CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Proklos – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"dcfcccca-88f3-490f-a233-8b4e1a9932b6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Proklos","wgTitle":"Proklos","wgCurRevisionId":75206632,"wgRevisionId":75206632,"wgArticleId":895897,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wyróżnione artykuły","Szablon cytowania bez określonego trybu","Szablon cytowania używa pól opisowych","Dobre Artykuły","Neoplatończycy starożytni","Filozofowie starożytnej Grecji","Filozofowie Akademii","Filozofowie V wieku","Bizantyńscy filozofowie 395–527","Ludzie urodzeni w Konstantynopolu"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Proklos","wgRelevantArticleId":895897, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75206632,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q271809","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform", "platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges": "ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1725"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1150"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="920"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Proklos – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Proklos"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Proklos"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Proklos rootpage-Proklos skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Proklos" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Proklos" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Proklos" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Proklos" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Życiorys" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Życiorys"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Życiorys</span> </div> </a> <ul id="toc-Życiorys-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Twórczość" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Twórczość"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Twórczość</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Twórczość-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Twórczość</span> </button> <ul id="toc-Twórczość-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Prace_filozoficzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Prace_filozoficzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Prace filozoficzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Prace_filozoficzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hymny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hymny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Hymny</span> </div> </a> <ul id="toc-Hymny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Poglądy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Poglądy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Poglądy</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Poglądy-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Poglądy</span> </button> <ul id="toc-Poglądy-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teoria_poznania" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_poznania"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Teoria poznania</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_poznania-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-System_hipostaz_–_struktura_świata_niecielesnego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#System_hipostaz_–_struktura_świata_niecielesnego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>System hipostaz – struktura świata niecielesnego</span> </div> </a> <ul id="toc-System_hipostaz_–_struktura_świata_niecielesnego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Prawa_rządzące_rzeczywistością" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Prawa_rządzące_rzeczywistością"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Prawa rządzące rzeczywistością</span> </div> </a> <ul id="toc-Prawa_rządzące_rzeczywistością-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Psychologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Psychologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Psychologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Psychologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Najwyższa_cnota" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Najwyższa_cnota"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Najwyższa cnota</span> </div> </a> <ul id="toc-Najwyższa_cnota-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fizyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fizyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Fizyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Fizyka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Czas_i_wieczność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Czas_i_wieczność"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.1</span> <span>Czas i wieczność</span> </div> </a> <ul id="toc-Czas_i_wieczność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Piąty_element_i_miejsce_wszechświata" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Piąty_element_i_miejsce_wszechświata"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.2</span> <span>Piąty element i miejsce wszechświata</span> </div> </a> <ul id="toc-Piąty_element_i_miejsce_wszechświata-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podglądy_na_temat_astronomii_i_matematyki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Podglądy_na_temat_astronomii_i_matematyki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.3</span> <span>Podglądy na temat astronomii i matematyki</span> </div> </a> <ul id="toc-Podglądy_na_temat_astronomii_i_matematyki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geometria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geometria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>Geometria</span> </div> </a> <ul id="toc-Geometria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wpływ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wpływ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Wpływ</span> </div> </a> <ul id="toc-Wpływ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dzieła" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Dzieła"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Dzieła</span> </div> </a> <ul id="toc-Dzieła-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Proklos</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 46 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-46" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">46 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82%D9%84%D8%B3" title="برقلس – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="برقلس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Prokl_Diadox" title="Prokl Diadox – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Prokl Diadox" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D1%8A%D0%BB_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84)" title="Прокъл (философ) – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Прокъл (философ)" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Procle" title="Procle – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Procle" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Proklos" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Proklos" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CF%82" title="Πρόκλος – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Πρόκλος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Proclus" title="Proclus – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Proclus" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Proclo" title="Proclo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Proclo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Proklo" title="Proklo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Proklo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Proklo" title="Proklo – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Proklo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%B3_%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پروکلس لیکایوس – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پروکلس لیکایوس" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Proclus" title="Proclus – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Proclus" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%94%84%EB%A1%9C%ED%81%B4%EB%A1%9C%EC%8A%A4" title="프로클로스 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="프로클로스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%AF%D5%AC" title="Պրոկլ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Պրոկլ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Proklo_(gr%C4%8Dki_filozof)" title="Proklo (grčki filozof) – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Proklo (grčki filozof)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Proklos_Diadokhos" title="Proklos Diadokhos – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Proklos Diadokhos" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B3klos" title="Próklos – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Próklos" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Proclo" title="Proclo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Proclo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%95%D7%A7%D7%9C%D7%95%D7%A1" title="פרוקלוס – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="פרוקלוס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BB" title="Прокл – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Прокл" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BB" title="Прокл – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Прокл" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Proclus" title="Proclus – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Proclus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Proklas" title="Proklas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Proklas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Proklosz" title="Proklosz – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Proklosz" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B4kl%C3%B4sy" title="Prôklôsy – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Prôklôsy" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Proklos" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82%D9%84%D8%B3" title="برقلس – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="برقلس" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Proclus_(filosoof)" title="Proclus (filosoof) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Proclus (filosoof)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%AF%E3%83%AD%E3%82%B9" title="プロクロス – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="プロクロス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Proklos" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Prokl" title="Prokl – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Prokl" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B3" title="پروکلوس – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پروکلوس" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B2clo_%C3%ABd_Licia" title="Pròclo ëd Licia – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Pròclo