CINXE.COM
خلافت موحدون - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>خلافت موحدون - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"cf6a1217-c590-4a1b-9ca0-e25c8a2d7f3f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"خلافت_موحدون","wgTitle":"خلافت موحدون","wgCurRevisionId":38402300,"wgRevisionId":38402300,"wgArticleId":89964,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آنها ممنوع است","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی","صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند", "صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات کشور با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود","پیوند رده انبار در ویکی‌داده است","داده‌های کتابخانه‌ای با ۰ عنصر","مقاله‌های دارای واژگان به زبان زبان‌های بربری","موحدون","آفریقا در سده ۱۲ (میلادی)","آفریقا در سده ۱۳ (میلادی)","افریقیه","الجزایر قرون وسطی","امپراتوری‌های پیشین","اندلس (اسلامی) در سده ۱۲ (میلادی)","اندلس (اسلامی) در سده ۱۳ (میلادی)","ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۱۲۱ (میلادی)","ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۲۶۹ (میلادی)","بربر","تاریخ الجزایر", "تاریخ تونس","تاریخ جبل‌الطارق","تاریخ مراکش","دودمان‌های مراکش","دودمان‌های مسلمان","قوم بربر","کشورهای پیشین در آفریقا","مراکش در سده ۱۱ (میلادی)","مراکش در سده ۱۲ (میلادی)","مراکش در سده ۱۳ (میلادی)","دودمان‌های اندلس","کشورهای پیشین","پرتغال قرون وسطی","حاکمیت‌های دینی پیشین"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"خلافت_موحدون","wgRelevantArticleId":89964,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q199688","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.3"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/1200px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/800px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/640px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="خلافت موحدون - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-خلافت_موحدون rootpage-خلافت_موحدون skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA+%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-اوضاع_سیاسی_پیش_از_موحدون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اوضاع_سیاسی_پیش_از_موحدون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>اوضاع سیاسی پیش از موحدون</span> </div> </a> <ul id="toc-اوضاع_سیاسی_پیش_از_موحدون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ابن_تومرت_و_ظهور_او" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ابن_تومرت_و_ظهور_او"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>ابن تومرت و ظهور او</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ابن_تومرت_و_ظهور_او-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ابن تومرت و ظهور او</span> </button> <ul id="toc-ابن_تومرت_و_ظهور_او-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تشکیل_دولت_موحدی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تشکیل_دولت_موحدی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>تشکیل دولت موحدی</span> </div> </a> <ul id="toc-تشکیل_دولت_موحدی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کشاکش‌ها_با_مرابطون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کشاکش‌ها_با_مرابطون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>کشاکش‌ها با مرابطون</span> </div> </a> <ul id="toc-کشاکش‌ها_با_مرابطون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-یادداشت‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#یادداشت‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>یادداشت‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-یادداشت‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">خلافت موحدون</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۳۷ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-37" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۳۷ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الموحدية–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الدولة الموحدية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%86" title="دولة الموحدين–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="دولة الموحدين" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Imperiu_almohade" title="Imperiu almohade–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Imperiu almohade" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D9%84%D8%B1_%D8%AF%D8%A4%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="مووحیدلر دؤولتی–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مووحیدلر دؤولتی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%A8_%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%AC%E0%A6%82%E0%A6%B6" title="মুওয়াহহিদিন রাজবংশ–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মুওয়াহহিদিন রাজবংশ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D9%88%DB%95%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="دەوڵەتی موەحیدەکان–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دەوڵەتی موەحیدەکان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Almohadsk%C3%BD_chalif%C3%A1t" title="Almohadský chalifát–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Almohadský chalifát" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Almohad_kalifatet" title="Almohad kalifatet–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Almohad kalifatet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Almohaden-Kalifat" title="Almohaden-Kalifat–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Almohaden-Kalifat" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%BC%CE%BF%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%86%CE%AC%CF%84%CE%BF" title="Αλμοαδικό Χαλιφάτο–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Αλμοαδικό Χαλιφάτο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Almohad_Caliphate" title="Almohad Caliphate–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Almohad Caliphate" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Imperio_almohade" title="Imperio almohade–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Imperio almohade" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Almohaadide_riik" title="Almohaadide riik–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Almohaadide riik" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_almohade" title="Empire almohade–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Empire almohade" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Imperio_Almohade" title="Imperio Almohade–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Imperio Almohade" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%AC-%D5%84%D5%B8%D5%B0%D5%A1%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ալ-Մոհադների պետություն–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ալ-Մոհադների պետություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Imwe%E1%B8%A5%E1%B8%A5den" title="Imweḥḥden–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Imweḥḥden" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B0%D1%85%D1%85%D0%B8%D0%B4_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Әлмуаххид Халифаты–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Әлмуаххид Халифаты" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kalifata_Alm%C3%B4hada" title="Kalifata Almôhada–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kalifata Almôhada" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BC%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Алмохадска династија–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Алмохадска династија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%85%E0%B5%BD_%E0%B4%AE%E0%B5%8A%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D_%E0%B4%96%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%AB%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="അൽ മൊഹാദ് ഖിലാഫത്ത്–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അൽ മൊഹാദ് ഖിലാഫത്ത്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Al-Muwahhidun" title="Al-Muwahhidun–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Al-Muwahhidun" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Kalifat_Almohad" title="Kalifat Almohad–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Kalifat Almohad" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kalifaat_van_de_Almohaden" title="Kalifaat van de Almohaden–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kalifaat van de Almohaden" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B9%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%A8_%E0%A8%96%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%A4" title="ਮੋਹਦੀਨ ਖਿਲਾਫ਼ਤ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮੋਹਦੀਨ ਖਿਲਾਫ਼ਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دولت موحدین–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="دولت موحدین" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Califado_Alm%C3%B3ada" title="Califado Almóada–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Califado Almóada" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Альмохадский халифат–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Альмохадский халифат" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Almohad_Caliphate" title="Almohad Caliphate–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Almohad Caliphate" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Almohad" title="Almohad–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Almohad" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Almoh%C3%A1dovci" title="Almohádovci–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Almohádovci" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BC%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Алмохадски калифат–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Алмохадски калифат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Almohadkalifatet" title="Almohadkalifatet–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Almohadkalifatet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دولت موحدین–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="دولت موحدین" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Muvahhidlar_davlati" title="Muvahhidlar davlati–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Muvahhidlar davlati" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E7%93%A6%E5%B8%8C%E5%BE%B7%E7%8E%8B%E6%9C%9D" title="穆瓦希德王朝–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="穆瓦希德王朝" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E7%93%A6%E5%B8%8C%E5%BE%B7%E7%8E%8B%E6%9C%9D" title="穆瓦希德王朝–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="穆瓦希德王朝" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q199688#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آنها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&oldid=38402300" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&id=38402300&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25AD%25D8%25AF%25D9%2588%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25AD%25D8%25AF%25D9%2588%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Almohad_dynasty" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q199688" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35431660">.mw-parser-output .ib-country{border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-country td,.mw-parser-output .ib-country th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-full-data{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-full-data{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .infobox-header{text-align:left}.mw-parser-output .ib-country .