CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="te" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ - వికీపీడియా</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )tewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","జనవరి","ఫిబ్రవరి","మార్చి","ఏప్రిల్","మే","జూన్","జూలై","ఆగస్టు","సెప్టెంబరు","అక్టోబరు","నవంబరు","డిసెంబరు"],"wgRequestId":"b95e6db1-463a-4335-a8f7-536fb2e79634","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"భారత_పురాతత్వ_సర్వేక్షణ","wgTitle":"భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ","wgCurRevisionId":4334766,"wgRevisionId":4334766,"wgArticleId":345495,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","CS1 errors: unsupported parameter","CS1 errors: unrecognized parameter","CS1 errors: URL","పురాతత్వ శాస్త్రము","భారతీయ సంస్థలు"], "wgPageViewLanguage":"te","wgPageContentLanguage":"te","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"భారత_పురాతత్వ_సర్వేక్షణ","wgRelevantArticleId":345495,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"te","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"te"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q632235", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.6"};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc", "skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=te&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ - వికీపీడియా"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//te.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edit this page" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="వికీపీడియా (te)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//te.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.te"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="వికీపీడియా ఆటమ్ ఫీడు" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-భారత_పురాతత్వ_సర్వేక్షణ rootpage-భారత_పురాతత్వ_సర్వేక్షణ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ప్రధాన మెనూ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ప్రధాన మెనూ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ప్రధాన మెనూ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">దాచు</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> మార్గదర్శకము </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="మొదటి పేజీ చూడండి [z]" accesskey="z"><span>మొదటి పేజీ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%83%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="ఓ యాదృచ్చిక పేజీని చూడండి [x]" accesskey="x"><span>యాదృచ్ఛిక పేజీ</span></a></li><li id="n-రచ్చబండ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B0%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%A1"><span>రచ్చబండ</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF"><span>వికీపీడియా గురించి</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:Contact_us"><span>సంప్రదింపు పేజీ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-పరస్పరక్రియ" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-పరస్పరక్రియ" > <div class="vector-menu-heading"> పరస్పరక్రియ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-సహాయసూచిక" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95"><span>సహాయసూచిక</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%BF" title="ప్రాజెక్టు గురించి, మీరేం చేయవచ్చు, సమాచారం ఎక్కడ దొరుకుతుంది"><span>సముదాయ పందిరి</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వికీలో ఇటీవల జరిగిన మార్పుల జాబితా. [r]" accesskey="r"><span>ఇటీవలి మార్పులు</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81"><span>కొత్త పేజీలు</span></a></li><li id="n-దస్త్రం-ఎక్కింపు" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:File_Upload_Wizard"><span>దస్త్రం ఎక్కింపు</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="వికీపీడియా" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-te.svg" style="width: 7.5625em; height: 1.5625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ఒక స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన సర్వస్వం" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-te.svg" width="119" height="16" style="width: 7.4375em; height: 1em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%A3" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>వెతుకు</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" aria-label="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" autocapitalize="sentences" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ప్రత్యేక:అన్వేషణ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">వెతుకు</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="వ్యక్తిగత పరికరాలు"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_te.wikipedia.org&uselang=te" class=""><span>విరాళాలు</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు" class=""><span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o" class=""><span>లాగినవండి</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="వ్యక్తిగత పరికరాలు" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">వ్యక్తిగత పరికరాలు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="వాడుకరి మెనూ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_te.wikipedia.org&uselang=te"><span>విరాళాలు</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>లాగినవండి</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81-%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ఈ IP అడ్రసు నుండి చేసిన దిద్దుబాట్ల జాబితా [y]" accesskey="y"><span>మార్పుచేర్పులు</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A" title="ఈ ఐపీ చిరునామా నుండి చేసిన మార్పుల గురించి చర్చ [n]" accesskey="n"><span>ఈ IP కి సంబంధించిన చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eఈ నోటీసును తొలగించు\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"te\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable class=\"wikitable\"\u003E\n\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #f1ff81; text-align: center;\"\u003E\n\u003Ctd\u003E\u003Cbig\u003Eవికీ పాఠకులే వికీ రచయితలు!