ëd Licia" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Proclo" title="Proclo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Proclo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Proclus" title="Proclus – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Proclus" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BB_%D0%94%D0%B8%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%85" title="Прокл Диадох – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Прокл Диадох" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Proklos_(filozof)" title="Proklos (filozof) – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Proklos (filozof)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Prokl" title="Prokl – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Prokl" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BB_%D0%94%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%85" title="Прокл Дијадох – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Прокл Дијадох" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Proklo" title="Proklo – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Proklo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Proklos" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Proklos" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Proklos" title="Proklos – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Proklos" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BB_%D0%94%D1%96%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%85" title="Прокл Діадох – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Прокл Діадох" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%99%AE%E7%BD%97%E5%85%8B%E6%B4%9B" title="普罗克洛 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="普罗克洛" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q271809#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Proklos" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Proklos" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Proklos"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Proklos"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Proklos" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Proklos" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&oldid=75206632" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Proklos&id=75206632&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FProklos"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FProklos"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Proklos"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Proklos&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Proklos&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Proclus" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q271809" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-good-article" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Dobre_Artyku%C5%82y" title="Ten artykuł został wyróżniony statusem „Dobrego Artykułu”. Kliknij, aby dowiedzieć się więcej."><img alt="To jest dobry artykuł" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Propozycja_DA.svg/20px-Propozycja_DA.svg.png" decoding="async" width="20" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Propozycja_DA.svg/30px-Propozycja_DA.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Propozycja_DA.svg/40px-Propozycja_DA.svg.png 2x" data-file-width="586" data-file-height="642" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Proklos</div><div class="iboxt-2"><span style="font-style: normal;" lang="el">Πρόκλος</span></div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs grafika-z-wikidanych"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg" class="mw-file-description"><img alt="ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg/167px-In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg" decoding="async" width="167" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg/250px-In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg/334px-In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg 2x" data-file-width="523" data-file-height="752" /></a></span> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce urodzenia </th> <td> <p><a href="/wiki/8_lutego" title="8 lutego">8 lutego</a> <a href="/wiki/412" title="412">412</a> <br /><a href="/wiki/Konstantynopol" title="Konstantynopol">Konstantynopol</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce śmierci </th> <td> <p><a href="/wiki/17_kwietnia" title="17 kwietnia">17 kwietnia</a> <a href="/wiki/485" title="485">485</a> <br /><a href="/wiki/Ateny" title="Ateny">Ateny</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Język </th> <td> <p><a href="/wiki/J%C4%99zyk_%C5%9Bredniogrecki" title="Język średniogrecki">grecki</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Dziedzina sztuki </th> <td> <p><a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozof</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;">Ważne dzieła </td></tr> <tr> <td colspan="2"> <ul><li><i>Elementy teologii</i></li> <li><i>Teologia Platońska</i></li> <li><i>Elementy fizyki</i></li> <li><i>Hymny</i></li></ul> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Proklos</b> zwany Diadochem (następcą), gr. Πρόκλος ὁ Διάδοχος (Próklos ho Diádochos), znany także jako <b>Proklos Ateńczyk</b>, <b>Proklos z Licji</b> lub <b>Proklos z Konstantynopola</b> (ur. 412, zm. 485) – <a href="/wiki/Filozofia_bizanty%C5%84ska" title="Filozofia bizantyńska">grecki filozof</a> <a href="/wiki/Neoplatonizm" title="Neoplatonizm">neoplatoński</a><sup id="cite_ref-epwn_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-epwn-1">[1]</a></sup>, uczeń <a href="/wiki/Plutarch_z_Aten" title="Plutarch z Aten">Plutarcha z Aten</a> i <a href="/wiki/Syrianos" title="Syrianos">Syriana</a>, objął po tym ostatnim kierownictwo platońskiej <a href="/wiki/Akademia_(staro%C5%BCytno%C5%9B%C4%87)" title="Akademia (starożytność)">Akademii</a> i kierował nią do 485 roku. Starał się stworzyć <a href="/wiki/Synteza_filozoficzna" title="Synteza filozoficzna">syntezę</a> systematyzującą całe życie duchowe Greków. Jest najbardziej wpływowym filozofem późnego antyku, który odegrał istotną rolę w przekazaniu filozofii platońskiej średniowieczu. </p><p>Proklos urodził się w 412 roku w <a href="/wiki/Konstantynopol" title="Konstantynopol">Konstantynopolu</a>. Po studiach gramatyczno-retorycznych w ojczystej <a href="/wiki/Licja" title="Licja">Licji</a> i w <a href="/wiki/Aleksandria" title="Aleksandria">Aleksandrii</a> studiował filozofię u założyciela szkoły ateńskiej <a href="/wiki/Plutarch_z_Aten" title="Plutarch z Aten">Plutarcha z Aten</a> i jego następcy Syriana. Po jego śmierci w 437 roku objął kierownictwo szkoły i sprawował je do śmierci w 485 roku, przez blisko pięćdziesiąt lat. Był bardzo płodnym pisarzem. Pisał <a href="/wiki/Komentarz_(gatunek_literacki)" title="Komentarz (gatunek literacki)">komentarze</a> do <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platona</a>, <a href="/wiki/Euklides" title="Euklides">Euklidesa</a> i <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystotelesa</a>, metafizyczne traktaty dotyczące wszystkich dziedzin ówczesnej filozofii (<a href="/wiki/Metafizyka_klasyczna" title="Metafizyka klasyczna">metafizyki</a>, <a href="/wiki/Teologia" title="Teologia">teologii</a>, <a href="/w/index.php?title=Psychologia_filozoficzna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Psychologia filozoficzna (strona nie istnieje)">psychologii</a>, <a href="/wiki/Filozofia_przyrody" title="Filozofia przyrody">fizyki</a>, <a href="/wiki/Etyka" title="Etyka">etyki</a>, <a href="/wiki/Matematyka" title="Matematyka">matematyki</a>), prace egzegetyczne dotyczące pogańskiej religii na temat rytuałów <a href="/wiki/Orfizm_(religia)" title="Orfizm (religia)">orfickich</a> i <a href="/wiki/Wyrocznie_chaldejskie" title="Wyrocznie chaldejskie">wyroczni chaldejskich</a> oraz hymny. </p><p>Proklos miał wielki wpływ na rozwój późnego <a href="/wiki/Neoplatonizm" title="Neoplatonizm">neoplatonizmu</a> w Atenach i w Aleksandrii, gdzie jego uczeń <a href="/wiki/Amoniusz,_syn_Hermiasza" title="Amoniusz, syn Hermiasza">Amoniusz Hermiasz</a> stanął na czele tamtejszej szkoły filozoficznej. W świecie rozwijającego się chrześcijaństwa i upadającego <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeizmu</a> bronił wyższości helleńskiej religii pogańskiej. Kontynuując ruch zapoczątkowany w IV wieku przez <a href="/wiki/Jamblich" title="Jamblich">Jamblicha</a> i charyzmatycznego cesarza <a href="/wiki/Julian_Apostata" title="Julian Apostata">Juliana</a>, Proklos starał się za Syrianem połączyć objawienia starej religii (mitologię <a href="/wiki/Homer" title="Homer">Homera</a> i <a href="/wiki/Hezjod" title="Hezjod">Hezjoda</a>, teogonię orficką i wyrocznie chaldejskie) i uzgodnić je z tradycją filozoficzną <a href="/wiki/Pitagorejczycy" title="Pitagorejczycy">pitagorejską</a> i <a href="/wiki/Platonizm" title="Platonizm">platońską</a>. Jego <i>Teologia platońska</i> stanowi summę pogańskiej teologii, do której najlepszym wprowadzeniem są wcześniejsze <i>Elementy teologii</i>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Życiorys"><span id=".C5.BByciorys"></span>Życiorys</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Życiorys" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Życiorys"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos urodził się w <a href="/wiki/Konstantynopol" title="Konstantynopol">Konstantynopolu</a> w 410 roku lub niedługo później. Dzieciństwo i młodość spędził w <a href="/wiki/Licja" title="Licja">Licji</a>, krainie w południowo-zachodniej <a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Azji Mniejszej</a>, skąd pochodzili jego rodzice. W Licji odbył studia gramatyczne, a następnie udał się do <a href="/wiki/Aleksandria" title="Aleksandria">Aleksandrii</a>, by studiować literaturę u Oriona i retorykę u Leonasa. Z Leonasem pojechał później do Konstantynopola. Nie obrał jednak, jak jego ojciec, zawodu prawnika. Powrócił do Aleksandrii, by słuchać wykładów matematycznych Herona i filozoficznych, dotyczących <a href="/wiki/Corpus_Aristotelicum" title="Corpus Aristotelicum">pism Arystotelesa</a>, Olimpiodora Starszego. Dzięki fenomenalnej pamięci przyswajał sobie całe wykłady i czytane dzieła. W wieku około dwudziestu lat udał się do <a href="/wiki/Ateny" title="Ateny">Aten</a>, gdzie rozpoczął studia w szkole <a href="/wiki/Plutarch_z_Aten" title="Plutarch z Aten">Plutarcha Młodszego</a> nad traktatami <i>O duszy</i> <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystotelesa</a> i <i><a href="/wiki/Fedon_(dialog)" title="Fedon (dialog)">Fedonem</a></i> <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platona</a>. Po śmierci Plutarcha w 432 roku studiował u jego następcy, <a href="/wiki/Syrianos" title="Syrianos">Syriana</a>, zapoznając się z wszystkimi pracami Arystotelesa z logiki, etyki, polityki, fizyki, a także teologii. Syrianos wprowadził także Proklosa w teologię <a href="/wiki/Orfizm_(religia)" title="Orfizm (religia)">orficką</a> i <a href="/wiki/Chaldejczycy" title="Chaldejczycy">chaldejską</a>, ponieważ jednak wkrótce potem zmarł, Proklos zgłębiał dalej przedmiot sam z pism <a href="/wiki/Porfiriusz_(filozof)" title="Porfiriusz (filozof)">Porfiriusza</a>, <a