CINXE.COM

गेहूँ - विकिपीडिया

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="hi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>गेहूँ - विकिपीडिया</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hiwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "०\t१\t२\t३\t४\t५\t६\t७\t८\t९"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","जनवरी","फ़रवरी","मार्च","अप्रैल","मई","जून","जुलाई","अगस्त","सितंबर","अक्टूबर","नवम्बर","दिसम्बर"],"wgRequestId":"b77c9654-260e-4305-99f8-9ba41bc3404f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"गेहूँ","wgTitle":"गेहूँ","wgCurRevisionId":6313370,"wgRevisionId":6313370,"wgArticleId":8902,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["सीएस1 त्रुटियाँ: लेखक अथवा संपादक प्राचल अनुपस्थित","CS1 errors: explicit use of et al.", "आईएसबीएन के जादुई कड़ियों का उपयोग करने वाले पृष्ठ","जातियाँ (जीवविज्ञान) सूक्ष्मप्रारूप वाले लेख","टूटी हुई चित्र कड़ियों वाले पृष्ठ","जी॰एन॰डी॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ","जे9यू अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ","एल॰सी॰सी॰एन॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ","एन॰डी॰एल॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ","ऍच॰डी॰एस॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ", "कॉमन्स पर निर्वाचित चित्र युक्त लेख","अनाज","कृषि","अन्न","रबी की फ़सल","प्रमुख खाद्य"],"wgPageViewLanguage":"hi","wgPageContentLanguage":"hi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"गेहूँ","wgRelevantArticleId":8902,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition": "interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q15645384","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready", "ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.Numeral_converter","ext.gadget.ShortUrlShare","ext.gadget.ExternalSearch","ext.gadget.switcher","ext.gadget.Prosesize","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hi&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hi&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hi&amp;modules=ext.gadget.charinsert-styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hi&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Wheat_field.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1666"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Wheat_field.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1110"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="888"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="गेहूँ - विकिपीडिया"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hi.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="संपादित करें" href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="विकिपीडिया (hi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="विकिपीडिया की Atom फ़ीड" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChanges&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-गेहूँ rootpage-गेहूँ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">सामग्री पर जाएँ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="साइट"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="मुख्य मेन्यू" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="मुख्य मेन्यू" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">मुख्य मेन्यू</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">मुख्य मेन्यू</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">छुपाएँ</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> परिभ्रमण </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="मुखपृष्ठ पर जाएँ [z]" accesskey="z"><span>मुखपृष्ठ</span></a></li><li id="n-चौपाल" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%9A%E0%A5%8C%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2"><span>चौपाल</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChanges" title="विकि में हाल में हुए बदलावों की सूची [r]" accesskey="r"><span>हाल में हुए परिवर्तन</span></a></li><li id="n-हाल-की-घटनाएँ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0:%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B2_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%98%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81"><span>हाल की घटनाएँ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C_%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="परियोजना के बारे में, आप क्या कर सकतें हैं, सहायता कहाँ से लें"><span>समुदाय प्रवेशद्वार</span></a></li><li id="n-निर्वाचित-विषयवस्तु" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%81"><span>निर्वाचित विषयवस्तु</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Random" title="किसी एक लेख पर जाएँ [x]" accesskey="x"><span>यादृच्छिक लेख</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0"><span>विशेष पृष्ठ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-योगदान" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-योगदान" > <div class="vector-menu-heading"> योगदान </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-प्रयोगपृष्ठ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%B2"><span>प्रयोगपृष्ठ</span></a></li><li id="n-अनुरोध" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A7"><span>अनुरोध</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-सहायता" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-सहायता" > <div class="vector-menu-heading"> सहायता </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-सहायता" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE"><span>सहायता</span></a></li><li id="n-स्वशिक्षा" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE"><span>स्वशिक्षा</span></a></li><li id="n-अक्सर-पूछे-जाने-वाले-प्रश्न" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%85%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%B0_%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%9B%E0%A5%87_%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%A8"><span>अक्सर पूछे जाने वाले प्रश्न</span></a></li><li id="n-देवनागरी-कैसे-टाइप-करें" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%AE"><span>देवनागरी कैसे टाइप करें</span></a></li><li id="n-दूतावास-(Embassy)" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%A6%E0%A5%82%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B8"><span>दूतावास (Embassy)</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="विकिपीडिया" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hi.svg" style="width: 7.5em; height: 1.75em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hi.svg" width="108" height="18" style="width: 6.75em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%96%E0%A5%8B%E0%A4%9C" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="इस विकि में खोजें [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>खोजें</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="विकिपीडिया में खोजें" aria-label="विकिपीडिया में खोजें" autocapitalize="sentences" title="इस विकि में खोजें [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="विशेष:खोज"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">खोजें</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="व्यक्तिगत उपकरण"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="दिखावट"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="पृष्ठ के फ़ॉन्ट का आकार, चौड़ाई और रंग बदलें" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="दिखावट" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">दिखावट</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=hi.wikipedia.org&amp;uselang=hi" class=""><span>दान करें</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81&amp;returnto=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="हमारा सुझाव है की आप खाता बनाएँ और लॉगिन करें, परन्तु यह अनिवार्य नहीं है" class=""><span>खाता बनाएँ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8&amp;returnto=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="आपको सत्रारम्भ करने के लिए प्रोत्साहित किया जाता है; लेकिन यह अनिवार्य नहीं है [o]" accesskey="o" class=""><span>लॉग-इन करें</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="अन्य विकल्प" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="व्यक्तिगत उपकरण" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">व्यक्तिगत उपकरण</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=hi.wikipedia.org&amp;uselang=hi"><span>दान करें</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81&amp;returnto=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="हमारा सुझाव है की आप खाता बनाएँ और लॉगिन करें, परन्तु यह अनिवार्य नहीं है"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>खाता बनाएँ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8&amp;returnto=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="आपको सत्रारम्भ करने के लिए प्रोत्साहित किया जाता है; लेकिन यह अनिवार्य नहीं है [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>लॉग-इन करें</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> लॉग-आउट किए गए संपादकों के लिए पृष्ठ <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%AF" aria-label="संपादन के बारे में अधिक जानें"><span>अधिक जानें</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%87_%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इस आईपी पते से संपादन की सूची [y]" accesskey="y"><span>योगदान</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="इस आईपी एड्रेससे हुए बदलावों के बारे में वार्ता [n]" accesskey="n"><span>वार्ता</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="साइट"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="सामग्री" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">सामग्री</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">छुपाएँ</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">शुरुआत</div> </a> </li> <li id="toc-महत्व" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#महत्व"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>महत्व</span> </div> </a> <ul id="toc-महत्व-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-गेहूं_की_अधिक_उपज_देने_वाली_किस्में" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#गेहूं_की_अधिक_उपज_देने_वाली_किस्में"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>गेहूं की अधिक उपज देने वाली किस्में</span> </div> </a> <ul id="toc-गेहूं_की_अधिक_उपज_देने_वाली_किस्में-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-भूमि_की_तैयारी" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#भूमि_की_तैयारी"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>भूमि की तैयारी</span> </div> </a> <ul id="toc-भूमि_की_तैयारी-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-विभिन्न_देशों_में_गेहूँ_उत्पादन" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#विभिन्न_देशों_में_गेहूँ_उत्पादन"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>विभिन्न देशों में गेहूँ उत्पादन</span> </div> </a> <ul id="toc-विभिन्न_देशों_में_गेहूँ_उत्पादन-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-गेहूँ_उत्पादन_का_इतिहास" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#गेहूँ_उत्पादन_का_इतिहास"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>गेहूँ उत्पादन का इतिहास</span> </div> </a> <ul id="toc-गेहूँ_उत्पादन_का_इतिहास-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-इन्हें_भी_देखें" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#इन्हें_भी_देखें"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>इन्हें भी देखें</span> </div> </a> <ul id="toc-इन्हें_भी_देखें-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-बाहरी_कड़ियाँ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#बाहरी_कड़ियाँ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>बाहरी कड़ियाँ</span> </div> </a> <ul id="toc-बाहरी_कड़ियाँ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-सन्दर्भ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#सन्दर्भ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>सन्दर्भ</span> </div> </a> <ul id="toc-सन्दर्भ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="सामग्री" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="विषयसूची" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="विषयसूची को टॉगल करें" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">विषयसूची को टॉगल करें</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">गेहूँ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="दूसरे भाषा में लेख पर जाएँ। 