CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ռուանդա - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"a181d789-d8c0-41be-8b74-ce680784c0cd","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ռուանդա","wgTitle":"Ռուանդա","wgCurRevisionId":10094379,"wgRevisionId":10094379,"wgArticleId":1578,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)","CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024","Webarchive template wayback links","CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)","Articles containing potentially dated statements from 2015","All articles containing potentially dated statements", "Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից","Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից","Երկրներ այբբենական կարգով","Աֆրիկայի երկրներ","Ռուանդա","Դեպի ծով ելք չունեցող երկրներ","ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ","Աֆրիկյան միության անդամ երկրներ","Ֆրանսախոս երկրներ","Անգլիախոս երկրներ և տարածքներ","Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ռուանդա","wgRelevantArticleId":1578,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1037","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready", "user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/1200px-Flag_of_Rwanda.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/800px-Flag_of_Rwanda.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/640px-Flag_of_Rwanda.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ռուանդա - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ռուանդա rootpage-Ռուանդա skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Հիմնական ընտրացանկ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB">Գլխավոր էջ</a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB">Կատեգորիաներ</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x">Պատահական հոդված</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8">Նոր էջեր</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին">Ընթացիկ իրադարձություններ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Էությունը</a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6">Խորհրդարան</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r">Վերջին փոփոխություններ</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց">Օգնություն</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"> Որոնել </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Արտաքին տեսք </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class="">Նվիրաբերել</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class="">Ստեղծել հաշիվ</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class="">Մտնել</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Անձնական գործիքներ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy">Նվիրաբերել</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"> Ստեղծել հաշիվ</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"> Մտնել</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing">իմանալ ավելին</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y">Ներդրումներ</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n">Քննարկում</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> 1 Պատմություն </div> </a> <ul id="toc-Պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քաղաքականություն_և_կառավարություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քաղաքականություն_և_կառավարություն"> <div class="vector-toc-text"> 2 Քաղաքականություն և կառավարություն </div> </a> <ul id="toc-Քաղաքականություն_և_կառավարություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վարչական_բաժանումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Վարչական_բաժանումներ"> <div class="vector-toc-text"> 3 Վարչական բաժանումներ </div> </a> <ul id="toc-Վարչական_բաժանումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աշխարհագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Աշխարհագրություն"> <div class="vector-toc-text"> 4 Աշխարհագրություն </div> </a> <ul id="toc-Աշխարհագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կլիմա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Կլիմա"> <div class="vector-toc-text"> 5 Կլիմա </div> </a> <button aria-controls="toc-Կլիմա-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Կլիմա subsection </button> <ul id="toc-Կլիմա-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Կենսաբազմազանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կենսաբազմազանություն"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Կենսաբազմազանություն </div> </a> <ul id="toc-Կենսաբազմազանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Տնտեսություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տնտեսություն"> <div class="vector-toc-text"> 6 Տնտեսություն </div> </a> <ul id="toc-Տնտեսություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Լրատվամիջոցներ_և_հաղորդակցություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Լրատվամիջոցներ_և_հաղորդակցություն"> <div class="vector-toc-text"> 7 Լրատվամիջոցներ և հաղորդակցություն </div> </a> <ul id="toc-Լրատվամիջոցներ_և_հաղորդակցություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բնակչություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բնակչություն"> <div class="vector-toc-text"> 8 Բնակչություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Բնակչություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Բնակչություն subsection </button> <ul id="toc-Բնակչություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Կրթություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրթություն"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Կրթություն </div> </a> <ul id="toc-Կրթություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Առողջություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Առողջություն"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Առողջություն </div> </a> <ul id="toc-Առողջություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրոն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրոն"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Կրոն </div> </a> <ul id="toc-Կրոն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Լեզուներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Լեզուներ"> <div class="vector-toc-text"> 8.4 Լեզուներ </div> </a> <ul id="toc-Լեզուներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Մարդու_իրավունքներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Մարդու_իրավունքներ"> <div class="vector-toc-text"> 8.5 Մարդու իրավունքներ </div> </a> <ul id="toc-Մարդու_իրավունքներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Մշակույթ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Մշակույթ"> <div class="vector-toc-text"> 9 Մշակույթ </div> </a> <button aria-controls="toc-Մշակույթ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Մշակույթ subsection </button> <ul id="toc-Մշակույթ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Խոհանոց" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Խոհանոց"> <div class="vector-toc-text"> 9.1 Խոհանոց </div> </a> <ul id="toc-Խոհանոց-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սպորտ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սպորտ"> <div class="vector-toc-text"> 9.2 Սպորտ </div> </a> <ul id="toc-Սպորտ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Տես_նաև" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տես_նաև"> <div class="vector-toc-text"> 10 Տես նաև </div> </a> <ul id="toc-Տես_նաև-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> 11 Ծանոթագրություններ </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Toggle the table of contents </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Ռուանդա</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 239 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-239" aria-hidden="true" > 239 լեզու </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – աբխազերեն" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Руанда" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="աբխազերեն" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – աչեհերեն" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="աչեհերեն" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A9%E1%8B%8B%E1%8A%95%E1%8B%B3" title="ሩዋንዳ – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ሩዋንዳ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target">Pangcah</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Ruwanda" title="Ruwanda – օբոլո" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Ruwanda" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="օբոլո" class="interlanguage-link-target">Obolo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रवांडा – անգիկա" lang="anp" hreflang="anp" data-title="रवांडा" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="անգիկա" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="رواندا – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="رواندا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="رواندا – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="رواندا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="رواندا – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="رواندا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="رواندا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="رواندا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Руанда" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – բալիերեն" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="բալիերեն" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Руанда" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Руанда" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Руанда" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रवांडा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="रवांडा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – բիսլամա" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="բիսլամա" class="interlanguage-link-target">Bislama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – բամբարա" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="բամբարա" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A6%BE" title="রুয়ান্ডা – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="রুয়ান্ডা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%9D%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%8C%E0%BC%8D" title="རུ་ཝན་ཌ། – տիբեթերեն" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རུ་ཝན་ཌ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="տիբեթերեն" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A6%BE" title="রুয়ান্ডা – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="রুয়ান্ডা" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target">বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Руанда" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target">Chavacano de Zamboanga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Rwanda" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Руанда" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – սեբուերեն" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="սեբուերեն" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="ڕواندا – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڕواندا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – կորսիկերեն" lang="co" hreflang="co" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="կորսիկերեն" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Руанда" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target">Dagbanli</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Dinka" class="interlanguage-link-target">Thuɔŋjäŋ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ստորին սորբերեն" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ստորին սորբերեն" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रुवान्डा – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="रुवान्डा" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%83%DE%AA%DE%88%DE%A7%DE%82%DE%B0%DE%91%DE%A7" title="ރުވާންޑާ – դիվեհի" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ރުވާންޑާ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="դիվեհի" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – էվե" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="էվե" class="interlanguage-link-target">Eʋegbe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CF%85%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1" title="Ρουάντα – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Ρουάντα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Rwanda" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ruando" title="Ruando – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ruando" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="խորհուրդ տրվող հոդված"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="رواندا – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="رواندا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Ruwannda" title="Ruwannda – ֆուլահ" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Ruwannda" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="ֆուլահ" class="interlanguage-link-target">Fulfulde</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="խորհուրդ տրվող հոդված"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Rouanda" title="Rouanda – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Rouanda" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Ruande" title="Ruande – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Ruande" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/R%C3%BBanda" title="Rûanda – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Rûanda" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – գագաուզերեն" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="գագաուզերեն" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Rubhanda" title="Rubhanda – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Rubhanda" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Rru%C3%A1nda" title="Rruánda – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Rruánda" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gpe mw-list-item"><a href="https://gpe.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Ghanaian Pidgin" lang="gpe" hreflang="gpe" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Ghanaian Pidgin" data-language-local-name="Ghanaian Pidgin" class="interlanguage-link-target">Ghanaian Pidgin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AA%BE" title="રવાંડા – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="રવાંડા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Rooandey" title="Rooandey – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Rooandey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ruwanda" title="Ruwanda – հաուսա" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ruwanda" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="հաուսա" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Rwanda" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%95%D7%90%D7%A0%D7%93%D7%94" title="רואנדה – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="רואנדה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%86%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रुआण्डा – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रुआण्डा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – իգբո" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="իգբո" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/R%C3%BAanda" title="Rúanda – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Rúanda" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AB%E3%83%AF%E3%83%B3%E3%83%80" title="ルワンダ – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ルワンダ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რუანდა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Ruwandaa" title="Ruwandaa – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ruwandaa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Ruwanda" title="Ruwanda – տիապ" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Ruwanda" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="տիապ" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Kongo" class="interlanguage-link-target">Kongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – կիկույու" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="կիկույու" class="interlanguage-link-target">Gĩkũyũ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Руанда" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%B5%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A1" title="ರುವಾಂಡ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ರುವಾಂಡ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A5%B4%EC%99%84%EB%8B%A4" title="르완다 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="르완다" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – պերմյակ կոմիերեն" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Руанда" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="պերմյակ կոմիերեն" class="interlanguage-link-target">Перем коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Руанда" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – գանդա" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="գանդա" class="interlanguage-link-target">Luganda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – լինգալա" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="լինգալա" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Руанда" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Roanda" title="Roanda – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Roanda" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Руанда" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/R%C4%81wana" title="Rāwana – մաորի" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Rāwana" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="մաորի" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Руанда" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B1%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F" title="റുവാണ്ട – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="റുവാണ്ട" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Руанда" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%94%EA%AF%8B%EA%AF%A5%EA%AF%9F%EA%AF%97%EA%AF%A5" title="ꯔꯋꯥꯟꯗꯥ – մանիպուրի" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯔꯋꯥꯟꯗꯥ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="մանիպուրի" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B1%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="ऱ्वांडा – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ऱ्वांडा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – արևմտամարիերեն" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Руанда" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="արևմտամարիերեն" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – մալթայերեն" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="մալթայերեն" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%9D%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%92%E1%80%AB%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="ရဝမ်ဒါနိုင်ငံ – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ရဝမ်ဒါနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="روآندا – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="روآندا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ստորին սաքսոներեն" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ստորին սաքսոներեն" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रुवान्डा – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="रुवान्डा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रुवान्डा – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="रुवान्डा" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – հյուսիսային սոթո" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="հյուսիսային սոթո" class="interlanguage-link-target">Sesotho sa Leboa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Ruwaandaa" title="Ruwaandaa – օրոմո" lang="om" hreflang="om" data-title="Ruwaandaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="օրոմո" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B0%E0%AD%81%E0%AC%86%E0%AC%A3%E0%AD%8D%E0%AC%A1%E0%AC%BE" title="ରୁଆଣ୍ଡା – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ରୁଆଣ୍ଡା" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%C3%A6" title="Руандæ – օսերեն" lang="os" hreflang="os" data-title="Руандæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="օսերեն" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%A1%E0%A8%BE" title="ਰਵਾਂਡਾ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰਵਾਂਡਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – պամպանգաերեն" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="պամպանգաերեն" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcm mw-list-item"><a href="https://pcm.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – նիգերիական փիջին" lang="pcm" hreflang="pcm" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Naijá" data-language-local-name="նիգերիական փիջին" class="interlanguage-link-target">Naijá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रवाण्डा – պալի" lang="pi" hreflang="pi" data-title="रवाण्डा" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="պալի" class="interlanguage-link-target">पालि</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%88%D8%A7" title="روانڈا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="روانڈا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%DA%89%D8%A7" title="رونډا – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="رونډا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Ruwantha" title="Ruwantha – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ruwantha" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Urwanda" title="Urwanda – ռունդի" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Urwanda" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="ռունդի" class="interlanguage-link-target">Ikirundi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Руанда" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Рванда – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Рванда" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – կինյառուանդա" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="կինյառուանդա" class="interlanguage-link-target">Ikinyarwanda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="रवाण्डा – սանսկրիտ" lang="sa" hreflang="sa" data-title="रवाण्डा" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="սանսկրիտ" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Руанда" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A8%E1%B1%A9%E1%B1%A3%E1%B1%9F%E1%B1%B1%E1%B1%B0%E1%B1%9F" title="ᱨᱩᱣᱟᱱᱰᱟ – սանտալի" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱨᱩᱣᱟᱱᱰᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="սանտալի" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ruanna" title="Ruanna – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ruanna" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%8A%D8%A7" title="روانڊا – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="روانڊا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – հյուսիսային սաամի" lang="se" hreflang="se" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="հյուսիսային սաամի" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Ruand%C3%A4a" title="Ruandäa – սանգո" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Ruandäa" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="սանգո" class="interlanguage-link-target">Sängö</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%9D%E1%81%A2%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%90%E1%82%83%E1%82%87" title="မိူင်းရဝၢၼ်းတႃႇ – շաներեն" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းရဝၢၼ်းတႃႇ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="շաներեն" class="interlanguage-link-target">ၽႃႇသႃႇတႆး </a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B7%80%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%A9%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="රුවන්ඩාව – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="රුවන්ඩාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – սամոաերեն" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="սամոաերեն" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ինարի սաամի" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ինարի սաամի" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – շոնա" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Rwanda" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="շոնա" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Ruwanda" title="Ruwanda – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Ruwanda" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Руанда" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/IRuwanda" title="IRuwanda – սվազերեն" lang="ss" hreflang="ss" data-title="IRuwanda" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="սվազերեն" class="interlanguage-link-target">SiSwati</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – հարավային սոթո" lang="st" hreflang="st" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="հարավային սոթո" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target">Sakizaya</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%B5%E0%AE%BE%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BE" title="உருவாண்டா – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உருவாண்டா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target">Tayal</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%BE" title="రువాండా – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="రువాండా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Руанда" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2" title="ประเทศรวันดา – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศรวันดา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A9%E1%8B%8B%E1%8A%95%E1%8B%B3" title="ሩዋንዳ – տիգրինյա" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ሩዋንዳ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="տիգրինյա" class="interlanguage-link-target">ትግርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – թուրքմեներեն" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="թուրքմեներեն" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – թալիշերեն" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="թալիշերեն" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – տարոկո" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="տարոկո" class="interlanguage-link-target">Seediq</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ցոնգա" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ցոնգա" class="interlanguage-link-target">Xitsonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Руанда" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – տումբուկա" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Rwanda" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="տումբուկա" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – ուդմուրտերեն" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Руанда" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="ուդմուրտերեն" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8B%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="رۋاندا – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="رۋاندا" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Руанда – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Руанда" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%88%D8%A7" title="روانڈا – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="روانڈا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Ruanda" title="Ruanda – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Ruanda" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Ruand" title="Ruand – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Ruand" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Ruand%C3%A4n" title="Ruandän – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Ruandän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Ruwandaa" title="Ruwandaa – վոլոֆ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Ruwandaa" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="վոլոֆ" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%A2%E6%97%BA%E8%BE%BE" title="卢旺达 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="卢旺达" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="რუანდა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="რუანდა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%95%D7%95%D7%90%D7%A0%D7%93%D7%A2" title="רוואנדע – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="רוואנדע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – ժուանգ" lang="za" hreflang="za" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ժուանգ" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – զեյլանդերեն" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Rwanda" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="զեյլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%94%E2%B5%A1%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B4%B7%E2%B4%B0" title="ⵔⵡⴰⵏⴷⴰ – ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵔⵡⴰⵏⴷⴰ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%A2%E6%97%BA%E8%BE%BE" title="卢旺达 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="卢旺达" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Rwanda" title="Rwanda – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Rwanda" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%9B%A7%E6%97%BA%E9%81%94" title="盧旺達 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="盧旺達" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IRuwanda" title="IRuwanda – զուլուերեն" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IRuwanda" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="զուլուերեն" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1037#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c">Հոդված</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t">քննարկում</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >հայերեն </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1">Կարդալ</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v">Խմբագրել</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e">Խմբագրել կոդը</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h">Դիտել պատմությունը</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Գործիքներ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1">Կարդալ</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v">Խմբագրել</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e">Խմբագրել կոդը</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=history">Դիտել պատմությունը</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j">Այստեղ հղվող էջերը</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k">Կապված փոփոխություններ</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q">Սպասարկող էջեր</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&oldid=10094379" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում">Մշտական հղում</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին">Էջի վիճակագրություն</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&id=10094379&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը">Մեջբերել այս էջը</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%258C%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A4%25D5%25A1">Ստանալ կարճ URL հասցե</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%258C%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A4%25D5%25A1">Download QR code</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1">Ստեղծել գիրք</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=show-download-screen">Ներբեռնել որպես PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p">Տպելու տարբերակ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Rwanda" hreflang="en">Վիքիպահեստ</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1037" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g">Վիքիտվյալների տարր</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><table class="infobox vcard" style="width:23em; margin-top:0.30em; font-size:89%; text-align:left;"><tbody><tr> <th colspan="3" align="center" class="mergedtoprow adr" style="line-height:1.2em; padding:0.35em 0.33em 0.33em; font-size:1.0em; background:#E4E4E4;">Ռուանդայի Հանրապետություն<div class="fn org country-name" style="padding-top:0.2em;">Repubulika y'u Rwanda République du Rwanda</div></th> </tr><tr class="mergedtoprow"> <td class="maptable" colspan="3" align="center" style="padding:0.5em 0;"><table align="center" style="width:100%; background:none;"><tbody><tr> <td align="center" style="width:58%; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Rwanda.svg" class="mw-file-description" title="Ռուանդա դրոշ"><img alt="Ռուանդա դրոշ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/125px-Flag_of_Rwanda.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/188px-Flag_of_Rwanda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/250px-Flag_of_Rwanda.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1_%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուանդա դրոշ (դեռ գրված չէ)">Դրոշ</a></td> <td align="center" style="width:auto; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Coat_of_arms_of_Rwanda.svg" class="mw-file-description" title="Ռուանդա զինանշանը"><img alt="Ռուանդա զինանշանը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Coat_of_arms_of_Rwanda.svg/89px-Coat_of_arms_of_Rwanda.svg.png" decoding="async" width="89" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Coat_of_arms_of_Rwanda.svg/134px-Coat_of_arms_of_Rwanda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Coat_of_arms_of_Rwanda.svg/178px-Coat_of_arms_of_Rwanda.svg.png 2x" data-file-width="670" data-file-height="732" /></a> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1_%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուանդա զինանշան (դեռ գրված չէ)">Զինանշան</a></td> </tr></tbody></table> </td> </tr><tr> <td colspan="3" style="line-height:1.2em; text-align:center; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1">Նշանաբան՝ Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu "Unity, Work, Patriotism"</td> </tr><tr> <td colspan="3" style="line-height:1.2em; text-align:center; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1">Ազգային օրհներգ՝ <a href="/w/index.php?title=Rwanda_nziza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rwanda nziza (դեռ գրված չէ)">Rwanda nziza</a></td> </tr><tr> <td colspan="3" style="text-align:center; padding:0.6em 0em; border: solid darkgray; border-width: 1px 0px;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:LocationRwanda.svg" class="mw-file-description" title="Ռուանդա դիրքը"><img alt="Ռուանդա դիրքը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/LocationRwanda.svg/270px-LocationRwanda.svg.png" decoding="async" width="270" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/LocationRwanda.svg/405px-LocationRwanda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/LocationRwanda.svg/540px-LocationRwanda.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a><figcaption>Ռուանդա դիրքը</figcaption></figure> <div style="position:relative; top:0.3em;"><center></center></div> </td> </tr><tr class="mergedtoprow" style="text-align: left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><td colspan="2"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84" title="Մայրաքաղաք">Մայրաքաղաք</a> և ամենամեծ քաղաք </td><td><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB" title="Կիգալի">Կիգալի</a> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=en&params=1_57_S_30_4_E_type:country(26,798)"> 1°57′S, 30°4′E</a> </td></tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle; white-space:nowrap; text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;">Պետական լեզուներ</th> <td><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռվանդերեն (դեռ գրված չէ)">Ռվանդերեն</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ֆրանսերեն">Ֆրանսերեն</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Անգլերեն">Անգլերեն</a></td> </tr><tr> <th colspan="2" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պետություն">Կառավարում</a></th> <td><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հանրապետություն">Հանրապետություն</a></td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;"><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B0" title="Նախագահ">Նախագահ</a></td> <td><a href="/w/index.php?title=Paul_Kagame&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Kagame (դեռ գրված չէ)">Paul Kagame</a></td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B9%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF" title="Վարչապետ">Վարչապետ</a></td> <td><a href="/w/index.php?title=Bernard_Makuza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Makuza (դեռ գրված չէ)">Bernard Makuza</a></td> </tr><tr class="mergedtoprow" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><th colspan="2"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect mw-disambig" title="Անկախություն">Անկախություն</a></th> <td><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Բելգիա">Բելգիայից</a> </td></tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Ամսաթիվ</td> <td><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%AB_1" title="Հուլիսի 1">Հուլիսի 1</a> <a href="/wiki/1962" title="1962">1962</a> </td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="3" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;">Տարածք</th> </tr> <tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Ընդհանուր</td> <td>26,798 կմ²  (<a href="/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%AB" title="Աշխարհի երկրներն ըստ տարածքի">147th</a>) </td></tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Ջրային (%)</td> <td>5.3</td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="3" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;">Բնակչություն</th> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">July 2005 նախահաշիվը</td> <td>7.6 միլիոն  (<a href="/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Աշխարհի երկրներն ըստ բնակչության">86րդ</a>)</td> </tr><tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">2002 մարդահամարը</td> <td>8,128,553 </td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Խտություն</td> <td>320 /կմ² (27րդ) 829 /մղոն²</td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <td colspan="2" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%BC%D5%B6_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Համախառն ներքին արդյունք">ՀՆԱ</a> (<a href="/wiki/%D4%B3%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A5%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գնողունակության համարժեքություն">ԳՀ</a>)</td> <td>2005 գնահատում</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Ընդհանուր</td> <td>$11.24 միլիարդ (130րդ)</td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Մեկ շնչի հաշվով</td> <td>$1,300 (160րդ)</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%AB_%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%84%D5%BD" title="Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս">ՄՆԶԻ</a> (2004)</td> <td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Straight_Line_Steady.