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.2}.mw-parser-output .ib-country-names{padding-top:0.25em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-name-style{display:inline}.mw-parser-output .ib-country .infobox-image{padding:0.5em 0}.mw-parser-output .ib-country-anthem{border-top:1px solid #a2a9b1;padding-top:0.5em;margin-top:0.5em}.mw-parser-output .ib-country-map-caption{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-largest,.mw-parser-output .ib-country-lang{font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-ethnic,.mw-parser-output .ib-country-religion,.mw-parser-output .ib-country-sovereignty{font-weight:normal;display:inline}.mw-parser-output .ib-country-fake-li{text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-fake-li2{text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-website{line-height:11pt}.mw-parser-output .ib-country-map-caption3{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-fn{text-align:right;margin:0 auto}.mw-parser-output .ib-country-fn-alpha{list-style-type:lower-alpha;margin-left:1em}.mw-parser-output .ib-country-fn-num{margin-left:1em}</style><table class="infobox ib-country vcard" style="font-size:88%;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above adr" style="padding:1 1 1;line-height:1.2em;font-size:1.25em;"><div style="padding-top:1; font-weight:normal;">خلافت موحدون <br /><small>(به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">عربی</a>: <i lang="ar">الموَحدون</i>) <br /> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان بربری">بربری</a>: <span title="زبان‌های بربری-language text"><span lang="ber" dir="ltr">ⵉⵎⵡⴻⵃⵃⴷⴻⵏ</span></span>)</small><br />خلافت موحدون</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader"><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B1%DB%B2%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۱۲۱ (میلادی)">۱۱۲۱</a>–<a href="/wiki/%DB%B1%DB%B2%DB%B6%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۲۶۹ (میلادی)">۱۲۶۹</a></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="text-align:center;padding:0.5em 0;"><div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; width:58%; vertical-align:middle; padding-left:5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Almohad_Dynasty_(1147-1269).svg" class="mw-file-description" title="پرچم خلافت موحدون"><img alt="پرچم خلافت موحدون" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/125px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/188px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/250px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;">پرچم</div> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding: 0px 5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chequered_COA_of_Morocco.svg" class="mw-file-description" title="خلافت موحدون"><img alt="خلافت موحدون" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Chequered_COA_of_Morocco.svg/85px-Chequered_COA_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="85" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Chequered_COA_of_Morocco.svg/128px-Chequered_COA_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Chequered_COA_of_Morocco.svg/170px-Chequered_COA_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;">نشان ملی</div> </div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Empire_almohade.PNG" class="mw-file-description" title="نقشه حکومت موحدون در اوج قدرت خود"><img alt="نقشه حکومت موحدون در اوج قدرت خود" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Empire_almohade.PNG/250px-Empire_almohade.PNG" decoding="async" width="250" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Empire_almohade.PNG/375px-Empire_almohade.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Empire_almohade.PNG/500px-Empire_almohade.PNG 2x" data-file-width="882" data-file-height="648" /></a></span><div style="position:relative;top:0.3em;">نقشه حکومت موحدون در اوج قدرت خود</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Almohad_Expansion.png" class="mw-file-description" title="روند گستردگی و فتوحات موحدون"><img alt="روند گستردگی و فتوحات موحدون" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Almohad_Expansion.png/250px-Almohad_Expansion.png" decoding="async" width="250" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Almohad_Expansion.png/375px-Almohad_Expansion.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Almohad_Expansion.png/500px-Almohad_Expansion.png 2x" data-file-width="678" data-file-height="407" /></a></span><div style="position:relative;top:0.3em;">روند گستردگی و فتوحات موحدون</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">وضعیت</th><td class="infobox-data">خلافت</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پایتخت</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%85%D9%84" title="تینمل">تینمل</a> <small>(۱۱۲۱–۱۱۴۷)</small> <br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="مراکش (شهر)">مراکش</a> <small>(۱۱۴۷–۱۲۶۹)</small> <br /> •  <b>در اندلس:</b> <br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%A7_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="سویا (شهر)">سویا</a> <small>(۱۱۴۷–۱۱۶۲)</small> <br /> <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="mw-redirect" title="قرطبه">قرطبه</a> <small>(۱۱۶۲–۱۱۶۳)</small> <br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%A7_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="سویا (شهر)">سویا</a> <small>(۱۲۴۸–۱۱۶۳)</small></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زبان(های) رایج</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="عربی">عربی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان‌های بربری">بربری</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان مستعربی">مستعربی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">دین(ها) <div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="سنی">سنی</a> <br /> <small>(عقیده:<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87" title="اشاعره">اشاعره</a>، مذهب:<a href="/wiki/%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ظاهری">ظاهری</a>)</small></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">حکومت</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پادشاهی">پادشاهی</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">خلیفه</th><td class="infobox-data"> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۱۱۲۱–۱۱۳۰ </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AA" title="ابن تومرت">ابن تومرت</a> <br /> <small>(با عنوان <i><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" title="مهدی">مهدی</a></i>)</small></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۱۱۳۰–۱۱۶۳ </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="عبدالمومن بن علی">عبدالمومن بن علی</a> <br /> <small>(با عنوان <i><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%87" title="خلیفه">خلیفه</a></i>)</small></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۱۱۶۳–۱۱۸۴ </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="یوسف بن عبدالمومن">یوسف بن عبدالمومن</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۱۱۸۴–۱۱۹۹ </div></th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88_%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابو یوسف یعقوب بن یوسف منصور (صفحه وجود ندارد)">ابو یوسف یعقوب بن یوسف منصور</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• ۱۲۶۶–۱۲۶۹ </div></th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%AB%D9%82_%D8%AF%D8%A8%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ادریس واثق دبوس (صفحه وجود ندارد)">ادریس واثق دبوس</a> <br /> <small>(آخرین حاکم <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدی</a>)</small></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">دوره تاریخی</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7" class="mw-redirect" title="قرون وسطا">قرون وسطا</a></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• بنیان‌گذاری </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B1%DB%B2%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۱۲۱ (میلادی)">۱۱۲۱</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%AD%DB%8C%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبرد بحیره (صفحه وجود ندارد)">نبرد بحیره</a> </div></th><td class="infobox-data">۱۱۳۰</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• فتح <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="مراکش (شهر)">مراکش</a> <br /> <small>(پایتخت <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a>)</small> </div></th><td class="infobox-data">۱۱۴۷</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• فتح <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="اندلس">اندلس</a> </div></th><td class="infobox-data">۱۱۷۲</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• شورش <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="بنی‌غانیه (صفحه وجود ندارد)">بنی‌غانیه</a> </div></th><td class="infobox-data">۱۱۸۵</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• فروپاشی </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B2%DB%B6%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۲۶۹ (میلادی)">۱۲۶۹</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;">مساحت</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">قبل از ۱۱۲۱ میلادی <br /> <small>(هسته مرکزی قبیله موحدون)</small></th><td class="infobox-data">۱۵٬۱۹۷٫۳۳ کیلومتر مربع (۵٬۸۶۷٫۷۲ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">۱۱۴۵ میلادی</th><td class="infobox-data">۱۸۴٬۲۹۹٫۹۶ کیلومتر مربع (۷۱٬۱۵۸٫۶۱ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">۱۱۵۱ میلادی</th><td class="infobox-data">۴۲۸٬۴۵۱٫۰۵ کیلومتر مربع (۱۶۵٬۴۲۵٫۸۸ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">۱۱۶۰ میلادی</th><td class="infobox-data">۱٬۰۷۲٬۲۷۲٫۴۳ کیلومتر مربع (۴۱۴٬۰۰۶٫۷۰ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label">۱۲۰۳ میلادی</th><td class="infobox-data">۱٬۷۴۱٬۶۵۱٫۹۶ کیلومتر مربع (۶۷۲٬۴۵۵٫۵۸ مایل مربع)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">واحد پول</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1" title="دینار">دینار</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"> <table style="width:95%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; display:inline-table;"> <tbody><tr> <td style="text-align:center; border:0; padding-bottom:0"><div id="before-after"></div> <b>پیشین</b></td> <td style="text-align:center;border:0; padding-bottom:0;"><b>پسین</b> </td></tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center; border:0;"> <table style="width:100%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/20px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/30px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/40px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Taifas2.gif/20px-Taifas2.gif" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Taifas2.gif/30px-Taifas2.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Taifas2.gif/40px-Taifas2.gif 2x" data-file-width="1000" data-file-height="779" /></span></span> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="دومین دوران ملوک الطوایف اندلس (صفحه وجود ندارد)">دومین دوران ملوک الطوایف اندلس</a> </td></tr> </tbody></table> </td> <td style="vertical-align:top; text-align:center;border:0;"> <table style="width:92%; background:transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرینیان">مرینیان</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg/20px-Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg/30px-Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg/40px-Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D8%AD%D9%81%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حفصیان">حفصیان</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/20px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/30px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/40px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی تلسمان (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی تلسمان</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png/20px-Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png/30px-Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png/40px-Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png 2x" data-file-width="799" data-file-height="499" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="سومین دوران ملوک الطوایف اندلس (صفحه وجود ندارد)">سومین دوران ملوک الطوایف اندلس</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Taifas2.gif/20px-Taifas2.gif" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Taifas2.gif/30px-Taifas2.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Taifas2.gif/40px-Taifas2.gif 2x" data-file-width="1000" data-file-height="779" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="پادشاهی کاستیل">پادشاهی کاستیل</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Castile.svg/20px-Flag_of_Castile.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Castile.svg/30px-Flag_of_Castile.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Castile.svg/40px-Flag_of_Castile.