167 भाषाओं में उपलब्ध" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-167" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">167 भाषाएँ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koring" title="Koring – अफ़्रीकी" lang="af" hreflang="af" data-title="Koring" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="अफ़्रीकी" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Weizen" title="Weizen – स्विस जर्मन" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Weizen" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="स्विस जर्मन" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8A%95%E1%8B%B4" title="ስንዴ – अम्हेरी" lang="am" hreflang="am" data-title="ስንዴ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="अम्हेरी" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Edid" title="Edid – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Edid" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Triticum" title="Triticum – अरागोनी" lang="an" hreflang="an" data-title="Triticum" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="अरागोनी" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="गेहूँ – अंगिका" lang="anp" hreflang="anp" data-title="गेहूँ" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="अंगिका" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%85%D8%AD" title="قمح – अरबी" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قمح" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="अरबी" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9A%DC%9B%DC%AC%DC%90" title="ܚܛܬܐ – ऐरेमेक" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܚܛܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="ऐरेमेक" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%85%D8%AD" title="قمح – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="قمح" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%AE" title="গম – असमिया" lang="as" hreflang="as" data-title="গম" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="असमिया" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Trigu" title="Trigu – अस्तुरियन" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Trigu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="अस्तुरियन" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="गोहूँ – अवधी" lang="awa" hreflang="awa" data-title="गोहूँ" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="अवधी" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%BA%D8%AF%D8%A7" title="بوغدا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بوغدا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B9%D2%99%D0%B0%D0%B9" title="Бойҙай – बशख़िर" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Бойҙай" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="बशख़िर" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Gandum" title="Gandum – बालिनीस" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Gandum" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="बालिनीस" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Woaz" title="Woaz – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Woaz" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kv%C4%97it%C4%93" title="Kvėitē – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kvėitē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Trigo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Пшаніца – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Пшаніца" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Пшеница – बुल्गारियाई" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Пшеница" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="बुल्गारियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="गोहूँ – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="गोहूँ" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%AE" title="গম – बंगाली" lang="bn" hreflang="bn" data-title="গম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="बंगाली" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BE%B2%E0%BD%BC%E0%BC%8D" title="གྲོ། – तिब्बती" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གྲོ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="तिब्बती" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Gwinizh" title="Gwinizh – ब्रेटन" lang="br" hreflang="br" data-title="Gwinizh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ब्रेटन" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/P%C5%A1enica" title="Pšenica – बोस्नियाई" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Pšenica" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="बोस्नियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B9" title="Улаан буудай – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Улаан буудай" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Blat" title="Blat – कातालान" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Blat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="कातालान" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Si%C4%93u-m%C4%83h" title="Siēu-măh – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Siēu-măh" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%80%D0%B0" title="КӀа – चेचन" lang="ce" hreflang="ce" data-title="КӀа" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="चेचन" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%95%D9%86%D9%85" title="گەنم – सोरानी कुर्दिश" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="گەنم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="सोरानी कुर्दिश" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BB%C4%83" title="Тулă – चूवाश" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Тулă" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="चूवाश" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwenith" title="Gwenith – वेल्श" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwenith" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="वेल्श" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Weizen" title="Weizen – जर्मन" lang="de" hreflang="de" data-title="Weizen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="जर्मन" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C4%9Eele" title="Ğele – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ğele" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%B9%E0%A5%81%E0%A4%81" title="गहुँ – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="गहुँ" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8E%DE%AE%DE%8B%DE%A6%DE%82%DE%B0" title="ގޮދަން – दिवेही" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ގޮދަން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="दिवेही" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B9%CF%84%CE%AC%CF%81%CE%B9" title="Σιτάρι – यूनानी" lang="el" hreflang="el" data-title="Σιτάρι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="यूनानी" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="अच्छा लेख"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wheat" title="Wheat – अंग्रेज़ी" lang="en" hreflang="en" data-title="Wheat" data-language-autonym="English" data-language-local-name="अंग्रेज़ी" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Tritiko" title="Tritiko – एस्पेरेंतो" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Tritiko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="एस्पेरेंतो" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – स्पेनिश" lang="es" hreflang="es" data-title="Trigo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="स्पेनिश" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Nisu" title="Nisu – एस्टोनियाई" lang="et" hreflang="et" data-title="Nisu" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="एस्टोनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Gari" title="Gari – बास्क" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Gari" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="बास्क" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%85" title="گندم – फ़ारसी" lang="fa" hreflang="fa" data-title="گندم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="फ़ारसी" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vehn%C3%A4t" title="Vehnät – फ़िनिश" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vehnät" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="फ़िनिश" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Nisu" title="Nisu – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Nisu" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Witi" title="Witi – फिजियन" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Witi" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="फिजियन" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Hveiti" title="Hveiti – फ़ैरोइज़" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Hveiti" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="फ़ैरोइज़" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%A9" title="Blé – फ़्रेंच" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Blé" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="फ़्रेंच" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Wiaten" title="Wiaten – उत्तरी फ़्रीसियाई" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Wiaten" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="उत्तरी फ़्रीसियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%8F%E9%BA%A5" title="小麥 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="小麥" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%A9" title="Blé – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Blé" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – गैलिशियन" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Trigo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="गैलिशियन" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Avatimir%C4%A9" title="Avatimirĩ – गुआरानी" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Avatimirĩ" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="गुआरानी" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%98%E0%AA%89%E0%AA%82" title="ઘઉં – गुजराती" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ઘઉં" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="गुजराती" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%99%D7%98%D7%94" title="חיטה – हिब्रू" lang="he" hreflang="he" data-title="חיטה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="हिब्रू" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Gehuun" title="Gehuun – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Gehuun" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/P%C5%A1enica" title="Pšenica – क्रोएशियाई" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Pšenica" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="क्रोएशियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/P%C5%A1e%C5%84ca" title="Pšeńca – ऊपरी सॉर्बियन" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Pšeńca" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="ऊपरी सॉर्बियन" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ble_(sereyal)" title="Ble (sereyal) – हैतियाई" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ble (sereyal)" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="हैतियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/B%C3%BAza" title="Búza – हंगेरियाई" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Búza" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="हंगेरियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Tritico" title="Tritico – इंटरलिंगुआ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Tritico" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="इंटरलिंगुआ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gandum" title="Gandum – इंडोनेशियाई" lang="id" hreflang="id" data-title="Gandum" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="इंडोनेशियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ii mw-list-item"><a href="https://ii.wikipedia.org/wiki/%EA%85%AA" title="ꅪ – सिचुआन यी" lang="ii" hreflang="ii" data-title="ꅪ" data-language-autonym="ꆇꉙ" data-language-local-name="सिचुआन यी" class="interlanguage-link-target"><span>ꆇꉙ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Palauvakstrat" title="Palauvakstrat – इनुपियाक्" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Palauvakstrat" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="इनुपियाक्" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – इलोको" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Trigo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="इलोको" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Frumento" title="Frumento – इडौ" lang="io" hreflang="io" data-title="Frumento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="इडौ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hveiti" title="Hveiti – आइसलैंडिक" lang="is" hreflang="is" data-title="Hveiti" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="आइसलैंडिक" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Triticum" title="Triticum – इतालवी" lang="it" hreflang="it" data-title="Triticum" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="इतालवी" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B3%E3%83%A0%E3%82%AE" title="コムギ – जापानी" lang="ja" hreflang="ja" data-title="コムギ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="जापानी" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Wiit" title="Wiit – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Wiit" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Gandhum" title="Gandhum – जावानीज़" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Gandhum" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="जावानीज़" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="ხორბალი – जॉर्जियाई" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ხორბალი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="जॉर्जियाई" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Irden" title="Irden – कबाइल" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Irden" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="कबाइल" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Pilee" title="Pilee – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Pilee" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Gondum" title="Gondum – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Gondum" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%B9_(%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B)" title="Бидай (астық) – कज़ाख़" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Бидай (астық)" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="कज़ाख़" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%8B%E0%B2%A7%E0%B2%BF" title="ಗೋಧಿ – कन्नड़" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಗೋಧಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="कन्नड़" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%80" title="밀 – कोरियाई" lang="ko" hreflang="ko" data-title="밀" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="कोरियाई" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Gwaneth" title="Gwaneth – कोर्निश" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Gwaneth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="कोर्निश" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Triticum_(alimentum)" title="Triticum (alimentum) – लैटिन" lang="la" hreflang="la" data-title="Triticum (alimentum)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="लैटिन" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Weess" title="Weess – लग्ज़मबर्गी" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Weess" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="लग्ज़मबर्गी" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%87%D3%8F%D0%B0" title="Лачӏа – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Лачӏа" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Trigo" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Weit" title="Weit – लिंबर्गिश" lang="li" hreflang="li" data-title="Weit" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="लिंबर्गिश" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Gran" title="Gran – लिगुरियन" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Gran" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="लिगुरियन" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Selin" title="Selin – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Selin" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Form%C3%A9t" title="Formét – लॉमबर्ड" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Formét" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="लॉमबर्ड" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kvietys" title="Kvietys – लिथुआनियाई" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kvietys" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="लिथुआनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kvie%C5%A1i" title="Kvieši – लातवियाई" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kvieši" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="लातवियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="गहूँ – मैथिली" lang="mai" hreflang="mai" data-title="गहूँ" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="मैथिली" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Varimbazaha" title="Varimbazaha – मालागासी" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Varimbazaha" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="मालागासी" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Пченица – मकदूनियाई" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Пченица" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="मकदूनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="ഗോതമ്പ് – मलयालम" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഗോതമ്പ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="मलयालम" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B9" title="Улаан буудай – मंगोलियाई" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Улаан буудай" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="मंगोलियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%B9%E0%A5%82" title="गहू – मराठी" lang="mr" hreflang="mr" data-title="गहू" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="मराठी" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D3%93%D0%B4%D3%93%D0%BD%D0%B3%D3%B9" title="Шӓдӓнгӹ – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Шӓдӓнгӹ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Gandum" title="Gandum – मलय" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Gandum" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="मलय" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – मिरांडी" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Trigo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="मिरांडी" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AF%E1%80%B6" title="ဂျုံ – बर्मीज़" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျုံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="बर्मीज़" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%85" title="گندم – माज़न्देरानी" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="گندم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="माज़न्देरानी" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Rano" title="Rano – नीपोलिटन" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Rano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="नीपोलिटन" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Weten_(Koorn)" title="Weten (Koorn) – निचला जर्मन" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Weten (Koorn)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="निचला जर्मन" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%B9%E0%A5%81%E0%A4%81" title="गहुँ – नेपाली" lang="ne" hreflang="ne" data-title="गहुँ" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="नेपाली" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9B%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="छ्व – नेवाड़ी" lang="new" hreflang="new" data-title="छ्व" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="नेवाड़ी" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tarwe" title="Tarwe – डच" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tarwe" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="डच" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kveite" title="Kveite – नॉर्वेजियाई नॉयनॉर्स्क" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kveite" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="नॉर्वेजियाई नॉयनॉर्स्क" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hvete" title="Hvete – नॉर्वेजियाई बोकमाल" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hvete" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="नॉर्वेजियाई बोकमाल" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/T%C5%82%CA%BCoh_naad%C4%85%CC%81%C4%85%CC%81%CA%BC" title="Tłʼoh naadą́ą́ʼ – नवाहो" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tłʼoh naadą́ą́ʼ" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="नवाहो" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Blat" title="Blat – ओसीटान" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Blat" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ओसीटान" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%C3%A6%D0%BD%C3%A6%D1%83" title="Мæнæу – ओस्सेटिक" lang="os" hreflang="os" data-title="Мæнæу" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ओस्सेटिक" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%A3%E0%A8%95" title="ਕਣਕ – पंजाबी" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਣਕ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="पंजाबी" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Trigu" title="Trigu – पाम्पान्गा" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Trigu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="पाम्पान्गा" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%A8i" title="Blèi – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Blèi" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Weeze" title="Weeze – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Weeze" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pszenica" title="Pszenica – पोलिश" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Pszenica" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="पोलिश" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Gran" title="Gran – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Gran" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DD%A8%DA%A9" title="کݨک – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کݨک" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%BA%D9%86%D9%85" title="غنم – पश्तो" lang="ps" hreflang="ps" data-title="غنم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="पश्तो" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – पुर्तगाली" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Trigo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="पुर्तगाली" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Giv" title="Giv – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Giv" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%A2u" title="Grâu – रोमानियाई" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Grâu" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="रोमानियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%A2nu" title="Grânu – अरोमानियन" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Grânu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="अरोमानियन" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Пшеница – रूसी" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Пшеница" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="रूसी" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8F" title="Пшеніця – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Пшеніця" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%9C%E1%B1%A9%E1%B1%A6%E1%B1%A9%E1%B1%A2" title="ᱜᱩᱦᱩᱢ – संथाली" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱜᱩᱦᱩᱢ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="संथाली" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Furmentu" title="Furmentu – सिसिलियन" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Furmentu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="सिसिलियन" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Wheat" title="Wheat – स्कॉट्स" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Wheat" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="स्कॉट्स" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%DA%BB%DA%AA" title="ڪڻڪ – सिंधी" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪڻڪ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="सिंधी" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/P%C5%A1enica" title="Pšenica – सेर्बो-क्रोएशियाई" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Pšenica" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="सेर्बो-क्रोएशियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Irdn" title="Irdn – तैचेल्हित" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Irdn" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="तैचेल्हित" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9F%E0%B7%94" title="තිරිඟු – सिंहली" lang="si" hreflang="si" data-title="තිරිඟු" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="सिंहली" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Wheat" title="Wheat – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Wheat" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/P%C5%A1enica" title="Pšenica – स्लोवाक" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Pšenica" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="स्लोवाक" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/P%C5%A1enica" title="Pšenica – स्लोवेनियाई" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Pšenica" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="स्लोवेनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Gorosi" title="Gorosi – शोणा" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Gorosi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="शोणा" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Qamadi" title="Qamadi – सोमाली" lang="so" hreflang="so" data-title="Qamadi" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="सोमाली" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gruri" title="Gruri – अल्बानियाई" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gruri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="अल्बानियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Пшеница – सर्बियाई" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Пшеница" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="सर्बियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Weete" title="Weete – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Weete" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Tarigu" title="Tarigu – सुंडानी" lang="su" hreflang="su" data-title="Tarigu" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="सुंडानी" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Br%C3%B6dvete" title="Brödvete – स्वीडिश" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Brödvete" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="स्वीडिश" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ngano" title="Ngano – स्वाहिली" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ngano" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="स्वाहिली" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%8B%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="கோதுமை – तमिल" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கோதுமை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="तमिल" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%97%E0%B3%8B%E0%B2%A7%E0%B2%BF" title="ಗೋಧಿ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಗೋಧಿ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%A7%E0%B1%81%E0%B0%AE" title="గోధుమ – तेलुगू" lang="te" hreflang="te" data-title="గోధుమ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="तेलुगू" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BC" title="Гандум – ताजिक" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Гандум" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ताजिक" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B5" title="ข้าวสาลี – थाई" lang="th" hreflang="th" data-title="ข้าวสาลี" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="थाई" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – टैगलॉग" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Trigo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="टैगलॉग" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Triticum" title="Triticum – तुर्की" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Triticum" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="तुर्की" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="निर्वाचित लेख"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B9" title="Бодай – तातार" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Бодай" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="तातार" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8B%D0%B7%D1%8B%D0%BB-%D1%82%D0%B0%D1%81" title="Кызыл-тас – तुवीनियन" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Кызыл-тас" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="तुवीनियन" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%87%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D9%8A" title="بۇغداي – उइगर" lang="ug" hreflang="ug" data-title="بۇغداي" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="उइगर" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8F" title="Пшениця – यूक्रेनियाई" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Пшениця" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="यूक्रेनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%81%D9%88%DA%BA" title="گہوں – उर्दू" lang="ur" hreflang="ur" data-title="گہوں" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="उर्दू" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Bug%CA%BBdoy" title="Bugʻdoy – उज़्बेक" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Bugʻdoy" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="उज़्बेक" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Triticum" title="Triticum – वनीशन" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Triticum" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="वनीशन" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Ni%C5%BEu" title="Nižu – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Nižu" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%BAa_m%C3%AC" title="Lúa mì – वियतनामी" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lúa mì" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="वियतनामी" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Terwe" title="Terwe – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Terwe" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Frumint" title="Frumint – वाल्लून" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Frumint" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="वाल्लून" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Trigo" title="Trigo – वारै" lang="war" hreflang="war" data-title="Trigo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="वारै" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%8F%E9%BA%A6" title="小麦 – वू चीनी" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="小麦" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="वू चीनी" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%99%D7%99%D7%A5" title="ווייץ – यहूदी" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ווייץ" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="यहूदी" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%8F%E9%BA%A6" title="小麦 – चीनी" lang="zh" hreflang="zh" data-title="小麦" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="चीनी" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A5" title="麥 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="麥" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Be%CC%8Dh-%C3%A1" title="Be̍h-á – मिन नान" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Be̍h-á" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="मिन नान" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%8F%E9%BA%A5" title="小麥 – कैंटोनीज़" lang="yue" hreflang="yue" data-title="小麥" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="कैंटोनीज़" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15645384#sitelinks-wikipedia" title="अंतरभाषा कड़ियाँ संपादित करें" class="wbc-editpage">कड़ियाँ संपादित करें</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="नामस्थान"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="सामग्री वाला पृष्ठ देखें [c]" accesskey="c"><span>लेख</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" rel="discussion" title="सामग्री पृष्ठ के बारे में वार्तालाप [t]" accesskey="t"><span>संवाद</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="भाषा का प्रकार बदलें" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">हिन्दी</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="प्रदर्शन"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81"><span>पढ़ें</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit" title="इस पृष्ठ के स्रोत कोड को संपादित करें [e]" accesskey="e"><span>सम्पादित करें</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=history" title="इस पृष्ठ के पुराने अवतरण [h]" accesskey="h"><span>इतिहास देखें</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="पृष्ठ उपकरण"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="उपकरण" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">उपकरण</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">उपकरण</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">छुपाएँ</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> क्रियाएँ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81"><span>पढ़ें</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit" title="इस पृष्ठ के स्रोत कोड को संपादित करें [e]" accesskey="e"><span>सम्पादित करें</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=history"><span>इतिहास देखें</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> सामान्य </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" title="यहाँ का हवाला देने वाले सभी विकि पन्नों की सूची [j]" accesskey="j"><span>यहाँ क्या जुड़ता है</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChangesLinked/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" rel="nofollow" title="यहाँ जुड़े हुए सभी पन्नों में हुए हाल के बदलाव [k]" accesskey="k"><span>पृष्ठ से जुड़े बदलाव</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//hi.wikipedia.org/wiki/विकिपीडिया:अपलोड" title="फ़ाइल अपलोड करें [u]" accesskey="u"><span>चित्र अपलोड करें</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;oldid=6313370" title="पृष्ठ के इस संस्करण की स्थायी कड़ी"><span>स्थायी कड़ी</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=info" title="इस पृष्ठ के बारे में अधिक जानकारी"><span>पृष्ठ की जानकारी</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:CiteThisPage&amp;page=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;id=6313370&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="इस पृष्ठ को उद्धृत करने के बारे में जानकारी"><span>यह लेख उद्धृत करें</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fhi.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A4%2597%25E0%25A5%2587%25E0%25A4%25B9%25E0%25A5%2582%25E0%25A4%2581"><span>संक्षिप्त URL प्राप्त करें</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fhi.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A4%2597%25E0%25A5%2587%25E0%25A4%25B9%25E0%25A5%2582%25E0%25A4%2581"><span>Download QR code</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//hi.wikipedia.org/s/2op" title="शेयर करने के लिए ये छोटा यू॰आर॰एल कॉपी करें"><span>छोटा यू॰आर॰एल</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> मुद्रण/निर्यात </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81"><span>पुस्तक बनायें</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:DownloadAsPdf&amp;page=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=show-download-screen"><span>पीडीएफ़ रूप डाउनलोड करें</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;printable=yes" title="इस पृष्ठका छपानेलायक अवतरण [p]" accesskey="p"><span>प्रिन्ट करने लायक</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> दूसरे परियोजनाओं में </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Wheat" hreflang="en"><span>विकिमीडिया कॉमन्स</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15645384" title="संबद्ध डेटा रिपॉज़िटरी आयटम की कड़ी [g]" accesskey="g"><span>विकिडेटा आयटम</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="पृष्ठ उपकरण"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="दिखावट"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">दिखावट</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">छुपाएँ</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%"> <tbody><tr> <th colspan="2" style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 2px solid red; error:colour"><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE:%E0%A4%B9%E0%A4%B8%E0%A4%A8%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="साँचा:हसनपुर (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">साँचा:हसनपुर</a> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Wheat_field.