CINXE.COM

হান্‌গেউল - উইকিপিডিয়া

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="bn" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>হান্‌গেউল - উইকিপিডিয়া</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bnwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "০\t১\t২\t৩\t৪\t৫\t৬\t৭\t৮\t৯"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","জানুয়ারি","ফেব্রুয়ারি","মার্চ","এপ্রিল","মে","জুন","জুলাই","আগস্ট","সেপ্টেম্বর","অক্টোবর","নভেম্বর","ডিসেম্বর"],"wgRequestId":"8d429eea-42b1-4421-a357-a0431f2745d3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"হান্‌গেউল","wgTitle":"হান্‌গেউল","wgCurRevisionId":7604943,"wgRevisionId":7604943,"wgArticleId":348219,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["আইএসও ১৫৯২৪ চার-বর্ণের কোডসহ লিপি","কোরীয় ভাষার লেখা থাকা নিবন্ধ","ইউনিকোড","হাঙ্গুল", "কোরীয় লিখন পদ্ধতি","কোরীয় ভাষা","কোরিয়ার জাতীয় প্রতীক","কোরীয় উদ্ভাবন","বানান সংস্কার"],"wgPageViewLanguage":"bn","wgPageContentLanguage":"bn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"হান্‌গেউল","wgRelevantArticleId":348219,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"bn","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"bn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000, "wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8222","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init": "ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.sompadonasarangsho","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ShortUrl","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=bn&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Hang-Cool_1.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="630"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hang-Cool_1.png/800px-Hang-Cool_1.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="420"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hang-Cool_1.png/640px-Hang-Cool_1.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="336"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="হান্‌গেউল - উইকিপিডিয়া"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//bn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="সম্পাদনা" href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="উইকিপিডিয়া (bn)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//bn.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="উইকিপিডিয়া অ্যাটম ফিড" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-হান্‌গেউল rootpage-হান্‌গেউল skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">বিষয়বস্তুতে চলুন</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="প্রধান মেনু" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="প্রধান মেনু" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">প্রধান মেনু</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">প্রধান মেনু</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> পরিভ্রমণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="প্রধান পাতা পরিদর্শন করুন [z]" accesskey="z"><span>প্রধান পাতা</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="প্রকল্পের বৃত্তান্ত, আপনার করণীয়, কোথায় অনুসন্ধান করবেন"><span>সম্প্রদায়ের প্রবেশদ্বার</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A6%BE" title="যে কোন সমস্যা সমাধানে আলোচনা করার স্থান"><span>সম্প্রদায়ের আলোচনাসভা</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="উইকিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তগুলির তালিকা [r]" accesskey="r"><span>সাম্প্রতিক পরিবর্তন</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="অনির্ধারিত যেকোনো পাতা খুলুন [x]" accesskey="x"><span>অজানা যেকোনো পাতা</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A7%80" title="সাহায্য খুঁজে নিন"><span>সাহায্য</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE"><span>বিশেষ পাতাসমূহ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="উইকিপিডিয়া" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-bn.svg" style="width: 7.5em; height: 1.6875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="একটি মুক্ত বিশ্বকোষ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-bn.svg" width="120" height="17" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" aria-label="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" autocapitalize="sentences" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="পাতার ফন্টের আকার, প্রস্থ, ও রঙ পরিবর্তন করে" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="অবয়ব" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">অবয়ব</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=bn.wikipedia.org&amp;uselang=bn" class=""><span>দান করুন</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&amp;returnto=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়" class=""><span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&amp;returnto=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o" class=""><span>প্রবেশ করুন</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="আরও বিকল্প" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="ব্যবহারকারী মেনু" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=bn.wikipedia.org&amp;uselang=bn"><span>দান করুন</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>অবদান রাখুন</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&amp;returnto=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&amp;returnto=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>প্রবেশ করুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> অনিবন্ধিত সম্পাদকের জন্য পাতা <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" aria-label="সম্পাদনা করা সম্পর্কে আরও জানুন"><span>আরও জানুন</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA" title="এই আইপি ঠিকানা থেকে করা সম্পাদনার উপর আলোচনা [n]" accesskey="n"><span>আলাপ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">পরিচ্ছেদসমূহ</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">লুকান</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">সূচনা</div> </a> </li> <li id="toc-হান্‌গ্যুলের_স্বরবর্ণ_এবং_ব্যঞ্জনবর্ণ_তালিকা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#হান্‌গ্যুলের_স্বরবর্ণ_এবং_ব্যঞ্জনবর্ণ_তালিকা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১</span> <span>হান্‌গ্যুলের স্বরবর্ণ এবং ব্যঞ্জনবর্ণ তালিকা</span> </div> </a> <ul id="toc-হান্‌গ্যুলের_স্বরবর্ণ_এবং_ব্যঞ্জনবর্ণ_তালিকা-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-হাঙ্গুল_লেখার_পদ্ধতি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#হাঙ্গুল_লেখার_পদ্ধতি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২</span> <span>হাঙ্গুল লেখার পদ্ধতি</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-হাঙ্গুল_লেখার_পদ্ধতি-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>হাঙ্গুল লেখার পদ্ধতি উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-হাঙ্গুল_লেখার_পদ্ধতি-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-প্রথম_পদ্ধতি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#প্রথম_পদ্ধতি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.১</span> <span>প্রথম পদ্ধতি</span> </div> </a> <ul id="toc-প্রথম_পদ্ধতি-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-দ্বিতীয়_পদ্ধতি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#দ্বিতীয়_পদ্ধতি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.২</span> <span>দ্বিতীয় পদ্ধতি</span> </div> </a> <ul id="toc-দ্বিতীয়_পদ্ধতি-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তৃতীয়_পদ্ধতি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#তৃতীয়_পদ্ধতি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.৩</span> <span>তৃতীয় পদ্ধতি</span> </div> </a> <ul id="toc-তৃতীয়_পদ্ধতি-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ইউনিকোড" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ইউনিকোড"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩</span> <span>ইউনিকোড</span> </div> </a> <ul id="toc-ইউনিকোড-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তথ্যসূত্র" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#তথ্যসূত্র"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৪</span> <span>তথ্যসূত্র</span> </div> </a> <ul id="toc-তথ্যসূত্র-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="সূচিপত্র" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সূচিপত্র টগল করুন" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">সূচিপত্র টগল করুন</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">হান্‌গেউল</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="অন্য ভাষার একটি নিবন্ধে যান। ১৩২টি ভাষায় উপলব্ধ রয়েছে।" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-132" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">১৩২টি ভাষা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - আফ্রিকান" lang="af" hreflang="af" data-title="Hangul" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="আফ্রিকান" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Koreanisches_Alphabet" title="Koreanisches Alphabet - সুইস জার্মান" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Koreanisches Alphabet" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="সুইস জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%83%E1%8A%95%E1%8C%89%E1%88%8D" title="ሃንጉል - আমহারিক" lang="am" hreflang="am" data-title="ሃንጉል" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="আমহারিক" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - আর্গোনিজ" lang="an" hreflang="an" data-title="Hangul" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="আর্গোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%BA%D9%84" title="هانغل - আরবি" lang="ar" hreflang="ar" data-title="هانغل" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="আরবি" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%84" title="هانجول - Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="هانجول" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%97%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="হানগুল লিপি - অসমীয়া" lang="as" hreflang="as" data-title="হানগুল লিপি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="অসমীয়া" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - আস্তুরিয়" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Hangul" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="আস্তুরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Hanq%C4%B1l" title="Hanqıl - আজারবাইজানী" lang="az" hreflang="az" data-title="Hanqıl" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="আজারবাইজানী" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%88%D9%84" title="هانقول - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="هانقول" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - বাশকির" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="বাশকির" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - বালিনীয়" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="বালিনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Hangul" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Hangul" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - বেলারুশিয়" lang="be" hreflang="be" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="বেলারুশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8A%D0%BB" title="Хангъл - বুলগেরিয়" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хангъл" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="বুলগেরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Hangul" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - ব্রেটন" lang="br" hreflang="br" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ব্রেটন" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - বসনীয়" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Hangul" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="বসনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Surat_Hangeul" title="Surat Hangeul - Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Surat Hangeul" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - কাতালান" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Hangul" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="কাতালান" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Di%C3%A8u-si%C4%93ng-c%C3%AA" title="Dièu-siēng-cê - Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Dièu-siēng-cê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - চেচেন" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="চেচেন" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%84" title="ھانگول - মধ্য কুর্দিশ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھانگول" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="মধ্য কুর্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - কর্সিকান" lang="co" hreflang="co" data-title="Hangul" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="কর্সিকান" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ক্রিমিয়ান তুর্কি" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Hangul" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ক্রিমিয়ান তুর্কি" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - চেক" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hangul" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="চেক" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - কাশুবিয়ান" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="কাশুবিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - ওয়েলশ" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ওয়েলশ" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ডেনিশ" lang="da" hreflang="da" data-title="Hangul" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ডেনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Koreanisches_Alphabet" title="Koreanisches Alphabet - জার্মান" lang="de" hreflang="de" data-title="Koreanisches Alphabet" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Koreja%C5%84ske_pismo" title="Korejańske pismo - নিম্নতর সোর্বিয়ান" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Korejańske pismo" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="নিম্নতর সোর্বিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AC%CE%BD%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BB" title="Χάνγκουλ - গ্রিক" lang="el" hreflang="el" data-title="Χάνγκουλ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="গ্রিক" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ইংরেজি" lang="en" hreflang="en" data-title="Hangul" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ইংরেজি" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Korea_alfabeto" title="Korea alfabeto - এস্পেরান্তো" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Korea alfabeto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="এস্পেরান্তো" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - স্প্যানিশ" lang="es" hreflang="es" data-title="Hangul" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="স্প্যানিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Korea_kiri" title="Korea kiri - এস্তোনীয়" lang="et" hreflang="et" data-title="Korea kiri" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="এস্তোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - বাস্ক" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hangul" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="বাস্ক" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%84" title="هانگول - ফার্সি" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هانگول" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ফার্সি" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ফিনিশ" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hangul" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ফিনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ফেরোইস" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Hangul" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ফেরোইস" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - ফরাসি" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ফরাসি" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - উত্তরাঞ্চলীয় ফ্রিসিয়ান" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="উত্তরাঞ্চলীয় ফ্রিসিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - আইরিশ" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Hangul" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="আইরিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E5%AD%97%E6%AF%8D" title="朝鮮字母 - gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="朝鮮字母" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - গ্যালিশিয়" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Hangul" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="গ্যালিশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ম্যাঙ্কস" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Hangul" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="ম্যাঙ্কস" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A0%D7%92%D7%95%D7%9C" title="הנגול - হিব্রু" lang="he" hreflang="he" data-title="הנגול" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="হিব্রু" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B2" title="हानगुल - হিন্দি" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हानगुल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="হিন্দি" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ক্রোয়েশীয়" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Hangul" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ক্রোয়েশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="নির্বাচিত নিবন্ধ"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - হাঙ্গেরীয়" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hangul" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="হাঙ্গেরীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A8%D5%AC" title="Հանգըլ - আর্মেনিয়" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հանգըլ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="আর্মেনিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ইবান" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Hangul" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ইবান" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - ইন্দোনেশীয়" lang="id" hreflang="id" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ইন্দোনেশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ইলোকো" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Hangul" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ইলোকো" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ইডো" lang="io" hreflang="io" data-title="Hangul" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ইডো" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hang%C3%BAl" title="Hangúl - আইসল্যান্ডীয়" lang="is" hreflang="is" data-title="Hangúl" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="আইসল্যান্ডীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Hang%C5%ADl" title="Hangŭl - ইতালিয়" lang="it" hreflang="it" data-title="Hangŭl" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ইতালিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B0%E3%83%AB" title="ハングル - জাপানি" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ハングル" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="জাপানি" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - জাভানিজ" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="জাভানিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="კორეული დამწერლობა - জর্জিয়ান" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კორეული დამწერლობა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="জর্জিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Koreys_jaz%C4%B1w%C4%B1" title="Koreys jazıwı - কারা-কাল্পাক" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Koreys jazıwı" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="কারা-কাল্পাক" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Huruf_Hangul" title="Huruf Hangul - Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Huruf Hangul" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9_%D0%B6%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%8B" title="Корей жазуы - কাজাখ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Корей жазуы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="কাজাখ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A0%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%8B%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9E%B9%E1%9E%9B" title="ហាន់ហ្គឹល - খমের" lang="km" hreflang="km" data-title="ហាន់ហ្គឹល" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="খমের" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="সুপারিশকৃত নিবন্ধ"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EA%B8%80" title="한글 - কোরিয়ান" lang="ko" hreflang="ko" data-title="한글" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="কোরিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - কারচে-বাল্কার" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="কারচে-বাল্কার" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%8E%D9%86%D9%9B%DA%AF%D9%8F%D9%84" title="ہَنٛگُل - কাশ্মীরি" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ہَنٛگُل" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="কাশ্মীরি" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Abecedarium_Coreanum" title="Abecedarium Coreanum - লাতিন" lang="la" hreflang="la" data-title="Abecedarium Coreanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="লাতিন" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Hangul" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - লম্বার্ড" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Hangul" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="লম্বার্ড" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - লিথুয়েনীয়" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hangul" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="লিথুয়েনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hangils" title="Hangils - লাত্‌ভীয়" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hangils" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="লাত্‌ভীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - মালাগাসি" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hangul" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="মালাগাসি" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%83%D0%BB" title="Хангул - ম্যাসিডোনীয়" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хангул" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ম্যাসিডোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%BB%E2%80%8C%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B5%BE" title="ഹൻ‌ഗുൾ - মালায়ালাম" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഹൻ‌ഗുൾ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="মালায়ালাম" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D1%81_%D2%AF%D1%81%D1%8D%D0%B3" title="Солонгос үсэг - মঙ্গোলিয়" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Солонгос үсэг" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="মঙ্গোলিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B2" title="हांगुल - মারাঠি" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हांगुल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="মারাঠি" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - মালয়" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hangul" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="মালয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9F%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA" title="ဟန်ဂုလ် - বর্মি" lang="my" hreflang="my" data-title="ဟန်ဂုလ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="বর্মি" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ওলন্দাজ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hangul" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ওলন্দাজ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - নরওয়েজিয়ান নিনর্স্ক" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hangul" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান নিনর্স্ক" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - নরওয়েজিয়ান বোকমাল" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hangul" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান বোকমাল" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - অক্সিটান" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="অক্সিটান" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B0%D0%B3_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82" title="Корейаг алфавит - ওসেটিক" lang="os" hreflang="os" data-title="Корейаг алфавит" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ওসেটিক" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%97%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B2" title="ਹਾਂਗਗੁਲ - পাঞ্জাবী" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਹਾਂਗਗੁਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="পাঞ্জাবী" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Alpabetung_Koreanu" title="Alpabetung Koreanu - পাম্পাঙ্গা" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Alpabetung Koreanu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="পাম্পাঙ্গা" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - পোলিশ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Hangul" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="পোলিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Hangul" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%84" title="ہنگول - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ہنگول" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%8A_%DA%98%D8%A8%D9%87" title="کوریایي ژبه - পাশতু" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کوریایي ژبه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="পাশতু" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - পর্তুগীজ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Hangul" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="পর্তুগীজ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pwn mw-list-item"><a href="https://pwn.wikipedia.org/wiki/hangul" title="hangul - Paiwan" lang="pwn" hreflang="pwn" data-title="hangul" data-language-autonym="Pinayuanan" data-language-local-name="Paiwan" class="interlanguage-link-target"><span>Pinayuanan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - রোমানীয়" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Hangul" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="রোমানীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - রুশ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="রুশ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D2%91%D1%8B%D0%BB" title="Ганґыл - Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ганґыл" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - শাখা" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="শাখা" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - সিসিলিয়ান" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Hangul" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="সিসিলিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - স্কটস" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hangul" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="স্কটস" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - সার্বো-ক্রোয়েশিয়" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hangul" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="সার্বো-ক্রোয়েশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%84%E0%B6%82%E0%B6%9C%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B7%8A" title="හංගුල් - সিংহলী" lang="si" hreflang="si" data-title="හංගුල්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="সিংহলী" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hangul" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3rejsk%C3%A9_p%C3%ADsmo" title="Kórejské písmo - স্লোভাক" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kórejské písmo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="স্লোভাক" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - স্লোভেনীয়" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Hangul" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="স্লোভেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - শোনা" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Hangul" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="শোনা" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - সোমালি" lang="so" hreflang="so" data-title="Hangul" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="সোমালি" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - আলবেনীয়" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Hangul" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="আলবেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%83%D0%BB" title="Хангул - সার্বীয়" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хангул" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="সার্বীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Hangeul" title="Hangeul - সুদানী" lang="su" hreflang="su" data-title="Hangeul" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="সুদানী" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - সুইডিশ" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hangul" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="সুইডিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - সোয়াহিলি" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Hangul" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="সোয়াহিলি" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%8E%E0%AE%B4%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%81%E0%AE%B1%E0%AF%88" title="அங்குல் எழுத்துமுறை - তামিল" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அங்குல் எழுத்துமுறை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="তামিল" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%83%D0%BB" title="Ҳангул - তাজিক" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳангул" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="তাজিক" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A3%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B6%E0%B8%A5" title="อักษรฮันกึล - থাই" lang="th" hreflang="th" data-title="อักษรฮันกึล" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="থাই" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - তাগালগ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Hangul" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="তাগালগ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - টোক পিসিন" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Hangul" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="টোক পিসিন" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hang%C4%B1l" title="Hangıl - তুর্কী" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hangıl" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="তুর্কী" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB" title="Һангыл - তাতার" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Һангыл" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="তাতার" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Хангыль - টুভিনিয়ান" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Хангыль" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="টুভিনিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Хангиль - ইউক্রেনীয়" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хангиль" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ইউক্রেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%86%DA%AF%D9%84" title="ہنگل - উর্দু" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ہنگل" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="উর্দু" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - উজবেক" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Hangul" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="উজবেক" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ভিয়েতনামী" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hangul" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ভিয়েতনামী" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Hangul" title="Hangul - ওয়ারে" lang="war" hreflang="war" data-title="Hangul" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ওয়ারে" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%B0%9A%E6%96%87%E5%AD%97%E6%AF%8D" title="谚文字母 - উ চীনা" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="谚文字母" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="উ চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98" title="ჰანგული - Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჰანგული" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%90%D7%A0%D7%92%D7%95%D7%9C" title="האנגול - ইদ্দিশ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="האנגול" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ইদ্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AB%BA%E6%96%87" title="諺文 - চীনা" lang="zh" hreflang="zh" data-title="諺文" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ko-l%C3%AA-j%C4%AB" title="Ko-lê-jī - Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Ko-lê-jī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%AB%BA%E6%96%87" title="諺文 - ক্যান্টোনিজ" lang="yue" hreflang="yue" data-title="諺文" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ক্যান্টোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8222#sitelinks-wikipedia" title="আন্তঃভাষার সংযোগ সম্পাদনা করুন" class="wbc-editpage">আন্তঃউইকি সংযোগ সম্পাদনা</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="নামস্থানসমূহ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" title="বিষয়বস্তু পাতাটি দেখুন [c]" accesskey="c"><span>নিবন্ধ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA:%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" rel="discussion" title="বিষয়বস্তু পাতা সম্পর্কে আলোচনা [t]" accesskey="t"><span>আলোচনা</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ভাষার রূপভেদ পরিবর্তন করুন" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">বাংলা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="দৃষ্টিকোণ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=history" title="এই পাতার পুরনো সংস্করণগুলি [h]" accesskey="h"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সরঞ্জাম" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">সরঞ্জাম</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">সরঞ্জাম</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="আরও বিকল্প" > <div class="vector-menu-heading"> কার্য </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=history"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> সাধারণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" title="যে সব উইকি পাতা থেকে এখানে সংযোগ আছে [j]" accesskey="j"><span>সংযোগকারী পৃষ্ঠাসমূহ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" rel="nofollow" title="এই পাতা থেকে সংযোগ আছে, এমন পাতাগুলিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তন [k]" accesskey="k"><span>সম্পর্কিত পরিবর্তন</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/wiki/উইকিপিডিয়া:আপলোড" title="ফাইল আপলোড করুন [u]" accesskey="u"><span>আপলোড করুন</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;oldid=7604943" title="পাতাটির এই সংস্করণের স্থায়ী সংযোগ"><span>স্থায়ী সংযোগ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=info" title="এই পাতা সম্পর্কে আরও তথ্য"><span>পাতার