href="/wiki/Jamblich" title="Jamblich">Jamblicha</a> i Syriana<sup id="cite_ref-CITEREFSinko1959822_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSinko1959822-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFArmstrong2008304_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFArmstrong2008304-3">[3]</a></sup>. Nie wiadomo, kiedy objął kierownictwo szkoły (śmierć Syriana datuje się na około 437 rok), wiadomo natomiast, że pozostał na jej czele do śmierci w 485<sup id="cite_ref-CITEREFArmstrong2008305_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFArmstrong2008305-4">[4]</a></sup>. Wraz z kierownictwem szkoły Proklos objął też, należące wcześniej do Plutarcha, zabudowania szkolne. Jak wynika z prowadzonych w połowie XX wieku prac archeologicznych, mieściły się one na południowym stoku <a href="/wiki/Akropol" title="Akropol">Akropolu</a>, naprzeciw Teatru Dionizosa. Prace przy odsłanianiu budynku szkoły, nazwanego „Domem Proklosa”, zakończyły się w 1955 roku<sup id="cite_ref-Karivieri_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Karivieri-5">[5]</a></sup>. Proklos nigdy się nie ożenił. <a href="/wiki/Marinos_z_Neapolis" title="Marinos z Neapolis">Marinos</a> podaje w jego biografii, że miał tylko dwie wady, był zazdrosny i pamiętliwy<sup id="cite_ref-CITEREFArmstrong2008305_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFArmstrong2008305-4">[4]</a></sup>. </p><p>Proklos odgrywał znaczącą rolę w kręgach pogańskich, nie tylko jako przywódca platoników, ale także stając na czele ugrupowania występującego przeciw polityce Cesarstwa, przez co nie jeden raz znalazł się w kłopotach. Marinos podaje, że musiał na rok opuścić Ateny i wyjechać do <a href="/wiki/Lidia_(kraina)" title="Lidia (kraina)">Lidii</a>, by uniknąć trudności. Nie ma wątpliwości co do jego osobistej wiary i głębokiego zaangażowania w praktyki pogańskiej religii. Przestrzegał wegetariańskiej diety, modlił się do słońca, przechodził ryty inicjacji chaldejskiej, surowo przestrzegał świąt egipskich. Wedle jego własnego świadectwa w praktykę <a href="/wiki/Teurgia" title="Teurgia">teurgiczną</a> wprowadziła go córka Plutarcha <a href="/wiki/Asklepigenia" title="Asklepigenia">Asklepigenia</a>. Mówił też o sobie, że potrafi wyczarować świecące widmo <a href="/wiki/Hekate" title="Hekate">Hekate</a><sup id="cite_ref-CITEREFArmstrong2008305_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFArmstrong2008305-4">[4]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20151.1_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20151.1-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Twórczość"><span id="Tw.C3.B3rczo.C5.9B.C4.87"></span>Twórczość</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Twórczość" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Twórczość"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Prace_filozoficzne">Prace filozoficzne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Prace filozoficzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Prace filozoficzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Proclus_neoplatonist.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Proclus_neoplatonist.jpg/220px-Proclus_neoplatonist.jpg" decoding="async" width="220" height="284" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Proclus_neoplatonist.jpg/330px-Proclus_neoplatonist.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/97/Proclus_neoplatonist.jpg 2x" data-file-width="419" data-file-height="540" /></a><figcaption>Komentarz Proklosa do I księgi <i>Elementów</i> Euklidesa (wydanie z 1791 r.)</figcaption></figure> <p>Marinos pisze, że Proklos był niezwykle twórczym autorem, cechującym się <i>bezgranicznym umiłowaniem pracy</i> (<i>Życie Proklosa</i>, 22). Pisał przeważnie 700 wierszy dziennie (około 20-25 stron). Nawet jeśli informacje o jego pracowitości i liczbie zaginionych dzieł są przesadzone, nie ulega wątpliwości, że był bardzo płodnym pisarzem. Szacuje się, że ⅔ jego prac zaginęło. Jego zachowane prace są wykładami szkolnymi, opartymi na wykładach Syriana. Należy do nich 5 komentarzy platońskich (do <i>Alkibiadesa</i>, <i><a href="/wiki/Kratylos_(dialog)" title="Kratylos (dialog)">Kratylosa</a></i>, <i><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_(dialog)" title="Państwo (dialog)">Państwa</a></i>, <i><a href="/wiki/Timajos_(dialog)" title="Timajos (dialog)">Timajosa</a></i>, <i><a href="/wiki/Parmenides_(dialog)" title="Parmenides (dialog)">Parmenidesa</a></i>), komentarz do <i><a href="/wiki/Elementy_Euklidesa" title="Elementy Euklidesa">Elementów</a></i> <a href="/wiki/Euklides" title="Euklides">Euklidesa</a>, <i>Elementy fizyki</i> (wykładane przy lekturze odpowiednich pism Arystotelesa) i <i>Elementy teologii</i> (wykładane przy lekturze <a href="/wiki/Plotyn" title="Plotyn">Plotyna</a> i Porfiriusza), praca z astronomii <i>Hypotoposis</i>, trzy monografie (<i>Tria opuscula</i>) na temat <a href="/wiki/Opatrzno%C5%9B%C4%87" title="Opatrzność">opatrzności</a>, <a href="/wiki/Przeznaczenie" title="Przeznaczenie">przeznaczenia</a>, <a href="/wiki/Wolna_wola" title="Wolna wola">wolnej woli</a> i pochodzenia <a href="/wiki/Z%C5%82o" title="Zło">zła</a> oraz summa teologii Proklosa <i>Teologia Platońska</i><sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20151.2_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20151.2-7">[7]</a></sup>. </p><p>Trudno jest ustalić chronologię pism Proklosa. <i>Teologia Platońska</i> jest generalnie uważana za jego późne dzieło. Autor powołuje się w niej bowiem na swoje komentarze do <i>Parmenidesa</i> i innych dialogów platońskich. Dzięki Marinosowi wiadomo, że komentarz do <i>Timajosa</i> napisał w 27. roku życia. Wczesną pracą jest również komentarz do <i>Alkibiadesa</i>. Komentarz do <i>Państwa</i> stanowi zbiór esejów na temat różnych problemów zawartych w tym dialogu. Być może zostały one napisane w różnym czasie, a tylko zebrane później razem przez Proklosa lub kogoś innego. <i>Hypotoposis</i> zostało napisane po powrocie Proklosa z wygnania do Lidii, aczkolwiek nie wiadomo, kiedy dokładnie miało ono miejsce. <i>Tria opusucla</i> na pewno nie powstały w jednym czasie. Drugi z traktatów powstał po powrocie z Lidii. Pierwszy wykazuje silne zależności od Plutarcha z Aten i jest uważany za najwcześniejszy utwór Proklosa. Traktat <i>O istnieniu zła</i> jest natomiast niewątpliwie późnym utworem. Ze względu na swój wprowadzający charakter <i>Elementy fizyki</i> uważa się za wczesną pracę. To samo można powiedzieć o <i>Elementach teologii</i>, jakkolwiek ukazują już one całą głębię filozofii Proklosa. Możliwe więc, że filozof kilkakrotnie nawet poprawiał tą swoją pracę<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20151.2_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20151.2-7">[7]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hymny">Hymny</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Hymny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Hymny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zachowało się siedem <a href="/wiki/Hymn" title="Hymn">hymnów</a> Proklosa. Marinos wymienia jeszcze cztery, obecnie zaginione, do bóstw w <a href="/wiki/Gaza_(miasto)" title="Gaza (miasto)">Gazie</a>, <a href="/wiki/Aszkelon" title="Aszkelon">Askalonie</a>, <a href="/wiki/Arabia" title="Arabia">Arabii</a> i <a href="/wiki/File" title="File">File</a>. Pierwszy z hymnów jest skierowany <i>do <a href="/wiki/Helios_(mitologia)" title="Helios (mitologia)">Heliosa</a></i> i liczy 50 <a href="/wiki/Heksametr_daktyliczny" title="Heksametr daktyliczny">heksametrów</a>. Helios jest dla poety tylko odblaskiem wszechstwórcy, ale jest jednocześnie źródłem życia, przeprowadzając jego strumień w świat materialny. Treścią hymnu jest działalność boga jako gwiazdy, źródła życia i tego, przed którym drżą demony ciemności. Pod koniec utworu autor prosi o uchronienie go od kar splamionej ciałem duszy, o oświecenie, sławę i o dostatek pochodzący z pobożności. W hymnie <i>do <a href="/wiki/Afrodyta" title="Afrodyta">Afrodyty</a> helleńskiej</i> (hymn 2), będącej duszą świata, autor prosi, <i>by swoimi najsprawiedliwszymi pociskami</i> poskromiła jego namiętności. Jako Licyjczyk zwraca się też w bardzo osobistym utworze <i>do Afrodyty licyjskiej</i> (hymn 5) o podniesienie duszy z ziemskich namiętności do prawdziwej piękności. W hymnie trzecim, <i>do <a href="/wiki/Muzy" title="Muzy">Muz</a></i>, opiewa te, które podnoszą dusze upadłe w materię i oczyszczają je poprzez wtajemniczenia płynące z <i>budzących umysł książek</i>. Poeta prosi Muzy, by ustrzegły go od ludzi bezbożnych, przez których rozumie chrześcijan. Krótki hymn szósty, skierowany <i>do <a href="/wiki/Hekate" title="Hekate">Hekaty</a> i <a href="/wiki/Janus" title="Janus">Janusa</a></i>, został napisany na otwarcie jakiegoś lokalu, prawdopodobnie szkolnego, i zawiera modlitwę o uwolnienie z grzechu narodzin. Modlitwą szkolną jest również hymn siódmy, <i>do <a href="/wiki/Atena" title="Atena">Ateny</a></i> (50 heksametrów), która jak ze źródła wyskoczyła z głowy ojca <a href="/wiki/Zeus" title="Zeus">Zeusa</a>, owej neoplatońskiej prajedni, ze szczytu łańcucha istnień, jako siła (<i>dynamis</i>) najwyższego boga. Proklos wychwala ją ośmioma <a href="/wiki/Epikleza" title="Epikleza">epiklezami</a> (przydomkami), wspomina szereg mitów, po czym oddaje jej cześć jako patronce Aten. Na koniec prosi ją, by zaprowadziła go do królestwa niebieskiego Ojca, a jeśli zabłądził, by ochroniła go przed karami. Na koniec chór uczniów prosi o zdrowie, pomyślny wiatr w żegludze życia, żonę, dzieci, majątek, sławę, pogodę ducha, rozeznanie w przyjaźni, przewagę nad nieprzyjaciółmi i miejsce wśród pierwszych mężów dla swojego mistrza. Hymn dziewiąty zwraca się <i>do bogów</i> w ogólności, stróżów mądrości, którzy poprzez wtajemniczenia hymnów oczyszczają dusze. Poeta prosi, aby mu przez święte księgi zesłali święte światło poznania boga i człowieka i objawili misteria świętych słów<sup id="cite_ref-CITEREFSinko1959824-825_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSinko1959824-825-8">[8]</a></sup>. </p><p>Język hymnów Proklosa nie odbiega od słownictwa charakterystycznego dla epiki i <a href="/wiki/Hymny_orfickie" title="Hymny orfickie">hymnów orfickich</a>. Metryka poprzez ograniczenia co do cezur i jakości słów zapowiada rygoryzm <a href="/wiki/Nonnos_z_Panopolis" title="Nonnos z Panopolis">Nonnosa</a><sup id="cite_ref-CITEREFSinko1959824-825_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSinko1959824-825-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poglądy"><span id="Pogl.C4.85dy"></span>Poglądy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Poglądy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poglądy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoria_poznania">Teoria poznania</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Teoria poznania" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria poznania"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos był przekonany, że do <a href="/wiki/Prawda" title="Prawda">prawdy</a> prowadzą trzy drogi: </p> <ul><li>poprzez filozofię za pomocą <a href="/wiki/Rozum" title="Rozum">rozumu</a>,</li> <li>poprzez <a href="/wiki/Mit" title="Mit">mit</a> za pośrednictwem <a href="/wiki/Wyobra%C5%BAnia" title="Wyobraźnia">wyobraźni</a>,</li> <li>poprzez <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarę</a>, przez bezpośrednie, niewysłowione zjednoczenie z <a href="/wiki/Absolut" title="Absolut">Absolutem</a>.