur_la_non-prolif%C3%A9ration_des_armes_nucl%C3%A9aires" title="Traité sur la non-prolifération des armes nucléaires">Traité sur la non-prolifération des armes nucléaires</a></li> <li><a href="/wiki/Septembre_noir_(1970-1971)" title="Septembre noir (1970-1971)">Septembre noir</a></li> <li><a href="/wiki/Diplomatie_du_ping-pong" title="Diplomatie du ping-pong">Diplomatie du ping-pong</a></li> <li><a href="/wiki/Accord_quadripartite_sur_Berlin" title="Accord quadripartite sur Berlin">Accord quadripartite sur Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Visite_de_Richard_Nixon_en_Chine_en_1972" title="Visite de Richard Nixon en Chine en 1972">Visite de Richard Nixon en Chine en 1972</a></li> <li><a href="/wiki/Accords_de_paix_de_Paris" title="Accords de paix de Paris">Accords de paix de Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Dictature_militaire_de_l%27Uruguay" title="Dictature militaire de l'Uruguay">Coup d'État du 27 juin 1973 en Uruguay</a></li> <li><a href="/wiki/Enl%C3%A8vement_de_Kim_Dae-jung" title="Enlèvement de Kim Dae-jung">Enlèvement de Kim Dae-jung</a></li> <li><a href="/wiki/Coup_d%27%C3%89tat_de_1973_au_Chili" title="Coup d'État de 1973 au Chili">Coup d'État du 11 septembre 1973 au Chili</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_du_Kippour" title="Guerre du Kippour">Guerre du Kippour</a></li> <li><a href="/wiki/Trait%C3%A9s_SALT" title="Traités SALT">Traités SALT</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_des_%C3%AEles_Paracels" title="Bataille des îles Paracels">Bataille des îles Paracels</a></li> <li><a href="/wiki/Guerres_civiles_en_%C3%89thiopie" title="Guerres civiles en Éthiopie">Guerres civiles en Éthiopie</a></li> <li><a href="/wiki/Chute_de_Sa%C3%AFgon" title="Chute de Saïgon">Chute de Saïgon</a></li> <li><a href="/wiki/Sommet_de_Vladivostok_sur_le_contr%C3%B4le_des_armements" title="Sommet de Vladivostok sur le contrôle des armements">Sommet de Vladivostok</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_angolaise" title="Guerre civile angolaise">Guerre civile angolaise</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_sur_la_s%C3%A9curit%C3%A9_et_la_coop%C3%A9ration_en_Europe#La_CSCE_d'Helsinki_(1973-1975)" title="Conférence sur la sécurité et la coopération en Europe">Accords d'Helsinki</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_du_Mozambique" title="Guerre civile du Mozambique">Guerre civile du Mozambique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_l%27Ogaden" title="Guerre de l'Ogaden">Guerre de l'Ogaden</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A9nocide_cambodgien" title="Génocide cambodgien">Génocide cambodgien</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_entre_le_Cambodge_et_le_Vi%C3%AAt_Nam" title="Guerre entre le Cambodge et le Viêt Nam">Guerre entre le Cambodge et le Viêt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_sino-vietnamienne" title="Guerre sino-vietnamienne">Guerre sino-vietnamienne</a></li> <li><a href="/wiki/Conflit_cambodgien_(1978-1999)" title="Conflit cambodgien (1978-1999)">Conflit cambodgien (1978-1999)</a></li> <li><a href="/wiki/Conflit_hmong" title="Conflit hmong">Conflit hmong</a></li> <li><a href="/wiki/Seconde_guerre_froide" title="Seconde guerre froide">Guerre fraîche</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Condor" title="Opération Condor">Opération Condor</a></li> <li><a href="/wiki/Dictature_militaire_en_Argentine_(1976-1983)" title="Dictature militaire en Argentine (1976-1983)">Coup d'État du 24 mars 1976 en Argentine</a></li> <li><a href="/wiki/Incident_du_peuplier" title="Incident du peuplier">Incident du peuplier dans la Joint Security Area</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_de_Saur" title="Révolution de Saur">Révolution de Saur</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_iranienne" title="Révolution iranienne">Révolution iranienne</a></li> <li><a href="/wiki/Vol_Korean_Air_Lines_902" title="Vol Korean Air Lines 902">Vol Korean Air Lines 902</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile_du_Salvador" title="Guerre civile du Salvador">Guerre civile du Salvador</a></li> <li><a href="/wiki/Rupture_sino-albanaise" title="Rupture sino-albanaise">Rupture sino-albanaise</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9bellion_du_Front_d%C3%A9mocratique_national_y%C3%A9m%C3%A9nite" title="Rébellion du Front démocratique national yéménite">Rébellion du Front démocratique national yéménite</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27Afghanistan_(1979-1989)" title="Guerre d'Afghanistan (1979-1989)">Guerre d'Afghanistan (1979-1989)</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;"><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1980" title="Années 1980">Années 1980</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Boycotts,_scandales_et_controverses_olympiques" title="Boycotts, scandales et controverses olympiques">Boycotts olympiques</a></li> <li><a href="/wiki/Solidarno%C5%9B%C4%87" title="Solidarność">Solidarność</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tat_de_si%C3%A8ge_en_Pologne_de_1981_%C3%A0_1983" title="État de siège en Pologne de 1981 à 1983">État de siège en Pologne de 1981 à 1983</a></li> <li><a href="/wiki/Coup_d%27%C3%89tat_de_1980_en_Turquie" title="Coup d'État de 1980 en Turquie">Coup d'État du 12 septembre 1980 en Turquie</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_en_Am%C3%A9rique_centrale" title="Crise en Amérique centrale">Crise en Amérique centrale</a></li> <li><a href="/wiki/RYAN" title="RYAN">RYAN</a></li> <li><a href="/wiki/Vol_Korean_Air_Lines_007" title="Vol Korean Air Lines 007">Vol Korean Air Lines 007</a></li> <li><a href="/wiki/Exercice_Able_Archer_83" title="Exercice Able Archer 83">Exercice Able Archer 83</a></li> <li><a href="/wiki/Initiative_de_d%C3%A9fense_strat%C3%A9gique" title="Initiative de défense stratégique">Initiative de défense stratégique</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_de_la_Grenade" title="Invasion de la Grenade">Invasion de la Grenade</a></li> <li><a href="/wiki/Crise_des_euromissiles" title="Crise des euromissiles">Crise des euromissiles</a></li> <li><a href="/wiki/Perestro%C3%AFka" title="Perestroïka">Perestroïka</a></li> <li><a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">Glasnost</a></li> <li><a href="/wiki/Nouvelle_D%C3%A9tente" title="Nouvelle Détente">Nouvelle Détente</a></li> <li><a href="/wiki/Sommet_de_Gen%C3%A8ve_(1985)" title="Sommet de Genève (1985)">Sommet de Genève (1985)</a></li> <li><a href="/wiki/Trait%C3%A9_sur_les_forces_nucl%C3%A9aires_%C3%A0_port%C3%A9e_interm%C3%A9diaire" title="Traité sur les forces nucléaires à portée intermédiaire">Traité INF sur les forces nucléaires à portée intermédiaire</a></li> <li><a href="/wiki/Affaire_Iran-Contra" title="Affaire Iran-Contra">Affaire Iran-Contra</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Golden_Pheasant" title="Opération Golden Pheasant">Opération Golden Pheasant</a></li> <li><a href="/wiki/Manifestations_de_la_place_Tian%27anmen" title="Manifestations de la place Tian'anmen">Manifestations de la place Tian'anmen</a></li> <li><a href="/wiki/Voie_balte" title="Voie balte">Voie balte</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_du_Panama_par_les_%C3%89tats-Unis" title="Invasion du Panama par les États-Unis">Invasion du Panama par les États-Unis</a></li> <li><a href="/wiki/Accident_a%C3%A9rien_de_Courtrai" title="Accident aérien de Courtrai">Accident aérien de Courtrai</a></li> <li><a href="/wiki/Mur_de_Berlin#La_chute_du_Mur" title="Mur de Berlin">Chute du Mur de Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Chute_des_r%C3%A9gimes_communistes_en_Europe" title="Chute des régimes communistes en Europe">Chute des régimes communistes en Europe</a></li> <li><a href="/wiki/Die_Wende" title="Die Wende">Die Wende</a></li> <li><a href="/wiki/Manifestations_du_lundi" title="Manifestations du lundi">Manifestations du lundi</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_de_Velours" title="Révolution de Velours">Révolution de Velours</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_roumaine_de_1989" title="Révolution roumaine de 1989">Révolution roumaine de 1989</a></li> <li><a href="/wiki/Sommet_de_Malte" title="Sommet de Malte">Sommet de Malte</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;"><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1990" title="Années 1990">Années 1990</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Dislocation_de_la_Yougoslavie" title="Dislocation de la Yougoslavie">Dislocation de la Yougoslavie</a></li> <li><a href="/wiki/Dissolution_de_la_Tch%C3%A9coslovaquie" title="Dissolution de la Tchécoslovaquie">Dislocation de la Tchécoslovaquie</a></li> <li><a href="/wiki/Unification_du_Y%C3%A9men" title="Unification du Yémen">Unification du Yémen</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9unification_allemande" title="Réunification allemande">Réunification allemande</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_d%C3%A9mocratique_de_1990_en_Mongolie" title="Révolution démocratique de 1990 en Mongolie">Révolution démocratique de 1990 en Mongolie</a></li> <li><a href="/wiki/Accords_de_Paris_sur_le_Cambodge_de_1991" title="Accords de Paris sur le Cambodge de 1991">Accords de Paris sur le Cambodge de 1991</a></li> <li><a href="/wiki/Putsch_de_Moscou" title="Putsch de Moscou">Putsch de Moscou</a></li> <li><a href="/wiki/Dislocation_de_l%27URSS" title="Dislocation de l'URSS">Dislocation de l'URSS</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Géopolitique</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Superpuissance" title="Superpuissance">Superpuissance</a></li> <li><a href="/wiki/Bloc_de_l%27Est" title="Bloc de l'Est">Bloc de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/Bloc_de_l%27Ouest" title="Bloc de l'Ouest">Bloc de l'Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tat_communiste" title="État communiste">États communistes</a></li> <li><a href="/wiki/Monde_libre" title="Monde libre">Monde libre</a></li> <li><a href="/wiki/Mouvement_des_non-align%C3%A9s" title="Mouvement des non-alignés">Mouvement des non-alignés</a></li> <li><a href="/wiki/Chine" title="Chine">Chine communiste</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_tricontinentale" title="Conférence tricontinentale">Conférence tricontinentale</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A9opolitique_du_p%C3%A9trole" title="Géopolitique du pétrole">Géopolitique du pétrole</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Politique étrangère<br />et diplomatie</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/%C3%89migration_depuis_le_bloc_de_l%27Est" title="Émigration depuis le bloc de l'Est">Émigration depuis le bloc de l'Est</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Truman" title="Doctrine Truman">Doctrine Truman</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Jdanov" title="Doctrine Jdanov">Doctrine Jdanov</a></li> <li><a href="/wiki/Plan_Marshall" title="Plan Marshall">Plan Marshall</a></li> <li><a href="/wiki/Endiguement" title="Endiguement">Endiguement</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Eisenhower" title="Doctrine Eisenhower">Doctrine Eisenhower</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_dominos" title="Théorie des dominos">Théorie des dominos</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Ulbricht" title="Doctrine Ulbricht">Doctrine Ulbricht</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Kennedy" title="Doctrine Kennedy">Doctrine Kennedy</a></li> <li><a href="/wiki/Coexistence_pacifique" title="Coexistence pacifique">Coexistence pacifique</a></li> <li><a href="/wiki/Ostpolitik" title="Ostpolitik">Ostpolitik</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Johnson" title="Doctrine Johnson">Doctrine Johnson</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Brejnev" title="Doctrine Brejnev">Doctrine Brejnev</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Nixon" title="Doctrine Nixon">Doctrine Nixon</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Carter" title="Doctrine Carter">Doctrine Carter</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Reagan" title="Doctrine Reagan">Doctrine Reagan</a></li> <li><a href="/wiki/Refoulement_(politique)" title="Refoulement (politique)">Rollback</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Kirkpatrick" title="Doctrine Kirkpatrick">Doctrine Kirkpatrick</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_Sinatra" title="Doctrine Sinatra">Doctrine Sinatra</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rences_de_la_guerre_froide_en_Europe" title="Conférences de la guerre froide en Europe">Conférences de la guerre froide en Europe</a></li> <li><a href="/wiki/Mutual_Defense_Assistance_Act" title="Mutual Defense Assistance Act">Mutual Defense Assistance Act</a></li> <li><a href="/wiki/Relations_entre_Cuba_et_la_Russie" title="Relations entre Cuba et la Russie">Relations entre Cuba et l'URSS</a></li> <li><a href="/wiki/Relations_entre_les_%C3%89tats-Unis_et_l%27URSS" title="Relations entre les États-Unis et l'URSS">Relations entre les États-Unis et l'URSS</a></li> <li><a href="/wiki/Sommets_entre_les_%C3%89tats-Unis_et_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Sommets entre les États-Unis et l'Union soviétique">Sommets États-Unis - Union soviétique</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9rences_internationales_durant_la_guerre_froide" title="Conférences internationales durant la guerre froide">Conférences internationales</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Organisations</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Organisation_des_Nations_unies" title="Organisation des Nations unies">Organisation des Nations unies</a></li> <li><a href="/wiki/Conseil_de_s%C3%A9curit%C3%A9_des_Nations_unies" title="Conseil de sécurité des Nations unies">Conseil de sécurité des Nations unies</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_r%C3%A9solutions_du_Conseil_de_s%C3%A9curit%C3%A9_des_Nations_unies" title="Liste des résolutions du Conseil de sécurité des Nations unies">Liste des résolutions du Conseil de sécurité des Nations unies</a></li> <li><a href="/wiki/Trait%C3%A9s_internationaux_de_la_guerre_froide" title="Traités internationaux de la guerre froide">Traités internationaux de la guerre froide</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation_du_trait%C3%A9_de_l%27Atlantique_nord" title="Organisation du traité de l'Atlantique nord">Organisation du traité de l'Atlantique nord</a></li> <li><a href="/wiki/Pacte_de_Varsovie" title="Pacte de Varsovie">Pacte de Varsovie</a></li> <li><a href="/wiki/ANZUS" title="ANZUS">ANZUS</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation_du_trait%C3%A9_de_l%27Asie_du_Sud-Est" title="Organisation du traité de l'Asie du Sud-Est">OTASE</a></li> <li><a href="/wiki/Association_des_nations_de_l%27Asie_du_Sud-Est" title="Association des nations de l'Asie du Sud-Est">ASEAN</a></li> <li><a href="/wiki/Conseil_d%27assistance_%C3%A9conomique_mutuelle" title="Conseil d'assistance économique mutuelle">CAEM</a></li> <li><a href="/wiki/Kominform" title="Kominform">Kominform</a></li> <li><a href="/wiki/Communaut%C3%A9_europ%C3%A9enne" title="Communauté européenne">Communauté européenne</a></li> <li><a href="/wiki/Conseil_de_l%27Europe" title="Conseil de l'Europe">Conseil de