CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Նիրվանա - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"9a686837-43d2-4479-95d9-f58cc657395c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Նիրվանա","wgTitle":"Նիրվանա","wgCurRevisionId":10114585,"wgRevisionId":10114585,"wgArticleId":79097,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից","Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից","Բուդդայականության հասկացություններ","Ոչինչ","Բուդդայականություն","Սանսկրիտ եզրույթներ","Հինդուիզմ"],"wgPageViewLanguage":"hy", "wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Նիրվանա","wgRelevantArticleId":79097,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q42927","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling", "ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Նիրվանա - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Նիրվանա rootpage-Նիրվանա skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Ծագում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծագում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ծագում</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծագում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բուդդայականությունում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բուդդայականությունում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Բուդդայականությունում</span> </div> </a> <ul id="toc-Բուդդայականությունում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հինդուիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Հինդուիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Հինդուիզմ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Հինդուիզմ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Հինդուիզմ subsection</span> </button> <ul id="toc-Հինդուիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Մոկշա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Մոկշա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Մոկշա</span> </div> </a> <ul id="toc-Մոկշա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Տես_նաև" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տես_նաև"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Տես նաև</span> </div> </a> <ul id="toc-Տես_նաև-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Նիրվանա</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 89 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-89" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">89 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="نرفانا – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نرفانا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="نيرفانا – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نيرفانا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нірвана – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Нірвана" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нирвана – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Нирвана" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%97%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%82%8F" title="နိဗ္ဗာန်ႏ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="နိဗ္ဗာန်ႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A3" title="নির্বাণ – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নির্বাণ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BD%91%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A4%E0%BD%BA%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%93%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="བདེ་བར་གཤེགས་པའི་གནས། – տիբեթերեն" lang="bo" hreflang="bo" data-title="བདེ་བར་གཤེགས་པའི་གནས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="տիբեթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(relijion)" title="Nirvana (relijion) – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Nirvana (relijion)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%DA%A4%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="نیرڤانا – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="نیرڤانا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Nirv%C3%A1na" title="Nirvána – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Nirvána" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Nirfana" title="Nirfana – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Nirfana" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B9%CF%81%CE%B2%CE%AC%CE%BD%CE%B1" title="Νιρβάνα – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Νιρβάνα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Nirvana" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nirvano" title="Nirvano – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nirvano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(espiritualidad)" title="Nirvana (espiritualidad) – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Nirvana (espiritualidad)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Nirvaana" title="Nirvaana – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Nirvaana" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="نیروانا – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نیروانا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(monde_indien)" title="Nirvana (monde indien) – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Nirvana (monde indien)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(trassendence)" title="Nirvana (trassendence) – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Nirvana (trassendence)" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Nirbhe%C3%A1na" title="Nirbheána – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Nirbheána" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A3" title="નિર્વાણ – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="નિર્વાણ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%95%D7%90%D7%A0%D7%94" title="נירוואנה – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="נירוואנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="निर्वाण – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="निर्वाण" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Nirv%C3%A1na" title="Nirvána – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Nirvána" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(b%C3%BAddismi)" title="Nirvana (búddismi) – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Nirvana (búddismi)" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%B6%85%E6%A7%83" title="涅槃 – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="涅槃" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ნირვანა – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნირვანა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нирвана – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Нирвана" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%87%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9E%B6%E1%9E%93" title="ព្រះនិព្វាន – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="ព្រះនិព្វាន" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%BE%E0%B2%A3" title="ನಿರ್ವಾಣ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನಿರ್ವಾಣ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%97%B4%EB%B0%98" title="열반 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="열반" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нирвана – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Нирвана" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Nirv%C4%81%E1%B9%87a" title="Nirvāṇa – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Nirvāṇa" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Nirv%C4%81na" title="Nirvāna – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Nirvāna" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нирвана – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Нирвана" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="निर्वाण – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="निर्वाण" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%97%E1%80%B9%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%BA" title="နိဗ္ဗာန် – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="နိဗ္ဗာန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="निर्वाण – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="निर्वाण" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="निर्वाण – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="निर्वाण" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(bodisme)" title="Nirvana (bodisme) – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Nirvana (bodisme)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A3" title="ਨਿਰਵਾਣ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਨਿਰਵਾਣ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nirwana" title="Nirwana – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Nirwana" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="نروان – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="نروان" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нирвана – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нирвана" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AB" title="නිර්වාණ – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="නිර්වාණ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Nirv%C3%A1na" title="Nirvána – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Nirvána" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нирвана – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Нирвана" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="นิพพาน – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="นิพพาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Нірвана – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Нірвана" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="نروان – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نروان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Nirvana" title="Nirvana – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Nirvana" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ni%E1%BA%BFt-b%C3%A0n" title="Niết-bàn – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Niết-bàn" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Nirvana_(relihiyon)" title="Nirvana (relihiyon) – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Nirvana (relihiyon)" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%B6%85%E6%A7%83" title="涅槃 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="涅槃" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B6%85%E6%A7%83" title="涅槃 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="涅槃" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%F0%A2%8C%BD" title="𢌽 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="𢌽" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q42927#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&oldid=10114585" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&id=10114585&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2586%25D5%25AB%25D6%2580%25D5%25BE%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A1"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2586%25D5%25AB%25D6%2580%25D5%25BE%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A1"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nirvana_(Buddhism)" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q42927" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><dl><dd><dl><dd><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:HS_Disambig.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/HS_Disambig.svg/25px-HS_Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/HS_Disambig.svg/38px-HS_Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/HS_Disambig.svg/50px-HS_Disambig.svg.png 2x" data-file-width="156" data-file-height="156" /></a></span> Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/Նիրվանա_(այլ_կիրառումներ)">Նիրվանա (այլ կիրառումներ)</a></span></dd></dl></dd></dl> <p><b>Նիրվանա</b> (<a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BF" title="Սանսկրիտ">սանսկրիտ</a>՝ <span lang="sa" style="font-size: 110%;">निर्वाण</span>, բառացի՝ «հանգում, ավարտում»), հնդկական կրոնական հասկացություն, բարձրագույն վիճակ։ Սովորաբար ասոցացվում է <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հինդուիզմ">հինդուիզմի</a>, <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ջայնիզմ">ջայնիզմի</a> և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">բուդդայականության</a> հետ։ Նկարագրվում է որպես բոլոր կենդանի արարածների բարձրագույն նպատակ և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="mw-redirect" title="Բուդդիզմ">Բուդդիզմում</a> ամենագլխավոր հասկացություներից մեկը։ </p><p>Հնդկաստանում կրոնի բնագավառում նիրվանան հոմանիշ է <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AF%D5%B7%D5%A1" title="Մոկշա">մոկշային</a> և մուկտիին։ Հնդկաստանում տարածված բոլոր կրոններում այն համարվում է կատարյալ հանգստություն, ազատություն, գերագույն երջանկություն, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1" title="Սամսարա">սամսարայից</a> (կյանքի և մահվան կրկնող ցիկլ) ազատում կամ ավարտ<sup id="cite_ref-Flood_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Flood-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Բուդդայականությունում և բուդդայականությունից դուրս նիրվանային տրվում են տարբեր մեկնաբանություններ<sup id="cite_ref-Loy_1982_pp._65–74_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Loy_1982_pp._65–74-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. բուդդայականությունում