</li></ul> <p>Oprócz rozumu człowiek posiada również wyobraźnię, do której przemawia mit, będący przedstawieniem wyobrażeniowym. Poprzez przedstawienia <a href="/wiki/Zmys%C5%82" title="Zmysł">zmysłowe</a> odsyła on do tego co ponadzmysłowe. Wskazując na sprzeczności, kieruje ku temu, co przekracza rozum. Wywołuje wstrząs, który ukazuje prawdę. Najdoskonalsze poznanie daje jednak bezpośrednie zjednoczenie z Absolutem. Zapewnia je wiara bogów, która w sposób niewysłowiony jednoczy z <a href="/wiki/Dobro" title="Dobro">Dobrem</a> wszystkie rodzaje bóstw, demonów i <a href="/wiki/Dusza_(filozofia)" title="Dusza (filozofia)">dusz</a>. W odróżnieniu od poznania rozumowego – jest to poznanie <a href="/wiki/Holizm" title="Holizm">całościowe</a>, jednokształtne i nieruchome. Proklos utożsamia to poznanie poprzez wiarę z mocą teurgiczną, która <i>przewyższa mądrość ludzką</i>. Konsekwencją tej <a href="/wiki/Epistemologia" title="Epistemologia">teorii poznania</a> była dla Proklosa konieczność: </p> <ul><li>czytania i komentowania filozofów, głównie Platona;</li> <li>komentowania poetów (Hezjoda, Homera, <a href="/wiki/Hymny_orfickie" title="Hymny orfickie">Orfeusza</a>) i w ogóle teologii;</li> <li>praktykowania teurgii<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999661-663_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999661-663-9">[9]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="System_hipostaz_–_struktura_świata_niecielesnego"><span id="System_hipostaz_.E2.80.93_struktura_.C5.9Bwiata_niecielesnego"></span>System hipostaz – struktura świata niecielesnego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: System hipostaz – struktura świata niecielesnego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: System hipostaz – struktura świata niecielesnego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos rozwinął do skrajnej postaci system podziału i mnożenia <a href="/wiki/Hipostaza" title="Hipostaza">hipostaz</a>, rozbudowany już przez Jamblicha i <a href="/w/index.php?title=Teodor_z_Asine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teodor z Asine (strona nie istnieje)">Teodora z Asine</a>. Podobnie jak Jamblich wychodził z założenia, że pomiędzy <a href="/wiki/Plotyn" title="Plotyn">Plotyńską</a> Najwyższą Zasadą a hipostazami Umysłu i Duszy potrzebny jest pośrednik. Przyjmuje on w jego systemie postać szeregu Henad, utożsamianych z najwyższymi bogami. <a href="/wiki/Pierwsza_przyczyna" title="Pierwsza przyczyna">Pierwsza przyczyna</a> jest niepoznawalna, świat nie może mieć w niej uczestnictwa. Jest nazywana Dobrem (Platon) lub Jednym (<a href="/wiki/Parmenides" title="Parmenides">Parmenides</a>) i jest twórczynią wszystkich bóstw i Henadą wszystkich Henad<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999663-664_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999663-664-10">[10]</a></sup>. Wychodząc z rozważań Plotyna o tym, że <i>Byt jest liczbą ściągniętą do Jedności</i>, a byty są <i>liczbą rozwiniętą</i> (<i>Enneady</i> 6, 9), Proklos wypracował swoją koncepcję Henad, które nie są pierwszymi bytami, ale jednocześnie są ponad bytem, życiem i myślą. Jeżeli najwyższy byt jest Jednem, one są „Jednościami”. Nigdy przed Proklosem <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeizm</a> nie wyniósł tak wysoko swoich bogów<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999665_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999665-11">[11]</a></sup>. </p><p>Po Henadach następują hipostazy Umysłu (<i><a href="/wiki/Nous" title="Nous">Nous</a></i>), które Proklos dzieli na: </p> <ul><li>strefę tego, co <a href="/w/index.php?title=Inteligibilno%C5%9B%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inteligibilność (strona nie istnieje)">inteligibilne</a>,</li> <li>strefę tego, co inteligibilno-intelektualne,</li> <li>strefę tego, co <a href="/wiki/Intelekt" title="Intelekt">intelektualne</a>.</li></ul> <p>Odpowiada to trzem cechom, za pomocą których Plotyn próbował zdefiniować Umysł – bytowi, życiu i myśli. Proklos czyni z nich osobne hipostazy. Stawia <a href="/wiki/Byt" title="Byt">Byt</a> u początku wszystkiego, co istnieje, <a href="/wiki/%C5%BBycie" title="Życie">Życie</a> przed wszystkim, co żyje, a Intelekt przed wszystkimi istotami poznającymi<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999665_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999665-11">[11]</a></sup>. Porządek, jaki zachodzi pomiędzy tymi trzema hipostazami, jest porządkiem uczestnictwa. Pierwszy jest Byt, jest bowiem obecny we wszystkich rzeczach obdarzonych życiem i intelektem. Drugie jest Życie, wszystko bowiem, co uczestniczy w Intelekcie, żyje, ale nie każdy byt uczestniczy w Życiu. Dopiero na trzecim miejscu znajduje się Intelekt, jako że wszystko, co poznaje, musi i istnieć, i żyć<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999666_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999666-12">[12]</a></sup>. Hipostazy przenikają się wzajemnie. Pierwsza i druga dzielą się na <a href="/wiki/Triada" title="Triada">triady</a>, a te na kolejne triady. Trzecia ulega podziałowi na hebdomady (siódemki). Proklos tworzy całą strukturę tego systemu, wielorako wzajemnie powiązaną. Hipostazy te, podobnie jak Henady, są bogami, niektóre otrzymują imiona tradycyjnych bóstw greckich<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999666_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999666-12">[12]</a></sup>. </p><p>Po hipostazach następuje strefa <a href="/wiki/Dusza_(filozofia)" title="Dusza (filozofia)">Duszy</a>, która dzieli się na dusze boskie, demoniczne i „cząstkowe”. Strefy te dzielą się dalej. Wśród bogów Proklos wyróżnia cztery triady bogów „przewodniczących”, tyleż triad bogów „pozaświatowych” i dwie klasy bogów „wewnątrzświatowych”, są to bogowie gwiazd i <a href="/wiki/%C5%BBywio%C5%82y" title="Żywioły">elementów</a>. Spełniają oni różne funkcje i nierzadko są określani imionami <a href="/wiki/Bogowie_olimpijscy" title="Bogowie olimpijscy">bogów olimpijskich</a>. Świat demonów dzieli się na klasy <a href="/wiki/Anio%C5%82" title="Anioł">aniołów</a>, <a href="/wiki/Demon" title="Demon">demonów</a> właściwych i <a href="/wiki/Heros" title="Heros">herosów</a>. Dusze „cząstkowe” to te, które mogą zmienić <i>inteligencję na głupotę</i>. Wśród nich są dusze ludzkie<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999667_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999667-13">[13]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFSinko1959823-824_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSinko1959823-824-14">[14]</a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Funerary_stele_of_Proclos.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Funerary_stele_of_Proclos.jpg/240px-Funerary_stele_of_Proclos.jpg" decoding="async" width="240" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Funerary_stele_of_Proclos.jpg/360px-Funerary_stele_of_Proclos.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Funerary_stele_of_Proclos.jpg/480px-Funerary_stele_of_Proclos.jpg 2x" data-file-width="3878" data-file-height="2392" /></a><figcaption>Stół pogrzebowy (mensa) z domu Proklosa. Płaskorzeźba z 350-325 r. przed Chrystusem.</figcaption></figure> <p>System Proklosa dobrze obrazuje następujący schemat: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jedno&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jedno (strona nie istnieje)">Jedno</a> (źródło wszystkich bogów).</li> <li>Henady (bogowie najwyżsi).</li> <li>Umysł <ul><li>triady inteligibilne, podzielone na dalsze trzy triady (odpowiadające bogom inteligibilnym),</li> <li>triady inteligibilno-intelektualne, podzielone na trzy triady (odpowiadające bogom inteligibilno-intelektualnym),</li> <li>triady intelektualne, podzielone na hebdomady (odpowiadające bogom intelektualnym).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Dusza_(filozofia)" title="Dusza (filozofia)">Dusza</a> <ul><li>dusze boskie (bogowie psychiczni – wśród nich bogowie Olimpu),</li> <li>dusze demoniczne (aniołowie, demony, herosi),</li> <li>dusze cząstkowe<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999667-668_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999667-668-15">[15]</a></sup>.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Prawa_rządzące_rzeczywistością"><span id="Prawa_rz.C4.85dz.C4.85ce_rzeczywisto.C5.9Bci.C4.85"></span>Prawa rządzące rzeczywistością</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Prawa rządzące rzeczywistością" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Prawa rządzące rzeczywistością"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Znaczenie Proklosa polega jednak nie na udoskonaleniu wyżej opisanego schematu, lecz na rozwinięciu doktryny praw rządzących powstawaniem rzeczywistości w ujęciu neoplatońskim. Proklos określił prawo rządzące powstawaniem wszystkich rzeczy, które pojmował jako proces kołowy, ustanowiony przez trzy momenty: </p> <ul><li>przebywanie (μονή) – pozostawanie, trwanie zasady w sobie,</li> <li>wychodzenie (πρόοδος) – wyjście z zasady,</li> <li>powrót lub nawrócenie (επιστροφή) – ponowne złączenie z zasadą.</li></ul> <p>W jego systemie te trzy momenty stanowią prawo nie tylko ogólne, ale i znajdujące zastosowanie do sytuacji szczegółowych<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999668_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999668-16">[16]</a></sup>. </p><p>Jedno, jak każda inna rzeczywistość, wytwarza byty ze <i>swej doskonałości i nadmiaru mocy</i>. Tworzenie jest <i>zwielokrotnieniem siebie samego ze strony tworzącego, dzięki jego mocy</i>. Byt tworzący, z racji swej <a href="/wiki/Doskona%C5%82o%C5%9B%C4%87" title="Doskonałość">doskonałości</a>, pozostaje taki, jaki jest. Pochodzenie nie jest odejściem, gdyż rzecz wytworzona nie jest oddzielną częścią. Rzecz powstająca czerpie podobieństwo od wytwórcy. Niepodobieństwo wynika z tego, że tworzący ma większą moc. Mają więc tę samą naturę, ale nie w ten sam sposób. W konsekwencji rzeczy tworzone pragną powrócić do swej przyczyny<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999669_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999669-17">[17]</a></sup>. </p><p>Proces triadyczny nie może być rozumiany jako następstwo momentów. Wszystkie trzy momenty współistnieją bowiem ze sobą. Każdy proces jest jednym wiecznym trwaniem, wychodzeniem i powrotem. Dzięki temu przyczyna trwa w przedmiocie wytworzonym, a wytwór w przyczynie. Trwanie powoduje upodabnianie się wytwórcy i wytworzonego<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999669_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999669-17">[17]</a></sup>. Każdy byt w naturalny sposób zwraca się do swej zasady. Pragnąc swej przyczyny pragnie jednocześnie Dobra. Również wszelkie nawrócenie jest możliwe dzięki podobieństwu. Podobieństwo wiąże bowiem ze sobą wszystkie rzeczy. Rzecz wytworzona, wracając do tego, od kogo pochodzi, łączy koniec z początkiem, przez co ruch staje się jeden i ciągły. Byt porusza się od przyczyny początkowej ku przyczynie początkowej. W ten sposób wznosi się ku rzeczywistości wyższej od siebie, a częściowo ku Pierwszej Zasadzie, od której pochodzą wszystkie rzeczy<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999670_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999670-18">[18]</a></sup>. </p><p>Drugim fundamentalnym prawem rzeczywistości według Proklosa jest prawo „troistości”, zgodnie z którym każda rzecz jest ustanowiona przez: </p> <ul><li>granicę (πέρας) czyli kres,</li> <li>bezkres (<a href="/wiki/Apeiron_(filozofia)" title="Apeiron (filozofia)">απειρον</a>) czyli nieskończoność,</li> <li>oraz ich mieszaninę lub syntezę, które tworzą każdy byt.