\n\u003C/big\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\n\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #fff1ff; text-align: left;\"\u003E\n\u003Ctd\u003Eవికీలో వ్యాసాలు రాస్తున్నది ఎక్స్పర్టులూ, సబ్జెక్టు నిపుణులూ కాదు. ఇక్కడ సాధారణ పాఠకులే వ్యాసాలు రాస్తారు. అందరూ కలిసి పరస్పర సహకారంతో, సమన్వయంతో పనిచేస్తూ వ్యాసాలను రాస్తారు. వివిధ వనరుల్లోంచి సమాచారాన్ని సేకరించి, ఆ మూలాలను ఉదహరిస్తూ ఆ సమాచారాన్ని వికీలో చేరుస్తారు. మరింత సమాచారం కోసం \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%9A%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B1%81\" title=\"వికీపీడియా:పరిచయము\"\u003Eవికీపీడియా:పరిచయము\u003C/a\u003E చూడండి. ఈ పనిలో మీరూ భాగం పంచుకోవచ్చు. వికీలో \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8C%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%81_%E0%B0%8E%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%81_%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%3F\" title=\"వికీపీడియా:అకౌంటు ఎందుకు సృష్టించుకోవాలి?\"\u003Eఖాతా సృష్టించుకోండి\u003C/a\u003E. మీకు ఆసక్తి ఉన్న విషయం గురించిన సమాచారాన్ని రాసి, వికీ అభివృద్ధిలో మీరూ తోడ్పడండి. ఈ విషయంలో సందేహమేమైనా ఉంటే \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82\" title=\"వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం\"\u003Eవికీపీడియా సహాయకేంద్రంలో\u003C/a\u003E అడగండి.\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="విషయ సూచిక" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">విషయ సూచిక</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">దాచు</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ప్రవేశిక</div> </a> </li> <li id="toc-చరిత్ర" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#చరిత్ర"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>చరిత్ర</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-చరిత్ర-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>చరిత్ర ఉపవర్గాన్ని టాగుల్ చెయ్యి</span> </button> <ul id="toc-చరిత్ర-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-భారత_పురాతత్వ_సర్వే_సంస్థ_సర్కిల్‌లు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#భారత_పురాతత్వ_సర్వే_సంస్థ_సర్కిల్‌లు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ సర్కిల్‌లు</span> </div> </a> <ul id="toc-భారత_పురాతత్వ_సర్వే_సంస్థ_సర్కిల్‌లు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-డైరెక్టర్_జనరళ్ళు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#డైరెక్టర్_జనరళ్ళు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>డైరెక్టర్ జనరళ్ళు</span> </div> </a> <ul id="toc-డైరెక్టర్_జనరళ్ళు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-జాతీయ_స్మారక_కట్టడాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#జాతీయ_స్మారక_కట్టడాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>జాతీయ స్మారక కట్టడాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-జాతీయ_స్మారక_కట్టడాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-మూలాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#మూలాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>మూలాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-మూలాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="విషయ సూచిక" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 32 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-32" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">32 భాషలు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Archaeological_Survey_of_India" title="Archaeological Survey of India – ఇంగ్లీష్" lang="en" hreflang="en" data-title="Archaeological Survey of India" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ఇంగ్లీష్" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%A3" title="भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण – హిందీ" lang="hi" hreflang="hi" data-title="भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="హిందీ" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%A4%E0%AF%8D_%E0%AE%A4%E0%AF%8A%E0%AE%B2%E0%AF%8D%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%86%E0%AE%AF%E0%AF%8D%E0%AE%B5%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="இந்தியத் தொல்லியல் ஆய்வகம் – తమిళము" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இந்தியத் தொல்லியல் ஆய்வகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="తమిళము" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BD_%E0%B4%B8%E0%B5%BC%E0%B4%B5%E0%B5%87_%E0%B4%93%E0%B4%AB%E0%B5%8D_%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യ – మలయాళం" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="మలయాళం" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC_%E0%A6%B8%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3" title="ভারতীয় পুরাতত্ত্ব সর্বেক্ষণ – బంగ్లా" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ভারতীয় পুরাতত্ত্ব সর্বেক্ষণ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="బంగ్లా" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BD%BC%E0%BD%91%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BC%8B%E0%BD%A0%E0%BD%95%E0%BE%B2%E0%BD%B2%E0%BD%93" title="བོད་ཡིག་གི་ཆ་འཕྲིན – టిబెటన్" lang="bo" hreflang="bo" data-title="བོད་ཡིག་གི་ཆ་འཕྲིན" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="టిబెటన్" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Servei_Arqueol%C3%B2gic_de_l%27%C3%8Dndia" title="Servei Arqueològic de l'Índia – కాటలాన్" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Servei Arqueològic de l'Índia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="కాటలాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Archaeological_Survey_of_India" title="Archaeological Survey of India – చెక్" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Archaeological Survey of India" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="చెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Arolwg_Archaeolegol_India" title="Arolwg Archaeolegol India – వెల్ష్" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Arolwg Archaeolegol India" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="వెల్ష్" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Archaeological_Survey_of_India" title="Archaeological Survey of India – జర్మన్" lang="de" hreflang="de" data-title="Archaeological Survey of India" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="జర్మన్" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ar%C4%A5eologia_Servo_de_Barato" title="Arĥeologia