তথ্য</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4_%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A8&amp;page=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;id=7604943&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="এই পাতাটি কিভাবে উদ্ধৃত করবেন তার তথ্য"><span>এই নিবন্ধটি উদ্ধৃত করুন</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%25B9%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25A8%25E0%25A7%258D%25E2%2580%258C%25E0%25A6%2597%25E0%25A7%2587%25E0%25A6%2589%25E0%25A6%25B2"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল নিন</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%25B9%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25A8%25E0%25A7%258D%25E2%2580%258C%25E0%25A6%2597%25E0%25A7%2587%25E0%25A6%2589%25E0%25A6%25B2"><span>কিউআর কোড ডাউনলোড করুন</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/s/kbt8" title="বন্টনের জন্য এই সংক্ষিপ্ত ইউআরএল অনুলিপি করুন"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> মুদ্রণ/রপ্তানি </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2"><span>বই তৈরি করুন</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:DownloadAsPdf&amp;page=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=show-download-screen"><span>PDF ডাউনলোড</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;printable=yes" title="এ পাতার ছাপানোর উপযোগী সংস্করণ [p]" accesskey="p"><span>মুদ্রণযোগ্য সংস্করণ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> অন্যান্য প্রকল্পে </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hangul" hreflang="en"><span>উইকিমিডিয়া কমন্স</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8222" title="আইটেম উপাত্ত ভান্ডারে সংযুক্ত করা লিঙ্ক [g]" accesskey="g"><span>উইকিউপাত্ত আইটেম</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">অবয়ব</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">লুকান</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">উইকিপিডিয়া, মুক্ত বিশ্বকোষ থেকে</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="bn" dir="ltr"><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="padding:0.25em; background:white;">হান্‌গ্যুল্<br /><div style="font-weight:normal"></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="padding-top:0.4em;padding-bottom:0.4em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Hang-Cool_1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hang-Cool_1.png/155px-Hang-Cool_1.png" decoding="async" width="155" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hang-Cool_1.png/233px-Hang-Cool_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hang-Cool_1.png/310px-Hang-Cool_1.png 2x" data-file-width="914" data-file-height="480" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;">লিপির ধরন</th><td class="infobox-data"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;line-height:1.25em"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ধ্বনিক বর্ণমালা লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ধ্বনিক বর্ণমালা লিপি</a> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;">সৃষ্টিকারী</th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%82&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="রাজা সেজং (পাতার অস্তিত্ব নেই)">রাজা সেজং</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;">সময়কাল</th><td class="infobox-data">১৪৪৩ থেকে বর্তমান পর্যন্ত</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;">লেখার দিক</th><td class="infobox-data">বাম-থেকে-ডান, উল্লম্ব ডান থেকে বাম&#160;<span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q8222?uselang=bn#P1406" title="উইকিউপাত্তে এটি সম্পাদনা করুন"><img alt="উইকিউপাত্তে এটি সম্পাদনা করুন" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;">ভাষাসমূহ</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="কোরীয় ভাষা">কোরীয় ভাষা</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#ddd">আইএসও ১৫৯২৪</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%93_%E0%A7%A7%E0%A7%AB%E0%A7%AF%E0%A7%A8%E0%A7%AA" title="আইএসও ১৫৯২৪">আইএসও ১৫৯২৪</a></th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3166027">.mw-parser-output .monospaced{font-family:monospace,monospace}</style><span class="monospaced">Hang</span>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3166027" /><span class="monospaced">286&#160;<span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q8222?uselang=bn#P2620" title="উইকিউপাত্তে এটি সম্পাদনা করুন"><img alt="উইকিউপাত্তে এটি সম্পাদনা করুন" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></span>,&#x20;&#x200b;হানগেউল (হান্‌গেউল্, হাঙ্গুল, হানগুল)</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#ddd"><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%A1" title="ইউনিকোড">ইউনিকোড</a></th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">ইউনিকোড উপনাম</div></th><td class="infobox-data">Hangul</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.6em;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%A1_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%AE%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ইউনিকোড পরিসীমা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ইউনিকোড পরিসীমা</a></div></th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/UAC00.pdf">U+AC00&#8211;U+D7AF</a>, <br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/U1100.pdf">U+1100&#8211;U+11FF</a>, <br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/U3130.pdf">U+3130&#8211;U+318F</a>, <br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/U3200.pdf">U+3200&#8211;U+32FF</a>, <br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/UA960.pdf">U+A960&#8211;U+A97F</a>, <br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/UD7B0.pdf">U+D7B0&#8211;U+D7FF</a>, <br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/UFF00.pdf">U+FF00&#8211;U+FFEF</a></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below noprint selfref" style="text-align:left; background:#eee;"><b>এই নিবন্ধে <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B2%E0%A6%95_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="আন্তর্জাতিক ধ্বনিমূলক বর্ণমালা">আধ্বব</a> চিহ্ন রয়েছে।</b> সঠিক <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B2%E0%A6%95_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="আন্তর্জাতিক ধ্বনিমূলক বর্ণমালা">রেন্ডারিং সমর্থন</a> ছাড়া, আপনি হয়ত <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%A1" title="ইউনিকোড">ইউনিকোড</a> অক্ষরের বদলে <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%A8_%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="প্রতিস্থাপন অক্ষর (পাতার অস্তিত্ব নেই)">জিজ্ঞাসা চিহ্ন, বাক্স বা অন্য কোনো চিহ্ন</a> দেখবেন।</td></tr></tbody></table> <p><b>হান্‌গ্যুল্</b> বা <b>হাঙ্গুল</b> (<span lang="ko">한글</span>) <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="কোরীয় ভাষা">কোরীয় ভাষার</a> লিপি। পঞ্চদশ শতাব্দীতে কোরীয় রাজা <a href="/wiki/%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A7%8B%E0%A6%82" title="রাজা সেজোং">রাজা সেজোং</a> সাধারণ জনগণের কথা চিন্তা করে হান্‌গ্যুল্ নামক খুব সহজবোধ্য একটি বর্ণমালা প্রণয়ন করেন।<sup id="cite_ref-WDL1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-WDL1-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>১<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> বিংশ শতাব্দীতে এসে এই বর্ণমালা সরকারিভাবে স্বীকৃত হয়। অসংখ্য ভাষাবিদের মতে, হান্‌গ্যুল্ বর্ণমালা পৃথিবীর সবচেয়ে নিখুঁত কিন্তু সহজবোধ্য বর্ণমালা। প্রায় হাজার বছর আগে <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="কোরীয় ভাষা">কোরীয় ভাষা</a> <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE" title="হাঞ্জা">হান্জা</a> নামক চীনা ছবি-অক্ষর (Pictogram) লিপি হতে ঋণ করা শব্দ দিয়ে লেখা হতো। </p><p>হান্‌গ্যুলের বর্ণগুলো সাধারণত মহাপ্রাণ। যেমন, <i>거울</i> এর উচ্চারণ নিয়মমতে <i>গউল্</i> হওয়ার কথা হলেও, এর উচ্চারণ করা হয় <i>ঘউল্</i>। আরেকটি উদাহরণ হিসেবে বলা যায়<i>,</i> কোরীয় ফুটবল খেলোয়াড় <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Baek_Ji-hoon" class="extiw" title="en:Baek Ji-hoon">Baek Ji Hoon</a> এর নাম <i>বেক জি হুন</i> উচ্চারণ করা হলেও, এর আসল উচ্চারণ হবে <i>ভেক জি হুন</i>। </p><p>এছাড়াও, হান্‌গ্যুলের ㄹ বর্ণটি উচ্চারণে নতুন শিক্ষার্থীরা দ্বিধাগ্রস্ত হতে পারে। বাংলা 'ড়্' উচ্চারণের মতো করে 'ল্' উচ্চারণ করলে এই বর্ণটির সবচেয়ে কাছাকাছি যাওয়া যায়। </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="হান্‌গ্যুলের_স্বরবর্ণ_এবং_ব্যঞ্জনবর্ণ_তালিকা"><span id=".E0.A6.B9.E0.A6.BE.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E2.80.8C.E0.A6.97.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A7.81.E0.A6.B2.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.B8.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.B0.E0.A6.AC.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.A3_.E0.A6.8F.E0.A6.AC.E0.A6.82_.E0.A6.AC.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.9E.E0.A7.8D.E0.A6.9C.E0.A6.A8.E0.A6.AC.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.A3_.E0.A6.A4.E0.A6.BE.E0.A6.B2.E0.A6.BF.E0.A6.95.E0.A6.BE"></span>হান্‌গ্যুলের স্বরবর্ণ এবং ব্যঞ্জনবর্ণ তালিকা</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=1" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: হান্‌গ্যুলের স্বরবর্ণ এবং ব্যঞ্জনবর্ণ তালিকা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="font-size:small;"> <tbody><tr> <th></th> <th>স্বরবর্ণ</th> <th>রোমানীকরণ</th> <th>স্বরবর্ণের নাম<br />এবং বাংলাতে অনুবাদ </th></tr> <tr> <th rowspan="10">প্রা<br />থ<br />মি<br />ক<br /><br />স্ব<br />র<br />ব<br />র্ণ </th> <td><span lang="ko">ㅏ</span></td> <td>a</td> <td><span lang="ko">아</span> আ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅑ</span></td> <td>ya</td> <td><span lang="ko">야</span> ইয়া </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅓ</span></td> <td>eo</td> <td><span lang="ko">어</span> অ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅕ</span></td> <td>yeo</td> <td><span lang="ko">여</span> ইয় </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅗ</span></td> <td>o</td> <td><span lang="ko">오</span> ও </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅛ</span></td> <td>yo</td> <td><span lang="ko">요</span> ইয়ো </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅜ</span></td> <td>u</td> <td><span lang="ko">우</span> উ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅠ</span></td> <td>yu</td> <td><span lang="ko">유</span> ইয়ু </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅡ</span></td> <td>eu</td> <td><span lang="ko">으</span> য়্যু (এ এবং উ এর মধ্যবর্তী <p>স্বরের উচ্চারণ) </p> </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅣ</span></td> <td>i</td> <td><span lang="ko">이</span> ই </td></tr> <tr> <th rowspan="11">যু<br />ক্ত<br /><br />স্ব<br />র<br />ব<br />র্ণ </th> <td><span lang="ko">ㅐ</span></td> <td>ae</td> <td><span lang="ko">애</span> অ্যা (উচ্চারণ খানিকটা <p>সংবৃত হবে, 'এ' উচ্চারণ করার </p><p>সময় ঠোঁট যতটা বিস্তৃত হয়, </p><p>তার চেয়ে কম হবে) </p> </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅒ</span></td> <td>yae</td> <td><span lang="ko">얘</span> ইয়্যা (উচ্চারণ খানিকটা <p>সংবৃত হবে) </p> </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅔ</span></td> <td>e</td> <td><span lang="ko">에</span> এ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅖ</span></td> <td>ye</td> <td><span lang="ko">예</span> ইয়ে </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅘ</span></td> <td>wa</td> <td><span lang="ko">와</span> ৱা (ওয়া) </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅙ</span></td> <td>wae</td> <td><span lang="ko">왜</span> ৱাএ (ওয়ে) </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅚ</span></td> <td>oe</td> <td><span lang="ko">외</span> ওই </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅝ</span></td> <td>wo</td> <td><span lang="ko">워</span> ৱো (উয়ো) </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅞ</span></td> <td>we</td> <td><span lang="ko">웨</span> ৱে (উয়ে) </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅟ</span></td> <td>wi</td> <td><span lang="ko">위</span> ৱি (উয়ি) </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅢ</span></td> <td>ui</td> <td><span lang="ko">의</span> য়্যুই </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable" style="font-size:small;"> <tbody><tr> <th></th> <th>ব্যঞ্জনবর্ণ</th> <th>রোমানীকরণ </th> <th>বর্ণের নাম</th> <th>ব্যঞ্জনবর্ণের বাংলা অনুবাদ </th></tr> <tr> <th style="line-height:250%;" rowspan="14">প্রা<br />থ<br />মি<br />ক<br /><br />ব্য<br />ঞ্জ<br />ন<br />ব<br />র্ণ </th> <td><span lang="ko">ㄱ</span></td> <td>g/k </td> <td>기역 <p>(গিয়ক্) </p> </td> <td>প্রথমে গ্/শেষে ক্ (ক্ষেত্র- <p>বিশেষে খ্ ও ঘ্) </p> </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㄴ</span></td> <td>n </td> <td>니은 <p>(নিয়্যুন্) </p> </td> <td>ন্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㄷ</span></td> <td>d </td> <td>디귿 <p>(ধিগ্যুত্) </p> </td> <td>দ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㄹ</span></td> <td>r/l </td> <td>리을 <p>(রিয়্যুল্) </p> </td> <td>প্রথমে র্/শেষে ল্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅁ</span></td> <td>m </td> <td>미음 <p>(মিয়্যুম্) </p> </td> <td>ম্ (বাংলা ম-এর মতো আলতো <p>না হয়ে, দুই ঠোঁট জোরে চেপে </p><p>উচ্চারণ হবে) </p> </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅂ</span></td> <td>b </td> <td>비읍 <p>(ভিয়্যুপ্) </p> </td> <td>ব্/ভ্/(শব্দের শেষে)প্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅅ</span></td> <td>s </td> <td>시옷 <p>(শিওত্) </p> </td> <td>স্/শ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅇ</span></td> <td>(ng) </td> <td>이응 <p>(ইয়্যুং) </p> </td> <td>প্রথমে নীরব/শেষে ঙ্ (‌‌ং) </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅈ</span></td> <td>j </td> <td>지읒 <p>(ঝিয়্যুত্) </p> </td> <td>জ্/ঝ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅊ</span></td> <td>ch </td> <td>치읓 <p>(ছিয়্যুত্) </p> </td> <td>চ্/ছ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅋ</span></td> <td>k </td> <td>키읔 <p>(খিয়্যুখ্) </p> </td> <td>খ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅌ</span></td> <td>t </td> <td>티읕 <p>(থিয়্যুত্) </p> </td> <td>ত্/থ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅍ</span></td> <td>p </td> <td>피읖 <p>(ফিয়্যুফ্) </p> </td> <td>প্/ফ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅎ</span></td> <td>h </td> <td>히읗 <p>(হিয়্যুত্) </p> </td> <td>হ্ </td></tr> <tr> <th rowspan="5">যু<br />ক্ত<br /><br />ব্য<br />ঞ্জ<br />ন<br />ব<br />র্ণ </th> <td><span lang="ko">ㄲ</span></td> <td>kk </td> <td>쌍 기역 <p>(সাং ঘিয়ক্) </p> </td> <td>ক্ক্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㄸ</span></td> <td>tt </td> <td>쌍 디읃 <p>(সাং ধিয়্যুত্) </p> </td> <td>ত্ত্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅃ</span></td> <td>pp </td> <td>쌍 비읍 <p>(সাং ভিয়্যুপ্) </p> </td> <td>প্প্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅆ</span></td> <td>ss </td> <td>쌍 시옷 <p>(সাং শিওত্) </p> </td> <td>স্স্/শ্ </td></tr> <tr> <td><span lang="ko">ㅉ</span></td> <td>jj </td> <td>쌍 지읒 <p>(সাং ঝিয়্যুত্) </p> </td> <td>জ্জ্ </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="হাঙ্গুল_লেখার_পদ্ধতি"><span id=".E0.A6.B9.E0.A6.BE.E0.A6.99.E0.A7.8D.E0.A6.97.E0.A7.81.E0.A6.B2_.E0.A6.B2.E0.A7.87.E0.A6.96.E0.A6.BE.E0.A6.B0_.E0.A6.AA.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.A7.E0.A6.A4.E0.A6.BF"></span>হাঙ্গুল লেখার পদ্ধতি</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=2" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: হাঙ্গুল লেখার পদ্ধতি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>স্বরবর্ণ এবং ব্যঞ্জনবর্ণ কে এক-অক্ষর এর হিসাবে বসানোর পদ্ধতি: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="প্রথম_পদ্ধতি"><span id=".E0.A6.AA.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.A5.E0.A6.AE_.E0.A6.AA.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.A7.E0.A6.A4.E0.A6.BF"></span>প্রথম পদ্ধতি</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=3" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: প্রথম পদ্ধতি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div> &#32; <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:auto;"><tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: top;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:60px;">ব্যঞ্জন</td> <td style="background:#afa; width:30px;">স্বর </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:60px; background:#faa; height:30px;">ব্যঞ্জন </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:30px;">স্বর </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:30px;">ব্যঞ্জন </td> <td style="background:#afa; width:30px;" rowspan="2">স্বর <br />২ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:30px;">স্বর ১ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td></tr></tbody></table></div> <ul><li>উদাহরণ&#160;: <b>가</b> (গা), <b>고</b> (গো), <b>과</b> (গ্ৱা/গ্ওয়া)</li></ul> <div> &#32; <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:auto;"><tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: top;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:60px;">ㄱ</td> <td style="background:#afa; width:30px;">ㅏ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:60px; background:#faa; height:30px;">ㄱ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:30px;">ㅗ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:30px;">ㄱ </td> <td style="background:#afa; width:30px;" rowspan="2">ㅏ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:30px;">ㅗ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="দ্বিতীয়_পদ্ধতি"><span id=".E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.A4.E0.A7.80.E0.A6.AF.E0.A6.BC_.E0.A6.AA.