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">پادشاهی آراگون</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg/20px-Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg/30px-Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg/40px-Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پادشاهی پرتغال">پادشاهی پرتغال</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" title="پادشاهی لئون">پادشاهی لئون</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg/20px-Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg/30px-Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg/40px-Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg.png 2x" data-file-width="624" data-file-height="504" /></span></span> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="امارت گرانادا">امارت گرانادا</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Royal_Standard_of_Nasrid_Dynasty_Kingdom_of_Grenade.svg/20px-Royal_Standard_of_Nasrid_Dynasty_Kingdom_of_Grenade.svg.png" decoding="async" width="20" height="9" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Royal_Standard_of_Nasrid_Dynasty_Kingdom_of_Grenade.svg/30px-Royal_Standard_of_Nasrid_Dynasty_Kingdom_of_Grenade.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Royal_Standard_of_Nasrid_Dynasty_Kingdom_of_Grenade.svg/40px-Royal_Standard_of_Nasrid_Dynasty_Kingdom_of_Grenade.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="222" /></span></span> </td></tr> </tbody></table> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">امروز بخشی از</th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Morocco.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/20px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/30px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/40px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="مراکش">مراکش</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Algeria.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/20px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/30px-Flag_of_Algeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/40px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="الجزایر">الجزایر</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Libya.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/20px-Flag_of_Libya.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/30px-Flag_of_Libya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/40px-Flag_of_Libya.svg.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="480" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="لیبی">لیبی</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Tunisia.svg" class="mw-file-description" title="Flag of Tunisia"><img alt="Flag of Tunisia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/22px-Flag_of_Tunisia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/33px-Flag_of_Tunisia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/44px-Flag_of_Tunisia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3" title="تونس">تونس</a> <br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Spain.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/20px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/30px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Portugal.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/20px-Flag_of_Portugal.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/30px-Flag_of_Portugal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/40px-Flag_of_Portugal.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Gibraltar.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Flag_of_Gibraltar.svg/20px-Flag_of_Gibraltar.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Flag_of_Gibraltar.svg/30px-Flag_of_Gibraltar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Flag_of_Gibraltar.svg/40px-Flag_of_Gibraltar.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%84_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="جبل طارق">جبل طارق</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/20px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/30px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/40px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="صحرای غربی">صحرای غربی</a> <br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Mauritania.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/20px-Flag_of_Mauritania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/30px-Flag_of_Mauritania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/40px-Flag_of_Mauritania.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="موریتانی">موریتانی</a></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks plainlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">بخشی از مجموعه مقاله‌های:</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="font-size: 130%; font-weight: normal;"><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت اسلامی</a><br /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482256">.mw-parser-output .nastaliq{line-height:200%;font-size:150%;font-family:IranNastaliq,"Urdu Emad Nastaleeq","Noto Nastaliq Urdu","Urdu Typesetting","Jameel Noori Nastaleeq","Nafees Nastaleeq","Nafees Nastaleeq v1.01",Nafees,"Pak Nastaleeq","PDMS_Jauhar",sans-serif;text-justify:inter-word;font-weight:normal}.mw-parser-output .nastaliq .b{text-justify:inter-word}</style><span class="nastaliq">الخِلافَةُ الإِسلامِیَّة B.U.L</span></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif/200px-Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif" decoding="async" width="200" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif/300px-Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif/400px-Mohammad_adil-Rashidun_empire-slide.gif 2x" data-file-width="1196" data-file-height="580" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top: 1px solid #a2a9b1; text-align: center; padding-left: 0.4em; padding-right: 2.4em;">خلافت‌های اصلی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="خلافت راشدین">خلافت راشدین</a> (۶۳۲–۶۶۱)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C" title="خلافت اموی">خلافت اموی</a> (۶۶۱–۷۵۰)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خلافت عباسیان">خلافت عباسیان</a> (۷۵۰ – ۱۲۵۸)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">خلافت عثمانی</a> (۱۵۱۷–۱۹۲۴)</li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top: 1px solid #a2a9b1; text-align: center; padding-left: 0.4em; padding-right: 2.4em;">خلافت‌های جدا شده</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خلافت فاطمیان">خلافت فاطمیان</a> (۹۰۹–۱۱۷۱)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="خلافت قرطبه">خلافت قرطبه</a> (۹۲۹–۱۱۳۷)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">خلافت موحدون</a> (۱۱۴۷–۱۲۰۹)</li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent; border-top: 1px solid #a2a9b1; text-align: center; padding-left: 0.4em; padding-right: 2.4em;">جستارها وابسته</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="شیخ‌نشین">شیخ‌نشین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87" title="فقه امامیه">فقه امامیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پادشاهی">پادشاهی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="text-align:center; font-weight:normal"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Allah-green.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/15px-Allah-green.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/23px-Allah-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Allah-green.svg/31px-Allah-green.svg.png 2x" data-file-width="206" data-file-height="215" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="درگاه:اسلام">درگاه اسلام</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="الگو:خلافت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="بحث الگو:خلافت"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:خلافت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>موحدون یا خلافت موحدون</b> (<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">عربی</a>: <i>الموَحدون</i> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان بربری">بربری</a>: <i>ⵉⵎⵡⴻⵃⵃⴷⴻⵏ</i>)، سلسله و فرقه‌ای اسلامی در <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مغرب عربی">مغرب</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="شمال آفریقا">شمال آفریقا</a> که از دودمان <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="بربرها">بربرهای آمازیغ</a> بودند که به عنوان اعتراض بر عقاید مسلمین مشبهی و مجسمی قیام کردند و بر خلاف ایشان به نفی تشبیه و تجسیم در باب ذات باری تعالی عقیده داشتند. پیشوای این فرقه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AA" title="ابن تومرت">ابوعبداﷲ محمدبن تومرت</a> بود از قبیله مصموده که مردم را به توحید می‌خواند و پیروانش او را مهدی منتظر می‌دانستند. او در سال ۵۲۲ هجری درگذشت و ریاست فرقه او به جانشین و برادرش <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="عبدالمومن">عبدالمومن</a> رسید (۵۲۴ هجری) و او در سال ۵۳۴ دست به تسخیر ممالک زد. در سال ۵۳۸ سپاه مرابطون را مغلوب ساخت و بلاد <a href="/wiki/%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="وهران">وهران</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="تلمسان">تلمسان</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3" title="فاس">فاس</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%AA%D9%87" title="سبته">سبته</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-disambig" title="سالی">سالی</a> را گرفت و در سال ۵۴۱ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="مراکش (شهر)">مراکش</a> را تسخیر و سلسله امرای مرابطی را برانداخت و در سال ۵۴۰ با اعزام سپاهی به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> همه سرزمینهای مسلمان‌نشین آنجا را گرفت؛ و در سال ۵۴۷ سلسله بنی‌حماد را در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="الجزایر">الجزایر</a> منقرض کرد و در سال ۵۵۳ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3" title="تونس">تونس</a> را گرفت و <a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3" title="طرابلس">طرابلس</a> را ضمیمه قلمرو خود ساخت؛ و بدین ترتیب همه کشورهای ساحلی شمال آفریقا از مصر تا <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3" title="اقیانوس اطلس">اقیانوس اطلس</a> را به زیر فرمان و تصرف خود درآورد. جانشینان او لیاقت او را نداشتند و دولت اسپانیا در سال ۶۳۲ هجری آنها را شکست داد و بعد مسلمین را از همه شبه جزیره خارج ساخت؛ و در سال ۶۶۷ هجری قبیله <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرینیان">بنی‌مرین</a> آنها را در مراکش منقرض کردند و بر شهر مراکش استیلا یافتند. تسلط موحدین بر شمال آفریقا و حکومت آنان از سال ۵۲۴ تا ۶۶۷ هجری ادامه یافت و جمعاً سیزده تن از این سلسله حکومت راندند. دولت موحدون پس از ضعف <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="خلافت عباسی">دولت عباسی</a> در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فاطمیان">دولت فاطمی</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a> به وجود آمد و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AA" title="ابن تومرت">ابن تومرت</a> برای رفع این بحران در بلاد مغرب خلافت اسلامی برپا کرد و صبغه اسلامی بر آن نهاد و با دستاویز قرار دادن شعار <i>العظمة والدین و التجدید</i> روح دینی را در میان مردم رواج داد. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اوضاع_سیاسی_پیش_از_موحدون"><span id=".D8.A7.D9.88.D8.B6.D8.A7.D8.B9_.