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Straight_Line_Steady.svg/10px-Straight_Line_Steady.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Straight_Line_Steady.svg/15px-Straight_Line_Steady.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Straight_Line_Steady.svg/20px-Straight_Line_Steady.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="700" /></a>0.450 (ցածր) (158րդ)</td> </tr><tr> <th colspan="2" style="vertical-align:middle; text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9" title="Արժույթ">Արժույթ</a></th> <td><a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուանդայի ֆրանկ (դեռ գրված չէ)">Ռուանդայի ֆրանկ</a> (<a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">RWF</a>) </td> </tr><tr class="mergedtoprow"> <th colspan="2" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%AB" title="Ժամային գոտի">Ժամային գոտի</a></th> <td><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կենտրոնական Աֆրիկյան Ժամանակ (դեռ գրված չէ)">CAT</a> (<a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Համաշխարհային կոորդինացված ժամանակ">ՀԿԺ</a>+2)</td> </tr><tr class="mergedbottomrow"> <td style="width:1em; padding:0 0 0 0.6em;"> - </td> <td style="padding-left:0em;">Ամռանը (DST)</td> <td>not observed (<a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%AA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Համաշխարհային կոորդինացված ժամանակ">ՀԿԺ</a>+2)</td> </tr><tr> <th colspan="2" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;">Ազգային դոմեն</th> <td><a href="/wiki/.rw" title=".rw">.rw</a></td> </tr><tr> <th colspan="2" style="text-align:left; border: solid #e9e9e9; border-width: 1px 0px 0px 0px; background:#f1f1f1;"><a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Երկրների հեռախոսային կոդերի ցանկ">Հեռախոսային կոդ</a></th> <td>+250</td> </tr> </tbody></table> Ռուանդի (<a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%B6%D5%B9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%B5%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A5%D5%B6" class="mw-redirect" title="Միջազգային Հնչյունական Այբուբեն">ՄՀԱ</a>՝ [ɾ(g)wɑndɑ]), պաշտոնապես՝ Ռուանդայի Հանրապետություն<a href="#cite_note-1">[1]</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցամաքային երկիր (դեռ գրված չէ)">ցամաքային երկիր</a> է։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Կենտրոնական Աֆրիկա">Կենտրոնական Աֆրիկայի</a> Great Rift Valley տարածքում, որտեղ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D5%AC%D5%B3%D5%A5%D6%80" title="Աֆրիկական Մեծ լճեր">աֆրիկյան Մեծ լճերի տարածաշրջանը</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարավարևելյան Աֆրիկա (դեռ գրված չէ)">Հարավարևելյան Աֆրիկան</a> միանում են։ Ռուանդան գտնվում է <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AE" title="Հասարակած">Հասարակածից</a> մի քանի աստիճան հարավ և սահմանակից է <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Ուգանդա">Ուգանդային</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%B6%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Տանզանիա">Տանզանիային</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Բուրունդի">Բուրունդիին</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն">Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությանը</a>։ Այն շատ բարձր է, ինչը նրան տալիս է «հազար բլուրների երկիր» մականունը, նրա տարածքում գերակշռում են արևմուտքում լեռները և հարավ-արևելքում <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A1" title="Սավաննա">սավաննաները</a>, բազմաթիվ լճերը ողջ երկրով մեկ։ Կլիման բարեխառն և մերձարևադարձային է՝ յուրաքանչյուր տարի երկու անձրևային և երկու չոր եղանակներով։ Դա մայրցամաքային աֆրիկյան ամենախիտ բնակեցված երկիրն է. 10000 կմ2-ից ավելի տարածք ունեցող երկրների շարքում այն աշխարհի հինգերորդ ամենախիտ բնակեցված երկիրն է։ Նրա <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84" title="Մայրաքաղաք">մայրաքաղաքն</a> ու ամենամեծ քաղաքը <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB" title="Կիգալի">Կիգալին</a> է։ Որսորդ-հավաքիչները բնակեցրեցին այդ տարածքը <a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Քարի դար">քարի</a> և <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A9%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Երկաթի դար">երկաթի դարերում</a>, հետագայում նաև <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D6%82_(%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4)" title="Բանտու (ժողովուրդ)">բանտու</a> ժողովուրդները։ Բնակչությունը միավորվեց նախ <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D5%B0%D5%B4" title="Տոհմ">կլանների</a>, ապա՝ թագավորությունների։ 15-րդ դարում թագավորներից մեկին՝ Գիհանգա թագավորին, հաջողվեց միացնել իր մերձավոր հարևան տարածքներից մի քանիսը, ստեղծելով Ռուանդայի թագավորությունը։ Ռուանդայի թագավորությունը իշխում էր տասնութերորդ դարի կեսերից, երբ թութսի թագավորները ռազմական ճանապարհով նվաճեցին մյուսներին, կենտրոնացրին իշխանությունը և գործադրեցին հակահութու քաղաքականություն։ 1897 թվականին Գերմանիան գաղութացրեց Ռուանդան որպես գերմանական Արևելյան Աֆրիկայի մի մաս, այնուհետ Բելգիան՝ 1916 թվականին Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ Երկու եվրոպական երկրներն էլ կառավարում էին Ռուանդայի թագավորի միջոցով, հավերժացնելով թութսիամետ քաղաքականությունը։ Հութու բնակչությունը ապստամբեց 1959 թվականին։ Նրանք կոտորեցին բազմաթիվ թութսիների և 1962 թվականին, նախագահ Գրեգուար Կայբանդայի գլխավորությամ, հիմնեցին անկախ, հուտուներով գերակշռող հանրապետություն։ 1973-ի ռազմական հեղաշրջումը տապալեց Կայբանդային և իշխանության բերեց Յուվենալ Հաբյարիմանային, որը պահպանեց հուտուամետ քաղաքականությունը։ 1990 թվականին թութսիների գլխավորած Ռուանդայի Հայրենասիրական ճակատը (ՌՀՃ) քաղաքացիական պատերազմ սկսեց։ Հաբյարիմանան սպանվեց 1994 թվականի ապրիլին։ Ռուանդայի ցեղասպանության ժամանակ սոցիալական լարվածություն բռնկվեց, որը տևեց հարյուր օր։ 1994 թվականի հուլիսին Ռուանդայի Հայրենասիրական ճակատը վերջ դրեց ցեղասպանությանը ռազմական հաղթանակով։ 1994 թվականից Ռուանդան փաստացի կառավարվում է ՌՀՃ կողմից որպես միակուսակցական պետություն, իսկ ՌՀՃ-ի նախկին հրամանատար Փոլ Կագամենը 2000 թվականից Ռուանդայի նախագահն է։ Մինչգաղութային ժամանակներից սկսած րկիրը կառավարվել է մի շարք կենտրոնացված ավտորիտար կառավարությունների կողմից։ Թեև Ռուանդան, համեմատած հարևան երկրների հետ, կոռուպցիայի ցածր մակարդակ ունի, այնուամենայնիվ այն ամենացածրն է կառավարության թափանցիկության, քաղաքացիական ազատությունների և կյանքի որակի չափանիշներով:։ Բնակչությունը երիտասարդ է և հիմնականում գյուղաբնակ. Ռուանդան ունի աշխարհի ամենաերիտասարդ բնակչությունից մեկը։ Ռուանդացիները կազմված են միայն մեկ մշակութային և լեզվական խմբից՝ Բանյարվանդայից, որը կազմված է երեք ենթախմբերից՝ հուտուներ, տուտսիներ և տվաներ։ Տուան անտառաբնակ պիգմայ ժողովուրդ է և հաճախ համարվում է Ռուանդայի ամենավաղ բնակիչների ժառանգները։ Քրիստոնեությունը երկրի ամենամեծ կրոնն է. Հիմնական և ազգային լեզուն կինյարվանդան է, որով խոսում են բնիկ ռուանդացիները, իսկ անգլերենը, ֆրանսերենը և սուահիլիը ծառայում են որպես լրացուցիչ պաշտոնական օտար լեզուներ։ Ռուանդայի տնտեսությունը հիմնականում հիմնված է բնական գյուղատնտեսության վրա։ Սուրճը և թեյը Ռուանդայից արտահանվող հիմնական մշակաբույսերն են։ Զբոսաշրջությունը արագ զարգացող ոլորտ է և այժմ երկրի արտարժույթի առաջատար աղբյուրն է։ Ռուանդան Աֆրիկյան միության, ՄԱԿ-ի, Ազգերի Համագործակցության, COMESA-ի, OIF-ի և Արևելաաֆրիկյան համայնքի անդամ է։ <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմություն">Պատմություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Պատմություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Այժմյան Ռուանդայի տարածքում մարդկանց բնակեցումը սկիզբ է առնում ամենաուշը վերջին սառցադաշտային ժամանակաշրջանից՝ կա՛մ նեոլիթյան ժամանակաշրջանից մ.թ.ա. մոտ 8000 թ., կա՛մ երկարատև խոնավ ժամանակաշրջանին հաջորդող ժամանակներից՝ մ.թ.ա. մոտ 3000 թվականը:<a href="#cite_note-Chrétien—2003——44-2">[2]</a> Հնագիտական պեղումները ցույց են տվել <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%80%D5%BD%D5%B8%D6%80%D5%A4-%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Որսորդ-հավաքիչ (դեռ գրված չէ)">որսորդ-հավաքիչների</a> կողմից <a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Քարի դար">քարի դարի</a> վերջում նոսր բնակեցման ապացույցներ, որին հաջորդել են վաղ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A9%D5%A5_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="Երկաթե դար">երկաթե դարի</a> ավելի խիտ բնակչություն, որոնք արտադրել են փորվածքներ <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A5%D6%81%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խեցեղեն (դեռ գրված չէ)">խեցեղեն</a> և երկաթյա գործիքներ։<a href="#cite_note-Dorsey—1994——36-3">[3]</a><a href="#cite_note-Chrétien—2003——45-4">[4]</a> Այս վաղ բնակիչները տվա <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AB%D5%A3%D5%B4%D5%A5%D5%B5%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Պիգմեյներ">պիգմեյ</a> աբորիգենների, որսորդ-հավաքիչների նախնիներն էին, որոնք այսօր ևս բնակվում են Ռուանդայում:<a href="#cite_note-Mamdani—2002——61-5">[5]</a> Մ․թ․ա. 700-ից մինչև մ.թ. 1500 թվականները Բանտուի մի շարք խմբեր գաղթեցին Ռուանդա։ Նրանք անտառային հողերը մաքրեցին գյուղատնտեսության համար։ <a href="#cite_note-Mamdani—2002——61-5">[5]</a><a href="#cite_note-Chrétien—2003——58-6">[6]</a> Անտառաբնակ տուաները կորցրեցին իրենց բնակավայրերի մեծ մասը և տեղափոխվեցին լեռների լանջեր։<a href="#cite_note-King—2007——75-7">[7]</a> Պատմաբանները Բանտու միգրացիայի բնույթի վերաբերյալմի քանի տեսություններ ունեն։ Տեսություններից մեկն այն է, որ առաջին վերաբնակիչները եղել են հուտուները, մինչդեռ թութսիները ավելի ուշ են գաղթել։<a href="#cite_note-Prunier—1995——16-8">[8]</a> Այլընտրանքային տեսությունն այն է, որ միգրացիան եղել է դանդաղ և կայուն, երբ եկող խմբերը ինտեգրվել են գոյություն ունեցող հասարակությանը, այլ ոչ թե նվաճելայն։<a href="#cite_note-Mamdani—2002——61-5">[5]</a><a href="#cite_note-Mamdani—2002——58-9">[9]</a> Այս տեսության համաձայն, հուտուի և տուտսիի տարբերությունը առաջացել է ավելի ուշ և հավանաբար դասակարգային է եղել, քան ռասայական:<a href="#cite_note-Chrétien—2003——69-10">[10]</a><a href="#cite_note-Shyaka———10–11-11">[11]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg/220px-Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg/330px-Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg/440px-Rwanda_Nyanza_Mwami_Palace.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Թագավորական հնագույն պալատի վերակառուցում <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A6%D5%A1" title="Նիանզա">Նիանզա</a></figcaption></figure> Տարածաշրջանում սոցիալական կազմակերպման ամենավաղ ձևը կլանն էր (ubwoko):<a href="#cite_note-Chrétien—2003——88-12">[12]</a> Կլանները չէին սահմանափակվում գենեոլոգիական տոհմերով կամ աշխարհագրական տարածքով, դրանց մեծ մասում կային հուտու, տուտսի և տուա։<a href="#cite_note-Chrétien—2003——88–89-13">[13]</a> 15-րդ դարից կլանները սկսեցին միավորվել թագավորությունների։<a href="#cite_note-Chrétien—2003——141-14">[14]</a> Գիհանգա թագավորին հաջողվեց միավորել իր մերձավոր հարևան տարածքներից մի քանիսը և ստեղծել Ռուանդայի թագավորությունը։ Մինչ 1700 թվականը ներկայիս Ռուանդայի տարածքում գոյություն ուներ շուրջ ութ թագավորություն։<a href="#cite_note-Chrétien—2003——482-15">[15]</a> Դրանցից մեկը՝ Ռուանդայի Թագավորությունը, որը ղեկավարվում էր Թութսի Նիիգինյա կլանի կողմից, տասնութերորդ դարի կեսերից ավելի գերիշխող դարձավ։<a href="#cite_note-Chrétien—2003——160-16">[16]</a> Թագավորությունը իր ամենամեծ չափերին հասավ տասնիններորդ դարում, Կիգելի Ռուաբուգիրի թագավորի օրոք։ Ռուաբուգիրին նվաճեց մի քանի փոքր պետություններ, ընդլայնեց թագավորությունը արևմուտքում և հյուսիսում,<a href="#cite_note-Chrétien—2003——160-16">[16]</a><a href="#cite_note-Mamdani—2002——69-17">[17]</a> նախաձեռնեց վարչական բարեփոխումներ։ Rwabugiri-ի փոփոխությունները հուտու և թութսի բնակչության միջև խզում առաջացրին։<a href="#cite_note-Mamdani—2002——69-17">[17]</a> Տուաները ավելի լավ էին ապրում քան մինչ թագավորության ժամանակները, նրանցից ոմանք դարձան արքունիքի պարողներ,<a href="#cite_note-King—2007——75-7">[7]</a> սակայն դրանց թիվը պակասում էր։<a href="#cite_note-Prunier—1995——6-18">[18]</a> 1884 թվականի <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բեռլինի կոնֆերանս (դեռ գրված չէ)">Բեռլինի կոնֆերանսը</a> այդ տարածքը հատկացրեց <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գերմանական կայսրություն">Գերմանական կայսրությանը</a>, որն այն հայտարարեց որպես Գերմանական Արևելյան Աֆրիկայի մաս։ 1894 թվականին հետախույզ Գուստավ Ադոլֆ ֆոն Գյոտցեն առաջին եվրոպացին էր, ով անցավ ողջ տարածքով, նա հարավ-արևելքից հասավ մինչև Կիվու լիճը և հանդիպեց թագավորին։ <a href="#cite_note-Chrétien—2003——217-19">[19]</a><a href="#cite_note-Prunier—1995——9-20">[20]</a> 1897 թվականին Գերմանիան թագավորի հետ դաշինք կնքելով իր ներկայությունը հաստատեց Ռուանդայում՝ սկիզբ դնելով գաղութատիրության դարաշրջանին<a href="#cite_note-21">[21]</a>։ Գերմանացիները երկրի սոցիալական կառուցվածքում էական փոփոխություն չարեցին, այլ իրենց ազդեցությունը պահեցին աջակցելով թագավորին և գոյություն ունեցող հիերարխիային, իշխանությունը փոխանցելով տեղական պետերին:<a href="#cite_note-Prunier—1995——25-22">[22]</a><a href="#cite_note-23">[23]</a> 1916 թվականին Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, Բելգիական ուժերը ներխուժեցին Ռուանդա և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Բուրունդի">Բուրունդի</a>, իսկ ավելի ուշ՝ 1922 թվականին, նրանք սկսեցին կառավարել ինչպես Ռուանդան, այնպես էլ Բուրունդին որպես <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1-%D5%88%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Ռուանդա-Ուրունդի">Ռուանդա-Ուրունդի</a> անվանմամբ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մանդատային տարածքներ">Մանդատային տարածքներ</a>, որով և սկսվեց ավելի ուղղակի գաղութային կառավարման շրջան։<a href="#cite_note-Chrétien—2003——260-24">[24]</a> Բելգիացիները պարզեցրեցին և կենտրոնացրին իշխանության կառուցվածքը,<a href="#cite_note-Chrétien—2003——270-25">[25]</a> կրթության, առողջապահության, հասարակական աշխատանքների և գյուղատնտեսության վերահսկման ոլորտում լայնածավալ ծրագրեր նախաձեռնեցին, ներառյալ նոր մշակաբույսերը և բարելավեցին գյուղատնտեսական տեխնիկան՝ փորձելով նվազեցնել սովի դեպքերը։<a href="#cite_note-Chrétien—2003——276–277-26">[26]</a> Ե՛վ գերմանացիները, և՛ բելգիացիները, <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%AB%D5%B4%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր իմպերիալիզմի (դեռ գրված չէ)">Նոր իմպերիալիզմի</a> զարթոնքին, առաջ մղեցին թութսիների գերակայությունը՝ համարելով հուտու և թութսի տարբեր ցեղեր։<a href="#cite_note-Appiah—Gates——450-27">[27]</a> 1935 թվականին Բելգիան ներդրեց ինքնության քարտի համակարգ, որը յուրաքանչյուր անհատի պիտակավորում էր որպես տուտսի, հուտու կամ տվա։ Թեև նախկինում հատկապես հարուստ հութուների համար հնարավոր էր դառնալ պատվավոր թութսի, նույնականացման քարտերը դասերի միջև հետագա ցանկացած տեղաշարժ խոչընդոտում էին:<a href="#cite_note-Gourevitch—2000——56–57-28">[28]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Juv%C3%A9nal_Habyarimana_(1980).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Juv%C3%A9nal_Habyarimana_%281980%29.jpg/170px-Juv%C3%A9nal_Habyarimana_%281980%29.jpg" decoding="async" width="170" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Juv%C3%A9nal_Habyarimana_%281980%29.jpg/255px-Juv%C3%A9nal_Habyarimana_%281980%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Juv%C3%A9nal_Habyarimana_%281980%29.jpg/340px-Juv%C3%A9nal_Habyarimana_%281980%29.jpg 2x" data-file-width="916" data-file-height="1287" /></a><figcaption>Նախագահ Յուվենալ Հաբյարիմանայի լուսանկարը, ով ուղեկցությամբ ժամանում է Էնդրյուս ռազմաօդային բազա, Մերիլենդ, ԱՄՆ 1980 թվականի սեպտեմբերի 25-ին</figcaption></figure> Բելգիան շարունակում էր կառավարել Ռուանդա-Ուրունդին (որի հյուսիսային մասը կազմում էր Ռուանդան) որպես ՄԱԿ-ի վստահության տարածք Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո՝ վերջնական անկախությունը վերահսկելու մանդատով<a href="#cite_note-United_Nations_(II)———-29">[29]</a><a href="#cite_note-United_Nations_(III)———-30">[30]</a>։ Լարվածությունը սրվեց թութսիների, ովքեր հավանություն էին տալիս անհապաղ անկախությանը, և հուտու ազատագրման շարժման միջև, որն ավարտվեց 1959 թվականի Ռուանդայի հեղափոխությամբ. հութու ակտիվիստները սկսեցին սպանել տուտսիներին և ավերել նրանց տները<a href="#cite_note-Linden—Linden——267-31">[31]</a>՝ ավելի քան 100,000 մարդկանց ստիպելով ապաստան փնտրել հարևան երկրներում:<a href="#cite_note-Gourevitch—2000——58–59-32">[32]</a><a href="#cite_note-Prunier—1995——51-33">[33]</a> 1961 թվականին հուտուամետ բելգիացիները անսպասելիորեն հանրաքվե անցկացրեցին, որտեղ երկիրը քվեարկեց միապետությունը վերացնելու օգտին։ Ռուանդան բաժանվեց Բուրունդիից և անկախություն ձեռք բերեց 1962 թվականի հուլիսի 1-ին<a href="#cite_note-Prunier—1995——53-34">[34]</a>, որը նշվում է որպես Անկախության օր՝ ազգային տոն<a href="#cite_note-35">[35]</a>։Հետևեցին բռնության ցիկլեր, երբ հարևան երկրներ բռնի տեղահանված թութսիները հարձակվեցին, իսկ հութուները վրեժխնդիր եղան տուտսիներին լայնածավալ ջարդերով և ռեպրեսիաներով։<a href="#cite_note-Prunier—1995——56-36">[36]</a> 1973 թվականին ռազմական հեղաշրջման արդյունքում իշխանության եկավ Յուվենալ Հաբյարիմանան։ Հութուների կողմնակալ խտրականությունը շարունակվեց, բայց տնտեսական բարգավաճում և թութսիների նկատմամբ բռնության նվազեցում էր դրսևորվում։<a href="#cite_note-Prunier—1995——74–76-37">[37]</a>Տվաները մարգինալացված մնացին և 1990 թվականին կառավարության կողմից գրեթե ամբողջությամբ դուրս էին մղվել անտառներից. շատերը մուրացկան դարձան։<a href="#cite_note-UNPO—2008—History—-38">[38]</a> 1989 թվականին Ռուանդայի բնակչությունը 1934 թվականի 1,6 մլն մարդուց աճել էր, հասնելով 7,1 մլն-ի, ինչը հանգեցրել էր հողի համար մրցակցության:<a href="#cite_note-Prunier—1995——4-39">[39]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Nyamata_Memorial_Site_13.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Nyamata_Memorial_Site_13.jpg/220px-Nyamata_Memorial_Site_13.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Nyamata_Memorial_Site_13.jpg/330px-Nyamata_Memorial_Site_13.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Nyamata_Memorial_Site_13.jpg/440px-Nyamata_Memorial_Site_13.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Մարդկային գանգեր <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1" title="Նիամատա">Նիամատայի</a> ցեղասպանության հուշահամալիրում</figcaption></figure> 1990 թվականին Ռուանդայի Հայրենասիրական ճակատը (ՌՀՃ), թութսի փախստականներից կազմված ապստամբ խումբը, Ուգանդայի իրենց բազայից, ներխուժեց Հյուսիսային Ռուանդա՝ սկիզբ դնելով Ռուանդայի քաղաքացիական պատերազմին։<a href="#cite_note-Prunier—1995——93-40">[40]</a> Խումբը, հիմնականում հութուներից կազմված կառավարությանը, մեղադրում էր փախստականների առջեւ ծառացած խնդիրների լուծման և դեմոկրատիզացման ձախողման համար։ Պատերազմում կողմերից ոչ մեկը չկարողացավ վճռական առավելություն ստանալ,<a href="#cite_note-Prunier—1995——135–136-41">[41]</a> սակայն 1992 թվականի շեմին այն թուլացրեց Հաբյարիմանայի հեղինակությունը և զանգվածային ցույցերը ստիպեցին նրան ընդդիմության հետ կոալիցիայի մեջ մտնել և ի վերջո ստորագրել 1993 թվականի Արուշայի համաձայնագիրը։<a href="#cite_note-Prunier—1995——190–191-42">[42]</a> 1994 թվականի ապրիլի 6-ին Կիգալիի օդանավակայանի մոտ Հաբյարիմանայի ինքնաթիռը խոցվեց, ինչի հետևանքով նա սպանվեց։<a href="#cite_note-BBC_News_(III)—2010——-43">[43]</a> Ինքնաթիռի խոցումը վերջ դրեց զինադադարին և Ռուանդայի ցեղասպանության սկիզբը դրեց։ Մոտավորապես 100 օրվա ընթացքում ժամանակավոր կառավարության հրամանով լավ ծրագրված հարձակումների արդյունքում 500,000-ից մինչև 1,000,000<a href="#cite_note-Henley—2007——-44">[44]</a> թութսի և քաղաքանապես չափավոր հուտու սպանվեցին։<a href="#cite_note-Dallaire—2005——386-45">[45]</a> Շատ տվաներ նույնպես սպանվեցին, չնայած ուղղակի թիրախ չէին:<a href="#cite_note-UNPO—2008—History—-38">[38]</a> Թութսի ՌՀՃ-ն վերսկսեց իր հարձակումը և մեթոդաբար երկրի վերահսկողությունը վերցրեց իր ձեռքը՝ մինչև հուլիսի կեսերը նրա վերահսկողության տակ անցավ ողջ երկիրը։<a href="#cite_note-Dallaire—2005——299-46">[46]</a> Միջազգային արձագանքը ցեղասպանությանը սահմանափակ էր, խոշոր տերությունները չէին ցանկանում ընդլայնել ՄԱԿ-ի առանց այդ էլ չափազանց մեծ թվով խաղաղապահ ուժերը։<a href="#cite_note-Dallaire—2005——364-47">[47]</a> Երբ ՌՀՃ-ն ստանձնեց իշխանությունը, հաշվեհարդարից վախենալով մոտավորապես երկու միլիոն հութու փախան հարևան երկրներ, մասնավորապես Զաիր, <a href="#cite_note-Prunier—1995——312-48">[48]</a> Բացի այդ, RPF-ի գլխավորած բանակը Կոնգոյի Առաջին և Երկրորդ պատերազմների հիմնական ռազմատենչն էր:<a href="#cite_note-BBC_News_(V)—2010——-49">[49]</a> Ռուանդայի ներսում սկսվեց հաշտեցման և արդարադատության շրջան՝ Ռուանդայի համար Միջազգային քրեական տրիբունալի (ICTR) հիմնադրմամբ և Գակակայի՝ գյուղական ավանդական դատարանների համակարգի վերականգնմամբ։<a href="#cite_note-Bowcott—2014——-50">[50]</a> 2000 թվականից ի վեր Ռուանդայի տնտեսությունը,<a href="#cite_note-World_Bank_(X)———-51">[51]</a> զբոսաշրջիկների թիվը,<a href="#cite_note-World_Bank_(XI)———-52">[52]</a> և մարդկային զարգացման ինդեքսը արագորեն աճել են,<a href="#cite_note-UNDP_(I)—2010——-53">[53]</a> between 2006 and 2011 the poverty rate reduced from 57% to 45%,<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——-54">[54]</a> while <a href="/w/index.php?title=Life_expectancy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Life expectancy (դեռ գրված չէ)">life expectancy</a> rose from 46.6 years in 2000<a href="#cite_note-UNDP_(V)—2013——2-55">[55]</a> to 65.4 years in 2021.<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քաղաքականություն_և_կառավարություն">Քաղաքականություն և կառավարություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Քաղաքականություն և կառավարություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Քաղաքականություն և կառավարություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Paul_Kagame_2014.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Փոլ Կագամեի լուսանկարը՝ արված Հարավային Կորեայի Բուսան քաղաքում, 2014" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Paul_Kagame_2014.jpg/170px-Paul_Kagame_2014.jpg" decoding="async" width="170" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Paul_Kagame_2014.jpg/255px-Paul_Kagame_2014.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Paul_Kagame_2014.jpg/340px-Paul_Kagame_2014.jpg 2x" data-file-width="1909" data-file-height="2531" /></a><figcaption>Rwandan President <a href="/w/index.php?title=Paul_Kagame&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Kagame (դեռ գրված չէ)">Paul Kagame</a></figcaption></figure> Ռուանդան փաստացի միակուսակցական պետություն է<a href="#cite_note-Yale_University_Press-57">[57]</a><a href="#cite_note-The_Conversation-58">[58]</a><a href="#cite_note-Handbook_of_Restorative_Justice-59">[59]</a><a href="#cite_note-auto-60">[60]</a><a href="#cite_note-University_of_Chicago_Press-61">[61]</a><a href="#cite_note-jstor.org-62">[62]</a> որը 1994 թվականից՝ քաղաքացիական պատերազմի ավարտից ի վեր շարունակաբար ղեկավարվում է Ռուանդայի Հայրենասիրական ճակատի (ՌՀՃ) և նրա առաջնորդ Փոլ Կագամեի կողմից<a href="#cite_note-63">[63]</a><a href="#cite_note-64">[64]</a>։ Թեև անվանապես Ռուանդան ժողովրդավարական երկիր է, սակայն ընտրությունները կեղծվում են տարբեր ձևերով, որոնք ներառում են ընդդիմադիր կուսակցությունների արգելում, քննադատների ձերբակալություն կամ սպանություն և ընտրակեղծիքներ։ ՌՀՃ-ի ղեկավարները վախենում են ոչ միայն այն բանից, որ իրենք կպարտվեն ազատ և արդար ընտրություններում, այլև այն կհանգեցնի ազգամիջյան բռնությունների վերսկսմանը<a href="#cite_note-65">[65]</a>։ ՌՀՃ-ը թութսիների գերակշռող կուսակցություն է, սակայն այլ համայնքներից նույնպես աջակցություն է ստանում։<a href="#cite_note-Clark—2010——-66">[66]</a> Սահմանադրությունն ընդունվել է 2003 թվականին տեղի ունեցած համաժողովրդական հանրաքվեից հետո՝ փոխարինելով 1994 թվականից գործող անցումային սահմանադրությանը։<a href="#cite_note-Panapress—2003——-67">[67]</a> Սահմանադրությունը ենթադրում է ժողովրդավարության և ընտրությունների վրա հիմնված բազմակուսակցական կառավարման համակարգ։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_52—-68">[68]</a> Այնուամենայնիվ, սահմանադրությունը պայմաններ է սահմանում, թե ինչպես կարող են գործել քաղաքական կուսակցությունները։ Հոդված 54-ում ասվում է, որ «քաղաքական կազմակերպությունները չեն կարող հիմնվել ռասայի, էթնիկական խմբի, ցեղի, տոհմի, տարածաշրջանի, սեռի, կրոնի կամ որևէ այլ բաժանման վրա, որը կարող է խտրականության պատճառ դառնալ»:<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_54—-69">[69]</a> Ռուանդայի նախագահը պետության ղեկավարն էT,<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_98—-70">[70]</a> և լայն լիազորություններ ունի, ներառյալ Ռուանդայի կաբինետի հետ համատեղ քաղաքականություն մշակելը, զինված ուժերը ղեկավարելը,<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_117—-71">[71]</a> commanding the <a href="/w/index.php?title=Rwandan_Defence_Forces&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rwandan Defence Forces (դեռ գրված չէ)">armed forces</a>,<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_110—-72">[72]</a> պայմանագրեր բանակցելը և վավերացնելը,<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_189—-73">[73]</a> նախագահական հրամանների արձակելը,<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_112—-74">[74]</a> և պատերազմ կամ արտակարգ դրություն հայտարարելը։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_110—-72">[72]</a> Նախագահն ընտրվում է յոթ տարին մեկ,<a href="#cite_note-CJCR—2003—articles_100–101—-75">[75]</a> և նշանակում է վարչապետին և կառավարության բոլոր մյուս անդամներին։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_116—-76">[76]</a> Խորհրդարանը բաղկացած է երկու պալատից. Այն կազմում է օրենսդրությունը և սահմանադրությամբ լիազորված է վերահսկելու նախագահի և Կառավարության գործունեությունը։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_62—-77">[77]</a> Ստորին պալատը պատգամավորների պալատն է, որն ունի 80 անդամ՝ 5 տարի ժամկետով։ Այս տեղերից 24-ը վերապահված են կանանց, որոնք ընտրվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների պաշտոնյաների համատեղ ժողովի միջոցով, ևս երեք տեղ վերապահված է երիտասարդներին և հաշմանդամներին, մնացած 53 տեղերն ընտրվում են համընդհանուր քվեարկությամբ՝ համամասնական ընտրակարգով։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_76—-78">[78]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RwandaParliament.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph of the Chamber of Deputies with highway in the foreground" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/RwandaParliament.jpg/220px-RwandaParliament.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/RwandaParliament.jpg/330px-RwandaParliament.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/RwandaParliament.jpg/440px-RwandaParliament.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Պատգամավորների պալատի շենք</figcaption></figure> Ռուանդայի իրավական համակարգը ընդհանուր առմամբ հիմնված է գերմանական և բելգիական քաղաքացիական իրավունքի համակարգերի վրա։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Դատական իշխանությունը անկախ է գործադիր իշխանությունից,<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_140—-79">[79]</a> չնայած նախագահը և Սենատը ներգրավված են Գերագույն դատարանի դատավորների նշանակման հարցում։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_148—-80">[80]</a> Human Rights Watch-ը գնահատել է Ռուանդայի կառավարության արդարադատության իրականացման գործում արձանագրված առաջընթացը, ներառյալ մահապատժի վերացումը,<a href="#cite_note-Human_Rights_Watch—Wells—I._Summary—-81">[81]</a> բայց միևնույն ժամանակ մեղադրել է կառավարության անդամների կողմից դատական համակարգին միջամտելը, ինչպես օրինակ՝ քաղաքական դրդապատճառներով դատավորների նշանակումը, Դատախազության լիազորությունների չարաշահումը և ճնշումը դատավորների վրա՝ որոշակի որոշումներ կայացնելիս։<a href="#cite_note-Human_Rights_Watch—Wells—VIII._Independence_of_the_Judiciary—-82">[82]</a> Սահմանադրությունը նախատեսում է երկու տեսակի դատարաններ՝ սովորական և մասնագիտացված։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_143—-83">[83]</a> Սովորական դատարաններն են Գերագույն դատարանը և շրջանային դատարանները, մինչդեռ մասնագիտացված դատարանները ռազմական դատարաններն են։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_143—-83">[83]</a> Գործում է նաև առևտրային դատարանների համակարգը, որը ստեղծվել է 2011 թվականին, առևտրային դատավարություններն արագացնելու համար։<a href="#cite_note-Kamere—2011——-84">[84]</a> 2004-ից 2012 թվականներին գործում էր Գակակայի դատարանների համակարգը<a href="#cite_note-BBC_News_(VIII)—2015——-85">[85]</a> Gacaca, Գակական՝ Ռուանդայի ավանդական դատարանը, որը գործում էր գյուղերի և համայնքների կողմից։ Այն վերածնվեց՝ արագացնելու ցեղասպանության կասկածյալների դատավարությունը։<a href="#cite_note-Walker—March_2004——-86">[86]</a> Դատարանին հաջողվեց վերացնել ցեղասպանության դեպքերի կուտակումները, սակայն արժանացավ իրավապաշտպան խմբերի քննադատությանը, քանի որ այն չէր համապատասխանում իրավական արդար չափանիշներին։<a href="#cite_note-BBC_News_(IX)—2012——-87">[87]</a> Ռուանդան համեմատած աֆրիկյան այլ երկրների մեծ մասի հետ կոռուպցիայի ցածր մակարդակ ունի։ 2014 թվականին <a href="/wiki/Transparency_International" class="mw-redirect" title="Transparency International">Transparency International</a>-ը Ռուանդային դասել է որպես հինգերորդ <a href="/wiki/%D4%B5%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" class="mw-redirect" title="Ենթասահարական Աֆրիկա">Սուբ-Սահարական Աֆրիկա</a> 47 երկրների և 55-րդ ամենամաքուրը աշխարհի 175 երկրների մեջ։<a href="#cite_note-Transparency_International—2014——-88">[88]</a><a href="#cite_note-Agutamba—2014——-89">[89]</a> Սահմանադրությունը նախատեսում է <a href="/wiki/%D5%95%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BD%D5%B4%D5%A5%D5%B6" class="mw-redirect" title="Օմբուդսմեն">օմբուդսմեն</a>, որի պարտականությունները ներառում են կոռուպցիայի կանխարգելումը և պայքարը դրա դեմ։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_182—-90">[90]</a><a href="#cite_note-Office_of_the_Ombudsman———-91">[91]</a> Պետական պաշտոնյաները (ներառյալ նախագահը) սահմանադրությամբ պարտավոր են հայտարարել իրենց ունեցվածքը օմբուդսմենին և հանրությանը. նրանք, ովքեր չեն կատարում պահանջները, կասեցվում են պաշտոնից:<a href="#cite_note-Asiimwe—2011——-92">[92]</a> Չնայած դրան, Human Rights Watch-ը նշում է լայնածավալ քաղաքական ռեպրեսիաներ ողջ երկրում, ներառյալ ապօրինի և կամայական կալանավորումներ, սպառնալիքներ կամ ահաբեկման այլ ձևեր, անհետացումներ, քաղաքական դրդապատճառներով դատավարություններ և խաղաղ բողոքի ակցիա իրականացնող քաղաքացիների կոտորածներ<a href="#cite_note-Roth-93">[93]</a>։ Ռուանդան ՄԱԿ-ի,<a href="#cite_note-United_Nations_(I)———-94">[94]</a> Աֆրիկյան միության, Ֆրանկոֆոնիայի,<a href="#cite_note-Francophonie———-95">[95]</a> Արևելյան Աֆրիկայի Համայնքի],<a href="#cite_note-Grainger—2007——-96">[96]</a> և Ազգերի Համագործակցության <a href="#cite_note-Fletcher—2009——-97">[97]</a>անդամ է։ Երկար տարիներ Հաբիարիմանայի ռեժիմի օրոք երկիրը սերտ կապեր էր պահպանում Ֆրանսիայի, ինչպես նաև նախկին գաղութատեր Բելգիայի հետ։.<a href="#cite_note-Prunier—1995——89-98">[98]</a> Այնուամենայնիվ, ՌՀՃ-ի կառավարության օրոք, Ռուանդան ձգտեց ավելի սերտ կապեր հաստատել Արևելյան Աֆրիկայի համայնքի հարևան երկրների և անգլախոս աշխարհի հետ։ Դիվանագիտական հարաբերությունները Ֆրանսիայի հետ դադարեցվել են 2006 թվականին, երբ ֆրանսիացի դատավորը Ռուանդայի պաշտոնյաների դեմ մեղադրանք ներկայացրեց,<a href="#cite_note-Porter—2008——-99">[99]</a> չնայած 2010 թվականի դրանց վերականգնմանը, as of 2015<a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit">[update]</a> երկեւ երկրների միջև հարաբերությունները լարված էին մնում։.<a href="#cite_note-Xinhua_News_Agency—2015——-100">[100]</a> Կոնգոյի Առաջին և Երկրորդ պատերազմներում Ռուանդայի մասնակցության պատճառով Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության հետ հարաբերությունները լարված էին։<a href="#cite_note-BBC_News_(V)—2010——-49">[49]</a> Կոնգոյի բանակը պնդում էր, որ Ռուանդան հարձակումներ է գործել իրենց զորքերի վրա, մինչդեռ Ռուանդան մեղադրում էր Կոնգոյի կառավարությանը Հյուսիսային և Հարավային Կիվու նահանգներում հուտու ապստամբներին ճնշելու ձախողման մեջ։<a href="#cite_note-USA_Today—2008——-101">[101]</a><a href="#cite_note-Al_Jazeera—2007——-102">[102]</a> 2010 թվականին Միավորված ազգերի կազմակերպությունը զեկույց հրապարակեց, որում Ռուանդայի բանակին մեղադրում էր Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում Կոնգոյի Առաջին և Երկրորդ պատերազմների ընթացքում մարդու իրավունքների լայնածավալ խախտումների և մարդկության դեմ հանցագործություններ կատարելու մեջ։ Ռուանդայի կառավարությունը հերքեց բոլոր մեղադրանքները։<a href="#cite_note-McGreal—2010——-103">[103]</a> Հարաբերությունները էլ ավելի վատացան 2012 թվականին, երբ Կինշասան Ռուանդային մեղադրեց արևելյան Կոնգոյում M23 ապստամբությանը աջակցելու մեջ։<a href="#cite_note-BBC_News_(X)—2012——-104">[104]</a> 2015 թվականի դրությամբ խաղաղությունը վերականգնվել է և հարաբերությունները բարելավվում են։<a href="#cite_note-Agence_Africaine_de_Presse—2015——-105">[105]</a> Ռուանդայի հարաբերությունները Ուգանդայի հետ նույնպես լարված էին 2000-ականներն։ Հարաբերությունները սրվեցին 1999 թվականի երկու երկրների բանակների միջև բախումից հետո, երբ Կոնգոյի Երկրորդ պատերազմում Ռուանդան աջակցում էր հակառակորդ ապստամբ խմբերին,<a href="#cite_note-Heuler—2011——-106">[106]</a> սակայն էապես բարելավվեցին 2010 թվականից։<a href="#cite_note-BBC_News_(VI)—2011——-107">[107]</a><a href="#cite_note-Maboja—2015——-108">[108]</a> 2019 թվականին երկու երկրների հարաբերությունները վատթարացան, և Ռուանդան փակեց իր սահմանները Ուգանդայի հետ<a href="#cite_note-109">[109]</a><a href="#cite_note-110">[110]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Վարչական_բաժանումներ">Վարչական բաժանումներ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Վարչական բաժանումներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Վարչական բաժանումներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RwandaGeoProvinces.png" class="mw-file-description"><img alt="Map of Rwanda showing the five provinces in various colours, as well as major cities, lakes, rivers, and areas of neighbouring countries" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/RwandaGeoProvinces.png/220px-RwandaGeoProvinces.png" decoding="async" width="220" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e5/RwandaGeoProvinces.png 1.5x" data-file-width="327" data-file-height="317" /></a><figcaption>Ռուանդայի նահանգներ</figcaption></figure> Մինչ արևմտյան գաղութացումը, Ռուանդայի կառավարման համակարգն ուներ քաղաքական բազմակարծության և իշխանության բաշխման քվազի-համակարգ։<a href="#cite_note-OAU—2000——14-111">[111]</a> Չնայած խիստ հիերարխիային, նախագաղութային համակարգը կարողացել էր ձեռք բերել «կենտրոնացված իշխանության և ապակենտրոնացված ինքնավար միավորների» կայացած, համաձայնեցված համակարգ։ Միապետի օրոք ընտրված առաջնորդը կառավարում էր գավառ, որը բաժանված էր հողի հետ կապված հարցերը, իսկ մյուսը վերահսկում էր անասունները։ Թագավորը (մվամին) վերահսկումն իրականացնում էր գավառների, շրջանների, բլուրների և թաղամասերի համակարգի միջոցով։<a href="#cite_note-Melvern—2004——5-112">[112]</a> 2003 թվականի դրությամբ սահմանադրությունը Ռուանդան բաժանել է գավառների (ինտարա), շրջանների (ուտուրե), քաղաքների, մունիցիպալիտետների, քաղաքների, սեկտորների (imirenge), բջիջների (utugari) և գյուղերի (imidugudu)։ Ավելի մեծ տարածքները և նրանց սահմանները սահմանվում են խորհրդարանի կողմից։<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_3—-113">[113]</a> 2006 թվականի հունվարին Ռուանդան վերակազմավորվեց այնպես, որ տասներկու նահանգները միավորվելով կազմեցին՝ հինգ, իսկ 106 շրջանները՝ երեսունի<a href="#cite_note-114">[114]</a>։ 2006 թվականին գծված ներկայիս սահմանները նպատակաուղղված են ապակենտրոնացնել իշխանությունը և վերացնել հիշողությունները հին համակարգի և ցեղասպանության հետ։ Տասներկու նահանգների նախկին կառուցվածքը, որ կապված էր խոշորագույն քաղաքների հետ, փոխարինվեց աշխարհագրության վրա հիմնված հինգ գավառներով։<a href="#cite_note-BBC_News_(I)—2006——-115">[115]</a> Դրանք են Հյուսիսային նահանգը, Հարավային նահանգը, Արևելյան նահանգը, Արևմտյան նահանգը և Կիգալիի քաղաքապետարանը՝ կենտրոնում։ Հինգ նահանգները հանդես են գալիս որպես միջնորդներ ազգային կառավարության և իրենց կազմի մեջ մտնող շրջանների միջև՝ ապահովելու ազգային քաղաքականության իրադործումը շրջանային մակարդակում։ Ռուանդայի ապակենտրոնացված կառավարման համակարգը, որը մշակվել է Տեղական ինքնակառավարման նախարարության կողմից, «նահանգում կառավարման խնդիրները համակարգելը, ինչպես նաև մոնիտորինգի և գնահատման» պատասխանատվությունը վերագրում է տեղական մարմիններին։<a href="#cite_note-MINALOC—2007——8-116">[116]</a> Նահանգները ղեկավարում են նահանգապետերի կողմից, ովքեր նշանակվում են նախագահի կողմից և հաստատվում Սենատի կողմից։<a href="#cite_note-Southern_Province———-117">[117]</a> Շրջանները պատասխանատու են հանրային ծառայությունների մատուցման համակարգման և տնտեսական զարգացման համար։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Աշխարհագրություն">Աշխարհագրություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Աշխարհագրություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Աշխարհագրություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Rwanda_Topography.