CINXE.COM
Lucha de clases - Wikipedia, la enciclopedia libre
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Lucha de clases - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"bab03dc8-4dfb-4a9e-ab7a-8b7cfe6f441f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Lucha_de_clases","wgTitle":"Lucha de clases","wgCurRevisionId":165292029,"wgRevisionId":165292029,"wgArticleId":282946,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN","Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias","Wikipedia:Artículos con identificadores BNE","Wikipedia:Artículos con identificadores BNF","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Clases sociales","Conceptos marxistas","Sociología política","Teoría de la Historia"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Lucha_de_clases", "wgRelevantArticleId":282946,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1744607","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.gadget.imagenesinfobox&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=noscript&only=styles&skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg/1200px-Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1043"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg/800px-Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="695"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg/640px-Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="556"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Lucha de clases - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Lucha_de_clases"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lucha_de_clases"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Lucha_de_clases rootpage-Lucha_de_clases skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Lucha+de+clases" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Lucha+de+clases" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Lucha+de+clases" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Lucha+de+clases" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Orígenes_y_desarrollo_del_concepto" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Orígenes_y_desarrollo_del_concepto"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Orígenes y desarrollo del concepto</span> </div> </a> <ul id="toc-Orígenes_y_desarrollo_del_concepto-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Desarrollo_pos-revolucionarios" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Desarrollo_pos-revolucionarios"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Desarrollo pos-revolucionarios</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Desarrollo_pos-revolucionarios-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Desarrollo pos-revolucionarios</span> </button> <ul id="toc-Desarrollo_pos-revolucionarios-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Concepción_conservadora" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Concepción_conservadora"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Concepción conservadora</span> </div> </a> <ul id="toc-Concepción_conservadora-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Concepción_anarquista" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Concepción_anarquista"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Concepción anarquista</span> </div> </a> <ul id="toc-Concepción_anarquista-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Concepción_marxista" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Concepción_marxista"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Concepción marxista</span> </div> </a> <ul id="toc-Concepción_marxista-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Críticas_a_la_lucha_de_clases" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Críticas_a_la_lucha_de_clases"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Críticas a la lucha de clases</span> </div> </a> <ul id="toc-Críticas_a_la_lucha_de_clases-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véase_también" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véase_también"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Véase también</span> </div> </a> <ul id="toc-Véase_también-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Lucha de clases</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 68 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-68" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">68 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Klassenkampf" title="Klassenkampf – alemán suizo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Klassenkampf" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suizo" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%8A" title="الصراع الطبقي – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الصراع الطبقي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Llucha_de_clases" title="Llucha de clases – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Llucha de clases" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Sinfi_m%C3%BCbariz%C9%99" title="Sinfi mübarizə – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="Sinfi mübarizə" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%B1%D0%B0" title="Класавая барацьба – bielorruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Класавая барацьба" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0" title="Класова борба – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Класова борба" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Stourm_ar_renkado%C3%B9" title="Stourm ar renkadoù – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Stourm ar renkadoù" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Lluita_de_classes" title="Lluita de classes – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Lluita de classes" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8E%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C" title="ململانێی چینایەتی – kurdo sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ململانێی چینایەتی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/T%C5%99%C3%ADdn%C3%AD_boj" title="Třídní boj – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Třídní boj" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%C4%95%D1%80%D0%B5%D1%88%C4%95%D0%B2%C4%95" title="Классен кĕрешĕвĕ – chuvasio" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Классен кĕрешĕвĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvasio" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Klassekamp" title="Klassekamp – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Klassekamp" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Klassenkampf" title="Klassenkampf – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Klassenkampf" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AC%CE%BB%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%AC%CE%BE%CE%B5%CF%89%CE%BD" title="Πάλη των τάξεων – griego" lang="el" hreflang="el" data-title="Πάλη των τάξεων" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Class_conflict" title="Class conflict – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Class conflict" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Klasbatalo" title="Klasbatalo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Klasbatalo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Klassiv%C3%B5itlus" title="Klassivõitlus – estonio" lang="et" hreflang="et" data-title="Klassivõitlus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Klase-borroka" title="Klase-borroka – euskera" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Klase-borroka" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskera" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="تضاد طبقاتی – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تضاد طبقاتی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Luokkataistelu" title="Luokkataistelu – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Luokkataistelu" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Lutte_des_classes" title="Lutte des classes – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Lutte des classes" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Loita_de_clases" title="Loita de clases – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Loita de clases" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%9C%D7%97%D7%9E%D7%AA_%D7%9E%D7%A2%D7%9E%D7%93%D7%95%D7%AA" title="מלחמת מעמדות – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="מלחמת מעמדות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B7" title="वर्ग संघर्ष – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="वर्ग संघर्ष" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Klasna_borba" title="Klasna borba – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Klasna borba" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Oszt%C3%A1lyharc" title="Osztályharc – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Osztályharc" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%A1%D6%80" title="Դասակարգային պայքար – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Դասակարգային պայքար" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Perjuangan_kelas" title="Perjuangan kelas – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Perjuangan kelas" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Prospettiva_del_conflitto" title="Prospettiva del conflitto – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Prospettiva del conflitto" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%9A%8E%E7%B4%9A%E9%97%98%E4%BA%89" title="階級闘争 – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="階級闘争" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%AB%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90" title="კლასობრივი ბრძოლა – georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კლასობრივი ბრძოლა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%84%EA%B8%89%ED%88%AC%EC%9F%81" title="계급투쟁 