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.A7.E0.A6.A4.E0.A6.BF"></span>দ্বিতীয় পদ্ধতি</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=4" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: দ্বিতীয় পদ্ধতি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div> &#32; <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:auto;"><tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: top;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:40px;">ব্যঞ্জন </td> <td style="background:#afa; width:30px;">স্বর </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#aaf; height:20px;" colspan="2">ব্যঞ্জন </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:60px; background:#faa; height:20px;">ব্যঞ্জন </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;">স্বর </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#aaf; height:20px;">ব্যঞ্জন </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:20px;">ব্যঞ্জন </td> <td style="background:#afa; width:30px;" rowspan="2">স্বর<br />২ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;">স্বর ১ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#aaf; height:20px;" colspan="2">ব্যঞ্জন </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td></tr></tbody></table></div> <ul><li>উদাহরণ&#160;: <b>강</b> (গাং), <b>공</b> (গোং), <b>광</b> (গ্ৱাং/গ্ওয়াং)</li></ul> <dl><dd><dl><dd><dl><dd>মনে রাখুন এই ব্যঞ্জনটি "ㅇ" প্রথমে নীরব / শেষে ঙ্ (‌‌ং)</dd></dl></dd></dl></dd></dl> <div> &#32; <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:auto;"><tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: top;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:40px;">ㄱ </td> <td style="background:#afa; width:30px;">ㅏ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#aaf; height:20px;" colspan="2">ㅇ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:60px; background:#faa; height:20px;">ㄱ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;">ㅗ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#aaf; height:20px;">ㅇ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:20px;">ㄱ </td> <td style="background:#afa; width:30px;" rowspan="2">ㅏ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;">ㅗ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#aaf; height:20px;" colspan="2">ㅇ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="তৃতীয়_পদ্ধতি"><span id=".E0.A6.A4.E0.A7.83.E0.A6.A4.E0.A7.80.E0.A6.AF.E0.A6.BC_.E0.A6.AA.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.A7.E0.A6.A4.E0.A6.BF"></span>তৃতীয় পদ্ধতি</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=5" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তৃতীয় পদ্ধতি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div> &#32; <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:auto;"><tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: top;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="background:#faa; height:40px;">ব্যঞ্জন </td> <td style="background:#afa;" colspan="2">স্বর </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#aaf;"> <td colspan="2" style="height:20px;">ব্যঞ্জন ১ </td> <td>ব্যঞ্জন ২ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td colspan="2" style="background:#faa; width:60px; height:20px;">ব্যঞ্জন </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;" colspan="2">স্বর </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#aaf;"> <td style="height:20px;">ব্যঞ্জন ১ </td> <td>ব্যঞ্জন ২ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:20px;">ব্যঞ্জন </td> <td style="background:#afa; width:30px;" colspan="2" rowspan="2">স্বর<br />২ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;">স্বর ১ </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#aaf;"> <td colspan="2" style="height:20px;">ব্যঞ্জন ১ </td> <td>ব্যঞ্জন ২ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td></tr></tbody></table></div> <ul><li>উদাহরণ&#160;: <b>앆</b> (আক্ক্), <b>옦</b> (ওক্ক্), <b>왂</b> (ৱাক্ক্/ওয়াক্ক্)</li></ul> <dl><dd><dl><dd><dl><dd>মনে রাখুন এই ব্যঞ্জনটি "ㄱ" প্রথমে গ্ / শেষে ক্ , কিন্তু এর যুক্ত সংস্করণ "ㄲ" টি শুধু শেষে বসানো যেতে পারে আর তার উচ্চারণ ক্ক্</dd></dl></dd></dl></dd></dl> <div> &#32; <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:auto;"><tbody><tr> <td style="text-align: left; vertical-align: top;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="background:#faa; height:40px;">ㅇ </td> <td style="background:#afa;" colspan="2">ㅏ </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#aaf;"> <td colspan="2" style="height:20px;">ㄱ </td> <td>ㄱ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td colspan="2" style="background:#faa; width:60px; height:20px;">ㅇ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;" colspan="2">ㅗ </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#aaf;"> <td style="height:20px;">ㄱ </td> <td>ㄱ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td> <td style="text-align: left; vertical-align: top; padding-left: 1em;"> <table> <tbody><tr align="center"> <td style="width:30px; background:#faa; height:20px;">ㅇ </td> <td style="background:#afa; width:30px;" colspan="2" rowspan="2">ㅏ </td></tr> <tr align="center"> <td style="background:#afa; height:20px;">ㅗ </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#aaf;"> <td colspan="2" style="height:20px;">ㄱ </td> <td>ㄱ </td></tr></tbody></table> <p>&#32; </p> </td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ইউনিকোড"><span id=".E0.A6.87.E0.A6.89.E0.A6.A8.E0.A6.BF.E0.A6.95.E0.A7.8B.E0.A6.A1"></span>ইউনিকোড</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=6" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ইউনিকোড"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable nounderlines" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"> <tbody><tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small"><b>হান্‌গ্যুল্‌ জামো</b><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6048435">.mw-parser-output .citation{word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}</style><sup class="citation nobold" id="ref_U1100_as_of_Unicode_version"><a href="#endnote_U1100_as_of_Unicode_version">[1]</a></sup><br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/U1100.pdf">Unicode.org chart</a> (পিডিএফ) </td></tr> <tr style="background:#F8F8F8;font-size:small"> <td style="width:45pt">&#160;</td> <td style="width:20pt">0</td> <td style="width:20pt">1</td> <td style="width:20pt">2</td> <td style="width:20pt">3</td> <td style="width:20pt">4</td> <td style="width:20pt">5</td> <td style="width:20pt">6</td> <td style="width:20pt">7</td> <td style="width:20pt">8</td> <td style="width:20pt">9</td> <td style="width:20pt">A</td> <td style="width:20pt">B</td> <td style="width:20pt">C</td> <td style="width:20pt">D</td> <td style="width:20pt">E</td> <td style="width:20pt">F </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+110x </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1100: HANGUL CHOSEONG KIYEOK">ᄀ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1101: HANGUL CHOSEONG SSANGKIYEOK">ᄁ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1102: HANGUL CHOSEONG NIEUN">ᄂ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1103: HANGUL CHOSEONG TIKEUT">ᄃ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1104: HANGUL CHOSEONG SSANGTIKEUT">ᄄ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1105: HANGUL CHOSEONG RIEUL">ᄅ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1106: HANGUL CHOSEONG MIEUM">ᄆ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1107: HANGUL CHOSEONG PIEUP">ᄇ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1108: HANGUL CHOSEONG SSANGPIEUP">ᄈ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1109: HANGUL CHOSEONG SIOS">ᄉ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+110A: HANGUL CHOSEONG SSANGSIOS">ᄊ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+110B: HANGUL CHOSEONG IEUNG">ᄋ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+110C: HANGUL CHOSEONG CIEUC">ᄌ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+110D: HANGUL CHOSEONG SSANGCIEUC">ᄍ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+110E: HANGUL CHOSEONG CHIEUCH">ᄎ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+110F: HANGUL CHOSEONG KHIEUKH">ᄏ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+111x </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1110: HANGUL CHOSEONG THIEUTH">ᄐ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1111: HANGUL CHOSEONG PHIEUPH">ᄑ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1112: HANGUL CHOSEONG HIEUH">ᄒ </td> <td title="U+1113: HANGUL CHOSEONG NIEUN-KIYEOK">ᄓ </td> <td title="U+1114: HANGUL CHOSEONG SSANGNIEUN">ᄔ </td> <td title="U+1115: HANGUL CHOSEONG NIEUN-TIKEUT">ᄕ </td> <td title="U+1116: HANGUL CHOSEONG NIEUN-PIEUP">ᄖ </td> <td title="U+1117: HANGUL CHOSEONG TIKEUT-KIYEOK">ᄗ </td> <td title="U+1118: HANGUL CHOSEONG RIEUL-NIEUN">ᄘ </td> <td title="U+1119: HANGUL CHOSEONG SSANGRIEUL">ᄙ </td> <td title="U+111A: HANGUL CHOSEONG RIEUL-HIEUH">ᄚ </td> <td title="U+111B: HANGUL CHOSEONG KAPYEOUNRIEUL">ᄛ </td> <td title="U+111C: HANGUL CHOSEONG MIEUM-PIEUP">ᄜ </td> <td title="U+111D: HANGUL CHOSEONG KAPYEOUNMIEUM">ᄝ </td> <td title="U+111E: HANGUL CHOSEONG PIEUP-KIYEOK">ᄞ </td> <td title="U+111F: HANGUL CHOSEONG PIEUP-NIEUN">ᄟ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+112x </td> <td title="U+1120: HANGUL CHOSEONG PIEUP-TIKEUT">ᄠ </td> <td title="U+1121: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SIOS">ᄡ </td> <td title="U+1122: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SIOS-KIYEOK">ᄢ </td> <td title="U+1123: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SIOS-TIKEUT">ᄣ </td> <td title="U+1124: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SIOS-PIEUP">ᄤ </td> <td title="U+1125: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SSANGSIOS">ᄥ </td> <td title="U+1126: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SIOS-CIEUC">ᄦ </td> <td title="U+1127: HANGUL CHOSEONG PIEUP-CIEUC">ᄧ </td> <td title="U+1128: HANGUL CHOSEONG PIEUP-CHIEUCH">ᄨ </td> <td title="U+1129: HANGUL CHOSEONG PIEUP-THIEUTH">ᄩ </td> <td title="U+112A: HANGUL CHOSEONG PIEUP-PHIEUPH">ᄪ </td> <td title="U+112B: HANGUL CHOSEONG KAPYEOUNPIEUP">ᄫ </td> <td title="U+112C: HANGUL CHOSEONG KAPYEOUNSSANGPIEUP">ᄬ </td> <td title="U+112D: HANGUL CHOSEONG SIOS-KIYEOK">ᄭ </td> <td title="U+112E: HANGUL CHOSEONG SIOS-NIEUN">ᄮ </td> <td title="U+112F: HANGUL CHOSEONG SIOS-TIKEUT">ᄯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+113x </td> <td title="U+1130: HANGUL CHOSEONG SIOS-RIEUL">ᄰ </td> <td title="U+1131: HANGUL CHOSEONG SIOS-MIEUM">ᄱ </td> <td title="U+1132: HANGUL CHOSEONG SIOS-PIEUP">ᄲ </td> <td title="U+1133: HANGUL CHOSEONG SIOS-PIEUP-KIYEOK">ᄳ </td> <td title="U+1134: HANGUL CHOSEONG SIOS-SSANGSIOS">ᄴ </td> <td title="U+1135: HANGUL CHOSEONG SIOS-IEUNG">ᄵ </td> <td title="U+1136: HANGUL CHOSEONG SIOS-CIEUC">ᄶ </td> <td title="U+1137: HANGUL CHOSEONG SIOS-CHIEUCH">ᄷ </td> <td title="U+1138: HANGUL CHOSEONG SIOS-KHIEUKH">ᄸ </td> <td title="U+1139: HANGUL CHOSEONG SIOS-THIEUTH">ᄹ </td> <td title="U+113A: HANGUL CHOSEONG SIOS-PHIEUPH">ᄺ </td> <td title="U+113B: HANGUL CHOSEONG SIOS-HIEUH">ᄻ </td> <td title="U+113C: HANGUL CHOSEONG CHITUEUMSIOS">ᄼ </td> <td title="U+113D: HANGUL CHOSEONG CHITUEUMSSANGSIOS">ᄽ </td> <td title="U+113E: HANGUL CHOSEONG CEONGCHIEUMSIOS">ᄾ </td> <td title="U+113F: HANGUL CHOSEONG CEONGCHIEUMSSANGSIOS">ᄿ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+114x </td> <td title="U+1140: HANGUL CHOSEONG PANSIOS">ᅀ </td> <td title="U+1141: HANGUL CHOSEONG IEUNG-KIYEOK">ᅁ </td> <td title="U+1142: HANGUL CHOSEONG IEUNG-TIKEUT">ᅂ </td> <td title="U+1143: HANGUL CHOSEONG IEUNG-MIEUM">ᅃ </td> <td title="U+1144: HANGUL CHOSEONG IEUNG-PIEUP">ᅄ </td> <td title="U+1145: HANGUL CHOSEONG IEUNG-SIOS">ᅅ </td> <td title="U+1146: HANGUL CHOSEONG IEUNG-PANSIOS">ᅆ </td> <td title="U+1147: HANGUL CHOSEONG SSANGIEUNG">ᅇ </td> <td title="U+1148: HANGUL CHOSEONG IEUNG-CIEUC">ᅈ </td> <td title="U+1149: HANGUL CHOSEONG IEUNG-CHIEUCH">ᅉ </td> <td title="U+114A: HANGUL CHOSEONG IEUNG-THIEUTH">ᅊ </td> <td title="U+114B: HANGUL CHOSEONG IEUNG-PHIEUPH">ᅋ </td> <td title="U+114C: HANGUL CHOSEONG YESIEUNG">ᅌ </td> <td title="U+114D: HANGUL CHOSEONG CIEUC-IEUNG">ᅍ </td> <td title="U+114E: HANGUL CHOSEONG CHITUEUMCIEUC">ᅎ </td> <td title="U+114F: HANGUL CHOSEONG CHITUEUMSSANGCIEUC">ᅏ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+115x </td> <td title="U+1150: HANGUL CHOSEONG CEONGCHIEUMCIEUC">ᅐ </td> <td title="U+1151: HANGUL CHOSEONG CEONGCHIEUMSSANGCIEUC">ᅑ </td> <td title="U+1152: HANGUL CHOSEONG CHIEUCH-KHIEUKH">ᅒ </td> <td title="U+1153: HANGUL CHOSEONG CHIEUCH-HIEUH">ᅓ </td> <td title="U+1154: HANGUL CHOSEONG CHITUEUMCHIEUCH">ᅔ </td> <td title="U+1155: HANGUL CHOSEONG CEONGCHIEUMCHIEUCH">ᅕ </td> <td title="U+1156: HANGUL CHOSEONG PHIEUPH-PIEUP">ᅖ </td> <td title="U+1157: HANGUL CHOSEONG KAPYEOUNPHIEUPH">ᅗ </td> <td title="U+1158: HANGUL CHOSEONG SSANGHIEUH">ᅘ </td> <td title="U+1159: HANGUL CHOSEONG YEORINHIEUH">ᅙ </td> <td title="U+115A: HANGUL CHOSEONG KIYEOK-TIKEUT">ᅚ </td> <td title="U+115B: HANGUL CHOSEONG NIEUN-SIOS">ᅛ </td> <td title="U+115C: HANGUL CHOSEONG NIEUN-CIEUC">ᅜ </td> <td title="U+115D: HANGUL CHOSEONG NIEUN-HIEUH">ᅝ </td> <td title="U+115E: HANGUL CHOSEONG TIKEUT-RIEUL">ᅞ </td> <td title="U+115F: HANGUL CHOSEONG FILLER"><span style="display: inline;"><span style="display: table-cell; border-collapse: collapse; border: solid 1px black"><span style="font-size:75%;"><span class="nowrap">&#160;</span>HC<span class="nowrap">&#160;</span><br />F</span></span></span> </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+116x </td> <td title="U+1160: HANGUL JUNGSEONG FILLER"><span style="display: inline;"><span style="display: table-cell; border-collapse: collapse; border: solid 1px black"><span style="font-size:75%;"><span class="nowrap">&#160;</span>HJ<span class="nowrap">&#160;</span><br />F</span></span></span> </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1161: HANGUL JUNGSEONG A">ᅡ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1162: HANGUL JUNGSEONG AE">ᅢ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1163: HANGUL JUNGSEONG YA">ᅣ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1164: HANGUL JUNGSEONG YAE">ᅤ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1165: HANGUL JUNGSEONG EO">ᅥ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1166: HANGUL JUNGSEONG E">ᅦ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1167: HANGUL JUNGSEONG YEO">ᅧ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1168: HANGUL JUNGSEONG YE">ᅨ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1169: HANGUL JUNGSEONG O">ᅩ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+116A: HANGUL JUNGSEONG WA">ᅪ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+116B: HANGUL JUNGSEONG WAE">ᅫ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+116C: HANGUL JUNGSEONG OE">ᅬ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+116D: HANGUL JUNGSEONG YO">ᅭ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+116E: HANGUL JUNGSEONG U">ᅮ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+116F: HANGUL JUNGSEONG WEO">ᅯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+117x </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1170: HANGUL JUNGSEONG WE">ᅰ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1171: HANGUL JUNGSEONG WI">ᅱ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1172: HANGUL JUNGSEONG YU">ᅲ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1173: HANGUL JUNGSEONG EU">ᅳ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1174: HANGUL JUNGSEONG YI">ᅴ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+1175: HANGUL JUNGSEONG I">ᅵ </td> <td title="U+1176: HANGUL JUNGSEONG A-O">ᅶ </td> <td title="U+1177: HANGUL JUNGSEONG A-U">ᅷ </td> <td title="U+1178: HANGUL JUNGSEONG YA-O">ᅸ </td> <td title="U+1179: HANGUL JUNGSEONG YA-YO">ᅹ </td> <td title="U+117A: HANGUL JUNGSEONG EO-O">ᅺ </td> <td title="U+117B: HANGUL JUNGSEONG EO-U">ᅻ </td> <td title="U+117C: HANGUL JUNGSEONG EO-EU">ᅼ </td> <td title="U+117D: HANGUL JUNGSEONG YEO-O">ᅽ </td> <td title="U+117E: HANGUL JUNGSEONG YEO-U">ᅾ </td> <td title="U+117F: HANGUL JUNGSEONG O-EO">ᅿ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+118x </td> <td title="U+1180: HANGUL JUNGSEONG O-E">ᆀ </td> <td title="U+1181: HANGUL JUNGSEONG O-YE">ᆁ </td> <td title="U+1182: HANGUL JUNGSEONG O-O">ᆂ </td> <td title="U+1183: HANGUL JUNGSEONG O-U">ᆃ </td> <td title="U+1184: HANGUL JUNGSEONG YO-YA">ᆄ </td> <td title="U+1185: HANGUL JUNGSEONG YO-YAE">ᆅ </td> <td title="U+1186: HANGUL JUNGSEONG YO-YEO">ᆆ </td> <td title="U+1187: HANGUL JUNGSEONG YO-O">ᆇ </td> <td title="U+1188: HANGUL JUNGSEONG YO-I">ᆈ </td> <td title="U+1189: HANGUL JUNGSEONG U-A">ᆉ </td> <td title="U+118A: HANGUL JUNGSEONG U-AE">ᆊ </td> <td title="U+118B: HANGUL JUNGSEONG U-EO-EU">ᆋ </td> <td title="U+118C: HANGUL JUNGSEONG U-YE">ᆌ </td> <td title="U+118D: HANGUL JUNGSEONG U-U">ᆍ </td> <td title="U+118E: HANGUL JUNGSEONG YU-A">ᆎ </td> <td title="U+118F: HANGUL JUNGSEONG YU-EO">ᆏ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+119x </td> <td title="U+1190: HANGUL JUNGSEONG YU-E">ᆐ </td> <td title="U+1191: HANGUL JUNGSEONG YU-YEO">ᆑ </td> <td title="U+1192: HANGUL JUNGSEONG YU-YE">ᆒ </td> <td title="U+1193: HANGUL JUNGSEONG YU-U">ᆓ </td> <td title="U+1194: HANGUL JUNGSEONG YU-I">ᆔ </td> <td title="U+1195: HANGUL JUNGSEONG EU-U">ᆕ </td> <td title="U+1196: HANGUL JUNGSEONG EU-EU">ᆖ </td> <td title="U+1197: HANGUL JUNGSEONG YI-U">ᆗ </td> <td title="U+1198: HANGUL JUNGSEONG I-A">ᆘ </td> <td title="U+1199: HANGUL JUNGSEONG I-YA">ᆙ </td> <td title="U+119A: HANGUL JUNGSEONG I-O">ᆚ </td> <td title="U+119B: HANGUL JUNGSEONG I-U">ᆛ </td> <td title="U+119C: HANGUL JUNGSEONG I-EU">ᆜ </td> <td title="U+119D: HANGUL JUNGSEONG I-ARAEA">ᆝ </td> <td title="U+119E: HANGUL JUNGSEONG ARAEA">ᆞ </td> <td title="U+119F: HANGUL JUNGSEONG ARAEA-EO">ᆟ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+11Ax </td> <td title="U+11A0: HANGUL JUNGSEONG ARAEA-U">ᆠ </td> <td title="U+11A1: HANGUL JUNGSEONG ARAEA-I">ᆡ </td> <td title="U+11A2: HANGUL JUNGSEONG SSANGARAEA">ᆢ </td> <td title="U+11A3: HANGUL JUNGSEONG A-EU">ᆣ </td> <td title="U+11A4: HANGUL JUNGSEONG YA-U">ᆤ </td> <td title="U+11A5: HANGUL JUNGSEONG YEO-YA">ᆥ </td> <td title="U+11A6: HANGUL JUNGSEONG O-YA">ᆦ </td> <td title="U+11A7: HANGUL JUNGSEONG O-YAE">ᆧ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11A8: HANGUL JONGSEONG KIYEOK">ᆨ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11A9: HANGUL JONGSEONG SSANGKIYEOK">ᆩ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11AA: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-SIOS">ᆪ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11AB: HANGUL JONGSEONG NIEUN">ᆫ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11AC: HANGUL JONGSEONG NIEUN-CIEUC">ᆬ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11AD: HANGUL JONGSEONG NIEUN-HIEUH">ᆭ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11AE: HANGUL JONGSEONG TIKEUT">ᆮ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11AF: HANGUL JONGSEONG RIEUL">ᆯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+11Bx </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B0: HANGUL JONGSEONG RIEUL-KIYEOK">ᆰ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B1: HANGUL JONGSEONG RIEUL-MIEUM">ᆱ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B2: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PIEUP">ᆲ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B3: HANGUL JONGSEONG RIEUL-SIOS">ᆳ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B4: HANGUL JONGSEONG RIEUL-THIEUTH">ᆴ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B5: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PHIEUPH">ᆵ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B6: HANGUL JONGSEONG RIEUL-HIEUH">ᆶ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B7: HANGUL JONGSEONG MIEUM">ᆷ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B8: HANGUL JONGSEONG PIEUP">ᆸ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11B9: HANGUL JONGSEONG PIEUP-SIOS">ᆹ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11BA: HANGUL JONGSEONG SIOS">ᆺ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11BB: HANGUL JONGSEONG SSANGSIOS">ᆻ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11BC: HANGUL JONGSEONG IEUNG">ᆼ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11BD: HANGUL JONGSEONG CIEUC">ᆽ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11BE: HANGUL JONGSEONG CHIEUCH">ᆾ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11BF: HANGUL JONGSEONG KHIEUKH">ᆿ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+11Cx </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11C0: HANGUL JONGSEONG THIEUTH">ᇀ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11C1: HANGUL JONGSEONG PHIEUPH">ᇁ </td> <td bgcolor="#CCFFCC" title="U+11C2: HANGUL JONGSEONG HIEUH">ᇂ </td> <td title="U+11C3: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-RIEUL">ᇃ </td> <td title="U+11C4: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-SIOS-KIYEOK">ᇄ </td> <td title="U+11C5: HANGUL JONGSEONG NIEUN-KIYEOK">ᇅ </td> <td title="U+11C6: HANGUL JONGSEONG NIEUN-TIKEUT">ᇆ </td> <td title="U+11C7: HANGUL JONGSEONG NIEUN-SIOS">ᇇ </td> <td title="U+11C8: HANGUL JONGSEONG NIEUN-PANSIOS">ᇈ </td> <td title="U+11C9: HANGUL JONGSEONG NIEUN-THIEUTH">ᇉ </td> <td title="U+11CA: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-KIYEOK">ᇊ </td> <td title="U+11CB: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-RIEUL">ᇋ </td> <td title="U+11CC: HANGUL JONGSEONG RIEUL-KIYEOK-SIOS">ᇌ </td> <td title="U+11CD: HANGUL JONGSEONG RIEUL-NIEUN">ᇍ </td> <td title="U+11CE: HANGUL JONGSEONG RIEUL-TIKEUT">ᇎ </td> <td title="U+11CF: HANGUL JONGSEONG RIEUL-TIKEUT-HIEUH">ᇏ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+11Dx </td> <td title="U+11D0: HANGUL JONGSEONG SSANGRIEUL">ᇐ </td> <td title="U+11D1: HANGUL JONGSEONG RIEUL-MIEUM-KIYEOK">ᇑ </td> <td title="U+11D2: HANGUL JONGSEONG RIEUL-MIEUM-SIOS">ᇒ </td> <td title="U+11D3: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PIEUP-SIOS">ᇓ </td> <td title="U+11D4: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PIEUP-HIEUH">ᇔ </td> <td title="U+11D5: HANGUL JONGSEONG RIEUL-KAPYEOUNPIEUP">ᇕ </td> <td title="U+11D6: HANGUL JONGSEONG RIEUL-SSANGSIOS">ᇖ </td> <td title="U+11D7: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PANSIOS">ᇗ </td> <td title="U+11D8: HANGUL JONGSEONG RIEUL-KHIEUKH">ᇘ </td> <td title="U+11D9: HANGUL JONGSEONG RIEUL-YEORINHIEUH">ᇙ </td> <td title="U+11DA: HANGUL JONGSEONG MIEUM-KIYEOK">ᇚ </td> <td title="U+11DB: HANGUL JONGSEONG MIEUM-RIEUL">ᇛ </td> <td title="U+11DC: HANGUL JONGSEONG MIEUM-PIEUP">ᇜ </td> <td title="U+11DD: HANGUL JONGSEONG MIEUM-SIOS">ᇝ </td> <td title="U+11DE: HANGUL JONGSEONG MIEUM-SSANGSIOS">ᇞ </td> <td title="U+11DF: HANGUL JONGSEONG MIEUM-PANSIOS">ᇟ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+11Ex </td> <td title="U+11E0: HANGUL JONGSEONG MIEUM-CHIEUCH">ᇠ </td> <td title="U+11E1: HANGUL JONGSEONG MIEUM-HIEUH">ᇡ </td> <td title="U+11E2: HANGUL JONGSEONG KAPYEOUNMIEUM">ᇢ </td> <td title="U+11E3: HANGUL JONGSEONG PIEUP-RIEUL">ᇣ </td> <td title="U+11E4: HANGUL JONGSEONG PIEUP-PHIEUPH">ᇤ </td> <td title="U+11E5: HANGUL JONGSEONG PIEUP-HIEUH">ᇥ </td> <td title="U+11E6: HANGUL JONGSEONG KAPYEOUNPIEUP">ᇦ </td> <td title="U+11E7: HANGUL JONGSEONG SIOS-KIYEOK">ᇧ </td> <td title="U+11E8: HANGUL JONGSEONG SIOS-TIKEUT">ᇨ </td> <td title="U+11E9: HANGUL JONGSEONG SIOS-RIEUL">ᇩ </td> <td title="U+11EA: HANGUL JONGSEONG SIOS-PIEUP">ᇪ </td> <td title="U+11EB: HANGUL JONGSEONG PANSIOS">ᇫ </td> <td title="U+11EC: HANGUL JONGSEONG IEUNG-KIYEOK">ᇬ </td> <td title="U+11ED: HANGUL JONGSEONG IEUNG-SSANGKIYEOK">ᇭ </td> <td title="U+11EE: HANGUL JONGSEONG SSANGIEUNG">ᇮ </td> <td title="U+11EF: HANGUL JONGSEONG IEUNG-KHIEUKH">ᇯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+11Fx </td> <td title="U+11F0: HANGUL JONGSEONG YESIEUNG">ᇰ </td> <td title="U+11F1: HANGUL JONGSEONG YESIEUNG-SIOS">ᇱ </td> <td title="U+11F2: HANGUL JONGSEONG YESIEUNG-PANSIOS">ᇲ </td> <td title="U+11F3: HANGUL JONGSEONG PHIEUPH-PIEUP">ᇳ </td> <td title="U+11F4: HANGUL JONGSEONG KAPYEOUNPHIEUPH">ᇴ </td> <td title="U+11F5: HANGUL JONGSEONG HIEUH-NIEUN">ᇵ </td> <td title="U+11F6: HANGUL JONGSEONG HIEUH-RIEUL">ᇶ </td> <td title="U+11F7: HANGUL JONGSEONG HIEUH-MIEUM">ᇷ </td> <td title="U+11F8: HANGUL JONGSEONG HIEUH-PIEUP">ᇸ </td> <td title="U+11F9: HANGUL JONGSEONG YEORINHIEUH">ᇹ </td> <td title="U+11FA: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-NIEUN">ᇺ </td> <td title="U+11FB: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-PIEUP">ᇻ </td> <td title="U+11FC: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-CHIEUCH">ᇼ </td> <td title="U+11FD: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-KHIEUKH">ᇽ </td> <td title="U+11FE: HANGUL JONGSEONG KIYEOK-HIEUH">ᇾ </td> <td title="U+11FF: HANGUL JONGSEONG SSANGNIEUN">ᇿ </td></tr> <tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left"><b>টীকা</b> <dl><dd>১.<span class="citation wikicite" id="endnote_U1100_as_of_Unicode_version"><b><a href="#ref_U1100_as_of_Unicode_version">^</a></b></span> ইউনিকোড সংস্করণ ৬.৩ অনুসারে</dd> <dd>২. <span style="background:#CCFFCC">&#x1100;</span>: Hangul <i>jamo</i> with a green background are modern-usage characters which can be converted into <a href="/w/index.php?title=Unicode_chart_Hangul_Syllables&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Unicode chart Hangul Syllables (পাতার অস্তিত্ব নেই)">precomposed Hangul syllables</a> under <a href="/w/index.php?title=Unicode_normalization&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Unicode normalization (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Unicode normalization</a> form NFC.<br />Hangul <i>jamo</i> with a white background are used for archaic Korean only, and there are no corresponding precomposed Hangul syllables.<br /><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/versions/Unicode6.0.0/ch03.pdf#G24646">"Conjoining Jamo Behavior"</a> <span style="font-size:85%;">(পিডিএফ)</span>। <i>The Unicode Standard (version 6.0.0)</i><span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০১২-০২-০৩</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=The+Unicode+Standard+%28version+6.0.0%29&amp;rft.atitle=Conjoining+Jamo+Behavior&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unicode.org%2Fversions%2FUnicode6.0.0%2Fch03.pdf%23G24646&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></dd></dl> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"> <tbody><tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small"><b>সম্প্রসারিত হান্‌গ্যুল্‌ জামো-এ</b><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6048435" /><sup class="citation nobold" id="ref_UA960_as_of_Unicode_version"><a href="#endnote_UA960_as_of_Unicode_version">[1]</a></sup><br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/UA960.pdf">Unicode.org chart</a> (পিডিএফ) </td></tr> <tr style="background:#F8F8F8;font-size:small"> <td style="width:45pt">&#160;</td> <td style="width:20pt">0</td> <td style="width:20pt">1</td> <td style="width:20pt">2</td> <td style="width:20pt">3</td> <td style="width:20pt">4</td> <td style="width:20pt">5</td> <td style="width:20pt">6</td> <td style="width:20pt">7</td> <td style="width:20pt">8</td> <td style="width:20pt">9</td> <td style="width:20pt">A</td> <td style="width:20pt">B</td> <td style="width:20pt">C</td> <td style="width:20pt">D</td> <td style="width:20pt">E</td> <td style="width:20pt">F </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+A96x </td> <td title="U+A960: HANGUL CHOSEONG TIKEUT-MIEUM">ꥠ </td> <td title="U+A961: HANGUL CHOSEONG TIKEUT-PIEUP">ꥡ </td> <td title="U+A962: HANGUL CHOSEONG TIKEUT-SIOS">ꥢ </td> <td title="U+A963: HANGUL CHOSEONG TIKEUT-CIEUC">ꥣ </td> <td title="U+A964: HANGUL CHOSEONG RIEUL-KIYEOK">ꥤ </td> <td title="U+A965: HANGUL CHOSEONG RIEUL-SSANGKIYEOK">ꥥ </td> <td title="U+A966: HANGUL CHOSEONG RIEUL-TIKEUT">ꥦ </td> <td title="U+A967: HANGUL CHOSEONG RIEUL-SSANGTIKEUT">ꥧ </td> <td title="U+A968: HANGUL CHOSEONG RIEUL-MIEUM">ꥨ </td> <td title="U+A969: HANGUL CHOSEONG RIEUL-PIEUP">ꥩ </td> <td title="U+A96A: HANGUL CHOSEONG RIEUL-SSANGPIEUP">ꥪ </td> <td title="U+A96B: HANGUL CHOSEONG RIEUL-KAPYEOUNPIEUP">ꥫ </td> <td title="U+A96C: HANGUL CHOSEONG RIEUL-SIOS">ꥬ </td> <td title="U+A96D: HANGUL CHOSEONG RIEUL-CIEUC">ꥭ </td> <td title="U+A96E: HANGUL CHOSEONG RIEUL-KHIEUKH">ꥮ </td> <td title="U+A96F: HANGUL CHOSEONG MIEUM-KIYEOK">ꥯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+A97x </td> <td title="U+A970: HANGUL CHOSEONG MIEUM-TIKEUT">ꥰ </td> <td title="U+A971: HANGUL CHOSEONG MIEUM-SIOS">ꥱ </td> <td title="U+A972: HANGUL CHOSEONG PIEUP-SIOS-THIEUTH">ꥲ </td> <td title="U+A973: HANGUL CHOSEONG PIEUP-KHIEUKH">ꥳ </td> <td title="U+A974: HANGUL CHOSEONG PIEUP-HIEUH">ꥴ </td> <td title="U+A975: HANGUL CHOSEONG SSANGSIOS-PIEUP">ꥵ </td> <td title="U+A976: HANGUL CHOSEONG IEUNG-RIEUL">ꥶ </td> <td title="U+A977: HANGUL CHOSEONG IEUNG-HIEUH">ꥷ </td> <td title="U+A978: HANGUL CHOSEONG SSANGCIEUC-HIEUH">ꥸ </td> <td title="U+A979: HANGUL CHOSEONG SSANGTHIEUTH">ꥹ </td> <td title="U+A97A: HANGUL CHOSEONG PHIEUPH-HIEUH">ꥺ </td> <td title="U+A97B: HANGUL CHOSEONG HIEUH-SIOS">ꥻ </td> <td title="U+A97C: HANGUL CHOSEONG SSANGYEORINHIEUH">ꥼ </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td></tr> <tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left"><b>টীকা</b> <dl><dd>১.<span class="citation wikicite" id="endnote_UA960_as_of_Unicode_version"><b><a href="#ref_UA960_as_of_Unicode_version">^</a></b></span> ইউনিকোড সংস্করণ ৬.৩ অনুসারে</dd></dl> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"> <tbody><tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small"><b>সম্প্রসারিত হান্‌গ্যুল্‌ জামো-বি</b><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6048435" /><sup class="citation nobold" id="ref_UD7B0_as_of_Unicode_version"><a href="#endnote_UD7B0_as_of_Unicode_version">[1]</a></sup><br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/UD7B0.pdf">Unicode.org chart</a> (পিডিএফ) </td></tr> <tr style="background:#F8F8F8;font-size:small"> <td style="width:45pt">&#160;</td> <td style="width:20pt">0</td> <td style="width:20pt">1</td> <td style="width:20pt">2</td> <td style="width:20pt">3</td> <td style="width:20pt">4</td> <td style="width:20pt">5</td> <td style="width:20pt">6</td> <td style="width:20pt">7</td> <td style="width:20pt">8</td> <td style="width:20pt">9</td> <td style="width:20pt">A</td> <td style="width:20pt">B</td> <td style="width:20pt">C</td> <td style="width:20pt">D</td> <td style="width:20pt">E</td> <td style="width:20pt">F </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+D7Bx </td> <td title="U+D7B0: HANGUL JUNGSEONG O-YEO">ힰ </td> <td title="U+D7B1: HANGUL JUNGSEONG O-O-I">ힱ </td> <td title="U+D7B2: HANGUL JUNGSEONG YO-A">ힲ </td> <td title="U+D7B3: HANGUL JUNGSEONG YO-AE">ힳ </td> <td title="U+D7B4: HANGUL JUNGSEONG YO-EO">ힴ </td> <td title="U+D7B5: HANGUL JUNGSEONG U-YEO">ힵ </td> <td title="U+D7B6: HANGUL JUNGSEONG U-I-I">ힶ </td> <td title="U+D7B7: HANGUL JUNGSEONG YU-AE">ힷ </td> <td title="U+D7B8: HANGUL JUNGSEONG YU-O">ힸ </td> <td title="U+D7B9: HANGUL JUNGSEONG EU-A">ힹ </td> <td title="U+D7BA: HANGUL JUNGSEONG EU-EO">ힺ </td> <td title="U+D7BB: HANGUL JUNGSEONG EU-E">ힻ </td> <td title="U+D7BC: HANGUL JUNGSEONG EU-O">ힼ </td> <td title="U+D7BD: HANGUL JUNGSEONG I-YA-O">ힽ </td> <td title="U+D7BE: HANGUL JUNGSEONG I-YAE">ힾ </td> <td title="U+D7BF: HANGUL JUNGSEONG I-YEO">ힿ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+D7Cx </td> <td title="U+D7C0: HANGUL JUNGSEONG I-YE">ퟀ </td> <td title="U+D7C1: HANGUL JUNGSEONG I-O-I">ퟁ </td> <td title="U+D7C2: HANGUL JUNGSEONG I-YO">ퟂ </td> <td title="U+D7C3: HANGUL JUNGSEONG I-YU">ퟃ </td> <td title="U+D7C4: HANGUL JUNGSEONG I-I">ퟄ </td> <td title="U+D7C5: HANGUL JUNGSEONG ARAEA-A">ퟅ </td> <td title="U+D7C6: HANGUL JUNGSEONG ARAEA-E">ퟆ </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="U+D7CB: HANGUL JONGSEONG NIEUN-RIEUL">ퟋ </td> <td title="U+D7CC: HANGUL JONGSEONG NIEUN-CHIEUCH">ퟌ </td> <td title="U+D7CD: HANGUL JONGSEONG SSANGTIKEUT">ퟍ </td> <td title="U+D7CE: HANGUL JONGSEONG SSANGTIKEUT-PIEUP">ퟎ </td> <td title="U+D7CF: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-PIEUP">ퟏ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+D7Dx </td> <td title="U+D7D0: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-SIOS">ퟐ </td> <td title="U+D7D1: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-SIOS-KIYEOK">ퟑ </td> <td title="U+D7D2: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-CIEUC">ퟒ </td> <td title="U+D7D3: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-CHIEUCH">ퟓ </td> <td title="U+D7D4: HANGUL JONGSEONG TIKEUT-THIEUTH">ퟔ </td> <td title="U+D7D5: HANGUL JONGSEONG RIEUL-SSANGKIYEOK">ퟕ </td> <td title="U+D7D6: HANGUL JONGSEONG RIEUL-KIYEOK-HIEUH">ퟖ </td> <td title="U+D7D7: HANGUL JONGSEONG SSANGRIEUL-KHIEUKH">ퟗ </td> <td title="U+D7D8: HANGUL JONGSEONG RIEUL-MIEUM-HIEUH">ퟘ </td> <td title="U+D7D9: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PIEUP-TIKEUT">ퟙ </td> <td title="U+D7DA: HANGUL JONGSEONG RIEUL-PIEUP-PHIEUPH">ퟚ </td> <td title="U+D7DB: HANGUL JONGSEONG RIEUL-YESIEUNG">ퟛ </td> <td title="U+D7DC: HANGUL JONGSEONG RIEUL-YEORINHIEUH-HIEUH">ퟜ </td> <td title="U+D7DD: HANGUL JONGSEONG KAPYEOUNRIEUL">ퟝ </td> <td title="U+D7DE: HANGUL JONGSEONG MIEUM-NIEUN">ퟞ </td> <td title="U+D7DF: HANGUL JONGSEONG MIEUM-SSANGNIEUN">ퟟ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+D7Ex </td> <td title="U+D7E0: HANGUL JONGSEONG SSANGMIEUM">ퟠ </td> <td title="U+D7E1: HANGUL JONGSEONG MIEUM-PIEUP-SIOS">ퟡ </td> <td title="U+D7E2: HANGUL JONGSEONG MIEUM-CIEUC">ퟢ </td> <td title="U+D7E3: HANGUL JONGSEONG PIEUP-TIKEUT">ퟣ </td> <td title="U+D7E4: HANGUL JONGSEONG PIEUP-RIEUL-PHIEUPH">ퟤ </td> <td title="U+D7E5: HANGUL JONGSEONG PIEUP-MIEUM">ퟥ </td> <td title="U+D7E6: HANGUL JONGSEONG SSANGPIEUP">ퟦ </td> <td title="U+D7E7: HANGUL JONGSEONG PIEUP-SIOS-TIKEUT">ퟧ </td> <td title="U+D7E8: HANGUL JONGSEONG PIEUP-CIEUC">ퟨ </td> <td title="U+D7E9: HANGUL JONGSEONG PIEUP-CHIEUCH">ퟩ </td> <td title="U+D7EA: HANGUL JONGSEONG SIOS-MIEUM">ퟪ </td> <td title="U+D7EB: HANGUL JONGSEONG SIOS-KAPYEOUNPIEUP">ퟫ </td> <td title="U+D7EC: HANGUL JONGSEONG SSANGSIOS-KIYEOK">ퟬ </td> <td title="U+D7ED: HANGUL JONGSEONG SSANGSIOS-TIKEUT">ퟭ </td> <td title="U+D7EE: HANGUL JONGSEONG SIOS-PANSIOS">ퟮ </td> <td title="U+D7EF: HANGUL JONGSEONG SIOS-CIEUC">ퟯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+D7Fx </td> <td title="U+D7F0: HANGUL JONGSEONG SIOS-CHIEUCH">ퟰ </td> <td title="U+D7F1: HANGUL JONGSEONG SIOS-THIEUTH">ퟱ </td> <td title="U+D7F2: HANGUL JONGSEONG SIOS-HIEUH">ퟲ </td> <td title="U+D7F3: HANGUL JONGSEONG PANSIOS-PIEUP">ퟳ </td> <td title="U+D7F4: HANGUL JONGSEONG PANSIOS-KAPYEOUNPIEUP">ퟴ </td> <td title="U+D7F5: HANGUL JONGSEONG YESIEUNG-MIEUM">ퟵ </td> <td title="U+D7F6: HANGUL JONGSEONG YESIEUNG-HIEUH">ퟶ </td> <td title="U+D7F7: HANGUL JONGSEONG CIEUC-PIEUP">ퟷ </td> <td title="U+D7F8: HANGUL JONGSEONG CIEUC-SSANGPIEUP">ퟸ </td> <td title="U+D7F9: HANGUL JONGSEONG SSANGCIEUC">ퟹ </td> <td title="U+D7FA: HANGUL JONGSEONG PHIEUPH-SIOS">ퟺ </td> <td title="U+D7FB: HANGUL JONGSEONG PHIEUPH-THIEUTH">ퟻ </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="Reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td></tr> <tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left"><b>টীকা</b> <dl><dd>১.