</li></ul> <p>W każdym porządku bytów łączą się ze sobą granica i nieskończoność, jedne pochodzą jednak bardziej od granicy, a inne od nieskończoności. Każdy byt jest więc ustanowiony przez granicę, nieskończoność i różne ich wymieszanie. Odnosi się to prawo nie tylko do wyższych hipostaz i duszy, ale również do bytów matematycznych i fizycznych, do całej rzeczywistości. Poza Jednym wszystko jest syntezą obydwu zasad. Nieskończoność odpowiada momentowi pochodzenia, a skończoność powrotu. W konsekwencji materia staje się ostatecznie nieskończonością, jest więc, wbrew Plotynowi, w pewnym sensie dobra<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999671-672_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999671-672-19">[19]</a></sup>. </p><p>W ogóle <i>wszystko zawarte jest we wszystkim w odpowiedni sposób</i>. W hipostazie wyższej niższa bytuje przyczynowo, natomiast wyższa w niższej znajduje się przez partycypację, co oznacza, że niższa trwa w niej i zachowuje się podobnie do niej. Jedno jest więc w hipostazach Umysłu – w hipostazie Bytu, Życia i Intelektu, te zaś w hipostazach Duszy. Świat tego, co niecielesne, staje się dostępnym zmysłom dzięki temu, że udziela się temu, co cielesne<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999673_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999673-20">[20]</a></sup>. </p><p>Proklos porzuca w tej partii swego dzieła troskę o obronę religii pogańskiej i stworzenie metafizycznego <a href="/wiki/Olimp" title="Olimp">Olimpu</a>, by zająć się roztrząsaniem ogólnych zasad bytu. To właśnie ta część jego dzieła zapewniła mu wielkie uznanie w średniowieczu<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999673_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999673-20">[20]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Psychologia">Psychologia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Psychologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Psychologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Doktryna psychologiczna Proklosa jest kontynuacją nauczania jego szkoły, która widziała w duszy najniższy szczebel bytów niecielesnych. Szczególnie rozwija on ideę οχηματα – „wehikułów” lub ciał eterycznych, w które są wyposażone wszystkie dusze. Proklos wyróżnia trzy ich rodzaje. Dusze racjonalne wyposażone są w wehikuł świetlisty. Jest on niezniszczalny i wieczny, podobnie jak dusza jest niepodzielny, nie odczuwa doznań i nigdy nie odłącza się od duszy. Proklos za <a href="/wiki/Numenios_z_Apamei" title="Numenios z Apamei">Numeniosem</a> przyjmuje dalej, że dusza, zanim wejdzie w materialne ciało, nakłada na siebie kolejne <i>bardziej materialne osłony</i>. Zrzuca je wszystkie po śmierci, z wyjątkiem ciała eterycznego<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999675_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999675-21">[21]</a></sup>. Dusze nieracjonalne posługują się wehikułem pneumatycznym. Teoria ciał eterycznych służy w psychologii neoplatońskiej wyjaśnieniu, jak dusze łączą się z ciałami, jak mogą się poruszać w przestrzeni, jak mogą być karane po śmierci i gdzie mieszczą się niektóre władze duszy takie jak wyobraźnia<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.3_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.3-22">[22]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu/page1-220px-ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu.jpg" decoding="async" width="220" height="281" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu/page1-330px-ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu/page1-440px-ProclusPlatoTheologyVolume1.djvu.jpg 2x" data-file-width="5334" data-file-height="6825" /></a><figcaption><i>Teologia Platońska</i> w angielskim tłumaczeniu Thomasa Taylora z 1816 roku.</figcaption></figure> <p>Proklos za Platonem zastanawia się, dlaczego dusze ludzkie zostały zesłane w ciało, i skłania się do platońskiej teorii <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">transmigracji</a> dusz, ale twierdzi, że dusze ludzkie nie mogą wchodzić w ciała zwierzęce. W duszy wyróżnia następujące władze: <a href="/wiki/Zmys%C5%82" title="Zmysł">zmysły</a>, <a href="/wiki/Wyobra%C5%BAnia" title="Wyobraźnia">wyobraźnię</a>, <a href="/wiki/S%C4%85d_(filozofia)" title="Sąd (filozofia)">sąd</a>, myśl dyskursywną i intelekt. Zmysły i wyobraźnia należą do niższej, nieracjonalnej części duszy<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.3_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.3-22">[22]</a></sup>. </p><p>W duszy obecny jest element boski, który nie jest jej życiem czy myśleniem, ale <i>obecnością Jednego</i> lub <i><a href="/wiki/Partycypacja" title="Partycypacja">partycypacją</a> w Jednym</i>. Umożliwia ona mistyczne zjednoczenie. Stara myśl o łączeniu się podobnego z podobnym zyskuje u Proklosa nową treść. Skoro bowiem <i>wszystko istnieje we wszystkim</i>, dusza zawiera w sobie wszystkie wyższe hipostazy, a więc w jakiś sposób również Jedno. Dusza jest kresem rozwijania się mocy Jednego i w świecie zmysłowym pełni podobną do niego rolę – jednoczącej więzi<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999675_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999675-21">[21]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Najwyższa_cnota"><span id="Najwy.C5.BCsza_cnota"></span>Najwyższa cnota</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Najwyższa cnota" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Najwyższa cnota"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W przeciwieństwie do Plotyna i Porfiriusza, którzy utrzymywali, że wyższa część duszy zawsze pozostaje w strefie inteligibilnej, w kontakcie z boskimi zasadami, Proklos za Jamblichem i Syrianem przyjmował, że dusza całkowicie schodzi w ciało, potrzeba więc specjalnych obrzędów, żeby mogła pokonać odległość między tym, co ludzkie, i tym, co boskie. Skuteczność obrzędów zapewnia według Proklosa kosmiczna sympatia (<i>sympatheia</i>) przenikająca całą rzeczywistość, przyjęta od Jamblicha zasada, że <i>wszystko jest we wszystkim</i> (<i>panta en pasin</i>). W konsekwencji tego dusza zawiera w sobie <i>symbola</i>, które odpowiadają boskiej rzeczywistości i jednocześnie ustanawiają tajną korespondencję ze światem zmysłowym (kamieni, roślin i zwierząt). Dzięki tym <i>symbola</i> byty znajdujące się na różnych poziomach łączą się w łańcuch (<i>seira</i>) skierowany do boskiej zasady. Uczeni wyróżniają trzy rodzaje teurgii u Proklosa. Pierwszy ma na celu uzyskanie wyroczni lub objawienia i w ogóle działań związanych ze zjawiskami świata fizycznego (takimi jak zmiana pogody czy uleczenie choroby). Wymaga on stosowania licznych rytuałów, pieśni i modlitw. Drugi rodzaj czyni duszę zdolną do wstąpienia na poziom bogów i intelektu boskiego i osiąga się poprzez modlitwy i inwokacje charakterystyczne dla Proklosowych hymnów. Trzeci rodzaj umożliwia osiągnięcie łączności z pierwszymi zasadami, z Jednym. Zapewnia go najwyższa z <a href="/wiki/Aret%C3%A9" title="Areté">cnót</a><sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.6_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.6-23">[23]</a></sup>. </p><p>Na szczycie cnót proklosowej etyki stoi cnota teurgiczna, umożliwiająca złączenie się z tym, co boskie. Proklos umieścił ją ponad wszelką ludzką <a href="/wiki/M%C4%85dro%C5%9B%C4%87" title="Mądrość">mądrością</a> i utożsamił z wiarą. Aby dojść do zjednoczenia, Prokos zalecał i sam wypełniał praktyki teurgiczne. Zapewniał, że praktykując chaldejskie oczyszczenia widział bogów i demony. Marinos mówi, że Proklos miał też zdolność sprowadzania deszczu, przewidywania trzęsień ziemi i podobnych zjawisk. Proklos był przekonany, że należy do „łańcucha hermetycznego”, łańcucha egzystencji łączącego tych, którzy oddają się filozofii. Wskutek wizji, którą miał we śnie, <i>doszedł do przekonania, że ma w sobie duszę pitagorejczyka <a href="/wiki/Nikomachos_z_Gerazy" title="Nikomachos z Gerazy">Nikomachosa</a></i>. W etyce, tak jak wcześniej w metafizyce, z wszystkich składników typowych dla późnego neoplatonizmu Proklos wyprowadza skrajne konsekwencje, prowadzące aż po granicę zerwania<sup id="cite_ref-CITEREFReale1999674_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFReale1999674-24">[24]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fizyka">Fizyka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Fizyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Fizyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos nie traktuje fizyki jako nauki o ruchu i zjawiskach naturalnych, ale o ich boskich przyczynach. Za zadanie filozofa uznaje opracowanie ogólnych zasad rządzących przyrodą, które jak matematyk musi on wyprowadzić z podstawowych <a href="/wiki/Aksjomat" title="Aksjomat">aksjomatów</a>, zanim będzie mógł przejść do zagadnień szczegółowych<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Czas_i_wieczność"><span id="Czas_i_wieczno.C5.9B.C4.87"></span>Czas i wieczność</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Czas i wieczność" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czas i wieczność"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bardziej niż <a href="/wiki/Czas" title="Czas">czas</a>, który jest miarą tego, co było wcześniej i co będzie później, interesuje Proklosa <a href="/wiki/Wieczno%C5%9B%C4%87" title="Wieczność">wieczność</a>, która istnieje w całości i nie doznaje zmiany, nie ma części, niczego nie traci i niczego nie zyskuje. Wieczność jako przyczyna poprzedza i mierzy byty wieczne, które w niej uczestniczą. Podobnie od rzeczy, które trwają w czasie, Proklos odróżnia czas, który istnieje przed nimi i jest ich miarą. Podczas jednak gdy wieczność obejmuje całość trwania bytu, czas mierzy tylko nieustanne stawanie się rzeczy, ich przechodzenie z jednego stanu do drugiego. Wieczność może być postrzegana jako zapowiedź czasu, czas jako obraz wieczności. Każde odnosi się do innej sfery rzeczywistości, wieczność do inteligibilnej, czas do świata zmian<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p><p>Pomimo ostrego podziału na czas i wieczność Proklos zauważa, że <i>z rzeczy, które istnieją w czasie, niektóre posiadają wieczyste trwanie</i>. Zarówno wszechświat jako całość, jak i sfery niebieskie, chociaż nigdy nie przestaną istnieć, posiadają swój byt jedynie poprzez proces zmian zachodzących w czasie. Podobnie wszystkie dusze, niezniszczalne i nieśmiertelne, stale jednak ulegają zmianom. Dlatego Proklos rozróżnia dwa rodzaje wieczności: jedną istniejącą jednocześnie w całości i drugą rozwijającą się poprzez stawanie się w czasie<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p><p>To rozróżnienie pozwala mu wystąpić przeciw poglądom Arystotelesa dotyczącymi wieczności świata. W przeciwieństwie