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="계급투쟁" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Pugna_classium" title="Pugna classium – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Pugna classium" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Klasi%C5%B3_kova" title="Klasių kova – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Klasių kova" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C5%A0%C4%B7iru_c%C4%AB%C5%86a" title="Šķiru cīņa – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Šķiru cīņa" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0" title="Класна борба – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Класна борба" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%97%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="വർഗ്ഗസമരം – malayálam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വർഗ്ഗസമരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayálam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Perjuangan_kelas" title="Perjuangan kelas – malayo" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Perjuangan kelas" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%98%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B7" title="वर्ग सङ्घर्ष – nepalí" lang="ne" hreflang="ne" data-title="वर्ग सङ्घर्ष" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalí" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Klassenstrijd" title="Klassenstrijd – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Klassenstrijd" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Klassekamp" title="Klassekamp – noruego nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Klassekamp" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruego nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Klassekamp" title="Klassekamp – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Klassekamp" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Lucha_de_las_classas" title="Lucha de las classas – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Lucha de las classas" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%97_%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%98%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BC" title="ਵਰਗ ਸੰਘਰਸ਼ – punyabí" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਰਗ ਸੰਘਰਸ਼" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punyabí" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Walka_klas" title="Walka klas – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Walka klas" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%8A_%D8%B4%D8%AE%DA%93%D9%87" title="طبقاتي شخړه – pastún" lang="ps" hreflang="ps" data-title="طبقاتي شخړه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastún" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Luta_de_classes" title="Luta de classes – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Luta de classes" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Lupt%C4%83_de_clas%C4%83" title="Luptă de clasă – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Luptă de clasă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%8C%D0%B1%D0%B0" title="Классовая борьба – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Классовая борьба" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%8A_%DA%AA%D8%B4%D9%85%DA%AA%D8%B4" title="طبقاتي ڪشمڪش – sindi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="طبقاتي ڪشمڪش" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Klasna_borba" title="Klasna borba – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Klasna borba" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Class_struggle" title="Class struggle – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Class struggle" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Triedny_boj" title="Triedny boj – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Triedny boj" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DA%A9%D8%B4" title="طبقاتی نظام دی کشمکش – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="طبقاتی نظام دی کشمکش" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Razredni_boj" title="Razredni boj – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Razredni boj" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lufta_e_klasave" title="Lufta e klasave – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lufta e klasave" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B1" title="Класни сукоб – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Класни сукоб" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Klasskamp" title="Klasskamp – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Klasskamp" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%99" title="การต่อสู้ระหว่างชนชั้น – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="การต่อสู้ระหว่างชนชั้น" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Tunggalian_ng_uri" title="Tunggalian ng uri – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Tunggalian ng uri" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C4%B1n%C4%B1f_m%C3%BCcadelesi" title="Sınıf mücadelesi – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sınıf mücadelesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82%D1%8C%D0%B1%D0%B0" title="Класова боротьба – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Класова боротьба" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Sinfiy_kurash" title="Sinfiy kurash – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sinfiy kurash" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tranh_giai_c%E1%BA%A5p" title="Đấu tranh giai cấp – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Đấu tranh giai cấp" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%98%B6%E7%BA%A7%E6%96%97%E4%BA%89" title="阶级斗争 – chino wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="阶级斗争" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chino wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%B6%E7%BA%A7%E6%96%97%E4%BA%89" title="阶级斗争 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="阶级斗争" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%91%E7%AD%89%E7%AB%B6%E7%88%AD" title="民等競爭 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="民等競爭" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%9A%8E%E7%B4%9A%E9%AC%A5%E7%88%AD" title="階級鬥爭 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="階級鬥爭" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1744607#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lucha_de_clases" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Lucha_de_clases" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lucha_de_clases"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Lucha_de_clases"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Lucha_de_clases" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Lucha_de_clases" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&oldid=165292029" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Lucha_de_clases&id=165292029&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FLucha_de_clases"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FLucha_de_clases"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Lucha+de+clases"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Lucha_de_clases&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Lucha_de_clases" hreflang="es"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1744607" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Nonsense,_my_dear,_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg/300px-Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg" decoding="async" width="300" height="261" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg/450px-Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg/600px-Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg 2x" data-file-width="2260" data-file-height="1964" /></a><figcaption>«Nonsense, my dear, they're better fed than they've ever been in their lives before» (<i>Tonterías, querida, están mejor alimentados de lo que nunca lo han estado antes en su vida</i>), caricatura de <a href="/wiki/Cornelia_Barns" title="Cornelia Barns">Cornelia Barns</a> en la revista estadounidense <i><a href="/wiki/The_Masses" title="The Masses">The Masses</a></i>, 1918.</figcaption></figure><p>La <b>lucha de clases</b> es una teoría que explica la existencia de un <a href="/wiki/Conflicto_social" title="Conflicto social">conflicto</a> fundamental e intrínseco a las sociedades donde la <a href="/wiki/Divisi%C3%B3n_social_del_trabajo" class="mw-redirect" title="División social del trabajo">división social del trabajo</a> da como resultado la existencia de sectores sociales que ocupan distintas posiciones en un <a href="/wiki/Modo_de_producci%C3%B3n" title="Modo de producción">modo de producción</a> determinado y que por lo tanto defienden intereses disímiles y contradictorios.<sup id="cite_ref-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Este conflicto o antagonismo surge para la <a href="/wiki/Teor%C3%ADa_marxista" class="mw-redirect" title="Teoría marxista">teoría marxista</a> de la contradicción existente entre el desarrollo de las <a href="/wiki/Fuerzas_productivas" title="Fuerzas productivas">fuerzas productivas</a> y unas <a href="/wiki/Relaciones_sociales_de_producci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Relaciones sociales de producción">relaciones sociales de producción</a> que detienen y deforman ese desarrollo. Esta contradicción en el <a href="/wiki/Sistema_capitalista" class="mw-redirect" title="Sistema capitalista">sistema capitalista</a> se expresa también en el antagonismo entre producción social y apropiación privada del <a href="/wiki/Plusvalor" title="Plusvalor">plusvalor</a> producido, dando lugar a la explotación del trabajador. En sociedades políticamente organizadas, el conflicto entre los intereses de diferentes sectores o <a href="/wiki/Clase_social" title="Clase social">clases sociales</a> se expresa como conflicto político y actúa cómo «motor de la historia».