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D9.BE.DB.8C.D8.B4_.D8.A7.D8.B2_.D9.85.D9.88.D8.AD.D8.AF.D9.88.D9.86"></span>اوضاع سیاسی پیش از موحدون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: اوضاع سیاسی پیش از موحدون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>انقلاب موحدین در آغاز قرن ۶ هجری / ۱۲ میلادی شکل گرفت. نیمه اول این قرن موحدین توانستند دولت خود را پایه‌گذاری کنند و در همین دوران بود که اروپاییان در حال پیشروی در سرزمین اسلام بودند. از ابتدا قرن ۶ هجری / ۱۱ میلادی حملات بیشتری شکل گرفت برای باز پس‌گیری اسپانیا و با پایان یافتن آن حملهٔ صلیبی‌ها به مشرق شروع شد. این دو رویداد در تاریخ آن منطقه تا قرن‌ها اثر گذاشت. برای مثال می‌توان گفت در شرق خلافت فاطمیان و امارت‌های سلجوقی برای مقابله با این خطر ناکام ماندند و سپس ممالیک، زنگیان و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ایوبیان">ایوبیان</a> به مقابله با آن پرداختند و موحدین شاهد از میان رفتن فاطمیان و برپایی دولت ایوبیان بودند. در آغاز قرن ۵ هجری / ۱۱ میلادی دولت اموی در قرطبه از بین رفت و اوضاع مغرب جهان غرب با مشرق شباهت بسیار پیدا کرد از این منظر که پاشیدگی و جدا شدن مناطق بسیاری از یکدیگر در این قرن شکل گرفت. </p><p>درگیری‌های قبیله‌ای مغرب اقصی و اختلافات شخصی و منطقه‌ای که وجود داشت اندلس را به شدت تهدید می‌کرد. از نیمهٔ همان قرن مرابطین موفق شدند مغرب اقصی را یک پارچه کنند و دولت خود را پایه‌گذاری کنند از طرفی دیگر مسیحیان اسپانیا در شمال به دنبال فرصتی بودند و اختلافات ملوک الطوایف را غنیمت شمردند و به سوی سرزمینهای مسلمانان حرکت کردند اوج پیروزی مسیحیان در تصرف کردن طلیطله از سمت قشتاله در سال ۴۷۸ هجری / ۱۰۸۵ میلادی و برگزیدن آن به عنوان پایتخت و به همچنین پیشروی آرگون به سر قسطه و محاصره این شهر. در این زمان رهبران مسلمانان که در حال درگیری بین خود بودند خطر را درک کرده و راهی جز درخواست کمک از مرابطین که در مغرب بودند پیدا نکردند. یوسف ین تاشفین به کمک آنها رفت و موفق شد شکست سنگینی در واقعه زلاقه در سال ۴۷۹ هجری / ۱۰۸۶ میلادی به مسیحیان وارد کند. او اندلس را نیز به قلمرو خود افزود. پس مرابطین موفق شدند خطر مسیحیان را کاهش دهند و مدت طولانی بر آنها قدرت یافتند تا حدی که مسیحیان سرقسطه را که پایتخت آرگون بود در سال ۵۱۲ هجری / ۱۱۱۸ میلادی از دست دادند و در سال ۵۱۵ هجری / ۱۱۲۱ میلادی انقلاب موحدین در مغرب شکل گرفت. </p><p>مرابطین با دو خطر در داخل و خارج رو به رو شدند آنها خطر خارجی را در اولویت قرار دادند، در نتیجه خطر داخلی افزایش یافت و در هنگام برخورد با آنها به اوج خود رسید و اندلس را از دست دادند و وارد دوران دوم ملوک‌الطوایفی شدند. پس از زمان کوتاهی مغرب را نیز از دست دادند و زمانیکه موحدین موفق شدند پایتخت آنها، مراکش را به دست بگیرند جانشین آنها به حکومت رسیدند. در همین دوران اوضاع مغرب نزدیک و میانه بهتر از اندلس نبود و صناهجه جایگزین عبیدیان در این دو منطقه شده بود، یعنی بنی حماد در بجایه و بنی بادیس در مهدیه. در این زمان قبایل هلالی به تحریک فاطمیان که قصد داشتند از بنی بادیس به این خاطر که خطبه را به نام عباسیان خوانده‌است نه به نام آنها انتقام بگیرد از مصر به آفریقیه کوچ کردند. این قبایل ویرانی‌های بسیاری را از <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82%D9%87" title="برقه">برقه</a> تا بجایه به وجود آوردند و با از بین بردن <a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="قیروان">قیروان</a> پایتخت بنی بادیس به اوج خود رسید. آمدن اعراب به این منطقه باعث ضعف دو دولت صناهجه شد و باعث شد نورماندی‌های صقیله به ساحل آفریقا و شهرها و استحکامات آن دست یابند. این تصرف در سال ۵۴۳ هجری / ۱۱۴۸ میلادی به اوج خود رسید و صقلی‌ها نفوذ خود را افزایش دادند تا زمانیکه توسط موحدین بیرون شدند. پس انقلاب موحدین زمانی صورت گرفت و شکوفا شد که دولت مرابطین در مغرب ضعیف شده بود و مسیحیان در اسپانیا پیشروی می‌کردند و افریقیه در معرض پیشروی هلالی‌ها و نورماندی‌های صقلیه بر آن تسلط یافتند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ابن_تومرت_و_ظهور_او"><span id=".D8.A7.D8.A8.D9.86_.D8.AA.D9.88.D9.85.D8.B1.D8.AA_.D9.88_.D8.B8.D9.87.D9.88.D8.B1_.D8.A7.D9.88"></span>ابن تومرت و ظهور او</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: ابن تومرت و ظهور او"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">اطلاعات بیشتر: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AA" title="ابن تومرت">ابن تومرت</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Almohad_Caliphate.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Almohad_Caliphate.svg/300px-Almohad_Caliphate.svg.png" decoding="async" width="300" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Almohad_Caliphate.svg/450px-Almohad_Caliphate.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Almohad_Caliphate.svg/600px-Almohad_Caliphate.svg.png 2x" data-file-width="4096" data-file-height="2304" /></a><figcaption>محدوده دو قبیله بزرگ بربر در مغرب اقصی</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AA" title="ابن تومرت">محمد بن تومرت</a> که نام کامل او ابوعبدالله محمد بن عبدالله است، یکی از افراد قبیله <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" class="mw-redirect" title="بربر">بربری</a> <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B5%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="مصامده (صفحه وجود ندارد)">مصامده</a> بود که در باب تولد وی اختلافات زیادی وجود دارد اما وی در روستایی، در جنوب <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%B3_(%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوس (مراکش) (صفحه وجود ندارد)">سوس</a> اقصی به نام ایجلی‌ان وارغن و در خانواده‌ای مذهبی متولد شده بود بنابراین ابن تومرت با تأثر از خانواده خود فردی مذهبی و پرهیزکار شده بود و بسیار زیاد <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن">قرآن</a> می‌خواند. وی در عهد جوانی برای ادامه تحصیل خود عازم <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="اندلس">اندلس</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" class="mw-redirect" title="قرطبه">قرطبه</a> شد (۵۰۱ هجری) تا در آنجا بتواند تحصیلات عالی خود را ادامه دهد. پس از آن بود که وی سفرهای خود را به سمت شرق آغاز کرد و به شهرهایی همچون <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه">مکه</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87" title="مدینه">مدینه</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="دمشق">دمشق</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="اسکندریه">اسکندریه</a> شد و به تکمیل و افزودن دانش و تحصیلات خود در نزد بزرگان دین و علم پرداخت. وی در آنجا متأثر از آرا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87" title="اشاعره">اشاعره</a> و افرادی همچون <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%BA%D8%B2%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="امام محمد غزالی">امام محمد غزالی</a> قرار گرفت که به‌طور واضح در احکام و سنن وی آشکار است. </p><p>پس از اندوختن بار علم در مشرق، وی بار دیگر در سال ۵۱۱ هجری / ۱۱۱۷ میلادی عازم مغرب شد تا با کمک نظریات خود، اسلام در حال از دست رفتن را با شعار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%88_%D9%86%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1" title="امر به معروف و نهی از منکر">امر به معروف و نهی از منکر</a> که برگرفته از آیات «وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ»<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>پ ۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و «کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ»<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>پ ۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بود، نجات دهد پس در راه بازگشت اهتمام زیادی به امر به معروف و نهی از منکر از خود نشان داد که حتی منجر به شورش‌ها و بلواها در شهرها و مناطق شد بدین منظور از طرف مردم مورد آزار و اذیت فراوان قرار می‌گرفت تا اینکه به شهر <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="ملاله (صفحه وجود ندارد)">ملاله</a> رسید و در آنجا به واسطه اکرام حاکم و مردمان ملاله، مدتی اقامت نمود. در اینجا بود که وی با شخصی به نام <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="عبدالمومن بن علی">عبدالمومن بن علی بن علوی</a> دیدار نمود جون او را مستعد دید، وی را به امر به معروف و نهی از منکر، احیا علم و نابود ساختن بدعت‌ها دعوت کرد و عبدالمومن دعوت وی را پذیرفت و به همراه وی عازم مغرب شد و در بین راه خود به سمت مغرب، فردی به نام <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%B4%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابومحمد بشیر (صفحه وجود ندارد)">ابومحمد بشیر</a> که هم قبیله ابن تومرت بود به آنها پیوست و ابن تومرت در سال ۵۱۴ هجری / ۱۱۲۰ میلادی به همراه یاران خود به پایتخت <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a> رفت و در آنجا استقرار یافت. وی در آنجا نیز به دعوت احکام و نظریات خود پرداخت تا اینکه روزی به مسجد جامع رفت و در نزدیکی محراب در موضعی که ویژه خلیفه وقت <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81" title="علی بن یوسف">علی بن یوسف مرابطی</a> بود نشست و چون خادمان و کارگزاران مسجد به وی اعتراض کردند، آیه «ان الساجدلله فلاندعوا مع‌الله احداً» بخواند و آنها را آرام کرد. پس از ورود خلیفه به مسجد و پایان یافتن نماز، از جای خود برخاست و بر خلیفه سلام کرد و گفت: <i><b>در کشور خود منکرات را منع کن زیرا تو مسئول رعیت خود هستی.</b></i><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>پس از آن گریه کرد و از مسجد خارج شد. خلیفه پاسخی در مسجد نداد اما در قصر از احوال ابن تومرت پرسید و خواستار برآورده شدن خواسته‌های مادی وی شد اما خواسته‌های ابن تومرت چیزی جز تغییر منکرات نبود. در واقعه در آن عهد و به خصوص حکومت مرابطین، حساسیت و جدیتی بر اجرای و نظارت بر احکام دینی وجود نداشت برای مثال به‌طور علنی در بازارها شراب به فروش می‌رفت، خوک‌ها در محلات و بازارهای مسلمانان می‌چرخیدند، آواز غنا در کوچه‌ها به گوش می‌رسید و در امور دولتی نیز فساد رواج پیدا کرده بود که تمامی این موارد موجب خشم و اعتراض صریح ابن تومرت و یارانش شد طوری‌که روز به روز در نزد مردم به چهره شناخته شده تبدیل شد اما آن چیزی که سبب شهره عام و خاص شدن وی شد، اعتراض وی به خواهر خلیفه، المصوره، بود که به همراه ملازمان و یاران خود بدون حجاب به بیرون از قصر آمده بود.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>پ ۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ابن تومرت با دیدن این صحنه، با فریاد اعتراض خود را نسبت به عمل امیرزاده نشان داد. آنگاه به همراه یاران خود به سمت امیرزاده رفت و شروع به زدن امیرزاده کردند تا اینکه امیرزاده از اسب افتاد که این خود منجر به بلوا و آشوب در شهر شد. پس از آرام شدن اوضاع، شکایات و اعتراضات فراوانی نسبت به عمل ابن تومرت به خلیفه فرستاده شد و امیر برای آرام کردن ابن تومرت دستور مناظره فقها با وی را داد که با موافقت ابن تومرت همراه شد. وی در این مناظره توانست برتری خود را نسبت به سایر فقها دربار خلافت نشان دهد اما افرادی و بزرگانی مانند <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D8%A8%D9%86_%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="مالک بن وهیب (صفحه وجود ندارد)">مالک بن وهیب</a> قاضی مراکش، با ترغیب خلیفه به قتل وی به بهانه شورش کردن و به دست گرفتن قدرت توسط ابن تومرت، درصدد خلاص شدن از دست ابن تومرت بودند ولی سرانجام خلیفه علی بن یوسف در سال ۵۱۵ هجری، دستور اخراج وی و یارانش را از مراکش صادر کرد تا بدین ترتیب از دست وی خلاصی یابد.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> را مأمور مناظره با ابن تومرت کرد.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تشکیل_دولت_موحدی"><span id=".D8.AA.D8.B4.DA.A9.DB.8C.D9.84_.D8.AF.D9.88.D9.84.D8.AA_.D9.85.D9.88.D8.AD.D8.AF.DB.8C"></span>تشکیل دولت موحدی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: تشکیل دولت موحدی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Almohad_Masmuda_tribes.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Almohad_Masmuda_tribes.png/300px-Almohad_Masmuda_tribes.png" decoding="async" width="300" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Almohad_Masmuda_tribes.png/450px-Almohad_Masmuda_tribes.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Almohad_Masmuda_tribes.png/600px-Almohad_Masmuda_tribes.png 2x" data-file-width="744" data-file-height="489" /></a><figcaption>موضع و محدوده قبیله (مصامده) و پایتخت ابن تومرت (<a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%85%D9%84" title="تینمل">تینمل</a>) در منطقه مغرب</figcaption></figure> <p>پس از ترک مراکش، ابن تومرت به همراه یارانش به قبرستان شهر رفتند و در آنجا سکونت گزیدند. در اینجا بود که وی برای اولین بار تبلیغات ضد مرابطون را آغاز کرد و آنها را به اعتقاد به تجسیم و کفر متهم نمود. سپس تا آنجا پیش رفت که بیعت خود را با علی بن یوسف باطل نمود و به یاران اعلام کرد که دست از بیعت و اطاعت خلیفه مرابطون بردارند اما با شنیدن دستور دستگیری و قتل وی، از آنجا خارج شد و به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%BA%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="اغمات">اغمات</a> رفت. وی در آنجا همچنان به استمرار دعوت خود به امر به معروف و نهی از منکر و حمله به مرابطون ادامه داد و برای انجام فرایض دینی خود، مسجدی در بیرون شهر بنا نهاد و در آنجا به ترویج احکام و نظریات خود می‌پرداخت اما با اخراج و تبعید وی از شهر، ابن تومرت به همراه یارانش رهسپار بلاد سواس و مناطق مختلفی مثل <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3" title="کوه اطلس">جبال مصامد</a> شد و در هرجا به تبلیغ و ساخت مسجدی برای خود می‌پرداخت. پس از آن به بلاد خود برگشت و در بین قبیله و عشیره خود، دعوت به یکتاپرستی و توحید را آغاز کرد و با جدیت به تدریس شاگردان خود و پرورش آنها پرداخت و سپس آنها را به پیش روسای قبایل می‌فرستاد تا آنها را به احکام و تفکرات ابن تومرت دعوت کند و چون بعد از مدتی دریافت که دعوتش به ثمر رسیده‌است و میدان عمل برای وی مهیاست، در روز پانزدهم رمضان سال ۵۱۵ هجری / دسامبر سال ۱۱۲۱ میلادی در خطبه‌ای در بین امامت خود را آشکار کرد و خود را مهدی موعود معرفی کرد. پس از پایان خطبه وی، یاران و همراهان<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>پ ۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ابن تومرت به سمت وی رفتند و با وی بیعت کردند و او را <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="المهدی">المهدی</a></i> و <i>الامام‌المعصوم</i> لقب دادند. پس از آن بود که افراد وی به <i>موحدون یا موحدین</i> معروف شدند.