Servo de Barato – ఎస్పెరాంటో" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Arĥeologia Servo de Barato" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ఎస్పెరాంటో" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Servicio_Arqueol%C3%B3gico_de_la_India" title="Servicio Arqueológico de la India – స్పానిష్" lang="es" hreflang="es" data-title="Servicio Arqueológico de la India" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="స్పానిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Archaeological_Survey_of_India" title="Archaeological Survey of India – ఫ్రెంచ్" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Archaeological Survey of India" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ఫ్రెంచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B5_%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%A3" title="ભારતીય પુરાતત્ત્વ સર્વેક્ષણ – గుజరాతి" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ભારતીય પુરાતત્ત્વ સર્વેક્ષણ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="గుజరాతి" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A1%D7%A7%D7%A8_%D7%94%D7%90%D7%A8%D7%9B%D7%90%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99_%D7%A9%D7%9C_%D7%94%D7%95%D7%93%D7%95" title="הסקר הארכאולוגי של הודו – హిబ్రూ" lang="he" hreflang="he" data-title="הסקר הארכאולוגי של הודו" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="హిబ్రూ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Badan_Survei_Arkeologi_India" title="Badan Survei Arkeologi India – ఇండోనేషియన్" lang="id" hreflang="id" data-title="Badan Survei Arkeologi India" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ఇండోనేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%89%E8%80%83%E5%8F%A4%E8%AA%BF%E6%9F%BB%E5%B1%80" title="インド考古調査局 – జపనీస్" lang="ja" hreflang="ja" data-title="インド考古調査局" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="జపనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%A3_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%97" title="भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण विभाग – మరాఠీ" lang="mr" hreflang="mr" data-title="भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण विभाग" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="మరాఠీ" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%92%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6%E1%81%8F_%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%9F%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%9E%E1%80%94%E1%80%9C%E1%80%B1%E1%80%B7%E1%80%9C%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF" title="အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ရှေးဟောင်းသုတေသနလေ့လာမှု – బర్మీస్" lang="my" hreflang="my" data-title="အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ရှေးဟောင်းသုတေသနလေ့လာမှု" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="బర్మీస్" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%A3" title="भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण – నేపాలి" lang="ne" hreflang="ne" data-title="भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="నేపాలి" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Archaeological_Survey_of_India" title="Archaeological Survey of India – నార్వేజియన్ బొక్మాల్" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Archaeological Survey of India" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="నార్వేజియన్ బొక్మాల్" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AD%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%A4%E0%AD%80%E0%AD%9F_%E0%AC%AA%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AC%A8%E0%AC%A4%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AC%AC_%E0%AC%B8%E0%AC%B0%E0%AD%8D%E0%AC%AC%E0%AD%87%E0%AC%95%E0%AD%8D%E0%AC%B7%E0%AC%A3" title="ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ସର୍ବେକ୍ଷଣ – ఒడియా" lang="or" hreflang="or" data-title="ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ସର୍ବେକ୍ଷଣ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ఒడియా" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A4_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%A4%E0%A8%B5_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%B5%E0%A9%87%E0%A8%96%E0%A8%A3_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%97" title="ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਰਾਤਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿਭਾਗ – పంజాబీ" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਰਾਤਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿਭਾਗ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="పంజాబీ" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%92_%D8%A2%D9%81_%D8%A7%D9%86%DA%88%DB%8C%D8%A7" title="آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Servi%C3%A7o_Arqueol%C3%B3gico_da_%C3%8Dndia" title="Serviço Arqueológico da Índia – పోర్చుగీస్" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Serviço Arqueológico da Índia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="పోర్చుగీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B8" title="Археологическое управление Индии – రష్యన్" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Археологическое управление Индии" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="రష్యన్" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%93%E0%B6%BA_%E0%B6%B4%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B6%AD%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B7%80_%E0%B7%83%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%82%E0%B6%AB%E0%B6%BA" title="භාරතීය පුරාතත්ත්ව සර්වේක්ෂණය – సింహళం" lang="si" hreflang="si" data-title="භාරතීය පුරාතත්ත්ව සර්වේක්ෂණය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="సింహళం" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Archaeological_Survey_of_India" title="Archaeological Survey of India – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Archaeological Survey of India" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B9%82%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%84%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="กรมสำรวจโบราณคดีอินเดีย – థాయ్" lang="th" hreflang="th" data-title="กรมสำรวจโบราณคดีอินเดีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="థాయ్" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B5_%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%97" title="Археологічне управління Індії – ఉక్రెయినియన్" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Археологічне управління Індії" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ఉక్రెయినియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%92_%D8%A2%D9%81_%D8%A7%D9%86%DA%88%DB%8C%D8%A7" title="آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا – ఉర్దూ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ఉర్దూ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6%E8%80%83%E5%8F%A4%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80" title="印度考古研究所 – చైనీస్" lang="zh" hreflang="zh" data-title="印度考古研究所" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q632235#sitelinks-wikipedia" title="భాషాలింకులను మార్చు" class="wbc-editpage">లంకెలను మార్చు</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="పేరుబరులు"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" title="విషయపు పేజీని చూడండి [c]" accesskey="c"><span>వ్యాసం</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A:%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="విషయపు పేజీ గురించి చర్చ (పేజీ ఉనికిలో లేదు) [t]" accesskey="t"><span>చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">తెలుగు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="చూపులు"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>సవరించు</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=history" title="ఈ పేజీ మునుపటి కూర్పులు [h]" accesskey="h"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="పరికరాల పెట్టె" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">పరికరాల పెట్టె</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">పరికరాలు</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">దాచు</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="మరిన్ని ఎంపికలు" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>సవరించు</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=history"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> సాధారణం </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" title="ఇక్కడికి లింకై ఉన్న అన్ని వికీ పేజీల జాబితా [j]" accesskey="j"><span>ఇక్కడికి లింకున్న పేజీలు</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" rel="nofollow" title="ఈ పేజీకి లింకై ఉన్న పేజీల్లో జరిగిన ఇటీవలి మార్పులు [k]" accesskey="k"><span>సంబంధిత మార్పులు</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/వికీపీడియా:ఫైల్_ఎక్కింపు_విజర్డు" title="దస్త్రాలను ఎక్కించండి [u]" accesskey="u"><span>దస్త్రపు ఎక్కింపు</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక పేజీలన్నిటి జాబితా [q]" accesskey="q"><span>ప్రత్యేక పేజీలు</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&oldid=4334766" title="ఈ పేజీకి చెందిన ఈ కూర్పుకు శాశ్వత లింకు"><span>శాశ్వత లింకు</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=info" title="ఈ పేజీ గురించి మరింత సమాచారం"><span>పేజీ సమాచారం</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:CiteThisPage&page=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&id=4334766&wpFormIdentifier=titleform" title="ఈ పేజీని ఎలా ఉల్లేఖించాలనే దానిపై సమాచారం"><span>ఈ పేజీని ఉల్లేఖించండి</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%25AD%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%25A4_%25E0%25B0%25AA%25E0%25B1%2581%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25A4%25E0%25B0%25A4%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B5_%25E0%25B0%25B8%25E0%25B0%25B0%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B5%25E0%25B1%2587%25E0%25B0%2595%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B7%25E0%25B0%25A3"><span>పొట్టి URL ని పొందండి</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:QrCode&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%25AD%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%25A4_%25E0%25B0%25AA%25E0%25B1%2581%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25A4%25E0%25B0%25A4%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B5_%25E0%25B0%25B8%25E0%25B0%25B0%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B5%25E0%25B1%2587%25E0%25B0%2595%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B7%25E0%25B0%25A3"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ముద్రణ/ఎగుమతి </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%A3&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3"><span>ఓ పుస్తకాన్ని సృష్టించండి</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:DownloadAsPdf&page=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=show-download-screen"><span>PDF రూపంలో దించుకోండి</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&printable=yes" title="ఈ పేజీకి ముద్రించుకోదగ్గ కూర్పు [p]" accesskey="p"><span>అచ్చుతీయదగ్గ కూర్పు</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ఇతర ప్రాజెక్టులలో </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Archaeological_Survey_of_India" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q632235" title="ఈ పేజీకి జత చేసి ఉన్న వికీడేటా పేజీకి లంకె [g]" accesskey="g"><span>వికీడేటా అంశం</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">దాచు</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">వికీపీడియా నుండి</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="te" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4294015">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}</style><table class="infobox vcard"><caption class="infobox-title fn org" style="background:none; color: #000; padding-bottom:0.15em;">భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ</caption><tbody><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">సంకేతాక్షరం</th><td class="infobox-data nickname">ASI</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">లక్ష్యం</th><td