l'Europe</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation_europ%C3%A9enne_de_coop%C3%A9ration_%C3%A9conomique" title="Organisation européenne de coopération économique">OECE</a></li> <li><a href="/wiki/Union_de_l%27Europe_occidentale" title="Union de l'Europe occidentale">UEO</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Dissuasion<br />nucléaire</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Dissuasion_et_prolif%C3%A9ration_nucl%C3%A9aires_pendant_la_guerre_froide" title="Dissuasion et prolifération nucléaires pendant la guerre froide">Dissuasion et prolifération nucléaires pendant la guerre froide</a></li> <li><a href="/wiki/Forces_arm%C3%A9es_de_l%27OTAN_et_du_pacte_de_Varsovie" title="Forces armées de l'OTAN et du pacte de Varsovie">Forces armées de l'OTAN et du pacte de Varsovie</a></li> <li><a href="/wiki/Course_aux_armements" title="Course aux armements">Course aux armements</a></li> <li><a href="/wiki/Course_aux_armements_nucl%C3%A9aires" title="Course aux armements nucléaires">Course aux armements nucléaires</a></li> <li><a href="/wiki/Militarisation_de_l%27espace" title="Militarisation de l'espace">Militarisation de l'espace</a></li> <li><a href="/wiki/Course_%C3%A0_l%27espace" title="Course à l'espace">Course à l'espace</a></li> <li><a href="/wiki/Initiative_de_d%C3%A9fense_strat%C3%A9gique" title="Initiative de défense stratégique">Initiative de défense stratégique</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9sarmement_nucl%C3%A9aire" title="Désarmement nucléaire">Désarmement nucléaire</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_trait%C3%A9s_de_contr%C3%B4le_et_de_limitation_des_armements" title="Liste des traités de contrôle et de limitation des armements">Liste des traités de contrôle et de limitation des armements</a></li> <li><a href="/wiki/Arsenal_nucl%C3%A9aire_des_%C3%89tats-Unis" title="Arsenal nucléaire des États-Unis">Arsenal nucléaire des États-Unis</a></li> <li><a href="/wiki/Arsenal_nucl%C3%A9aire_de_la_Russie" title="Arsenal nucléaire de la Russie">Arsenal nucléaire de la Russie</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89quilibre_de_la_terreur" title="Équilibre de la terreur">Équilibre de la terreur</a></li> <li><a href="/wiki/Parapluie_nucl%C3%A9aire" title="Parapluie nucléaire">Parapluie nucléaire</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Guerre secrète</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Central_Intelligence_Agency" title="Central Intelligence Agency">CIA</a></li> <li><a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_du_renseignement_sovi%C3%A9tique_et_russe" title="Histoire du renseignement soviétique et russe">Histoire du renseignement soviétique et russe</a></li> <li><a href="/wiki/Office_of_Strategic_Services" title="Office of Strategic Services">Office of Strategic Services</a></li> <li><a href="/wiki/Ethel_et_Julius_Rosenberg" title="Ethel et Julius Rosenberg">Ethel et Julius Rosenberg</a></li> <li><a href="/wiki/Tentatives_d%27assassinat_de_Fidel_Castro_par_la_CIA" title="Tentatives d'assassinat de Fidel Castro par la CIA">Tentatives d'assassinat de Fidel Castro par la CIA</a></li> <li><a href="/wiki/Minist%C3%A8re_de_la_S%C3%A9curit%C3%A9_d%27%C3%89tat" title="Ministère de la Sécurité d'État">Stasi</a></li> <li><a href="/wiki/Securitate" title="Securitate">Securitate</a></li> <li><a href="/wiki/Service_de_documentation_ext%C3%A9rieure_et_de_contre-espionnage" title="Service de documentation extérieure et de contre-espionnage">SDECE</a></li> <li><a href="/wiki/Direction_de_la_Surveillance_du_territoire" title="Direction de la Surveillance du territoire">DST</a></li> <li><a href="/wiki/Secret_Intelligence_Service" title="Secret Intelligence Service">SIS</a></li> <li><a href="/wiki/Reinhard_Gehlen" title="Reinhard Gehlen">Reinhard Gehlen</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Tamarisk" title="Opération Tamarisk">Opération Tamarisk</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Idéologie</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Lib%C3%A9ralisme" title="Libéralisme">Libéralisme</a></li> <li><a href="/wiki/Imp%C3%A9rialisme" title="Impérialisme">Impérialisme</a></li> <li><a href="/wiki/Capitalisme" title="Capitalisme">Capitalisme</a></li> <li><a href="/wiki/Thatch%C3%A9risme" title="Thatchérisme">Thatchérisme</a></li> <li><a href="/wiki/Reaganomics" title="Reaganomics">Reaganomics</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9mocratie_lib%C3%A9rale" title="Démocratie libérale">Démocratie libérale</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9mocratie_populaire" title="Démocratie populaire">Démocratie populaire</a></li> <li><a href="/wiki/Socialisme" title="Socialisme">Socialisme</a></li> <li><a href="/wiki/Communisme" title="Communisme">Communisme</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_du_communisme" title="Histoire du communisme">Histoire du communisme</a></li> <li><a href="/wiki/Marxisme-l%C3%A9ninisme" title="Marxisme-léninisme">Marxisme-léninisme</a></li> <li><a href="/wiki/Stalinisme" title="Stalinisme">Stalinisme</a></li> <li><a href="/wiki/Trotskisme" title="Trotskisme">Trotskisme</a></li> <li><a href="/wiki/Mao%C3%AFsme" title="Maoïsme">Maoïsme</a></li> <li><a href="/wiki/Titisme" title="Titisme">Titisme</a></li> <li><a href="/wiki/Hoxha%C3%AFsme" title="Hoxhaïsme">Hoxhaïsme</a></li> <li><a href="/wiki/Juche" title="Juche">Juche</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Propagande</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Antiam%C3%A9ricanisme" title="Antiaméricanisme">Antiaméricanisme</a></li> <li><a href="/wiki/Anticommunisme" title="Anticommunisme">Anticommunisme</a></li> <li><a href="/wiki/Pravda" title="Pravda">Pravda</a></li> <li><a href="/wiki/Radio_Free_Europe/Radio_Liberty" title="Radio Free Europe/Radio Liberty">Radio Free Europe/Radio Liberty</a></li> <li><a href="/wiki/United_States_Information_Agency" title="United States Information Agency">United States Information Agency</a></li> <li><a href="/wiki/Voice_of_America" title="Voice of America">Voice of America</a></li> <li><a href="/wiki/La_Voix_de_la_Russie" title="La Voix de la Russie">La Voix de la Russie</a></li> <li><a href="/wiki/Congr%C3%A8s_pour_la_libert%C3%A9_de_la_culture" title="Congrès pour la liberté de la culture">Congrès pour la liberté de la culture</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:80px; white-space:nowrap; text-align:right;">Personnalités</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a></li> <li><a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight D. Eisenhower</a></li> <li><a href="/wiki/George_Marshall_(g%C3%A9n%C3%A9ral)" title="George Marshall (général)">George Marshall</a></li> <li><a href="/wiki/George_F._Kennan" title="George F. Kennan">George F. Kennan</a></li> <li><a href="/wiki/Mao_Zedong" title="Mao Zedong">Mao Zedong</a></li> <li><a href="/wiki/Zhou_Enlai" title="Zhou Enlai">Zhou Enlai</a></li> <li><a href="/wiki/Tchang_Ka%C3%AF-chek" title="Tchang Kaï-chek">Tchang Kaï-chek</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nikita Khrouchtchev</a></li> <li><a href="/wiki/Nikola%C3%AF_Boulganine" title="Nikolaï Boulganine">Nikolaï Boulganine</a></li> <li><a href="/wiki/Viatcheslav_Molotov" title="Viatcheslav Molotov">Viatcheslav Molotov</a></li> <li><a href="/wiki/Josip_Broz_Tito" title="Josip Broz Tito">Josip Broz Tito</a></li> <li><a href="/wiki/Enver_Hoxha" title="Enver Hoxha">Enver Hoxha</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B4_Chi_Minh" title="Hô Chi Minh">Hô Chi Minh</a></li> <li><a href="/wiki/Patrice_Lumumba" title="Patrice Lumumba">Patrice Lumumba</a></li> <li><a href="/wiki/John_Foster_Dulles" title="John Foster Dulles">John Foster Dulles</a></li> <li><a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a></li> <li><a