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AA" title="ابن تومرت">ابن تومرت</a> برای تأیید لقب مهدی خود، سعی بر رساندن نسب خود به خاندان علوی کرد، بنابراین نسب‌نامه‌های زیادی در مورد رسیدن نسب وی به خاندان علوی وجود دارد. برای مثال نسب وی را این چنین می‌گویند که: محمد بن عبدالله بن عبدالرحمن بن هود بن خالد بن تمام بن عدنان بن صفوان بن سفیان بن جابر بن یحیی بن عطا بن رباح بن یاسر بن عباس بن محمد بن <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_(%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%DB%8C)" class="mw-redirect" title="حسن بن علی (مجتبی)">حسن</a> بن <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی بن ابی‌طالب">علی بن ابی‌طالب</a>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ابن تومرت پس از آن به نشر دعوت خویش و رسوخ آن در دل یاران با روش‌هایی مثل نوشتن کتاب <i><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%B1%D8%B4%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="کتاب مرشده (صفحه وجود ندارد)">مرشده</a></i><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پرداخت و توانست با کمک کلام خود، بر افکار مردمان و قبایل تأثیر گذارد و آنها را به خود جذب کند. بدین ترتیب گروه‌ها، قبایل، عشیره‌ها و جریانات مختلف به وی پیوستند و با او بیعت کردند. بدین ترتیب خطری جدی پیش روی مرابطون قرار گرفت و آنها را به شدت تهدید می‌کرد.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کشاکش‌ها_با_مرابطون"><span id=".DA.A9.D8.B4.D8.A7.DA.A9.D8.B4.E2.80.8C.D9.87.D8.A7_.D8.A8.D8.A7_.D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.A8.D8.B7.D9.88.D9.86"></span>کشاکش‌ها با مرابطون</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: کشاکش‌ها با مرابطون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبردهای موحدون با مرابطون (صفحه وجود ندارد)">نبردهای موحدون با مرابطون</a></div> <p>ابن تومرت پس از اینکه بنیان کار خود را مستحکم و تعداد نیروهای خود را فراوان دید، درصدد نبرد با مرابطون برآمد. پس به ترتیب و جمع‌آوری لشکریان بیشتری پرداخت و برای هر ده نفر یک نقیب معین کرد تا نظمی در بین لشکریان به وجود بیاید.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یوسف بن علی در سال ۵۱۵ هجری و همزمان با اعلان <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="مهدویت">مهدویت</a> ابن تومرت درگیر شورشی در قرطبه و اندلس شد و مجبور به لشکرکشی به آنجا شد اما نبرد وی با شورشیان به موفقیت رسید ولی نبرد را ادامه نداد چون دل‌مشغول تحرکات ابن تومرت در بلاد سوس (مراکش)|سوس بود. پس به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="مراکش (شهر)">مراکش</a> آمد و خود را آماده نبرد با ابن تومرت که الان در ردای یک مرد سیاسی بود، کند. وی در اولین اقدام، والی بلاد سوس (مراکش)|سوس، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%84%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابوبکر محمد لمتونی (صفحه وجود ندارد)">ابوبکر محمد لمتونی</a><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>پ ۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> را عازم نبرد با ابن تومرت در کوه‌های مصامده کرد اما با توجه به دشواری راه، لشکریان ابوبکر راه باریک منتهی به قرارگاه ابن تومرت را محاصره کردند. ابن تومرت بعد از آن لشکری به رهبری محمد بشیر را عازم نبرد با ابوبکر محمد کرد. موحدون در شعبان ۵۱۶ از کوه پایین آمدند و توانستد اولین شکست را بر مرابطون تحمیل کنند و آنها تا نزدیک شهر مراکش آنها را عقب راندند. این پیروزی سبب شد تا کار ابن تومرت بالا بگیرد و نام او بر سر زبان‌ها بیافتد و بر تعداد پیروان وی افزوده شود.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علی بن یوسف بار دیگر لشکری مهیا ساخت با این تفاوت که از لشکر قبلی مجهزتر و عظیم‌تر بود و رهبری آن را به <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابوابراهیم اسحاق (صفحه وجود ندارد)">ابوابراهیم اسحاق</a> سپرد. موحدون نیز به افراد خود افزودند و با سلاح و اسب‌هایی که در نبرد قبلی به غنیمت گرفته بودند، خود را مجهز کردند. چون دو سپاه به مصاف هم رسیدند، ناگاه وحشت سپاه مرابطون را فراگرفت و آنها بدون هیچ دستاوردی مجبور به عقب‌نشینی شدند با این حال تعداد زیادی از آنها کشته شدند و موحدون بر لشکرگاه آنها مسلط شدند. با این حال علی لشکری دیگر به فرماندهی <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B2%D8%AF%D9%84%DB%8C_%D9%84%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیر بن مزدلی لمتونی (صفحه وجود ندارد)">سیر بن مزدلی لمتونی</a> بسیج کرد. این لشکر نیز مانند دو لشکر قبلی نتیجه‌ای برای مرابطون نداشت. امیر سیر منهزم گردید و بسیاری از سپاهیان وی کشته شدند. علی بن یوسف بعد از این شکست‌های پی‌درپی متوجه وخامت اوضاع و تهدید روزافزون ابن تومرت شد. در این بین ابن تومرت طی نامه‌ای از علی بن یوسف خواست تا مطیع او و موحدون شود و در غیر اینصورت آنها را نابود می‌کند.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در مرحله بعدی از نبردهای میان موحدون و مرابطون که در سال ۵۱۶ یا ۵۱۷ هجری افتاده، بین دو گروه نزدیک به ۹ جنگ اتفاق افتاد. یکی از آنها نبرد وی با قبیله هسکوره و دیگری نبرد وی با مرابطون در شهر <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="تادرات (صفحه وجود ندارد)">تادرات</a> بود که وی در هر دو نبرد شکست خورد و حتی زخمی شد با این حال در مابقی پیروز و موفق بود. پس از آن ابن تومرت اقدام به سرکوب قبایل و گروه‌هایی کرد که سر به شورش گذاشته بودند. وی توانست تک تک این قبایل شکست دهد و وادار به قبول طاعت خود کند. پس از آن دوباره عازم نبرد با مرابطون در تادرات کرد (۵۱۸ هجری) و توانست پس از غارت و کشتار زیاد شهر را فتح کند و تسلط خود را بر سراسر منطقه سوس (مراکش)|سوس پس از ۲ سال بگستراند.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>وی در سال ۵۱۸ هجری از کوه‌های مصامده خارج شد و به <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%85%D9%84" title="تینمل">تینمل</a> رفت و در آنجا برای خود مسجد و دژی بنا نمود و زمین‌ها و خانه‌های آنجا را بین یاران خود تقسیم نمود و دور شهر دیوار و حصاری ساخت. بدین ترتیب تینمل به عنوان اولین پایتخت رسمی موحدون انتخاب شد.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>وی پس از انتخاب تینمل به عنوان پایتخت خود، آماده نبرد دیگری با مرابطون شد. وی برای مطمئن بودن از افراد خود سعی بر کشتن خائنین و دشمنان خود کرد و پس از آن لشکری از مریدان و پیروان خود ترتیب داد. در سال ۵۲۰ هجری علی بن یوسف لشکری را برای فتح تینمل فرستاد ولی این لشکر به سختی از موحدون شکست خورده و پا به فرار گذاشتند. بعد از این نبرد بود که ابن تومرت درصدد انجام نبردی گسترده علیه مرابطون بود بنابراین لشکری به فرماندهی محمد بشیر در غرب <a href="/wiki/%D8%A7%D8%BA%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="اغمات">اغمات</a> موضع گرفتند و آماده جنگ شدند و علی بن یوسف نیز برای مقابله لشکری به فرماندهی برادرش، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابوطاهر تمیم (صفحه وجود ندارد)">ابوطاهر تمیم</a> روانه نبرد با ابشیر کرد. این نبرد در نزدیکی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3" title="کوه اطلس">کوه کیک</a> رخ داد و سرانجام مرابطون شکست خوردند و مجبور به فرار شدند. لشکر بشیر به تعقیب فراریان پرداخت اما در کنار کوه وریکه در جنوب اغمات با لشکری به فرماندهی <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%B7%DB%8C_%D9%84%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یطی لمتونی (صفحه وجود ندارد)">یطی لمتونی</a> رسید. در برخورد بین این لشکر باز این موحدون بودند که پیروز شدند. بشیر توانست با کمک لشکریان خود تا نزدیکی دیوارهای مراکش پیش برد اما دوباره به کوهای محل استقرار خود برگشت در این حین علی بن یوسف دستور داد تمامی راه‌های منتهی به دشت را ببندند تا حمله ناگهانی به مواضع آنها نشود.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Army_almohad.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Army_almohad.jpg/300px-Army_almohad.jpg" decoding="async" width="300" height="279" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c9/Army_almohad.jpg 1.5x" data-file-width="386" data-file-height="359" /></a><figcaption>نقاشی از لشکر موحدون در جریان حمله به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="مراکش (شهر)">مراکش</a></figcaption></figure> <p>سرانجام ابن تومرت پس از ۳ سال تصمیم بر فتح مراکش و نابودی دولت مرابطون گرفت. وی که در این زمان دارای قدرت فراوانی بود به قبایل مختلف هم مانند جزوله، لمطه، هنکیسه، درعه و <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%87" title="صنهاجه">صنهاجه</a> نامه نوشت و آنها را به قبول طاعت خود دعوت کرد. وی توانست با دعوت خود، لشکری قریب به ۴۰ هزار سازماندهی و به دست فرماندهان خود یعنی <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%B4%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابومحمد بشیر (صفحه وجود ندارد)">محمد بشیر</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="عبدالمومن بن علی">عبدالمومن بن علی</a> سپرد و چون خود مریض بود، لشکر را همراهی نکرد. پس لشکر آماده حرکت به سمت مراکش شد. لشکر بعد از ۴ نبرد سخت که همه را به موفقیت پشت سر گذاشته بود، به نزدیکی شهر مراکش رسیدند. در این بین دو لشکر در نزدیکی دروازه شهر به هم رسیدند. تعداد نفرات لشکر مرابطون نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر بود که تقریباً همگی مجهز بودند که فرماندهی آنها برعهده <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبیر بن علی بن یوسف (صفحه وجود ندارد)">زبیر بن علی بن یوسف</a> بود. در این زمان محمد بشیر طی نامه‌ای، علی را به قبول طاعت ابن تومرت دعوت کرد اما با پاسخ منفی علی روبه‌رو شد. پس نبردی سخت درگرفت که در آخر مرابطون به هزیمت شدند و تعدادی از آنها نیز کشته شدند. بشیر بعد از چیرگی بر اطراف شهر، مراکش را محاصره نمود که این محاصره ۴۰ روز طول کشید با این حال نبردهایی بین دو طرف رخ می‌داد مثل درگیری در باب دکاله که با شکست مرابطون همراه بود. علی بن یوسف برای شکستن محاصره به امرای <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="لمتونه (صفحه وجود ندارد)">لمتونه</a> نامه نوشت و از آنها طلب یاری کرد. پس لشکری عازم مراکش شد و در نزدیکی شهر نبردی بین دو طرف درگرفت که به <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%AD%DB%8C%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبرد بحیره (صفحه وجود ندارد)">نبرد بحیره</a> معروف شد. در این نبرد مرابطون هم از لحاظ تعداد افراد و هم از نظر انرژی و روحیه برتری داشتند. پس در نبردی سخت موحدون شکست سختی خوردند و قریب به ۴۰ هزار از آنها من‌الجمله محمد بشیر به جز ۴۰۰ سوار کشته شدند. پس از آن مابقی نفرات به رهبری عبدالمومن به اغمات فرار کردند اما باز در هیلانه با مرابطون درگیر شدند که با شکست دوباره آنها همراه بود. پس از این نبرد بود که مرابطون به مراکش بازگشتند و مابقی افراد موحدون نیز در سال ۵۲۴ هجری به تینمل بازگشتند.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در همین سال (رمضان سال ۵۲۴) بود که ابن تومرت در بستر مریضی بود، مرد و به جای وی عبدالمومن بن علی به ریاست جنبش و دولت موحدون رسید تا راه ابن تومرت را ادامه دهد.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یادداشت‌ها"><span id=".DB.8C.D8.A7.D8.AF.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>یادداشت‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: یادداشت‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">۱۰۴ آل‌عمران</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">۱۱۰ آل‌عمران</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">یکی از مرسومات مرابطین این بود که زنان بدون حجاب بودند اما مردان چانه و دهان خود را می‌پوشاندند</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">شامل ۳ گروه بودند: گروه اول، <i>عشره‌اول</i> بودند که شامل افرادی مثل عبدالمومن بن علی و بشیر می‌شد. گروه دوم به <i>اهل خمسین</i> و گروه سوم به <i>اهل سبعین</i> معروف بودند. وی بعدها این گروه‌ها را به ۱۵ گروه افزایش داد.