class="infobox-data note">प्रत्नकीर्त्तिमपावृणु<br /> <span class="nowrap"><span style="font-size:85%;">(గత వైభవాన్ని వెలికితీద్దాం)</span></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">అవతరణ</th><td class="infobox-data note">1861</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">స్థాపకులు</th><td class="infobox-data">అలెగ్జాండర్ కన్నింగాం</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">రకం</th><td class="infobox-data">ప్రభుత్వ సంస్థ</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">కేంద్రస్థానం</th><td class="infobox-data">24-తిలక్ మార్గ్, న్యూఢిల్లీ</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">సేవలందించే ప్రాంతం</th><td class="infobox-data">భారతదేశం</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">అధికార భాష</th><td class="infobox-data">ఇంగ్లీషు<br />హిందీ</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">డైరెక్టర్ జనరల్</th><td class="infobox-data">వి. విద్యావతి, ఐ.ఎ.ఎస్</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">Parent organisation</th><td class="infobox-data">కేంద్ర సాంస్కృతిక శాఖ</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">బడ్జెట్</th><td class="infobox-data"><span class="nowrap"><span style="white-space: nowrap">₹</span>1,042.63 crore</span> (US$130 million)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.2em; padding-right:0.6em;">వెబ్‌సైటు</th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://asi.nic.in/">https://asi.nic.in/</a></td></tr></tbody></table> <p><b>భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ</b> (Archaeological Survey of India) పురాతత్వ పరిశోధనలకై భారత కేంద్ర ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక శాఖ ఆధ్వర్యంలో నడిచే సంస్థ. దీన్ని 1861 లో అలెగ్జాండర్ కన్నింగాం అనే ఆంగ్లేయుడు స్థాపించాడు. దీని మొదటి డైరెక్టర్ జనరల్ కూడా ఆయనే. 1958 భారత ప్రభుత్వ నిబంధనల ప్రకారం దేశంలోని అన్ని పురావస్తు కార్యకలాపాలను ఈ సంస్థ నియంత్రిస్తుంది. పురాతన స్మారక చిహ్నాలు, పురావస్తు ప్రదేశాలు ఇంకా జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన అవశేషాల నిర్వహణ కోసం దేశం మొత్తం 37 మండలాలుగా విభజించబడింది.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="చరిత్ర"><span id=".E0.B0.9A.E0.B0.B0.E0.B0.BF.E0.B0.A4.E0.B1.8D.E0.B0.B0"></span>చరిత్ర</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit&section=1" title="విభాగాన్ని మార్చు: చరిత్ర"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ సంస్థను ఆంగ్లేయుడైన అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హాం 1861లో స్థాపించి దానికి వ్యవస్థాపక డైరెక్టర్ జనరల్ గా పనిచేశాడు. తూర్పు ఆసియా చరిత్ర మీద ఒక క్రమపద్ధతిలో పరిశోధనలు మొదలుపెట్టింది <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%8F%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B1%8A%E0%B0%B8%E0%B1%88%E0%B0%9F%E0%B1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ఏషియాటిక్ సొసైటీ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">ఏషియాటిక్ సొసైటీ</a> అనే సంస్థ. దీన్ని బ్రిటిష్ ఇండాలజిస్టు అయిన <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82_%E0%B0%9C%E0%B1%8B%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="విలియం జోన్స్">విలియం జోన్స్</a>, 1784 జనవరి 15 న స్థాపించాడు. <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE" title="కోల్‌కాతా">కలకత్తాలో</a> ప్రధాన నగరంగా చేసుకున్న ఈ సంస్థ పురాతన <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%A4%E0%B0%82" title="సంస్కృతం">సంస్కృత</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%80_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7" title="పార్సీ భాష">పర్షియన్</a> రచనలను అధ్యయనం చేసి <i>ఏషియాటిక్ రీసెర్చెస్</i> అనే పేరుతో సంవత్సరానికోసారి జర్నల్ ప్రచురించేది. 1785 లో మొట్టమొదటి సారిగా <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%97%E0%B0%B5%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B1%80%E0%B0%A4" title="భగవద్గీత">భగవద్గీతను</a> ఆంగ్లంలోకి అనువదించిన <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%86%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="చార్లెస్ విల్కిన్స్">చార్లెస్ విల్కిన్స్</a> లాంటి చరిత్రకారులు ఇందులో సభ్యులుగా ఉండేవారు. ఈయనకు అప్పటి బెంగాల్ గవర్నర్ <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%B9%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%81" title="వారన్ హేస్టింగ్సు">వారెన్ హేస్టింగ్స్</a> సహకారం అందించాడు. 1837లో <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B9%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80_%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%BF" title="బ్రాహ్మీ లిపి">బ్రాహ్మీ లిపిని</a> అర్థం చేసుకోవడం ఈ సొసైటీ సభ్యుడు <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%86%E0%B0%AA%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="జేమ్స్ ప్రిన్సెప్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జేమ్స్ ప్రిన్సెప్</a> చేపట్టిన ముఖ్యమైన పనుల్లో ఒకటి. </p><p>బ్రాహ్మీ లిపిని అర్థం చేసుకున్న ఉత్సాహంలో ప్రిన్సెప్ సహాయకుడైన అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హాం సుమారు యాభై సంవత్సరాల పాటు భారతదేశం నలుమూలలా ఉన్న బౌద్ధ స్మారక చిహ్నాలను నిశితంగా సర్వే చేశాడు. మొదట్లో ఈ తవ్వకాలకు తన సొంత ధనమే వాడినా తర్వాత పెద్ద స్థాయిలో జరుగుతున్న తవ్వకాలను పర్యవేక్షించడానికి, బయట పడిన స్మారకాలను భద్రపరచడానికి, పరిశోధనలు చేయడానికి ఒక ప్రత్యేక సంస్థ ఉంటే బాగుంటుందని ఆయనకు తోచింది. ఆంగ్ల ప్రభుత్వంలో తన పలుకుబడిని ఉపయోగించి పురాతత్వ సర్వేక్షణ సంస్థ కోసం ప్రతిపాదనలు పంపాడు. 1848లో ఈ ప్రతిపాదన పని చేయలేదు కానీ ఈ కృషి ఫలితంగానే లార్డ్ కేనింగ్ చట్టం చేయడంతో 1861 లో సంస్థకు బీజం పడింది. కన్నింగ్‌హాం నే ఈ సంస్థకు మొదటి సర్వే అధికారిగా నియమించారు. 1865-1871 మధ్యలో నిధులు లేక తవ్వకాలు ఆగిపోయాయి కానీ తర్వాత అప్పటి వైస్రాయి లార్డ్ లారెన్స్ చొరవతో మళ్ళీ నిధులు సమకూరాయి. 1871 లో దీన్ని ప్రత్యేక విభాగంగా గుర్తించి కన్నింగ్‌హాం ని మొదటి డైరెక్టర్ జనరల్ గా నియమించారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="భారత_పురాతత్వ_సర్వే_సంస్థ_సర్కిల్‌లు"><span id=".E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B0.A4_.E0.B0.AA.E0.B1.81.E0.B0.B0.E0.B0.BE.E0.B0.A4.E0.B0.A4.E0.B1.8D.E0.B0.B5_.E0.B0.B8.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.B5.E0.B1.87_.E0.B0.B8.E0.B0.82.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.A5_.E0.B0.B8.