href="/wiki/Ernest_Bevin" title="Ernest Bevin">Ernest Bevin</a></li> <li><a href="/wiki/Kim_Il-sung" title="Kim Il-sung">Kim Il-sung</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_McCarthy" title="Joseph McCarthy">Joseph McCarthy</a></li> <li><a href="/wiki/Norodom_Sihanouk" title="Norodom Sihanouk">Norodom Sihanouk</a></li> <li><a href="/wiki/Andre%C3%AF_Gromyko" title="Andreï Gromyko">Andreï Gromyko</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a></li> <li><a href="/wiki/Georges_Bidault" title="Georges Bidault">Georges Bidault</a></li> <li><a href="/wiki/Jean_Monnet" title="Jean Monnet">Jean Monnet</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Schuman" title="Robert Schuman">Robert Schuman</a></li> <li><a href="/wiki/Konrad_Adenauer" title="Konrad Adenauer">Konrad Adenauer</a></li> <li><a href="/wiki/Walter_Ulbricht" title="Walter Ulbricht">Walter Ulbricht</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Gomu%C5%82ka" title="Władysław Gomułka">Władysław Gomułka</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%A1nos_K%C3%A1d%C3%A1r" title="János Kádár">János Kádár</a></li> <li><a href="/wiki/John_Fitzgerald_Kennedy" title="John Fitzgerald Kennedy">John Fitzgerald Kennedy</a></li> <li><a href="/wiki/Che_Guevara" title="Che Guevara">Che Guevara</a></li> <li><a href="/wiki/Mehdi_Ben_Barka" title="Mehdi Ben Barka">Mehdi Ben Barka</a></li> <li><a href="/wiki/Fidel_Castro" title="Fidel Castro">Fidel Castro</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9onid_Brejnev" title="Léonid Brejnev">Léonid Brejnev</a></li> <li><a href="/wiki/Alexis_Kossyguine" title="Alexis Kossyguine">Alexis Kossyguine</a></li> <li><a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon B. Johnson</a></li> <li><a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a></li> <li><a href="/wiki/Nicolae_Ceau%C8%99escu" title="Nicolae Ceaușescu">Nicolae Ceaușescu</a></li> <li><a href="/wiki/Willy_Brandt" title="Willy Brandt">Willy Brandt</a></li> <li><a href="/wiki/Henry_Kissinger" title="Henry Kissinger">Henry Kissinger</a></li> <li><a href="/wiki/Erich_Honecker" title="Erich Honecker">Erich Honecker</a></li> <li><a href="/wiki/Jimmy_Carter" title="Jimmy Carter">Jimmy Carter</a></li> <li><a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a></li> <li><a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a></li> <li><a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a></li> <li><a href="/wiki/George_H._W._Bush" title="George H. W. Bush">George H. W. Bush</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="3"><a href="/wiki/Chronologie_de_la_guerre_froide" title="Chronologie de la guerre froide">Chronologie</a></td></tr></tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="3" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Histoire_de_la_Russie" title="Modèle:Palette Histoire de la Russie"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Histoire_de_la_Russie&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Histoire_de_la_Russie" title="Histoire de la Russie">Histoire de la Russie</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Haut Moyen Âge</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Khanat_bulgare_de_la_Volga" title="Khanat bulgare de la Volga">Khanat bulgare de la Volga</a> (<a href="/wiki/VIIe_si%C3%A8cle" title="VIIe siècle"><abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>-<a href="/wiki/XIIIe_si%C3%A8cle" title="XIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>)</li> <li><a href="/wiki/Khazars" title="Khazars">Khazars</a> (<a href="/wiki/VIIe_si%C3%A8cle" title="VIIe siècle"><abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>-<a href="/wiki/Xe_si%C3%A8cle" title="Xe siècle"><abbr class="abbr" title="10ᵉ siècle"><span class="romain">X</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>)</li> <li><a href="/wiki/Khaganat_de_la_Rus%27" title="Khaganat de la Rus'">Khaganat de la Rus'</a> (<a href="/wiki/VIIIe_si%C3%A8cle" title="VIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>-<a href="/wiki/IXe_si%C3%A8cle" title="IXe siècle"><abbr class="abbr" title="9ᵉ siècle"><span class="romain">IX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>)</li></ul> </div></td> <td class="navbox-image" rowspan="5" style="vertical-align:middle;padding-left:7px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg/120px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg.png" decoding="async" width="100" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg/250px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg.png 1.5x" data-file-width="355" data-file-height="390" /></a></span></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Bas Moyen Âge</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Rus%27_de_Kiev" title="Rus' de Kiev">Rus' de Kiev</a> (<a href="/wiki/IXe_si%C3%A8cle" title="IXe siècle"><abbr class="abbr" title="9ᵉ siècle"><span class="romain">IX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>-<a href="/wiki/XIIe_si%C3%A8cle" title="XIIe siècle"><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>)</li> <li><a href="/wiki/Principaut%C3%A9_de_Vladimir-Souzdal" title="Principauté de Vladimir-Souzdal">Principauté de Vladimir-Souzdal</a> (<a href="/wiki/XIIe_si%C3%A8cle" title="XIIe siècle"><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>-<a href="/wiki/XIVe_si%C3%A8cle" title="XIVe siècle"><abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>)</li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_de_Novgorod" title="République de Novgorod">République de Novgorod</a> (<a href="/wiki/XIIe_si%C3%A8cle" title="XIIe siècle"><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>-<a href="/wiki/XVe_si%C3%A8cle" title="XVe siècle"><abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>)</li> <li><a href="/wiki/Grande-principaut%C3%A9_de_Moscou" title="Grande-principauté de Moscou">Grande-principauté de Moscou</a> (1340-1547)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Époque moderne</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Tsarat_de_Russie" title="Tsarat de Russie">Tsarat de Russie</a> (1547-1721)</li> <li><a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">Empire russe</a> (1721-1917)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_russe" title="République russe">République russe</a> (1917)</li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_socialiste_f%C3%A9d%C3%A9rative_sovi%C3%A9tique_de_Russie" title="République socialiste fédérative soviétique de Russie">RSFS de Russie</a> (1917-1991)</li> <li><a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">URSS</a> (1922-1991)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Époque contemporaine</th> <td class="navbox-list" style=""><a href="/wiki/Russie" title="Russie">Fédération de Russie</a> (depuis 1992)</td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Personnalit%C3%A9_de_l%27ann%C3%A9e" title="Modèle:Palette Personnalité de l'année"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Personnalit%C3%A9_de_l%27ann%C3%A9e&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_de_l%27ann%C3%A9e_selon_Time_Magazine" title="Personnalité de l'année selon Time Magazine">Personnalité de l'année selon <i>Time Magazine</i></a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">1927-1950</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Charles_Lindbergh" title="Charles Lindbergh">Charles Lindbergh</a> (1927)</li> <li><a href="/wiki/Walter_Chrysler" title="Walter Chrysler">Walter Chrysler</a> (1928)</li> <li><a href="/wiki/Owen_D._Young" title="Owen D. Young">Owen D. Young</a> (1929)</li> <li><a href="/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi">Mahatma Gandhi</a> (1930)</li> <li><a href="/wiki/Pierre_Laval" title="Pierre