do Arystotelesa Proklos twierdzi, że świat jest <i>zarówno wieczny jak i stworzony (genetos</i>). Będąc materialnym, świat nie może sam siebie wytworzyć i utrzymywać w istnieniu. Jego istnienie musi zależeć od najwyższej przyczyny. Świat jednak, zdaniem Proklosa (i w tym zgadza się z Arystotelesem), istnieje na wieczność. Nie posiada bowiem wprawdzie sam z siebie nieskończonej mocy bytowania, ma jednak nieskończoną moc stawania się, którą przyjmuje od pierwszej przyczyny<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Piąty_element_i_miejsce_wszechświata"><span id="Pi.C4.85ty_element_i_miejsce_wszech.C5.9Bwiata"></span>Piąty element i miejsce wszechświata</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Piąty element i miejsce wszechświata" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Piąty element i miejsce wszechświata"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos polemizuje również z Arystotelesem w kwestii materii, z której zbudowany jest świat nadksiężycowy. Zdaniem Arystotelesa ciała niebieskie ze względu na swój prosty ruch kołowy muszą być zbudowane z prostej substancji, różnej od czterech <a href="/wiki/%C5%BBywio%C5%82y" title="Żywioły">elementów</a>, z których zbudowany jest świat podksiężycowy. Tym piątym elementem jest według Arystotelesa niezniszczalny <a href="/wiki/Eter_(filozofia)" title="Eter (filozofia)">eter</a>. Proklos, idąc za Platonem, twierdzi, że niebo zbudowane jest z czterech elementów, z przewagą ognia. Twierdzi jednak, że <i>w niebiosach elementy nie są takie same jak tutaj, ale są raczej ich kwintesencje</i> i w tym sensie można za Arystotelesem przyjąć, że jest to łącznie nowy, piąty element<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p><p>Arystoteles określa miejsce jako <i>nieporuszoną granicę otaczającą ciała</i> (<i><a href="/wiki/Fizyka_(Arystoteles)" title="Fizyka (Arystoteles)">Fizyka</a></i> IV, 4), w konsekwencji poza nią, a więc i poza wszechświatem, nie może już być niczego. Proklos twierdzi przeciwnie, że wszechświat jest w jednym miejscu. Krytykę Arystotelesowego pojęcia miejsca będą po nim rozwijać na swój sposób <a href="/wiki/Damaskios" title="Damaskios">Damascjusz</a>, <a href="/wiki/Symplicjusz_z_Cylicji" title="Symplicjusz z Cylicji">Symplicjusz</a> i <a href="/wiki/Jan_Filopon" title="Jan Filopon">Jan Filopon</a>. Według Symplicjusza Proklos wypracował własną koncepcję miejsca, pojmował je jako niematerialne „ciało”, specjalny rodzaj nieruchomego światła<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Podglądy_na_temat_astronomii_i_matematyki"><span id="Podgl.C4.85dy_na_temat_astronomii_i_matematyki"></span>Podglądy na temat astronomii i matematyki</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Podglądy na temat astronomii i matematyki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podglądy na temat astronomii i matematyki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos rozróżnia dwa rodzaje astronomii. Pierwszy, praktykowany przez większość starożytnych astronomów (<a href="/wiki/Arystarch_z_Samos" title="Arystarch z Samos">Arystarcha</a>, <a href="/wiki/Hipparchos_z_Nikei" title="Hipparchos z Nikei">Hipparcha</a>, <a href="/wiki/Klaudiusz_Ptolemeusz" title="Klaudiusz Ptolemeusz">Ptolemeusza</a>), polega na obserwacji nieba, formułowaniu matematycznych hipotez i dokonywaniu obliczeń. Drugi, rozwinięty przez Platona w <i>Timajosie</i>, potwierdzony przez tradycję chaldejską i egipską, bada przyczyny ruchu nieba. Proklos stoi na stanowisku, że nieregularne ruchy planet nie powinny być wyjaśniane za pomocą skomplikowanej teorii Ptolemeusza, ale przez odwołanie się do faktu, że planety są poruszane przez inteligentne dusze. Proklos ceni zresztą Ptolemeusza, a jego traktat stanowi jedno z najlepszych wprowadzeń do Ptolemeuszowego <i><a href="/wiki/Almagest" title="Almagest">Almagestu</a></i>. W XVI i XVII wieku argumenty Proklosa odegrały ważną rolę w dyskusji nad teorią Ptolemeusza<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-6" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p><p>Odnosząc się do przedmiotu nauk matematycznych Proklos twierdzi, że nie można go wyprowadzić z danych zmysłowych na drodze <a href="/wiki/Abstrakcja_(filozofia)" title="Abstrakcja (filozofia)">abstrakcji</a>. Niedoskonałe przedmioty zmysłowe nie mogą być wzorem przedmiotów tak doskonałych i precyzyjnych. Dlatego muszą one znajdować się pierwotnie w Intelekcie, a wtórnie w duszy (jako <i>logoi</i>). Wgląd w nie uzyskuje człowiek na drodze <a href="/wiki/Anamneza_(filozofia)" title="Anamneza (filozofia)">przypomnienia</a> (<i>anamnesis</i>). Figury geometryczne, które nie są tak uniwersalne, znajdują się zdaniem Proklosa w wyobraźni (<i>phantasia</i>). Tak jak w przypadku astronomii, zadaniem geometrii nie jest badanie przedmiotów materialnych, ale prowadzenie duszy poprzez anagogię w górę, ku prawdziwym obiektom geometrycznym znajdującym się w umyśle boskim (<i>Komentarz do Euklidesa</i> 54, 14-56)<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-7" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25">[25]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geometria">Geometria</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Geometria" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geometria"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proklos napisał słynne komentarze do I księgi <i><a href="/wiki/Elementy_Euklidesa" title="Elementy Euklidesa">Elementów Euklidesa</a></i><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup>. Dzieło to wywarło znaczny wpływ na rozwój geometrii przez następne stulecia i na powstanie <a href="/wiki/Geometria_nieeuklidesowa" title="Geometria nieeuklidesowa">geometrii nieeuklidesowej</a> w XIX wieku. Była to kompilacja tego, co Proklos znalazł w dostępnych wtedy tekstach. Omówił definicje, aksjomaty i postulaty Euklidesa oraz ich wzajemne związki, analizował kwestię, czy V postulat da się wywieść z pozostałych czterech, wyróżnił konstrukcje (problemata) i twierdzenia, analizował elementy rozumowania: wniosek, lemat, przypadek, <i>reductio ad absurdum</i>, wielkość dana, analiza i synteza<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wpływ"><span id="Wp.C5.82yw"></span>Wpływ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Wpływ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wpływ"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jest rzeczą symptomatyczną, że filozof, który włożył tak duży wysiłek w uzasadnienie religii pogańskiej, zagrożonej przez rozwijające się chrześcijaństwo, wywarł tak znaczny wpływ na <a href="/wiki/Filozofia_%C5%9Bredniowieczna" title="Filozofia średniowieczna">średniowieczną myśl chrześcijańską</a>, nie bezpośrednio zresztą, ale poprzez swoich uczniów i kontynuatorów: Damascjusza, <a href="/wiki/Amoniusz,_syn_Hermiasza" title="Amoniusz, syn Hermiasza">Amoniusza Hermiasza</a>, Symplicjusza. W XI wieku studiował jego dzieła <a href="/wiki/Micha%C5%82_Psellos" title="Michał Psellos">Michał Psellos</a>. Jednym z jego uczniów był Gruzin Jan Petritsi, który przełożył <i>Elementy</i> Proklosa na <a href="/wiki/J%C4%99zyk_gruzi%C5%84ski" title="Język gruziński">gruziński</a> i opatrzył własnym komentarzem. W XII wieku polemizował z Proklosem <a href="/wiki/Miko%C5%82aj_z_Metony" title="Mikołaj z Metony">Mikołaj z Metony</a>, a Izaak Sebastokrator napisał chrześcijańską adaptację <i>Tria opuscula</i>. Około 1300 roku <a href="/wiki/Jerzy_Pachymeres" title="Jerzy Pachymeres">Jerzy Pachymeres</a> wydał Proklosowy komentarz do <i>Parmenidesa</i>. Do czytelników Proklosa należał również kardynał <a href="/wiki/Bessarion" title="Bessarion">Bessarion</a>, który posiadał kilka jego rękopisów. To dzięki zainteresowaniu bizantyńskich uczonych prace Proklosa przetrwały przez całe średniowiecze<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20154_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20154-29">[29]</a></sup>. </p><p>Zachodnia Europa zaznajomiła się z filozofią Proklosa za pośrednictwem Pseudo-Dionizego Areopagity i <i><a href="/wiki/Ksi%C4%99ga_o_przyczynach" title="Księga o przyczynach">Liber de causis</a></i>. Pseudo-Dionizy był chrześcijańskim autorem piszącym około 500 roku, który w oparciu o filozofię Proklosa rozwinął własną, oryginalną, chrześcijańską teologię platońską. Dzięki niemu, jak ujął to <a href="/wiki/Eric_Dodds" title="Eric Dodds">Eric Dodds</a>, <i>Proklos podbił Europę w przebraniu wczesnochrześcijańskim</i>. <i>Liber de causis</i> (<i>Księga o przyczynach</i>) stanowi kompilację fragmentów <i>Elementów teologii</i> wraz z arabskim komentarzem z IX wieku. W XII-wiecznej Europie Księga była rozpowszechniana jako dzieło Arystotelesa. Po tym jak w 1268 <a href="/wiki/Wilhelm_z_Moerbeke" title="Wilhelm z Moerbeke">Wilhelm z Moerbeke</a> przełożył <i>Elementy teologii</i> łacinę, <a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Tomasz z Akwinu</a> zauważył podobieństwo i ustalił rzeczywiste autorstwo tez zawartych w Księdze. Autorstwo komentarzy i kompozycji Księgi pozostaje do dzisiaj przedmiotem dyskusji<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. Wilhelm przełożył też obszerny komentarz do <i>Parmenidesa</i> oraz <i>Tria opuscula</i> (których grecki tekst zaginął). Prace te jednak nie były w średniowieczu czytane. W XIV wieku Bertold z Moosburga napisał komentarz do łacińskich <i>Elementów teologii</i><sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20154_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20154-29">[29]</a></sup>. </p><p>W XV wieku intensywnie studiował Proklosa w łacińskich przekładach <a href="/wiki/Miko%C5%82aj_z_Kuzy" title="Mikołaj z Kuzy">Mikołaj z Kuzy</a>. <a href="/wiki/Marsilio_Ficino" title="Marsilio Ficino">Marsilio Ficino</a> idzie za Proklosem w swych komentarzach do Platona i pisze chrześcijańską wersję <i>Teologii Platońskiej</i> o nieśmiertelności duszy. Ponowne zainteresowanie Proklosem przypada na przełom XVIII i XIX wieku, kiedy Thomas Taylor (1758-1835) przełożył na angielski wszystkie zachowane jego dzieła i podjął próbę rekonstrukcji utraconej VII księgi <i>Teologii Platońskiej</i>. Próbę wydania wszystkich prac Proklosa podjął też w tym czasie <a href="/wiki/Victor_Cousin" title="Victor Cousin">Victor Cousin</a> (1792-1867). Odnowienie zainteresowania Proklosem w XX wieku wiąże się z edycją <i>Elementów teologii</i> przez Erica Robertsona Doddsa i <i>Teologii Platońskiej</i> przez Henry’ego Dominique’a Saffreya<sup id="cite_ref-CITEREFHelmigSteel20154_29-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHelmigSteel20154-29">[29]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dzieła"><span id="Dzie.C5.82a"></span>Dzieła</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Dzieła" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dzieła"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Hymny</i></li> <li><i>Elementy teologii</i> (<i>Stoicheíōsis theologikḗ</i>, łac.: <i>Elementatio theologica</i>)</li> <li><i>Elementy fizyki</i> (<i>Stoicheíōsis physikḗ</i>, łac.: <i>Institutio physica</i>)</li> <li><i>Teologia Platońska</i> (<i>Peri tēs kata Plátōna theologías</i>, łac.: <i>Theologia Platonica</i>, w 6 księgach)</li> <li><i>Komentarz do Timajosa Platona</i></li> <li><i>Komentarz do Państwa Platona</i></li> <li><i>Komentarz do Parmenidesa Platona</i></li> <li><i>Komentarz do Alkibiadesa I Platona</i></li> <li><i>Komentarz do Kratylosa Platona</i></li> <li><i>Dziesięć pytań dotyczących opatrzności</i></li> <li><i>O opatrzności, fatum i wolności</i> (<i>Tria opuscula</i>)</li> <li><i>Zarys teorii astronomicznych</i> (<i>Hypotýpōsis tōn astronomikōn hypothéseōn</i>)</li> <li><i>Parafraza czterech ksiąg Ptolemeusza</i></li> <li><i>Komentarz do pierwszej księgi Elementów Euklidesa</i> (<i>Eis to a' tōn Eukleídou stoicheíōn</i>)</li> <li><i>O zaćmieniach</i></li> <li><i>O realności rzeczy złych</i></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Twierdzenie_Kopernika" title="Twierdzenie Kopernika">Twierdzenie Kopernika</a> w <a href="/wiki/Planimetria" title="Planimetria">geometrii płaskiej</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-epwn-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-epwn_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3962548"><i>Proklos Ateńczyk</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-10-02]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Proklos+Ate%C5%84czyk&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3962548" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSinko1959822-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSinko1959822_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSinko1959">Sinko 1959 ↓</a></span>, s. 822.