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.95.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.8D.E2.80.8C.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ సర్కిల్‌లు</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit&section=2" title="విభాగాన్ని మార్చు: భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ సర్కిల్‌లు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4131619">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col" style="column-width: 30em;"> <ol><li>ఆగ్రా</li> <li>ఐజ్వాల్</li> <li>అమరావతి</li> <li>ఔరంగాబాద్</li> <li>బెంగళూరు</li> <li>భోపాల్</li> <li>భువనేశ్వర్</li> <li>చండీగఢ్</li> <li>చెన్నై</li> <li>డెహ్రాడూన్</li> <li>ఢిల్లీ</li> <li>ధార్వాడ్</li> <li>గోవా</li> <li>గౌహతి</li> <li>హంపి</li> <li>హైదరాబాద్</li> <li>జబల్పూర్</li> <li>జైపూర్</li> <li>ఝాన్సీ</li> <li>జోధ్‌పూర్</li> <li>కోల్‌కతా</li> <li>లక్నో</li> <li>ముంబై</li> <li>మీరట్</li> <li>నాగ్‌పూర్</li> <li>పాట్నా</li> <li>రాయ్‌పూర్</li> <li>రాయ్‌గంజ్</li> <li>రాజ్‌కోట్</li> <li>రాంచీ</li> <li>సారనాథ్</li> <li>సిమ్లా</li> <li>శ్రీనగర్</li> <li>తిరుచిరాపల్లి</li> <li>త్రిసూర్</li> <li>వడోదర</li> <li>లేహ్, లద్దాఖ్ (మినీ సర్కిల్ )</li></ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="డైరెక్టర్_జనరళ్ళు"><span id=".E0.B0.A1.E0.B1.88.E0.B0.B0.E0.B1.86.E0.B0.95.E0.B1.8D.E0.B0.9F.E0.B0.B0.E0.B1.8D_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.B0.E0.B0.B3.E0.B1.8D.E0.B0.B3.E0.B1.81"></span>డైరెక్టర్ జనరళ్ళు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit&section=3" title="విభాగాన్ని మార్చు: డైరెక్టర్ జనరళ్ళు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4131619"><div class="div-col" style="column-width: 30em;"> <ol><li>1871−1885: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B2%E0%B1%86%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%95%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హామ్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హామ్</a></li> <li>1886−1889: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%AC%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9C%E0%B1%86%E0%B0%B8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="జేమ్స్ బర్జెస్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జేమ్స్ బర్జెస్</a></li> <li>1902−1928: <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="జాన్ మార్షల్">జాన్ మార్షల్</a></li> <li>1928−1931: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B9%E0%B1%86%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%A1%E0%B1%8D_%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="హెరాల్డ్ హార్గ్రీవ్స్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">హెరాల్డ్ హార్గ్రీవ్స్</a></li> <li>1931−1935: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%A6%E0%B0%AF%E0%B0%BE_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B9%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="దయా రామ్ సాహ్ని (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">దయా రామ్ సాహ్ని</a></li> <li>1935−1937: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B1%86.%E0%B0%8E%E0%B0%AB%E0%B1%8D._%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%A8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="జె.ఎఫ్. బ్లాకిస్టన్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జె.ఎఫ్. బ్లాకిస్టన్</a></li> <li>1937−1944: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%95%E0%B1%86.%E0%B0%8E%E0%B0%A8%E0%B1%8D._%E0%B0%A6%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="కె.ఎన్. దీక్షిత్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">కె.ఎన్. దీక్షిత్</a></li> <li>1944−1948: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="మోర్టిమర్ వీలర్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">మోర్టిమర్ వీలర్</a></li> <li>1948−1950: <a href="/wiki/%E0%B0%8E%E0%B0%A8%E0%B1%8D.%E0%B0%AA%E0%B0%BF.%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BF" title="ఎన్.పి.చక్రవర్తి">ఎన్.పి.చక్రవర్తి</a></li> <li>1950−1953: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B0%A7%E0%B1%8B_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%82%E0%B0%AA%E0%B1%8D_%E0%B0%B5%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="మధో సరూప్ వత్స్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">మధో సరూప్ వత్స్</a></li> <li>1953−1968: <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A6_%E0%B0%98%E0%B1%8B%E0%B0%B7%E0%B1%8D" title="అమలానంద ఘోష్">అమలానంద ఘోష్</a></li> <li>1968−1972: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AC%E0%B0%BF.%E0%B0%AC%E0%B0%BF.%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="బి.బి.లాల్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">బి.బి.లాల్</a></li> <li>1972−1978: <a href="/wiki/%E0%B0%8E%E0%B0%82.%E0%B0%8E%E0%B0%A8%E0%B1%8D.%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%87" title="ఎం.ఎన్.దేశ్‌పాండే">ఎం.ఎన్.దేశ్‌పాండే</a></li> <li>1978−1981: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AC%E0%B0%BF.%E0%B0%95%E0%B1%86.%E0%B0%A5%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="బి.కె.థాపర్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">బి.కె.థాపర్</a></li> <li>1981−1983: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="దేబాల మిత్ర (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">దేబాల మిత్ర</a></li> <li>1984−1987: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%8E%E0%B0%82.%E0%B0%8E%E0%B0%B8%E0%B1%8D.%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="ఎం.ఎస్.నాగరాజారావు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">ఎం.ఎస్.నాగరాజారావు</a></li> <li>1987−1989: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B1%86.%E0%B0%AA%E0%B0%BF.%E0%B0%9C%E0%B1%8B%E0%B0%B7%E0%B0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="జె.పి.జోషి (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జె.పి.జోషి</a></li> <li>1989−1993: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%8E%E0%B0%82.%E0%B0%B8%E0%B0%BF.%E0%B0%9C%E0%B1%8B%E0%B0%B7%E0%B0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ఎం.సి.జోషి (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">ఎం.సి.