Laval">Pierre Laval</a> (1931)</li> <li><a href="/wiki/Franklin_Delano_Roosevelt" title="Franklin Delano Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> (1932)</li> <li><a href="/wiki/Hugh_S._Johnson" title="Hugh S. Johnson">Hugh S. Johnson</a> (1933)</li> <li><a href="/wiki/Franklin_Delano_Roosevelt" title="Franklin Delano Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> (1934)</li> <li><a href="/wiki/Ha%C3%AFl%C3%A9_S%C3%A9lassi%C3%A9_Ier" title="Haïlé Sélassié Ier">Haïlé Sélassié <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a> (1935)</li> <li><a href="/wiki/Wallis_Simpson" title="Wallis Simpson">Wallis Simpson</a> (1936)</li> <li><a href="/wiki/Tchang_Ka%C3%AF-chek" title="Tchang Kaï-chek">Tchang Kaï-chek</a></li> <li><a href="/wiki/Soong_May-ling" title="Soong May-ling">Soong May-ling</a> (1937)</li> <li><a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> (1938)</li> <li><a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a> (1939)</li> <li><a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> (1940)</li> <li><a href="/wiki/Franklin_Delano_Roosevelt" title="Franklin Delano Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> (1941)</li> <li><a href="/wiki/Joseph_Staline" title="Joseph Staline">Joseph Staline</a> (1942)</li> <li><a href="/wiki/George_Marshall_(g%C3%A9n%C3%A9ral)" title="George Marshall (général)">George Marshall</a> (1943)</li> <li><a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight D. Eisenhower</a> (1944)</li> <li><a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a> (1945)</li> <li><a href="/wiki/James_F._Byrnes" title="James F. Byrnes">James F. Byrnes</a> (1946)</li> <li><a href="/wiki/George_Marshall_(g%C3%A9n%C3%A9ral)" title="George Marshall (général)">George Marshall</a> (1947)</li> <li><a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a> (1948)</li> <li><a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> (1949)</li> <li><a href="/wiki/Forces_arm%C3%A9es_des_%C3%89tats-Unis" title="Forces armées des États-Unis">Les soldats américains</a> (1950)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">1951-1975</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Mohammad_Mossadegh" title="Mohammad Mossadegh">Mohammad Mossadegh</a> (1951)</li> <li><a href="/wiki/%C3%89lisabeth_II" title="Élisabeth II">Élisabeth II</a> (1952)</li> <li><a href="/wiki/Konrad_Adenauer" title="Konrad Adenauer">Konrad Adenauer</a> (1953)</li> <li><a href="/wiki/John_Foster_Dulles" title="John Foster Dulles">John Foster Dulles</a> (1954)</li> <li><a href="/wiki/Harlow_Curtice" title="Harlow Curtice">Harlow Curtice</a> (1955)</li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9volution_hongroise_de_1956" title="Révolution hongroise de 1956">Les révoltés hongrois</a> (1956)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nikita Khrouchtchev</a> (1957)</li> <li><a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a> (1958)</li> <li><a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight D. Eisenhower</a> (1959)</li> <li>Les scientifiques américains (1960)</li> <li><a href="/wiki/John_Fitzgerald_Kennedy" title="John Fitzgerald Kennedy">John F. Kennedy</a> (1961)</li> <li><a href="/wiki/Jean_XXIII" title="Jean XXIII">Le pape Jean <abbr class="abbr" title="23"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">XXIII</span></abbr></a> (1962)</li> <li><a href="/wiki/Martin_Luther_King" title="Martin Luther King">Martin Luther King</a> (1963)</li> <li><a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon B. Johnson</a> (1964)</li> <li><a href="/wiki/William_Westmoreland" title="William Westmoreland">William Westmoreland</a> (1965)</li> <li><a href="/wiki/Baby-boom" title="Baby-boom">La génération Baby boom et leurs cadets</a> (1966)</li> <li><a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon B. Johnson</a> (1967)</li> <li>Les astronautes d'<a href="/wiki/Apollo_8" title="Apollo 8">Apollo 8</a> <ul><li>1968, <a href="/wiki/William_Anders" title="William Anders">William Anders</a></li> <li><a href="/wiki/Frank_Borman" title="Frank Borman">Frank Borman</a></li> <li><a href="/wiki/James_Lovell" title="James Lovell">James Lovell</a></li></ul></li> <li>La classe moyenne américaine (1969)</li> <li><a href="/wiki/Willy_Brandt" title="Willy Brandt">Willy Brandt</a> (1970)</li> <li><a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> (1971)</li> <li><a href="/wiki/Henry_Kissinger" title="Henry Kissinger">Henry Kissinger</a></li> <li><a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> (1972)</li> <li><a href="/wiki/John_Sirica" title="John Sirica">John Sirica</a> (1973)</li> <li><a href="/wiki/Fay%C3%A7al_ben_Abdelaziz_Al_Saoud" title="Fayçal ben Abdelaziz Al Saoud">Le roi Fayçal</a> (1974)</li> <li>Les Américaines (1975)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">1976-2000</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Jimmy_Carter" title="Jimmy Carter">Jimmy Carter</a> (1976)</li> <li><a href="/wiki/Anouar_el-Sadate" title="Anouar el-Sadate">Anouar el-Sadate</a> (1977)</li> <li><a href="/wiki/Deng_Xiaoping" title="Deng Xiaoping">Deng Xiaoping</a> (1978)</li> <li><a href="/wiki/Rouhollah_Khomeini" title="Rouhollah Khomeini">L'ayatollah Khomeini</a> (1979)</li> <li><a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> (1980)</li> <li><a href="/wiki/Lech_Wa%C5%82%C4%99sa" title="Lech Wałęsa">Lech Wałęsa</a> (1981)</li> <li><a href="/wiki/Ordinateur" title="Ordinateur">L'ordinateur</a> (1982)</li> <li><a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a></li> <li><a href="/wiki/Iouri_Andropov" title="Iouri Andropov">Iouri Andropov</a> (1983)</li> <li><a href="/wiki/Peter_Ueberroth" title="Peter Ueberroth">Peter Ueberroth</a> (1984)</li> <li><a href="/wiki/Deng_Xiaoping" title="Deng Xiaoping">Deng Xiaoping</a> (1985)</li> <li><a href="/wiki/Corazon_Aquino" title="Corazon Aquino">Corazon Aquino</a> (1986)</li> <li><a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a> (1987)</li> <li><a href="/wiki/%C3%89cologisme" title="Écologisme">La Terre en danger</a> (1988)</li> <li><a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev">Mikhaïl Gorbatchev</a> (1989)</li> <li><a href="/wiki/George_H._W._Bush" title="George H. W. Bush">George H. W. Bush</a> (1990)</li> <li><a href="/wiki/Ted_Turner" title="Ted Turner">Ted Turner</a> (1991)</li> <li><a href="/wiki/Bill_Clinton" title="Bill Clinton">Bill Clinton</a> (1992)</li> <li>Les Faiseurs de paix (1993)</li> <li><a href="/wiki/Jean-Paul_II" title="Jean-Paul II">Le pape Jean-Paul II</a> (1994)</li> <li><a href="/wiki/Newt_Gingrich" title="Newt Gingrich">Newt Gingrich</a> (1995)</li> <li><a href="/wiki/David_Ho" title="David Ho">David Ho</a> (1996)</li> <li><a href="/wiki/Andrew_Grove" title="Andrew Grove">Andrew Grove</a> (1997)</li> <li><a href="/wiki/Bill_Clinton" title="Bill Clinton">Bill Clinton</a></li> <li><a href="/wiki/Kenneth_Starr" title="Kenneth Starr">Kenneth Starr</a> (1998)</li> <li><a href="/wiki/Jeff_Bezos" title="Jeff Bezos">Jeff Bezos</a> (1999)</li> <li><a href="/wiki/George_W._Bush" title="George W. Bush">George W. Bush</a> (2000)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Depuis 2001</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Rudy_Giuliani" title="Rudy Giuliani">Rudy Giuliani</a> (2001)</li> <li><a href="/wiki/Lanceur_d%27alerte" title="Lanceur d'alerte">Les whistleblowers</a> (2002)</li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27Irak" title="Guerre d'Irak">Le soldat américain</a> (2003)</li> <li><a href="/wiki/George_W._Bush" title="George W. Bush">George W. Bush</a> (2004)</li> <li>Les <a href="/wiki/Bon_Samaritain" title="Bon Samaritain">bons Samaritains</a> (<a href="/wiki/Bill_Gates" title="Bill Gates">Bill Gates</a>, <a