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Rwanda_Topography.png/290px-Rwanda_Topography.png" decoding="async" width="290" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Rwanda_Topography.png/435px-Rwanda_Topography.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Rwanda_Topography.png/580px-Rwanda_Topography.png 2x" data-file-width="1631" data-file-height="1280" /></a><figcaption>Ռուանդայի տեղագրությունը</figcaption></figure> 26,338 քառակուսի կիլոմետր (10,169 քառակուսի մղոն) տարածքով Ռուանդան իր մեծությամբ աշխարհի 149-րդ երկիրն է, <a href="#cite_note-CIA_(II)———-118">[118]</a> և չորրորդ ամենափոքր երկիրը՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Աֆրիկա">Աֆրիկայում</a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Գամբիա">Գամբիայից</a>, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB" title="Էսվատինի">Էսվատինիից</a> և <a href="/wiki/%D5%8B%D5%AB%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB" title="Ջիբութի">Ջիբութիից</a> հետո։<a href="#cite_note-CIA_(II)———-118">[118]</a> Չափերով այն համեմատելի է <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Բուրունդի">Բուրունդիի</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%A9%D5%AB" title="Հայիթի">Հաիթիի</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ալբանիա">Ալբանիայի</a> հետI։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a><a href="#cite_note-Richards—1994——-119">[119]</a> Երկիրն ամբողջությամբ գտնվում է մեծ բարձրության վրա. ամենացածր կետը Ռուսիզի գետն է՝ ծովի մակարդակից 950 մետր (3117 ֆտ) բարձրության վրա <a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a>Ռուանդան գտնվում է Կենտրոնական/Արևելյան Աֆրիկայում, այն արևմուտքում սահմանակից է Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությանը, հյուսիսից՝ Ուգանդային, արևելքում Տանզանիային և հարավում՝ Բուրունդիին։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Ռուանդան գտնվում է հասարակածից մի քանի աստիճան հարավ և դեպի ծով ելք չունի։<a href="#cite_note-U.S._Department_of_State—2004——-120">[120]</a> Մայրաքաղաք Կիգալին գտնվում է Ռուանդայի կենտրոնին մոտ։<a href="#cite_note-Encyclopædia_Britannica—2010——-121">[121]</a> Կոնգոյի և Նեղոսի հիմնական ջրհավաք ավազանների միջև ընկած ջրբաժանն անցնում է հյուսիսից հարավ Ռուանդայի միջով, որտեղ երկրի տարածքի ջրերի մոտ 80%-ը թափվում է Նեղոս, իսկ 20%-ը՝ Կոնգո Ռուսզի գետով և Տանգանիկա լճով։<a href="#cite_note-Nile_Basin_Initiative—2010——-122">[122]</a> Երկրի ամենաերկար գետը Նյաբարոնգոն է, որը սկիզբ է առնում հարավ-արևմուտքից, հոսում է հյուսիս, արևելք, և հարավ-արևելք, այնուհետ այն միաձուլվելով Ռուվուբուի հետ, կազմում է Կագերա գետը։ Այնուհետ Կագերան հոսում է դեպի հյուսիս՝ Տանզանիայի հետ արևելյան սահմանով։ Նյաբարոնգո-Կագերան ի վերջո թափվում է Վիկտորիա լիճը։<a href="#cite_note-BBC_News_(II)—2006——-123">[123]</a> Ռուանդան ունի բազմաթիվ լճեր, որոնցից ամենամեծը Կիվու լիճն է։ Այս լիճը զբաղեցնում է Ալբերտինի ճեղքվածքի հատակը Ռուանդայի արևմտյան սահմանի երկարության մեծ մասի երկայնքով և առավելագույն խորությամբ 480 մետր։<a href="#cite_note-Jørgensen—2005——93-124">[124]</a> Այն աշխարհի քսան ամենախոր լճերից մեկն է<a href="#cite_note-Briggs—Booth——153-125">[125]</a> Մյուս խոշոր լճերն են Բուրերա, Ռուհոնդո, Մուհազի, Ռվերու և Իհեմա։<a href="#cite_note-Hodd—1994——522-126">[126]</a> Կենտրոնական և արևմտյան Ռուանդայում գերակշռում են լեռները, և երկիրը երբեմն ֆրանսերենով անվանում են «Pays des mille collines» («Հազար բլուրների երկիր»<a href="#cite_note-127">[127]</a>։ Դրանք Ալբերտին Ռիֆտ լեռների մի մասն են, հարում են Արևելյան Աֆրիկայի ճեղքվածքի Ալբերտինյան հատվածին, որն անցնում է հյուսիսից հարավ Ռուանդայի արևմտյան սահմանով։<a href="#cite_note-WWF—2001—Location_and_General_Description—-128">[128]</a> Ամենաբարձր գագաթները գտնվում են հյուսիս-արևմուտքում գտնվող Վիրունգա հրաբխային շղթայում, որը ներառում է Կարիսիմբի լեռը՝ Ռուանդայի ամենաբարձր՝ 4507 մետր բարձրությամբ, կետը։4,507 metres (14,787 ft).<a href="#cite_note-Mehta—Katee——37-129">[129]</a> Երկրի արևմտյան հատվածը գտնվում է Ալբերտին Ռիֆտի լեռնային անտառների էկոշրջանում։<a href="#cite_note-WWF—2001—Location_and_General_Description—-128">[128]</a> Այն ունի 1500-ից 2500 մետր բարձրություն։<a href="#cite_note-Munyakazi—Ntagaramba——7-130">[130]</a> Երկրի կենտրոնը առավելապես գլորվող բլուրներն են, իսկ արևելյան սահմանային շրջանը բաղկացած է սավաննաներից, հարթավայրերից և ճահիճներից։.<a href="#cite_note-Munyakazi—Ntagaramba——18-131">[131]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Կլիմա">Կլիմա</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Կլիմա" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Կլիմա">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph of a lake with one of the Virunga mountains behind, partially in cloud" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg/220px-RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg/330px-RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg/440px-RwandaVolcanoAndLake_cropped2.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Լիճը և հրաբուխը <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վիրունգա լեռներ">Վիրունգա լեռներում</a></figcaption></figure> Ռուանդան ունի բարեխառն արևադարձային բարձրլեռնային կլիմա, ավելի ցածր ջերմաստիճանով, քան բնորոշ է հասարակածային երկրներին՝ բարձր դիրքի պատճառով։<a href="#cite_note-U.S._Department_of_State—2004——-120">[120]</a> Կիգալիում, որը գտնվում է երկրի կենտրոնում, օրական միջին ջերմաստիճանի միջակայքը 15-ից 28 °C (59 և 82 °F), տարվա ընթացքում փոքր տատանումներով։<a href="#cite_note-World_Meteorological_Organization———-132">[132]</a> Լեռնային արևմուտքը և հյուսիսը հիմնականում ավելի զով են, քան ցածրադիր արևելքը.<a href="#cite_note-Best_Country_Reports—2007——-133">[133]</a> Տարվա ընթացքում երկու անձրևոտ ժամանակահատված կա՝ առաջինը տևում է փետրվարից հունիս, իսկ երկրորդը՝ սեպտեմբերից դեկտեմբեր։ Սրանց բաժանում են երկու չոր սեզոններ՝ հիմնականը՝ հունիսից սեպտեմբեր, որի ընթացքում հաճախ ընդհանրապես անձրև չի լինում, և ավելի կարճ և ավելի քիչ ուժեղ՝ դեկտեմբերից փետրվար։.<a href="#cite_note-King—2007——10-134">[134]</a> Երկրի արևմուտքում և հյուսիս-արևմուտքում տարեկան ավելի շատ տեղումներ են լինում, քան արևելքում և հարավ-արևելքում.<a href="#cite_note-Adekunle—2007——1-135">[135]</a> Գլոբալ տաքացումը հանգեցրել է անձրևային եղանակների փոփոխության։ Ըստ Ռազմավարական կանխատեսման խմբի զեկույցի՝ կլիմայի փոփոխությունը նվազեցրել է տարվա ընթացքում անձրևոտ օրերի քանակը, բայց նաև առաջացրել է տեղատարափ անձրևների հաճախականության աճ։<a href="#cite_note-Strategic_Foresight_Group—2013——29-136">[136]</a> Երկու փոփոխություններն էլ դժվարություններ են առաջացրել ֆերմերների համար, նվազեցրել են բերքատվություն։<a href="#cite_note-Bucyensenge—2014——-137">[137]</a> Ռազմավարական կանխատեսումը Ռուանդան բնութագրում է որպես արագ տաքացող երկիր՝ հիսուն տարվա ընթացքում միջին ջերմաստիճանի 0,7 °C-ից մինչև 0,9 °C աճ։<a href="#cite_note-Strategic_Foresight_Group—2013——29-136">[136]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կենսաբազմազանություն">Կենսաբազմազանություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Կենսաբազմազանություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Կենսաբազմազանություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg/220px-Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg/330px-Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg/440px-Mountain_gorilla_from_Susa_Group_in_Karisimbi_thicket_of_Volcanoes_National_Park_in_Rwanda._Emmanuel_Kwizera.jpg 2x" data-file-width="6720" data-file-height="4480" /></a><figcaption>Volcanoes National Park-ը լեռնային գորիլաների ամենամեծ պոպուլյացիայի տունն է աշխարհում:</figcaption></figure> Նախապատմական ժամանակներում լեռնային անտառները զբաղեցնում էին ներկայիս Ռուանդայի տարածքի մեկ երրորդը։ Ի սկզբանե գոյություն ունեցող բուսականությունն այժմ հիմնականում սահմանափակված է երեք ազգային պարկերով, երկրի մնացած մասում գերակշռում է տեռասներով գյուղատնտեսությունը։ <a href="#cite_note-Briggs—Booth——3–4-138">[138]</a> Nyungwe, ամենամեծ անտառային տարածքում աճում են 200 տեսակի ծառեր, ինչպես նաև խոլորձներ և բեգոնիաներ.<a href="#cite_note-King—2007——11-139">[139]</a> Հրաբխային ազգային պարկի բուսականությունը հիմնականում բամբուկն է և խոտածածկ՝ անտառների փոքր հատվածներով։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——3–4-138">[138]</a> Ի հակադրություն, Ակագերան ունի սավանների էկոհամակարգ, որտեղի բուսական աշխարհում գերիշխում է ակացիան։ Ակագերայում կան մի քանի հազվագյուտ կամ անհետացող բուսատեսակներ, այդ թվում՝ Markhamia lutea և Eulophia guineensis<a href="#cite_note-140">[140]</a>: Խոշոր կաթնասունների ամենամեծ բազմազանությունը հանդիպում է երեք ազգային պարկերում, որոնք հանդիսանում են պահպանության տարածքներ։<a href="#cite_note-Government_of_Rwanda_(II)———-141">[141]</a> Ակագերայում բնակվում է տիպիկ սավանների կենդանիներ, ինչպիսիք են ընձուղտները և փղերը,<a href="#cite_note-RDB_(III)———-142">[142]</a> մինչդեռ հրաբխային հատվածներում բնակվում են աշխարհի լեռնային գորիլաների մոտ մեկ երրորդը։<a href="#cite_note-RDB_(I)—2010——-143">[143]</a> Նյունգվե անտառը հայտնի է պրիմատների տասներեք տեսակներով, ներառյալ սովորական շիմպանզեները և Ruwenzori colobus arboreal կապիկները; Ruwenzori colobus-ը շարժվում է մինչև 400 հոգանոց խմբերով, ինչը Աֆրիկայում ցանկացած պրիմատների ամենամեծ թվաքանակն է։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——140-144">[144]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg/170px-Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg" decoding="async" width="170" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg/255px-Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg/340px-Talk_-_Flickr_-_askmeaks.jpg 2x" data-file-width="693" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Ընձուղտ Ակագերա ազգային պարկում</figcaption></figure> Ռուանդայի առյուծների պոպուլյացիան ոչնչացվել է 1994 թվականի ցեղասպանության ժամանակ, քանի որ ազգային պարկերը վերածվել էին տեղահանվածների ճամբարների, կենդանի մնացած կենդանիները թունավորվել էին հովիվների կողմից։ 2015 թվականի հունիսին հարավաֆրիկյան երկու զբոսայգիները յոթ առյուծ նվիրեցին Ակագերա ազգային պարկին՝ առյուծների պոպուլյացիան Ռուանդայում վերականգնելու նպատակով։ Առյուծներին սկզբում պահում էին այգու պարսպապատ տարածքում, իսկ հետո վզին կապ էին դնում և մեկ ամիս անց միայն բաց թողնում վայրի բնություն։ ։<a href="#cite_note-The_New_Times—2015——-145">[145]</a> 2017 թվականին Հարավային Աֆրիկայից Ռուանդա են բերվել անհետացման վտանգի տակ գտնվող 18 սև ռնգեղջյուր<a href="#cite_note-146">[146]</a>։ Կենդանիները շատ լավ հարմարվեցին, ուստի 2019 թվականին Եվրոպայի կենդանաբանական այգիներից ևս հինգ սև ռնգեղջյուր բերվեցին Ակագերա ազգային պարկ<a href="#cite_note-147">[147]</a>։ Նույն կերպ Ռուանդայում աճում է սպիտակ ռնգեղջյուրների պոպուլյացիան։ 2021 թվականին Ռուանդան Հարավային Աֆրիկայից ստացավ 30 սպիտակ ռնգեղջյուր, որի նպատակն է Ակագերան, գրեթե վտանգված տեսակների համար, բուծման ապահով վայր դարձնել<a href="#cite_note-148">[148]</a><a href="#cite_note-149">[149]</a>։ Թռչունների 670 տեսակներ կան Ռուանդայում, որոնք արևելքում և արևմուտքում տարբեր են։<a href="#cite_note-King—2007——15-150">[150]</a> Նյունգվե անտառը, արևմուտքում, ունի 280 գրանցված տեսակ, որից 26-ը Ալբերտինի ճեղքվածքի համար էնդեմիկ տեսակներ են<a href="#cite_note-King—2007——15-150">[150]</a> որոնց թվում Rwenzori turaco-ն և գեղեցիկ ցողուն-թռչունը։.<a href="#cite_note-WCS———-151">[151]</a> Արևելյան Ռուանդայում, ընդհակառակը, կան սավաննաային թռչուններ, ինչպիսիք են սևագլուխ գոնոլեկը և ճահիճների ու լճերի հետ կապված թռչունները, ներառյալ արագիլներն ու կռունկները:<a href="#cite_note-King—2007——15-150">[150]</a> Վերջին միջատաբանական աշխատանքները Ռուանդայում բացահայտեցին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B2%D5%B8%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Աղոթարարներ">աղոթարարի</a> հարուստ բազմազանություն,<a href="#cite_note-Tedrow—2015——-152">[152]</a> ներառյալ նոր տեսակ Dysacta tigrifrutex, որը կոչվում է «բուշի վագրային մանտի։<a href="#cite_note-Maynard—2014——-153">[153]</a> Ռուանդան ներառում է երեք ցամաքային էկոշրջաններ՝ Ալբերտին Ռիֆթի լեռնային անտառներ, Վիկտորիա ավազանի անտառ-սավաննա խճանկար և Ռուվենզորի-Վիրունգա լեռնային խոտածածկ տարածքներ<a href="#cite_note-DinersteinOlson2017-154">[154]</a>։ 2019-ին Ռուանդայի Անտառային լանդշաֆտի ամբողջականության միջին ինդեքսը 3,85 էր 10-ից, որով այն 172 երկրների շարքում զբաղեցրել է 139-րդ տեղը<a href="#cite_note-FLII-Supplementary-155">[155]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տնտեսություն">Տնտեսություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Տնտեսություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Տնտեսություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Ռուանդայի տնտեսությունը խիստ տուժել է 1994 թվականի ցեղասպանության ժամանակ, որն ուղեկցվում էր մարդկային մեծ կորուստներով, ենթակառուցվածքների թչնչացմամբմամբ, թալանով և կարևոր բնամթերքների անտեսմամբ։ Սա ՀՆԱ-ի մեծ անկում առաջացրեց և ի չիք դարձրեց մասնավոր և արտաքին ներդրումներ ներգրավելու երկրի հնարավորությունները։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Այդ ժամանակից ի վեր տնտեսությունն ուժեղացել է, և մեկ շնչին ընկնող անվանական ՀՆԱ-ն 2022 թվականին գնահատվել է 909,9 դոլար<a href="#cite_note-imf_data-156">[156]</a>, 1994 թվականի 127 դոլարի համեմատ։<a href="#cite_note-IMF_(I)———-157">[157]</a> Արտահանման հիմնական շուկաները ներառում են Չինաստանը, Գերմանիան և Միացյալ Նահանգները։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Տնտեսությունը կառավարվում է Ռուանդայի Կենտրոնական Ազգային բանկի կողմից, իսկ արժույթը Ռուանդական ֆրանկն է; որի փոխարժեքը 2019 թվականի դեկտեմբերին կազմում էր 910 ֆրանկ ԱՄՆ մեկ դոլարի դիմաց<a href="#cite_note-0r-158">[158]</a>։ 2007 թվականին Ռուանդան միացել է Արևելյան Աֆրիկայի Համայնքին և վավերացրել է յոթ անդամ երկրների միջև արժութային միության ծրագիրը,<a href="#cite_note-Asiimwe—2014——-159">[159]</a> որն ի վերջո կարող է հանգեցնել ընդհանուր արևելյան աֆրիկյան շիլլինգի ստեղծմանը։<a href="#cite_note-Lavelle—2008——-160">[160]</a> Ռուանդան քիչ բնական ռեսուրսներով երկիր է,<a href="#cite_note-U.S._Department_of_State—2004——-120">[120]</a> և տնտեսությունը հիմնված է <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կենսապահովման գյուղատնտեսության (դեռ գրված չէ)">կենսապահովման գյուղատնտեսության</a> վրա՝ տեղական ֆերմերների կողմից՝ պարզ գործիքներi օգտագործմամբ:<a href="#cite_note-FAO_/_WFP—1997——-161">[161]</a> Որոշ գնահատականներով աշխատող բնակչության մոտ 90%-ը զբաղված է գյուղատնտեսությամբ, և 2014 թվականին այն կաղմում էր ՀՆԱ-ի մոտ 32,5%-ը։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Հողատարածքները հիմնականում փոքր են և զառիթափ լանջերով:<a href="#cite_note-Our_Africa———-162">[162]</a> 1980-ականների կեսերից ի վեր ֆերմերային տնտեսությունների չափերը և սննդի արտադրությունը նվազել են՝ մասամբ տեղահանվածների վերաբնակեցման պատճառով։<a href="#cite_note-WRI—2006——-163">[163]</a>{{sfn|U.S. Չնայած Ռուանդայի բերրի էկոհամակարգին, սննդամթերքի արտադրությունը հաճախ չի հասցնում համապատասխանել բնակչության աճին, և սննդամթերքի ներմուծման անհրաժեշտություն է առաջանում։ է<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Սակայն, վերջին տարիներին գյուղատնտեսության աճին զուգահեռ իրավիճակը բարելավվել է<a href="#cite_note-164">[164]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Transporting_bananas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Transporting_bananas.jpg/220px-Transporting_bananas.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Transporting_bananas.jpg/330px-Transporting_bananas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Transporting_bananas.jpg/440px-Transporting_bananas.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>2019 թվականին Ռուանդան արտադրել է 2,6 միլիոն տոննա բանան։ Դա նրա ամենամեծ բերքն էր։<a href="#cite_note-Rwanda_production_in_2019,_by_FAO-165">[165]</a></figcaption></figure> Երկրում աճեցվող մշակաբույսերը ներառում են <a href="/w/index.php?title=Matoke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matoke (դեռ գրված չէ)">matoke</a> (կանաչ բանան), որը զբաղեցնում է երկրի գյուղատնտեսական հողերի ավելի քան մեկ երրորդը,<a href="#cite_note-Our_Africa———-162">[162]</a> կարտոֆիլը, հատիկավորները, քաղցր կարտոֆիլը, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%BE%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կասավա (դեռ գրված չէ)">կասավան</a>, <a href="/wiki/%D5%91%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Ցորեն">ցորենը</a> և եգիպտացորենը։<a href="#cite_note-Our_Africa———-162">[162]</a> Սուրճը և թեյը արտահանվող հիմնական մշակաբույսերն են, իսկ բարձրություններով, զառիթափ լանջերով և հրաբխային հողերը բարենպաստ պայմաններ են ապահովում դրանց համար։<a href="#cite_note-Our_Africa———-162">[162]</a>Հաղորդագրությունների համաձայն ավելի քան 400,000 ռուանդացիներ իրենց ապրուստը վաստակում են սուրճի պլանտացիաներից։<a href="#cite_note-Tumwebaze—2016——-166">[166]</a> Գյուղատնտեսական ապրանքների արտահանումից կախվածությունը Ռուանդային խոցելի է դարձնում դրանց գների փոփոխությունից:<a href="#cite_note-WTO—2004——-167">[167]</a> Ռուանդայում պահվող ընտանի կենդանիներից են կովերը, այծերը, ոչխարները, խոզերը, հավերը և նապաստակները։<a href="#cite_note-MINAGRI—2006——-168">[168]</a> Արտադրական պայմանները հիմնականում ավանդական են, թեև Կիգալիի շրջակայքում կան մի քանի ինտենսիվ կաթնամթերքի ֆերմաներ:<a href="#cite_note-MINAGRI—2006——-168">[168]</a> Հողի և ջրի պակասը, անբավարար և անորակ կերը և հաճախակի համաճարակները անբավարար անասնաբուժական ծառայությունները արտադրանքի քանակի հիմնական սահմանափակումների պատճառն են։ Երկրի լճերում ձկան պաշարները սպառված են, և կենդանի ձուկ է ներկրվում՝ փորձելով աշխուժացնել ձկնարդյունաբերությունը:<a href="#cite_note-Namata—2008——-169">[169]</a> Արդյունաբերության ոլորտը փոքր է, 2014 թվականին այն կազմել է ՀՆԱ-ի 14,8%-ը։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Արտադրվող ապրանքներն են ցեմենտ, գյուղատնտեսական ապրանքներ, փոքրածավալ խմիչքներ, օճառ, կահույք, կոշիկ, պլաստմասսե իրեր, տեքստիլ և ծխախոտ:<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Ռուանդայի հանքարդյունաբերությունը կարևոր ներդրող է, 2008 թվականին այն 93 միլիոն ԱՄՆ դոլար է բերել։<a href="#cite_note-Mukaaya—2009——-170">[170]</a> Օգտակար հանածոներն են կասիտիտ, վոլֆրամիտ, ոսկի և կոլտան, որն օգտագործվում է էլեկտրոնային և հաղորդակցման սարքերի արտադրության մեջ։<a href="#cite_note-Mukaaya—2009——-170">[170]</a><a href="#cite_note-Delawala—2001——-171">[171]</a> Ռուանդայի սպասարկման ոլորտը տուժել է 2000-ականների վերջերի ռեցեսիայի ժամանակ՝ բանկային վարկավորումների, օտարերկրյա օգնության ծրագրերի և ներդրումների կրճատման պատճառով։<a href="#cite_note-Nantaba—2010——-172">[172]</a> Ոլորտը վերականգնվեց 2010 թվականին՝ տնտեսական արդյունքով՝ ՀՆԱ-ի 43,6%, դառնալով ամենամեծ ոլորտը։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Ոլորտի հիմնական ներդրողներն են բանկային գործունեություն և ֆինանսներ, մեծածախ և մանրածախ առևտուր, հյուրանոցներ և ռեստորաններ, տրանսպորտ, պահեստավորում, կապ, ապահովագրություն, անշարժ գույք, բիզնես ծառայություններ և պետական կառավարում, ներառյալ կրթությունը և առողջապահությունը։<a href="#cite_note-Nantaba—2010——-172">[172]</a> Զբոսաշրջությունը ամենաարագ աճող տնտեսական ոլորտներից է և 2007 թվականին այն դարձավ երկրին արտարժույթ բերող առաջատարը։<a href="#cite_note-Mukaaya—2008——-173">[173]</a> Չնայած ցեղասպանության անցյալին, երկիրը գնալով միջազգայնորեն ավելի է ընկալվում որպես ապահով վայր։<a href="#cite_note-Nielsen—Spenceley——6-174">[174]</a> 2013 թվականին զբոսաշրջիկների թիվը կազմել է 864,000 մարդ՝ 2010 թվականի 504,000-ի համեմատ։<a href="#cite_note-World_Bank_(XI)———-52">[52]</a> Զբոսաշրջությունից ստացված եկամուտը 2014 թվականին կազմել է 303 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ 2000 թվականի 62 միլիոն ԱՄՆ դոլարի դիմացR։<a href="#cite_note-KT_Press—2015——-175">[175]</a> Եկամտի ամենամեծ աղբյուրը Հրաբխային ազգային պարկում լեռնային գորիլաների վարքագծին հետևելն է,<a href="#cite_note-KT_Press—2015——-175">[175]</a> Ռուանդան երեք երկրներից մեկն է, որտեղ լեռնային գորիլաներին կարելի է անվտանգ այցելել։ Գորիլաները տարեկան գրավում են հազարավոր զբոսաշրջիկների, որոնք պատրաստ են բարձր գներ վճարել թույլտվությունների համար։<a href="#cite_note-Nielsen—Spenceley——2-176">[176]</a> Այլ տեսարժան վայրերից են Նյունգվե անտառը, որտեղ ապրում են շիմպանզեները, Ռուվենզորի կոլոբուսները և այլ պրիմատներ, Կիվու լճի հանգստավայրերը և Ակագերան՝ երկրի արևելքում գտնվող փոքրիկ սավաննա արգելոցը։<a href="#cite_note-RDB_(II)———-177">[177]</a> 2023 թվականին նորարարության համաշխարհային ինդեքսում Ռուանդան զբաղեցրել է 103-րդ տեղը<a href="#cite_note-178">[178]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Լրատվամիջոցներ_և_հաղորդակցություն">Լրատվամիջոցներ և հաղորդակցություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Լրատվամիջոցներ և հաղորդակցություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Լրատվամիջոցներ և հաղորդակցություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Խոշոր ռադիո և հեռուստատեսային կայանները պետական են, և թերթերի մեծ մասը պատկանում է կառավարությանը։<a href="#cite_note-BBC_News_(VII)—2015——-179">[179]</a> Ռուանդացիների մեծ մասին հասանելի է ռադիոն։ 1994 թվականի ցեղասպանության ժամանակ Radio Télévision Libre des Mille Collines ռադիոկայանը հեռարձակվում էր ամբողջ երկրում և հակաթութսի քարոզչության միջոցով սպանություններ էր հրահրում<a href="#cite_note-BBC_News_(VII)—2015——-179">[179]</a> As of 2015<a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit">[update]</a>, 2015 թվականի տվյալներով՝ Ռուանդայի պետական ռադիոն ամենամեծն է և նորությունների հիմնական աղբյուրը ողջ երկրում։<a href="#cite_note-BBC_News_(VII)—2015——-179">[179]</a> Հեռուստատեսության հասանելիությունը սահմանափակ է՝ սեփական հեռուստացույց չունենալու պատճառով։<a href="#cite_note-Gasore—2014——-180">[180]</a> 2014 թվականին կառավարությունը թողարկեց թվային հեռուստատեսությունը, և մեկ տարի անց յոթ ազգային կայան գործարկվեց՝ անալոգային դարաշրջանի ընդամենը մեկ կայանի փոխարեն։<a href="#cite_note-Opobo—2015——-181">[181]</a> Մամուլը խիստ սահմանափակված է, և կառավարության հաշվեհարդարից խուսափելու համար, թերթերը պարբերաբար ինքնագրաքննվում են։<a href="#cite_note-BBC_News_(VII)—2015——-179">[179]</a> Այնուամենայնիվ, կինյարվանդա, անգլերեն և ֆրանսերեն լեզուներով կառավարությանը քննադատող հրատարակությունները լայնորեն հասանելի են Կիգալիում։ 2010թ. Ռուանդայի նախագահական ընտրությունների նախաշեմին սահմանափակումներն ավելացվեցին, բարձրագույն խորհրդի կողմից երկու անկախ թերթերը՝ Umuseso-ն և Umuvugizi-ն, վեց ամսով կասեցվեցին։.<a href="#cite_note-Reporters_Without_Borders—2010——-182">[182]</a> 2011 թվականին լուծարվեց Երկրի ամենահին հեռահաղորդակցության խումբը՝ Rwandatel-ը, որի 80%-ը պատկանում էր լիբիական LAP Green ընկերությանը <a href="#cite_note-Mugisha—2013——-183">[183]</a> 2013 թվականին այն ձեռք բերվեց Liquid Telecom - ի կողմից,<a href="#cite_note-Southwood—2013——-184">[184]</a> ընկերություն, որն ապահովում է հեռահաղորդակցության և օպտիկամանրաթելային ցանցեր արևելյան և հարավային Աֆրիկայում։<a href="#cite_note-Mugwe—2013——-185">[185]</a> 2015 թվականի դրությամբ Liquid Telecom-ը ֆիքսված կապի ծառայություններ է մատուցում 30,968, իսկ բջջային օպերատոր MTN Rwanda-ն սպասարկում է լրացուցիչ 15,497 ֆիքսված կապի բաժանորդի։<a href="#cite_note-RURA—2015——6-186">[186]</a> Քաղաքային հեռախոսները հիմնականում օգտագործվում են պետական հաստատությունների, բանկերի, ՀԿ-ների և դեսպանատների կողմից:<a href="#cite_note-Majyambere—2010——-187">[187]</a> 2015 թվականի դրությամբ բջջային հեռախոսների տարածվածությունը երկրում կազմում էր 72,6%,[199]՝ 2011 թվականի 41,6%-ի համեմատ։<a href="#cite_note-RURA—2015——5-188">[188]</a><a href="#cite_note-RURA—2011——3-189">[189]</a> MTN Rwanda-ն առաջատար մատակարարն է՝ 3,957,986 բաժանորդով, որին հաջորդում է Tigo-ն՝ 2,887,328 և Bharti Airtel-ը՝ 1,336,679:<a href="#cite_note-RURA—2015——6-186">[186]</a> Ինտերնետի ներթափանցումը ցածր է, բայց արագորեն աճում է։<a href="#cite_note-RURA—2015——5-188">[188]</a> <a href="#cite_note-World_Bank_(II)———-190">[190]</a> 2011 թվականին ավարտվեց 2300 կիլոմետրանոց օպտիկամանրաթելային հեռահաղորդակցության ցանցը, որը նախատեսված է լայնաշերտ ծառայություններ մատուցելու և էլեկտրոնային առևտուրը հեշտացնելու համար։<a href="#cite_note-Reuters—2011——-191">[191]</a> Այս ցանցը միացված է SEACOM-ին՝ սուզանավային օպտիկամանրաթելային մալուխին, որը կապում է հարավային և արևելյան Աֆրիկայի կապի օպերատորներին։ Ռուանդայի ներսում մալուխները անցնում են քաղաքները միացնող հիմնական ճանապարհների երկայնքով։<a href="#cite_note-Reuters—2011——-191">[191]</a> Բջջային կապի մատակարար MTN-ն ապահովում է անլար ինտերնետ ծառայություն, որը հասանելի է Կիգալիի շատ շրջաններում:<a href="#cite_note-Butera—2010——-192">[192]</a> 2019 թվականի հոկտեմբերին Mara Corporation-ը Ռուանդայում թողարկեց աֆրիկյան արտադրության առաջին սմարթֆոնը<a href="#cite_note-193">[193]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բնակչություն">Բնակչություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Բնակչություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Բնակչություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Երկրի բնակչության 80 %-ը պատկանում է բանտու-բանյառուանդա <a href="/wiki/%D4%B8%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%84" title="Ընտանիք">լեզվաընտանիքին</a>, որի մեջ մտնում են հուտու (բահուտու)՝ 88 %, թութսի՝ 11 %, գաճաճ (պիգմեյ)՝ 1 %, էթնիկ խմբերը։ Բնակվում են նաև <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպացիներ (դեռ գրված չէ)">եվրոպացիներ</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ասիացիներ (դեռ գրված չէ)">ասիացիներ</a>։ Խոշոր քաղաքներն են <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB" title="Կիգալի">Կիգալին</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գիտատաման (դեռ գրված չէ)">Գիտատաման</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուտարեն (դեռ գրված չէ)">Բուտարեն</a>։ Ըստ Ռուանդայի վիճակագրության ազգային ինստիտուտըի 2015 թվականի դրությամբ, երկրի բնակչությունը կազմել է 11,262,564 մարդ,<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2015——-194">[194]</a> մինչդեռ 2022 թվականի կանխատեսումը եղել է 13,246,394<a href="#cite_note-RW-195">[195]</a>։ 2012 թվականի մարդահամարը գրանցել է 10,515,973։<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——3-196">[196]</a> Բնակչությունը երիտասարդ է. 2012 թվականի մարդահամարի ժամանակ բնակչության 43,3%-ը եղել է 15 և ցածր տարիքի, իսկ 53,4%-ը՝ 16-ից 64 տարեկան:<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——8-197">[197]</a> Ըստ «Աշխարհի փաստերի գրքի»՝ 2015 թվականինտ տարեկան ծնելիությունը 1000 բնակչի կտրվածքով 40,2 ծնունդ էր, իսկ մահացությունը՝ 14,9։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Կյանքի ընդհանուր տևողությունը 67,67 տարի է (կանանց համար 69,27՝ տղամարդկանց՝ 67,11 տարի), որը 26-րդ ամենացածրն է 224 երկրներից և տարածքներից։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a><a href="#cite_note-CIA_(III)—2011——-198">[198]</a> Սեռերի ընդհանուր հարաբերակցությունը երկրում կազմում է 100 կնոջը՝ 95,9 տղամարդ։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph depicting seven rural children, with a straw house and farmland in the background, taken in the Volcanoes National Park in 2005" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg/220px-Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg/330px-Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg/440px-Rwandan_children_at_Volcans_National_Park.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Գյուղի երեխաներ</figcaption></figure> Քառակուսի կիլոմետրի վրա 445 մարդ ցուցանիշով,<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2015——-194">[194]</a> Ռուանդայի բնակչության խտությունը ամենաբարձրերից է Աֆրիկայում:<a href="#cite_note-Banda—2015——-199">[199]</a> Պատմաբանները, ինչպիսիք են <a href="/w/index.php?title=G%C3%A9rard_Prunier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gérard Prunier (դեռ գրված չէ)">Gérard Prunier</a>-ը, ենթադրում են, որ 1994 թվականի ցեղասպանությունը կարելի է մասամբ բացատրել բնակչության խտությամբ:<a href="#cite_note-Prunier—1995——4-39">[39]</a> Բնակչությունը գլխավորապես գյուղական է, կան մի քանի խոշոր քաղաքներ։ Բնակարանները հավասարապես տարածված են ողջ երկրով:<a href="#cite_note-Straus—2013——215-200">[200]</a> Երկրի միակ նոսր բնակեցված տարածքները՝ նախկին Umutara նահանգում գտնվող սավաննա հողն է և Ակագերա ազգային պարկը, արևելքում:<a href="#cite_note-Streissguth—2007——11-201">[201]</a> Կիգալին ամենամեծ քաղաքն է՝ մոտ մեկ միլիոն բնակչությամբ:<a href="#cite_note-Kigali_City———-202">[202]</a> Արագ աճող բնակչությունը մարտահրավեր է նետում դրա ենթակառուցվածքային զարգացմանը։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a><a href="#cite_note-Percival—Homer-Dixon——-203">[203]</a><a href="#cite_note-REMA_(Chapter_2)—2009——-204">[204]</a> Ըստ 2012 թվականի մարդահամարի՝ մեծությամբ երկրորդ քաղաքը Գիսենյին է, որը գտնվում է <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%BE%D5%B8%D6%82_(%D5%AC%D5%AB%D5%B3)" title="Կիվու (լիճ)">Կիվու լճի</a> և Կոնգոյի <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D5%B4%D5%A1" title="Գոմա">Գոմա</a> քաղաքի հարևանությամբ և ունի 126,000 բնակչություն։<a href="#cite_note-City_Population—2012——-205">[205]</a> Այլ խոշոր քաղաքներն են <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B0%D5%A5%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռուհենգերի (դեռ գրված չէ)">Ռուհենգերին</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուտարե (դեռ գրված չէ)">Բուտարեն</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մուհանգա (դեռ գրված չէ)">Մուհանգան</a>, բոլորն էլ 100,000-ից ցածր բնակչությամբ։<a href="#cite_note-City_Population—2012——-205">[205]</a> Քաղաքային բնակչությունը 1990 թվականի բնակչության 6%-ից աճել է,<a href="#cite_note-Percival—Homer-Dixon——-203">[203]</a> մինչև 16,6% 2006 թվականին,<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——29-206">[206]</a> սակայն 2011 թվականի դրությամբ համամասնությունը փոքր-ինչ նվազել է՝ մինչև 14,8%։<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——29-206">[206]</a> Ռուանդան ախագաղութային ժամանակներից միասնական պետություն է,<a href="#cite_note-Appiah—Gates——450-27">[27]</a> և բնակչությունը կազմված է մեկ մշակութային և լեզվական խմբից՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բանյարվանդա (դեռ գրված չէ)">Բանյարվանդա</a>,<a href="#cite_note-Mamdani—2002——52-207">[207]</a> սա ժամանակակից աֆրիկյան պետությունների մեծամասնության հակառակն է, որոնց սահմանները գծված էին գաղութատիրական տերությունների կողմից և չէին համապատասխանում էթնիկական սահմաններին կամ նախագաղութային թագավորություններին։<a href="#cite_note-Boyd—1979——1-208">[208]</a> Բանյարվանդա ժողովրդի մեջ կան երեք առանձին խմբեր՝ հութուները, տուտսիները և տվաները։<a href="#cite_note-Prunier—1995——5-209">[209]</a> Ըստ աշխարհի փաստագրքի, 2009 թվականին հութուները կազմում էին բնակչության 84%-ը, տուտսիները՝ 15%-ը, իսկ Տուան՝ 1%-ը։<a href="#cite_note-CIA_(I)———-56">[56]</a> Տուան պիգմայ ժողովուրդ է, որը սերում է Ռուանդայի վաղ բնակիչներից, գիտնականները, սակայն, համաձայնության չեն եկել հութուների և տուտսիների ծագման և տարբերությունների վերաբերյալ։<a href="#cite_note-Mamdani—2002——46–47-210">[210]</a> Մարդաբան Ժան Հիերնոն պնդում է, որ տուտսիները առանձին ռասա են, ունեն «երկար ու նեղ գլուխներ, դեմքեր և քթներ»,<a href="#cite_note-Mamdani—2002——47-211">[211]</a> այլք, օրինակ՝ Վիլյա Ջեֆրեմովասը, կարծում են, որ չկա նկատելի ֆիզիկական տարբերություն, և կատեգորիաները պատմականորեն խիստ չեն եղել։<a href="#cite_note-Jefremovas—1995——-212">[212]</a> Նախագաղութային Ռուանդայում տուտսիները իշխող դասն էին, որոնցից սերել են թագավորները և ղեկավարների մեծամասնությունը, մինչդեռ հուտուները գյուղատնտեսներ էին։<a href="#cite_note-Prunier—1995——11–12-213">[213]</a> Ներկայիս կառավարությունը չի խրախուսում Հութու/Թութսի/Տուա տարբերակումը և նման դասակարգումը հանել է նույնականացման քարտերից։<a href="#cite_note-Coleman—2010——-214">[214]</a> 2002 թվականի մարդահամարն առաջինն էր 1933 թվականից ի վեր<a href="#cite_note-Kiwuwa—2012——71-215">[215]</a>, որը Ռուանդայի բնակչությանը չէր բաժանում երեք խմբերի։<a href="#cite_note-Agence_France-Presse—2002——-216">[216]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրթություն">Կրթություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Կրթություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Կրթություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:OLPC_classroom_teaching.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/OLPC_classroom_teaching.JPG/220px-OLPC_classroom_teaching.JPG" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/OLPC_classroom_teaching.JPG/330px-OLPC_classroom_teaching.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/OLPC_classroom_teaching.JPG/440px-OLPC_classroom_teaching.JPG 2x" data-file-width="4320" data-file-height="3128" /></a><figcaption>Երեխաները Ռուանդայի տարրական դպրոցում՝ <a href="/w/index.php?title=One_Laptop_Per_Child&action=edit&redlink=1" class="new" title="One Laptop Per Child (դեռ գրված չէ)">One Laptop Per Child</a> ծրագրի կողմից տրամադրված նոութբուքերով</figcaption></figure> Մինչև 2012 թվականը, Ռուանդայի կառավարությունը պետական դպրոցներում ինը տարի անվճար կրթություն էր տրամադրում՝ վեց տարի տարրական և երեք տարի՝ ընդհանուր միջնակարգ ծրագրով։<a href="#cite_note-MINEDUC—2010——2-217">[217]</a> 2012 թվականին այն սկսեց ընդլայնվել մինչև 12 տարի։<a href="#cite_note-Williams—Abbott——935-218">[218]</a> 2015 թվականին կատարված ուսումնասիրություն ցույց է տալիս, որ թեև տարրական դպրոցներում հաճախելիությունը «մոտ է համատարածին», սակայն ավարտելու ցուցանիշները ցածր են, և նույն դասարանում մնալու մակարդակը՝ բարձր:<a href="#cite_note-Williams—Abbott——931-219">[219]</a> Թեև դպրոցն անվճար է, ակնկալվում է, որ ծնողները պետք է նպաստեն իրենց երեխաների կրթության ծախսերին՝ նրանց դպրոցական պարագաներ տրամադրեն, աջակցեն ուսուցիչների զարգացմանը և իրենց ներդրումն ունենան դպրոցի կառուցման գործում։ Կառավարության կարծիքով, այդ ծախսերից հրաժարվելը, ակայն, չպետք է երեխաներին կրթությունից հեռացնելու պատճառ համնդիսանան։<a href="#cite_note-Williams—Abbott——935-218">[218]</a> Երկրում կան բազմաթիվ մասնավոր դպրոցներ, դրանցից մի քանիսը եկեղեցական են, որոնք հետևում են նույն կրթական ծրագրին, բայց վճարնովի են։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——27-220">[220]</a> 1994 թվականից մինչև 2009 թվականը Արևելյան Աֆրիկայի Համայնքի և Համագործակցության հետ երկրի աճող կապերի պատճառով, միջնակարգ կրթությունն առաջարկվում էր ֆրանսերեն կամ անգլերեն լեզուներով. այժմ ուսումնական պլանները միայն անգլերեն են։<a href="#cite_note-McGreal—2009——-221">[221]</a> Երկիրն ունի մի շարք բարձրագույն կրթության հաստատություններ։ 2013 թվականին նախկին բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների միաձուլման արդյունքում ստեղծվեց Ռուանդայի հանրային համալսարանը։<a href="#cite_note-Koenig—2014——-222">[222]</a><a href="#cite_note-MacGregor—2014——-223">[223]</a><a href="#cite_note-Rutayisire—2013——-224">[224]</a> 2013 թվականին Ռուանդայում բարձրագույն կրթության մեջ ընդգրկվածության գործակիցը կազմել է 7,9%, 2006 թվականի 3,6%-ի համեմատ։<a href="#cite_note-World_Bank_(III)———-225">[225]</a> Երկրի գրագիտության մակարդակը՝ 15 տարեկան և ավելի բարձր մարդկանց կարդալ ու գրելու կարողությունը, 2009 թվականին կազմել է 71%՝ 1978թ.-ի 38%-ի և 1991թ.-ի 58%-ի համեմատ։<a href="#cite_note-World_Bank_(I)———-226">[226]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Առողջություն">Առողջություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Առողջություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Առողջություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Butaro_Hospital.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph depicting a hospital building, with Rwandan flag, viewed from the entrance pathway" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Butaro_Hospital.jpg/220px-Butaro_Hospital.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Butaro_Hospital.jpg/330px-Butaro_Hospital.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Butaro_Hospital.jpg/440px-Butaro_Hospital.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3072" /></a><figcaption>Բուտարո հիվանդանոց Բուրերայում, Հյուսիսային նահանգ </figcaption></figure> Առողջապահության որակը Ռուանդայում պատմականորեն շատ ցածր է եղել՝ ինչպես 1994 թվականի ցեղասպանությունից առաջ, այնպես էլ դրանից հետո։<a href="#cite_note-Drobac—Naughton——-227">[227]</a> 1998 թվականին մինչև հինգ տարեկան երեխաներից հինգից առնվազն մեկը մահացելէ,<a href="#cite_note-World_Bank_(IV)———-228">[228]</a> հիմնականում մալարիայից։<a href="#cite_note-Bowdler—2010——-229">[229]</a> Նախագահ Կագամեն առողջապահությունը դարձրել է Ռուանդայի զարգացման՝ Vision 2020, ծրագրի առաջնահերթություններից մեկը,<a href="#cite_note-Evans—2014——-230">[230]</a> 2013 թվականին առողջապահական ծախսերն ավելացնելով երկրի <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%BC%D5%B6_%D5%B6%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Համախառն ներքին արդյունք">համախառն ներքին արդյունքի</a> մինչև 6,5%-ը,<a href="#cite_note-World_Bank_(V)———-231">[231]</a> 1996 թվականի 1,9%-ի համեմատ։<a href="#cite_note-World_Bank_(VI)———-232">[232]</a> Կառավարությունը առողջապահության ֆինանսավորումն ու կառավարումը փոխանցել է տեղական համայնքներին՝ «mutuelles de santé» կոչվող առողջապահական ապահովագրողների համակարգի միջոցով։<a href="#cite_note-WHO—2008——-233">[233]</a> mutuelles-ը փորձնական գործարկվել է 1999 թվականին և զարգացման միջազգային գործընկերների աջակցությամբ արդեն 2000-ականների կեսերին հասանելի է դարձել ողջ երկրում։ <a href="#cite_note-WHO—2008——-233">[233]</a> Կառավարությունը նաև ստեղծել է ուսումնական ինստիտուտներ, ներառյալ Կիգալիի բժշկական ինստիտուտը (KHI), որը հիմնադրվել է 1997 թվականին<a href="#cite_note-IMF—2000——34-234">[234]</a>, որը այժմ Ռուանդայի համալսարանի մաս է կազմում։ 2005 թվականին Նախագահ Կագամեն նաև սկսեց մի ծրագիր, հայտնի որպես Նախագահների մալարիայի նախաձեռնություն<a href="#cite_note-235">[235]</a>։ Այս նախաձեռնությունը նպատակն էր մալարիայի կանխարգելման համար ամենաանհրաժեշտ նյութերը, ինչպիսիք են մոծակների ցանցերը և դեղամիջոցները, հասցնել Ռուանդայի գյուղական շրջաններ։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg/220px-Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg.png" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg/330px-Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg/440px-Life_expectancy_development_in_Rwanda.