జోషి</a></li> <li>1993−1994: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%9A%E0%B0%B2_%E0%B0%AE%E0%B1%8C%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="అచల మౌలిక్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">అచల మౌలిక్</a></li> <li>1994−1995: ఎస్. కె. మహాపాత్ర</li> <li>1995−1997: బి. పి. సింగ్</li> <li>1997−1998: అజయ్ శంకర్</li> <li>1998−2001: ఎస్. బి. మాథుర్</li> <li>2001−2004: కె. జి. మీనన్</li> <li>2004−2007: సి. బాబు రాజీవ్</li> <li>2009−2010: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%95%E0%B1%86.%E0%B0%8E%E0%B0%A8%E0%B1%8D.%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="కె.ఎన్.శ్రీవాస్తవ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">కె.ఎన్.శ్రీవాస్తవ</a></li> <li>2010−2013: గౌతమ్ సేన్‌గుప్తా</li> <li>2013−2014: ప్రవీణ్ శ్రీవాస్తవ</li> <li>2014−2017: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B1%8D_%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="రాకేష్ తివారీ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">రాకేష్ తివారీ</a></li> <li>2017−2020: <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%89%E0%B0%B7%E0%B0%BE_%E0%B0%B6%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ఉషా శర్మ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">ఉషా శర్మ</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>2020−2023: వి.విద్యావతి</li> <li>2023−ప్రస్తుతం: యదుబీర్ సింగ్ రావత్</li></ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="జాతీయ_స్మారక_కట్టడాలు"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.BE.E0.B0.A4.E0.B1.80.E0.B0.AF_.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.AE.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B0.95_.E0.B0.95.E0.B0.9F.E0.B1.8D.E0.B0.9F.E0.B0.A1.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>జాతీయ స్మారక కట్టడాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit&section=4" title="విభాగాన్ని మార్చు: జాతీయ స్మారక కట్టడాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ వెబ్‌సైట్ ద్వారా అధికారికంగా గుర్తించబడిన స్మారక కట్టడాలను జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక కట్టడాలు అంటారు. </p> <ul><li>తెలంగాణ: <a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3" title="తెలంగాణ">తెలంగాణ రాష్ట్రం</a>లో వివిధ కట్టడాలను <a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3%E0%B0%B2%E0%B1%8B_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%A4_%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%A8_%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%95_%E0%B0%95%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%A1%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE" title="తెలంగాణలో జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక కట్టడాల జాబితా">జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక కట్టడాలు</a>గా ఈ సంస్థ గుర్తించింది.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="మూలాలు"><span id=".E0.B0.AE.E0.B1.82.E0.B0.B2.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>మూలాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&action=edit&section=5" title="విభాగాన్ని మార్చు: మూలాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4300226">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4342780">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#2C882D;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thehindu.com/business/budget/union-budget-2021-culture-ministry-budget-cut-by-nearly-15/article33721325.ece?__cf_chl_captcha_tk__=c7679de755dc5c27cb00d90d347dbe41ea445520-1619379490-0-AUv87kMIhfYggVwCU7b9Af0gOyMs-g__gmvSZgPcpIUb20kceesmhol9lQAr0kbYHDPMNgSrCtjDO48T6e23yp-76DdXuc6anFDL5mbcLL2Z3KlbGyKbNmKTEk2T890-1whOh-8l5uLdJWyXe6ES8S5VgJc11Yjxk0SLfT4LG0DNpK9JmGrNjvJouX6NE-nGzqc8iPWz-UqFWtUPzv5jvmaKqyL2G4cy44Pp2XdN8R3HTALLPEOG87FbchYNSspcGeriewl5wnaXIBa6taiZXyKyzXb33WV1KLqjdUylvlIRt_mskPEYbUcMhaxD5Ude45mAqoEJRFUA6mouy8gO0b-HxJFfEOM3zfdTVTHcr63eF4fxiyOeSKUHnBkgcBOPZQvn_qMAEtev8ziqeKkyOBqcEjAF_NTrbKeYykHNFqYc2l1V76X4xnXuchDwUcbmWBmG80yKC1j_MdxliVX7JU46W9J2tOX_CGn5KM4IFLpPTQJcmszSC2nkJeMZDLD0h3ekDNWdCzPYcPdI1N1WHGs6uEToLXa8xz1iqtpz_HR25MzTTojsnIBdDDzdq_hJk6uZhDnqRbH9u01rW8abgu1UNYgzeBDPGMCwlIR_0kHJoQGGQXdU52RLV9s67F5BWLTQhOb-mcbUdRWs9ETBwJNXwystZhDmn4n8QFrChBddkjluxgPrcuvjImgLsbFJ6UFzp9plIolYQ_7ySyQVQNo">"Union Budget 2021: Culture Ministry budget cut by nearly 15%"</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 April</span> 2021</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Union+Budget+2021%3A+Culture+Ministry+budget+cut+by+nearly+15%25&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thehindu.com%2Fbusiness%2Fbudget%2Funion-budget-2021-culture-ministry-budget-cut-by-nearly-15%2Farticle33721325.ece%3F__cf_chl_captcha_tk__%3Dc7679de755dc5c27cb00d90d347dbe41ea445520-1619379490-0-AUv87kMIhfYggVwCU7b9Af0gOyMs-g__gmvSZgPcpIUb20kceesmhol9lQAr0kbYHDPMNgSrCtjDO48T6e23yp-76DdXuc6anFDL5mbcLL2Z3KlbGyKbNmKTEk2T890-1whOh-8l5uLdJWyXe6ES8S5VgJc11Yjxk0SLfT4LG0DNpK9JmGrNjvJouX6NE-nGzqc8iPWz-UqFWtUPzv5jvmaKqyL2G4cy44Pp2XdN8R3HTALLPEOG87FbchYNSspcGeriewl5wnaXIBa6taiZXyKyzXb33WV1KLqjdUylvlIRt_mskPEYbUcMhaxD5Ude45mAqoEJRFUA6mouy8gO0b-HxJFfEOM3zfdTVTHcr63eF4fxiyOeSKUHnBkgcBOPZQvn_qMAEtev8ziqeKkyOBqcEjAF_NTrbKeYykHNFqYc2l1V76X4xnXuchDwUcbmWBmG80yKC1j_MdxliVX7JU46W9J2tOX_CGn5KM4IFLpPTQJcmszSC2nkJeMZDLD0h3ekDNWdCzPYcPdI1N1WHGs6uEToLXa8xz1iqtpz_HR25MzTTojsnIBdDDzdq_hJk6uZhDnqRbH9u01rW8abgu1UNYgzeBDPGMCwlIR_0kHJoQGGQXdU52RLV9s67F5BWLTQhOb-mcbUdRWs9ETBwJNXwystZhDmn4n8QFrChBddkjluxgPrcuvjImgLsbFJ6UFzp9plIolYQ_7ySyQVQNo&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://asi.nic.in/about-us/">"ABOUT US « Archaeological Survey of India"</a>. <i>asi.nic.in</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-04-14</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=asi.nic.in&rft.atitle=ABOUT+US+%C2%AB+Archaeological+Survey+of+India&rft_id=https%3A%2F%2Fasi.nic.in%2Fabout-us%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livemint.com">/Politics/vUE4LhBG7NcTyTVabzcqMK/In-major-bureaucratic-reshuffle-35-secretaries-additional.html "ప్రధాన బ్యూరోక్రాటిక్ పునర్వ్యవస్థీకరణలో, 35 మంది కార్యదర్శులు, అదనపు