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">ابراهیم بن تعیشت</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۱۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۰</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFآیتی1340">آیتی، <i>آندلس</i></a>، <bdi>۱۶۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRemie_Constable1997">Remie Constable، <i>Medieval Iberia</i></a>، <bdi>187</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمراکشی1368">مراکشی، <i>المعجب فی تلخیص اخبار المغرب</i></a>، <bdi>۱۸۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمراکشی1368">مراکشی، <i>المعجب فی تلخیص اخبار المغرب</i></a>، <bdi>۱۸۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFکیوانی1367">کیوانی، <i>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱</i></a>، <bdi>۱۶۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۴</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعمرموسی1381">عمرموسی، <i>دولت موحدون در غرب جهان اسلام</i></a>، <bdi>۴۰–۴۱</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFکیوانی1367">کیوانی، <i>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱</i></a>، <bdi>۱۶۲-۱۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۲۰۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFبهنام_فر1395">بهنام فر، «مبانی مهدویت ابن تومرت در مغرب اسلامی؛ ریشه‌ها و زمینه ها»، <i>فصل‌نامه علمی-ترویجی پژوهش‌های مهدوی</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFکیوانی1367">کیوانی، <i>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱</i></a>، <bdi>۱۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFآیتی1340">آیتی، <i>آندلس</i></a>، <bdi>۱۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۲–۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمراکشی1368">مراکشی، <i>المعجب فی تلخیص اخبار المغرب</i></a>، <bdi>۱۸۷</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFآیتی1340">آیتی، <i>آندلس</i></a>، <bdi>۱۶۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFکیوانی1367">کیوانی، <i>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱</i></a>، <bdi>۱۶۲</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFعنان1366">عنان، <i>تاریخ دولت اسلامی در اندلس</i></a>، <bdi>۱۷۳</bdi>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Abd-al-Mumin">مقاله زندگی‌نامه عبدالمومن بن علی در بریتانیکا</a></li></ul> <table class="wikitable succession-box" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr> <td colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFC332; text-align:center;"><div style="font-size:90%"><b>— <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="دودمان">دودمان سلطنتی</a> —</b></div><div></div><div><b>موحدون <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Almohad_Dynasty_(1147-1269).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/20px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/30px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg/40px-Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span></b></div><div style="font-size:90%">شاخه‌ای از <b>سلسله‌های بربری-اسلامی <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مغرب عربی">مغرب</a></b></div><div style="font-size:90%">تاریخ تأسیس: <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B1%DB%B2%DB%B1" class="mw-disambig" title="۱۱۲۱">۱۱۲۱</a></div><div style="font-size:90%">تاریخ انحلال: <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B2%DB%B6%DB%B9" class="mw-disambig" title="۱۲۶۹">۱۲۶۹</a></div> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">پیشین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Morocco_1073_1147.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/20px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/30px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/40px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><br /><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="دومین دوران ملوک الطوایف اندلس (صفحه وجود ندارد)">دومین دوران ملوک الطوایف اندلس</a></span> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><b> دودمان حاکم بر <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مغرب عربی">مغرب</a></b><br />۱۱۴۷–۱۲۶۹ </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">پسین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرینیان">مرینیان</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_(1258-1420)_(1554-1659).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg/20px-Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg/30px-Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg/40px-Flag_of_Marinid_and_Saadi_Dynasty_%281258-1420%29_%281554-1659%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><br /><a href="/wiki/%D8%AD%D9%81%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حفصیان">حفصیان</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Hafsid_Dynasty_(1229_-_1574).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/20px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/30px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/40px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span><br /><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی تلسمان (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی تلسمان</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png/20px-Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png/30px-Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png/40px-Flag_of_the_Kingdom_of_Tlemcen_1338-1488.png 2x" data-file-width="799" data-file-height="499" /></a></span></span> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">پیشین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فاطمیان">فاطمیان</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rectangular_green_flag.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Rectangular_green_flag.svg/20px-Rectangular_green_flag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Rectangular_green_flag.svg/30px-Rectangular_green_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Rectangular_green_flag.svg/40px-Rectangular_green_flag.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><b> دودمان حاکم بر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="افریقیه">افریقیه</a></b><br />۱۱۵۲–۱۲۶۹ </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">پسین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D8%AD%D9%81%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حفصیان">حفصیان</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Hafsid_Dynasty_(1229_-_1574).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/20px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/30px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg/40px-Flag_of_Hafsid_Dynasty_%281229_-_1574%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span></span> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">پیشین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مرابطون">مرابطون</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Morocco_1073_1147.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/20px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/30px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Morocco_1073_1147.svg/40px-Flag_of_Morocco_1073_1147.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><b> دودمان حاکم بر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="اندلس">اندلس</a></b><br />۱۱۷۲–۱۲۶۹ </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">پسین:<br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">پادشاهی آراگون</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg/20px-Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg/30px-Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg/40px-Si%C3%B1al_d%27Arag%C3%B3n.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span><br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" title="پادشاهی لئون">پادشاهی لئون</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg/20px-Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg/30px-Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg/40px-Royal_Banner_of_Le%C3%B3n.svg.png 2x" data-file-width="624" data-file-height="504" /></a></span><br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="پادشاهی کاستیل">پادشاهی کاستیل</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Castile.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Castile.svg/20px-Flag_of_Castile.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Castile.svg/30px-Flag_of_Castile.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Castile.svg/40px-Flag_of_Castile.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span><br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پادشاهی پرتغال">پادشاهی پرتغال</a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Portugal_(1830%E2%80%931910).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Flag_of_Portugal_%281830%E2%80%931910%29.svg/20px-Flag_of_Portugal_%281830%E2%80%931910%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Flag_of_Portugal_%281830%E2%80%931910%29.svg/30px-Flag_of_Portugal_%281830%E2%80%931910%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Flag_of_Portugal_%281830%E2%80%931910%29.svg/40px-Flag_of_Portugal_%281830%E2%80%931910%29.svg.png 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1400" /></a></span></span> </td></tr> </tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Almohad_dynasty" class="extiw" title="commons:Category:Almohad dynasty">خلافت موحدون</a></span> موجود است.</div></div> </div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="اسپانیا_در_قرون_وسطی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="الگو:پادشاهی‌های اسپانیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:پادشاهی‌های اسپانیا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:پادشاهی‌های اسپانیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="اسپانیا_در_قرون_وسطی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7" class="mw-redirect" title="قرون وسطا">اسپانیا در قرون وسطی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="سده‌های_میانی_آغازین"><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="سده‌های میانی آغازین">سده‌های میانی آغازین</a></b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویزیگوت‌ها">ویزیگوت‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%AA" title="پادشاهی ویزیگوت">پادشاهی ویزیگوت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سوئبی‌ها">سوئبی‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%A8%DB%8C" title="پادشاهی سوئبی">پادشاهی سوئبی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" class="mw-redirect" title="بیزانس">ایالت اسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="دوک‌نشین">دوک‌نشین </a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوک‌نشین واسکونی (صفحه وجود ندارد)">دوک‌نشین واسکونی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="اندلس"><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)" title="اندلس (اسلامی)">اندلس</a></b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="خلافت قرطبه">خلافت قرطبه</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%82%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بنی‌قسی (صفحه وجود ندارد)">بنی‌قسی</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81" class="mw-redirect" title="ملوک‌الطوایف">ملوک‌الطوایف</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدون">موحدون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%87" class="mw-redirect" title="امارت غرناطه">امارت غرناطه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="بازپس‌گیری_آندلس"><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="بازپس‌گیری آندلس">بازپس‌گیری آندلس</a></b></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="پادشاهی آستوریاس">پادشاهی آستوریاس</a> ← <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" title="پادشاهی لئون">پادشاهی لئون</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی گالیسیا">پادشاهی گالیسیا</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی کاستیا">پادشاهی کاستیا</a> ← <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="تاج کاستیا">تاج کاستیا</a></li></ul> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%A7_%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکا هیسپانیکا (صفحه وجود ندارد)">مارکا هیسپانیکا</a></i> ← <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت بارسلونا (صفحه وجود ندارد)">ایالت بارسلونا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="پادشاهی ناوار">پادشاهی ناوار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%A6%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ویگوئرا (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ویگوئرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">پادشاهی آراگون</a> ← <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="تاج آراگون">تاج آراگون</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ماخورکا (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ماخورکا</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%AA%E2%80%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ویزیگوت (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان ویزیگوت‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی سونبی (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان سونبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="فهرست فرمانداران اموی اندلس">فهرست والیان و خلفای اندلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="پادشاهی آراگون">فهرست شاهان آراگون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="پادشاهی آستوریاس">فهرست شاهان آستوریاس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86" title="کنت‌نشین بارسلون">فهرست شاهان بارسلون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی کاستیا">فهرست شاهان کاستیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی گالیکا (صفحه وجود ندارد)">لیست پادشاهان گالیکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دودمان نصریان">فهرست شاهان نصریانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%87%D8%B4_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاداهش لئون (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان لئون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ماخورکا (صفحه وجود ندارد)">فهرست شاهان ماخورکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="پادشاهی ناوار">فهرست شاهان ناوار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی والنسیا">فهرست شاهان والنسیا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="امپراتوری‌ها" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="الگو:امپراتوری‌ها"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:امپراتوری‌ها (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:امپراتوری‌ها"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="امپراتوری‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="امپراتوری">امپراتوری‌ها</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ باستان">دوران باستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AF" class="mw-redirect" title="اکد">اکد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="پادشاهی نوین مصر">مصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="امپراتوری آشوری نو">آشوری نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%86%D9%88" title="امپراتوری بابل نو">بابل نو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کارتاژ باستان">کارتاژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ چین">چین</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="دودمان چین">دودمان چین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%86" title="دودمان هان">دودمان هان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AC%DB%8C%D9%86_(%DB%B4%DB%B2%DB%B0%E2%80%93%DB%B2%DB%B6%DB%B5)" title="دودمان جین (۴۲۰–۲۶۵)">جین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="وی شمالی">وی شمالی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%87%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="عصر هلنیستی">هلنیستی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مقدونیه باستان">مقدونیه</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سلوکیان">سلوکیان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="هیتی‌ها">هیتی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ هند">هند</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="امپراتوری ناندا">ناندا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="امپراتوری موریا">امپراتوری موریا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Satavahana_dynasty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Satavahana dynasty (صفحه وجود ندارد)">ساتاواهانا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%A7" title="امپراتوری شونگا">شونگا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%BE%D8%AA%D8%A7" title="امپراتوری گوپتا">امپراتوری گوپتا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Empire_of_Harsha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Empire of Harsha (صفحه وجود ندارد)">هارشا</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ ایران">ایران</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="شاهنشاهی ماد">شاهنشاهی ماد</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="شاهنشاهی هخامنشی">شاهنشاهی هخامنشی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">شاهنشاهی اشکانی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">شاهنشاهی ساسانی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="شاهنشاهی کوشان">شاهنشاهی کوشان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ مغولستان">مغول</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیانبی (صفحه وجود ندارد)">شیانبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%86%D9%88" title="شیونگ‌نو">شیونگ‌نو</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری روم">امپراتوری روم</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%A6%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تئوتیئواکان">تئوتیئواکان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B3%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوران پسا-باستان (صفحه وجود ندارد)">دوران پسا-باستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="خلافت">خلافت</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="خلافت راشدین">خلافت راشدین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C" title="خلافت اموی">خلافت اموی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خلافت عباسیان">خلافت عباسیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خلافت فاطمیان">خلافت فاطمیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D9%87" title="خلافت قرطبه">خلافت قرطبه</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" title="تاج آراگون">تاج آراگون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%86%DA%98%D9%88%DB%8C%D9%86" title="امپراتوری آنژوین">امپراتوری آنژوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B2%D8%AA%DA%A9" title="امپراتوری آزتک">آزتک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری بنین (صفحه وجود ندارد)">بنین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری بورنو (صفحه وجود ندارد)">بورنو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C" title="امپراتوری برونئی">برونئی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری بلغارستان (صفحه وجود ندارد)">بلغارستان</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری نخست بلغارستان">امپراتوری نخست بلغارستان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="دومین امپراتوری بلغارستان">دومین امپراتوری بلغارستان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری نیقیه">امپراتوری نیقیه</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری ترابوزان">امپراتوری ترابوزان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%86%DA%98%DB%8C" title="امپراتوری کارولنژی">امپراتوری کارولنژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ چین">چین</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C" title="دودمان سوئی">دودمان سوئی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="دودمان تانگ">دودمان تانگ</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF" title="دودمان سونگ">دودمان سونگ</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%A2%D9%86" title="دودمان یوآن">دودمان یوآن</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="امپراتوری اتیوپی">امپراتوری اتیوپی</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A7%DA%AF%E2%80%8C%D9%88%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="زاگ‌وه (صفحه وجود ندارد)">زاگ‌وه</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلیمانیان (صفحه وجود ندارد)">سلیمانیان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پادشاهی متحد گرجستان">پادشاهی متحد گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%86" title="هون">هون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%A7" title="امپراتوری اینکا">امپراتوری اینکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ هند">هند</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%88%D9%84%D8%A7" title="دودمان چولا">دودمان چولا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Gurjara-Pratihara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gurjara-Pratihara (صفحه وجود ندارد)">گجر پرتیهارا</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="امپراتوری پالا">امپراتوری پالا</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=Eastern_Ganga_dynasty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eastern Ganga dynasty (صفحه وجود ندارد)">گنگای شرقی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلطنت دهلی">سلطنت دهلی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="امپراتوری ویجایاناگارا">امپراتوری ویجایاناگارا</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ ایران">ایران</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="طاهریان">طاهریان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سامانیان">سامانیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="صفاریان">صفاریان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87" title="آل بویه">آل بویه</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%85" title="امپراتوری کانم">امپراتوری کانم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%85%D8%B1" title="امپراتوری خمر">امپراتوری خمر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="امپراتوری لاتین">امپراتوری لاتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA" title="امپراتوری ماجاپاهیت">ماجاپاهیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="سلطان‌نشین ملاکا">سلطان‌نشین ملاکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="امپراتوری مالی">امپراتوری مالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84" title="امپراتوری مغول">امپراتوری مغول</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%A2%D9%86" title="دودمان یوآن">دودمان یوآن</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اردوی زرین">اردوی زرین</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="خانات جغتای">خانات جغتای</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="ایلخانان">ایلخانان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="تاریخ مراکش">مراکش</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ادریسیان">ادریسیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مرابطان">مرابطان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="موحدان">موحدان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مرینیان">مرینیان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری دریای شمالی (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری دریای شمالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپراتوری اویو (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری اویو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B5%D8%B1%D8%A8" title="امپراتوری صرب">صربستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ سومالی (صفحه وجود ندارد)">سومالی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سلطنت اجوران">سلطنت اجوران</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="سلطنت ایفات">سلطنت ایفات</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D8%B9%D8%AF%D9%84" title="سلطنت عدل">سلطنت عدل</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%8A%D8%B4%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین مقديشو (صفحه وجود ندارد)">مقديشو</a></small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C" title="سلطنت ورسنگلی">سلطنت ورسنگلی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%BA%D8%A7%DB%8C" title="امپراتوری سنغای">امپراتوری سنغای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری سریویجایا">امپراتوری سریویجایا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%AA" title="امپراتوری تبت">امپراتوری تبت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="سنت ترکی-ایرانی">امپراتوری‌های ترکی-ایرانی</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="غزنویان">غزنویان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C" title="امپراتوری سلجوقی">امپراتوری سلجوقی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خوارزمشاهیان">خوارزمشاهیان</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="تیموریان">تیموریان</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="تاریخ ویتنام">ویتنام</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان لی (صفحه وجود ندارد)">دودمان لی</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان تران (صفحه وجود ندارد)">دودمان تران</a></small></li> <li><small><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%AE%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان لی متاخر (صفحه وجود ندارد)">دودمان لی متاخر</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%BA%D9%86%D8%A7" title="پادشاهی غنا">پادشاهی غنا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" title="دوره مدرن">دوران مدرن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Tu%27i_Tonga_Empire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu'i Tonga Empire (صفحه وجود ندارد)">تونگا</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ هند">هند</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7" title="امپراتوری مراتا">مراتا</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="امپراتوری سیک">سیک</a> • <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="گورکانیان">گورکانیان</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ چین">چین</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دودمان مینگ">دودمان مینگ</a> • <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دودمان چینگ">دودمان چینگ</a>)</small> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ ایران">ایران</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C" title="ایران صفوی">صفوی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="افشاریان">افشاریان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ایران قاجاری">قاجاری</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری درانی">امپراتوری درانی</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="تاریخ مراکش">مراکش</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سعدیان">سعدیان</a> • <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4)" class="mw-redirect" title="خاندان علویان (مراکش)">علویان</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="امپراتوری اتیوپی">امپراتوری اتیوپی</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سومالیایی‌ها">سومالی</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B4" title="دولت دراویش">دراویش</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%BA%D9%84%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین غلدی (صفحه وجود ندارد)">سلطان‌نشین غلدی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین هوبیو (صفحه وجود ندارد)">هوبیو</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="تاریخ فرانسه">فرانسه</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="امپراتوری اول فرانسه">امپراتوری اول فرانسه</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="امپراتوری دوم فرانسه">امپراتوری دوم فرانسه</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="امپراتوری اتریش">امپراتوری اتریش</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اتریش-مجارستان">اتریش-مجارستان</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری آلمان">امپراتوری آلمان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="امپراتوری سوئد">امپراتوری سوئد</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="امپراتوری مکزیک">امپراتوری مکزیک</a> <small>(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="امپراتوری اول مکزیک">اولین</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="امپراتوری دوم مکزیک">دوم</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="امپراتوری برزیل">برزیل</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%87" title="امپراتوری کره">کره</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="امپراتوری ژاپن">امپراتوری ژاپن</a> • <a href="/w/index.php?title=History_of_Haiti&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Haiti (صفحه وجود ندارد)">هاییتی</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=Empire_of_Haiti_(1804%E2%80%931806)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Empire of Haiti (1804–1806) (صفحه وجود ندارد)">اولین</a> • <a href="/w/index.php?title=Empire_of_Haiti_(1849%E2%80%931859)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Empire of Haiti (1849–1859) (صفحه وجود ندارد)">دومین</a>)</small> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="امپراتوری آفریقای مرکزی">امپراتوری آفریقای مرکزی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="توسعه ارضی ایالات متحده آمریکا">آمریکا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Belgian_colonial_empire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belgian colonial empire (صفحه وجود ندارد)">بلژیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">بریتانیا</a> <ul><li><small><a href="/w/index.php?title=English_overseas_possessions&action=edit&redlink=1" class="new" title="English overseas possessions (صفحه وجود ندارد)">انگلیس</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="امپراتوری استعماری دانمارک">دانمارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="امپراتوری هلند">هلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="تاریخ استعمارگری فرانسه">فرانسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مستعمرات امپراتوری آلمان">آلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری ایتالیا">ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="امپراتوری ژاپن">ژاپن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Norwegian_expansion_during_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norwegian expansion during the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">نروژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="امپراتوری پرتغال">پرتغال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری اسپانیا">اسپانیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swedish_overseas_colonies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Swedish overseas colonies (صفحه وجود ندارد)">سوئد</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست امپراتوری‌ها (صفحه وجود ندارد)">فهرست امپراتوری‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" class="mw-redirect" title="فهرست وسیع‌ترین امپراتوری‌های تاریخ">وسیع‌ترین امپراتوری‌های تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست قدرت‌های بزرگ دوران باستان (صفحه وجود ندارد)">قدرت‌های بزرگ دوران باستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست قدرت‌های بزرگ سده‌های میانه (صفحه وجود ندارد)">قدرت‌های بزرگ سده‌های میانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%AA_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرت قدرت‌های بزرگ دوران مدرن (صفحه وجود ندارد)">قدرت‌های بزرگ دوران مدرن</a></li> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐7c479b968‐pgrrq Cached time: 20241117163052 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.952 seconds Real time usage: 1.208 seconds Preprocessor visited node count: 10652/1000000 Post‐expand include size: 157000/2097152 bytes Template argument size: 22092/2097152 bytes Highest expansion depth: 19/100 Expensive parser function count: 8/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 45373/5000000 bytes Lua time usage: 0.479/10.000 seconds Lua memory usage: 12394831/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 985.935 1 -total 48.81% 481.186 1 الگو:Infobox_former_country 48.28% 476.042 3 الگو:Infobox 14.06% 138.603 1 الگو:عربی 13.02% 128.411 1 الگو:خلافت 12.67% 124.892 1 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists 12.63% 124.543 2 الگو:پانویس 10.03% 98.854 27 الگو:پک 7.45% 73.438 1 الگو:ویکی‌انبار-رده 6.94% 68.412 1 الگو:پروژه_خواهر --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:idhash:89964-0!canonical and timestamp 20241117163052 and revision id 38402300. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=خلافت_موحدون&oldid=38402300">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=خلافت_موحدون&oldid=38402300</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان زبان‌های بربری (صفحه وجود ندارد)">مقاله‌های دارای واژگان به زبان زبان‌های بربری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86" title="رده:موحدون">موحدون</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:آفریقا در سده ۱۲ (میلادی)">آفریقا در سده ۱۲ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:آفریقا در سده ۱۳ (میلادی)">آفریقا در سده ۱۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="رده:افریقیه">افریقیه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="رده:الجزایر قرون وسطی">الجزایر قرون وسطی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="رده:امپراتوری‌های پیشین">امپراتوری‌های پیشین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اندلس (اسلامی) در سده ۱۲ (میلادی)">اندلس (اسلامی) در سده ۱۲ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3_(%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اندلس (اسلامی) در سده ۱۳ (میلادی)">اندلس (اسلامی) در سده ۱۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B1%DB%B2%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۱۲۱ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۱۲۱ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B2%DB%B6%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۲۶۹ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۲۶۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" title="رده:بربر">بربر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="رده:تاریخ الجزایر">تاریخ الجزایر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3" title="رده:تاریخ تونس">تاریخ تونس</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%A8%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" title="رده:تاریخ جبل‌الطارق">تاریخ جبل‌الطارق</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="رده:تاریخ مراکش">تاریخ مراکش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="رده:دودمان‌های مراکش">دودمان‌های مراکش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:دودمان‌های مسلمان">دودمان‌های مسلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" title="رده:قوم بربر">قوم بربر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="رده:کشورهای پیشین در آفریقا">کشورهای پیشین در آفریقا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:مراکش در سده ۱۱ (میلادی)">مراکش در سده ۱۱ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:مراکش در سده ۱۲ (میلادی)">مراکش در سده ۱۲ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:مراکش در سده ۱۳ (میلادی)">مراکش در سده ۱۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="رده:دودمان‌های اندلس">دودمان‌های اندلس</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="رده:کشورهای پیشین">کشورهای پیشین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="رده:پرتغال قرون وسطی">پرتغال قرون وسطی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="رده:حاکمیت‌های دینی پیشین">حاکمیت‌های دینی پیشین</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%AC%D9%85%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آنها ممنوع است">مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آنها ممنوع است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_Lang-xx_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات کشور با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات کشور با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D9%87%D8%AF%D9%81_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="رده:مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود">مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار در ویکی‌داده است">پیوند رده انبار در ویکی‌داده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%DB%B0_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="رده:داده‌های کتابخانه‌ای با ۰ عنصر">داده‌های کتابخانه‌ای با ۰ عنصر</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ ساعت ۱۹:۰۳ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b786b4b4d-pl45p","wgBackendResponseTime":183,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.952","walltime":"1.208","ppvisitednodes":{"value":10652,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":157000,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":22092,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":19,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":45373,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 985.935 1 -total"," 48.81% 481.186 1 الگو:Infobox_former_country"," 48.28% 476.042 3 الگو:Infobox"," 14.06% 138.603 1 الگو:عربی"," 13.02% 128.411 1 الگو:خلافت"," 12.67% 124.892 1 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 12.63% 124.543 2 الگو:پانویس"," 10.03% 98.854 27 الگو:پک"," 7.45% 73.438 1 الگو:ویکی‌انبار-رده"," 6.94% 68.412 1 الگو:پروژه_خواهر"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.479","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":12394831,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-pgrrq","timestamp":"20241117163052","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062e\u0644\u0627\u0641\u062a \u0645\u0648\u062d\u062f\u0648\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q199688","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q199688","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-02-28T12:20:51Z","dateModified":"2023-12-11T19:03:12Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f5\/Flag_of_Almohad_Dynasty_%281147-1269%29.svg"}</script> </body> </html>