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="600" /></a><figcaption>Historical development of life expectancy in Rwanda</figcaption></figure> Վերջին տարիներին Ռուանդայում բարելավվել են առողջության հիմնական ցուցանիշների զգալի մասը։ 2013 թվականներին կյանքի տևողությունը 2005-ի 55,2-ից հասել է 64,0-ի,<a href="#cite_note-World_Bank_(VII)———-236">[236]</a> մինչեւ 5 տարեկան երեխաների մահացությունը նվազել է 106,4-ից մինչեւ 52,0՝ 1000 կենդանի ծնվածի հաշվով,<a href="#cite_note-World_Bank_(VIII)———-237">[237]</a> իսկ տուբերկուլյոզով հիվանդացությունը 100000 մարդու հաշվով 101-ից նվազել է 69։<a href="#cite_note-World_Bank_(IX)———-238">[238]</a> Առողջապահության ոլորտում երկրի առաջընթացը հիշատակվել է միջազգային լրատվամիջոցների և բարեգործական կազմակերպությունների կողմից։ The Atlantic-ը հոդված է նվիրել «Ռուանդայում առողջության վերականգնման պատմությանը։»<a href="#cite_note-Emery—2013——-239">[239]</a> Partners In Health կազմակերպությունը նկարագրել է առողջապահական ձեռքբերումները «ամենադրամատիկներից, որոնք աշխարհը տեսել է վերջին 50 տարիների ընթացքում»։<a href="#cite_note-Rosenberg—2012——-240">[240]</a> Չնայած այս բարելավումներին, այնուամենայնիվ, վարակիչ հիվանդությունները շարունակում են գերակշռել առողջապահական համակարգում։<a href="#cite_note-WHO—2015——-241">[241]</a> և Միացյալ Նահանգների Միջազգային զարգացման գործակալությունը «առողջապահական նշանակալի մարտահրավերներ» է նկարագրել,<a href="#cite_note-USAID_(III)—2015——-242">[242]</a> ներառյալ մայրական մահացության մակարդակը, որն «անընդունելի բարձր է»,<a href="#cite_note-USAID_(III)—2015——-242">[242]</a> ինչպես նաև ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի շարունակվող համաճարակը։<a href="#cite_note-USAID_(III)—2015——-242">[242]</a> Համաձայն Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ամերիկյան կենտրոնների՝ Ռուանդա մեկնող ճանապարհորդներին խորհուրդ է տրվում ընդունել մալարիայի կանխարգելիչ դեղամիջոցներ, ինչպես նաև համոզվել, որ դրանք պատվաստանյութերով, ինչպիսին դեղին տենդն է, թարմացված են<a href="#cite_note-243">[243]</a>։ Ռուանդան նաև բժշկական մասնագետների պակաս ունի՝ 1000 բնակչի հաշվով ընդամենը 0,84 բժիշկ, բուժքույր և մանկաբարձուհի:<a href="#cite_note-Partners_In_Health—2013——-244">[244]</a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագիր">Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագիրը</a> (ՄԱԶԾ) վերահսկում է երկրի առողջապահական առաջընթացը դեպի Հազարամյակի զարգացման նպատակների շրջանակներում։ ՄԱԶԾ-ի 2015-ի կեսերի զեկույցում նշվում էր, որ երկիրը չի կարողանում նվազեցնել մանկական մահացության մակարդակը, չնայած այն «էապես նվազել է»,<a href="#cite_note-UNDP_(II)—2015——-245">[245]</a> երկիրը «լավ առաջընթաց է գրանցել»։ մայրական մահացության գործակիցը երեք քառորդով կրճատել է,<a href="#cite_note-UNDP_(III)—2015——-246">[246]</a> մինչդեռ ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի տարածվածությունը չի նվազել։<a href="#cite_note-UNDP_(IV)—2015——-247">[247]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրոն">Կրոն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Կրոն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Կրոն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:RwamaganaChurch.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph depicting the Catholic parish church in Rwamagana, Eastern Province, including the main entrance, façade, the separate bell tower, and dirt forecourt" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/RwamaganaChurch.jpg/220px-RwamaganaChurch.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/RwamaganaChurch.jpg/330px-RwamaganaChurch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/RwamaganaChurch.jpg/440px-RwamaganaChurch.jpg 2x" data-file-width="2121" data-file-height="1412" /></a><figcaption>Կաթոլիկ եկեղեցի Ռվամագանայում</figcaption></figure> Ռուանդայում ամենատարածված հավատքը կաթոլիկությունն է, սակայն ցեղասպանությունից հետո ազգի կրոնական ժողովրդագրության մեջ զգալի փոփոխություններ են տեղի ունեցել, շատերը կրոնափոխվել են ավետարանական քրիստոնեության և, ավելի քիչ՝ իսլամի։<a href="#cite_note-Walker—April_2004——-248">[248]</a> 2012 թվականի մարդահամարի համաձայն՝ կաթոլիկ քրիստոնյաները կազմում էին բնակչության 43,7%-ը, բողոքականները (առանց յոթերորդ օրվա ադվենտիստների)՝ 37,7%-ը, յոթերորդ օրվա ադվենտիստները՝ 11,8%-ը և մուսուլմանները՝ 2,0%-ը; 0,2%-ը նշել է, որ կրոնական համոզմունքներ չունի, իսկ 1,3%-ը կրոն չի նշել։<a href="#cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——17-249">[249]</a> Ավանդական կրոնը, չնայած պաշտոնապես նրան հետևում է բնակչության միայն 0,1%-ը, պահպանում է իր ազդեցությունը։ Ռուանդացիներից շատերը քրիստոնյա Աստծուն համարում են ռուանդական ավանդական Իմանա Աստծո հոմանիշը:<a href="#cite_note-Wiredu—Abraham——236–237-250">[250]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Լեզուներ">Լեզուներ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Լեզուներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Լեզուներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> Երկրի հիմնական և ազգային լեզուն կինյարվանդան է, որով փաստացի խոսում է ողջ երկիրը (98%).<a href="#cite_note-BC-251">[251]</a> Գաղութատիրության ժամանակաշրջանում եվրոպական հիմնական լեզուներն էին գերմաներենը, թեև այն երբեք չի ուսուցանվել կամ լայնորեն օգտագործվել, և այնուհետև ֆրանսերենը, որը 1916 թվականին ներմուծվել է Բելգիայի կողմից և 1962 թվականի անկախությունից հետո մնաց որպես պաշտոնական և լայնորեն խոսվող լեզու։<a href="#cite_note-Université_Laval—2010——-252">[252]</a> Խոսվում էր նաև հոլանդերեն։ 1990-ականներին անգլիախոս ռուանդացի փախստականների վերադարձը <a href="#cite_note-Université_Laval—2010——-252">[252]</a> նոր չափ հաղորդեց երկրի լեզվական քաղաքականությանը։<a href="#cite_note-Samuelson—Freedman——-253">[253]</a> իսկ Ռուանդայի վերադիրքավորումը որպես Արևելյան Աֆրիկայի Համայնքի անդամ, բարձրացրեց անգլերենի կարևորությունը, 2008 թվականին կրթական համակարգը ֆրանսերենից անցավ անգլերենի<a href="#cite_note-BC-251">[251]</a>։ Կինյարվանդան, անգլերենը, ֆրանսերենը և սուահիլիը բոլորն էլ պաշտոնական լեզուներ են<a href="#cite_note-254">[254]</a>։ Թեև Կինյարվանդան ազգային լեզուն է, մինչդեռ անգլերենը միջնակարգ և բարձրագույն կրթության հիմնական ուսուցման միջոցն է:<a href="#cite_note-Tabaro—2015——-255">[255]</a> Սուահիլին, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1_%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1" title="Լինգվա ֆրանկա">Լինգվա ֆրանկան</a> է Արևելյան Աֆրիկայի Համայնքի համար, որպես երկրոդ լեզու խոսվում է որոշների՝ մասնավորապես, Ուգանդայից, Քենիայից, Տանզանիայից և Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունից վերադարձած փախստականների կողմից։<a href="#cite_note-Stanford_University_Swahili_Department———-256">[256]</a> 2015 թվականին սուահիլին որպես պարտադիր առարկա մտցվեց հանրակրթական դպրոցներում։<a href="#cite_note-Tabaro—2015——-255">[255]</a> Ռուանդայի Նկոմբո կղզու բնակիչները խոսում են մաշի լեզվով, որը սերտորեն կապված է կինյարվանդայի հետ։<a href="#cite_note-Nakayima—2010——-257">[257]</a> Ըստ 2012 թվականի մարդահամարի և Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության.<a href="#cite_note-258">[258]</a> ֆրանսերեն խոսում է բնակչության 6%-ից մի փոքր պակաս։ 2009 թվականին հաղորդվում էր, որ անգլերեն խոսում էր բնակչության 15%-ը, թեև նույն զեկույցում ֆրանսախոսների համամասնությունը 68% էր։ <a href="#cite_note-BC-251">[251]</a> Սուահիլի խոսում է 1%-ից պակաս<a href="#cite_note-259">[259]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Մարդու_իրավունքներ">Մարդու իրավունքներ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. Մարդու իրավունքներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Մարդու իրավունքներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> Համասեռամոլությունը, ընդհանուր առմամբ, համարվում է տաբու թեմա, և երկրի ոչ մի տարածաշրջանում այս հարցի էական հանրային քննարկում չկա։ Որոշ լեսբի, գեյ, բիսեքսուալ և տրանսգենդեր (ԼԳԲՏ) ռուանդացիներ հայտնել են, որ իրենց ենթարկել են ոտնձգությունների և շանտաժի:<a href="#cite_note-Gmünder—2007——-260">[260]</a><a href="#cite_note-Spartacus_International_Gay_Guide_2007-261">[261]</a><a href="#cite_note-globalgayz-262">[262]</a> Ռուանդայում միասեռական գործունեությունը անօրինական չէ։ Կառավարության որոշ պաշտոնյաներ աջակցություն են հայտնել ԼԳԲՏ մարդկանց իրավունքներին,<a href="#cite_note-U.S._Department_of_State—2016——-263">[263]</a> սակայն ԼԳԲՏ անձանց օրենսդրական պաշտպանություն չի տրամադրվում<a href="#cite_note-Spartacus_International_Gay_Guide_2007-261">[261]</a>, նրանք կարող են ձերբակալվել ոստիկանության կողմից հասարակական կարգի և բարոյականության հետ կապված տարբեր օրենքների համաձայն<a href="#cite_note-globalgayz-262">[262]</a>։ Միասեռ ամուսնությունները չեն ճանաչվում պետության կողմից, քանի որ սահմանադրությունը նախատեսում է, որ «ճանաչվում է միայն տղամարդու և կնոջ միջև քաղաքացիական միամուսն ամուսնությունը»:<a href="#cite_note-CJCR—2003—article_26—-264">[264]</a> 2006 թվականից ի վեր Human Rights Watch-ը փաստել է, որ Ռուանդայի իշխանությունները հավաքում և կալանավորում են փողոցային երեխաներին, փողոցային առևտրականներին, սեքսուալ աշխատողներին, անօթևաններին և մուրացկաններին, ինչպես նաև խոշտանգումներ են կիրառում անվտանգ տներում և այլ հաստատություններում, ինչպիսիք են Քամիի ռազմական ճամբարը, Kwa Gacinya և Gikondo բանտը<a href="#cite_note-hrw-265">[265]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Մշակույթ">Մշակույթ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. Մշակույթ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Մշակույթ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Rwanda_IntoreDancers.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph depicting two male dancers with straw wigs, neck garments, spears and sticks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Rwanda_IntoreDancers.jpg/220px-Rwanda_IntoreDancers.jpg" decoding="async" width="220" height="243" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Rwanda_IntoreDancers.jpg/330px-Rwanda_IntoreDancers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Rwanda_IntoreDancers.jpg/440px-Rwanda_IntoreDancers.jpg 2x" data-file-width="1512" data-file-height="1671" /></a><figcaption>Ավանդական ինտորե պարողներ</figcaption></figure> Երաժշտությունն ու պարը Ռուանդայի արարողությունների, փառատոների, սոցիալական հավաքույթների և մատմություններ ներկայացնելու անբաժանելի մասն են:Ամենահայտնի ավանդական պարը խիստ բեմականացված առօրյան է, որը բաղկացած է երեք բաղադրիչներից՝ ումուշագիրիրո կամ կովերի պար՝ կանանց կողմից, <a href="#cite_note-Rwanda_Development_Gateway———-266">[266]</a> intore, կամ հերոսների պար, որը կատարում են տղամարդիկ,<a href="#cite_note-Rwanda_Development_Gateway———-266">[266]</a> և ինգոմա՝ թմբկահարում, որը նույնպես ավանդաբար տղամարդիկ կատարում են թմբուկների վրա։<a href="#cite_note-RMCA———-267">[267]</a> Ամենահայտնի պարախումբը Ազգային բալետն է, որը հանդես է գալիս ազգային և միջազգային մակարդակներում։ Այն 1974 թվականին հիմնադրվել է Նախագահ Հաբյարիմանայի կողմից։<a href="#cite_note-Briggs—2004——-268">[268]</a> Ա Երաժշտությունը ավանդաբար փոխանցվում է բանավոր։ Ընդ որում սոցիալական խմբերից կախված, ոճերը տարբեր են։ Թմբուկները մեծ նշանակություն ունեն. թագավորական թմբկահարները արքունիքում բարձր կարգավիճակ ունեին (Մվամի)։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——135–136-269">[269]</a> Թմբկահարները սովորաբար նվագում են յոթից ինը հոգանոց խմբերով։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——139-270">[270]</a> Երկիրն ունի աճող ժողովրդականություն վայելեղ երաժշտական արդյունաբերություն՝ աֆրիկյան Մեծ լճերի, Կոնգոյի և ամերիկյան երաժշտության ազդեցության տակ։ Ամենահայտնի ժանրը հիփ հոփն է՝ պարային հոփի, ռեփի, ռագգայի, R&B-ի և դանս-փոփի խառնուրդով։<a href="#cite_note-Mbabazi—2008——-271">[271]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Igiseke.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Photograph depicting a bowl shaped off-white woven basket with tall conical lid and black zigzag pattern" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Igiseke.jpg/170px-Igiseke.jpg" decoding="async" width="170" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Igiseke.jpg/255px-Igiseke.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Igiseke.jpg/340px-Igiseke.jpg 2x" data-file-width="1486" data-file-height="2331" /></a><figcaption>Ռուանդական հյուսված ագասեկե զամբյուղ</figcaption></figure> Ավանդական արվեստներն ու արհեստները տարածված են ողջ երկրով մեկ, ի սկզբանե իրերը որ ստեղծվող իրերը ֆունկցիոնալ են։ Հատկապես տարածված են հյուսված զամբյուղներն ու թասերը, հատկապես ագասեկե զամբյուղը։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——68–70-272">[272]</a> Կովի գոմաղբի եզակի արվեստը՝ Իմիգոնգոն, տարածված է Ռուանդայի հարավ-արևելքում, այն սկսվում է անկախ Գիսակա թագավորության ժամանակներից։ Թրիքը խառնվում է տարբեր գույների բնական հողերի հետ և նախշավոր ծայրերով ձևավորելով, ստեղծում երկրաչափական կոնտուրներ։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——243–244-273">[273]</a> Տարածված են նաև խեցեգործությունը և փայտի փորագրությունը։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——31-274">[274]</a> Ավանդական բնակարանաշինության մեջ օգտագործում են տեղական մատչելի նյութեր. Առավել տարածված են շրջանաձև կամ ուղղանկյուն ցեխե տները՝ խոտածածկ տանիքներով (հայտնի են որպես նյակացի)։ Կառավարությունը դրանք ժամանակակից նյութերով փոխարինելու ծրագիր է նախաձեռնել։<a href="#cite_note-Ntambara—2009——-275">[275]</a><a href="#cite_note-Adekunle—2007——75-276">[276]</a> Ռուանդան գրավոր գրականության երկար պատմություն չունի, սակայն կա բանավոր խոսքի ուժեղ ավանդույթ՝ սկսած պոեզիայից մինչև ժողովրդական պատմություններ։ Երկրի բարոյական արժեքներից շատերը և պատմության մանրամասները բանավոր փոխանցվել են սերունդների միջով<a href="#cite_note-King—2007——105-277">[277]</a> Ռուանդայի ամենահայտնի գրական գործիչը Ալեքսիս Կագամեն էր (1912–1981), ով բանավոր ավանդույթների հետազոտություններ է իրականացրել և հրատարակել, ինչպես նաև բանաստեղծություններ գրել։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——29-278">[278]</a> Ռուանդայի ցեղասպանությունը հանգեցրեց նոր սերնդի գրողների կողմից ինչպիսիք են Բենջամին Սեհենը և Մֆուրանզիմա Ֆրեդը գեղարվեստական գրականության ստեղծմանը։ Ռուանդայի ցեղասպանության մասին նկարահանվել են մի շարք ֆիլմեր, այդ թվում՝ «Ոսկե գլոբուս»-ին առաջադրված «Ռուանդա հյուրանոցը», «100 օր», «Սատանայի ձեռքերը սեղմել», «Երբեմն ապրիլին» և «Կրակել շներին», վերջին չորսը նկարահանվել են Ռուանդայում և դերասանական կազմերում նկարահանվել են վերապրածներ։<a href="#cite_note-Milmo—2006——-279">[279]</a><a href="#cite_note-Fegley—2016——55–56-280">[280]</a> Տարվա ընթացքում նշվում են տասնչորս կանոնավոր ազգային տոներ,<a href="#cite_note-Government_of_Rwanda_(I)———-281">[281]</a> իսկ մյուսները ժամանակ առ ժամանակ մտցվում են կառավարության կողմից։ Ապրիլի 7-ին` Ցեղասպանության հիշատակի օրվան հաջորդող շաբաթը հայտարարված է պաշտոնական սգո շաբաթ։<a href="#cite_note-Watson—Renzi——25-282">[282]</a> Հութու ծայրահեղականների նկատմամբ RPF-ի հաղթանակը նշվում է որպես Ազատագրման օր՝ հուլիսի 4-ին։ Յուրաքանչյուր ամսվա վերջին շաբաթ օրը ումուգանդան է՝ պարտադիր համայնքային ծառայության ազգային առավոտը, որը տևում է առավոտյան 8-ից մինչև 11-ը, որի ընթացքում 18-ից 65 տարեկան բոլոր աշխատունակ մարդիկ պետք է կատարեն համայնքային խնդիրներ, ինչպիսիք են փողոցները մաքրելը կամ անապահով խավերի համար տներ կառուցելը։ մարդիկ.[318] հուլիսի 4-ին նշվում է հութու ծայրահեղականների նկատմամբ RPF-ի հաղթանակը որպես Ազատագրման օր։ Յուրաքանչյուր ամսվա վերջին շաբաթ օրը ումուգանդան է՝ պարտադիր համայնքային ծառայության ազգային առավոտ, որը տևում է առավոտյան 8-ից մինչև 11-ը, որի ընթացքում 18-ից 65 տարեկան բոլոր աշխատունակ մարդիկ պետք է կատարեն համայնքային խնդիրներ, ինչպիսիք են փողոցները մաքրելը կամ անապահով խավերի համար տներ կառուցելը:<a href="#cite_note-Rwanda_Governance_Board———-283">[283]</a> Most normal services close down during umuganda, and public transportation is limited.<a href="#cite_note-Rwanda_Governance_Board———-283">[283]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Խոհանոց">Խոհանոց</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=16" title="Խմբագրել բաժինը. Խոհանոց" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Խոհանոց">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ugali_and_cabbage.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Ugali_and_cabbage.jpg/220px-Ugali_and_cabbage.jpg" decoding="async" width="220" height="193" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Ugali_and_cabbage.jpg/330px-Ugali_and_cabbage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Ugali_and_cabbage.jpg/440px-Ugali_and_cabbage.jpg 2x" data-file-width="2183" data-file-height="1912" /></a><figcaption>Մի ափսե <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB" title="Ուգալի">«ուգալի»</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B4%D5%A2" title="Կաղամբ">կաղամբ</a></figcaption></figure> Ռուանդայի խոհանոցը հիմնված է տեղական մթերքների վրա, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6" title="Բանան">բանանը</a>, կանաչ բանանը (հայտնի է որպես իբիտոկե), <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%B6_%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%BD%D5%A5%D6%80" title="Հատիկաընդեղեն բույսեր">ընդեղենը</a>, <a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D6%81%D6%80_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%86%D5%AB%D5%AC" class="mw-redirect" title="Քաղցր կարտոֆիլ">քաղցր կարտոֆիլը</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%A2%D5%AB" title="Լոբի">լոբին</a> և մանիոկը (մանիոկ)։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——81-284">[284]</a> Ռուանդացիներից շատերը ամիսը մի քանի անգամից ավելի միս չեն ուտում։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——81-284">[284]</a> Լճերի մոտ ապրողների մոտ տարածված է թիլապիան։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——81-284">[284]</a> Շատ տարածված է կարտոֆիլը, որը ենթադրաբար, Ռուանդա է ներմուծվել գերմանացի և բելգիացի գաղութատերերի կողմից։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——13-285">[285]</a> Ուգալին, որը տեղում հայտնի է որպես Ուբուգարի (կամ ումուտսիմա)՝ շիլա, որը պատրաստվում է մանյակից կամ եգիպտացորենից և ջրից, այն տարածված է Աֆրիկյան Մեծ լճերի բնակավայրերում։<a href="#cite_note-Auzias—2007——74-286">[286]</a> Isombe-ն պատրաստվում է մանյակի պյուրով և կարելի է մատուցել չորացրած ձկան, բրնձի, ուգալիի, կարտոֆիլի և այլնի հետ:<a href="#cite_note-Adekunle—2007——13-285">[285]</a> Ճաշը սովորաբար բաղկացած է վերը նշված հատիկավորներից, հնդեղեններից և երբեմն մսից։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——54–55-287">[287]</a> Բրոշետները ամենահայտնի կերակուրն են, երբ երեկոյան ուտում են դրսում, սովորաբար պատրաստվում են այծի, տավարի մսից կամ ձկից։<a href="#cite_note-Briggs—Booth——54–55-287">[287]</a> Գյուղական վայրերում շատ բարեր բրոշետավաճառ, ունեն, ով պատասխանատու է այծերին խնամելու և մորթելու, միսը խորովածի համար շամփուրելու և խորոված բանանով մատուցելու։<a href="#cite_note-Anyango—2010——-288">[288]</a> Կաթը, մասնավորապես մածունի տեսքով, որը կոչվում է ikivuguto, տարածված է ողջ երկրում։<a href="#cite_note-Nzabuheraheza—2005——-289">[289]</a> Շատ տարածված է ավանդական Ikigage գարեջուրը, որը պատրաստվում է սորգոյից և urwagwa-ից, բանանից, նաև Umutobe կոչվող զովացուցիչ ըմպելիքը, որը պարզապես բանանի հյութ է։ Այս խմիչքները մատուցվում են ավանդական ծեսերի և արարողությունների ժամանակ։<a href="#cite_note-Adekunle—2007——13-285">[285]</a> Ռուանդայում ըմպելիքների խոշոր արտադրողը Bralirwa-ն է, որը ստեղծվել է 1950-ականներին, Heineken-ի գործընկերն է և այժմ գրանցված է Ռուանդայի ֆոնդային բորսայում։<a href="#cite_note-Bralirwa_(I)———-290">[290]</a> Bralirwa-ն արտադրում է զովացուցիչ ըմպելիքներ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%AF%D5%A1-%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A1_%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոկա-Կոլա ընկերություն">Կոկա-Կոլա ընկերության</a> լիցենզիայի ներքո, այդ թվում՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%AF%D5%A1-%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%A1" title="Կոկա-Կոլա">Կոկա-Կոլա</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1" title="Ֆանտա">Ֆանտա</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D6%83%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%A9" title="Սփրայթ">Սփրայթ</a>,<a href="#cite_note-Bralirwa_(II)———-291">[291]</a> և մի շարք գարեջրեր՝ Primus, Mützig, Amstel և Turbo King։<a href="#cite_note-Bralirwa_(III)———-292">[292]</a> 2009 թվականին բացվեց նոր գարեջրի գործարան՝ Brasseries des Mille Collines (BMC), որը արտադրում էր Skol գարեջուրը և տեղական տարբերակը՝ Skol Gatanu։<a href="#cite_note-Ngarambe—2012——-293">[293]</a> Այն այժմ պատկանում է բելգիական Unibra ընկերությանը։<a href="#cite_note-Craig—2012——-294">[294]</a> Երկրում գործում են նաև արևելա-աֆրիկյան գարեջրի գործարաններ, որոնք ներմուծում են Գինես, Տասկեր և Բել, ինչպես նաև վիսկի և սպիրտներ։<a href="#cite_note-Kezio-Musoke—2014——-295">[295]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սպորտ">Սպորտ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=17" title="Խմբագրել բաժինը. Սպորտ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Սպորտ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg/220px-MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg/330px-MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg/440px-MTB_cycling_2012_Olympics_M_cross-country_RWA_Adrien_Niyonshuti.jpg 2x" data-file-width="4272" data-file-height="2848" /></a><figcaption>Ադրիեն Նիյոնշուտին, «Ռուանդայի ամենահայտնի մարդկանցից մեկը,<a href="#cite_note-CyclingNews.com—2012——-296">[296]</a> մասնակցում է 2012 թվականի ամառային Օլիմպիական խաղերում, լեռնային հեծանվավազքի մրցաշարում։</figcaption></figure> Ռուանդայի կառավարությունը սպորտը դիտարկում է որպես «զարգացման և խաղաղության կառուցման» հզոր միջոց,<a href="#cite_note-MINISPOC—2012——18-297">[297]</a> և ստանձնել է ընդլայնելու սպորտի օգտագործումը երկրի զարգացման նպատակների համար, ներառյալ կրթությունը։.<a href="#cite_note-McCracken—Colucci——86–90-298">[298]</a> Ռուանդայում ամենատարածված մարզաձևերն են ֆուտբոլը, վոլեյբոլը, բասկետբոլը, ատլետիկան և պարալիմպիկ մարզաձևերը։<a href="#cite_note-Ndengeye—2014——125–128-299">[299]</a> Քենիայից վերադարձած փախստականների շնորհիվ, որտեղ նրանք սովորել էին խաղալ, մեծ ժողովրդականություն է վայելում կրիկետը։<a href="#cite_note-Aglietti—2014——-300">[300]</a><a href="#cite_note-BBC_News_(XI)—2014——-301">[301]</a> Հեծանիվը, որը Ռուանդայում ավանդաբար տրանսպորտի միջոց է, նույնպես դառնում է տարածվածս սպորտաձև,<a href="#cite_note-Hoye—Smith——206-302">[302]</a> և «Ռուանդայի թիմի հաջողությունները» գրքի և այնուհետ ֆիլմի թեմա է դարձել՝ «Երկրորդ հնարավորությունների երկիր. Ռուանդայի հեծանվային թիմի անհնարին վերելքը» և «Մոխիրից բարձրանալը» ֆիլմը:<a href="#cite_note-Robbins—2013——-303">[303]</a><a href="#cite_note-Willgoss—2014——-304">[304]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:GCS_Drone_Shot-YT.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/GCS_Drone_Shot-YT.jpg/220px-GCS_Drone_Shot-YT.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/GCS_Drone_Shot-YT.jpg/330px-GCS_Drone_Shot-YT.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/GCS_Drone_Shot-YT.jpg/440px-GCS_Drone_Shot-YT.jpg 2x" data-file-width="2989" data-file-height="2242" /></a><figcaption>Գահանգա կրիկետ մարզադաշտ</figcaption></figure> Ռուանդան Օլիմպիական խաղերին մասնակցում է 1984 թվականից,<a href="#cite_note-BBC_Sport_(I)—2012——-305">[305]</a> իսկ Պարալիմպիկ խաղերին՝ 2004 թվականից։<a href="#cite_note-International_Paralympic_Committee—2015——-306">[306]</a> 2012 թվականի Լոնդոնի ամառային Օլիմպիական խաղերին, յոթ սպորտսմեն ուղարկեց, որոնք մրցակցեցին աթլետիկայի, լողի, լեռնային հեծանվավազքի և ձյուդոյի մարզաձևերում,<a href="#cite_note-BBC_Sport_(I)—2012——-305">[305]</a> և 15 սպորտսմեն Լոնդոնի ամառային պարալիմպիկ խաղերում՝ աթլետիկայի, ուժային եռամարտի և նստած վոլեյբոլի մարզաձևերում։<a href="#cite_note-International_Paralympic_Committee—2015——-306">[306]</a> 2009 թվականին Համագործակցությանը միանալուց հետո, երկիրը նաև մասնակցել է Համագործակցության խաղերին։<a href="#cite_note-BBC_Sport_(II)—2010——-307">[307]</a><a href="#cite_note-Office_of_the_Prime_Minister—2014——-308">[308]</a> Ռուանդայի բասկետբոլի ազգային հավաքականը 2000-ականների կեսերից մեծ ժողովրդականություն է վայելում, իսկ տղամարդկանց հավաքականը 2007 թվականից ի վեր չորս անգամ անընդմեջ իրավունք է ստացել մասնակցելու Աֆրիկայի բասկետբոլի առաջնության եզրափակիչ փուլին։<a href="#cite_note-Bishumba—2015——-309">[309]</a> Ռուանդայի ֆուտբոլի ազգային թիմը 2004 թվականին հանդես է եկել Աֆրիկայի ազգերի գավաթում,<a href="#cite_note-Carlin—2003——-310">[310]</a> սակայն չի կարողացել առաջ անցնել խմբային փուլից։<a href="#cite_note-Copnall—2004——-311">[311]</a> Թիմը երբևէ մրցույթի ուղեգիր չի ստացել և աշխարհի գավաթի համար չի որակավորվել։<a href="#cite_note-Montague—2014——67-312">[312]</a> Ռուանդայի ամենաբարձր ներքին ֆուտբոլային մրցաշարը Ռուանդայի ազգային ֆուտբոլային լիգան է,<a href="#cite_note-Mugabe—Kamasa——-313">[313]</a> as of 2015<a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit">[update]</a>, 2015 թվականի դրությամբ առաջատար թիմը Կիգալիի APR FC-ն է, որը հաղթել է վերջին 17 առաջնություններից 13-ում։<a href="#cite_note-Schöggl—2015——-314">[314]</a> Ռուանդայի ակումբները մասնակցում են Կենտրոնական և Արևելյան Աֆրիկայի թիմերի Կագամեի միջակումբային գավաթին, որը 2002 թվականից հովանավորվում է Նախագահ Կագամեի կողմից։<a href="#cite_note-CECAFA———-315">[315]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տես_նաև">Տես նաև</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=18" title="Խմբագրել բաժինը. Տես նաև" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Տես նաև">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/%D5%91%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4" class="mw-redirect" title="Ցեղասպանություն Ռուանդայում">Ցեղասպանություն Ռուանդայում</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ">Ծանոթագրություններ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&veaction=edit&section=19" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gov.rw/">«Government of Rwanda: Welcome to Rwanda»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210223181954/https://www.gov.rw/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 22-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Government+of+Rwanda%3A+Welcome+to+Rwanda&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.gov.rw%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——44-2"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——44_2-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 44 </li> <li id="cite_note-Dorsey—1994——36-3"><a href="#cite_ref-Dorsey—1994——36_3-0">↑</a> <a href="#CITEREFDorsey1994">Dorsey, 1994</a>, էջ 36 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——45-4"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——45_4-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 45 </li> <li id="cite_note-Mamdani—2002——61-5">↑ <a href="#cite_ref-Mamdani—2002——61_5-0">5,0</a> <a href="#cite_ref-Mamdani—2002——61_5-1">5,1</a> <a href="#cite_ref-Mamdani—2002——61_5-2">5,2</a> <a href="#CITEREFMamdani2002">Mamdani, 2002</a>, էջ 61 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——58-6"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——58_6-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 58 </li> <li id="cite_note-King—2007——75-7">↑ <a href="#cite_ref-King—2007——75_7-0">7,0</a> <a href="#cite_ref-King—2007——75_7-1">7,1</a> <a href="#CITEREFKing2007">King, 2007</a>, էջ 75 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——16-8"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——16_8-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 16 </li> <li id="cite_note-Mamdani—2002——58-9"><a href="#cite_ref-Mamdani—2002——58_9-0">↑</a> <a href="#CITEREFMamdani2002">Mamdani, 2002</a>, էջ 58 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——69-10"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——69_10-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 69 </li> <li id="cite_note-Shyaka———10–11-11"><a href="#cite_ref-Shyaka———10–11_11-0">↑</a> <a href="#CITEREFShyaka">Shyaka</a>, էջեր 10–11 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——88-12"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——88_12-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 88 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——88–89-13"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——88–89_13-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջեր 88–89 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——141-14"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——141_14-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 141 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——482-15"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——482_15-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 482 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——160-16">↑ <a href="#cite_ref-Chrétien—2003——160_16-0">16,0</a> <a href="#cite_ref-Chrétien—2003——160_16-1">16,1</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 160 </li> <li id="cite_note-Mamdani—2002——69-17">↑ <a href="#cite_ref-Mamdani—2002——69_17-0">17,0</a> <a href="#cite_ref-Mamdani—2002——69_17-1">17,1</a> <a href="#CITEREFMamdani2002">Mamdani, 2002</a>, էջ 69 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——6-18"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——6_18-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 6 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——217-19"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——217_19-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 217 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——9-20"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——9_20-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 9 </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCarney2013" class="citation book cs1">Carney, J.J. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=lKFpAgAAQBAJ">Rwanda Before the Genocide: Catholic Politics and Ethnic Discourse in the Late Colonial Era</a>. Oxford University Press. էջ 24. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780199982288" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780199982288"><bdi>9780199982288</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230701074114/https://books.google.com/books?id=lKFpAgAAQBAJ">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rwanda+Before+the+Genocide%3A+Catholic+Politics+and+Ethnic+Discourse+in+the+Late+Colonial+Era&rft.pages=24&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=9780199982288&rft.aulast=Carney&rft.aufirst=J.J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DlKFpAgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——25-22"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——25_22-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 25 </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> See also Helmut Strizek, "Geschenkte Kolonien: Ruanda und Burundi unter deutscher Herrschaft", Berlin: Ch. Links Verlag, 2006 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——260-24"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——260_24-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 260 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——270-25"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——270_25-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջ 270 </li> <li id="cite_note-Chrétien—2003——276–277-26"><a href="#cite_ref-Chrétien—2003——276–277_26-0">↑</a> <a href="#CITEREFChrétien2003">Chrétien, 2003</a>, էջեր 276–277 </li> <li id="cite_note-Appiah—Gates——450-27">↑ <a href="#cite_ref-Appiah—Gates——450_27-0">27,0</a> <a href="#cite_ref-Appiah—Gates——450_27-1">27,1</a> <a href="#CITEREFAppiahGates">Appiah, Gates</a>, էջ 450 </li> <li id="cite_note-Gourevitch—2000——56–57-28"><a href="#cite_ref-Gourevitch—2000——56–57_28-0">↑</a> <a href="#CITEREFGourevitch2000">Gourevitch, 2000</a>, էջեր 56–57 </li> <li id="cite_note-United_Nations_(II)———-29"><a href="#cite_ref-United_Nations_(II)———_29-0">↑</a> <a href="#CITEREFUnited_Nations_(II)">United Nations (II)</a> </li> <li id="cite_note-United_Nations_(III)———-30"><a href="#cite_ref-United_Nations_(III)———_30-0">↑</a> <a href="#CITEREFUnited_Nations_(III)">United Nations (III)</a> </li> <li id="cite_note-Linden—Linden——267-31"><a href="#cite_ref-Linden—Linden——267_31-0">↑</a> <a href="#CITEREFLindenLinden">Linden, Linden</a>, էջ 267 </li> <li id="cite_note-Gourevitch—2000——58–59-32"><a href="#cite_ref-Gourevitch—2000——58–59_32-0">↑</a> <a href="#CITEREFGourevitch2000">Gourevitch, 2000</a>, էջեր 58–59 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——51-33"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——51_33-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 51 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——53-34"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——53_34-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 53 </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKaruhanga" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Karuhanga, James (2018 թ․ հունիսի 30). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newtimes.co.rw/news/independence-day-did-rwanda-really-gain-independence-july-1-1962">«Independence Day: Did Rwanda really gain independence on July 1, 1962?»</a>. <a href="/w/index.php?title=The_New_Times_(Rwanda)&action=edit&redlink=1" class="new" title="The New Times (Rwanda) (դեռ գրված չէ)">The New Times</a> (անգլերեն). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180630010535/http://www.newtimes.co.rw/news/independence-day-did-rwanda-really-gain-independence-july-1-1962">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+Times&rft.atitle=Independence+Day%3A+Did+Rwanda+really+gain+independence+on+July+1%2C+1962%3F&rft.aulast=Karuhanga&rft.aufirst=James&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newtimes.co.rw%2Fnews%2Findependence-day-did-rwanda-really-gain-independence-july-1-1962&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——56-36"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——56_36-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 56 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——74–76-37"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——74–76_37-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջեր 74–76 </li> <li id="cite_note-UNPO—2008—History—-38">↑ <a href="#cite_ref-UNPO—2008—History—_38-0">38,0</a> <a href="#cite_ref-UNPO—2008—History—_38-1">38,1</a> <a href="#CITEREFUNPO2008">UNPO, 2008</a>, History </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——4-39">↑ <a href="#cite_ref-Prunier—1995——4_39-0">39,0</a> <a href="#cite_ref-Prunier—1995——4_39-1">39,1</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 4 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——93-40"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——93_40-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 93 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——135–136-41"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——135–136_41-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջեր 135–136 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——190–191-42"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——190–191_42-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջեր 190–191 </li> <li id="cite_note-BBC_News_(III)—2010——-43"><a href="#cite_ref-BBC_News_(III)—2010——_43-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(III)2010">BBC News (III), 2010</a> </li> <li id="cite_note-Henley—2007——-44"><a href="#cite_ref-Henley—2007——_44-0">↑</a> <a href="#CITEREFHenley2007">Henley, 2007</a> </li> <li id="cite_note-Dallaire—2005——386-45"><a href="#cite_ref-Dallaire—2005——386_45-0">↑</a> <a href="#CITEREFDallaire2005">Dallaire, 2005</a>, էջ 386 </li> <li id="cite_note-Dallaire—2005——299-46"><a href="#cite_ref-Dallaire—2005——299_46-0">↑</a> <a href="#CITEREFDallaire2005">Dallaire, 2005</a>, էջ 299 </li> <li id="cite_note-Dallaire—2005——364-47"><a href="#cite_ref-Dallaire—2005——364_47-0">↑</a> <a href="#CITEREFDallaire2005">Dallaire, 2005</a>, էջ 364 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——312-48"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——312_48-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 312 </li> <li id="cite_note-BBC_News_(V)—2010——-49">↑ <a href="#cite_ref-BBC_News_(V)—2010——_49-0">49,0</a> <a href="#cite_ref-BBC_News_(V)—2010——_49-1">49,1</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(V)2010">BBC News (V), 2010</a> </li> <li id="cite_note-Bowcott—2014——-50"><a href="#cite_ref-Bowcott—2014——_50-0">↑</a> <a href="#CITEREFBowcott2014">Bowcott, 2014</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(X)———-51"><a href="#cite_ref-World_Bank_(X)———_51-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(X)">World Bank (X)</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(XI)———-52">↑ <a href="#cite_ref-World_Bank_(XI)———_52-0">52,0</a> <a href="#cite_ref-World_Bank_(XI)———_52-1">52,1</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(XI)">World Bank (XI)</a> </li> <li id="cite_note-UNDP_(I)—2010——-53"><a href="#cite_ref-UNDP_(I)—2010——_53-0">↑</a> <a href="#CITEREFUNDP_(I)2010">UNDP (I), 2010</a> </li> <li id="cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——-54"><a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——_54-0">↑</a> <a href="#CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda2012">National Institute of Statistics of Rwanda, 2012</a> </li> <li id="cite_note-UNDP_(V)—2013——2-55"><a href="#cite_ref-UNDP_(V)—2013——2_55-0">↑</a> <a href="#CITEREFUNDP_(V)2013">UNDP (V), 2013</a>, էջ 2 </li> <li id="cite_note-CIA_(I)———-56">↑ <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-0">56,00</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-1">56,01</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-2">56,02</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-3">56,03</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-4">56,04</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-5">56,05</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-6">56,06</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-7">56,07</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-8">56,08</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-9">56,09</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-10">56,10</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-11">56,11</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-12">56,12</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-13">56,13</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-14">56,14</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-15">56,15</a> <a href="#cite_ref-CIA_(I)———_56-16">56,16</a> <a href="#CITEREFCIA_(I)">CIA (I)</a> </li> <li id="cite_note-Yale_University_Press-57"><a href="#cite_ref-Yale_University_Press_57-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFThomson2018" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/w/index.php?title=Susan_Thomson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Susan Thomson (դեռ գրված չէ)">Thomson, Susan</a> (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=RbxODwAAQBAJ&q=one-party+state">Rwanda: From Genocide to Precarious Peace</a> (անգլերեն). Yale University Press. էջ 185. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-300-23591-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-300-23591-3"><bdi>978-0-300-23591-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rwanda%3A+From+Genocide+to+Precarious+Peace&rft.pages=185&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2018&rft.isbn=978-0-300-23591-3&rft.aulast=Thomson&rft.aufirst=Susan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DRbxODwAAQBAJ%26q%3Done-party%2Bstate&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-The_Conversation-58"><a href="#cite_ref-The_Conversation_58-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPh.DTwagiramungu" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Ph.D, Joseph Sebarenzi; Twagiramungu, Noel (2019 թ․ ապրիլի 8). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://theconversation.com/rwandas-economic-growth-could-be-derailed-by-its-autocratic-regime-114649">«Rwanda's economic growth could be derailed by its autocratic regime»</a>. The Conversation (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Conversation&rft.atitle=Rwanda%27s+economic+growth+could+be+derailed+by+its+autocratic+regime&rft.aulast=Ph.D&rft.aufirst=Joseph+Sebarenzi&rft.au=Twagiramungu%2C+Noel&rft_id=https%3A%2F%2Ftheconversation.com%2Frwandas-economic-growth-could-be-derailed-by-its-autocratic-regime-114649&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Handbook_of_Restorative_Justice-59"><a href="#cite_ref-Handbook_of_Restorative_Justice_59-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWaldorf2005" class="citation book cs1">Waldorf, Lars (2005). «Rwanda's failing experiment in restorative justice». Handbook of Restorative Justice. Routledge. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=jGV_AgAAQBAJ&pg=PT619">?</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-203-34682-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-203-34682-2"><bdi>978-0-203-34682-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Rwanda%27s+failing+experiment+in+restorative+justice&rft.btitle=Handbook+of+Restorative+Justice&rft.pages=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DjGV_AgAAQBAJ%26pg%3DPT619+%3F&rft.pub=Routledge&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-203-34682-2&rft.aulast=Waldorf&rft.aufirst=Lars&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto-60"><a href="#cite_ref-auto_60-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBeswick2011" class="citation journal cs1">Beswick, Danielle (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_third-world-quarterly_2011_32_10/page/1911">«Aiding State Building and Sacrificing Peace Building? The Rwanda–UK relationship 1994–2011»</a>. Third World Quarterly. 32 (10): 1911–1930. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F01436597.2011.610593">10.1080/01436597.2011.610593</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/0143-6597">0143-6597</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:153404360">153404360</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Third+World+Quarterly&rft.atitle=Aiding+State+Building+and+Sacrificing+Peace+Building%3F+The+Rwanda%E2%80%93UK+relationship+1994%E2%80%932011&rft.volume=32&rft.issue=10&rft.pages=1911-1930&rft.date=2011&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A153404360%23id-name%3DS2CID&rft.issn=0143-6597&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F01436597.2011.610593&rft.aulast=Beswick&rft.aufirst=Danielle&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_third-world-quarterly_2011_32_10%2Fpage%2F1911&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-University_of_Chicago_Press-61"><a href="#cite_ref-University_of_Chicago_Press_61-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBowman2015" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Bowman, Warigia (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.degruyter.com/document/doi/10.7208/9780226276663-004/html?lang=en">Four. Imagining a Modern Rwanda: Sociotechnological Imaginaries, Information Technology, and the Postgenocide State</a> (անգլերեն). University of Chicago Press. էջ 87. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.7208%2F9780226276663-004">10.7208/9780226276663-004</a> (inactive 2024 թ․ հունվարի 31). <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-226-27666-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-226-27666-3"><bdi>978-0-226-27666-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Four.+Imagining+a+Modern+Rwanda%3A+Sociotechnological+Imaginaries%2C+Information+Technology%2C+and+the+Postgenocide+State&rft.pages=87&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.7208%2F9780226276663-004&rft.isbn=978-0-226-27666-3&rft.aulast=Bowman&rft.aufirst=Warigia&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.degruyter.com%2Fdocument%2Fdoi%2F10.7208%2F9780226276663-004%2Fhtml%3Flang%3Den&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_book" title="Կաղապար:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024 (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_DOI_inactive_as_of_2024" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024">link</a>) </li> <li id="cite_note-jstor.org-62"><a href="#cite_ref-jstor.org_62-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFReyntjens2011" class="citation journal cs1">Reyntjens, Filip (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/43133887">«Behind the Façade of Rwanda's Elections»</a>. Georgetown Journal of International Affairs. 12 (2): 64–69. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/1526-0054">1526-0054</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/43133887">43133887</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Georgetown+Journal+of+International+Affairs&rft.atitle=Behind+the+Fa%C3%A7ade+of+Rwanda%27s+Elections&rft.volume=12&rft.issue=2&rft.pages=64-69&rft.date=2011&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F43133887%23id-name%3DJSTOR&rft.issn=1526-0054&rft.aulast=Reyntjens&rft.aufirst=Filip&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F43133887&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFStroh2010" class="citation journal cs1">Stroh, Alexander (2010). «Electoral rules of the authoritarian game: undemocratic effects of proportional representation in Rwanda». Journal of Eastern African Studies. 4 (1): 1–19. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F17531050903550066">10.1080/17531050903550066</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:154910536">154910536</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Eastern+African+Studies&rft.atitle=Electoral+rules+of+the+authoritarian+game%3A+undemocratic+effects+of+proportional+representation+in+Rwanda&rft.volume=4&rft.issue=1&rft.pages=1-19&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F17531050903550066&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A154910536%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Stroh&rft.aufirst=Alexander&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMatfess2015" class="citation journal cs1">Matfess, Hilary (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2Fasr.2015.43">«Rwanda and Ethiopia: Developmental Authoritarianism and the New Politics of African Strong Men»</a>. African Studies Review. 58 (2): 181–204. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2Fasr.2015.43">10.1017/asr.2015.43</a>. <a href="/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="S2CID (identifier) (դեռ գրված չէ)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:143013060">143013060</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=African+Studies+Review&rft.atitle=Rwanda+and+Ethiopia%3A+Developmental+Authoritarianism+and+the+New+Politics+of+African+Strong+Men&rft.volume=58&rft.issue=2&rft.pages=181-204&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2Fasr.2015.43&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A143013060%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Matfess&rft.aufirst=Hilary&rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1017%252Fasr.2015.43&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWaldorf2017" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Waldorf, Lars (2017). «The Apotheosis of a Warlord: Paul Kagame». In Themnér, Anders (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231127084243/http://files.webb.uu.se/uploader/1576/Warlord-Democrats-in-Africa.pdf#page=79">Warlord Democrats in Africa: Ex-Military Leaders and Electoral Politics</a> (PDF) (անգլերեն). Bloomsbury Academic / <a href="/w/index.php?title=Nordic_Africa_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nordic Africa Institute (դեռ գրված չէ)">Nordic Africa Institute</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-78360-248-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-78360-248-3"><bdi>978-1-78360-248-3</bdi></a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://files.webb.uu.se/uploader/1576/Warlord-Democrats-in-Africa.pdf#page=79">օրիգինալից</a> (PDF) 2023-11-27-ին. Վերցված է 2023-10-23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Apotheosis+of+a+Warlord%3A+Paul+Kagame&rft.btitle=Warlord+Democrats+in+Africa%3A+Ex-Military+Leaders+and+Electoral+Politics&rft.pub=Bloomsbury+Academic+%2F+Nordic+Africa+Institute&rft.date=2017&rft.isbn=978-1-78360-248-3&rft.aulast=Waldorf&rft.aufirst=Lars&rft_id=http%3A%2F%2Ffiles.webb.uu.se%2Fuploader%2F1576%2FWarlord-Democrats-in-Africa.pdf%23page%3D79&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Clark—2010——-66"><a href="#cite_ref-Clark—2010——_66-0">↑</a> <a href="#CITEREFClark2010">Clark, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Panapress—2003——-67"><a href="#cite_ref-Panapress—2003——_67-0">↑</a> <a href="#CITEREFPanapress2003">Panapress, 2003</a> </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_52—-68"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_52—_68-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 52 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_54—-69"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_54—_69-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 54 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_98—-70"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_98—_70-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 98 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_117—-71"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_117—_71-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 117 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_110—-72">↑ <a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_110—_72-0">72,0</a> <a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_110—_72-1">72,1</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 110 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_189—-73"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_189—_73-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 189 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_112—-74"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_112—_74-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 112 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—articles_100–101—-75"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—articles_100–101—_75-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, articles 100–101 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_116—-76"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_116—_76-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 116 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_62—-77"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_62—_77-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 62 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_76—-78"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_76—_78-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 76 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_140—-79"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_140—_79-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 140 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_148—-80"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_148—_80-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 148 </li> <li id="cite_note-Human_Rights_Watch—Wells—I._Summary—-81"><a href="#cite_ref-Human_Rights_Watch—Wells—I._Summary—_81-0">↑</a> <a href="#CITEREFHuman_Rights_WatchWells">Human Rights Watch, Wells</a>, I. Summary </li> <li id="cite_note-Human_Rights_Watch—Wells—VIII._Independence_of_the_Judiciary—-82"><a href="#cite_ref-Human_Rights_Watch—Wells—VIII._Independence_of_the_Judiciary—_82-0">↑</a> <a href="#CITEREFHuman_Rights_WatchWells">Human Rights Watch, Wells</a>, VIII. Independence of the Judiciary </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_143—-83">↑ <a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_143—_83-0">83,0</a> <a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_143—_83-1">83,1</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 143 </li> <li id="cite_note-Kamere—2011——-84"><a href="#cite_ref-Kamere—2011——_84-0">↑</a> <a href="#CITEREFKamere2011">Kamere, 2011</a> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(VIII)—2015——-85"><a href="#cite_ref-BBC_News_(VIII)—2015——_85-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(VIII)2015">BBC News (VIII), 2015</a> </li> <li id="cite_note-Walker—March_2004——-86"><a href="#cite_ref-Walker—March_2004——_86-0">↑</a> <a href="#CITEREFWalkerMarch_2004">Walker, March 2004</a> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(IX)—2012——-87"><a href="#cite_ref-BBC_News_(IX)—2012——_87-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(IX)2012">BBC News (IX), 2012</a> </li> <li id="cite_note-Transparency_International—2014——-88"><a href="#cite_ref-Transparency_International—2014——_88-0">↑</a> <a href="#CITEREFTransparency_International2014">Transparency International, 2014</a> </li> <li id="cite_note-Agutamba—2014——-89"><a href="#cite_ref-Agutamba—2014——_89-0">↑</a> <a href="#CITEREFAgutamba2014">Agutamba, 2014</a> </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_182—-90"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_182—_90-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 182 </li> <li id="cite_note-Office_of_the_Ombudsman———-91"><a href="#cite_ref-Office_of_the_Ombudsman———_91-0">↑</a> <a href="#CITEREFOffice_of_the_Ombudsman">Office of the Ombudsman</a> </li> <li id="cite_note-Asiimwe—2011——-92"><a href="#cite_ref-Asiimwe—2011——_92-0">↑</a> <a href="#CITEREFAsiimwe2011">Asiimwe, 2011</a> </li> <li id="cite_note-Roth-93"><a href="#cite_ref-Roth_93-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRoth" class="citation book cs1">Roth, Kenneth (2019 թ․ դեկտեմբերի 10). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hrw.org/world-report/2020/country-chapters/rwanda">Rwanda Events of 2019</a>. Human Rights Watch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220414062456/https://www.hrw.org/world-report/2020/country-chapters/rwanda">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 4-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rwanda+Events+of+2019&rft.pub=Human+Rights+Watch&rft.aulast=Roth&rft.aufirst=Kenneth&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.hrw.org%2Fworld-report%2F2020%2Fcountry-chapters%2Frwanda&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-United_Nations_(I)———-94"><a href="#cite_ref-United_Nations_(I)———_94-0">↑</a> <a href="#CITEREFUnited_Nations_(I)">United Nations (I)</a> </li> <li id="cite_note-Francophonie———-95"><a href="#cite_ref-Francophonie———_95-0">↑</a> <a href="#CITEREFFrancophonie">Francophonie</a> </li> <li id="cite_note-Grainger—2007——-96"><a href="#cite_ref-Grainger—2007——_96-0">↑</a> <a href="#CITEREFGrainger2007">Grainger, 2007</a> </li> <li id="cite_note-Fletcher—2009——-97"><a href="#cite_ref-Fletcher—2009——_97-0">↑</a> <a href="#CITEREFFletcher2009">Fletcher, 2009</a> </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——89-98"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——89_98-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 89 </li> <li id="cite_note-Porter—2008——-99"><a href="#cite_ref-Porter—2008——_99-0">↑</a> <a href="#CITEREFPorter2008">Porter, 2008</a> </li> <li id="cite_note-Xinhua_News_Agency—2015——-100"><a href="#cite_ref-Xinhua_News_Agency—2015——_100-0">↑</a> <a href="#CITEREFXinhua_News_Agency2015">Xinhua News Agency, 2015</a> </li> <li id="cite_note-USA_Today—2008——-101"><a href="#cite_ref-USA_Today—2008——_101-0">↑</a> <a href="#CITEREFUSA_Today2008">USA Today, 2008</a> </li> <li id="cite_note-Al_Jazeera—2007——-102"><a href="#cite_ref-Al_Jazeera—2007——_102-0">↑</a> <a href="#CITEREFAl_Jazeera2007">Al Jazeera, 2007</a> </li> <li id="cite_note-McGreal—2010——-103"><a href="#cite_ref-McGreal—2010——_103-0">↑</a> <a href="#CITEREFMcGreal2010">McGreal, 2010</a> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(X)—2012——-104"><a href="#cite_ref-BBC_News_(X)—2012——_104-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(X)2012">BBC News (X), 2012</a> </li> <li id="cite_note-Agence_Africaine_de_Presse—2015——-105"><a href="#cite_ref-Agence_Africaine_de_Presse—2015——_105-0">↑</a> <a href="#CITEREFAgence_Africaine_de_Presse2015">Agence Africaine de Presse, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Heuler—2011——-106"><a href="#cite_ref-Heuler—2011——_106-0">↑</a> <a href="#CITEREFHeuler2011">Heuler, 2011</a> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(VI)—2011——-107"><a href="#cite_ref-BBC_News_(VI)—2011——_107-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(VI)2011">BBC News (VI), 2011</a> </li> <li id="cite_note-Maboja—2015——-108"><a href="#cite_ref-Maboja—2015——_108-0">↑</a> <a href="#CITEREFMaboja2015">Maboja, 2015</a> </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMalingha" class="citation news cs1">Malingha, David (2019 թ․ մարտի 8). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-08/why-a-closed-border-has-uganda-rwanda-at-loggerheads-quicktake">«Why a Closed Border Has Uganda, Rwanda at Loggerheads»</a>. Bloomberg. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190420234647/https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-08/why-a-closed-border-has-uganda-rwanda-at-loggerheads-quicktake">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 9-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Why+a+Closed+Border+Has+Uganda%2C+Rwanda+at+Loggerheads&rft.aulast=Malingha&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bloomberg.com%2Fnews%2Farticles%2F2019-03-08%2Fwhy-a-closed-border-has-uganda-rwanda-at-loggerheads-quicktake&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFButeraOjambo" class="citation news cs1">Butera, Saul; Ojambo, Fred (2020 թ․ փետրվարի 21). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-02-21/uganda-rwanda-hold-talks-on-security-concerns-reopening-border">«Uganda, Rwanda Hold Talks On Security Concerns, Reopening Border»</a>. Bloomberg. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200306072656/https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-02-21/uganda-rwanda-hold-talks-on-security-concerns-reopening-border">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 9-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Uganda%2C+Rwanda+Hold+Talks+On+Security+Concerns%2C+Reopening+Border&rft.aulast=Butera&rft.aufirst=Saul&rft.au=Ojambo%2C+Fred&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bloomberg.com%2Fnews%2Farticles%2F2020-02-21%2Fuganda-rwanda-hold-talks-on-security-concerns-reopening-border&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-OAU—2000——14-111"><a href="#cite_ref-OAU—2000——14_111-0">↑</a> <a href="#CITEREFOAU2000">OAU, 2000</a>, էջ 14 </li> <li id="cite_note-Melvern—2004——5-112"><a href="#cite_ref-Melvern—2004——5_112-0">↑</a> <a href="#CITEREFMelvern2004">Melvern, 2004</a>, էջ 5 </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_3—-113"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_3—_113-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 3 </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGwillim_Law" class="citation web cs1">Gwillim Law (2010 թ․ ապրիլի 27). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.statoids.com/yrw.html">«Rwanda Districts»</a>. www.statoids.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200821085718/http://www.statoids.com/yrw.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.statoids.com&rft.atitle=Rwanda+Districts&rft.au=Gwillim+Law&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.statoids.com%2Fyrw.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(I)—2006——-115"><a href="#cite_ref-BBC_News_(I)—2006——_115-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(I)2006">BBC News (I), 2006</a> </li> <li id="cite_note-MINALOC—2007——8-116"><a href="#cite_ref-MINALOC—2007——8_116-0">↑</a> <a href="#CITEREFMINALOC2007">MINALOC, 2007</a>, էջ 8 </li> <li id="cite_note-Southern_Province———-117"><a href="#cite_ref-Southern_Province———_117-0">↑</a> <a href="#CITEREFSouthern_Province">Southern Province</a> </li> <li id="cite_note-CIA_(II)———-118">↑ <a href="#cite_ref-CIA_(II)———_118-0">118,0</a> <a href="#cite_ref-CIA_(II)———_118-1">118,1</a> <a href="#CITEREFCIA_(II)">CIA (II)</a> </li> <li id="cite_note-Richards—1994——-119"><a href="#cite_ref-Richards—1994——_119-0">↑</a> <a href="#CITEREFRichards1994">Richards, 1994</a> </li> <li id="cite_note-U.S._Department_of_State—2004——-120">↑ <a href="#cite_ref-U.S._Department_of_State—2004——_120-0">120,0</a> <a href="#cite_ref-U.S._Department_of_State—2004——_120-1">120,1</a> <a href="#cite_ref-U.S._Department_of_State—2004——_120-2">120,2</a> <a href="#CITEREFU.S._Department_of_State2004">U.S. Department of State, 2004</a> </li> <li id="cite_note-Encyclopædia_Britannica—2010——-121"><a href="#cite_ref-Encyclopædia_Britannica—2010——_121-0">↑</a> <a href="#CITEREFEncyclopædia_Britannica2010">Encyclopædia Britannica, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Nile_Basin_Initiative—2010——-122"><a href="#cite_ref-Nile_Basin_Initiative—2010——_122-0">↑</a> <a href="#CITEREFNile_Basin_Initiative2010">Nile Basin Initiative, 2010</a> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(II)—2006——-123"><a href="#cite_ref-BBC_News_(II)—2006——_123-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(II)2006">BBC News (II), 2006</a> </li> <li id="cite_note-Jørgensen—2005——93-124"><a href="#cite_ref-Jørgensen—2005——93_124-0">↑</a> <a href="#CITEREFJørgensen2005">Jørgensen, 2005</a>, էջ 93 </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——153-125"><a href="#cite_ref-Briggs—Booth——153_125-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջ 153 </li> <li id="cite_note-Hodd—1994——522-126"><a href="#cite_ref-Hodd—1994——522_126-0">↑</a> <a href="#CITEREFHodd1994">Hodd, 1994</a>, էջ 522 </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> Christophe Migeon. "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lepoint.fr/art-de-vivre/voyage-au-rwanda-le-pays-des-mille-collines-26-05-2018-2221523_4.php">Voyage au Rwanda, le pays des Mille Collines</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190407095409/https://www.lepoint.fr/art-de-vivre/voyage-au-rwanda-le-pays-des-mille-collines-26-05-2018-2221523_4.php">Արխիվացված</a> 7 Ապրիլ 2019 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>" (In French), <a href="/w/index.php?title=Le_Point&action=edit&redlink=1" class="new" title="Le Point (դեռ գրված չէ)">Le Point</a>, 26 May 2018. Retrieved 31 July 2019. </li> <li id="cite_note-WWF—2001—Location_and_General_Description—-128">↑ <a href="#cite_ref-WWF—2001—Location_and_General_Description—_128-0">128,0</a> <a href="#cite_ref-WWF—2001—Location_and_General_Description—_128-1">128,1</a> <a href="#CITEREFWWF2001">WWF, 2001</a>, Location and General Description </li> <li id="cite_note-Mehta—Katee——37-129"><a href="#cite_ref-Mehta—Katee——37_129-0">↑</a> <a href="#CITEREFMehtaKatee">Mehta, Katee</a>, էջ 37 </li> <li id="cite_note-Munyakazi—Ntagaramba——7-130"><a href="#cite_ref-Munyakazi—Ntagaramba——7_130-0">↑</a> <a href="#CITEREFMunyakaziNtagaramba">Munyakazi, Ntagaramba</a>, էջ 7 </li> <li id="cite_note-Munyakazi—Ntagaramba——18-131"><a href="#cite_ref-Munyakazi—Ntagaramba——18_131-0">↑</a> <a href="#CITEREFMunyakaziNtagaramba">Munyakazi, Ntagaramba</a>, էջ 18 </li> <li id="cite_note-World_Meteorological_Organization———-132"><a href="#cite_ref-World_Meteorological_Organization———_132-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Meteorological_Organization">World Meteorological Organization</a> </li> <li id="cite_note-Best_Country_Reports—2007——-133"><a href="#cite_ref-Best_Country_Reports—2007——_133-0">↑</a> <a href="#CITEREFBest_Country_Reports2007">Best Country Reports, 2007</a> </li> <li id="cite_note-King—2007——10-134"><a href="#cite_ref-King—2007——10_134-0">↑</a> <a href="#CITEREFKing2007">King, 2007</a>, էջ 10 </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——1-135"><a href="#cite_ref-Adekunle—2007——1_135-0">↑</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջ 1 </li> <li id="cite_note-Strategic_Foresight_Group—2013——29-136">↑ <a href="#cite_ref-Strategic_Foresight_Group—2013——29_136-0">136,0</a> <a href="#cite_ref-Strategic_Foresight_Group—2013——29_136-1">136,1</a> <a href="#CITEREFStrategic_Foresight_Group2013">Strategic Foresight Group, 2013</a>, էջ 29 </li> <li id="cite_note-Bucyensenge—2014——-137"><a href="#cite_ref-Bucyensenge—2014——_137-0">↑</a> <a href="#CITEREFBucyensenge2014">Bucyensenge, 2014</a> </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——3–4-138">↑ <a href="#cite_ref-Briggs—Booth——3–4_138-0">138,0</a> <a href="#cite_ref-Briggs—Booth——3–4_138-1">138,1</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջեր 3–4 </li> <li id="cite_note-King—2007——11-139"><a href="#cite_ref-King—2007——11_139-0">↑</a> <a href="#CITEREFKing2007">King, 2007</a>, էջ 11 </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.climatelinks.org/sites/default/files/asset/document/rwanda_adaptation_fact_sheet_jan2012.pdf">«Climate Change Adaption in Rwanda»</a> (PDF). USAID. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220207011141/https://www.climatelinks.org/sites/default/files/asset/document/rwanda_adaptation_fact_sheet_jan2012.pdf">Արխիվացված</a> (PDF) օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Climate+Change+Adaption+in+Rwanda&rft.pub=USAID&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.climatelinks.org%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Fasset%2Fdocument%2Frwanda_adaptation_fact_sheet_jan2012.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Government_of_Rwanda_(II)———-141"><a href="#cite_ref-Government_of_Rwanda_(II)———_141-0">↑</a> <a href="#CITEREFGovernment_of_Rwanda_(II)">Government of Rwanda (II)</a> </li> <li id="cite_note-RDB_(III)———-142"><a href="#cite_ref-RDB_(III)———_142-0">↑</a> <a href="#CITEREFRDB_(III)">RDB (III)</a> </li> <li id="cite_note-RDB_(I)—2010——-143"><a href="#cite_ref-RDB_(I)—2010——_143-0">↑</a> <a href="#CITEREFRDB_(I)2010">RDB (I), 2010</a> </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——140-144"><a href="#cite_ref-Briggs—Booth——140_144-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջ 140 </li> <li id="cite_note-The_New_Times—2015——-145"><a href="#cite_ref-The_New_Times—2015——_145-0">↑</a> <a href="#CITEREFThe_New_Times2015">The New Times, 2015</a> </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2017/may/03/black-rhinos-return-to-rwanda-10-years-after-disappearance">«Black rhinos return to Rwanda 10 years after disappearance»</a>. The Guardian. Agence France-Presse. 2017 թ․ մայիսի 3. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221129042039/https://www.theguardian.com/world/2017/may/03/black-rhinos-return-to-rwanda-10-years-after-disappearance">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Black+rhinos+return+to+Rwanda+10+years+after+disappearance&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2017%2Fmay%2F03%2Fblack-rhinos-return-to-rwanda-10-years-after-disappearance&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cntraveler.com/story/rwanda-just-pulled-off-the-largest-transport-of-rhinos-from-europe-to-africa">«Rwanda Just Pulled Off the Largest Transport of Rhinos From Europe to Africa»</a>. Condé Nast Traveler. 2019 թ․ հունիսի 26. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221217212041/https://www.cntraveler.com/story/rwanda-just-pulled-off-the-largest-transport-of-rhinos-from-europe-to-africa">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Cond%C3%A9+Nast+Traveler&rft.atitle=Rwanda+Just+Pulled+Off+the+Largest+Transport+of+Rhinos+From+Europe+to+Africa&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cntraveler.com%2Fstory%2Frwanda-just-pulled-off-the-largest-transport-of-rhinos-from-europe-to-africa&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/environment/2021/nov/29/white-rhinos-flown-from-south-africa-to-rwanda-in-largest-single-translocation">«White rhinos flown from South Africa to Rwanda in largest single translocation»</a>. The Guardian. 2021 թ․ նոյեմբերի 29. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221217212033/https://www.theguardian.com/environment/2021/nov/29/white-rhinos-flown-from-south-africa-to-rwanda-in-largest-single-translocation">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=White+rhinos+flown+from+South+Africa+to+Rwanda+in+largest+single+translocation&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fenvironment%2F2021%2Fnov%2F29%2Fwhite-rhinos-flown-from-south-africa-to-rwanda-in-largest-single-translocation&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHernandez" class="citation web cs1">Hernandez, Joe (2021 թ․ նոյեմբերի 30). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.npr.org/2021/11/30/1060057463/rhinos-translocation-move-white-rwanda-south-africa">«Conservationists flew 30 white rhinos to Rwanda in a huge operation to protect them»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221217212031/https://www.npr.org/2021/11/30/1060057463/rhinos-translocation-move-white-rwanda-south-africa">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 17-ին – via NPR.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Conservationists+flew+30+white+rhinos+to+Rwanda+in+a+huge+operation+to+protect+them&rft.aulast=Hernandez&rft.aufirst=Joe&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.npr.org%2F2021%2F11%2F30%2F1060057463%2Frhinos-translocation-move-white-rwanda-south-africa&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-King—2007——15-150">↑ <a href="#cite_ref-King—2007——15_150-0">150,0</a> <a href="#cite_ref-King—2007——15_150-1">150,1</a> <a href="#cite_ref-King—2007——15_150-2">150,2</a> <a href="#CITEREFKing2007">King, 2007</a>, էջ 15 </li> <li id="cite_note-WCS———-151"><a href="#cite_ref-WCS———_151-0">↑</a> <a href="#CITEREFWCS">WCS</a> </li> <li id="cite_note-Tedrow—2015——-152"><a href="#cite_ref-Tedrow—2015——_152-0">↑</a> <a href="#CITEREFTedrow2015">Tedrow, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Maynard—2014——-153"><a href="#cite_ref-Maynard—2014——_153-0">↑</a> <a href="#CITEREFMaynard2014">Maynard, 2014</a> </li> <li id="cite_note-DinersteinOlson2017-154"><a href="#cite_ref-DinersteinOlson2017_154-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDinersteinOlsonJoshiVynne2017" class="citation journal cs1">Dinerstein, Eric; և այլք: (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5451287">«An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm»</a>. BioScience. 67 (6): 534–545. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbiosci%2Fbix014">10.1093/biosci/bix014</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/0006-3568">0006-3568</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMC (identifier)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5451287">5451287</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28608869">28608869</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=An+Ecoregion-Based+Approach+to+Protecting+Half+the+Terrestrial+Realm&rft.volume=67&rft.issue=6&rft.pages=534-545&rft.date=2017&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5451287%23id-name%3DPMC&rft.issn=0006-3568&rft_id=info%3Apmid%2F28608869&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fbiosci%2Fbix014&rft.aulast=Dinerstein&rft.aufirst=Eric&rft.au=Olson%2C+David&rft.au=Joshi%2C+Anup&rft.au=Vynne%2C+Carly&rft.au=Burgess%2C+Neil+D.&rft.au=Wikramanayake%2C+Eric&rft.au=Hahn%2C+Nathan&rft.au=Palminteri%2C+Suzanne&rft.au=Hedao%2C+Prashant&rft.au=Noss%2C+Reed&rft.au=Hansen%2C+Matt&rft.au=Locke%2C+Harvey&rft.au=Ellis%2C+Erle+C&rft.au=Jones%2C+Benjamin&rft.au=Barber%2C+Charles+Victor&rft.au=Hayes%2C+Randy&rft.au=Kormos%2C+Cyril&rft.au=Martin%2C+Vance&rft.au=Crist%2C+Eileen&rft.au=Sechrest%2C+Wes&rft.au=Price%2C+Lori&rft.au=Baillie%2C+Jonathan+E.+M.&rft.au=Weeden%2C+Don&rft.au=Suckling%2C+Kier%C3%A1n&rft.au=Davis%2C+Crystal&rft.au=Sizer%2C+Nigel&rft.au=Moore%2C+Rebecca&rft.au=Thau%2C+David&rft.au=Birch%2C+Tanya&rft.au=Potapov%2C+Peter&rft.au=Turubanova%2C+Svetlana&rft.au=Tyukavina%2C+Alexandra&rft.au=de+Souza%2C+Nadia&rft.au=Pintea%2C+Lilian&rft.au=Brito%2C+Jos%C3%A9+C.&rft.au=Llewellyn%2C+Othman+A.&rft.au=Miller%2C+Anthony+G.&rft.au=Patzelt%2C+Annette&rft.au=Ghazanfar%2C+Shahina+A.&rft.au=Timberlake%2C+Jonathan&rft.au=Kl%C3%B6ser%2C+Heinz&rft.au=Shennan-Farp%C3%B3n%2C+Yara&rft.au=Kindt%2C+Roeland&rft.au=Lilles%C3%B8%2C+Jens-Peter+Barnekow&rft.au=van+Breugel%2C+Paulo&rft.au=Graudal%2C+Lars&rft.au=Voge%2C+Maianna&rft.au=Al-Shammari%2C+Khalaf+F.&rft.au=Saleem%2C+Muhammad&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5451287&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FLII-Supplementary-155"><a href="#cite_ref-FLII-Supplementary_155-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGranthamDuncanEvansJones2020" class="citation journal cs1">Grantham, H. S.; և այլք: (2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7723057">«Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity – Supplementary Material»</a>. Nature Communications. 11 (1): 5978. <a href="/wiki/Bibcode_(identifier)" class="mw-redirect" title="Bibcode (identifier)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2020NatCo..11.5978G">2020NatCo..11.5978G</a>. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fs41467-020-19493-3">10.1038/s41467-020-19493-3</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/2041-1723">2041-1723</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMC (identifier)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7723057">7723057</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33293507">33293507</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Communications&rft.atitle=Anthropogenic+modification+of+forests+means+only+40%25+of+remaining+forests+have+high+ecosystem+integrity+%E2%80%93+Supplementary+Material&rft.volume=11&rft.issue=1&rft.pages=5978&rft.date=2020&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC7723057%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Abibcode%2F2020NatCo..11.5978G&rft_id=info%3Apmid%2F33293507&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fs41467-020-19493-3&rft.issn=2041-1723&rft.aulast=Grantham&rft.aufirst=H.+S.&rft.au=Duncan%2C+A.&rft.au=Evans%2C+T.+D.&rft.au=Jones%2C+K.+R.&rft.au=Beyer%2C+H.+L.&rft.au=Schuster%2C+R.&rft.au=Walston%2C+J.&rft.au=Ray%2C+J.+C.&rft.au=Robinson%2C+J.+G.&rft.au=Callow%2C+M.&rft.au=Clements%2C+T.&rft.au=Costa%2C+H.+M.&rft.au=DeGemmis%2C+A.&rft.au=Elsen%2C+P.+R.&rft.au=Ervin%2C+J.&rft.au=Franco%2C+P.&rft.au=Goldman%2C+E.&rft.au=Goetz%2C+S.&rft.au=Hansen%2C+A.&rft.au=Hofsvang%2C+E.&rft.au=Jantz%2C+P.&rft.au=Jupiter%2C+S.&rft.au=Kang%2C+A.&rft.au=Langhammer%2C+P.&rft.au=Laurance%2C+W.+F.&rft.au=Lieberman%2C+S.&rft.au=Linkie%2C+M.&rft.au=Malhi%2C+Y.&rft.au=Maxwell%2C+S.&rft.au=Mendez%2C+M.&rft.au=Mittermeier%2C+R.&rft.au=Murray%2C+N.+J.&rft.au=Possingham%2C+H.&rft.au=Radachowsky%2C+J.&rft.au=Saatchi%2C+S.&rft.au=Samper%2C+C.&rft.au=Silverman%2C+J.&rft.au=Shapiro%2C+A.&rft.au=Strassburg%2C+B.&rft.au=Stevens%2C+T.&rft.au=Stokes%2C+E.&rft.au=Taylor%2C+R.&rft.au=Tear%2C+T.&rft.au=Tizard%2C+R.&rft.au=Venter%2C+O.&rft.au=Visconti%2C+P.&rft.au=Wang%2C+S.&rft.au=Watson%2C+J.+E.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC7723057&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-imf_data-156"><a href="#cite_ref-imf_data_156-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=618,636,664,714,733,738,746,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,LP,&sy=2022&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1">«World Economic Outlook database: April 2022»</a>. imf.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220531124232/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=618,636,664,714,733,738,746,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,LP,&sy=2022&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=imf.org&rft.atitle=World+Economic+Outlook+database%3A+April+2022&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imf.org%2Fen%2FPublications%2FWEO%2Fweo-database%2F2022%2FApril%2Fweo-report%3Fc%3D618%2C636%2C664%2C714%2C733%2C738%2C746%2C%26s%3DNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP%2C%26sy%3D2022%26ey%3D2022%26ssm%3D0%26scsm%3D1%26scc%3D0%26ssd%3D1%26ssc%3D0%26sic%3D0%26sort%3Dcountry%26ds%3D.%26br%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-IMF_(I)———-157"><a href="#cite_ref-IMF_(I)———_157-0">↑</a> <a href="#CITEREFIMF_(I)">IMF (I)</a> </li> <li id="cite_note-0r-158"><a href="#cite_ref-0r_158-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://freecurrencyrates.com/en/exchange-rate-history/USD-RWF/2019/yahoo">«USD–RWF 2019 Yaohoo»</a>. 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200325015133/https://freecurrencyrates.com/en/exchange-rate-history/USD-RWF/2019/yahoo">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=USD%E2%80%93RWF+2019+Yaohoo&rft.date=2019&rft_id=https%3A%2F%2Ffreecurrencyrates.com%2Fen%2Fexchange-rate-history%2FUSD-RWF%2F2019%2Fyahoo&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Asiimwe—2014——-159"><a href="#cite_ref-Asiimwe—2014——_159-0">↑</a> <a href="#CITEREFAsiimwe2014">Asiimwe, 2014</a> </li> <li id="cite_note-Lavelle—2008——-160"><a href="#cite_ref-Lavelle—2008——_160-0">↑</a> <a href="#CITEREFLavelle2008">Lavelle, 2008</a> </li> <li id="cite_note-FAO_/_WFP—1997——-161"><a href="#cite_ref-FAO_/_WFP—1997——_161-0">↑</a> <a href="#CITEREFFAO_/_WFP1997">FAO / WFP, 1997</a> </li> <li id="cite_note-Our_Africa———-162">↑ <a href="#cite_ref-Our_Africa———_162-0">162,0</a> <a href="#cite_ref-Our_Africa———_162-1">162,1</a> <a href="#cite_ref-Our_Africa———_162-2">162,2</a> <a href="#cite_ref-Our_Africa———_162-3">162,3</a> <a href="#CITEREFOur_Africa">Our Africa</a> </li> <li id="cite_note-WRI—2006——-163"><a href="#cite_ref-WRI—2006——_163-0">↑</a> <a href="#CITEREFWRI2006">WRI, 2006</a> </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ge63.com/rwanda-economic-growth">«From genocide to growth: Rwanda's remarkable economic turnaround – GE63»</a> (ամերիկյան անգլերեն). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230331101318/https://ge63.com/rwanda-economic-growth">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 31-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=From+genocide+to+growth%3A+Rwanda%27s+remarkable+economic+turnaround+%E2%80%93+GE63&rft_id=https%3A%2F%2Fge63.com%2Frwanda-economic-growth&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rwanda_production_in_2019,_by_FAO-165"><a href="#cite_ref-Rwanda_production_in_2019,_by_FAO_165-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/">«Rwanda production in 2019, by FAO»</a>. The Food and Agriculture Organization of the United Nations. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170511194947/http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rwanda+production+in+2019%2C+by+FAO&rft.pub=The+Food+and+Agriculture+Organization+of+the+United+Nations&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fao.org%2Ffaostat%2Fen%2F%23data%2FQC%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tumwebaze—2016——-166"><a href="#cite_ref-Tumwebaze—2016——_166-0">↑</a> <a href="#CITEREFTumwebaze2016">Tumwebaze, 2016</a> </li> <li id="cite_note-WTO—2004——-167"><a href="#cite_ref-WTO—2004——_167-0">↑</a> <a href="#CITEREFWTO2004">WTO, 2004</a> </li> <li id="cite_note-MINAGRI—2006——-168">↑ <a href="#cite_ref-MINAGRI—2006——_168-0">168,0</a> <a href="#cite_ref-MINAGRI—2006——_168-1">168,1</a> <a href="#CITEREFMINAGRI2006">MINAGRI, 2006</a> </li> <li id="cite_note-Namata—2008——-169"><a href="#cite_ref-Namata—2008——_169-0">↑</a> <a href="#CITEREFNamata2008">Namata, 2008</a> </li> <li id="cite_note-Mukaaya—2009——-170">↑ <a href="#cite_ref-Mukaaya—2009——_170-0">170,0</a> <a href="#cite_ref-Mukaaya—2009——_170-1">170,1</a> <a href="#CITEREFMukaaya2009">Mukaaya, 2009</a> </li> <li id="cite_note-Delawala—2001——-171"><a href="#cite_ref-Delawala—2001——_171-0">↑</a> <a href="#CITEREFDelawala2001">Delawala, 2001</a> </li> <li id="cite_note-Nantaba—2010——-172">↑ <a href="#cite_ref-Nantaba—2010——_172-0">172,0</a> <a href="#cite_ref-Nantaba—2010——_172-1">172,1</a> <a href="#CITEREFNantaba2010">Nantaba, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Mukaaya—2008——-173"><a href="#cite_ref-Mukaaya—2008——_173-0">↑</a> <a href="#CITEREFMukaaya2008">Mukaaya, 2008</a> </li> <li id="cite_note-Nielsen—Spenceley——6-174"><a href="#cite_ref-Nielsen—Spenceley——6_174-0">↑</a> <a href="#CITEREFNielsenSpenceley">Nielsen, Spenceley</a>, էջ 6 </li> <li id="cite_note-KT_Press—2015——-175">↑ <a href="#cite_ref-KT_Press—2015——_175-0">175,0</a> <a href="#cite_ref-KT_Press—2015——_175-1">175,1</a> <a href="#CITEREFKT_Press2015">KT Press, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Nielsen—Spenceley——2-176"><a href="#cite_ref-Nielsen—Spenceley——2_176-0">↑</a> <a href="#CITEREFNielsenSpenceley">Nielsen, Spenceley</a>, էջ 2 </li> <li id="cite_note-RDB_(II)———-177"><a href="#cite_ref-RDB_(II)———_177-0">↑</a> <a href="#CITEREFRDB_(II)">RDB (II)</a> </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWIPO" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">WIPO. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2023/index.html">«Global Innovation Index 2023, 15th Edition»</a>. www.wipo.int (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.wipo.int&rft.atitle=Global+Innovation+Index+2023%2C+15th+Edition&rft.au=WIPO&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wipo.int%2Fglobal_innovation_index%2Fen%2F2023%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(VII)—2015——-179">↑ <a href="#cite_ref-BBC_News_(VII)—2015——_179-0">179,0</a> <a href="#cite_ref-BBC_News_(VII)—2015——_179-1">179,1</a> <a href="#cite_ref-BBC_News_(VII)—2015——_179-2">179,2</a> <a href="#cite_ref-BBC_News_(VII)—2015——_179-3">179,3</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(VII)2015">BBC News (VII), 2015</a> </li> <li id="cite_note-Gasore—2014——-180"><a href="#cite_ref-Gasore—2014——_180-0">↑</a> <a href="#CITEREFGasore2014">Gasore, 2014</a> </li> <li id="cite_note-Opobo—2015——-181"><a href="#cite_ref-Opobo—2015——_181-0">↑</a> <a href="#CITEREFOpobo2015">Opobo, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Reporters_Without_Borders—2010——-182"><a href="#cite_ref-Reporters_Without_Borders—2010——_182-0">↑</a> <a href="#CITEREFReporters_Without_Borders2010">Reporters Without Borders, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Mugisha—2013——-183"><a href="#cite_ref-Mugisha—2013——_183-0">↑</a> <a href="#CITEREFMugisha2013">Mugisha, 2013</a> </li> <li id="cite_note-Southwood—2013——-184"><a href="#cite_ref-Southwood—2013——_184-0">↑</a> <a href="#CITEREFSouthwood2013">Southwood, 2013</a> </li> <li id="cite_note-Mugwe—2013——-185"><a href="#cite_ref-Mugwe—2013——_185-0">↑</a> <a href="#CITEREFMugwe2013">Mugwe, 2013</a> </li> <li id="cite_note-RURA—2015——6-186">↑ <a href="#cite_ref-RURA—2015——6_186-0">186,0</a> <a href="#cite_ref-RURA—2015——6_186-1">186,1</a> <a href="#CITEREFRURA2015">RURA, 2015</a>, էջ 6 </li> <li id="cite_note-Majyambere—2010——-187"><a href="#cite_ref-Majyambere—2010——_187-0">↑</a> <a href="#CITEREFMajyambere2010">Majyambere, 2010</a> </li> <li id="cite_note-RURA—2015——5-188">↑ <a href="#cite_ref-RURA—2015——5_188-0">188,0</a> <a href="#cite_ref-RURA—2015——5_188-1">188,1</a> <a href="#CITEREFRURA2015">RURA, 2015</a>, էջ 5 </li> <li id="cite_note-RURA—2011——3-189"><a href="#cite_ref-RURA—2011——3_189-0">↑</a> <a href="#CITEREFRURA2011">RURA, 2011</a>, էջ 3 </li> <li id="cite_note-World_Bank_(II)———-190"><a href="#cite_ref-World_Bank_(II)———_190-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(II)">World Bank (II)</a> </li> <li id="cite_note-Reuters—2011——-191">↑ <a href="#cite_ref-Reuters—2011——_191-0">191,0</a> <a href="#cite_ref-Reuters—2011——_191-1">191,1</a> <a href="#CITEREFReuters2011">Reuters, 2011</a> </li> <li id="cite_note-Butera—2010——-192"><a href="#cite_ref-Butera—2010——_192-0">↑</a> <a href="#CITEREFButera2010">Butera, 2010</a> </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuters.com/article/us-rwanda-telecoms-idUSKBN1WM1TN">«Rwanda launches first 'Made in Africa' smartphones»</a>. Reuters (անգլերեն). 2019 թ․ հոկտեմբերի 10. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191009161807/https://www.reuters.com/article/us-rwanda-telecoms-idUSKBN1WM1TN">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Reuters&rft.atitle=Rwanda+launches+first+%27Made+in+Africa%27+smartphones&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.reuters.com%2Farticle%2Fus-rwanda-telecoms-idUSKBN1WM1TN&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2015——-194">↑ <a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2015——_194-0">194,0</a> <a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2015——_194-1">194,1</a> <a href="#CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda2015">National Institute of Statistics of Rwanda, 2015</a> </li> <li id="cite_note-RW-195"><a href="#cite_ref-RW_195-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda" class="citation web cs1">National Institute of Statistics of Rwanda. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statistics.gov.rw/publication/size-resident-population">«Size of the resident population»</a>. National Institute of Statistics of Rwanda. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220602223622/http://www.statistics.gov.rw/publication/size-resident-population/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Size+of+the+resident+population&rft.pub=National+Institute+of+Statistics+of+Rwanda&rft.au=National+Institute+of+Statistics+of+Rwanda&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.statistics.gov.rw%2Fpublication%2Fsize-resident-population&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——3-196"><a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——3_196-0">↑</a> <a href="#CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda2014">National Institute of Statistics of Rwanda, 2014</a>, էջ 3 </li> <li id="cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——8-197"><a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——8_197-0">↑</a> <a href="#CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda2014">National Institute of Statistics of Rwanda, 2014</a>, էջ 8 </li> <li id="cite_note-CIA_(III)—2011——-198"><a href="#cite_ref-CIA_(III)—2011——_198-0">↑</a> <a href="#CITEREFCIA_(III)2011">CIA (III), 2011</a> </li> <li id="cite_note-Banda—2015——-199"><a href="#cite_ref-Banda—2015——_199-0">↑</a> <a href="#CITEREFBanda2015">Banda, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Straus—2013——215-200"><a href="#cite_ref-Straus—2013——215_200-0">↑</a> <a href="#CITEREFStraus2013">Straus, 2013</a>, էջ 215 </li> <li id="cite_note-Streissguth—2007——11-201"><a href="#cite_ref-Streissguth—2007——11_201-0">↑</a> <a href="#CITEREFStreissguth2007">Streissguth, 2007</a>, էջ 11 </li> <li id="cite_note-Kigali_City———-202"><a href="#cite_ref-Kigali_City———_202-0">↑</a> <a href="#CITEREFKigali_City">Kigali City</a> </li> <li id="cite_note-Percival—Homer-Dixon——-203">↑ <a href="#cite_ref-Percival—Homer-Dixon——_203-0">203,0</a> <a href="#cite_ref-Percival—Homer-Dixon——_203-1">203,1</a> <a href="#CITEREFPercivalHomer-Dixon">Percival, Homer-Dixon</a> </li> <li id="cite_note-REMA_(Chapter_2)—2009——-204"><a href="#cite_ref-REMA_(Chapter_2)—2009——_204-0">↑</a> <a href="#CITEREFREMA_(Chapter_2)2009">REMA (Chapter 2), 2009</a> </li> <li id="cite_note-City_Population—2012——-205">↑ <a href="#cite_ref-City_Population—2012——_205-0">205,0</a> <a href="#cite_ref-City_Population—2012——_205-1">205,1</a> <a href="#CITEREFCity_Population2012">City Population, 2012</a> </li> <li id="cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——29-206">↑ <a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——29_206-0">206,0</a> <a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2012——29_206-1">206,1</a> <a href="#CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda2012">National Institute of Statistics of Rwanda, 2012</a>, էջ 29 </li> <li id="cite_note-Mamdani—2002——52-207"><a href="#cite_ref-Mamdani—2002——52_207-0">↑</a> <a href="#CITEREFMamdani2002">Mamdani, 2002</a>, էջ 52 </li> <li id="cite_note-Boyd—1979——1-208"><a href="#cite_ref-Boyd—1979——1_208-0">↑</a> <a href="#CITEREFBoyd1979">Boyd, 1979</a>, էջ 1 </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——5-209"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——5_209-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջ 5 </li> <li id="cite_note-Mamdani—2002——46–47-210"><a href="#cite_ref-Mamdani—2002——46–47_210-0">↑</a> <a href="#CITEREFMamdani2002">Mamdani, 2002</a>, էջեր 46–47 </li> <li id="cite_note-Mamdani—2002——47-211"><a href="#cite_ref-Mamdani—2002——47_211-0">↑</a> <a href="#CITEREFMamdani2002">Mamdani, 2002</a>, էջ 47 </li> <li id="cite_note-Jefremovas—1995——-212"><a href="#cite_ref-Jefremovas—1995——_212-0">↑</a> <a href="#CITEREFJefremovas1995">Jefremovas, 1995</a> </li> <li id="cite_note-Prunier—1995——11–12-213"><a href="#cite_ref-Prunier—1995——11–12_213-0">↑</a> <a href="#CITEREFPrunier1995">Prunier, 1995</a>, էջեր 11–12 </li> <li id="cite_note-Coleman—2010——-214"><a href="#cite_ref-Coleman—2010——_214-0">↑</a> <a href="#CITEREFColeman2010">Coleman, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Kiwuwa—2012——71-215"><a href="#cite_ref-Kiwuwa—2012——71_215-0">↑</a> <a href="#CITEREFKiwuwa2012">Kiwuwa, 2012</a>, էջ 71 </li> <li id="cite_note-Agence_France-Presse—2002——-216"><a href="#cite_ref-Agence_France-Presse—2002——_216-0">↑</a> <a href="#CITEREFAgence_France-Presse2002">Agence France-Presse, 2002</a> </li> <li id="cite_note-MINEDUC—2010——2-217"><a href="#cite_ref-MINEDUC—2010——2_217-0">↑</a> <a href="#CITEREFMINEDUC2010">MINEDUC, 2010</a>, էջ 2 </li> <li id="cite_note-Williams—Abbott——935-218">↑ <a href="#cite_ref-Williams—Abbott——935_218-0">218,0</a> <a href="#cite_ref-Williams—Abbott——935_218-1">218,1</a> <a href="#CITEREFWilliamsAbbott">Williams, Abbott</a>, էջ 935 </li> <li id="cite_note-Williams—Abbott——931-219"><a href="#cite_ref-Williams—Abbott——931_219-0">↑</a> <a href="#CITEREFWilliamsAbbott">Williams, Abbott</a>, էջ 931 </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——27-220"><a href="#cite_ref-Briggs—Booth——27_220-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջ 27 </li> <li id="cite_note-McGreal—2009——-221"><a href="#cite_ref-McGreal—2009——_221-0">↑</a> <a href="#CITEREFMcGreal2009">McGreal, 2009</a> </li> <li id="cite_note-Koenig—2014——-222"><a href="#cite_ref-Koenig—2014——_222-0">↑</a> <a href="#CITEREFKoenig2014">Koenig, 2014</a> </li> <li id="cite_note-MacGregor—2014——-223"><a href="#cite_ref-MacGregor—2014——_223-0">↑</a> <a href="#CITEREFMacGregor2014">MacGregor, 2014</a> </li> <li id="cite_note-Rutayisire—2013——-224"><a href="#cite_ref-Rutayisire—2013——_224-0">↑</a> <a href="#CITEREFRutayisire2013">Rutayisire, 2013</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(III)———-225"><a href="#cite_ref-World_Bank_(III)———_225-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(III)">World Bank (III)</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(I)———-226"><a href="#cite_ref-World_Bank_(I)———_226-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(I)">World Bank (I)</a> </li> <li id="cite_note-Drobac—Naughton——-227"><a href="#cite_ref-Drobac—Naughton——_227-0">↑</a> <a href="#CITEREFDrobacNaughton">Drobac, Naughton</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(IV)———-228"><a href="#cite_ref-World_Bank_(IV)———_228-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(IV)">World Bank (IV)</a> </li> <li id="cite_note-Bowdler—2010——-229"><a href="#cite_ref-Bowdler—2010——_229-0">↑</a> <a href="#CITEREFBowdler2010">Bowdler, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Evans—2014——-230"><a href="#cite_ref-Evans—2014——_230-0">↑</a> <a href="#CITEREFEvans2014">Evans, 2014</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(V)———-231"><a href="#cite_ref-World_Bank_(V)———_231-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(V)">World Bank (V)</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(VI)———-232"><a href="#cite_ref-World_Bank_(VI)———_232-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(VI)">World Bank (VI)</a> </li> <li id="cite_note-WHO—2008——-233">↑ <a href="#cite_ref-WHO—2008——_233-0">233,0</a> <a href="#cite_ref-WHO—2008——_233-1">233,1</a> <a href="#CITEREFWHO2008">WHO, 2008</a> </li> <li id="cite_note-IMF—2000——34-234"><a href="#cite_ref-IMF—2000——34_234-0">↑</a> <a href="#CITEREFIMF2000">IMF, 2000</a>, էջ 34 </li> <li id="cite_note-235"><a href="#cite_ref-235">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rw.one.un.org/mdg/mdg6">«HIV/AIDS, Malaria and other diseases»</a>. United Nations in Rwanda. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160515111753/http://www.rw.one.un.org/mdg/mdg6">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=HIV%2FAIDS%2C+Malaria+and+other+diseases&rft.pub=United+Nations+in+Rwanda&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rw.one.un.org%2Fmdg%2Fmdg6&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(VII)———-236"><a href="#cite_ref-World_Bank_(VII)———_236-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(VII)">World Bank (VII)</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(VIII)———-237"><a href="#cite_ref-World_Bank_(VIII)———_237-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(VIII)">World Bank (VIII)</a> </li> <li id="cite_note-World_Bank_(IX)———-238"><a href="#cite_ref-World_Bank_(IX)———_238-0">↑</a> <a href="#CITEREFWorld_Bank_(IX)">World Bank (IX)</a> </li> <li id="cite_note-Emery—2013——-239"><a href="#cite_ref-Emery—2013——_239-0">↑</a> <a href="#CITEREFEmery2013">Emery, 2013</a> </li> <li id="cite_note-Rosenberg—2012——-240"><a href="#cite_ref-Rosenberg—2012——_240-0">↑</a> <a href="#CITEREFRosenberg2012">Rosenberg, 2012</a> </li> <li id="cite_note-WHO—2015——-241"><a href="#cite_ref-WHO—2015——_241-0">↑</a> <a href="#CITEREFWHO2015">WHO, 2015</a> </li> <li id="cite_note-USAID_(III)—2015——-242">↑ <a href="#cite_ref-USAID_(III)—2015——_242-0">242,0</a> <a href="#cite_ref-USAID_(III)—2015——_242-1">242,1</a> <a href="#cite_ref-USAID_(III)—2015——_242-2">242,2</a> <a href="#CITEREFUSAID_(III)2015">USAID (III), 2015</a> </li> <li id="cite_note-243"><a href="#cite_ref-243">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/traveler/none/rwanda">«Health Information for Travelers to Rwanda»</a>. <a href="/w/index.php?title=Centers_for_Disease_Control_and_Prevention&action=edit&redlink=1" class="new" title="Centers for Disease Control and Prevention (դեռ գրված չէ)">Centers for Disease Control and Prevention</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160609011245/http://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/traveler/none/rwanda">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 8-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Health+Information+for+Travelers+to+Rwanda&rft.pub=Centers+for+Disease+Control+and+Prevention&rft_id=http%3A%2F%2Fwwwnc.cdc.gov%2Ftravel%2Fdestinations%2Ftraveler%2Fnone%2Frwanda&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Partners_In_Health—2013——-244"><a href="#cite_ref-Partners_In_Health—2013——_244-0">↑</a> <a href="#CITEREFPartners_In_Health2013">Partners In Health, 2013</a> </li> <li id="cite_note-UNDP_(II)—2015——-245"><a href="#cite_ref-UNDP_(II)—2015——_245-0">↑</a> <a href="#CITEREFUNDP_(II)2015">UNDP (II), 2015</a> </li> <li id="cite_note-UNDP_(III)—2015——-246"><a href="#cite_ref-UNDP_(III)—2015——_246-0">↑</a> <a href="#CITEREFUNDP_(III)2015">UNDP (III), 2015</a> </li> <li id="cite_note-UNDP_(IV)—2015——-247"><a href="#cite_ref-UNDP_(IV)—2015——_247-0">↑</a> <a href="#CITEREFUNDP_(IV)2015">UNDP (IV), 2015</a> </li> <li id="cite_note-Walker—April_2004——-248"><a href="#cite_ref-Walker—April_2004——_248-0">↑</a> <a href="#CITEREFWalkerApril_2004">Walker, April 2004</a> </li> <li id="cite_note-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——17-249"><a href="#cite_ref-National_Institute_of_Statistics_of_Rwanda—2014——17_249-0">↑</a> <a href="#CITEREFNational_Institute_of_Statistics_of_Rwanda2014">National Institute of Statistics of Rwanda, 2014</a>, էջ 17 </li> <li id="cite_note-Wiredu—Abraham——236–237-250"><a href="#cite_ref-Wiredu—Abraham——236–237_250-0">↑</a> <a href="#CITEREFWireduAbraham">Wiredu, Abraham</a>, էջեր 236–237 </li> <li id="cite_note-BC-251">↑ <a href="#cite_ref-BC_251-0">251,0</a> <a href="#cite_ref-BC_251-1">251,1</a> <a href="#cite_ref-BC_251-2">251,2</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.teachingenglish.org.uk/sites/teacheng/files/Euromonitor%20Report%20A4.pdf">«The Benefits of the English Language for Individuals and Societies: Quantitative Indicators from Cameroon, Nigeria, Rwanda, Bangladesh and Pakistan»</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230309070332/https://www.teachingenglish.org.uk/sites/teacheng/files/Euromonitor%20Report%20A4.pdf">Արխիվացված</a> (PDF) օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 7-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Benefits+of+the+English+Language+for+Individuals+and+Societies%3A+Quantitative+Indicators+from+Cameroon%2C+Nigeria%2C+Rwanda%2C+Bangladesh+and+Pakistan&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.teachingenglish.org.uk%2Fsites%2Fteacheng%2Ffiles%2FEuromonitor%2520Report%2520A4.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Université_Laval—2010——-252">↑ <a href="#cite_ref-Université_Laval—2010——_252-0">252,0</a> <a href="#cite_ref-Université_Laval—2010——_252-1">252,1</a> <a href="#CITEREFUniversité_Laval2010">Université Laval, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Samuelson—Freedman——-253"><a href="#cite_ref-Samuelson—Freedman——_253-0">↑</a> <a href="#CITEREFSamuelsonFreedman">Samuelson, Freedman</a> </li> <li id="cite_note-254"><a href="#cite_ref-254">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://factcheck.afp.com/no-rwanda-hasnt-dropped-french-official-language">«No, Rwanda hasn't dropped French as an official language»</a>. Fact Check (անգլերեն). 2019 թ․ մայիսի 28. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201018045251/https://factcheck.afp.com/no-rwanda-hasnt-dropped-french-official-language">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 8-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Fact+Check&rft.atitle=No%2C+Rwanda+hasn%27t+dropped+French+as+an+official+language&rft_id=https%3A%2F%2Ffactcheck.afp.com%2Fno-rwanda-hasnt-dropped-french-official-language&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tabaro—2015——-255">↑ <a href="#cite_ref-Tabaro—2015——_255-0">255,0</a> <a href="#cite_ref-Tabaro—2015——_255-1">255,1</a> <a href="#CITEREFTabaro2015">Tabaro, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Stanford_University_Swahili_Department———-256"><a href="#cite_ref-Stanford_University_Swahili_Department———_256-0">↑</a> <a href="#CITEREFStanford_University_Swahili_Department">Stanford University Swahili Department</a> </li> <li id="cite_note-Nakayima—2010——-257"><a href="#cite_ref-Nakayima—2010——_257-0">↑</a> <a href="#CITEREFNakayima2010">Nakayima, 2010</a> </li> <li id="cite_note-258"><a href="#cite_ref-258">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://observatoire.francophonie.org/wp-content/uploads/2022/10/Rapport-La-langue-francaise-dans-le-monde_VF-2022.pdf">La langue française dans le monde</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230105190302/https://observatoire.francophonie.org/wp-content/uploads/2022/10/Rapport-La-langue-francaise-dans-le-monde_VF-2022.pdf">Արխիվացված</a> 5 Հունվար 2023 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (2022) </li> <li id="cite_note-259"><a href="#cite_ref-259">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ethnologue.com/country/RW/languages">«Ethnologue report for Rwanda»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230107012830/https://www.ethnologue.com/country/RW/languages">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 7-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ethnologue+report+for+Rwanda&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Fcountry%2FRW%2Flanguages&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Gmünder—2007——-260"><a href="#cite_ref-Gmünder—2007——_260-0">↑</a> <a href="#CITEREFGmünder2007">Gmünder, 2007</a> </li> <li id="cite_note-Spartacus_International_Gay_Guide_2007-261">↑ <a href="#cite_ref-Spartacus_International_Gay_Guide_2007_261-0">261,0</a> <a href="#cite_ref-Spartacus_International_Gay_Guide_2007_261-1">261,1</a> Spartacus International Gay Guide, p. 1216. Bruno Gmunder Verlag, 2007. </li> <li id="cite_note-globalgayz-262">↑ <a href="#cite_ref-globalgayz_262-0">262,0</a> <a href="#cite_ref-globalgayz_262-1">262,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120717064516/http://www.globalgayz.com/africa/rwanda/gay-rwanda-2008">«Gay Rwanda 2008»</a>. 2009 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.globalgayz.com/country/Rwanda/view/RWA/gay-rwanda-2008">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հուլիսի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gay+Rwanda+2008&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.globalgayz.com%2Fcountry%2FRwanda%2Fview%2FRWA%2Fgay-rwanda-2008&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-U.S._Department_of_State—2016——-263"><a href="#cite_ref-U.S._Department_of_State—2016——_263-0">↑</a> <a href="#CITEREFU.S._Department_of_State2016">U.S. Department of State, 2016</a> </li> <li id="cite_note-CJCR—2003—article_26—-264"><a href="#cite_ref-CJCR—2003—article_26—_264-0">↑</a> <a href="#CITEREFCJCR2003">CJCR, 2003</a>, article 26 </li> <li id="cite_note-hrw-265"><a href="#cite_ref-hrw_265-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hrw.org/report/2020/01/27/long-we-live-streets-they-will-beat-us/rwandas-abusive-detention-children">«"As Long as We Live on the Streets, They Will Beat Us": Rwanda's Abusive Detention of Children»</a>. Human Rights Watch (անգլերեն). 2020 թ․ հունվարի 27. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221010111400/https://www.hrw.org/report/2020/01/27/long-we-live-streets-they-will-beat-us/rwandas-abusive-detention-children">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Human+Rights+Watch&rft.atitle=%22As+Long+as+We+Live+on+the+Streets%2C+They+Will+Beat+Us%22%3A+Rwanda%27s+Abusive+Detention+of+Children&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.hrw.org%2Freport%2F2020%2F01%2F27%2Flong-we-live-streets-they-will-beat-us%2Frwandas-abusive-detention-children&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rwanda_Development_Gateway———-266">↑ <a href="#cite_ref-Rwanda_Development_Gateway———_266-0">266,0</a> <a href="#cite_ref-Rwanda_Development_Gateway———_266-1">266,1</a> <a href="#CITEREFRwanda_Development_Gateway">Rwanda Development Gateway</a> </li> <li id="cite_note-RMCA———-267"><a href="#cite_ref-RMCA———_267-0">↑</a> <a href="#CITEREFRMCA">RMCA</a> </li> <li id="cite_note-Briggs—2004——-268"><a href="#cite_ref-Briggs—2004——_268-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggs2004">Briggs, 2004</a> </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——135–136-269"><a href="#cite_ref-Adekunle—2007——135–136_269-0">↑</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջեր 135–136 </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——139-270"><a href="#cite_ref-Adekunle—2007——139_270-0">↑</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջ 139 </li> <li id="cite_note-Mbabazi—2008——-271"><a href="#cite_ref-Mbabazi—2008——_271-0">↑</a> <a href="#CITEREFMbabazi2008">Mbabazi, 2008</a> </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——68–70-272"><a href="#cite_ref-Adekunle—2007——68–70_272-0">↑</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջեր 68–70 </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——243–244-273"><a href="#cite_ref-Briggs—Booth——243–244_273-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջ 243–244 </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——31-274"><a href="#cite_ref-Briggs—Booth——31_274-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջ 31 </li> <li id="cite_note-Ntambara—2009——-275"><a href="#cite_ref-Ntambara—2009——_275-0">↑</a> <a href="#CITEREFNtambara2009">Ntambara, 2009</a> </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——75-276"><a href="#cite_ref-Adekunle—2007——75_276-0">↑</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջ 75 </li> <li id="cite_note-King—2007——105-277"><a href="#cite_ref-King—2007——105_277-0">↑</a> <a href="#CITEREFKing2007">King, 2007</a>, էջ 105 </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——29-278"><a href="#cite_ref-Briggs—Booth——29_278-0">↑</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջ 29 </li> <li id="cite_note-Milmo—2006——-279"><a href="#cite_ref-Milmo—2006——_279-0">↑</a> <a href="#CITEREFMilmo2006">Milmo, 2006</a> </li> <li id="cite_note-Fegley—2016——55–56-280"><a href="#cite_ref-Fegley—2016——55–56_280-0">↑</a> <a href="#CITEREFFegley2016">Fegley, 2016</a>, էջեր 55–56 </li> <li id="cite_note-Government_of_Rwanda_(I)———-281"><a href="#cite_ref-Government_of_Rwanda_(I)———_281-0">↑</a> <a href="#CITEREFGovernment_of_Rwanda_(I)">Government of Rwanda (I)</a> </li> <li id="cite_note-Watson—Renzi——25-282"><a href="#cite_ref-Watson—Renzi——25_282-0">↑</a> <a href="#CITEREFWatsonRenzi">Watson, Renzi</a>, էջ 25 </li> <li id="cite_note-Rwanda_Governance_Board———-283">↑ <a href="#cite_ref-Rwanda_Governance_Board———_283-0">283,0</a> <a href="#cite_ref-Rwanda_Governance_Board———_283-1">283,1</a> <a href="#CITEREFRwanda_Governance_Board">Rwanda Governance Board</a> </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——81-284">↑ <a href="#cite_ref-Adekunle—2007——81_284-0">284,0</a> <a href="#cite_ref-Adekunle—2007——81_284-1">284,1</a> <a href="#cite_ref-Adekunle—2007——81_284-2">284,2</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջ 81 </li> <li id="cite_note-Adekunle—2007——13-285">↑ <a href="#cite_ref-Adekunle—2007——13_285-0">285,0</a> <a href="#cite_ref-Adekunle—2007——13_285-1">285,1</a> <a href="#cite_ref-Adekunle—2007——13_285-2">285,2</a> <a href="#CITEREFAdekunle2007">Adekunle, 2007</a>, էջ 13 </li> <li id="cite_note-Auzias—2007——74-286"><a href="#cite_ref-Auzias—2007——74_286-0">↑</a> <a href="#CITEREFAuzias2007">Auzias, 2007</a>, էջ 74 </li> <li id="cite_note-Briggs—Booth——54–55-287">↑ <a href="#cite_ref-Briggs—Booth——54–55_287-0">287,0</a> <a href="#cite_ref-Briggs—Booth——54–55_287-1">287,1</a> <a href="#CITEREFBriggsBooth">Briggs, Booth</a>, էջեր 54–55 </li> <li id="cite_note-Anyango—2010——-288"><a href="#cite_ref-Anyango—2010——_288-0">↑</a> <a href="#CITEREFAnyango2010">Anyango, 2010</a> </li> <li id="cite_note-Nzabuheraheza—2005——-289"><a href="#cite_ref-Nzabuheraheza—2005——_289-0">↑</a> <a href="#CITEREFNzabuheraheza2005">Nzabuheraheza, 2005</a> </li> <li id="cite_note-Bralirwa_(I)———-290"><a href="#cite_ref-Bralirwa_(I)———_290-0">↑</a> <a href="#CITEREFBralirwa_(I)">Bralirwa (I)</a> </li> <li id="cite_note-Bralirwa_(II)———-291"><a href="#cite_ref-Bralirwa_(II)———_291-0">↑</a> <a href="#CITEREFBralirwa_(II)">Bralirwa (II)</a> </li> <li id="cite_note-Bralirwa_(III)———-292"><a href="#cite_ref-Bralirwa_(III)———_292-0">↑</a> <a href="#CITEREFBralirwa_(III)">Bralirwa (III)</a> </li> <li id="cite_note-Ngarambe—2012——-293"><a href="#cite_ref-Ngarambe—2012——_293-0">↑</a> <a href="#CITEREFNgarambe2012">Ngarambe, 2012</a> </li> <li id="cite_note-Craig—2012——-294"><a href="#cite_ref-Craig—2012——_294-0">↑</a> <a href="#CITEREFCraig2012">Craig, 2012</a> </li> <li id="cite_note-Kezio-Musoke—2014——-295"><a href="#cite_ref-Kezio-Musoke—2014——_295-0">↑</a> <a href="#CITEREFKezio-Musoke2014">Kezio-Musoke, 2014</a> </li> <li id="cite_note-CyclingNews.com—2012——-296"><a href="#cite_ref-CyclingNews.com—2012——_296-0">↑</a> <a href="#CITEREFCyclingNews.com2012">CyclingNews.com, 2012</a> </li> <li id="cite_note-MINISPOC—2012——18-297"><a href="#cite_ref-MINISPOC—2012——18_297-0">↑</a> <a href="#CITEREFMINISPOC2012">MINISPOC, 2012</a>, էջ 18 </li> <li id="cite_note-McCracken—Colucci——86–90-298"><a href="#cite_ref-McCracken—Colucci——86–90_298-0">↑</a> <a href="#CITEREFMcCrackenColucci">McCracken, Colucci</a>, էջեր 86–90 </li> <li id="cite_note-Ndengeye—2014——125–128-299"><a href="#cite_ref-Ndengeye—2014——125–128_299-0">↑</a> <a href="#CITEREFNdengeye2014">Ndengeye, 2014</a>, էջեր 125–128 </li> <li id="cite_note-Aglietti—2014——-300"><a href="#cite_ref-Aglietti—2014——_300-0">↑</a> <a href="#CITEREFAglietti2014">Aglietti, 2014</a> </li> <li id="cite_note-BBC_News_(XI)—2014——-301"><a href="#cite_ref-BBC_News_(XI)—2014——_301-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_News_(XI)2014">BBC News (XI), 2014</a> </li> <li id="cite_note-Hoye—Smith——206-302"><a href="#cite_ref-Hoye—Smith——206_302-0">↑</a> <a href="#CITEREFHoyeSmith">Hoye, Smith</a>, էջ 206 </li> <li id="cite_note-Robbins—2013——-303"><a href="#cite_ref-Robbins—2013——_303-0">↑</a> <a href="#CITEREFRobbins2013">Robbins, 2013</a> </li> <li id="cite_note-Willgoss—2014——-304"><a href="#cite_ref-Willgoss—2014——_304-0">↑</a> <a href="#CITEREFWillgoss2014">Willgoss, 2014</a> </li> <li id="cite_note-BBC_Sport_(I)—2012——-305">↑ <a href="#cite_ref-BBC_Sport_(I)—2012——_305-0">305,0</a> <a href="#cite_ref-BBC_Sport_(I)—2012——_305-1">305,1</a> <a href="#CITEREFBBC_Sport_(I)2012">BBC Sport (I), 2012</a> </li> <li id="cite_note-International_Paralympic_Committee—2015——-306">↑ <a href="#cite_ref-International_Paralympic_Committee—2015——_306-0">306,0</a> <a href="#cite_ref-International_Paralympic_Committee—2015——_306-1">306,1</a> <a href="#CITEREFInternational_Paralympic_Committee2015">International Paralympic Committee, 2015</a> </li> <li id="cite_note-BBC_Sport_(II)—2010——-307"><a href="#cite_ref-BBC_Sport_(II)—2010——_307-0">↑</a> <a href="#CITEREFBBC_Sport_(II)2010">BBC Sport (II), 2010</a> </li> <li id="cite_note-Office_of_the_Prime_Minister—2014——-308"><a href="#cite_ref-Office_of_the_Prime_Minister—2014——_308-0">↑</a> <a href="#CITEREFOffice_of_the_Prime_Minister2014">Office of the Prime Minister, 2014</a> </li> <li id="cite_note-Bishumba—2015——-309"><a href="#cite_ref-Bishumba—2015——_309-0">↑</a> <a href="#CITEREFBishumba2015">Bishumba, 2015</a> </li> <li id="cite_note-Carlin—2003——-310"><a href="#cite_ref-Carlin—2003——_310-0">↑</a> <a href="#CITEREFCarlin2003">Carlin, 2003</a> </li> <li id="cite_note-Copnall—2004——-311"><a href="#cite_ref-Copnall—2004——_311-0">↑</a> <a href="#CITEREFCopnall2004">Copnall, 2004</a> </li> <li id="cite_note-Montague—2014——67-312"><a href="#cite_ref-Montague—2014——67_312-0">↑</a> <a href="#CITEREFMontague2014">Montague, 2014</a>, էջ 67 </li> <li id="cite_note-Mugabe—Kamasa——-313"><a href="#cite_ref-Mugabe—Kamasa——_313-0">↑</a> <a href="#CITEREFMugabeKamasa">Mugabe, Kamasa</a> </li> <li id="cite_note-Schöggl—2015——-314"><a href="#cite_ref-Schöggl—2015——_314-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchöggl2015">Schöggl, 2015</a> </li> <li id="cite_note-CECAFA———-315"><a href="#cite_ref-CECAFA———_315-0">↑</a> <a href="#CITEREFCECAFA">CECAFA</a> </li> </ol></div> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rwanda" class="extiw" title="commons:Category:Rwanda">«Ռուանդա»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a> </div>  Թեմատիկ կայքեր</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.geonames.org/49518">GeoNames</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Regional/Africa/Rwanda/">Open Directory Project</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Բառարաններ և հանրագիտարաններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Rwanda">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/ruanda">Բրոքհաուս</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Руанда">Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/pays/Rwanda/141732">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/strany_mira/RUANDA.html">Կրուգոսվետ</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0057443.xml">Մեծ կատալոնական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Rwanda">Մեծ նորվեգական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F003461.php">Շվեյցարական կենսագրական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D012432">MESH ID</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/ruanda">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/rwanda/">Universalis</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"> <div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">BIBSYS: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ask.bibsys.no/ask/action/result?cmd=&kilde=biblio&cql=bs.autid+%3D+90857972&feltselect=bs.autid">90857972</a> · <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իսպանիայի ազգային գրադարան">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX452324">XX452324</a> · <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119482632">119482632</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4076910-0">4076910-0</a> · ISNI: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://isni-url.oclc.nl/isni/0000000404581850">0000000404581850</a> · LCCN: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n81025976">n81025976</a> · NDL: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00569817">00569817</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge130700">ge130700</a> · NLA: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35469802">35469802</a> · SUDOC: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027982610">027982610</a> · <a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/80148995963559751782">80148995963559751782</a> · WorldCat VIAF: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/80148995963559751782">80148995963559751782</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:Աֆրիկայի երկրներ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապարի քննարկում:Աֆրիկայի երկրներ">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Աֆրիկա">Աֆրիկայի</a> <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%87_%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Աֆրիկայի երկրների և կախյալ տարածքների ցանկ">երկրներ և տարածքներ</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Երկրներ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Algeria.svg" class="mw-file-description" title="Ալժիր"><img alt="Ալժիր" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/22px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/33px-Flag_of_Algeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/44px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%AA%D5%AB%D6%80" title="Ալժիր">Ալժիր</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Angola.svg" class="mw-file-description" title="Անգոլա"><img alt="Անգոլա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/22px-Flag_of_Angola.