<sup id="cite_ref-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Tal conflicto resultaría en un cambio o <a href="/wiki/Progreso" title="Progreso">progreso</a> <a href="/wiki/Pol%C3%ADtica" title="Política">político</a> y <a href="/wiki/Sociedad" title="Sociedad">social</a>. </p><p>Aunque el concepto es fundamental en el <a href="/wiki/Marxismo" title="Marxismo">marxismo</a> o <a href="/wiki/Materialismo_hist%C3%B3rico" title="Materialismo histórico">materialismo histórico</a>, no es exclusivo de él y puede datarse tan temprano como en tiempos de <a href="/wiki/Nicol%C3%A1s_Maquiavelo" title="Nicolás Maquiavelo">Nicolás Maquiavelo</a>. Según <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> y <a href="/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels">Friedrich Engels</a>, a través de la historia, las personas han tratado de organizarse en diferentes tipos de sociedades bajo la tensión causada por pobres y ricos, hombres libres y esclavos, los patricios y la plebe, señores feudales y siervos, maestros de corporaciones y oficiales, burguesía y proletariado. Este conflicto solo puede resolverse cuando se llegue a una sociedad sin clases, sin que ello suponga la desaparición del proceso y del progreso histórico y fundamental.<sup id="cite_ref-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Orígenes_y_desarrollo_del_concepto"><span id="Or.C3.ADgenes_y_desarrollo_del_concepto"></span>Orígenes y desarrollo del concepto</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=1" title="Editar sección: Orígenes y desarrollo del concepto"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Battle_strike_1934.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Battle_strike_1934.jpg/300px-Battle_strike_1934.jpg" decoding="async" width="300" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Battle_strike_1934.jpg/450px-Battle_strike_1934.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Battle_strike_1934.jpg/600px-Battle_strike_1934.jpg 2x" data-file-width="1386" data-file-height="1106" /></a><figcaption>Batalla callejera durante una <a href="/wiki/Huelga" title="Huelga">huelga</a>, <a href="/wiki/Mine%C3%A1polis" title="Mineápolis">Mineápolis</a>, 1934.</figcaption></figure> <p>El primero en postular no solo la existencia de un conflicto central en toda sociedad políticamente organizada sino que tal conflicto tiene una <a href="/wiki/Explicaci%C3%B3n" title="Explicación">explicación</a> fue <a href="/wiki/Nicol%C3%A1s_Maquiavelo" title="Nicolás Maquiavelo">Nicolás Maquiavelo</a>, para quien tal conflicto se origina en los "tipos de vida" -vivere- que se encuentran en un <a href="/wiki/Estado" title="Estado">Estado</a> organizado políticamente: el del <a href="/wiki/Pueblo" title="Pueblo">pueblo</a> y el de "los grandes" (los que <a href="/wiki/Gobierno" title="Gobierno">gobiernan</a> al pueblo)<sup id="cite_ref-4" class="reference separada"><a href="#cite_note-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ El capítulo IV del Libro I de los <i><a href="/wiki/Discursos_sobre_la_primera_d%C3%A9cada_de_Tito_Livio" title="Discursos sobre la primera década de Tito Livio">Discursos sobre la primera década de Tito Livio</a></i> introduce un tema clave para la interpretación de la obra de Maquiavelo: la división social es propia del orden político; Maquiavelo escribe: "Yo digo que quienes condenan los tumultos entre los <a href="/wiki/Patricios" title="Patricios">nobles</a> y la <a href="/wiki/Plebe" title="Plebe">plebe</a> atacan lo que fue la causa principal de la libertad de <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a>, y que se fijan más en los ruidos y gritos que nacían de esos tumultos que en los buenos efectos que produjeron. En toda <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica" title="República">República</a> hay dos espíritus contrapuestos, el de los grandes y el del pueblo, y todas las leyes que se hacen en pro de la <a href="/wiki/Libertad" title="Libertad">libertad</a> nacen de la desunión de ambos..."<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Posteriormente, ese conflicto comenzó a verse como basado en <a href="/wiki/Clases_sociales" class="mw-redirect" title="Clases sociales">clases sociales</a>, entendidas como relaciones de propiedad. Así, por ejemplo, <a href="/wiki/Jean-Jacques_Rousseau" title="Jean-Jacques Rousseau">Jean-Jacques Rousseau</a> -en 1754- argumenta: “El primer hombre al que, tras haber cercado un terreno, se le ocurrió decir ‘Esto es mío’ y encontró a gentes lo bastante simples como para hacerles caso, fue el verdadero fundador de la <a href="/wiki/Sociedad_civil" class="mw-redirect" title="Sociedad civil">Sociedad Civil</a> “.<sup id="cite_ref-6" class="reference separada"><a href="#cite_note-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Se ha alegado que Rousseau analiza el tránsito del hipotético estado de naturaleza al estado social como una degeneración (no un progreso) producto de las desigualdades sociales que surgen con la propiedad privada, el derecho para protegerla, y la autoridad para que se cumpla ese derecho. Las leyes establecidas en toda sociedad son siempre las leyes que defienden al poderoso, al rico y a su poder frente a los no poseedores de propiedad, a los pobres. La propiedad privada y el derecho han creado un abismo entre dos "clases" jerárquicamente diferenciadas entre sí: la clase de los propietarios, de los poderosos y de los amos, frente a la clase de los no propietarios, pobres y esclavos. Esta situación no es superable, según Rousseau, pero puede ser mitigada a través de una sana vuelta a la naturaleza y una educación que fomente el individualismo y la independencia del hombre.<sup id="cite_ref-7" class="reference separada"><a href="#cite_note-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​Poco después (1758), <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Quesnay" title="François Quesnay">François Quesnay</a> publica el primer tratado <a href="/wiki/Fisiocracia" title="Fisiocracia">fisiócrata</a>, en el cual divide la sociedad en la "clase productora" (las basadas en las actividades agrícolas) y las clases no-productivas y explotativas (militares, académicos, funcionarios políticos y estatales, los nobles y privilegiados políticos, etc). </p><p>Este proceso culmina con <a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a>, quien concluye -en 1776 - al presentar el resultado de sus investigaciones acerca: “De las causas del adelantamiento y perfección en las facultades productivas del trabajo; y del orden con que su producto se distribuye naturalmente entre las diferentes <i>clases</i> del Pueblo” que “Todo el producto anual de la tierra y del trabajo de una nación ... naturalmente se divide, como ya se ha observado, en tres partes; la renta de la tierra, los salarios del trabajo, y las ganancias del capital (stock en el original), y constituye un ingreso a tres <i>órdenes</i> diferentes de personas; los que viven de rentas, los que viven de salarios, y los que viven por la ganancia. Esas son los tres órdenes originarios, y principales partes componentes de toda sociedad civilizada, de cuyos ingresos esos de todos los otros órdenes últimamente se derivan”.<sup id="cite_ref-8" class="reference separada"><a href="#cite_note-8"><span class="corchete-llamada">[</span>8<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>En esa época se consideraba obvio y natural que los "órdenes" o "clases" -generalmente conocidas como <a href="/wiki/Estamento" title="Estamento">estados</a>- y entendidas como “tipo” o “clases de propiedad” -aristocrática, eclesiástica-; la “nueva forma de propiedad que estaba apareciendo en las ciudades o <a href="/wiki/Tercer_Estado" title="Tercer Estado">Tercer Estado</a>” y el resto del <a href="/wiki/Pueblo_llano" title="Pueblo llano">Pueblo llano</a> sin o casi sin propiedad- tienen intereses que están en conflicto, opuestos por su diferente naturaleza. </p><p>Por ejemplo, <a href="/wiki/James_Madison" title="James Madison">James Madison</a> escribía en 1780, como parte de su análisis de las facciones (sus opiniones, sus pasiones y sus intereses), que dentro del grupo de los poseedores libres de la nueva propiedad privada (cuya base en Estados Unidos estaba constituida por una mayoría agraria de clase media<sup id="cite_ref-9" class="reference separada"><a href="#cite_note-9"><span class="corchete-llamada">[</span>9<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y que en ausencia de pasado feudal no convivía con ningún estamento), incluso la "protección de facultades diferentes y desiguales para adquirir propiedad, produce inmediatamente la existencia de diferencias en cuanto a la naturaleza y extensión de la misma; y la influencia de estas sobre los sentimientos y opiniones de los respectivos propietarios, determina la división de la sociedad en diferentes intereses y partidos."