<span class="citation wikicite" id="endnote_UD7B0_as_of_Unicode_version"><b><a href="#ref_UD7B0_as_of_Unicode_version">^</a></b></span> ইউনিকোড সংস্করণ ৬.৩ অনুসারে</dd></dl> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" class="wikitable" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"> <tbody><tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small"><b>হান্‌গ্যুল্ সামঞ্জস্য জামো</b><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6048435" /><sup class="citation nobold" id="ref_U3130_as_of_Unicode_version"><a href="#endnote_U3130_as_of_Unicode_version">[1]</a></sup><br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unicode.org/charts/PDF/U3130.pdf">Unicode.org chart</a> (পিডিএফ) </td></tr> <tr style="background:#F8F8F8;font-size:small"> <td style="width:45pt">&#160;</td> <td style="width:20pt">0</td> <td style="width:20pt">1</td> <td style="width:20pt">2</td> <td style="width:20pt">3</td> <td style="width:20pt">4</td> <td style="width:20pt">5</td> <td style="width:20pt">6</td> <td style="width:20pt">7</td> <td style="width:20pt">8</td> <td style="width:20pt">9</td> <td style="width:20pt">A</td> <td style="width:20pt">B</td> <td style="width:20pt">C</td> <td style="width:20pt">D</td> <td style="width:20pt">E</td> <td style="width:20pt">F </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+313x </td> <td title="reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td> <td title="U+3131: হান্‌গেউল্ অক্ষর KIYEOK">ㄱ </td> <td title="U+3132: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGKIYEOK">ㄲ </td> <td title="U+3133: হান্‌গেউল্ অক্ষর KIYEOK-SIOS">ㄳ </td> <td title="U+3134: হান্‌গেউল্ অক্ষর NIEUN">ㄴ </td> <td title="U+3135: হান্‌গেউল্ অক্ষর NIEUN-CIEUC">ㄵ </td> <td title="U+3136: হান্‌গেউল্ অক্ষর NIEUN-HIEUH">ㄶ </td> <td title="U+3137: হান্‌গেউল্ অক্ষর TIKEUT">ㄷ </td> <td title="U+3138: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGTIKEUT">ㄸ </td> <td title="U+3139: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL">ㄹ </td> <td title="U+313A: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-KIYEOK">ㄺ </td> <td title="U+313B: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-MIEUM">ㄻ </td> <td title="U+313C: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-PIEUP">ㄼ </td> <td title="U+313D: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-SIOS">ㄽ </td> <td title="U+313E: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-THIEUTH">ㄾ </td> <td title="U+313F: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-PHIEUPH">ㄿ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+314x </td> <td title="U+3140: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-HIEUH">ㅀ </td> <td title="U+3141: হান্‌গেউল্ অক্ষর MIEUM">ㅁ </td> <td title="U+3142: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP">ㅂ </td> <td title="U+3143: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGPIEUP">ㅃ </td> <td title="U+3144: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-SIOS">ㅄ </td> <td title="U+3145: হান্‌গেউল্ অক্ষর SIOS">ㅅ </td> <td title="U+3146: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGSIOS">ㅆ </td> <td title="U+3147: হান্‌গেউল্ অক্ষর IEUNG">ㅇ </td> <td title="U+3148: হান্‌গেউল্ অক্ষর CIEUC">ㅈ </td> <td title="U+3149: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGCIEUC">ㅉ </td> <td title="U+314A: হান্‌গেউল্ অক্ষর CHIEUCH">ㅊ </td> <td title="U+314B: হান্‌গেউল্ অক্ষর KHIEUKH">ㅋ </td> <td title="U+314C: হান্‌গেউল্ অক্ষর THIEUTH">ㅌ </td> <td title="U+314D: হান্‌গেউল্ অক্ষর PHIEUPH">ㅍ </td> <td title="U+314E: হান্‌গেউল্ অক্ষর HIEUH">ㅎ </td> <td title="U+314F: হান্‌গেউল্ অক্ষর A">ㅏ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+315x </td> <td title="U+3150: হান্‌গেউল্ অক্ষর AE">ㅐ </td> <td title="U+3151: হান্‌গেউল্ অক্ষর YA">ㅑ </td> <td title="U+3152: হান্‌গেউল্ অক্ষর YAE">ㅒ </td> <td title="U+3153: হান্‌গেউল্ অক্ষর EO">ㅓ </td> <td title="U+3154: হান্‌গেউল্ অক্ষর E">ㅔ </td> <td title="U+3155: হান্‌গেউল্ অক্ষর YEO">ㅕ </td> <td title="U+3156: হান্‌গেউল্ অক্ষর YE">ㅖ </td> <td title="U+3157: হান্‌গেউল্ অক্ষর O">ㅗ </td> <td title="U+3158: হান্‌গেউল্ অক্ষর WA">ㅘ </td> <td title="U+3159: হান্‌গেউল্ অক্ষর WAE">ㅙ </td> <td title="U+315A: হান্‌গেউল্ অক্ষর OE">ㅚ </td> <td title="U+315B: হান্‌গেউল্ অক্ষর YO">ㅛ </td> <td title="U+315C: হান্‌গেউল্ অক্ষর U">ㅜ </td> <td title="U+315D: হান্‌গেউল্ অক্ষর WEO">ㅝ </td> <td title="U+315E: হান্‌গেউল্ অক্ষর WE">ㅞ </td> <td title="U+315F: হান্‌গেউল্ অক্ষর WI">ㅟ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+316x </td> <td title="U+3160: হান্‌গেউল্ অক্ষর YU">ㅠ </td> <td title="U+3161: হান্‌গেউল্ অক্ষর EU">ㅡ </td> <td title="U+3162: হান্‌গেউল্ অক্ষর YI">ㅢ </td> <td title="U+3163: হান্‌গেউল্ অক্ষর I">ㅣ </td> <td title="U+3164: HANGUL FILLER"><span style="display: inline;"><span style="display: table-cell; border-collapse: collapse; border: solid 1px black"><span style="font-size:75%;"><span class="nowrap">&#160;&#160;</span>HF<span class="nowrap">&#160;&#160;</span></span></span></span> </td> <td title="U+3165: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGNIEUN">ㅥ </td> <td title="U+3166: হান্‌গেউল্ অক্ষর NIEUN-TIKEUT">ㅦ </td> <td title="U+3167: হান্‌গেউল্ অক্ষর NIEUN-SIOS">ㅧ </td> <td title="U+3168: হান্‌গেউল্ অক্ষর NIEUN-PANSIOS">ㅨ </td> <td title="U+3169: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-KIYEOK-SIOS">ㅩ </td> <td title="U+316A: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-TIKEUT">ㅪ </td> <td title="U+316B: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-PIEUP-SIOS">ㅫ </td> <td title="U+316C: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-PANSIOS">ㅬ </td> <td title="U+316D: হান্‌গেউল্ অক্ষর RIEUL-YEORINHIEUH">ㅭ </td> <td title="U+316E: হান্‌গেউল্ অক্ষর MIEUM-PIEUP">ㅮ </td> <td title="U+316F: হান্‌গেউল্ অক্ষর MIEUM-SIOS">ㅯ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+317x </td> <td title="U+3170: হান্‌গেউল্ অক্ষর MIEUM-PANSIOS">ㅰ </td> <td title="U+3171: হান্‌গেউল্ অক্ষর KAPYEOUNMIEUM">ㅱ </td> <td title="U+3172: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-KIYEOK">ㅲ </td> <td title="U+3173: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-TIKEUT">ㅳ </td> <td title="U+3174: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-SIOS-KIYEOK">ㅴ </td> <td title="U+3175: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-SIOS-TIKEUT">ㅵ </td> <td title="U+3176: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-CIEUC">ㅶ </td> <td title="U+3177: হান্‌গেউল্ অক্ষর PIEUP-THIEUTH">ㅷ </td> <td title="U+3178: হান্‌গেউল্ অক্ষর KAPYEOUNPIEUP">ㅸ </td> <td title="U+3179: হান্‌গেউল্ অক্ষর KAPYEOUNSSANGPIEUP">ㅹ </td> <td title="U+317A: হান্‌গেউল্ অক্ষর SIOS-KIYEOK">ㅺ </td> <td title="U+317B: হান্‌গেউল্ অক্ষর SIOS-NIEUN">ㅻ </td> <td title="U+317C: হান্‌গেউল্ অক্ষর SIOS-TIKEUT">ㅼ </td> <td title="U+317D: হান্‌গেউল্ অক্ষর SIOS-PIEUP">ㅽ </td> <td title="U+317E: হান্‌গেউল্ অক্ষর SIOS-CIEUC">ㅾ </td> <td title="U+317F: হান্‌গেউল্ অক্ষর PANSIOS">ㅿ </td></tr> <tr> <td style="background:#F8F8F8;font-size:small">U+318x </td> <td title="U+3180: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGIEUNG">ㆀ </td> <td title="U+3181: হান্‌গেউল্ অক্ষর YESIEUNG">ㆁ </td> <td title="U+3182: হান্‌গেউল্ অক্ষর YESIEUNG-SIOS">ㆂ </td> <td title="U+3183: হান্‌গেউল্ অক্ষর YESIEUNG-PANSIOS">ㆃ </td> <td title="U+3184: হান্‌গেউল্ অক্ষর KAPYEOUNPHIEUPH">ㆄ </td> <td title="U+3185: হান্‌গেউল্ অক্ষর SSANGHIEUH">ㆅ </td> <td title="U+3186: হান্‌গেউল্ অক্ষর YEORINHIEUH">ㆆ </td> <td title="U+3187: হান্‌গেউল্ অক্ষর YO-YA">ㆇ </td> <td title="U+3188: হান্‌গেউল্ অক্ষর YO-YAE">ㆈ </td> <td title="U+3189: হান্‌গেউল্ অক্ষর YO-I">ㆉ </td> <td title="U+318A: হান্‌গেউল্ অক্ষর YU-YEO">ㆊ </td> <td title="U+318B: হান্‌গেউল্ অক্ষর YU-YE">ㆋ </td> <td title="U+318C: হান্‌গেউল্ অক্ষর YU-I">ㆌ </td> <td title="U+318D: হান্‌গেউল্ অক্ষর ARAEA">ㆍ </td> <td title="U+318E: হান্‌গেউল্ অক্ষর ARAEAE">ㆎ </td> <td title="reserved" bgcolor="#CCCCCC"> </td></tr> <tr> <td colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left"><b>টীকা</b> <dl><dd>১.<span class="citation wikicite" id="endnote_U3130_as_of_Unicode_version"><b><a href="#ref_U3130_as_of_Unicode_version">^</a></b></span> ইউনিকোড সংস্করণ ৬.৩ অনুসারে</dd></dl> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="তথ্যসূত্র"><span id=".E0.A6.A4.E0.A6.A5.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.B8.E0.A7.82.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.B0"></span>তথ্যসূত্র</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;section=7" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তথ্যসূত্র"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7391394">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-WDL1-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-WDL1_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wdl.org/en/item/4166">"Tale of Hong Gildong"</a>। <a href="/wiki/World_Digital_Library" class="mw-redirect" title="World Digital Library">World Digital Library</a><span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৩ মে ২০১৩</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.btitle=Tale+of+Hong+Gildong&amp;rft.pub=World+Digital+Library&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wdl.org%2Fen%2Fitem%2F4166&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6682028">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7466469">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="লিখন_পদ্ধতিসমূহ" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4968227">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-দেখুন"><a href="/wiki/%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F:%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="টেমপ্লেট:লিখন পদ্ধতি"><abbr title="এই টেমপ্লেটটি দেখুন" style=";text-decoration:inherit;">দে</abbr></a></li><li class="nv-সম্পাদনা"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F:%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF&amp;action=edit"><abbr title="এই টেমপ্লেটটি সম্পাদনা করুন" style=";text-decoration:inherit;">স</abbr></a></li></ul></div><div id="লিখন_পদ্ধতিসমূহ" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="লিখন পদ্ধতি">লিখন পদ্ধতিসমূহ</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ভূমিকা</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="লিখনের ইতিহাস (পাতার অস্তিত্ব নেই)">লিখনের ইতিহাস</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="অক্ষরমূল (পাতার অস্তিত্ব নেই)">অক্ষরমূল</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">তালিকাসমূহ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="লিখন পদ্ধতির তালিকা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">লিখন পদ্ধতির তালিকা</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%80_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="লিখন পদ্ধতি অনুযায়ী ভাষার তালিকা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">লিখন পদ্ধতি অনুযায়ী ভাষার তালিকা</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%80_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ব্যবহারকারীর সংখ্যা অনুযায়ী লিখন পদ্ধতির তালিকা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ব্যবহারকারীর সংখ্যা অনুযায়ী লিখন পদ্ধতির তালিকা</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A5%E0%A6%AE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%80_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="প্রথম লিখিত নিদর্শন অনুযায়ী ভাষার তালিকা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রথম লিখিত নিদর্শন অনুযায়ী ভাষার তালিকা</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="অনুদ্ধারিত লিখন পদ্ধতিসমূহ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">অনুদ্ধারিত লিখন পদ্ধতিসমূহ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="লিখন পদ্ধতির উদ্ভাবকের তালিকা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">লিখন পদ্ধতির উদ্ভাবকের তালিকা</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><big><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="লিখন পদ্ধতির তালিকা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রকার</a></big></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="আবজাদ">আবজাদ</a><br />(<a href="/w/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A6_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="আবজাদ সংখ্যা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সংখ্যা</a>)</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="আরামীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">আরামীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="আরবি বর্ণমালা">আরবি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="হিব্রু বর্ণমালা">হিব্রু</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%87_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="জাউই লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">জাউই</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="নাবাতীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">নাবাতীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%B2%E0%A6%AD%E0%A7%80_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="পাহলভী লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">পাহলভী লিপি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="ফিনিসীয় বর্ণমালা">ফিনিসীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A8-%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="প্রত্ন-কানানীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রত্ন-কানানীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="প্‌সাল্টার বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্‌সাল্টার</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="সাবায়ীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সাবায়ীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="সামারিটান বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সামারিটান</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A6%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%BF%E0%A6%A3_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="দক্ষিণ আরবীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">দক্ষিণ আরবীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%97%E0%A6%A6%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="সগদীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সগদীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="সিরীয় বর্ণমালা">সিরীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%98_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="তিফিনাঘ লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">তিফিনাঘ লিপি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%89%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="উগারীয় বর্ণমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">উগারীয়</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আবুগিদা">আবুগিদা</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#f7f7f7;"><div style="padding:0 0.25em"><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ব্রাহ্মী পরিবার (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ব্রাহ্মী পরিবার</a></b>: <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%85%E0%A6%B9%E0%A6%AE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="অহম লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">অহম</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="বালীয় লিপি">বালীয়</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Batak_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Batak script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Batak</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Baybayin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Baybayin (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Baybayin</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%80_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="ব্রাহ্মী লিপি">ব্রাহ্মী লিপি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Buhid_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Buhid script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Buhid</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%80_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="বর্মী লিপি">বর্মী</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="চাকমা লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">চাকমা</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Cham_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cham script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Cham</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="দেবনাগরী লিপি">দেবনাগরী</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Dhives_Akuru&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dhives Akuru (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Dhives Akuru</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E2%80%93%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="বাংলা–অসমীয়া লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">বাংলা–অসমীয়া</a> (পূর্বী নগরী)&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A5_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="গ্রন্থ লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">গ্রন্থ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%81%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%BF_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="গুজরাটি লিপি">গুজরাটি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="গুপ্ত লিপি">গুপ্ত</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%96%E0%A7%80_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="গুরুমুখী লিপি">গুরুমুখী</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Hanun%C3%B3%27o_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hanunó&#39;o script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Hanunó'o</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Javanese_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Javanese script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Javanese</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Kadamba_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kadamba script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Kadamba</a> &#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Kaithi" class="mw-redirect" title="Kaithi">Kaithi</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Kalinga_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kalinga script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Kalinga</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Kannada_script" class="mw-redirect" title="Kannada script">Kannada</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Khmer_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Khmer script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Khmer</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Northern_Thai_language&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Northern Thai language (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Lanna</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Lao_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lao script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Lao</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Lepcha_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lepcha script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Lepcha</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Limbu_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Limbu script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Limbu</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Lontara_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lontara script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Lontara</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Malayalam_script" class="mw-redirect" title="Malayalam script">Malayalam</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Meitei_Mayek_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Meitei Mayek script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Meitei Mayek</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Mithilakshar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mithilakshar (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Mithilakshar</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Modi_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Modi script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Modi</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Mon_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mon script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Mon</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/N%C4%81gar%C4%AB_script" class="mw-redirect" title="Nāgarī script">Nāgarī</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Nepal_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nepal script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Nepal</a> &#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Old_Kawi_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Old Kawi script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Old Kawi</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Old_Sundanese_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Old Sundanese script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Old Sundanese</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Oriya_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oriya script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Oriya</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Pallava_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pallava script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Pallava</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Phagspa_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Phagspa script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Phagspa</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Ranjana_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ranjana script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Ranjana</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Rejang_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rejang script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Rejang</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%C5%9A%C4%81rad%C4%81_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Śāradā script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Śāradā</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Saurashtra_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Saurashtra script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Saurashtra</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Sinhala_script" class="mw-redirect" title="Sinhala script">Sinhala</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Siddha%E1%B9%83_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Siddhaṃ script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Siddhaṃ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Soyombo_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Soyombo script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Soyombo</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Sundanese_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sundanese script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Sundanese</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Sylheti_Nagari&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sylheti Nagari (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Sylheti Nagari</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Tagbanwa_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tagbanwa script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tagbanwa</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Tai_Dam&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tai Dam (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tai Dam</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Tai_Le_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tai Le script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tai Le</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Takri_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Takri script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Takri</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Tamil_script" class="mw-redirect" title="Tamil script">Tamil</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Telugu_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Telugu script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Telugu</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Thai_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thai alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Thai</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Tibetan_script" class="mw-redirect" title="Tibetan script">Tibetan</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Tocharian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tocharian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tocharian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Varang_Kshiti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Varang Kshiti (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Varang Kshiti</a><br /> <b>Other</b>: <a href="/w/index.php?title=Boyd%27s_syllabic_shorthand&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Boyd&#39;s syllabic shorthand (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Boyd's syllabic shorthand</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Canadian_Aboriginal_syllabics&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Canadian Aboriginal syllabics (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Canadian Aboriginal</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Ge%27ez_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ge&#39;ez alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Ge'ez</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Hebrew_cursive&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hebrew cursive (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Hebrew cursive</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Japanese_braille&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Japanese braille (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Japanese braille</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Kharosthi_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kharosthi script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Kharosthi</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Meroitic_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Meroitic script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Meroitic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32;<a href="/w/index.php?title=Pitman_shorthand&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pitman shorthand (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Pitman shorthand</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Pollard_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pollard script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Pollard script</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Sorang_Sompeng&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sorang Sompeng (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Sorang Sompeng</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Thaana_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thaana script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Thaana</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Thomas_Natural_Shorthand&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thomas Natural Shorthand (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Thomas Natural Shorthand</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;">বর্ণমালা</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>Linear</b>: <a href="/wiki/Arabic_alphabet" class="mw-redirect" title="Arabic alphabet">Arabic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Armenian_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Armenian alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Armenian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Avestan_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Avestan alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Avestan</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Beitha_Kukju&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Beitha Kukju (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Beitha Kukju</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Coptic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Coptic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Coptic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Cyrillic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cyrillic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Cyrillic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Eclectic_shorthand&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Eclectic shorthand (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Eclectic shorthand</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Elbasan_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Elbasan script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Elbasan</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Fraser_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fraser alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Fraser</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Gabelsberger_shorthand&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gabelsberger shorthand (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Gabelsberger shorthand</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Georgian_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Georgian alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Georgian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Glagolitic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Glagolitic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Glagolitic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Gothic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gothic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Gothic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Gregg_shorthand&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gregg shorthand (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Gregg shorthand</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Greek_alphabet" class="mw-redirect" title="Greek alphabet">Greek</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Greco-Iberian_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Greco-Iberian alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Greco-Iberian alphabet</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Hangul" class="mw-redirect" title="Hangul">Hangul</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/International_Phonetic_Alphabet" class="mw-redirect" title="International Phonetic Alphabet">International Phonetic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Latin_alphabet" class="mw-redirect" title="Latin alphabet">Latin</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Manchu_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Manchu alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Manchu</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Mandaic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mandaic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Mandaic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Mongolian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mongolian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Mongolian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; Neo-<a href="/w/index.php?title=Tifinagh&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tifinagh (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tifinagh</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=N%27Ko&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="N&#39;Ko (পাতার অস্তিত্ব নেই)">N'Ko</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Ogham&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ogham (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Ogham</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Ol_Chiki_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ol Chiki script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Ol Chiki</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Old_Hungarian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Old Hungarian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Old Hungarian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Old_Italic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Old Italic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Old Italic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Old_Permic_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Old Permic script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Old Permic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Orkhon_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Orkhon script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Orkhon</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Osmanya_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Osmanya alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Osmanya</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Runic_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Runic alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Runic</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Shavian_alphabet&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Shavian alphabet (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Shavian alphabet</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=New_Tai_Lue&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="New Tai Lue (পাতার অস্তিত্ব নেই)">New Tai Lue</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Bassa_Vah&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bassa Vah (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Bassa Vah</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Visible_Speech&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Visible Speech (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Visible