కార్యదర్శులు"</a>. <i>livemint.com/</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170915161204/http://www.livemint.com/Politics/vUE4LhBG7NcTyTVabzcqMK/In-major-bureaucratic-reshuffle-35-secretaries.htmdlml">Archived</a> from the original on 2017-09-15<span class="reference-accessdate">. Retrieved 15 సెప్టెంబరు 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=livemint.com%2F&rft.atitle=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A7%E0%B0%BE%E0%B0%A8+%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%B5%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%A3%E0%B0%B2%E0%B1%8B%2C+35+%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%A6%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%2C+%E0%B0%85%E0%B0%A6%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%81+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%A6%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.livemint.com+%2FPolitics%2FvUE4LhBG7NcTyTVabzcqMK%2FIn-major-bureaucratic-reshuffle-35-secretaries-additional.html&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4+%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5+%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8:Cite_news" title="మూస:Cite news">cite news</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check <code class="cs1-code">|url=</code> value (<a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:CS1_errors#bad_url" title="సహాయం:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">Text "201వ తేదీ జూలై 5వ తేదీ" ignored (<a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:CS1_errors#text_ignored" title="సహాయం:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">Text "70 సెప్టెంబర్" ignored (<a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:CS1_errors#text_ignored" title="సహాయం:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|తేదీ=</code> ignored (<a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:CS1_errors#parameter_ignored" title="సహాయం:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారత_పురాతత్వ_సర్వేక్షణ&oldid=4334766">https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారత_పురాతత్వ_సర్వేక్షణ&oldid=4334766</a>" నుండి వెలికితీశారు</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక:వర్గాలు">వర్గాలు</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="వర్గం:పురాతత్వ శాస్త్రము">పురాతత్వ శాస్త్రము</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:భారతీయ సంస్థలు">భారతీయ సంస్థలు</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">దాచిన వర్గాలు: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="వర్గం:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:CS1_errors:_unsupported_parameter" title="వర్గం:CS1 errors: unsupported parameter">CS1 errors: unsupported parameter</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:CS1_errors:_unrecognized_parameter" title="వర్గం:CS1 errors: unrecognized parameter">CS1 errors: unrecognized parameter</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:CS1_errors:_URL" title="వర్గం:CS1 errors: URL">CS1 errors: URL</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ఈ పేజీలో చివరి మార్పు 2 అక్టోబరు 2024న 06:23కు జరిగింది.</li> <li id="footer-info-copyright">పాఠ్యం <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">క్రియేటివ్ కామన్స్ అట్రిబ్యూషన్/షేర్-ఎలైక్ లైసెన్సు</a>; క్రింద లభ్యం అదనపు షరతులు వర్తించవచ్చు. మరిన్ని వివరాలకు <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">వాడుక నియమాలను</a> చూడండి.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">గోప్యతా విధానం</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF">వికీపీడియా గురించి</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%A7%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%85%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81">అస్వీకారములు</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">వృద్ధికారులు</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/te.wikipedia.org">గణాంకాలు</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">కుకీ ప్రకటన</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//te.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">మొబైల్ వీక్షణ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-b2pkt","wgBackendResponseTime":120,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.210","walltime":"0.279","ppvisitednodes":{"value":1270,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":37057,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10866,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":18300,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 251.105 1 -total"," 47.29% 118.743 1 మూస:Infobox_organisation"," 44.92% 112.793 1 మూస:Infobox"," 43.34% 108.829 1 మూస:మూలాలజాబితా"," 31.97% 80.280 2 మూస:Cite_web"," 13.12% 32.947 1 మూస:INRConvert"," 8.97% 22.525 2 మూస:Columns-list"," 7.99% 20.070 2 మూస:Unbulleted_list"," 7.70% 19.329 1 మూస:INRConvert/USD"," 6.68% 16.777 1 మూస:INRConvert/out"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.116","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3810528,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-d465dfd78-nxbdx","timestamp":"20241126141352","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0c2d\u0c3e\u0c30\u0c24 \u0c2a\u0c41\u0c30\u0c3e\u0c24\u0c24\u0c4d\u0c35 \u0c38\u0c30\u0c4d\u0c35\u0c47\u0c15\u0c4d\u0c37\u0c23","url":"https:\/\/te.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A3","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q632235","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q632235","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2022-03-10T08:44:44Z","dateModified":"2024-10-02T06:23:42Z","headline":"\u0c2a\u0c41\u0c30\u0c3e\u0c24\u0c24\u0c4d\u0c35 \u0c2a\u0c30\u0c3f\u0c36\u0c4b\u0c27\u0c28\u0c32\u0c15\u0c48 \u0c2d\u0c3e\u0c30\u0c24 \u0c15\u0c47\u0c02\u0c26\u0c4d\u0c30 \u0c2a\u0c4d\u0c30\u0c2d\u0c41\u0c24\u0c4d\u0c35 \u0c38\u0c3e\u0c02\u0c38\u0c4d\u0c15\u0c43\u0c24\u0c3f\u0c15 \u0c36\u0c3e\u0c16 \u0c06\u0c27\u0c4d\u0c35\u0c30\u0c4d\u0c2f\u0c02\u0c32\u0c4b \u0c28\u0c21\u0c3f\u0c1a\u0c47 \u0c38\u0c02\u0c38\u0c4d\u0c25."}</script> </body> </html>