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFArmstrong2008304-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFArmstrong2008304_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFArmstrong2008">Armstrong 2008 ↓</a></span>, s. 304.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFArmstrong2008305-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFArmstrong2008305_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFArmstrong2008305_4-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFArmstrong2008305_4-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFArmstrong2008">Armstrong 2008 ↓</a></span>, s. 305.</span> </li> <li id="cite_note-Karivieri-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Karivieri_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Arja Karivieri: <i>The ‚House of Proclus’ on the Southern Slope of the Acropolis: A Contribution</i>. W: Paavo Castrén (red.): <i>Post-Herulian Athens</i>, Helsinki 1994, S. 115–139; Alison Frantz: <i>The Athenian Agora</i>, t. 24: <i>Late Antiquity: A.D. 267–700</i>, Princeton 1988, S. 42–44.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHelmigSteel20151.1-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20151.1_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHelmigSteel2015">Helmig i Steel 2015 ↓</a></span>, 1.1.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHelmigSteel20151.2-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20151.2_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20151.2_7-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHelmigSteel2015">Helmig i Steel 2015 ↓</a></span>, 1.2.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSinko1959824-825-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSinko1959824-825_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSinko1959824-825_8-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSinko1959">Sinko 1959 ↓</a></span>, s. 824-825.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999661-663-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999661-663_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 661-663.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999663-664-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999663-664_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 663-664.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999665-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999665_11-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999665_11-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 665.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999666-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999666_12-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999666_12-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 666.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999667-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999667_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 667.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSinko1959823-824-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSinko1959823-824_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSinko1959">Sinko 1959 ↓</a></span>, s. 823-824.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999667-668-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999667-668_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 667-668.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999668-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999668_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 668.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999669-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999669_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999669_17-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 669.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999670-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999670_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 670.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999671-672-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999671-672_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 671-672.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999673-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999673_20-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999673_20-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 673.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999675-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999675_21-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999675_21-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 675.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.3-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.3_22-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.3_22-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHelmigSteel2015">Helmig i Steel 2015 ↓</a></span>, 3.3.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.6-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.6_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHelmigSteel2015">Helmig i Steel 2015 ↓</a></span>, 3.6.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFReale1999674-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFReale1999674_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFReale1999">Reale 1999 ↓</a></span>, s. 674.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHelmigSteel20153.5-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20153.5_25-7">h</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHelmigSteel2015">Helmig i Steel 2015 ↓</a></span>, 3.5.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Główna publikacja: <i>Procli Diadochi in primum Euclidis Elementorum librum commentarii</i> (oryginał grecki wraz z Prefacio po łacinie), wyd. Teubner, Lipsk 1873.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">T. L. Heath, <i>A history of Greek mathematics</i>, vol.2. Clarendon Press, Oxford 1921 (wznowione 1981).</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Roman_Murawski" title="Roman Murawski">Roman Murawski</a>, <i>Filozofia matematyki. Antologia tekstów klasycznych</i>, Wydawnictwo UAM, Poznań 1986, s. 54–58.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHelmigSteel20154-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20154_29-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20154_29-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHelmigSteel20154_29-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHelmigSteel2015">Helmig i Steel 2015 ↓</a></span>, 4.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mikołaj</span><span class="cite-name-initials" title="Mikołaj" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Olszewski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mikołaj</span><span class="cite-name-initials" title="Mikołaj">M.</span></span>, <i>Liber de causis</i>, [w:] <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ptta.pl/pef/index.php?id=glowna&lang=pl"><i>Powszechna Encyklopedia Filozofii</i></a>, t. 6, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2005, s. 390-393<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Lublin&rft.atitle=Liber+de+causis&rft.aufirst=Miko%C5%82aj&rft.aulast=Olszewski&rft.date=2005&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Powszechna+Encyklopedia+Filozofii&rft.pub=Polskie+Towarzystwo+Tomasza+z+Akwinu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ptta.pl%2Fpef%2Findex.php%3Fid%3Dglowna%26lang%3Dpl" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFArmstrong2008">A.H. Armstrong (red.): <i>The Cambridge History of Late Greek and Early Medieval Philosophy</i>. Cambridge: Cambridge University Press, 2008. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780521040549" title="Specjalna:Książki/9780521040549">ISBN <span class="isbn">978-0-521-04054-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Late+Greek+and+Early+Medieval+Philosophy&rft.aulast=Armstrong+%28red.%29&rft.aufirst=A.H.&rft.date=2008&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.place=Cambridge&rft.isbn=978-0-521-04054-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation" id="CITEREFHelmigSteel2015"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Christof</span><span class="cite-name-initials" title="Christof" style="display:none">Ch.</span> </span><span class="cite-lastname">Helmig</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Christof</span><span class="cite-name-initials" title="Christof">Ch.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Carlos</span><span class="cite-name-initials" title="Carlos" style="display:none">C.</span> </span><span class="cite-lastname">Steel</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Carlos</span><span class="cite-name-initials" title="Carlos">C.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/proclus/"><i>Proclus</i></a>, <span class="cite-name-full">Edward N.</span><span class="cite-name-initials" title="Edward N." style="display:none">E.N.</span> <span class="cite-lastname">Zalta</span> (red.), [w:] <a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a>, Winter 2017 Edition, Metaphysics Research Lab, <a href="/wiki/Uniwersytet_Stanforda" title="Uniwersytet Stanforda">Stanford University</a>, 28 kwietnia 2015<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1095-5054">1095-5054</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2018-02-01]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/proclus/">adresu</a> 2017-12-21]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Proclus&rft.aufirst=Christof&rft.aulast=Helmig&rft.date=2015-04-28&rft.issn=1095-5054&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%5B%5BStanford+Encyclopedia+of+Philosophy%5D%5D&rft.pub=Metaphysics+Research+Lab%2C+%5B%5BUniwersytet+Stanforda%7CStanford+University%5D%5D&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fproclus%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">???