Speech</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Zh%C3%B9y%C4%ABn_f%C3%BAh%C3%A0o&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Zhùyīn fúhào (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Zhùyīn fúhào</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Pahawh_Hmong_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pahawh Hmong script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Pahawh Hmong</a><br /> <b>Non-linear</b>: <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%87%E0%A6%B2" class="mw-redirect" title="ব্রেইল">ব্রেইল</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%87%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="হিব্রু ব্রেইল (পাতার অস্তিত্ব নেই)">হিব্রু ব্রেইল</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%87%E0%A6%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="কোরীয় ব্রেইল (পাতার অস্তিত্ব নেই)">কোরীয় ব্রেইল</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=International_maritime_signal_flags&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="International maritime signal flags (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Maritime flags</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B8_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%A4&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="মোর্স সংকেত (পাতার অস্তিত্ব নেই)">মোর্স সংকেত</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=New_York_Point&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="New York Point (পাতার অস্তিত্ব নেই)">New York Point</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Semaphore_line&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Semaphore line (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Semaphore line</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Flag_semaphore&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Flag semaphore (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Flag semaphore</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=Ideogram&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ideogram (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Ideo-</a> &amp; <a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="চিত্রলিপি">চিত্রলিপি</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#f7f7f7;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Blissymbol&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Blissymbol (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Blissymbol</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=DanceWriting&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="DanceWriting (পাতার অস্তিত্ব নেই)">DanceWriting</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Dongba_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dongba script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Dongba</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Mi%27kmaq_hieroglyphic_writing&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mi&#39;kmaq hieroglyphic writing (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Mi'kmaq</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=New_Epoch_Notation_Painting&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="New Epoch Notation Painting (পাতার অস্তিত্ব নেই)">New Epoch Notation Painting</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=SignWriting&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="SignWriting (পাতার অস্তিত্ব নেই)">SignWriting</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;">চিত্রলিপি</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>Egyptian consonant-based</b>: <a href="/wiki/%E0%A6%A1%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="ডেমোটিক লিপি">ডেমোটিক</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="হায়রাটিক লিপি">হায়রাটিক লিপি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%95" class="mw-redirect" title="মিশরীয় হায়ারোগ্লিফিক">হায়ারোগ্লিফিক</a><br /> <p><b>Syllable-based</b>: <a href="/w/index.php?title=Anatolian_hieroglyphs&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Anatolian hieroglyphs (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Anatolian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%80%E0%A6%B2%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="কীলকলিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">কীলকলিপি</a> &#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Dongba_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dongba script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Dongba script</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="মায়া লিপি">মায়া</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Tangut_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tangut script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tangut script</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Yi_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Yi script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Yi</a><br /> <b>Chinese-based</b>: <a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A7%80%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B0" title="চীনা অক্ষর">চীনা অক্ষর</a> (<a href="/wiki/%E0%A6%90%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%80_%E0%A6%9A%E0%A7%80%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="ঐতিহ্যবাহী চীনা অক্ষর">ঐতিহ্যবাহী</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Simplified_Chinese_character" class="mw-redirect" title="Simplified Chinese character">Simplified</a>)&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%AF_N%C3%B4m&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Chữ Nôm (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Chữ Nôm</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Hanja" class="mw-redirect" title="Hanja">Hanja</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Geba_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Geba script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Geba</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Jurchen_language&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Jurchen language (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Jurchen</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Kanji" class="mw-redirect" title="Kanji">Kanji</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Khitan_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Khitan script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Khitan</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Zhuang_logogram&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Zhuang logogram (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Zhuang</a><br /> </p> <a href="/w/index.php?title=Aztec_writing&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aztec writing (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Aztec</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=Semi-syllabaries&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Semi-syllabaries (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Semi-syllabaries</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#f7f7f7;"><div style="padding:0 0.25em"><b>Full semi-syllabaries</b>: <a href="/w/index.php?title=Celtiberian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Celtiberian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Celtiberian script</a> &#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Northeastern_Iberian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Northeastern Iberian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Northeastern Iberian script</a> &#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Southeastern_Iberian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Southeastern Iberian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Southeastern Iberian script</a><br /> <b>Redundant semi-syllabaries</b>: <a href="/w/index.php?title=Southwestern_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Southwestern script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Southwestern script</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;">সিলাবেরি</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Afaka_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Afaka script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Afaka</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Cherokee_syllabary&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cherokee syllabary (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Cherokee</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Cypriot_syllabary&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cypriot syllabary (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Cypriot</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Hiragana" class="mw-redirect" title="Hiragana">Hiragana</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Katakana" class="mw-redirect" title="Katakana">Katakana</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Kikakui&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kikakui (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Kikakui</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/Kpelle_syllabary" class="mw-redirect" title="Kpelle syllabary">Kpelle</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Linear_B&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Linear B (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Linear B</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Man%27y%C5%8Dgana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Man&#39;yōgana (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Man'yōgana</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=N%C3%BC_Shu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nü Shu (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Nü Shu</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF_%E0%A6%95%E0%A7%80%E0%A6%B2%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="পুরোন পারস্য কীলকলিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">পুরোন পারস্য কীলকলিপি</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%87_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ভাই লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ভাই</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Woleaian_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Woleaian script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Woleaian</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Yi_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Yi script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Yi</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=Yugtun_script&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Yugtun script (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Yugtun</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐665d9859b9‐grc7b Cached time: 20250303164722 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.380 seconds Real time usage: 0.489 seconds Preprocessor visited node count: 5107/1000000 Post‐expand include size: 147603/2097152 bytes Template argument size: 15862/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 8753/5000000 bytes Lua time usage: 0.153/10.000 seconds Lua memory usage: 3235644/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 374.696 1 -total 28.33% 106.156 62 টেমপ্লেট:Lang 27.41% 102.705 2 টেমপ্লেট:Navbox 25.89% 96.994 1 টেমপ্লেট:Infobox_writing_system 25.43% 95.274 62 টেমপ্লেট:বিষয়শ্রেণী_পরিচালনাকারী 23.82% 89.264 1 টেমপ্লেট:তথ্যছক 23.60% 88.431 1 টেমপ্লেট:লিখন_পদ্ধতি 8.97% 33.605 2 টেমপ্লেট:ওয়েব_উদ্ধৃতি 5.08% 19.031 1 টেমপ্লেট:Navbox_subgroup 3.85% 14.422 3 টেমপ্লেট:Border --> <!-- Saved in parser cache with key bnwiki:pcache:348219:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250303164722 and revision id 7604943. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">'<a dir="ltr" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=হান্‌গেউল&amp;oldid=7604943">https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=হান্‌গেউল&amp;oldid=7604943</a>' থেকে আনীত</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80" title="বিশেষ:বিষয়শ্রেণী">বিষয়শ্রেণীসমূহ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%A1" title="বিষয়শ্রেণী:ইউনিকোড">ইউনিকোড</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A7%81%E0%A6%B2" title="বিষয়শ্রেণী:হাঙ্গুল">হাঙ্গুল</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="বিষয়শ্রেণী:কোরীয় লিখন পদ্ধতি">কোরীয় লিখন পদ্ধতি</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:কোরীয় ভাষা">কোরীয় ভাষা</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%95" title="বিষয়শ্রেণী:কোরিয়ার জাতীয় প্রতীক">কোরিয়ার জাতীয় প্রতীক</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%A8" title="বিষয়শ্রেণী:কোরীয় উদ্ভাবন">কোরীয় উদ্ভাবন</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="বিষয়শ্রেণী:বানান সংস্কার">বানান সংস্কার</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">লুকানো বিষয়শ্রেণী: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%93_%E0%A7%A7%E0%A7%AB%E0%A7%AF%E0%A7%A8%E0%A7%AA_%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%B0-%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%A1%E0%A6%B8%E0%A6%B9_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="বিষয়শ্রেণী:আইএসও ১৫৯২৪ চার-বর্ণের কোডসহ লিপি">আইএসও ১৫৯২৪ চার-বর্ণের কোডসহ লিপি</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE_%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বিষয়শ্রেণী:কোরীয় ভাষার লেখা থাকা নিবন্ধ">কোরীয় ভাষার লেখা থাকা নিবন্ধ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> এ পৃষ্ঠায় শেষ পরিবর্তন হয়েছিল ১৭:৩৭টার সময়, ১১ সেপ্টেম্বর ২০২৪ তারিখে।</li> <li id="footer-info-copyright">লেখাগুলো <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn">ক্রিয়েটিভ কমন্স অ্যাট্রিবিউশন/শেয়ার-আলাইক লাইসেন্সের</a> আওতাভুক্ত; এর সাথে বাড়তি শর্ত প্রযোজ্য হতে পারে। এই সাইট ব্যবহার করার মাধ্যমে আপনি এর <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/bn">ব্যবহারের শর্তাবলী</a> ও <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/bn">গোপনীয়তা নীতির</a> সাথে সম্মত হচ্ছেন। উইকিপিডিয়া&#174; একটি অলাভজনক সংস্থা, যা <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">উইকিমিডিয়া ফাউন্ডেশনের</a> একটি নিবন্ধিত ট্রেডমার্ক।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">গোপনীয়তার নীতি</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%AC%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4">উইকিপিডিয়া বৃত্তান্ত</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A3_%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%97">দাবিত্যাগ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">আচরণবিধি</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">উন্নয়নকারী</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/bn.wikipedia.org">পরিসংখ্যান</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">কুকির বিবৃতি</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//bn.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">মোবাইল সংস্করণ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সূচিপত্র টগল করুন" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">সূচিপত্র টগল করুন</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">হান্‌গেউল</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>১৩২টি ভাষা</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>আলোচনা যোগ করুন</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-589b8bcdf8-mm6xm","wgBackendResponseTime":155,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.380","walltime":"0.489","ppvisitednodes":{"value":5107,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":147603,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":15862,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":8753,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 374.696 1 -total"," 28.33% 106.156 62 টেমপ্লেট:Lang"," 27.41% 102.705 2 টেমপ্লেট:Navbox"," 25.89% 96.994 1 টেমপ্লেট:Infobox_writing_system"," 25.43% 95.274 62 টেমপ্লেট:বিষয়শ্রেণী_পরিচালনাকারী"," 23.82% 89.264 1 টেমপ্লেট:তথ্যছক"," 23.60% 88.431 1 টেমপ্লেট:লিখন_পদ্ধতি"," 8.97% 33.605 2 টেমপ্লেট:ওয়েব_উদ্ধৃতি"," 5.08% 19.031 1 টেমপ্লেট:Navbox_subgroup"," 3.85% 14.422 3 টেমপ্লেট:Border"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.153","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3235644,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-665d9859b9-grc7b","timestamp":"20250303164722","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u09b9\u09be\u09a8\u09cd\u200c\u0997\u09c7\u0989\u09b2","url":"https:\/\/bn.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%97%E0%A7%87%E0%A6%89%E0%A6%B2","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8222","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8222","author":{"@type":"Organization","name":"\u0989\u0987\u0995\u09bf\u09ae\u09bf\u09a1\u09bf\u09af\u09bc\u09be \u09aa\u09cd\u09b0\u0995\u09b2\u09cd\u09aa\u09c7\u09b0 \u0985\u09ac\u09a6\u09be\u09a8\u0995\u09be\u09b0\u09c0\u0997\u09a3"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0989\u0987\u0995\u09bf\u09ae\u09bf\u09a1\u09bf\u09af\u09bc\u09be \u09ab\u09be\u0989\u09a8\u09cd\u09a1\u09c7\u09b6\u09a8","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-03-13T08:12:11Z","dateModified":"2024-09-11T17:37:16Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/41\/Hang-Cool_1.png","headline":"\u0995\u09cb\u09b0\u09c0\u09af\u09bc \u09ad\u09be\u09b7\u09be\u09b0 \u09b2\u09bf\u09aa\u09bf"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10