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Wheat_field.jpg/220px-Wheat_field.jpg" decoding="async" width="220" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Wheat_field.jpg 1.5x" data-file-width="250" data-file-height="347" /></a></span> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 2px solid red; error:colour"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" class="mw-redirect" title="वर्गिकी (जीवविज्ञान)">वैज्ञानिक वर्गीकरण</a> </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%97%E0%A4%A4_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="जगत (जीवविज्ञान)">जगत</a>: </td> <td><span class="&#91;&#91;जगत (जीवविज्ञान)&#124;जगत&#93;&#93;"><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%AA" title="पादप">पादप</a></span> </td></tr> <tr> <td>अश्रेणीत: </td> <td><span class="अश्रेणीत"><a href="/w/index.php?title=Angiosperms&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Angiosperms (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Angiosperms</a></span> </td></tr> <tr> <td>अश्रेणीत: </td> <td><span class="अश्रेणीत"><a href="/w/index.php?title=Monocots&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Monocots (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Monocots</a></span> </td></tr> <tr> <td>अश्रेणीत: </td> <td><span class="अश्रेणीत"><a href="/w/index.php?title=Commelinids&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Commelinids (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Commelinids</a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%A3_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="गण (जीवविज्ञान)">गण</a>: </td> <td><span class="&#91;&#91;गण (जीवविज्ञान)&#124;गण&#93;&#93;"><a href="/w/index.php?title=Poales&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Poales (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Poales</a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B2_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="कुल (जीवविज्ञान)">कुल</a>: </td> <td><span class="&#91;&#91;कुल (जीवविज्ञान)&#124;कुल&#93;&#93;"><a href="/w/index.php?title=Poaceae&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Poaceae (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Poaceae</a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B2_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="कुल (जीवविज्ञान)">उपकुल</a>: </td> <td><span class="&#91;&#91;कुल (जीवविज्ञान)&#124;उपकुल&#93;&#93;"><a href="/w/index.php?title=Pooideae&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pooideae (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Pooideae</a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6_%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%82%E0%A4%B9_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="वंश समूह (जीवविज्ञान)">वंश समूह</a>: </td> <td><span class="&#91;&#91;वंश समूह (जीवविज्ञान)&#124;वंश समूह&#93;&#93;"><a href="/w/index.php?title=Triticeae&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Triticeae (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">Triticeae</a></span> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)" title="वंश (जीवविज्ञान)">वंश</a>: </td> <td><span class="&#91;&#91;वंश (जीवविज्ञान)&#124;वंश&#93;&#93;"><i><b>Triticum</b></i></span><br /><small><a href="/wiki/Carolus_Linnaeus" class="mw-redirect" title="Carolus Linnaeus">L.</a> </small><p><small><small>References:<br />&#160;&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=42236">ITIS 42236</a> 2002-09-22</small></small> </p> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Wheat_in_sack.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Wheat_in_sack.jpg/250px-Wheat_in_sack.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Wheat_in_sack.jpg/375px-Wheat_in_sack.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Wheat_in_sack.jpg/500px-Wheat_in_sack.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>गेहूँ</figcaption></figure> <p><b>गेहूं</b> ( <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AE" title="वानस्पतिक नाम">वैज्ञानिक नाम</a>&#160;: <i>Triticum aestivum</i>),<sup id="cite_ref-Belderok_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Belderok-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> विश्व की प्रमुख खाद्यान्न फसल है जिसकी खेती विश्व भर में की जाती है। विश्व भर में, भोजन के लिए उगाई जाने वाली अन्य फसलों मे <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE" class="mw-disambig" title="मक्का">मक्का</a> के बाद गेहूं दूसरी सबसे ज्यादा उगाई जाने वाली फसल है, <a href="/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="धान">धान</a> का स्थान गेहूं के ठीक बाद तीसरे स्थान पर आता है। वैज्ञानिक दृष्टि से गेहूँ <a href="/wiki/%E0%A4%98%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="घास">घास</a> कुल का पौधा है<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> और <a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="मध्य पूर्व">मध्य पूर्व</a> के लेवांत क्षेत्र का देशज है। </p><p>गेहूं के दाने और दानों को पीस कर प्राप्त हुआ <a href="/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%9F%E0%A4%BE" title="आटा">आटा</a> <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="रोटी">रोटी</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%A1%E0%A4%AC%E0%A4%B2%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="डबलरोटी">डबलरोटी</a> (ब्रेड), <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%80%E0%A4%9C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="कुकीज (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">कुकीज</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%95" title="केक">केक</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="दलिया">दलिया</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="पास्ता">पास्ता</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B8" class="mw-disambig" title="रस">रस</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%88%E0%A4%82" class="mw-redirect" title="सिवईं">सिवईं</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%82%E0%A4%A1%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8" class="mw-redirect" title="नूडल्स">नूडल्स</a> आदि बनाने के लिए प्रयोग किया जाता है।<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> गेहूं का <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A8" title="किण्वन">किण्वन</a> कर <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B0" title="बियर">बियर</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, शराब, <a href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A5%8B%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="वोद्का (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">वोद्का</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> और जैवईंधन<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> बनाया जाता है। गेहूं की एक सीमित मात्रा मे पशुओं के चारे के रूप में प्रयोग किया जाता है और इसके भूसे को पशुओं के चारे या छत/छप्पर के लिए निर्माण सामग्री के रूप में इस्तेमाल किया जा सकता है।<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-CVDE_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CVDE-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>हालांकि दुनिया भर मे आहार प्रोटीन और खाद्य आपूर्ति का अधिकांश गेहूं द्वारा पूरा किया जाता है, लेकिन गेहूं मे पाये जाने वाले एक <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%A8" title="प्रोटीन">प्रोटीन</a> <b><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%A8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ग्लूटेन (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">ग्लूटेन</a></b> के कारण विश्व का 100 से 200 लोगों में से एक व्यक्ति पेट के रोगों से ग्रस्त है जो शरीर की प्रतिरक्षा प्रणाली की इस प्रोटीन के प्रति हुई प्रतिक्रिया का परिणाम है। (संयुक्त राज्य अमेरिका के आंकड़ों के आधार पर)<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="महत्व"><span id=".E0.A4.AE.E0.A4.B9.E0.A4.A4.E0.A5.8D.E0.A4.B5"></span>महत्व</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=1" title="अनुभाग सम्पादित करें: महत्व"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>गेहूँ (ट्रिटिकम जाति) विश्वव्यापी महत्व की फसल है। यह फसल नानाविध वातावरणों में उगाई जाती है। यह लाखों लोगों का मुख्य खाद्य है। विश्व में कुल कृष्य भूमि के लगभग छठे भाग पर गेहूँ की खेती की जाती है यद्यपि एशिया में मुख्य रूप से धान की खेती की जाती है, तो भी गेहूँ विश्व के सभी प्रायद्वीपों में उगाया जाता है। यह विश्व की बढ़ती जनसंख्या के लिए लगभग २० प्रतिशत आहार कैलोरी की पूर्ति करता है। वर्ष २००७-०८ में विश्वव्यापी गेहूँ उत्पादन ६२.२२ करोड़ टन तक पहुँच गया था। <b>चीन के बाद भारत गेहूँ दूसरा विशालतम उत्पादक है</b>। गेहूँ खाद्यान्न फसलों के बीच विशिष्ट स्थान रखता है। कार्बोहाइड्रेट और प्रोटीन गेहूँ के दो मुख्य घटक हैं। गेहूँ में औसतन ११-१२ प्रतिशत प्रोटीन होता हैं। गेहूँ मुख्यत: विश्व के दो मौसमों, यानी शीत एवं वसंत ऋतुओं में उगाया जाता है। शीतकालीन गेहूँ ठंडे देशों, जैसे <a href="/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AA" title="यूरोप">यूरोप</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%8F" class="mw-redirect" title="यूएसए">सं॰ रा॰ अमेरिका</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" class="mw-redirect" title="आस्ट्रेलिया">आस्ट्रेलिया</a>, <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8" title="रूस">रूस</a> राज्य संघ आदि में उगाया जाता है जबकि वसंतकालीन गेहूँ <a href="/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एशिया">एशिया</a> एवं संयुक्त राज्य अमेरिका के एक हिस्से में उगाया जाता है। वसंतकालीन गेहूँ १२०-१३० दिनों में परिपक्व हो जाता है जबकि शीतकालीन गेहूँ पकने के लिए २४०-३०० दिन लेता है। इस कारण शीतकालीन गेहूँ की उत्पादकता वंसतकालीन गेहूँ की तुलना में अधिक होती है। गेहूँ की फसल के बीज वाले भाग को बाली या दंगी कहते हैं। </p><p>गुणवत्ता को ध्यान में रखकर गेहूँ को दो श्रेणियों में विभाजित किया गया है: मृदु गेहूँ एवं कठोर गेहूँ। </p><p>ट्रिटिकम ऐस्टिवम (रोटी गेहूँ) मृदु गेहूँ होता है और ट्रिटिकम डयूरम कठोर गेहूँ होता है। </p><p>भारत में मुख्य रूप से ट्रिटिकम की तीन जातियों जैसे ऐस्टिवम, डयूरम एवं डाइकोकम की खेती की जाती है। इन जातियों द्वारा सन्निकट सस्यगत क्शेत्र क्रमश: ९५, ४ एवं १ प्रतिशत है। ट्रिटिकम ऐस्टिवम की खेती देश के सभी क्षेत्रों में की जाती है जबकि डयूरम की खेती <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AC_(%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4)" title="पंजाब (भारत)">पंजाब</a> एवं मध्य भारत में और डाइकोकम की खेती <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A4%95" title="कर्नाटक">कर्नाटक</a> में की जाती है। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="गेहूं_की_अधिक_उपज_देने_वाली_किस्में"><span id=".E0.A4.97.E0.A5.87.E0.A4.B9.E0.A5.82.E0.A4.82_.E0.A4.95.E0.A5.80_.E0.A4.85.E0.A4.A7.E0.A4.BF.E0.A4.95_.E0.A4.89.E0.A4.AA.E0.A4.9C_.E0.A4.A6.E0.A5.87.E0.A4.A8.E0.A5.87_.E0.A4.B5.E0.A4.BE.E0.A4.B2.E0.A5.80_.E0.A4.95.E0.A4.BF.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.AE.E0.A5.87.E0.A4.82"></span>गेहूं की अधिक उपज देने वाली किस्में</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=2" title="अनुभाग सम्पादित करें: गेहूं की अधिक उपज देने वाली किस्में"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:USDA_wheat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/USDA_wheat.jpg/250px-USDA_wheat.jpg" decoding="async" width="250" height="366" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/USDA_wheat.jpg/375px-USDA_wheat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/USDA_wheat.jpg/500px-USDA_wheat.jpg 2x" data-file-width="2150" data-file-height="3151" /></a><figcaption>गेहूँ से निर्मित विभिन्न उत्पाद</figcaption></figure> <p>अच्छी फसल लेने के लिए गेहूं की किस्मों का सही चुनाव बहुत महत्वपूर्ण है। विभिन्न अनुकूल क्षेत्रों में समय पर, तथा प्रतिकूल जलवायु, व भूमि की परिस्थितियों में, पक कर तैयार होने वाली, अधिक उपज देने वाली व प्रकाशन प्रभावहीन किस्में उपलब्ध हैं। उनमें से अनेक <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%86" title="रतुआ">रतुआरोधी</a> हैं। यद्यपि `कल्याण सोना' लगातार रोग ग्रहणशील बनता चला जा रहा है, लेकिन तब भी समय पर बुआई और सूखे वाले क्षेत्रों में जहां कि रतुआ नहीं लगता, अच्छी प्रकार उगाया जाता है। अब `सोनालिका' आमतौर पर रतुआ से मुक्त है और उन सभी क्षेत्रों के लिए उपयोगी है, जहां किसान अल्पकालिक (अगेती) किस्म उगाना पसन्द करते हैं। द्विगुणी बौनी किस्म `अर्जुन' सभी रतुओं की रोधी है और मध्यम उपजाऊ भूमि की परिस्थितियों में समय पर बुआई के लिए अत्यन्त उपयोगी है, परन्तु <a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A4%B2_%E0%A4%AC%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%BE" title="करनल बंटा">करनल बंटा</a> की बीमारी को शीघ्र ग्रहण करने के कारण इसकी खेती, पहाड़ी पट्टियों पर नहीं की जा सकती। `जनक' ब्राऊन रतुआ रोधी किस्म है। इसे पूर्वी उत्तर प्रदेश और नेपाल में भी उगाने की सिफारिश की गई है। `प्रताप' पंजाब, हरियाणा, राजस्थान और पश्चिमी उत्तर प्रदेश के वर्षा वाले क्षेत्रों में मध्यम उपजाऊ भूमि की परिस्थितियों में अच्छी प्रकार उगाया जाता है। `शेरा' ने मध्य भारत व कोटा और राजस्थान के उदयपुर मंडल में पिछेती, अधिक उपजाऊ भूमि की परिस्थितियों में, उपज का अच्छा प्रदर्शन किया है। </p><p>`राज ९११' मध्य प्रदेश, गुजरात, उत्तर प्रदेश के बुन्देलखण्ड क्षेत्र और दक्षिण-पूर्वी राजस्थान में सामान्य बुआई व सिंचित और अच्छी उपजाऊ भूमि की परिस्थिति में उगाना उचित है। `मालविका बसन्ती' बौनी किस्म महाराष्ट्र, कर्नाटक, आन्ध्र प्रदेश की अच्छी सिंचाई व उपजाऊ भूमि की परिस्थितियों के लिए अच्छी है। `यू पी २१५' महाराष्ट्र और दिल्ली में उगाई जा रही है। `मोती' भी लगातार प्रचलन में आ रही है। यद्यपि दूसरे स्थानों पर इसको भुलाया जा रहा है। पिछले कई वर्षों से `डबल्यू जी-३५७' ने बहुत बड़े क्षेत्र में कल्याण सोना व पी वी-१८ का स्थान ले लिया है। भिन्न-भिन्न राज्यों में अपनी महत्वपूर्ण स्थानीय किस्में भी उपलब्ध हैं। अच्छी किस्मों की अब कमी नहीं हैं। किसान अपने अनुभव के आधार पर, स्थानीय प्रसार कार्यकर्ता की सहायता से, अच्छी व अधिक पैदावार वाली किस्में चुन लेता है। अच्छी पैदावार के लिए अच्छे <a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%80%E0%A4%9C" title="बीज">बीज</a> की आवश्यकता होती है और इस बारे में किसी भी प्रकार का समझौता नहीं किया जा सकता। </p><p><b>भूमि का चुनाव</b>: गेहूं की अच्छी पैदावार के लिए मटियार दुमट भूमि सबसे अच्छी रहती है, किन्तु यदि पौधों को सन्तुलित मात्रा में खुराक देने वाली पर्याप्त खाद दी जाए व सिंचाई आदि की व्यवस्था अच्छी हो तो हलकी भूमि से भी पैदावार ली जा सकती है। क्षारीय एवं खारी भूमि गेहूं की खेती के लिए अच्छी नहीं होती है। जिस भूमि में पानी भर जाता हो, वहां भी गेहूं की खेती नहीं करनी चाहिए। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="भूमि_की_तैयारी"><span id=".E0.A4.AD.E0.A5.82.E0.A4.AE.E0.A4.BF_.E0.A4.95.E0.A5.80_.E0.A4.A4.E0.A5.88.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.B0.E0.A5.80"></span>भूमि की तैयारी</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=3" title="अनुभाग सम्पादित करें: भूमि की तैयारी"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>खेत की मिट्टी को बारीक और भुरभुरी करने के लिए गहरी जुताई करनी चाहिए। बुआई से पहले की जाने वाली परेट (सिंचाई) से पूर्व तवेदार हल (डिस्क हैरो) से जोतकर पटेला चला कर, मिट्टी को समतल कर लेना चाहिए। बुआई से पहले २५ कि। ग्रा। प्रति हेक्टेयर के हिसाब से १० प्रतिशत बी। एच। सी। मिला देने से फसल को दीमक और गुझई के आक्रमण से बचाया जा सकता है। यदि बुआई से पहले खेत में नमी नहीं है तो एक समान अंकुरण के लिए सिंचाई आवश्यक है। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="विभिन्न_देशों_में_गेहूँ_उत्पादन"><span id=".E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.AD.E0.A4.BF.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.A8_.E0.A4.A6.E0.A5.87.E0.A4.B6.E0.A5.8B.E0.A4.82_.E0.A4.AE.E0.A5.87.E0.A4.82_.E0.A4.97.E0.A5.87.E0.A4.B9.E0.A5.82.E0.A4.81_.E0.A4.89.E0.A4.A4.E0.A5.8D.E0.A4.AA.E0.A4.BE.E0.A4.A6.E0.A4.A8"></span>विभिन्न देशों में गेहूँ उत्पादन</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=4" title="अनुभाग सम्पादित करें: विभिन्न देशों में गेहूँ उत्पादन"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Woman_harvesting_wheat,_Raisen_district,_Madhya_Pradesh,_India_ggia_version.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Woman_harvesting_wheat%2C_Raisen_district%2C_Madhya_Pradesh%2C_India_ggia_version.jpg/330px-Woman_harvesting_wheat%2C_Raisen_district%2C_Madhya_Pradesh%2C_India_ggia_version.jpg" decoding="async" width="330" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Woman_harvesting_wheat%2C_Raisen_district%2C_Madhya_Pradesh%2C_India_ggia_version.jpg/495px-Woman_harvesting_wheat%2C_Raisen_district%2C_Madhya_Pradesh%2C_India_ggia_version.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Woman_harvesting_wheat%2C_Raisen_district%2C_Madhya_Pradesh%2C_India_ggia_version.jpg/660px-Woman_harvesting_wheat%2C_Raisen_district%2C_Madhya_Pradesh%2C_India_ggia_version.jpg 2x" data-file-width="3532" data-file-height="2472" /></a><figcaption> गेहूँ की कटाई करती हुइ एक महिला, रायसेन जिला, मध्य प्रदेश</figcaption></figure> <table class="sortable wikitable" style="float:right; margin: 0 0 0.5em 1em"> <caption>सन २०२० में सर्वाधिक गेहूँ उत्पन्न करने वाले देश </caption> <tbody><tr> <th>Country</th> <th><small>लाख टन</small> </th></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A5%80_%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="चीनी जनवादी गणराज्य">चीन</a></td> <td style="text-align: center;">1342 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत">भारत</a></td> <td style="text-align: center;">1076 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8" title="रूस">रूस</a></td> <td style="text-align: center;">859 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/23px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/35px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/46px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" class="mw-redirect" title="संयुक्त राज्य">संयुक्त राज्य अमेरिका</a></td> <td style="text-align: center;">497 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/23px-Flag_of_Canada.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/35px-Flag_of_Canada.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/46px-Flag_of_Canada.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="कनाडा">कनाडा</a></td> <td style="text-align: center;">352 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फ़्रान्स">फ्रांस</a></td> <td style="text-align: center;">301 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/23px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/35px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/45px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A8" title="युक्रेन">यूक्रेन</a></td> <td style="text-align: center;">249 </td></tr> <tr style="background:#ccc;"> <td style="text-align: center;"><b>सम्पूर्ण विश्व</b></td> <td style="text-align: center;"><b>7610</b> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;" colspan="6"><small>स्रोत&#160;: <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%8F%E0%A4%B5%E0%A4%82_%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A4%BF_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A0%E0%A4%A8" title="संयुक्त राष्ट्र खाद्य एवं कृषि संगठन">संयुक्त राष्ट्र खाद्य एवं कृषि संगठन</a><sup id="cite_ref-fao_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-fao-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></small> </td></tr></tbody></table> <table class="sortable wikitable" style="float:center; margin: 0 0 0.5em 1em"> <caption>गेहूँ के प्रमुख उत्पादक <br />(मिलियन मेट्रिक टन&#160;; १ मिलियन = १० लाख) </caption> <tbody><tr> <th>रैंक </th> <th>देश </th> <th>2009 </th> <th>2010 </th> <th>2011 </th> <th>2012 </th></tr> <tr> <td>1</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A5%80_%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="चीनी जनवादी गणराज्य">चीन</a></td> <td>115</td> <td>115</td> <td>117</td> <td>126 </td></tr> <tr> <td>2</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4" title="भारत">भारत</a></td> <td>80</td> <td>80</td> <td>86</td> <td>95 </td></tr> <tr> <td>3</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/23px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/35px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/46px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" class="mw-redirect" title="संयुक्त राज्य">संयुक्त राज्य अमेरिका</a></td> <td>60</td> <td>60</td> <td>54</td> <td>62 </td></tr> <tr> <td>4</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फ़्रान्स">फ्रांस</a></td> <td>38</td> <td>40</td> <td>38</td> <td>40 </td></tr> <tr> <td>5</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8" title="रूस">रूस</a></td> <td>61</td> <td>41</td> <td>56</td> <td>38 </td></tr> <tr> <td>6</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/23px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/35px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/46px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="256" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%91%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="ऑस्ट्रेलिया">ऑस्ट्रेलिया</a></td> <td>21</td> <td>22</td> <td>27</td> <td>30 </td></tr> <tr> <td>7</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/23px-Flag_of_Canada.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/35px-Flag_of_Canada.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/46px-Flag_of_Canada.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A1%E0%A4%BE" title="कनाडा">कनाडा</a></td> <td>26</td> <td>23</td> <td>25</td> <td>27 </td></tr> <tr> <td>8</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/23px-Flag_of_Pakistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/35px-Flag_of_Pakistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/45px-Flag_of_Pakistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="पाकिस्तान">पाकिस्तान</a></td> <td>24</td> <td>23</td> <td>25</td> <td>24 </td></tr> <tr> <td>9</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/23px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/35px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/46px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="जर्मनी">जर्मनी</a></td> <td>25</td> <td>24</td> <td>22</td> <td>22 </td></tr> <tr> <td>10</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/23px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/35px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/45px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%80" title="तुर्की">तुर्की</a></td> <td>20</td> <td>19</td> <td>21</td> <td>20 </td></tr> <tr> <td>11</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/23px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/35px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/45px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A8" title="युक्रेन">यूक्रेन</a></td> <td>20</td> <td>16</td> <td>22</td> <td>16 </td></tr> <tr> <td>12</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="ईरान">ईरान</a></td> <td>13</td> <td>13</td> <td>13</td> <td>14 </td></tr> <tr> <td>13</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/23px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/35px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/46px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A4%BE%E0%A4%96%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कज़ाख़िस्तान">कज़ाकिस्तान</a></td> <td>17</td> <td>9</td> <td>22</td> <td>13 </td></tr> <tr> <td>14</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/23px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/35px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/46px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%A1_%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A1%E0%A4%AE" title="यूनाइटेड किंगडम">यूनाइटेड किंगडम</a></td> <td>14</td> <td>14</td> <td>15</td> <td>13 </td></tr> <tr> <td>15</td> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/23px-Flag_of_Argentina.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/35px-Flag_of_Argentina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/46px-Flag_of_Argentina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></span></span>&#160;</span><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="अर्जेण्टीना">अर्जेंटीना</a></td> <td>9</td> <td>15</td> <td>14</td> <td>11 </td></tr> <tr style="background:#ccc;"> <td>—</td> <td><i>World</i></td> <td>686</td> <td>651</td> <td>704</td> <td>675 </td></tr> <tr> <td colspan="6"><i>स्रोत: संयुक्त राष्ट्र खाद्य एवं कृषि संगठन</i><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="गेहूँ_उत्पादन_का_इतिहास"><span id=".E0.A4.97.E0.A5.87.E0.A4.B9.E0.A5.82.E0.A4.81_.E0.A4.89.E0.A4.A4.E0.A5.8D.E0.A4.AA.E0.A4.BE.E0.A4.A6.E0.A4.A8_.E0.A4.95.E0.A4.BE_.E0.A4.87.E0.A4.A4.E0.A4.BF.E0.A4.B9.E0.A4.BE.E0.A4.B8"></span>गेहूँ उत्पादन का इतिहास</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=5" title="अनुभाग सम्पादित करें: गेहूँ उत्पादन का इतिहास"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>गेहूँ बहुत पहले से विश्व की एक महत्वपूर्ण फसल रही है। इसकी उत्पत्ति के सुनिश्चित समय एवं स्थान के बारे में सही सूचना उपलब्ध नहीं है। जिस गेहूं की खेती की जाती है उस गेहूँ के प्रजनक माने जाने वाले जंगली गेहूँ एवं घासों का वितरण इस विश्वास की पुश्टि करता है कि गेहूँ <a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BF%E0%A4%A3-%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80_%E0%A4%8F%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" class="mw-redirect" title="दक्षिण-पूर्वी एशिया">दक्षिण-पूर्वी एशिया</a> में उत्पन्न हुआ था। प्रागैतिहासिक काल में यूनान, फारस, टर्की एवं मिस्र में गेहूँ की कुछ जातियों की खेती की जाती थी। भारत में, <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%81_%E0%A4%98%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" class="mw-redirect" title="सिन्धु घाटी की सभ्यता">मोहनजोदड़ो और हड़प्पा की खुदाइयों</a> से प्राप्त प्रमाण सूचित करते हैं कि यहाँ गेहूँ की खेती 5000 वर्ष से भी अधिक समय पहले प्रारम्भ हुई थी।<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p><b>भारत में भी गेहूँ</b> का उपयोग हजारों वर्षों से हो रहा है। <a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%81_%E0%A4%98%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" class="mw-redirect" title="सिन्धु घाटी की सभ्यता">मोहनजोदड़ो और हड़प्पा की खुदाई</a> से पता चला कि साढ़े चार हजार साल पहले सिंधु घाटी की सभ्यता में गेहूं की खेती हो रही थी। तब तक हमने गेहूं के भंडारण की भी क्षमता प्राप्त कर ली थी। वहां पुरातात्विक खुदाई में 169 फीट लंबा और 135 फीट चौड़ा जो अनाज भंडारगृह मिला, उसमें गेहूं के अवशेष मिले। इसका अर्थ यह है कि <a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम">रोम</a> में 300 ईसा पूर्व गेहूं के जो जीवाश्म मिले हैं, उससे भी दो हजार वर्ष पहले सिंधु घाटी में गेहूं की उन्नत खेती हो रही थी। </p><p>सिंधु घाटी सभ्यता में गेहूं और <a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8C" title="जौ">जौ</a> की खेती के और भी बहुत प्रमाण हैं। केवल गेहूं के जरिए ही भारत दुनिया को बता सकता है कि सभ्यता के विकास में हमारी भूमिका क्या रही है और गेहूं की खेती में हम कच्चे खिलाड़ी नहीं, हमें इसका लंबा अनुभव है।<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="इन्हें_भी_देखें"><span id=".E0.A4.87.