href="/wiki/Melinda_Gates" title="Melinda Gates">Melinda Gates</a> et <a href="/wiki/Bono" title="Bono">Bono</a>) (2005)</li> <li><a href="/wiki/Vous_(personnalit%C3%A9_de_l%27ann%C3%A9e)" title="Vous (personnalité de l'année)">« Vous »</a> (2006)</li> <li><a href="/wiki/Vladimir_Poutine" title="Vladimir Poutine">Vladimir Poutine</a> (2007)</li> <li><a href="/wiki/Barack_Obama" title="Barack Obama">Barack Obama</a> (2008)</li> <li><a href="/wiki/Ben_Bernanke" title="Ben Bernanke">Ben Bernanke</a> (2009)</li> <li><a href="/wiki/Mark_Zuckerberg" title="Mark Zuckerberg">Mark Zuckerberg</a> (2010)</li> <li>Le protestataire (2011)</li> <li><a href="/wiki/Barack_Obama" title="Barack Obama">Barack Obama</a> (2012)</li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_(pape)" title="François (pape)">Le pape François</a> (2013)</li> <li><a href="/wiki/%C3%89pid%C3%A9mie_de_maladie_%C3%A0_virus_Ebola_en_Afrique_de_l%27Ouest" title="Épidémie de maladie à virus Ebola en Afrique de l'Ouest">Les combattants d'Ebola</a> (2014)</li> <li><a href="/wiki/Angela_Merkel" title="Angela Merkel">Angela Merkel</a> (2015)</li> <li><a href="/wiki/Donald_Trump" title="Donald Trump">Donald Trump</a> (2016)</li> <li>« Silence Breakers » (2017)</li> <li>Les Gardiens : <a href="/wiki/Jamal_Khashoggi" title="Jamal Khashoggi">Jamal Khashoggi</a> / <a href="/wiki/Maria_Ressa" title="Maria Ressa">Maria Ressa</a> / <a href="/w/index.php?title=Wa_Lone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wa Lone (page inexistante)">Wa Lone</a> et <a href="/wiki/Kyaw_Soe_Oo" title="Kyaw Soe Oo">Kyaw Soe Oo</a> / Personnel de <i><a href="/wiki/The_Capital" title="The Capital">The Capital</a></i> (2018)</li> <li><a href="/wiki/Greta_Thunberg" title="Greta Thunberg">Greta Thunberg</a> (2019)</li> <li><a href="/wiki/Joe_Biden" title="Joe Biden">Joe Biden</a> et <a href="/wiki/Kamala_Harris" title="Kamala Harris">Kamala Harris</a> (2020)</li> <li><a href="/wiki/Elon_Musk" title="Elon Musk">Elon Musk</a> (2021)</li> <li><a href="/wiki/Volodymyr_Zelensky" title="Volodymyr Zelensky">Volodymyr Zelensky</a> (2022)</li> <li><a href="/wiki/Taylor_Swift" title="Taylor Swift">Taylor Swift</a> (2023)</li> <li><a href="/wiki/Donald_Trump" title="Donald Trump">Donald Trump</a> (2024)</li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:URSS" title="Portail de l'Union soviétique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="44" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/66px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/88px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:URSS" title="Portail:URSS">Portail de l'Union soviétique</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Politique" title="Portail de la politique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Society.svg/60px-Society.svg.png" decoding="async" width="48" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Society.svg/72px-Society.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Society.svg/96px-Society.svg.png 2x" data-file-width="96" data-file-height="38" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Politique" title="Portail:Politique">Portail de la politique</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Communisme" title="Portail du communisme"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Red_star.svg/25px-Red_star.svg.png" decoding="async" width="25" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Red_star.svg/38px-Red_star.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Red_star.svg/50px-Red_star.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="1175" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Communisme" title="Portail:Communisme">Portail du communisme</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Guerre_froide" title="Portail de la guerre froide"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Coldwar.png/35px-Coldwar.png" decoding="async" width="35" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Coldwar.png/53px-Coldwar.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Coldwar.png/71px-Coldwar.png 2x" data-file-width="1006" data-file-height="686" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Guerre_froide" title="Portail:Guerre froide">Portail de la guerre froide</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Seconde_Guerre_mondiale" title="Portail de la Seconde Guerre mondiale"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg/40px-Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg" decoding="async" width="29" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg/60px-Heinkel_He_111_during_the_Battle_of_Britain.jpg 1.5x" data-file-width="2098" data-file-height="1772" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Seconde_Guerre_mondiale" title="Portail:Seconde Guerre mondiale">Portail de la Seconde Guerre mondiale</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Guerre_du_Vi%C3%AAt_Nam" title="Portail de la guerre du Viêt Nam"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Vietnam_war_icon_alt2.svg/24px-Vietnam_war_icon_alt2.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Vietnam_war_icon_alt2.svg/36px-Vietnam_war_icon_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Vietnam_war_icon_alt2.svg/48px-Vietnam_war_icon_alt2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Guerre_du_Vi%C3%AAt_Nam" title="Portail:Guerre du Viêt Nam">Portail de la guerre du Viêt Nam</a></span> </span></li> </ul> <div id="article_de_qualite" class="bandeau-container metadata bandeau-simple bandeau-niveau-neutre" style="background-color:var(--couleur-fond-boite-grise, #f9f9f9); color:inherit;"><div class="bandeau-centrer"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css grosse-icone etoile-argent" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <div class="noprint">Cet article est reconnu comme « <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Bons_articles" title="Wikipédia:Bons articles">bon article</a> » depuis sa <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&oldid=98567313">version du 5 décembre 2013</a><small> (<a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&oldid=98567313&diff=cur">comparer avec la version actuelle</a>)</small>. <br />Pour toute information complémentaire, consulter sa <a href="/wiki/Discussion:Nikita_Khrouchtchev" title="Discussion:Nikita Khrouchtchev">page de discussion</a> et le <a href="/wiki/Discussion:Nikita_Khrouchtchev/Article_de_qualit%C3%A9" title="Discussion:Nikita Khrouchtchev/Article de qualité">vote l'ayant promu</a>.</div><div class="printcssonly">La version du 5 décembre 2013 de cet article a été reconnue comme « <b>bon article</b> », c'est-à-dire qu'elle répond à des critères de qualité concernant le style, la clarté, la pertinence, la citation des sources et l'illustration.</div> </div></div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐6b5b474f4‐qxh6x Cached time: 20250328090715 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 2.635 seconds Real time usage: 3.007 seconds Preprocessor visited node count: 63325/1000000 Post‐expand include size: 649842/2097152 bytes Template argument size: 169835/2097152 bytes Highest expansion depth: 24/100 Expensive parser function count: 8/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 177927/5000000 bytes Lua time usage: 0.581/10.000 seconds Lua memory usage: 8560629/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 5/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 2408.116 1 -total 28.46% 685.433 345 Modèle:Sfn 19.69% 474.247 1 Modèle:Références 10.95% 263.805 264 Modèle:Référence_Harvard_sans_parenthèses 9.55% 229.972 1 Modèle:Infobox_Personnalité_politique 9.28% 223.548 1 Modèle:Liens 6.68% 160.969 1 Modèle:Palette 6.61% 159.194 257 Modèle:P. 5.84% 140.734 4 Modèle:Méta_palette_de_navigation 5.18% 124.814 1777 Modèle:Trim --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:28645:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250328090715 and revision id 223141963. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&oldid=223141963">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&oldid=223141963</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Nikita_Khrouchtchev" title="Catégorie:Nikita Khrouchtchev">Nikita Khrouchtchev</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Chef_du_gouvernement_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Chef du gouvernement de l'Union soviétique">Chef du gouvernement de l'Union soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Secr%C3%A9taire_g%C3%A9n%C3%A9ral_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Secrétaire général du Parti communiste de l'Union soviétique">Secrétaire général du Parti communiste de l'Union soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Premier_ministre_d%27Ukraine" title="Catégorie:Premier ministre d'Ukraine">Premier ministre d'Ukraine</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_politique_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Personnalité politique soviétique">Personnalité politique soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9put%C3%A9_du_Soviet_supr%C3%AAme_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Député du Soviet suprême de l'Union soviétique">Député du Soviet suprême de l'Union soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Vieux_bolchevik" title="Catégorie:Vieux bolchevik">Vieux bolchevik</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Communiste_ukrainien" title="Catégorie:Communiste ukrainien">Communiste ukrainien</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Membre_du_Parti_communiste_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Membre du Parti communiste de l'Union soviétique">Membre du Parti communiste de l'Union soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Militaire_sovi%C3%A9tique_de_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Catégorie:Militaire soviétique de la Seconde Guerre mondiale">Militaire soviétique de la Seconde Guerre mondiale</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_de_la_guerre_froide" title="Catégorie:Personnalité de la guerre froide">Personnalité de la guerre froide</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:H%C3%A9ros_de_l%27Union_sovi%C3%A9tique" title="Catégorie:Héros de l'Union soviétique">Héros de l'Union soviétique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_de_L%C3%A9nine" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre de Lénine">Récipiendaire de l'ordre de Lénine</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_de_Souvorov,_1re_classe" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre de Souvorov, 1re classe">Récipiendaire de l'ordre de Souvorov, 1re classe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_de_Souvorov,_2e_classe" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre de Souvorov, 2e classe">Récipiendaire de l'ordre de Souvorov, 2e classe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_de_Koutouzov,_1re_classe" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre de Koutouzov, 1re classe">Récipiendaire de l'ordre de Koutouzov, 1re classe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_de_la_Guerre_patriotique,_1re_classe" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre de la Guerre patriotique, 1re classe">Récipiendaire de l'ordre de la Guerre patriotique, 1re classe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_du_Drapeau_rouge_du_Travail" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre du Drapeau rouge du Travail">Récipiendaire de l'ordre du Drapeau rouge du Travail</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9cipiendaire_de_l%27ordre_de_Karl-Marx" title="Catégorie:Récipiendaire de l'ordre de Karl-Marx">Récipiendaire de l'ordre de Karl-Marx</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Titulaire_de_la_m%C3%A9daille_%C2%AB_Pour_le_Travail_Vaillant_dans_la_Grande_Guerre_patriotique_1941-1945_%C2%BB" title="Catégorie:Titulaire de la médaille « Pour le Travail Vaillant dans la Grande Guerre patriotique 1941-1945 »">Titulaire de la médaille « Pour le Travail Vaillant dans la Grande Guerre patriotique 1941-1945 »</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Laur%C3%A9at_du_prix_L%C3%A9nine_pour_la_paix" title="Catégorie:Lauréat du prix Lénine pour la paix">Lauréat du prix Lénine pour la paix</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Laur%C3%A9at_du_prix_national_Taras-Chevtchenko" title="Catégorie:Lauréat du prix national Taras-Chevtchenko">Lauréat du prix national Taras-Chevtchenko</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_de_l%27ann%C3%A9e_selon_Time_Magazine" title="Catégorie:Personnalité de l'année selon Time Magazine">Personnalité de l'année selon Time Magazine</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_en_avril_1894" title="Catégorie:Naissance en avril 1894">Naissance en avril 1894</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_dans_le_gouvernement_de_Koursk" title="Catégorie:Naissance dans le gouvernement de Koursk">Naissance dans le gouvernement de Koursk</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_en_septembre_1971" title="Catégorie:Décès en septembre 1971">Décès en septembre 1971</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_%C3%A0_77_ans" title="Catégorie:Décès à 77 ans">Décès à 77 ans</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_%C3%A0_Moscou" title="Catégorie:Décès à Moscou">Décès à Moscou</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mort_d%27une_crise_cardiaque" title="Catégorie:Mort d'une crise cardiaque">Mort d'une crise cardiaque</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_inhum%C3%A9e_au_cimeti%C3%A8re_de_Novodevitchi" title="Catégorie:Personnalité inhumée au cimetière de Novodevitchi">Personnalité inhumée au cimetière de Novodevitchi</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Citoyen_d%27honneur_de_Tirana" title="Catégorie:Citoyen d'honneur de Tirana">Citoyen d'honneur de Tirana</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_en_RSFS_de_Russie" title="Catégorie:Décès en RSFS de Russie">Décès en RSFS de Russie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_avec_une_section_vide_ou_incompl%C3%A8te" title="Catégorie:Article avec une section vide ou incomplète">Article avec une section vide ou incomplète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4104" title="Catégorie:Page utilisant P4104">Page utilisant P4104</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1953" title="Catégorie:Page utilisant P1953">Page utilisant P1953</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P434" title="Catégorie:Page utilisant P434">Page utilisant P434</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_musique" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la musique">Page pointant vers des bases relatives à la musique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6181" title="Catégorie:Page utilisant P6181">Page utilisant P6181</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P2639" title="Catégorie:Page utilisant P2639">Page utilisant P2639</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P345" title="Catégorie:Page utilisant P345">Page utilisant P345</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_l%27audiovisuel" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à l'audiovisuel">Page pointant vers des bases relatives à l'audiovisuel</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P2190" title="Catégorie:Page utilisant P2190">Page utilisant