</span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFReale1999"><a href="/wiki/Giovanni_Reale" title="Giovanni Reale">Giovanni Reale</a>: <i>Historia filozofii starożytnej. Szkoły epoki cesarstwa</i>. T. 4. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1999. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8322807899" title="Specjalna:Książki/8322807899">ISBN <span class="isbn">83-228-0789-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+filozofii+staro%C5%BCytnej.+Szko%C5%82y+epoki+cesarstwa&rft.aulast=Reale&rft.aufirst=Giovanni&rft.date=1999&rft.pub=Katolicki+Uniwersytet+Lubelski&rft.place=Lublin&rft.isbn=83-228-0789-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSinko1959"><a href="/wiki/Tadeusz_Sinko" title="Tadeusz Sinko">Tadeusz Sinko</a>: <i>Zarys historii literatury greckiej</i>. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zarys+historii+literatury+greckiej&rft.aulast=Sinko&rft.aufirst=Tadeusz&rft.date=1959&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe&rft.place=Warszawa"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Proklos&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Proklos&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Otwarty_dost%C4%99p" title="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać"><img alt="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/8px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/12px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/16px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></a></span> John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Proclus/">Proklos</a> w <a href="/wiki/MacTutor_History_of_Mathematics_archive" title="MacTutor History of Mathematics archive">MacTutor History of Mathematics archive</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-p"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">osoba</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121459214">0000000121459214</a></span></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/102369543">102369543</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/460144647703442525214">460144647703442525214</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/823154381020830291528">823154381020830291528</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n79007198">n79007198</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/118641778">118641778</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00525317">00525317</a></span></li><li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/katalogisering/jgvxzbm23m36znt">jgvxzbm23m36znt</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11920678v">11920678v</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/027441431">027441431</a></span></li><li><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Servizio_bibliotecario_nazionale" class="extiw" title="it:Servizio bibliotecario nazionale">SBN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.sbn.it/af/CFIV018255">CFIV018255</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Australii" title="Biblioteka Narodowa Australii">NLA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35434413">35434413</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jn19981002044">jn19981002044</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX869232">XX869232</a></span></li><li><a href="/wiki/Holenderska_Biblioteka_Narodowa" title="Holenderska Biblioteka Narodowa">NTA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/doc/thes/p068673302">068673302</a></span></li><li><a href="/wiki/BIBSYS" title="BIBSYS">BIBSYS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90303769">90303769</a></span></li><li><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/CiNii" class="extiw" title="jp:CiNii">CiNii</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA00578259">DA00578259</a></span></li><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Open_Library" class="extiw" title="en:Open Library">Open Library</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL4389337A">OL4389337A</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810569390505606">9810569390505606</a></span></li><li><a href="/wiki/NUKAT" title="NUKAT">NUKAT</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2095207201">n95207201</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007266759705171">987007266759705171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Portugalii" title="Biblioteka Narodowa Portugalii">PTBNP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://urn.bn.pt/nca/unimarc-authorities/txt?id=75710">75710</a></span></li><li><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" class="extiw" title="ca:Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">CANTIC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a10490498">a10490498</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000097182&P_CON_LNG=ENG">000097182</a></span></li><li><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nacionalna_i_sveu%C4%8Dili%C5%A1na_knji%C5%BEnica_u_Zagrebu" class="extiw" title="hr:Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu">NSK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000018031&local_base=nsk10">000018031</a></span></li><li><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/CONOR" class="extiw" title="sl:CONOR">CONOR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plus.cobiss.si/opac7/conor/89082467">89082467</a></span></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Chile" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de Chile">BNC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000113625">000113625</a></span></li><li><a href="/wiki/Grecka_Biblioteka_Narodowa" title="Grecka Biblioteka Narodowa">ΕΒΕ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.nlg.gr/resource/authority/record28162">28162</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000212181">000212181</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Korei" title="Biblioteka Narodowa Korei">KRNLK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librarian.nl.go.kr/LI/contents/L20101000000.do?id=KAC202291600">KAC202291600</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=LNB%3AV%2A274652%3B%3DBM">LNB:V*274652;=BM</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3962548.html">3962548</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Proclus">biography/Proclus</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/proclo-di-costantinopoli">proclo-di-costantinopoli</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/proclus/">proclus</a></span></li> <li><a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">SEP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/proclus/">proclus</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/proklos">proklos</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Proklos">Proklos</a></span></li> <li><a href="/wiki/Visuotin%C4%97_lietuvi%C5%B3_enciklopedija" title="Visuotinė lietuvių enciklopedija">VLE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/proklas/">proklas</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0052802.xml">0052802</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=50589">50589</a></span></li></ul> </div><div class="normdaten-andere"><div>Identyfikatory zewnętrzne:</div> <ul><li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1563" class="extiw" title="d:Property:P1563">MacTutor</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Proclus/">Proclus</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Proklos&oldid=75206632">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Proklos&oldid=75206632</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Dobre_Artyku%C5%82y" title="Kategoria:Dobre Artykuły">Dobre Artykuły</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Neoplato%C5%84czycy_staro%C5%BCytni" title="Kategoria:Neoplatończycy starożytni">Neoplatończycy starożytni</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Filozofowie_staro%C5%BCytnej_Grecji" title="Kategoria:Filozofowie starożytnej Grecji">Filozofowie starożytnej Grecji</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Filozofowie_Akademii" title="Kategoria:Filozofowie Akademii">Filozofowie Akademii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Filozofowie_V_wieku" title="Kategoria:Filozofowie V wieku">Filozofowie V wieku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Bizanty%C5%84scy_filozofowie_395%E2%80%93527" title="Kategoria:Bizantyńscy filozofowie 395–527">Bizantyńscy filozofowie 395–527</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_urodzeni_w_Konstantynopolu" title="Kategoria:Ludzie urodzeni w Konstantynopolu">Ludzie urodzeni w Konstantynopolu</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Wyr%C3%B3%C5%BCnione_artyku%C5%82y" title="Kategoria:Wyróżnione artykuły">Wyróżnione artykuły</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_bez_okre%C5%9Blonego_trybu" title="Kategoria:Szablon cytowania bez określonego trybu">Szablon cytowania bez określonego trybu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_u%C5%BCywa_p%C3%B3l_opisowych" title="Kategoria:Szablon cytowania używa pól opisowych">Szablon cytowania używa pól opisowych</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 11 lis 2024, 04:17.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Proklos&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5676f668c8-4zb7s","wgBackendResponseTime":190,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.635","walltime":"0.860","ppvisitednodes":{"value":11589,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":47426,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8649,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21815,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":12,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 752.932 1 -total"," 29.21% 219.903 1 Szablon:Artysta_infobox"," 27.83% 209.520 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 22.56% 169.894 43 Szablon:Odn"," 9.37% 70.531 2 Szablon:Infobox_grafika"," 8.01% 60.292 43 Szablon:Odn/tekst"," 7.44% 56.032 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 5.37% 40.457 3 Szablon:Cytuj_książkę"," 5.13% 38.659 5 Szablon:Pierwszy_niepusty"," 5.06% 38.081 4 Szablon:Infobox_projekt"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.258","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5225613,"limit":52428800},"limitreport-logs":"secondary = nil\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nbigImage = table#1 {\n \"[[Plik:In primum Euclidis elementorum librum 01.jpg|240x240px|alt=ilustracja]]\",\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P856'\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-kh84f","timestamp":"20241122212453","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Proklos","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Proklos","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q271809","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q271809","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-04-14T14:00:32Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bf\/In_primum_Euclidis_elementorum_librum_01.jpg","headline":"grecki filozof neoplato\u0144ski"}</script> </body> </html>