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.B9.E0.A5.87.E0.A4.82_.E0.A4.AD.E0.A5.80_.E0.A4.A6.E0.A5.87.E0.A4.96.E0.A5.87.E0.A4.82"></span>इन्हें भी देखें</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=6" title="अनुभाग सम्पादित करें: इन्हें भी देखें"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%AC%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%AB%E0%A4%B8%E0%A4%B2" class="mw-redirect" title="रबी की फसल">रबी की फसल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AB_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%AB%E0%A4%B8%E0%A4%B2" class="mw-redirect" title="खरीफ की फसल">खरीफ की फसल</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A6_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%AB%E0%A4%B8%E0%A4%B2" class="mw-redirect" title="ज़ायद की फसल">ज़ायद की फसल</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="बाहरी_कड़ियाँ"><span id=".E0.A4.AC.E0.A4.BE.E0.A4.B9.E0.A4.B0.E0.A5.80_.E0.A4.95.E0.A4.A1.E0.A4.BC.E0.A4.BF.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.81"></span>बाहरी कड़ियाँ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=7" title="अनुभाग सम्पादित करें: बाहरी कड़ियाँ"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141129060310/http://igau.nic.in/kmpMAN/kgpcrops/cslaerec/guheg/guhegEmoh.aspx">गेहूँ की खेती</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hindi.webdunia.com/news/business/news/1008/02/1100802057_1.htm">भारत ने विकासित की गेहूँ की 22 किस्में</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jagran.com/news/national-revolution-in-agriculture-india-prepared-a-new-brid-of-wheat-11487402.html">खेती में क्रांति, भारत ने तैयार की गेहूं की 'जन्म कुंडली'</a> (जागरण)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="सन्दर्भ"><span id=".E0.A4.B8.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.A6.E0.A4.B0.E0.A5.8D.E0.A4.AD"></span>सन्दर्भ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;action=edit&amp;section=8" title="अनुभाग सम्पादित करें: सन्दर्भ"><span>संपादित करें</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist references-column-count references-column-count-1.2" style="-moz-column-count: 1.2; -webkit-column-count: 1.2; column-count: 1.2; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Belderok-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Belderok_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Belderok, Bob &amp; Hans Mesdag &amp; Dingena A. Donner. (2000) <i>Bread-Making Quality of Wheat</i>. स्प्रिंगर. p.3. <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A4/0792363833" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7923-6383-3</a>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFU._S._Department_of_Agriculture2003" class="citation">U. S. Department of Agriculture (2003), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090411144340/http://www.usda.gov/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_1OB?parentnav=AGRICULTURE&amp;navid=CROP_PRODUCTION&amp;navtype=RT"><i>Annual World Production Summary, </i>Grains<i><span></span></i></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usda.gov/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_1OB?parentnav=AGRICULTURE&amp;navid=CROP_PRODUCTION&amp;navtype=RT">मूल</a> से 11 अप्रैल 2009 को पुरालेखित<span class="reference-accessdate">, अभिगमन तिथि <span class="nowrap">2007-09-04</span></span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Annual+World+Production+Summary%2C+Grains&amp;rft.date=2003&amp;rft.au=U.+S.+Department+of+Agriculture&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.usda.gov%2Fwps%2Fportal%2F%21ut%2Fp%2F_s.7_0_A%2F7_0_1OB%3Fparentnav%3DAGRICULTURE%26navid%3DCROP_PRODUCTION%26navtype%3DRT&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fhi.wikipedia.org%3A%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment"><code class="cs1-code">&#124;firstlast3=</code> missing <code class="cs1-code">&#124;lastlast3=</code> in first3 (<a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A4%8F%E0%A4%B81_%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81#first_missing_last" class="mw-redirect" title="सहायता:सीएस1 त्रुटियाँ">मदद</a>)</span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5547232">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:12px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Cauvain, Stanley P. &amp; Cauvain P. Cauvain. (2003) <i>Bread Making</i>. CRC Press. p. 540. <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A4/1855735539" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-85573-553-9</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Palmer, John J. (2001) <i>How to Brew</i>. Defenestrative Pub Co. p. 233. <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A4/0971057907" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-9710579-0-7</a>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Neill, Richard. (2002) <i>Booze: The Drinks Bible for the 21st Century</i>. Octopus Publishing Group - Cassell Illustrated. p. 112. <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A4/1841881961" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-84188-196-1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Department of Agriculture Appropriations for 1957: Hearings ... 84th Congress. 2d Session</i>. <i>United States. Congress. House. Appropriations</i>. 1956. p. 242.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Smith, Albert E. (1995) <i>Handbook of Weed Management Systems</i>. Marcel Dekker. p. 411. <a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A4/0824795474" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8247-9547-4</a>.</span> </li> <li id="cite_note-CVDE-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CVDE_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Bridgwater, W. &amp; Beatrice Aldrich. (1966) <i>The Columbia-Viking Desk Encyclopedia</i>. Columbia University. p. 1959.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Fasano, A; Berti I, Gerarduzzi T; एवं अन्य. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090423015430/http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/abstract/163/3/286?view=abstract">"Prevalence of celiac disease in at-risk and not-at-risk groups in the United States: a large multicenter study"</a>. <i>Arch Intern Med</i>. <b>163</b> (3): 286–292. <a href="/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%AC%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%A1_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95" class="mw-redirect" title="पबमेड अभिज्ञापक">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12578508">12578508</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/abstract/163/3/286?view=abstract">मूल</a> से 23 अप्रैल 2009 को पुरालेखित.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Arch+Intern+Med.&amp;rft.atitle=Prevalence+of+celiac+disease+in+at-risk+and+not-at-risk+groups+in+the+United+States%3A+a+large+multicenter+study&amp;rft.volume=163&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=286-292&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12578508&amp;rft.aulast=Fasano&amp;rft.aufirst=A&amp;rft.au=Berti+I%2C+Gerarduzzi+T&amp;rft_id=http%3A%2F%2Farchinte.ama-assn.org%2Fcgi%2Fcontent%2Fabstract%2F163%2F3%2F286%3Fview%3Dabstract&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fhi.wikipedia.org%3A%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment"><span class="cs1-visible-error error citation-comment">Explicit use of et al. in: <code class="cs1-code">&#124;author2=</code> (<a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A4%8F%E0%A4%B81_%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81#explicit_et_al" class="mw-redirect" title="सहायता:सीएस1 त्रुटियाँ">मदद</a>)</span></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5547232"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Presutti, John; एवं अन्य (2007-12-27). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210419111728/https://www.aafp.org/afp/2007/1215/p1795.html">"Celiac Disease"</a>. <i>American Family Physician</i>. <b>76</b> (12): 196–1802. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aafp.org/afp/20071215/1795.html">मूल</a> से 19 अप्रैल 2021 को पुरालेखित.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=American+Family+Physician&amp;rft.atitle=Celiac+Disease&amp;rft.volume=76&amp;rft.issue=12&amp;rft.pages=196-1802&amp;rft.date=2007-12-27&amp;rft.aulast=Presutti&amp;rft.aufirst=John&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aafp.org%2Fafp%2F20071215%2F1795.html&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fhi.wikipedia.org%3A%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment"><span class="cs1-visible-error error citation-comment">Explicit use of et al. in: <code class="cs1-code">&#124;author2=</code> (<a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A4%8F%E0%A4%B81_%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81#explicit_et_al" class="mw-redirect" title="सहायता:सीएस1 त्रुटियाँ">मदद</a>)</span></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5547232"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Hill, I. D., Horvath, K., and Fasano, A., <i>Epidemiology of celiac disease.</i> 1: Am J Gastroenterol. 1995 Jan;90(1):163-4</span> </li> <li id="cite_note-fao-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-fao_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC">"Wheat production in 2020 from pick lists: Crops/World regions/Production quantity"</a>. UN Food and Agriculture Organization, Statistics Division, FAOSTAT. 2022<span class="reference-accessdate">. अभिगमन तिथि <span class="nowrap">7 March</span> 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Wheat+production+in+2020+from+pick+lists%3A+Crops%2FWorld+regions%2FProduction+quantity&amp;rft.pub=UN+Food+and+Agriculture+Organization%2C+Statistics+Division%2C+FAOSTAT&amp;rft.date=2022&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fao.org%2Ffaostat%2Fen%2F%23data%2FQC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fhi.wikipedia.org%3A%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5547232"></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx">"Production of Wheat by countries"</a>. <a href="/w/index.php?title=FAO&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="FAO (पृष्ठ मौजूद नहीं है)">UN Food &amp; Agriculture Organization</a> (FAO). 2011. मूल से 13 जुलाई 2011 को <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110713020710/http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx">पुरालेखित</a><span class="reference-accessdate">. अभिगमन तिथि 26 अगस्त 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Production+of+Wheat+by+countries&amp;rft.pub=UN+Food+%26+Agriculture+Organization+%28FAO%29&amp;rft.date=2011&amp;rft_id=http%3A%2F%2Ffaostat.fao.org%2Fsite%2F339%2Fdefault.aspx&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fhi.wikipedia.org%3A%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5547232"></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://agropedia.iitk.ac.in/content/उत्पत्ति-गेहूँ">गेहूँ की उत्पत्ति</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220519024831/https://www.navneethindi.com/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%82-%E0%A4%95%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8/">"गेहूं का प्रागितिहास"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.navneethindi.com/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%82-%E0%A4%95%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8/">मूल</a> से 19 मई 2022 को पुरालेखित<span class="reference-accessdate">. अभिगमन तिथि 15 अप्रैल 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%82+%E0%A4%95%E0%A4%BE+%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.navneethindi.com%2F%25E0%25A4%2597%25E0%25A5%2587%25E0%25A4%25B9%25E0%25A5%2582%25E0%25A4%2582-%25E0%25A4%2595%25E0%25A4%25BE-%25E0%25A4%25AA%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%2597%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B9%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B8%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fhi.wikipedia.org%3A%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5547232"></span> </li> </ol></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="अनाज" style="background:white; width:100%; vertical-align:middle;;padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#CCCCFF;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE:%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="साँचा:अनाज"><abbr title="यह साँचा देखें" style=";background-color:#CCCCFF;;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">दे</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="साँचा वार्ता:अनाज"><abbr title="इस साँचे से संबंधित चर्चा करें" style=";background-color:#CCCCFF;;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">वा</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%9A%E0%A4%BE:%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9C&amp;action=edit"><abbr title="यह साँचा संपादित करें" style=";background-color:#CCCCFF;;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">सं</abbr></a></li></ul></div><div id="अनाज" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="अनाज">अनाज </a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:Error mw:File"><a href="//hi.wikipedia.org/wiki/विकिपीडिया:अपलोड?wpDestFile=ALIMENTS-GERBE.JPG" class="new" title="चित्र:ALIMENTS-GERBE.JPG"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="40">चित्र:ALIMENTS-GERBE.JPG</span></a><figcaption></figcaption></figure><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Triticum_spelta_2.