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/33px-Flag_of_Angola.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/44px-Flag_of_Angola.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%AC%D5%A1" title="Անգոլա">Անգոլա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Botswana.svg" class="mw-file-description" title="Բոտսվանա"><img alt="Բոտսվանա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_Botswana.svg/22px-Flag_of_Botswana.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_Botswana.svg/33px-Flag_of_Botswana.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_Botswana.svg/44px-Flag_of_Botswana.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BF%D5%BD%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Բոտսվանա">Բոտսվանա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Burkina_Faso.svg" class="mw-file-description" title="Բուրկինա Ֆասո"><img alt="Բուրկինա Ֆասո" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/22px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/33px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/44px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%96%D5%A1%D5%BD%D5%B8" title="Բուրկինա Ֆասո">Բուրկինա Ֆասո</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Burundi.svg" class="mw-file-description" title="Բուրունդի"><img alt="Բուրունդի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Burundi.svg/22px-Flag_of_Burundi.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Burundi.svg/33px-Flag_of_Burundi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Burundi.svg/44px-Flag_of_Burundi.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Բուրունդի">Բուրունդի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Gabon.svg" class="mw-file-description" title="Գաբոն"><img alt="Գաբոն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Gabon.svg/22px-Flag_of_Gabon.svg.png" decoding="async" width="22" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Gabon.svg/33px-Flag_of_Gabon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Gabon.svg/44px-Flag_of_Gabon.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="750" /></a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D5%B6" title="Գաբոն">Գաբոն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_The_Gambia.svg" class="mw-file-description" title="Գամբիա"><img alt="Գամբիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_The_Gambia.svg/22px-Flag_of_The_Gambia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_The_Gambia.svg/33px-Flag_of_The_Gambia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_The_Gambia.svg/44px-Flag_of_The_Gambia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Գամբիա">Գամբիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Ghana.svg" class="mw-file-description" title="Գանա"><img alt="Գանա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Ghana.svg/22px-Flag_of_Ghana.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Ghana.svg/33px-Flag_of_Ghana.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Ghana.svg/44px-Flag_of_Ghana.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Գանա">Գանա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Guinea.svg" class="mw-file-description" title="Գվինեա"><img alt="Գվինեա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_Guinea.svg/22px-Flag_of_Guinea.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_Guinea.svg/33px-Flag_of_Guinea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_Guinea.svg/44px-Flag_of_Guinea.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%A1" title="Գվինեա">Գվինեա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Guinea-Bissau.svg" class="mw-file-description" title="Գվինեա Բիսաու"><img alt="Գվինեա Բիսաու" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Guinea-Bissau.svg/22px-Flag_of_Guinea-Bissau.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Guinea-Bissau.svg/33px-Flag_of_Guinea-Bissau.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Guinea-Bissau.svg/44px-Flag_of_Guinea-Bissau.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%A1_%D4%B2%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B8%D6%82" class="mw-redirect" title="Գվինեա Բիսաու">Գվինեա Բիսաու</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Egypt.svg" class="mw-file-description" title="Եգիպտոս"><img alt="Եգիպտոս" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/22px-Flag_of_Egypt.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/33px-Flag_of_Egypt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/44px-Flag_of_Egypt.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B5%D5%A3%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D5%BD" title="Եգիպտոս">Եգիպտոս</a>1 • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Ethiopia.svg" class="mw-file-description" title="Եթովպիա"><img alt="Եթովպիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/22px-Flag_of_Ethiopia.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/33px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/44px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B5%D5%A9%D5%B8%D5%BE%D5%BA%D5%AB%D5%A1" title="Եթովպիա">Եթովպիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Zambia.svg" class="mw-file-description" title="Զամբիա"><img alt="Զամբիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Zambia.svg/22px-Flag_of_Zambia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Zambia.svg/33px-Flag_of_Zambia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Zambia.svg/44px-Flag_of_Zambia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Զամբիա">Զամբիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Zimbabwe.svg" class="mw-file-description" title="Զիմբաբվե"><img alt="Զիմբաբվե" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Flag_of_Zimbabwe.svg/22px-Flag_of_Zimbabwe.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Flag_of_Zimbabwe.svg/33px-Flag_of_Zimbabwe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Flag_of_Zimbabwe.svg/44px-Flag_of_Zimbabwe.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B6%D5%AB%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%A2%D5%BE%D5%A5" title="Զիմբաբվե">Զիմբաբվե</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Eritrea.svg" class="mw-file-description" title="Էրիթրեա"><img alt="Էրիթրեա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/22px-Flag_of_Eritrea.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/33px-Flag_of_Eritrea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/44px-Flag_of_Eritrea.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B7%D6%80%D5%AB%D5%A9%D6%80%D5%A5%D5%A1" title="Էրիթրեա">Էրիթրեա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Tunisia.svg" class="mw-file-description" title="Թունիս"><img alt="Թունիս" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/22px-Flag_of_Tunisia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/33px-Flag_of_Tunisia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/44px-Flag_of_Tunisia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD" title="Թունիս">Թունիս</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Lesotho.svg" class="mw-file-description" title="Լեսոթո"><img alt="Լեսոթո" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Flag_of_Lesotho.svg/22px-Flag_of_Lesotho.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Flag_of_Lesotho.svg/33px-Flag_of_Lesotho.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Flag_of_Lesotho.svg/44px-Flag_of_Lesotho.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D5%A9%D5%B8" title="Լեսոթո">Լեսոթո</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Libya.svg" class="mw-file-description" title="Լիբիա"><img alt="Լիբիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/22px-Flag_of_Libya.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/33px-Flag_of_Libya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/44px-Flag_of_Libya.svg.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="480" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Լիբիա">Լիբիա</a> • <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%B8_%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A4%D5%A5" title="Կաբո Վերդե">Կաբո Վերդե</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Cameroon.svg" class="mw-file-description" title="Կամերուն"><img alt="Կամերուն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Flag_of_Cameroon.svg/22px-Flag_of_Cameroon.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Flag_of_Cameroon.svg/33px-Flag_of_Cameroon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Flag_of_Cameroon.svg/44px-Flag_of_Cameroon.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կամերուն">Կամերուն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Central_African_Republic.svg" class="mw-file-description" title="Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն"><img alt="Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Central_African_Republic.svg/22px-Flag_of_the_Central_African_Republic.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Central_African_Republic.svg/33px-Flag_of_the_Central_African_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Central_African_Republic.svg/44px-Flag_of_the_Central_African_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%A1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն">Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Comoros.svg" class="mw-file-description" title="Կոմորյան Կղզիներ"><img alt="Կոմորյան Կղզիներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Flag_of_the_Comoros.svg/22px-Flag_of_the_Comoros.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Flag_of_the_Comoros.svg/33px-Flag_of_the_Comoros.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Flag_of_the_Comoros.svg/44px-Flag_of_the_Comoros.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%BF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Կոմորյան Կղզիներ">Կոմորյան Կղզիներ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg" class="mw-file-description" title="Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն"><img alt="Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/22px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png" decoding="async" width="22" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/33px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg/44px-Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն">Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg" class="mw-file-description" title="Կոնգոյի Հանրապետություն"><img alt="Կոնգոյի Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg/22px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg/33px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg/44px-Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոնգոյի Հանրապետություն">Կոնգոյի Հանրապետություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg" class="mw-file-description" title="Կոտ դ'Իվուար"><img alt="Կոտ դ'Իվուար" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg/22px-Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg/33px-Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg/44px-Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BF_%D5%A4%27%D4%BB%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="Կոտ դ'Իվուար">Կոտ դ'Իվուար</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Equatorial_Guinea.svg" class="mw-file-description" title="Հասարակածային Գվինեա"><img alt="Հասարակածային Գվինեա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.svg/22px-Flag_of_Equatorial_Guinea.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.svg/33px-Flag_of_Equatorial_Guinea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.svg/44px-Flag_of_Equatorial_Guinea.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B3%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%A1" title="Հասարակածային Գվինեա">Հասարակածային Գվինեա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_South_Africa.svg" class="mw-file-description" title="Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն"><img alt="Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_South_Africa.svg/22px-Flag_of_South_Africa.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_South_Africa.svg/33px-Flag_of_South_Africa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_South_Africa.svg/44px-Flag_of_South_Africa.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն">Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_South_Sudan.svg" class="mw-file-description" title="Հարավային Սուդան"><img alt="Հարավային Սուդան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_South_Sudan.svg/22px-Flag_of_South_Sudan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_South_Sudan.svg/33px-Flag_of_South_Sudan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_South_Sudan.svg/44px-Flag_of_South_Sudan.svg.png 2x" data-file-width="1140" data-file-height="570" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%B6" title="Հարավային Սուդան">Հարավային Սուդան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Madagascar.svg" class="mw-file-description" title="Մադագասկար"><img alt="Մադագասկար" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/22px-Flag_of_Madagascar.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/33px-Flag_of_Madagascar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/44px-Flag_of_Madagascar.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D6%80" title="Մադագասկար">Մադագասկար</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Malawi.svg" class="mw-file-description" title="Մալավի"><img alt="Մալավի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Malawi.svg/22px-Flag_of_Malawi.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Malawi.svg/33px-Flag_of_Malawi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Malawi.svg/44px-Flag_of_Malawi.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB" title="Մալավի">Մալավի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Mali.svg" class="mw-file-description" title="Մալի"><img alt="Մալի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/22px-Flag_of_Mali.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/33px-Flag_of_Mali.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/44px-Flag_of_Mali.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%AB" title="Մալի">Մալի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Mauritius.svg" class="mw-file-description" title="Մավրիկիոս"><img alt="Մավրիկիոս" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Mauritius.svg/22px-Flag_of_Mauritius.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Mauritius.svg/33px-Flag_of_Mauritius.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Mauritius.svg/44px-Flag_of_Mauritius.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BE%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%B8%D5%BD" title="Մավրիկիոս">Մավրիկիոս</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Mauritania.svg" class="mw-file-description" title="Մավրիտանիա"><img alt="Մավրիտանիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/22px-Flag_of_Mauritania.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/33px-Flag_of_Mauritania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/44px-Flag_of_Mauritania.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BE%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Մավրիտանիա">Մավրիտանիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Morocco.svg" class="mw-file-description" title="Մարոկկո"><img alt="Մարոկկո" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/22px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/33px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/44px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%AF%D5%AF%D5%B8" title="Մարոկկո">Մարոկկո</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Mozambique.svg" class="mw-file-description" title="Մոզամբիկ"><img alt="Մոզամբիկ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg/22px-Flag_of_Mozambique.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg/33px-Flag_of_Mozambique.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg/44px-Flag_of_Mozambique.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%A6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%AF" title="Մոզամբիկ">Մոզամբիկ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Namibia.svg" class="mw-file-description" title="Նամիբիա"><img alt="Նամիբիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Namibia.svg/22px-Flag_of_Namibia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Namibia.svg/33px-Flag_of_Namibia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Namibia.svg/44px-Flag_of_Namibia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Նամիբիա">Նամիբիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Niger.svg" class="mw-file-description" title="Նիգեր"><img alt="Նիգեր" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Niger.svg/22px-Flag_of_Niger.svg.png" decoding="async" width="22" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Niger.svg/33px-Flag_of_Niger.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Niger.svg/44px-Flag_of_Niger.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A3%D5%A5%D6%80" title="Նիգեր">Նիգեր</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Nigeria.svg" class="mw-file-description" title="Նիգերիա"><img alt="Նիգերիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_Nigeria.svg/22px-Flag_of_Nigeria.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_Nigeria.svg/33px-Flag_of_Nigeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_Nigeria.svg/44px-Flag_of_Nigeria.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Նիգերիա">Նիգերիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Chad.svg" class="mw-file-description" title="Չադ"><img alt="Չադ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/22px-Flag_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/33px-Flag_of_Chad.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/44px-Flag_of_Chad.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D5%A4" title="Չադ">Չադ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Djibouti.svg" class="mw-file-description" title="Ջիբութի"><img alt="Ջիբութի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Flag_of_Djibouti.svg/22px-Flag_of_Djibouti.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Flag_of_Djibouti.svg/33px-Flag_of_Djibouti.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Flag_of_Djibouti.svg/44px-Flag_of_Djibouti.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8B%D5%AB%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB" title="Ջիբութի">Ջիբութի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Rwanda.svg" class="mw-file-description" title="Ռուանդա"><img alt="Ռուանդա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/22px-Flag_of_Rwanda.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/33px-Flag_of_Rwanda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/44px-Flag_of_Rwanda.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a class="mw-selflink selflink">Ռուանդա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg" class="mw-file-description" title="Սան Տոմե և Պրինսիպի"><img alt="Սան Տոմե և Պրինսիպի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg/22px-Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg/33px-Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg/44px-Flag_of_S%C3%A3o_Tom%C3%A9_and_Pr%C3%ADncipe.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6_%D5%8F%D5%B8%D5%B4%D5%A5_%D6%87_%D5%8A%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%BA%D5%AB" title="Սան Տոմե և Պրինսիպի">Սան Տոմե և Պրինսիպի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Seychelles.svg" class="mw-file-description" title="Սեյշելյան կղզիներ"><img alt="Սեյշելյան կղզիներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Seychelles.svg/22px-Flag_of_Seychelles.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Seychelles.svg/33px-Flag_of_Seychelles.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Seychelles.svg/44px-Flag_of_Seychelles.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B5%D5%B7%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սեյշելյան կղզիներ">Սեյշելյան կղզիներ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Senegal.svg" class="mw-file-description" title="Սենեգալ"><img alt="Սենեգալ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Senegal.svg/22px-Flag_of_Senegal.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Senegal.svg/33px-Flag_of_Senegal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Senegal.svg/44px-Flag_of_Senegal.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%A3%D5%A1%D5%AC" title="Սենեգալ">Սենեգալ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Sierra_Leone.svg" class="mw-file-description" title="Սիերա Լեոնե"><img alt="Սիերա Լեոնե" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Sierra_Leone.svg/22px-Flag_of_Sierra_Leone.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Sierra_Leone.svg/33px-Flag_of_Sierra_Leone.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Sierra_Leone.svg/44px-Flag_of_Sierra_Leone.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%A5%D6%80%D5%A1_%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%A5" title="Սիերա Լեոնե">Սիերա Լեոնե</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Somalia.svg" class="mw-file-description" title="Սոմալի"><img alt="Սոմալի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/22px-Flag_of_Somalia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/33px-Flag_of_Somalia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/44px-Flag_of_Somalia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%AB" title="Սոմալի">Սոմալի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Sudan.svg" class="mw-file-description" title="Սուդան"><img alt="Սուդան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Sudan.svg/22px-Flag_of_Sudan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Sudan.svg/33px-Flag_of_Sudan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Sudan.svg/44px-Flag_of_Sudan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%B6" title="Սուդան">Սուդան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Eswatini.svg" class="mw-file-description" title="Էսվատինի"><img alt="Էսվատինի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Flag_of_Eswatini.svg/22px-Flag_of_Eswatini.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Flag_of_Eswatini.svg/33px-Flag_of_Eswatini.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Flag_of_Eswatini.svg/44px-Flag_of_Eswatini.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB" title="Էսվատինի">Էսվատինի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Tanzania.svg" class="mw-file-description" title="Տանզանիա"><img alt="Տանզանիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Tanzania.svg/22px-Flag_of_Tanzania.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Tanzania.svg/33px-Flag_of_Tanzania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Tanzania.svg/44px-Flag_of_Tanzania.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%B6%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Տանզանիա">Տանզանիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Togo_(3-2).svg" class="mw-file-description" title="Տոգո"><img alt="Տոգո" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_Togo_%283-2%29.svg/22px-Flag_of_Togo_%283-2%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_Togo_%283-2%29.svg/33px-Flag_of_Togo_%283-2%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_Togo_%283-2%29.svg/44px-Flag_of_Togo_%283-2%29.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D5%A3%D5%B8" title="Տոգո">Տոգո</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Uganda.svg" class="mw-file-description" title="Ուգանդա"><img alt="Ուգանդա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Uganda.svg/22px-Flag_of_Uganda.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Uganda.svg/33px-Flag_of_Uganda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Uganda.svg/44px-Flag_of_Uganda.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Ուգանդա">Ուգանդա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Kenya.svg" class="mw-file-description" title="Քենիա"><img alt="Քենիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Kenya.svg/22px-Flag_of_Kenya.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Kenya.svg/33px-Flag_of_Kenya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Kenya.svg/44px-Flag_of_Kenya.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%94%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Քենիա">Քենիա</a></div></td><td class="navbox-image" rowspan="5" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Աֆրիկայի քարտեզը"><img alt="Աֆրիկայի քարտեզը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/70px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="70" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/105px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/140px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%89%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%AF%D5%A1%D5%B4_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B4%D5%A2_%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունների ցանկ">Չճանաչված</a> և <a href="/wiki/%D5%89%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%AF%D5%A1%D5%B4_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B4%D5%A2_%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունների ցանկ">մասամբ ճանաչված</a> պետություններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg" class="mw-file-description" title="Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետություն"><img alt="Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/22px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/33px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/44px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետություն">Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Somaliland.svg" class="mw-file-description" title="Սոմալիլենդ"><img alt="Սոմալիլենդ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Flag_of_Somaliland.svg/22px-Flag_of_Somaliland.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Flag_of_Somaliland.svg/33px-Flag_of_Somaliland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Flag_of_Somaliland.svg/44px-Flag_of_Somaliland.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%A4" title="Սոմալիլենդ">Սոմալիլենդ</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Կախյալ տարածքներ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg" class="mw-file-description" title="Արևմտյան Սահարա"><img alt="Արևմտյան Սահարա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/22px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/33px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/44px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1" title="Արևմտյան Սահարա">Արևմտյան Սահարա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg" class="mw-file-description" title="Էպարսե կղզիներ"><img alt="Էպարսե կղզիներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg/22px-Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg/33px-Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg/44px-Flag_of_the_French_Southern_and_Antarctic_Lands.svg.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="283" /></a> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Էպարսե կղզիներ">Էպարսե կղզիներ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Canary_Islands.svg" class="mw-file-description" title="Կանարյան կղզիներ"><img alt="Կանարյան կղզիներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.svg/22px-Flag_of_the_Canary_Islands.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.svg/33px-Flag_of_the_Canary_Islands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.svg/44px-Flag_of_the_Canary_Islands.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կանարյան կղզիներ">Կանարյան կղզիներ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="Համբարձման կղզի"><img alt="Համբարձման կղզի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/22px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/33px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/44px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Համբարձման կղզի">Համբարձման կղզի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg" class="mw-file-description" title="Հնդկական օվկիանոսի բրիտանական տարածքներ"><img alt="Հնդկական օվկիանոսի բրիտանական տարածքներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg/22px-Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg/33px-Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg/44px-Flag_of_the_Commissioner_of_the_British_Indian_Ocean_Territory.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Հնդկական օվկիանոսի բրիտանական տարածքներ">Հնդկական օվկիանոսի բրիտանական տարածքներ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Madeira.svg" class="mw-file-description" title="Մադեյրա"><img alt="Մադեյրա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_Madeira.svg/22px-Flag_of_Madeira.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_Madeira.svg/33px-Flag_of_Madeira.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_Madeira.svg/44px-Flag_of_Madeira.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B5%D6%80%D5%A1" title="Մադեյրա">Մադեյրա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Mayotte_(local).svg" class="mw-file-description" title="Մայոտ"><img alt="Մայոտ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Flag_of_Mayotte_%28local%29.svg/22px-Flag_of_Mayotte_%28local%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Flag_of_Mayotte_%28local%29.svg/33px-Flag_of_Mayotte_%28local%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Flag_of_Mayotte_%28local%29.svg/44px-Flag_of_Mayotte_%28local%29.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%BF" title="Մայոտ">Մայոտ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Melilla.svg" class="mw-file-description" title="Մելիլյա"><img alt="Մելիլյա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Flag_of_Melilla.svg/22px-Flag_of_Melilla.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Flag_of_Melilla.svg/33px-Flag_of_Melilla.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Flag_of_Melilla.svg/44px-Flag_of_Melilla.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1" title="Մելիլյա">Մելիլյա</a> • <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A5%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B5%D5%B8%D5%B6" title="Ռեյունյոն">Ռեյունյոն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Ceuta.svg" class="mw-file-description" title="Սեուտա"><img alt="Սեուտա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Ceuta.svg/22px-Flag_of_Ceuta.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Ceuta.svg/33px-Flag_of_Ceuta.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Ceuta.svg/44px-Flag_of_Ceuta.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1" title="Սեուտա">Սեուտա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="Սուրբ Հեղինեի կղզի"><img alt="Սուրբ Հեղինեի կղզի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/22px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/33px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/44px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%AB_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Սուրբ Հեղինեի կղզի">Սուրբ Հեղինեի կղզի</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg" class="mw-file-description" title="Տրիստան դա Կունյա կղզիներ"><img alt="Տրիստան դա Կունյա կղզիներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg/22px-Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg/33px-Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg/44px-Flag_of_Tristan_da_Cunha.