<sup id="cite_ref-10" class="reference separada"><a href="#cite_note-10"><span class="corchete-llamada">[</span>10<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Sin embargo -y a pesar del criticismo, a veces bastante explícito, de lo anterior- tal conflicto (o sus <a href="/wiki/Consecuencia_l%C3%B3gica" title="Consecuencia lógica">consecuencias</a>) se veía generalmente como positivo, dando origen a la <a href="/wiki/Libertad" title="Libertad">libertad</a> responsable y estableciendo las bases de la supremacía del poder de los <a href="/wiki/Monarca" title="Monarca">monarcas</a>. Esa visión se puede trazar al dicho de <a href="/wiki/Her%C3%A1clito" title="Heráclito">Heráclito</a> : “Los opuestos acuerdan, y de la discordia resulta la mejor <a href="/wiki/Armon%C3%ADa" title="Armonía">armonía</a><sup id="cite_ref-11" class="reference separada"><a href="#cite_note-11"><span class="corchete-llamada">[</span>11<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ (esta sugerencia es conocida como "Doctrina de la armonía de los intereses"). </p><p>Así, por ejemplo, <a href="/wiki/Edmund_Burke" title="Edmund Burke">Edmund Burke</a> aduce (en 1790): </p><p>“En vuestros antiguos estados Uds. tenían esa variedad, toda esa combinación y toda esa oposición de intereses, teníais toda esa acción y reacción que, en el mundo natural y político, a partir de la lucha reciproca de poderes discordantes, extrae la armonía del universo. Esos intereses opuestos y conflictivos, que Uds. consideran una falta grave en vuestra <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n" title="Constitución">Constitución</a> pasada y la presente, interpone un saludable balance a toda resolución precipitada, transformando la deliberación en una materia no de gusto sino de necesidad, hace todo cambio un asunto de compromiso que naturalmente engendra <a href="/wiki/Moderaci%C3%B3n" title="Moderación">moderación</a>... A través de la diversidad de miembros e intereses la libertad general tiene tantas seguridades como hay diferentes versiones en los varios órdenes, mientras que manteniéndose bajo el control de un monarca, las partes mismas son prevenidas de desviarse y alejarse de sus posiciones correspondientes”.<sup id="cite_ref-12" class="reference separada"><a href="#cite_note-12"><span class="corchete-llamada">[</span>12<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Partiendo de lo anterior, Burke avanza a producir una <a href="/wiki/Teor%C3%ADa_de_la_justificaci%C3%B3n" title="Teoría de la justificación">justificación</a> política práctica acerca de la necesidad de un poder real: Nadie -alega- puede ser juez en su propia causa. Por lo tanto, las clases tienen necesidad de un poder externo, superior, que pueda -si es que las clases no pueden llegar a acuerdo- adjudicar sin estar comprometida con parte. Ese poder es el rey. (Burke: op cit). </p> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Secessio_plebis" title="Secessio plebis">Secessio plebis</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Desarrollo_pos-revolucionarios">Desarrollo pos-revolucionarios</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=2" title="Editar sección: Desarrollo pos-revolucionarios"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <a href="/wiki/Revoluci%C3%B3n_francesa" title="Revolución francesa">Revolución francesa</a> marcó la irrupción a órganos del poder estatal no solo de esa nueva forma de propiedad, sino también la aparición de un nuevo actor político-social: aquellos que carecían de posesiones materiales, en la medida que empezaron a acumular poder a través de alianzas ya sea con un sector u otro de las clases posesoras. Empezó a cambiar también la percepción general del resultado del conflicto. De la manera que se pueden establecer clases y categorías dentro de la nación, en esa misma medida habrá también, oposición de intereses y guerra interna, ya sea abierta o secreta, incluso si solo considera el aparato industrial.<sup id="cite_ref-13" class="reference separada"><a href="#cite_note-13"><span class="corchete-llamada">[</span>13<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Quizás el primer teórico <a href="/wiki/Liberal" title="Liberal">liberal</a> que no solo comprendió que la irrupción de las "clases desposeídas" tendría profundas repercusiones políticas sino que las examinó fríamente fue <a href="/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill">John Stuart Mill</a>. Según este pensador “La discusión que ahora se requiere es una que debe ir a los <a href="/wiki/Principio_(%C3%A9tica)" title="Principio (ética)">principios</a> mismos. Las <a href="/wiki/Doctrina" title="Doctrina">doctrinas</a> fundamentales que una vez se asumieron como incontestables por las antiguas generaciones son de nuevo puestas a juicio. Hasta el presente la <a href="/wiki/Instituci%C3%B3n" title="Institución">institución</a> de la <a href="/wiki/Propiedad" title="Propiedad">propiedad</a>, en la manera que nos ha sido legada desde el pasado, no había sido, excepto por algunos escritores especulativos, seriamente cuestionada, porque los conflictos del pasado habían sido entre clases, ambas de las cuales tenían un interés en la constitución existente de la propiedad. No será posible continuar de esta manera. Cuando la discusión incluye clases que poseen casi nada y están solo interesadas en la institución en la medida que es de <a href="/wiki/Inter%C3%A9s_p%C3%BAblico" title="Interés público">interés público</a>, ellos no permitirán que nada sea asumido, ciertamente no el principio de propiedad privada, cuya <a href="/wiki/Legitimidad_(pol%C3%ADtica)" title="Legitimidad (política)">legitimidad</a> y <a href="/wiki/Utilidad_(econom%C3%ADa)" title="Utilidad (economía)">utilidad</a> es cuestionada por algunos de los pensadores que miran desde el punto de vista de las clases trabajadoras... Esas clases ciertamente demandaran que el sujeto sea examinado desde su fundación”.<sup id="cite_ref-14" class="reference separada"><a href="#cite_note-14"><span class="corchete-llamada">[</span>14<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Esto dio origen a varias posiciones en relación con el concepto. </p><p> Es importante resaltar como las concepciones, tanto anarquistas (<a href="/wiki/Proudhon" class="mw-redirect" title="Proudhon">Proudhon</a> y <a href="/wiki/Bakunin" class="mw-redirect" title="Bakunin">Bakunin</a>) como marxistas, de la lucha de clases están entrelazadas con el desarrollo filosófico de <a href="/wiki/Hegel" class="mw-redirect" title="Hegel">Hegel</a>, y con ello al desarrollo del <a href="/wiki/Hegelianismo" title="Hegelianismo">hegelianismo</a>, y su noción de la <a href="/wiki/Dial%C3%A9ctica" title="Dialéctica">dialéctica</a> como forma de entender la realidad y la <a href="/wiki/Organizaci%C3%B3n_social" title="Organización social">organización social</a>. Así, ambas concepciones formulan que en toda <a href="/wiki/Sociedad" title="Sociedad">sociedad organizada</a> existen clases con intereses opuestos, creándose así unas contradicciones dentro de la misma sociedad, que solo pueden ser superadas mediante esta lucha de opuestos. Donde como resultado de esta lucha surgen elementos de superación de las anteriores contradicciones, en términos dialécticos se expresa como <a href="/wiki/Tr%C3%ADada_dial%C3%A9ctica" title="Tríada dialéctica">tesis-antítesis-síntesis</a>. </p><div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véanse también:</span> <i><a href="/wiki/J%C3%B3venes_hegelianos" title="Jóvenes hegelianos">Jóvenes hegelianos </a></i><span style="font-size:88%"> y </span><i><a href="/wiki/Marx_y_Hegel" title="Marx y Hegel"> Marx y Hegel</a></i>.</div> <p>En la concepción marxista esto se expresa claramente con el <a href="/wiki/Materialismo_hist%C3%B3rico" title="Materialismo histórico">materialismo histórico</a> y el <a href="/wiki/Materialismo_dial%C3%A9ctico" title="Materialismo dialéctico">materialismo dialéctico</a>, donde el desarrollo de la lucha de clases es llevado más allá de la lucha política y social, hasta alcanzar el papel central en la historia para ser su “motor”. Esto se explica en la manera en que para <a href="/wiki/Marx" class="mw-redirect" title="Marx">Marx</a> la lucha de clases también es una lucha de los diferentes grupos sociales o <a href="/wiki/Clase_social" title="Clase social">clases sociales</a> por impulsar una determinada forma de organización social y <a href="/wiki/Modo_de_producci%C3%B3n" title="Modo de producción">modelo productivo</a>. Ya que en el momento en que el desarrollo de los <a href="/wiki/Medios_de_producci%C3%B3n" title="Medios de producción">medios de producción</a> entra en contradicción con la forma de organización social vigente, surge la necesidad de generar una nueva forma de <a href="/wiki/Relaci%C3%B3n_social" title="Relación social">relaciones sociales</a> y de organización social. Y esto se expresa cuando surge una nueva <a href="/wiki/Burgues%C3%ADa" title="Burguesía">clase social</a> dispuesta a efectuar este <a href="/wiki/Cambio_social" title="Cambio social">cambio social</a>, que acaba triunfando sobre la antigua clase social dominante, hasta entonces vigente, impulsando un cambio social que cree nuevas formas de <a href="/wiki/Modo_de_producci%C3%B3n" title="Modo de producción">desarrollo productivo</a>. Este cambio conlleva también el <a href="/wiki/Transici%C3%B3n_del_feudalismo_al_capitalismo" title="Transición del feudalismo al capitalismo">surgimiento de otras formas</a> de <a href="/wiki/Relaciones_de_producci%C3%B3n" title="Relaciones de producción">relaciones sociales de producción</a>, que sirven para esta explotación mejorada de los medios productivos. Por lo tanto estos cambios sociales originados por la lucha de clases, acaban transformando la organización social vigente y creando otra más acorde al nivel de desarrollo productivo alcanzado.<sup id="cite_ref-:0_15-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-:0-15"><span class="corchete-llamada">[</span>15<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Concepción_conservadora"><span id="Concepci.C3.B3n_conservadora"></span>Concepción conservadora</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=3" title="Editar sección: Concepción conservadora"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La lucha de clases da origen a los <a href="/wiki/Movimientos_sociales" class="mw-redirect" title="Movimientos sociales">movimientos sociales</a>, a través de los cuales las "<a href="/wiki/Clases_bajas" class="mw-redirect" title="Clases bajas">clases bajas</a>" buscan "ascender" socialmente.