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Triticum_spelta_2.JPG/40px-Triticum_spelta_2.JPG" decoding="async" width="40" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Triticum_spelta_2.JPG/60px-Triticum_spelta_2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Triticum_spelta_2.JPG/80px-Triticum_spelta_2.JPG 2x" data-file-width="1817" data-file-height="2624" /></a><figcaption></figcaption></figure> &#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="दाल">दाल</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%82" class="mw-redirect" title="गेहूं">गेहूं</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="चना">चना</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="ज्वार">ज्वार</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A4%BE" class="mw-redirect" title="बाजरा">बाजरा</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A5%80" title="रागी">रागी</a>&#160;&#8226;&#32; <a href="/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8C" title="जौ">जौ</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B2" title="चावल">चावल</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%88" title="राई">राई</a>&#160;&#8226;&#32;<a href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE_(%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9C)" title="मक्का (अनाज)">मक्का</a>&#160;&#8226;&#32;</div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="प्राधिकरण_नियंत्रण_आँकड़े_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=विकिडाटा_पर_सम्पादित_करें&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q15645384#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;विकिडाटा_पर_सम्पादित_करें" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="प्राधिकरण_नियंत्रण_आँकड़े_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=विकिडाटा_पर_सम्पादित_करें&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q15645384#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;विकिडाटा_पर_सम्पादित_करें" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A3_%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A3" title="सहायता:प्राधिकरण नियंत्रण">प्राधिकरण नियंत्रण आँकड़े</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q15645384#identifiers" title="विकिडाटा पर सम्पादित करें"><img alt="विकिडाटा पर सम्पादित करें" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">राष्ट्रीय</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><abbr title="Weizen"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4065287-7">जर्मनी</a></abbr></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007556027305171">इजराइल</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85146366">संयुक्त राज्य अमेरिका</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00566534">जापान</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">अन्य</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/027660">स्विट्जरलैंड का ऐतिहासिक शब्दकोश</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐84959f8f78‐tlq4q Cached time: 20250211103323 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.312 seconds Real time usage: 0.441 seconds Preprocessor visited node count: 6900/1000000 Post‐expand include size: 61744/2097152 bytes Template argument size: 11185/2097152 bytes Highest expansion depth: 25/100 Expensive parser function count: 5/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 31188/5000000 bytes Lua time usage: 0.113/10.000 seconds Lua memory usage: 3701415/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 361.240 1 -total 30.73% 111.006 1 साँचा:Taxobox 29.67% 107.168 1 साँचा:Taxobox/core 24.13% 87.150 1 साँचा:Reflist 15.36% 55.496 14 साँचा:Taxobox_colour 14.31% 51.678 1 साँचा:Citation 13.58% 49.070 14 साँचा:Delink 12.81% 46.288 1 साँचा:Authority_control 9.36% 33.818 10 साँचा:पताका 8.26% 29.840 9 साँचा:Taxonomy --> <!-- Saved in parser cache with key hiwiki:pcache:8902:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250211103323 and revision id 6313370. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=गेहूँ&amp;oldid=6313370">https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=गेहूँ&amp;oldid=6313370</a>" से प्राप्त</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81" title="विशेष:श्रेणियाँ">श्रेणियाँ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="श्रेणी:अनाज">अनाज</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A4%BF" title="श्रेणी:कृषि">कृषि</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8" title="श्रेणी:अन्न">अन्न</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%B0%E0%A4%AC%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A4%B8%E0%A4%B2" title="श्रेणी:रबी की फ़सल">रबी की फ़सल</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96_%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="श्रेणी:प्रमुख खाद्य">प्रमुख खाद्य</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">छुपी हुई श्रेणियाँ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A4%8F%E0%A4%B81_%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81:_%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96%E0%A4%95_%E0%A4%85%E0%A4%A5%E0%A4%B5%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%95_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%B2_%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%AA%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4" title="श्रेणी:सीएस1 त्रुटियाँ: लेखक अथवा संपादक प्राचल अनुपस्थित">सीएस1 त्रुटियाँ: लेखक अथवा संपादक प्राचल अनुपस्थित</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:CS1_errors:_explicit_use_of_et_al." title="श्रेणी:CS1 errors: explicit use of et al.">CS1 errors: explicit use of et al.</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%86%E0%A4%88%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%AC%E0%A5%80%E0%A4%8F%E0%A4%A8_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%88_%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97_%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:आईएसबीएन के जादुई कड़ियों का उपयोग करने वाले पृष्ठ">आईएसबीएन के जादुई कड़ियों का उपयोग करने वाले पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81_(%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8)_%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%AA_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96" title="श्रेणी:जातियाँ (जीवविज्ञान) सूक्ष्मप्रारूप वाले लेख">जातियाँ (जीवविज्ञान) सूक्ष्मप्रारूप वाले लेख</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%9F%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A5%80_%E0%A4%B9%E0%A5%81%E0%A4%88_%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:टूटी हुई चित्र कड़ियों वाले पृष्ठ">टूटी हुई चित्र कड़ियों वाले पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A5%B0%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A5%B0%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A5%B0_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:जी॰एन॰डी॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ">जी॰एन॰डी॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%9C%E0%A5%879%E0%A4%AF%E0%A5%82_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:जे9यू अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ">जे9यू अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%8F%E0%A4%B2%E0%A5%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A5%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A5%B0%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A5%B0_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:एल॰सी॰सी॰एन॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ">एल॰सी॰सी॰एन॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A5%B0%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A5%B0%E0%A4%8F%E0%A4%B2%E0%A5%B0_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:एन॰डी॰एल॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ">एन॰डी॰एल॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%8D%E0%A4%9A%E0%A5%B0%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A5%B0%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A5%B0_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="श्रेणी:ऍच॰डी॰एस॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ">ऍच॰डी॰एस॰ अभिज्ञापक वाले विकिपीडिया पृष्ठ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%80:%E0%A4%95%E0%A5%89%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8_%E0%A4%AA%E0%A4%B0_%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4_%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4_%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96" title="श्रेणी:कॉमन्स पर निर्वाचित चित्र युक्त लेख">कॉमन्स पर निर्वाचित चित्र युक्त लेख</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> अन्तिम परिवर्तन 06:30, 28 नवम्बर 2024।</li> <li id="footer-info-copyright">यह सामग्री <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">क्रियेटिव कॉमन्स ऍट्रीब्यूशन/शेयर-अलाइक लाइसेंस</a> के तहत उपलब्ध है; अन्य शर्ते लागू हो सकती हैं। विस्तार से जानकारी हेतु देखें <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">उपयोग की शर्तें</a></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">गोपनीयता नीति</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82">विकिपीडिया के बारे में</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A3_%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A3">अस्वीकरण</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">विकासक</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hi.wikipedia.org">सांख्यिकी</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">कुकी का वर्णन</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">मोबाइल दृश्य</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>खोजें</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="विकिपीडिया में खोजें"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="विशेष:खोज"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">खोजें</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="सामग्री" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="विषयसूची को टॉगल करें" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">विषयसूची को टॉगल करें</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">गेहूँ</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>167 भाषाएँ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>विषय जोड़ें</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-57rb8","wgBackendResponseTime":153,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.312","walltime":"0.441","ppvisitednodes":{"value":6900,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":61744,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11185,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":31188,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 361.240 1 -total"," 30.73% 111.006 1 साँचा:Taxobox"," 29.67% 107.168 1 साँचा:Taxobox/core"," 24.13% 87.150 1 साँचा:Reflist"," 15.36% 55.496 14 साँचा:Taxobox_colour"," 14.31% 51.678 1 साँचा:Citation"," 13.58% 49.070 14 साँचा:Delink"," 12.81% 46.288 1 साँचा:Authority_control"," 9.36% 33.818 10 साँचा:पताका"," 8.26% 29.840 9 साँचा:Taxonomy"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.113","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3701415,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-84959f8f78-tlq4q","timestamp":"20250211103323","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0917\u0947\u0939\u0942\u0901","url":"https:\/\/hi.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%81","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15645384","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15645384","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-10-27T12:22:30Z","dateModified":"2024-11-28T06:30:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/71\/Wheat_field.jpg"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10