P2190</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P701" title="Catégorie:Page utilisant P701">Page utilisant P701</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_vie_publique" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la vie publique">Page pointant vers des bases relatives à la vie publique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5905" title="Catégorie:Page utilisant P5905">Page utilisant P5905</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_bande_dessin%C3%A9e" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la bande dessinée">Page pointant vers des bases relatives à la bande dessinée</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8578" title="Catégorie:Page utilisant P8578">Page utilisant P8578</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_aux_militaires" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives aux militaires">Page pointant vers des bases relatives aux militaires</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5019" title="Catégorie:Page utilisant P5019">Page utilisant P5019</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7902" title="Catégorie:Page utilisant P7902">Page utilisant P7902</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6404" title="Catégorie:Page utilisant P6404">Page utilisant P6404</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1296" title="Catégorie:Page utilisant P1296">Page utilisant P1296</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7982" title="Catégorie:Page utilisant P7982">Page utilisant P7982</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7305" title="Catégorie:Page utilisant P7305">Page utilisant P7305</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6058" title="Catégorie:Page utilisant P6058">Page utilisant P6058</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3222" title="Catégorie:Page utilisant P3222">Page utilisant P3222</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1284" title="Catégorie:Page utilisant P1284">Page utilisant P1284</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8349" title="Catégorie:Page utilisant P8349">Page utilisant P8349</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3365" title="Catégorie:Page utilisant P3365">Page utilisant P3365</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3219" title="Catégorie:Page utilisant P3219">Page utilisant P3219</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:URSS/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:URSS/Articles liés">Portail:URSS/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:XXe_si%C3%A8cle/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:XXe siècle/Articles liés">Portail:XXe siècle/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_contemporaine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque contemporaine/Articles liés">Portail:Époque contemporaine/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Asie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Asie/Articles liés">Portail:Asie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Politique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Politique/Articles liés">Portail:Politique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Communisme/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Communisme/Articles liés">Portail:Communisme/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Guerre_froide/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Guerre froide/Articles liés">Portail:Guerre froide/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire_militaire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire militaire/Articles liés">Portail:Histoire militaire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Relations_internationales/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Relations internationales/Articles liés">Portail:Relations internationales/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Seconde_Guerre_mondiale/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Seconde Guerre mondiale/Articles liés">Portail:Seconde Guerre mondiale/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Guerre_du_Vi%C3%AAt_Nam/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Guerre du Viêt Nam/Articles liés">Portail:Guerre du Viêt Nam/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Vi%C3%AAt_Nam/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Viêt Nam/Articles liés">Portail:Viêt Nam/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_anglais" title="Catégorie:Article de qualité en anglais">Article de qualité en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_hongrois" title="Catégorie:Bon article en hongrois">Bon article en hongrois</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_roumain" title="Catégorie:Article de qualité en roumain">Article de qualité en roumain</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_cor%C3%A9en" title="Catégorie:Article de qualité en coréen">Article de qualité en coréen</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Article_biographique" title="Catégorie:Wikipédia:Article biographique">Wikipédia:Article biographique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biographie/Articles_li%C3%A9s/Politique" title="Catégorie:Portail:Biographie/Articles liés/Politique">Portail:Biographie/Articles liés/Politique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biographie/Articles_li%C3%A9s/Militaire" title="Catégorie:Portail:Biographie/Articles liés/Militaire">Portail:Biographie/Articles liés/Militaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article" title="Catégorie:Bon article">Bon article</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 18 février 2025 à 20:02.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Nikita_Khrouchtchev" title="Spécial:Citer/Nikita Khrouchtchev">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikita_Khrouchtchev&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Nikita Khrouchtchev</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>125 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-m9kkc","wgBackendResponseTime":389,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.635","walltime":"3.007","ppvisitednodes":{"value":63325,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":649842,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":169835,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":24,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":177927,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":5,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2408.116 1 -total"," 28.46% 685.433 345 Modèle:Sfn"," 19.69% 474.247 1 Modèle:Références"," 10.95% 263.805 264 Modèle:Référence_Harvard_sans_parenthèses"," 9.55% 229.972 1 Modèle:Infobox_Personnalité_politique"," 9.28% 223.548 1 Modèle:Liens"," 6.68% 160.969 1 Modèle:Palette"," 6.61% 159.194 257 Modèle:P."," 5.84% 140.734 4 Modèle:Méta_palette_de_navigation"," 5.18% 124.814 1777 Modèle:Trim"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.581","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8560629,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b5b474f4-qxh6x","timestamp":"20250328090715","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nikita Khrouchtchev","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Nikita_Khrouchtchev","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q35314","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q35314","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-09-20T02:08:42Z","dateModified":"2025-02-18T19:02:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c5\/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg","headline":"dirigeant sovi\u00e9tique"}</script> </body> </html>