<sup id="cite_ref-16" class="reference separada"><a href="#cite_note-16"><span class="corchete-llamada">[</span>16<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p> La revolución francesa se originó en la “colonización del Estado” por uno de esos sectores sociales (la <a href="/wiki/Burgues%C3%ADa" title="Burguesía">burguesía</a>) En general, tal colonización dará origen primero a “estados dictatoriales” y, como reacción, a revoluciones que solo conducirán a otros “estados dictatoriales”. La única solución es la existencia de una “monarquía social” -muy cerca a la posición burkeana- que debe actuar en el interés común, introduciendo las reformas necesarias para evitar desorden y confrontación social. </p><div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Estado_Social" class="mw-redirect" title="Estado Social">Estado Social</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Concepción_anarquista"><span id="Concepci.C3.B3n_anarquista"></span>Concepción anarquista</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=4" title="Editar sección: Concepción anarquista"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Los anarquistas fueron quizás quienes se mantuvieron más cercanos a la concepción original -la de Maquiavelo- acerca del problema. Desde este punto de vista, la lucha de clases es, en general, lo que determina las formas políticas de una sociedad<sup id="cite_ref-17" class="reference separada"><a href="#cite_note-17"><span class="corchete-llamada">[</span>17<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y, desde un punto de vista “revolucionario”, la lucha del pueblo contra toda opresión en general y el Estado en particular.<sup id="cite_ref-18" class="reference separada"><a href="#cite_note-18"><span class="corchete-llamada">[</span>18<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Proudhon, por su parte, sugiere "Habiendo sido desde un principio la guerra y la desigualdad de fortunas la condición de los pueblos, la sociedad se divide naturalmente en cierto número de clases: guerreros o nobles, sacerdotes, propietarios, mercaderes, navegantes, industriales, actores sociales que se apoderan o conquistan el poder a fin de dominar otros". Es alrededor de esas <a href="/wiki/Clase_dirigente" title="Clase dirigente">clases gobernantes</a> -aquellas que detentan el poder- que se forman -y debido al “derecho de conquista”<sup id="cite_ref-19" class="reference separada"><a href="#cite_note-19"><span class="corchete-llamada">[</span>19<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​- los <a href="/wiki/Privilegio" title="Privilegio">privilegios</a> plutocráticos, gerontocráticos y burocráticos en general. Principal entre esos privilegios es el de la <a href="/wiki/Explotaci%C3%B3n_econ%C3%B3mica" title="Explotación económica">explotación económica</a>.<sup id="cite_ref-20" class="reference separada"><a href="#cite_note-20"><span class="corchete-llamada">[</span>20<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ (ver, por ejemplo: <a href="/wiki/Chartalismo#Or.C3.ADgenes_y_funci.C3.B3n_del_dinero" title="Chartalismo">Orígenes y función del dinero</a> en Chartalismo). Parafraseando, se podría decir que ser <a href="/wiki/Represi%C3%B3n_pol%C3%ADtica" title="Represión política">oprimido</a> es ser <a href="/wiki/Explotaci%C3%B3n_social" title="Explotación social">explotado</a>, pero -y crucialmente- no se puede ser explotado si no se es oprimido. </p><p>Así pues, el anarquismo habla de "clases revolucionarias", incluyendo a los obreros, artesanos, los campesinos y lo que Marx llamaba <a href="/wiki/Lumpemproletariado" title="Lumpemproletariado">Lumpemproletariado</a>. Por otro lado también en otros textos se habla de dos clases: la mayoría conformada por los que producen y una minoría reaccionaria conformada por los que viven del trabajo de los productores y que además gobiernan.<sup id="cite_ref-21" class="reference separada"><a href="#cite_note-21"><span class="corchete-llamada">[</span>21<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Esto ha dado origen a una rica gama de posiciones, que van desde las concepciones del <a href="/wiki/Anarquismo_colectivista" title="Anarquismo colectivista">anarquismo colectivista</a> a las del <a href="/wiki/Anarquismo_individualista" title="Anarquismo individualista">anarcoindividualismo</a>. Por ejemplo, los <a href="/wiki/Plataformismo" title="Plataformismo">plataformistas</a>, en especial Piotr Arshinov, hacen mucho hincapié en la lucha de clases. El actual especifismo de la <a href="/wiki/Federaci%C3%B3n_Anarquista_Uruguaya" title="Federación Anarquista Uruguaya">FAU</a> también hace un fuerte énfasis en lo que, desde el punto de vista de algunos anarquistas modernos, se concibe como "clasismo".<sup id="cite_ref-22" class="reference separada"><a href="#cite_note-22"><span class="corchete-llamada">[</span>22<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Mientras un desarrollo paralelo ha llevado al <a href="/wiki/Antiestatismo" title="Antiestatismo">antiestatismo</a> del <a href="/wiki/Anarcocapitalismo" title="Anarcocapitalismo">anarcocapitalismo</a><sup id="cite_ref-23" class="reference separada"><a href="#cite_note-23"><span class="corchete-llamada">[</span>23<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Se puede observar entonces que la “lucha de clases” anarquista se basa principalmente contra el poder político organizado, es decir, contra el Estado. Si se elimina este, se habrá eliminado el mecanismo que perpetua la <a href="/wiki/Opresi%C3%B3n" title="Opresión">opresión</a> y <a href="/wiki/Explotaci%C3%B3n_social" title="Explotación social">explotación</a>. <a href="/wiki/Proudhon" class="mw-redirect" title="Proudhon">Proudhon</a> lo pone así: “ Todos los gobiernos de hecho, cualesquiera que sean sus motivos o reservas, están reducidos a la una o la otra de estas dos fórmulas: Subordinación de la autoridad a la libertad, o subordinación de la libertad a la autoridad.” (Proudhon, “Principio Federativo”) </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Concepción_marxista"><span id="Concepci.C3.B3n_marxista"></span>Concepción marxista</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=5" title="Editar sección: Concepción marxista"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Teor%C3%ADa_de_las_clases_sociales_marxista" class="mw-redirect" title="Teoría de las clases sociales marxista"> Teoría de las clases sociales marxista</a></i></div><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Anti-capitalism_color.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Anti-capitalism_color.jpg/220px-Anti-capitalism_color.jpg" decoding="async" width="220" height="277" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Anti-capitalism_color.jpg/330px-Anti-capitalism_color.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Anti-capitalism_color.jpg/440px-Anti-capitalism_color.jpg 2x" data-file-width="2382" data-file-height="3000" /></a><figcaption><i>Pyramid of Capitalist System</i>, póster del sindicato <a href="/wiki/Industrial_Workers_of_the_World" title="Industrial Workers of the World">Industrial Workers of the World</a>. Critica el capitalismo representándolo como una estructura jerárquica de clases sociales.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> fue posiblemente quien se mantuvo más cerca de la concepción de la lucha entre las clases en la línea que va de Maquiavelo a Burke, pero para él ese conflicto no produce armonía o libertad sino <a href="/wiki/Cambio_social" title="Cambio social">cambio social</a> o <a href="/wiki/Progreso" title="Progreso">progreso</a>: <i>La <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historia</a> (escrita) de todas las sociedades existentes hasta ahora es la historia de la lucha de clases.</i><sup id="cite_ref-:0_15-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-:0-15"><span class="corchete-llamada">[</span>15<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ (esto es generalmente conocido como "la teoría de la lucha de clases como motor de la historia"). </p><p>En otras palabras, el conflicto entre clases sociales ha sido la base sobre la que se produjeron los hechos que dan forma a las sociedades. Esta lucha se da principalmente entre las dos clases sociales antagónicas que -en su opinión- caracterizan cada <a href="/wiki/Modo_de_producci%C3%B3n" title="Modo de producción">modo de producción</a>. </p><p>Sin embargo, esta lucha de clases se define no solo por las características inherentes a cada sector social (especialmente los antagonistas centrales) sino también a las relaciones que tales sectores tengan o establezcan entre sí: por ejemplo: las características del sistema político o de gobierno que exista en un momento histórico dado, las características de las clases dominantes y las dominadas, junto a las de otros sectores sociales, el tipo de desarrollo económico social, etc. Esta lucha ha acabado con una transformación revolucionaria de toda la sociedad o con la ruina de las clases en lucha. </p><p>Sigue que, de acuerdo a Marx, nuestra época no ha eliminado el antagonismo de las clases; lo ha vuelto más simple ya que la sociedad se va escindiendo cada vez más en dos grandes campos enemigos: la burguesía y el proletariado. </p><p>Según lo dicho por Marx, se determina que: la burguesía es la clase de los modernos capitalistas, son los propietarios de los medios de producción y los patrones de los asalariados; el proletariado es la clase moderna de los asalariados, no son propietarios de medios de producción, se ven obligados a vender su fuerza laboral para subsistir. </p><p>El fin último de la lucha de clases se producirá, según Marx, solo cuando las clases dejen de existir. Como el mismo escribió (carta a <a href="/wiki/Joseph_Weydemeyer" title="Joseph Weydemeyer">Joseph Weydemeyer</a>, del 5 de marzo de 1852) : </p><p><i><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161259348">.mw-parser-output .flexquote{display:flex;flex-direction:column;background-color:var(--background-color-neutral-subtle);color:var(--color-base);border-left:3px solid var(--border-color-base);font-size:90%;margin:1em 4em;padding:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.quote{width:100%}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.separator{border-left:1px solid var(--border-color-divider);border-top:1px solid var(--border-color-divider);margin:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.cite{text-align:right}@media all and (max-width:600px){.mw-parser-output .flexquote>.flex{flex-direction:column}}</style></i> </p> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">...no me cabe el mérito de haber descubierto la existencia de las clases en la sociedad moderna ni la lucha entre ellas. Mucho antes que yo, algunos historiadores burgueses habían expuesto ya el desarrollo histórico de esta lucha de clases y algunos economistas burgueses la anatomía económica de estas. Lo que yo he aportado de nuevo ha sido demostrar: 1) que la existencia de las clases solo va unida a determinadas fases históricas de desarrollo de la producción; 2) que la lucha de clases conduce, necesariamente, a la <a href="/wiki/Dictadura_del_proletariado" title="Dictadura del proletariado">dictadura del proletariado</a>; 3) que esta misma dictadura no es de por sí más que el tránsito hacia la abolición de todas las clases y hacia una sociedad sin clases...