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1_%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B5%D5%A1_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Տրիստան դա Կունյա կղզիներ">Տրիստան դա Կունյա կղզիներ</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div>1 Գտնվում է նաև <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ասիա">Ասիայում</a>։</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D5%B8%D6%80%D5%BA%D5%A5%D5%BD_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%A6" title="Կաղապար:Անգլերենը որպես պաշտոնական լեզու կիրառող երկրների քարտեզ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D5%B8%D6%80%D5%BA%D5%A5%D5%BD_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Անգլերենը որպես պաշտոնական լեզու կիրառող երկրների քարտեզ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D5%B8%D6%80%D5%BA%D5%A5%D5%BD_%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%A6&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Անգլերեն">Անգլախոս երկրներ</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="center"> Սեղմեք գունավորված տարածքի վրա՝ տեսնելու այդ տարածաշրջանի կամ երկրի անգլերենի մասին հոդվածը։ </div> <figure class="mw-halign-center noresize" typeof="mw:File"><img alt="English speaking countries" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Anglospeak%28800px%29Countries.png/600px-Anglospeak%28800px%29Countries.png" decoding="async" width="600" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Anglospeak%28800px%29Countries.png 1.5x" data-file-width="800" data-file-height="351" usemap="#ImageMap_1cb6acc632264033" /><map name="ImageMap_1cb6acc632264033"><area href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4" shape="poly" coords="233,91,274,79,277,93,310,94,311,88,295,88,298,80,303,73,298,41,307,20,269,22,254,41,259,57,244,63,235,72,231,82" alt="Անգլերենը Եվրոպայում" title="Անգլերենը Եվրոպայում" /><area href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8_%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4" shape="circle" coords="273,90,5" alt="Լեզուները Մալթայում" title="Լեզուները Մալթայում" /><area href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="67,25,46,40,50,43,52,46,52,49,49,53,48,58,46,56,46,64,52,64,54,63,100,64,109,66,112,70,115,70,114,73,112,77,130,71,129,68,125,67,125,61,124,55,127,49,117,44,124,37,130,37,136,37,142,36,150,35,154,40,160,40,169,29,157,18,172,12,190,2,144,6,95,16" alt="Կանադական անգլերեն" title="Կանադական անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%94%D5%BE%D5%A5%D5%A2%D5%A5%D6%84%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="147,36,133,42,126,55,126,61,125,67,130,70,138,67,151,67,163,58,150,56,150,54,154,52,157,44" alt="Քվեբեքի անգլերեն" title="Քվեբեքի անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="158,41,154,52,148,52,149,56,153,58,161,58,160,60,155,65,140,67,140,72,142,73,168,65,168,51" alt="Կանադական անգլերեն" title="Կանադական անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="poly" coords="67,23,43,43,30,45,4,53,4,46,24,27,43,22,65,22" alt="Ալյասկայի լեզուները" title="Ալյասկայի լեզուները" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Falkland_Islands_English" shape="circle" coords="158,265,11" /><area href="/wiki/%D5%87%D5%B8%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="rect" coords="242,40,251,53" alt="Շոտլանդական անգլերեն" title="Շոտլանդական անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%B8-%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="246,55,235,52,232,61,242,62" alt="Հիբերնո-անգլերեն" title="Հիբերնո-անգլերեն" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mid-Ulster_English" shape="rect" coords="233,48,243,55" /><area href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="246,54,244,63,252,62,256,51" alt="Բրիտանական անգլերեն" title="Բրիտանական անգլերեն" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Lesotho" shape="poly" coords="301,216,296,220,305,231,309,223" /><area href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="304,231,295,221,301,215,310,223,314,214,305,216,305,213,307,213,307,208,304,206,295,213,292,211,289,215,286,211,283,218,278,217,280,230,302,232" alt="Հարավաֆրիկյան անգլերեն" title="Հարավաֆրիկյան անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB#Լեզուներ" shape="poly" coords="309,211,305,214,305,217,308,217,313,217,314,208" alt="Էսվատինի#Լեզուներ" title="Էսվատինի#Լեզուներ" /><area href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="poly" coords="339,185,328,193,327,213,337,217,345,187" alt="Մադագասկարի լեզուները" title="Մադագասկարի լեզուները" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mauritius#Language" shape="circle" coords="357,205,16" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sierra_Leonean_English" shape="poly" coords="224,151,233,144,229,140,220,142" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Liberian_English" shape="poly" coords="224,153,232,145,238,149,234,158" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_Ghana" shape="rect" coords="243,137,253,157" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Namlish" shape="poly" coords="261,194,289,196,284,217,265,219" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Botswana#Languages" shape="poly" coords="298,198,289,197,286,209,288,215,291,210,294,212,302,207" /><area href="/wiki/%D4%B6%D5%AB%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%A2%D5%BE%D5%A5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="poly" coords="304,193,301,198,303,205,308,205,311,199,311,194" alt="Զիմբաբվեի լեզուները" title="Զիմբաբվեի լեզուները" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_Zambia" shape="poly" coords="292,197,301,198,310,189,313,181,307,178,301,180,301,184,292,182,289,189" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Malawian_English" shape="poly" coords="310,178,310,190,315,196,319,191,316,183" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tanzania#Language" shape="poly" coords="322,170,312,164,307,164,304,171,305,178,313,181,318,184,331,184,331,170" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Rwanda#Demographics" shape="poly" coords="299,161,307,166,303,171,296,168" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ugandan_English" shape="rect" coords="306,154,313,169" /><area href="/wiki/%D5%94%D5%A5%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="poly" coords="316,153,313,160,313,163,322,169,330,165,329,153" alt="Քենյայի լեզուները" title="Քենյայի լեզուները" /><area href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="poly" coords="295,116,289,136,299,154,319,154,312,145,319,116" alt="Սուդանի լեզուները" title="Սուդանի լեզուները" /><area href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="poly" coords="256,132,253,149,253,156,263,157,266,152,268,146,272,147,280,136,276,132" alt="Նիգերիայի լեզուները" title="Նիգերիայի լեզուները" /><area href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="278,141,268,147,265,158,271,164,282,161,283,145" alt="Կամերոնի անգլերեն" title="Կամերոնի անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="386,91,379,92,383,97,378,104,376,107,378,111,369,122,356,115,352,99,374,82,381,81,387,85" alt="Պակիստանի անգլերեն" title="Պակիստանի անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="405,100,408,105,415,106,420,101,427,105,418,120,403,127,396,144,389,146,379,127,374,117,377,109,376,106,382,97,380,92,390,85" alt="Հնդկական անգլերեն" title="Հնդկական անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="499,257,477,234,436,237,445,192,488,183,517,184,532,214,525,238" alt="Ավստրալական անգլերեն" title="Ավստրալական անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D4%B6%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="547,226,520,246,521,264,565,260,577,226" alt="Նոր Զելանդիայի անգլերեն" title="Նոր Զելանդիայի անգլերեն" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_Papua_New_Guinea" shape="rect" coords="511,160,526,190" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Solomon_Islands#Demographics" shape="rect" coords="529,165,547,190" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Palau#Demographics" shape="circle" coords="494,151,7" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Federated_States_of_Micronesia#Languages" shape="poly" coords="503,136,497,143,531,158,544,155,546,151" /><area href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%BB%D5%AB%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80" shape="rect" coords="565,184,601,211" alt="Ֆիջիի լեզուներ" title="Ֆիջիի լեզուներ" /><area href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="circle" coords="442,161,4" alt="Սինգապուրի անգլերեն" title="Սինգապուրի անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="rect" coords="461,122,493,142" alt="Ֆիլիպինների անգլերեն" title="Ֆիլիպինների անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="circle" coords="456,116,6" alt="Հոնգկոնգի Անգլերեն" title="Հոնգկոնգի Անգլերեն" /><area href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80#Մշակույթ" shape="circle" coords="550,140,11" alt="Մարշալյան կղզիներ#Մշակույթ" title="Մարշալյան կղզիներ#Մշակույթ" /><area href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80" shape="circle" coords="559,163,7" alt="Նաուրուի լեզուներ" title="Նաուրուի լեզուներ" /><area href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bahamian_English" shape="poly" coords="107,103,104,113,119,121,126,115,119,105" /><area href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="poly" coords="52,64,101,64,115,70,117,75,142,65,145,69,136,74,118,94,107,100,106,110,104,112,95,104,75,112,28,91,41,65" alt="Ամերիկյան անգլերեն" title="Ամերիկյան անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8#լեզուներ" shape="circle" coords="100,123,5" alt="Կայմանյան կղզիների ժողովրդագրությունը#լեզուներ" title="Կայմանյան կղզիների ժողովրդագրությունը#լեզուներ" /><area href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="circle" coords="108,128,6" alt="Ճամայկայի անգլերեն" title="Ճամայկայի անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80" shape="rect" coords="82,119,94,135" alt="Բելիզի լեզուներ" title="Բելիզի լեզուներ" /><area href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%AB_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB,_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB_%D6%87_%D5%8F%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1_%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B5%D5%A1_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" shape="circle" coords="240,196,15" alt="Սուրբ Հեղինեի կղզի, Համբարձման կղզի և Տրիստան դա Կունյա կղզիների ժողովրդագրություն" title="Սուրբ Հեղինեի կղզի, Համբարձման կղզի և Տրիստան դա Կունյա կղզիների ժողովրդագրություն" /><area href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" shape="rect" coords="132,145,151,168" alt="Գայանայի լեզուները" title="Գայանայի լեզուները" /><area href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D6%82%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%B8_%D5%90%D5%AB%D5%AF%D5%B8#Լեզուներ" shape="rect" coords="123,117,131,133" alt="Պուերտո Րիկո#Լեզուներ" title="Պուերտո Րիկո#Լեզուներ" /><area href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="rect" coords="131,117,148,145" alt="Կարիբիան անգլերեն" title="Կարիբիան անգլերեն" /><area href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" shape="circle" coords="138,97,9" alt="Բերմունդիան անգլերեն" title="Բերմունդիան անգլերեն" /></map><figcaption>English speaking countries</figcaption></figure></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style=";"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Navbox" title="Կաղապար:Navbox">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:Navbox" title="Կաղապարի քննարկում:Navbox">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Navbox&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%">Այլ հղումներ</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:8.25em;">Հոդվածներ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;width:auto;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգլախոս երկրներ (դեռ գրված չէ)">Անգլախոս երկրներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անգլերենի պատմություն">Անգլերենի պատմություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բրիտանական կայսրություն">Բրիտանական կայսրություն</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգլերենն ազգերի համագործակցությունում (դեռ գրված չէ)">Անգլերենն ազգերի համագործակցությունում</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1" title="Անգլոսֆերա">Անգլոսֆերա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:8.25em;">Ցանկ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;width:auto;;text-align:left;color:darkblue;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%9D_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82_%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրների ցանկ՝ ըստ անգլալեզու բնակչության (դեռ գրված չէ)">Երկրների ցանկ՝ ըստ անգլալեզու բնակչության</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF,_%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%B2_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82_%D5%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրների ցանկ, որտեղ անգլերենը պետական լեզու է (դեռ գրված չէ)">Երկրների ցանկ, որտեղ անգլերենը պետական լեզու է</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px;width:auto;"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:blue;"> </th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li>Տարածքներ և պետություններ, որտեղ անգլերենը պետական լեզու է կամ բնակչության մեծամասնության մայրենի լեզուն</li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Աֆրիկա մայրցամաքի լեզուներ">Աֆրիկա</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%AB_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB,_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB_%D6%87_%D5%8F%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1_%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B5%D5%A1" title="Սուրբ Հեղինեի կղզի, Համբարձման կղզի և Տրիստան դա Կունյա">Սուրբ Հեղինեի կղզի, Համբարձման կղզի և Տրիստան դա Կունյա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%B8%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգլոամերիա (դեռ գրված չէ)">Ամերիկաներ</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Անգուլիա">Անգուլիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A1_%D6%87_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1" title="Անտիգուա և Բարբուդա">Անտիգուա և Բարբուդա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Բահամներ">Բահամներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%A4%D5%B8%D5%BD" title="Բարբադոս">Բարբադոս</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%A6" title="Բելիզ">Բելիզ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1" class="mw-redirect" title="Բերմուդա">Բերմուդա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վիրջինյան կղզիներ">Վիրջինյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1" title="Կանադա">Կանադա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կայմանյան կղզիներ">Կայմանյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Դոմինիկա">Դոմինիկա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%96%D5%B8%D5%AC%D5%AF%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ֆոլկլենդյան կղզիներ">Ֆոլկլենդյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1" title="Գրենադա">Գրենադա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Գայանա">Գայանա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1" title="Ճամայկա">Ճամայկա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BF" title="Մոնտսերատ">Մոնտսերատ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%A2%D5%A1_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Սաբա կղզի">Սաբա կղզի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B6%D5%A9_%D5%94%D5%AB%D5%A9%D5%BD_%D6%87_%D5%86%D6%87%D5%AB%D5%BD" title="Սենթ Քիթս և Նևիս">Սենթ Քիթս և Նևիս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B6%D5%A9_%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Սենթ Լյուսիա">Սենթ Լյուսիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B6%D5%A9_%D5%8E%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%A9_%D6%87_%D4%B3%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սենթ Վինսենթ և Գրենադիններ">Սենթ Վինսենթ և Գրենադիններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%A9_%D4%B7%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Սինթ Էվստատիուս">Սինթ Էվստատիուս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%BF_%D5%84%D5%A1%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%B6" title="Սինտ Մաարտեն">Սինտ Մաարտեն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8B%D5%B8%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%A1_%D6%87_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%B9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Հարավային Ջորջիա և Հարավային Սանդվիչյան կղզիներ">Հարավային Ջորջիա և Հարավային Սանդվիչյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D5%A4_%D6%87_%D5%8F%D5%B8%D5%A2%D5%A1%D5%A3%D5%B8" title="Տրինիդադ և Տոբագո">Տրինիդադ և Տոբագո</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%BD_%D6%87_%D5%94%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%B8%D5%BD_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Թերքս և Քայքոս կղզիներ">Թերքս և Քայքոս կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%84%D5%86" class="mw-redirect" title="ԱՄՆ">ԱՄՆ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ամերիկյան Վիրջինյան կղզիներ">Ամերիկյան Վիրջինյան կղզիներ</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ագլերենը Եվրոպայում (դեռ գրված չէ)">Եվրոպա</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%BD%D5%AB" title="Գերնսի">Գերնսի</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%BC%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Իռլանդիա">Իռլանդիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Մեն կղզի">Մեն կղզի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8B%D5%A5%D6%80%D5%BD%D5%AB" title="Ջերսի">Ջերսի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D4%B9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միացյալ Թագավորություն">Միացյալ Թագավորություն</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օվկիանիայի լեզուները (դեռ գրված չէ)">Օվկիանիա</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Ավստրալիա">Ավստրալիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80_%D4%B6%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Նոր Զելանդիա">Նոր Զելանդիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D6%80%D6%86%D5%B8%D5%AC%D6%84_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Նորֆոլք կղզի">Նորֆոլք կղզի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%A9%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Փիթքերն կղզիներ">Փիթքերն կղզիներ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:lightblue;"> </th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li>Տարածքներ և պետություններ, որտեղ անգլերենը պաշտոնական լեզու է, սակայն ոչ բնակչության մեծամասնության մայրենի լեզուն</li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Աֆրիկա</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BF%D5%BD%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Բոտսվանա">Բոտսվանա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կամերուն">Կամերուն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Գամբիա">Գամբիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Գանա">Գանա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%94%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Քենիա">Քենիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D5%A9%D5%B8" title="Լեսոթո">Լեսոթո</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Լիբերիա">Լիբերիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%AB" title="Մալավի">Մալավի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BE%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%B8%D5%BD" title="Մավրիկիոս">Մավրիկիոս</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Նամիբիա">Նամիբիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Նիգերիա">Նիգերիա</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Ռուանդա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%A5%D6%80%D5%A1_%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%A5" title="Սիերա Լեոնե">Սիերա Լեոնե</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%A4" title="Սոմալիլենդ">Սոմալիլենդ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն">Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%B6" title="Հարավային Սուդան">Հարավային Սուդան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%B6" title="Սուդան">Սուդան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB" title="Էսվատինի">Էսվատինի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%B6%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Տանզանիա">Տանզանիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Ուգանդա">Ուգանդա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Զամբիա">Զամբիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B6%D5%AB%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%A2%D5%BE%D5%A5" title="Զիմբաբվե">Զիմբաբվե</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ամերիկաներ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D6%82%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%B8_%D5%8C%D5%AB%D5%AF%D5%B8" title="Պուերտո Ռիկո">Պուերտո Ռիկո</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ասիայի լեզուները (դեռ գրված չէ)">Ասիա</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%BE%D5%B6%D5%B6%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB_(%D4%B1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1)" title="Ծննդյան կղզի (Ավստրալիա)">Ծննդյան կղզի</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%AF%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կոկոսյան կղզիներ">Կոկոսյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D5%A3" class="mw-redirect" title="Հոնգկոնգ">Հոնգկոնգ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան">Հնդկաստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Պակիստան">Պակիստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ֆիլիպիններ">Ֆիլիպիններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Սինգապուր">Սինգապուր</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Եվրոպա</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8B%D5%AB%D5%A2%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%A1%D6%80" title="Ջիբրալթար">Ջիբրալթար</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%A1" title="Մալթա">Մալթա</a></li></ul> </div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Օվկիանիա</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%A1" title="Ամերիկյան Սամոա">Ամերիկյան Սամոա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%AB_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Կուկի կղզիներ">Կուկի կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%BB%D5%AB" title="Ֆիջի">Ֆիջի</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B4" title="Գուամ">Գուամ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%BF%D5%AB" title="Կիրիբատի">Կիրիբատի</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մարշալյան կղզիներ">Մարշալյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D4%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Միկրոնեզիայի Դաշնային Նահանգներ">Միկրոնեզիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82" title="Նաուրու">Նաուրու</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A5" class="mw-redirect" title="Նիուե">Նիուե</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ">Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B8%D6%82" title="Պալաու">Պալաու</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A1_%D5%86%D5%B8%D6%80_%D4%B3%D5%BE%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%A1" title="Պապուա Նոր Գվինեա">Պապուա Նոր Գվինեա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%A1" title="Սամոա">Սամոա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Սողոմոնի կղզիներ">Սողոմոնի կղզիներ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D5%AF%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%B8%D6%82" title="Տոկելաու">Տոկելաու</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%BE%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82" title="Տուվալու">Տուվալու</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82" title="Վանուատու">Վանուատու</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կախյալ տարածքներ">Կախյալ տարածքները</a> ներկայացված են շեղատառերով։</div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background: #eaecf0;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D5%B8%D5%B9_%D5%B4%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ/ոչ մշտական անդամներ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D5%B8%D5%B9_%D5%B4%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ/ոչ մշտական անդամներ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4/%D5%B8%D5%B9_%D5%B4%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_United_Nations.svg" class="mw-file-description" title="ՄԱԿ"><img alt="ՄԱԿ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_United_Nations.svg/22px-Flag_of_the_United_Nations.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_United_Nations.svg/33px-Flag_of_the_United_Nations.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_United_Nations.svg/44px-Flag_of_the_United_Nations.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D4%B1%D4%BF" class="mw-redirect" title="ՄԱԿ">ՄԱԿ</a>-ի <a href="/wiki/%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" class="mw-redirect" title="ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհուրդ">Անվտանգության խորհուրդ/ոչ մշտական անդամներ</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;;text-align:left; background: #eaecf0;">Մշտական անդամներ</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="Միացյալ Թագավորություն"><img alt="Միացյալ Թագավորություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/22px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/33px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/44px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D4%B9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միացյալ Թագավորություն">Միացյալ Թագավորություն</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg" class="mw-file-description" title="Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն"><img alt="Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/22px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/33px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/44px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D4%BA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն">Չինաստան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description" title="Ռուսաստան"><img alt="Ռուսաստան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ"><img alt="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/22px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/33px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/44px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ">ԱՄՆ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description" title="Ֆրանսիա"><img alt="Ֆրանսիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ֆրանսիա">Ֆրանսիա</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;;text-align:left; background: #eaecf0;"><a href="/wiki/2012" title="2012">2012</a><a href="/wiki/2013" title="2013">−2013</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Azerbaijan.svg" class="mw-file-description" title="Ադրբեջան"><img alt="Ադրբեջան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/22px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/33px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/44px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6" title="Ադրբեջան">Ադրբեջան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Guatemala.svg" class="mw-file-description" title="Գվատեմալա"><img alt="Գվատեմալա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Guatemala.svg/22px-Flag_of_Guatemala.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Guatemala.svg/33px-Flag_of_Guatemala.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Guatemala.svg/44px-Flag_of_Guatemala.svg.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A1" title="Գվատեմալա">Գվատեմալա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Morocco.svg" class="mw-file-description" title="Մարոկկո"><img alt="Մարոկկո" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/22px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/33px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/44px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%AF%D5%AF%D5%B8" title="Մարոկկո">Մարոկկո</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Pakistan.svg" class="mw-file-description" title="Պակիստան"><img alt="Պակիստան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/22px-Flag_of_Pakistan.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/33px-Flag_of_Pakistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/44px-Flag_of_Pakistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Պակիստան">Պակիստան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Togo_(3-2).svg" class="mw-file-description" title="Տոգո"><img alt="Տոգո" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_Togo_%283-2%29.svg/22px-Flag_of_Togo_%283-2%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_Togo_%283-2%29.svg/33px-Flag_of_Togo_%283-2%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_Togo_%283-2%29.svg/44px-Flag_of_Togo_%283-2%29.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D5%A3%D5%B8" title="Տոգո">Տոգո</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;;text-align:left; background: #eaecf0;"><a href="/wiki/2013" title="2013">2013</a><a href="/wiki/2014" title="2014">−2014</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Australia.svg" class="mw-file-description" title="Ավստրալիա"><img alt="Ավստրալիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/22px-Flag_of_Australia.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/33px-Flag_of_Australia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/44px-Flag_of_Australia.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="640" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Ավստրալիա">Ավստրալիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Argentina.svg" class="mw-file-description" title="Արգենտինա"><img alt="Արգենտինա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/22px-Flag_of_Argentina.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/33px-Flag_of_Argentina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/44px-Flag_of_Argentina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Արգենտինա">Արգենտինա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Luxembourg.svg" class="mw-file-description" title="Լյուքսեմբուրգ"><img alt="Լյուքսեմբուրգ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/22px-Flag_of_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/33px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/44px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%BD%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3" title="Լյուքսեմբուրգ">Լյուքսեմբուրգ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Rwanda.svg" class="mw-file-description" title="Ռուանդա"><img alt="Ռուանդա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/22px-Flag_of_Rwanda.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/33px-Flag_of_Rwanda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_Rwanda.svg/44px-Flag_of_Rwanda.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a class="mw-selflink selflink">Ռուանդա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_South_Korea.svg" class="mw-file-description" title="Հարավային Կորեա"><img alt="Հարավային Կորեա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_South_Korea.svg/22px-Flag_of_South_Korea.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_South_Korea.svg/33px-Flag_of_South_Korea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_South_Korea.svg/44px-Flag_of_South_Korea.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1" title="Հարավային Կորեա">Հարավային Կորեա</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;;text-align:left; background: #eaecf0;"><a href="/wiki/2014" title="2014">2014</a><a href="/wiki/2015" title="2015">−2015</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Lithuania.svg" class="mw-file-description" title="Լիտվա"><img alt="Լիտվա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/22px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/33px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/44px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%A1" title="Լիտվա">Լիտվա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Jordan.svg" class="mw-file-description" title="Հորդանան"><img alt="Հորդանան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/22px-Flag_of_Jordan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/33px-Flag_of_Jordan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/44px-Flag_of_Jordan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6" title="Հորդանան">Հորդանան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Nigeria.svg" class="mw-file-description" title="Նիգերիա"><img alt="Նիգերիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_Nigeria.svg/22px-Flag_of_Nigeria.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_Nigeria.svg/33px-Flag_of_Nigeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_Nigeria.svg/44px-Flag_of_Nigeria.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Նիգերիա">Նիգերիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Chad.svg" class="mw-file-description" title="Չադ"><img alt="Չադ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/22px-Flag_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/33px-Flag_of_Chad.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/44px-Flag_of_Chad.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D5%A4" title="Չադ">Չադ</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Chile.svg" class="mw-file-description" title="Չիլի"><img alt="Չիլի" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/22px-Flag_of_Chile.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/33px-Flag_of_Chile.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/44px-Flag_of_Chile.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%AC%D5%AB" title="Չիլի">Չիլի</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:0.1em; margin-bottom:0.1em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;" width="100%"> <tbody><tr> <td>Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հայկական սովետական հանրագիտարան">Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a>  (<a href="https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_10.djvu/5" class="extiw" title="s:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 10.djvu/5">հ․ 10, էջ 5</a>)։ <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CC_BY-SA_icon_80x15.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/CC_BY-SA_icon_80x15.png" decoding="async" width="80" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="80" data-file-height="15" /></a> </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռուանդա&oldid=10094379">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռուանդա&oldid=10094379</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%B5%D5%A2%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Երկրներ այբբենական կարգով">Երկրներ այբբենական կարգով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Աֆրիկայի երկրներ">Աֆրիկայի երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Կատեգորիա:Ռուանդա">Ռուանդա</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B4%D5%A5%D5%BA%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE_%D5%A5%D5%AC%D6%84_%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Դեպի ծով ելք չունեցող երկրներ">Դեպի ծով ելք չունեցող երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%84%D4%B1%D4%BF-%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ">ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Աֆրիկյան միության անդամ երկրներ">Աֆրիկյան միության անդամ երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ֆրանսախոս երկրներ">Ֆրանսախոս երկրներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Անգլիախոս երկրներ և տարածքներ">Անգլիախոս երկրներ և տարածքներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D6%86%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ">Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en)" title="Կատեգորիա:CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)">CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_DOI_inactive_as_of_2024" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024">CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en-us)" title="Կատեգորիա:CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)">CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Articles_containing_potentially_dated_statements_from_2015" title="Կատեգորիա:Articles containing potentially dated statements from 2015">Articles containing potentially dated statements from 2015</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:All_articles_containing_potentially_dated_statements" title="Կատեգորիա:All articles containing potentially dated statements">All articles containing potentially dated statements</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից">Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից">Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 27 Օգոստոսի 2024-ի ժամը 00:13-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-sb2p7","wgBackendResponseTime":202,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.897","walltime":"2.356","ppvisitednodes":{"value":31382,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":391519,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":46773,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":285327,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1684.463 1 -total"," 28.62% 482.017 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 23.37% 393.593 342 Կաղապար:Sfn"," 18.60% 313.281 2 Կաղապար:Նավարկման_աղյուսակ"," 17.35% 292.177 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 16.13% 271.741 84 Կաղապար:Դրոշավորում"," 14.18% 238.794 1 Կաղապար:Աֆրիկայի_երկրներ"," 8.45% 142.292 19 Կաղապար:Cite_web"," 7.47% 125.861 1 Կաղապար:Քույրհղումներ"," 5.57% 93.819 6 Կաղապար:Navbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.455","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":14850993,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-k6pzp","timestamp":"20241124120318","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u054c\u0578\u0582\u0561\u0576\u0564\u0561","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1037","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1037","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-22T19:01:28Z","dateModified":"2024-08-27T00:13:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/17\/Flag_of_Rwanda.svg"}</script> </body> </html>