</div> </div> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Críticas_a_la_lucha_de_clases"><span id="Cr.C3.ADticas_a_la_lucha_de_clases"></span>Críticas a la lucha de clases</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=6" title="Editar sección: Críticas a la lucha de clases"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Estas críticas se pueden dividir en dos visiones generales: las que cuestionan la existencia misma de las clases sociales como tales - y consecuentemente, cualquier conflicto central a la sociedad entre ellas- y las que rechazan la función de la lucha de clases como factor determinante (motor) de la historia. </p><p>Así, por ejemplo, <a href="/wiki/Ludwig_von_Mises" title="Ludwig von Mises">Ludwig von Mises</a> cuestiona el concepto de clases, por lo menos en el sentido de la línea que va de Rosseau a Marx </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r161259348"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Si se quiere aplicar el término “lucha” a los esfuerzos que hacen las personas que se enfrentan en el mercado, para asegurarse el mejor precio posible en ciertas condiciones, entonces la economía es un teatro de lucha permanente de todos contra todos, y no una lucha de clases. <p><br /> </p> Lo que ha podido agrupar a los trabajadores con fines de acción común, contra la clase burguesa, es la teoría de la oposición infranqueable de los intereses de clases. Lo que ha hecho una realidad de la lucha de clases es la conciencia de clases creada por la ideología marxista. Es la <a href="/wiki/Idea" title="Idea">idea</a> la que ha creado la clase y no la clase quien ha creado la idea.<sup id="cite_ref-24" class="reference separada"><a href="#cite_note-24"><span class="corchete-llamada">[</span>24<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​</div> </div> </blockquote> <p>Por otro lado, <a href="/wiki/Karl_Popper" title="Karl Popper">Karl Popper</a> estima que conceptos tales como "lucha de clases" tienen una función <a href="/wiki/Interpretaci%C3%B3n" title="Interpretación">interpretativa</a> de la historia (ver "Historiografía como meta-historia" en <a href="/wiki/Historiograf%C3%ADa" title="Historiografía">historiografía</a>). Como tal, son perfectamente "inobjetables". Pero es fácil caer en el error <a href="/wiki/Historicismo" title="Historicismo">"historicista"</a> cuando se utilizan como <a href="/wiki/Teor%C3%ADa" title="Teoría">teorías</a> o factores predictivos del desarrollo futuro de acontecimientos. <sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup> En otras palabras, Popper hace una diferencia entre elementos que nos permitan -en una manera más o menos similar a la que las teorías cumplen en la ciencia- interpretar acontecimientos desde algún punto de vista que nos interesa (ver "El método científico como método para la eliminación de falacias y prejuicios" en <a href="/wiki/M%C3%A9todo_cient%C3%ADfico" title="Método científico">método científico</a>) y <a href="/wiki/Teor%C3%ADa_cient%C3%ADfica" title="Teoría científica">teorías científicas</a>. Tales factores interpretativos tienen, en su opinión, una diferencia esencial con las teorías de la ciencia: no son <a href="/wiki/Falsacionismo" title="Falsacionismo">falseables</a> o refutables y, por lo tanto, no se puede decir que constituyen una <a href="/wiki/Explicaci%C3%B3n" title="Explicación">explicación</a> científica de la historia (en el sentido de mostrar o descubrir las <a href="/wiki/Ley_cient%C3%ADfica" title="Ley científica">leyes</a> naturales que determinan el funcionamiento del desarrollo humano o social) sino más bien serían un focus histórico o narrativa desde un punto de vista determinado.<sup id="cite_ref-25" class="reference separada"><a href="#cite_note-25"><span class="corchete-llamada">[</span>25<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véase_también"><span id="V.C3.A9ase_tambi.C3.A9n"></span>Véase también</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=7" title="Editar sección: Véase también"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Clase_pol%C3%ADtica" title="Clase política">Clase política</a></li> <li><a href="/wiki/Conciencia_de_clase" title="Conciencia de clase">Conciencia de clase</a></li> <li><a href="/wiki/Cambio_social" title="Cambio social">Cambio social</a></li> <li><a href="/wiki/Clasismo" title="Clasismo">Clasismo</a></li> <li><a href="/wiki/Conflicto_social" title="Conflicto social">Conflicto social</a></li> <li><a href="/wiki/Luchas_sociales" title="Luchas sociales">Luchas sociales</a></li> <li><a href="/wiki/Movilidad_social" title="Movilidad social">Movilidad social</a></li> <li><a href="/wiki/Proletariado" title="Proletariado">Proletariado</a></li> <li><a href="/wiki/Sociedad_sin_clases" title="Sociedad sin clases">Sociedad sin clases</a></li> <li><a href="/wiki/Teor%C3%ADa_del_conflicto" title="Teoría del conflicto">Teoría del conflicto</a></li></ul> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Red_star_with_hammer_and_sickle.svg" class="mw-file-description" title="Ver el portal sobre Marxismo"><img alt="Ver el portal sobre Marxismo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Red_star_with_hammer_and_sickle.svg/20px-Red_star_with_hammer_and_sickle.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Red_star_with_hammer_and_sickle.svg/30px-Red_star_with_hammer_and_sickle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Red_star_with_hammer_and_sickle.svg/40px-Red_star_with_hammer_and_sickle.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="1175" /></a></span> <a href="/wiki/Portal:Marxismo" title="Portal:Marxismo">Portal:Marxismo</a>. Contenido relacionado con <b><a href="/wiki/Marxismo" title="Marxismo">Marxismo</a></b>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=8" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/espanol/m-e/1840s/48-manif.htm">«Marx & Engels (1848): Manifiesto del Partido Comunista»</a>. <i>www.marxists.org</i><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de octubre de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ALucha+de+clases&rft.atitle=Marx+%26+Engels+%281848%29%3A+Manifiesto+del+Partido+Comunista&rft.genre=article&rft.jtitle=www.marxists.org&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Fespanol%2Fm-e%2F1840s%2F48-manif.htm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFdice2016-05-21" class="citation web">dice, Álvaro Flores Flores (21 de mayo de 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.uce.es/motor-historia-lucha-de-clases/">«El motor de la historia es la lucha de clases»</a>. <i>Unificación Comunista de España</i><span class="reference-accessdate">. Consultado el 1 de octubre de 2022</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ALucha+de+clases&rft.atitle=El+motor+de+la+historia+es+la+lucha+de+clases&rft.au=dice%2C+%C3%81lvaro+Flores+Flores&rft.aufirst=%C3%81lvaro+Flores+Flores&rft.aulast=dice&rft.date=2016-05-21&rft.genre=article&rft.jtitle=Unificaci%C3%B3n+Comunista+de+Espa%C3%B1a&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.uce.es%2Fmotor-historia-lucha-de-clases%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFZoulin_Ti11_de_mayo_de_2051" class="citation">Zoulin Ti (11 de mayo de 2051), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=AgX92v0VNWI&t=1223s"><i>USSR 1947</i></a><span class="reference-accessdate">, consultado el 21 de julio de 2018</span></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ALucha+de+clases&rft.au=Zoulin+Ti&rft.aulast=Zoulin+Ti&rft.btitle=USSR+1947&rft.date=11+de+mayo+de+2051&rft.genre=book&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DAgX92v0VNWI%26t%3D1223s&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Maquiavelo identifica cuatro "tipos": 1: La aristocracia. 2: los "ciudadanos" -que equivalen a lo que posteriormente se llamo "burguesía", es decir, aquellos que viven en las ciudades y poseen bienes. 3, la "plebe" aquellos que viven en las ciudades pero no poseen bienes y, por lo tanto, no tienen derecho a participar en la vida política de la ciudad. 4: el campesinado. Ver Nicolás Maquiavelo: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ferronato.com.ar/wp-content/uploads/2009/06/discursos_tito_livio1.pdf">Discursos sobre la Primera Década de Tito Livio</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140224215014/http://www.ferronato.com.ar/wp-content/uploads/2009/06/discursos_tito_livio1.pdf">Archivado</a> el 24 de febrero de 2014 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Claudia Hilb: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bdp.org.ar/facultad/catedras/cp/tpolitica1/hilb.pdf">Maquiavelo, la república y la ‘virtù’</a> página 4</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Rousseau: "Discursos sobre el origen y la desigualdad entre los hombres"</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"> Elena Diez de la Cortina Montemayor: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cibernous.com/autores/rousseau/teoria/biografia.html">Rousseau: Semblanza filosófica</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"> Adam Smith, <a href="/wiki/La_riqueza_de_las_naciones" title="La riqueza de las naciones">La riqueza de las naciones</a> Libro I, cap XI: Conclusión a la sección) </span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Richard_Pipes" title="Richard Pipes">Richard Pipes</a>, <i>Propiedad y libertad</i>, Fondo de Cultura Económica, 1999, pp. 271-272</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">A. Hamilton, J. Madison y J. Jay, <i>El federalista</i>, Fondo de Cultura Económica, 2001, cap. X, §§ 2-3, p. 37</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"> Citado por <a href="/wiki/Karl_Popper" title="Karl Popper">Karl Popper</a>, en “Back to the presocratics”, cap 5, Conjectures and Refutations. - Routledge 1963 (89), p 160 (en inglés en el original)</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Burke: “Reflection on the Revolution in France” (1790) -Penguin Classics, 1986- pp 122 (en inglés en el original)</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">V Considerant: "Destinée sociale" (París, 1834) Citado por Mill, Chapters on Socialism, p 391)</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">John Stuart Mill: “Chapters on Socialism”. (1869) en “Principles of Political Economy” - <a href="/wiki/Oxford_University_Press" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a> (World Classics) (1994) p 375</span> </li> <li id="cite_note-:0-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_15-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_15-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">K Marx y <a href="/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels">F. Engels</a>: <a href="/wiki/Manifiesto_del_Partido_Comunista" title="Manifiesto del Partido Comunista">Manifiesto del Partido Comunista</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Ver resumen de sus ideas en: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091027021933/http://www.geocities.com/adeniha/english/lorenz1.htm">LEARNING FROM THE LORENZ VON STEIN’S IDEA OF SOCIAL STATE</a> (en inglés)</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Proudhon: “La lucha de las clases entre sí, el antagonismo de sus intereses, la manera como éstos se coligan, determinan el régimen político, y, por consiguiente, la elección de gobierno, sus innumerables especies y sus todavía más innumerables variedades. Poco a poco todas estas clases se refunden en dos: una superior, aristocracia, burguesía o patriciado; y otra inferior, plebe o proletariado.” Principio Federativo</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"> Bakunin: “Y, cuando algunos creyeron que la causa fundamental del mal era la lucha entre los hombronómica (p 9) y agrega más adelante: temperamento y cultura, (p 19) etc. (Crítica al marxismo).</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">“Conquista” en este sentido significa principalmente el “ <a href="/wiki/Ley_del_m%C3%A1s_fuerte" class="mw-redirect" title="Ley del más fuerte">derecho del más fuerte</a>” a dominar al más débil: “para las clases privilegiadas, la conciencia política no es otra cosa que el derecho a la conquista, garantizado y codificado, a la explotación del trabajo de las masas y a gobernarlas con el fin de asegurar esta explotación.”</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"> Bakunin: “El estado significa dominio y cualquier dominio presupone el sometimiento de las masas y, en consecuencia, su explotación para beneficio de una minoría gobernante (Crítica al marxismo, p 6)</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Esta visión dicotómica es una de las críticas que ha hecho a los anarquistas <a href="/wiki/Karl_Mannheim" title="Karl Mannheim">Karl Mannheim</a> y que es tratada en un brillante artículo por el profesor Sharif Gemie en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jch.sagepub.com/">Journal of Contemporary History Counter-Community: An Aspect of Anarchist Political Culture</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Entendido como acción política centrada o basada en la clases oprimidas. Floreal Castilla, en su homenaje a <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elecodelospasos.net/pages/GERARDO_GATTI_19311976_ANARQUISTA_URUGUAYO-37056.html">GERARDO GATTI</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090417010323/http://www.elecodelospasos.net/pages/GERARDO_GATTI_19311976_ANARQUISTA_URUGUAYO-37056.html">Archivado</a> el 17 de abril de 2009 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. escribe: "La escisión en el seno del anarquismo uruguayo, “la fractura” la llama el historiador de la FAU, realmente tenía lo cubano como justificación, como portada, como cobertura, pero lo que se debatía eran cosas mucho más profundas: si el anarquismo popular era un enfoque clasista o era un enfoque exclusivamente humanista y, por tanto, policlasista." Castilla continua a trazar tanto el origen como la evolución del "anarquismo no clasista" a partir del análisis de la experiencia de la <a href="/wiki/Revoluci%C3%B3n_espa%C3%B1ola" class="mw-disambig" title="Revolución española">Revolución española</a> , por ejemplo a través de la evolución de uno de los principales representantes de este "nuevo anarquismo", <a href="/wiki/Rudolf_Rocker" title="Rudolf Rocker">Rudolf Rocker</a>; quien: "en 1945 ya se demarca de la postura del anarquismo clasista con la publicación de “La influencia de las ideas absolutistas en el socialismo” donde equipara erróneamente el concepto de “nación” al de “raza” y al de “clase”," . Para una visión diferente, ver: Simón Rodríguez Porras: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aporrea.org/trabajadores/a55964.html">Anarquismo revolucionario e individualismo</a>. A este debate se puede trazar una de las razones del origen del "anarquismo libertario".</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jorgevalin.com/weblog/2007/06/hoppe-la-conexin-liberal-marxista.html">Lucha de clases: análisis marxista y análisis austriaco</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081002000534/http://www.jorgevalin.com/weblog/2007/06/hoppe-la-conexin-liberal-marxista.html">Archivado</a> el 2 de octubre de 2008 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., por <a href="/wiki/Hans-Hermann_Hoppe" title="Hans-Hermann Hoppe">Hans-Hermann Hoppe</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">“El socialismo” (pág. 348) de Ludwig von Mises – Editorial Hermes SA</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">(ver: "The Poverty of Historicism" (en inglçes en el original) por Karl Raimund Popper - Capítulo 31: Situational Logic in History. Historical Interpretation: pp 150.- Routledge and Kegan Paul, reinpreso en 1974: <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/0710046162" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0 7100 4616 2</a>) (Originally published in book form 1957)</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=9" title="Editar sección: Bibliografía"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>The International Encyclopedia of Revolution and Protest: 1500 to the Present</i>, ed. by Immanuel Ness, Malden, MA [etc.]: Wiley & Sons, 2009, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/1405184647" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-4051-8464-7</a></li> <li>Nicolás Maquiavelo: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110813002739/http://www.bibliojuridica.org/libros/4/1569/4.pdf">DISCURSOS SOBRE LA PRIMERA DÉCADA DE TITO LIVIO</a></li> <li>Claudia Hilb: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.insumisos.com/lecturasinsumisas/Republica%20y%20Virtu%20en%20Maquiavelo.pdf">Maquiavelo, la república y la 'virtù'</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161002045444/http://www.insumisos.com/lecturasinsumisas/Republica%20y%20Virtu%20en%20Maquiavelo.pdf">Archivado</a> el 2 de octubre de 2016 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li>Jean-Jacques Rousseau: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090915175330/http://www.scribd.com/doc/8638959/Rousseau-JeanJacques-Discurso-Sobre-El-Origen-de-La-Desigualdad">Discurso Sobre El Origen de La Desigualdad entre los hombres</a></li> <li>Dalmacio Negro Pavón: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1273187">ROUSSEAU Y LOS ORÍGENES DE LA POLÍTICA DEL CONSENSO</a></li> <li>Edmund Burke: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=qO1ElSYQyzgC&printsec=frontcover&source=gbs_navlinks_s">Reflexiones sobre la revolución francesa</a> (acceso parcial)</li> <li>Tomás Molían: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bibliotecavirtual.clacso.org.ar/ar/libros/critica/nro1/moulian.pdf">BURKE Y LAS CONCEPCIONES CONSERVADORAS DE LA DEMOCRACIA</a></li> <li>Jonathan Beecher: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=D5cbwbuV8aYC&dq=Victor+Considerant&printsec=frontcover&source=bl&ots=SP0WT3A_XT&sig=U8K1Xkt-DrZrPbAl9str31VP3vs&hl=en&ei=mSRFSu3gGMXRjAeO8MDQAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3">Victor Considerant and the Rise and Fall of French Romantic Socialism</a> (acceso parcial, en inglés)</li> <li>John Stuart Mill: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.laits.utexas.edu/poltheory/jsmill/cos/cos.c01.html">Chapters on Socialism</a> (en inglés).</li> <li>Revista de estudios histórico-jurídicos: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scielo.cl/scielo.php?pid=S0716-54552008000100035&script=sci_arttext">HOBHOUSE, Leonard Trelawney, Liberalismo (1911)</a> (revisión de libro que incluye capítulo sobre visión de Mill).</li> <li>Pierre-Joseph Proudhon: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.antorcha.net/biblioteca_virtual/politica/principio_federativo/indice_proudhon.html">El principio federativo</a></li> <li><a href="/wiki/Errico_Malatesta" title="Errico Malatesta">Errico Malatesta</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scribd.com/doc/6832939/Lucha-de-clases-u-odio-de-clase-E-Malatesta">¿Lucha de clases u odio de clase?</a>.</li> <li>Mirko Roberti: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://folletoslibertad.angelfire.com/Proudhon.pdf">folleto sobre visión de Proudhon acera de las clases sociales</a></li> <li><a href="/wiki/Mija%C3%ADl_Bakunin" title="Mijaíl Bakunin">Mijaíl Bakunin</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://folletoslibertad.angelfire.com/CriticaalmarxismoBakunin.pdf">Crítica al Marxismo</a></li> <li><a href="/wiki/Albert_Meltzer" title="Albert Meltzer">Albert Meltzer</a> y <a href="/wiki/Stuart_Christie" title="Stuart Christie">Stuart Christie</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://folletoslibertad.angelfire.com/Anarquismoviolenciayutopia.pdf"><i>Anarquismo y Lucha de Clases</i></a></li> <li>Luiggi Frabri: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://folletoslibertad.angelfire.com/Fabbri.pdf">El concepto anarquista de revolución</a></li> <li>Karl Marx: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/espanol/m-e/1850s/francia/index.htm">Las luchas de clases en Francia de 1848 a 1850</a></li> <li>Karl Marx <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/espanol/m-e/1870s/gotha/gothai.htm">Crítica al Programa de Gotha.</a></li> <li>Friedrich Engels: (Sección Tercera (SOCIALISMO) del <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/espanol/m-e/1870s/anti-duhring/ad-seccion3.htm">Anti-duhring</a></li> <li>Ludwig von Mises: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mises.org/books/socialism/contents.aspx">Socialism: An Economic and Sociological Analysis</a> (en inglés)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lucha_de_clases&action=edit&section=10" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Spanish_Wikiquote.SVG/12px-Spanish_Wikiquote.SVG.png" decoding="async" width="12" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Spanish_Wikiquote.SVG/19px-Spanish_Wikiquote.SVG.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Spanish_Wikiquote.SVG/25px-Spanish_Wikiquote.SVG.png 2x" data-file-width="272" data-file-height="330" /></span></span> <a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote">Wikiquote</a> alberga frases célebres de o sobre <b><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Lucha_de_clases" class="extiw" title="q:Lucha de clases">Lucha de clases</a></b>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/espanol/m-e/cartas/m5-3-52.htm">Carta de Karl Marx a Joseph Weydemeyer</a>, donde explica su aporte al problema de las clases sociales.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://caosmosis.acracia.net/?p=536">Los movimientos post-socialistas, el acontecimiento y la política</a>, por Maurizio Lazzarato</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081002000534/http://www.jorgevalin.com/weblog/2007/06/hoppe-la-conexin-liberal-marxista.html">Lucha de clases: análisis marxista y análisis austriaco</a>, por <a href="/wiki/Hans-Hermann_Hoppe" title="Hans-Hermann Hoppe">Hans-Hermann Hoppe</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/cultura/lucha/clases/ha/trasladado/interior/trabajador/elpepicul/20100126elpepicul_4/Tes"><i>La lucha de clases se ha trasladado al interior de cada trabajador</i></a> (entrevista a Sidi Mohamed Barkat), El País, 26 de enero de 2010.</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1744607" class="extiw" title="wikidata:Q1744607">Q1744607</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote"><img alt="Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> Citas célebres:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Lucha_de_clases" class="extiw" title="q:Lucha de clases">Lucha de clases</a></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX524801">XX524801</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11934298j">11934298j</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11934298j">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4130866-9">4130866-9</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Dieta" title="Biblioteca Nacional de la Dieta">NDL</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00564602">00564602</a></span></li> <li><b>Diccionarios y enciclopedias</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Brit%C3%A1nica" title="Enciclopedia Británica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/class-struggle">url</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1744607" class="extiw" title="wikidata:Q1744607">Q1744607</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote"><img alt="Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> Citas célebres:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikiquote.org/wiki/Lucha_de_clases" class="extiw" title="q:Lucha de clases">Lucha de clases</a></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐k5nqr Cached time: 20250215153428 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.316 seconds Real time usage: 0.505 seconds Preprocessor visited node count: 1863/1000000 Post‐expand include size: 17498/2097152 bytes Template argument size: 3773/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 6/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 22425/5000000 bytes Lua time usage: 0.148/10.000 seconds Lua memory usage: 3306849/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 6/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 298.766 1 -total 57.09% 170.568 1 Plantilla:Control_de_autoridades 24.98% 74.618 1 Plantilla:Listaref 16.85% 50.346 2 Plantilla:Cita_web 4.68% 13.980 1 Plantilla:Portal 4.05% 12.105 2 Plantilla:Cita 3.20% 9.549 2 Plantilla:Iconos 2.80% 8.361 3 Plantilla:VT 1.98% 5.928 1 Plantilla:Obra_citada 1.49% 4.464 1 Plantilla:Y-e --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:282946:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250215153428 and revision id 165292029. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucha_de_clases&oldid=165292029">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucha_de_clases&oldid=165292029</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Clases_sociales" title="Categoría:Clases sociales">Clases sociales</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Conceptos_marxistas" title="Categoría:Conceptos marxistas">Conceptos marxistas</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Sociolog%C3%ADa_pol%C3%ADtica" title="Categoría:Sociología política">Sociología política</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Teor%C3%ADa_de_la_Historia" title="Categoría:Teoría de la Historia">Teoría de la Historia</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_con_enlaces_m%C3%A1gicos_de_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN">Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_pasajes_que_requieren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias">Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNE" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNE">Wikipedia:Artículos con identificadores BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNF">Wikipedia:Artículos con identificadores BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 9 feb 2025 a las 15:24.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia® es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucha_de_clases&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Lucha de clases</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>68 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-wknv4","wgBackendResponseTime":116,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.316","walltime":"0.505","ppvisitednodes":{"value":1863,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":17498,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3773,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":22425,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":6,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 298.766 1 -total"," 57.09% 170.568 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 24.98% 74.618 1 Plantilla:Listaref"," 16.85% 50.346 2 Plantilla:Cita_web"," 4.68% 13.980 1 Plantilla:Portal"," 4.05% 12.105 2 Plantilla:Cita"," 3.20% 9.549 2 Plantilla:Iconos"," 2.80% 8.361 3 Plantilla:VT"," 1.98% 5.928 1 Plantilla:Obra_citada"," 1.49% 4.464 1 Plantilla:Y-e"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.148","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3306849,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-k5nqr","timestamp":"20250215153428","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Lucha de clases","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Lucha_de_clases","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1744607","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1744607","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-01-30T02:52:28Z","dateModified":"2025-02-09T15:24:01Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/fc\/Nonsense%2C_my_dear%2C_they%27re_better_fed_than_they%27ve_ever_been_in_their_lives_before.jpg","headline":"teor\u00eda marxista que explica los conflictos sociales"}</script> </body> </html>