նիրվանան ասոցացվում է ինքնության բացակայության և դատարկության հետ, նշում վերածննդի ավարտը<sup id="cite_ref-Loy_1982_pp._65–74_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Loy_1982_pp._65–74-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հինդուիզմում այն <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%B6" title="Ատման">ատմանի</a> ինքնության միավորումն է Բրահմանի հետ<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Fowler—2012——46_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fowler—2012——46-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծագում"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Ծագում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Ծագում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Ծագում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG/250px-Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG/375px-Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG/500px-Photo_of_lord_adinath_bhagwan_at_kundalpur.JPG 2x" data-file-width="4320" data-file-height="3240" /></a><figcaption>Ռիշաբխա, ենթադրաբար ապրել է ավելի քան մեկ միլիոն տարի առաջ:</figcaption></figure> <p>Նիրվանա տերմինը հանդիպում է Հնդկաստանում տարածված բոլոր հիմնական կրոնների գրություններում՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">բուդդայականությունում</a><sup id="cite_ref-Trainor—2004——68_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Trainor—2004——68-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հինդուիզմ">հինդուիզմում</a><sup id="cite_ref-Fowler—2012——48_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fowler—2012——48-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ջայնիզմ">ջայնիզմում</a><sup id="cite_ref-Glasenapp1999p234_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glasenapp1999p234-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%AF%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սիկհականություն">սիկհականությունում</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-a_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-a-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նիրվանայի գաղափարը մտքի խոր խաղաղությունն է, որը ձեռք է բերվում մոկշայի (ազատություն <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1" title="Սամսարա">սամսարայից</a>) հետ կամ ազատում տառապանքից (բուդդայականությունում՝ դուխմա)։ </p><p>Մոկշայի գաղափարը կապված է <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վեդաներ">վեդայական</a> մշակույթի հետ, որտեղ փոխանցվեց «անմահության» գաղափարը<sup id="cite_ref-Collins—2010——29_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collins—2010——29-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Collins—1998——136_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collins—1998——136-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մահից հետո կյանքի հույսը ծագեց հայրերի կամ նախնիների և աստվածների աշխարհ կամ դրախտ գնալու գաղափարներով<sup id="cite_ref-Collins—2010——29_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-Collins—2010——29-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վեդաներ">Վեդական ամենավաղ տեքստերը</a> պարունակում են կյանքի մասին հայեցակարգ, որին հաջորդում է կյանքը երկնքում և դժոխքում` հիմնվելով առաքինությունների (արժանիքների) կամ թերությունների վրա<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Սամսարայից ազատումը Հնդկաստանում դարձել է հիմնական նպատակ և ներկայացվել տարբեր տերմիններով՝ նիրվանա, մոկշա, մուկտի և կաիվալա<sup id="cite_ref-Collins—2010——31_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collins—2010——31-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Չնայած տերմինը շատ է հանդիպում հին հնդկական ավանդական գրականությունում, այն հիմնականում կապված է բուդդիզմի հետ։ Ավելի ուշ այն ընդունվել է հնդկական այլ կրոնների կողմից, բայց տարբեր իմաստներով և նկարագրությամբ (Մոկշա), ինչպես օրինակ, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A2%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%A1" title="Մահաբհարաթա">Մահաբհարաթայի</a> հինդուական տեքստում՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A4%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1" title="Բհագավադգիտա">Բհագավադգիտայում</a> <sup id="cite_ref-Fowler—2012——48_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-Fowler—2012——48-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բուդդայականությունում"><span id=".D4.B2.D5.B8.D6.82.D5.A4.D5.A4.D5.A1.D5.B5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Բուդդայականությունում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Բուդդայականությունում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Բուդդայականությունում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg/275px-Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg" decoding="async" width="275" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg/413px-Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg/550px-Gautama_Buddha_gains_nirvana.jpg 2x" data-file-width="4088" data-file-height="3414" /></a><figcaption>Նկարը պատկերում է Բուդդային՝ մուտք գործելով նիրվանա:</figcaption></figure> <p>Նիրվանան (<i>nibbana</i>) բառացիորեն նշանակում է «փչել» կամ «մարել»<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Կիրառվում է նաև նկարագրելու Բուդդիզմում հիմնական նպատակը՝ ազատումը սամսարայից (վերածննդի ցիկլից)<sup id="cite_ref-Buswell—Lopez——589-590_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Buswell—Lopez——589-590-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Բուդդայական գիտական ավանդույթում ենթադրվել է, որ Բուդդան իրականացրել է նիրվանայի երկու տեսակ՝ լուսավորության և իր մահվան<sup id="cite_ref-Buswell—Lopez——590_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Buswell—Lopez——590-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Բուդդայական ավանդույթի համաձայն, նիրվանան նկարագրվում է որպես «հրդեհների» մարում, որոնք առաջացնում են վերածնունդ և հարակից տառապանքներ<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Բուդդիզմում նիրվանան նկարագրվում է նաև որպես բոլոր տառապանքների դադարեցում, բոլոր գործողությունների դադարեցում, վերածնունդների և տառապանքների ավարտ<sup id="cite_ref-Buswell—Lopez——589-590_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Buswell—Lopez——589-590-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բուդդիզմում ազատագրումը ձեռք է բերվում այն ժամանակ, երբ ամեն բան հանդես է գալիս առանց սեփական Եսի<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նիրվանան նկարագրվում է նաև որպես դատարկության հասնելու ձգտում, որտեղ որևէ բանում չկա էություն կամ հիմնարար բնույթ, և ամեն ինչ դատարկ է<sup id="cite_ref-Choong1999p85_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Choong1999p85-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Հինդուիզմ"><span id=".D5.80.D5.AB.D5.B6.D5.A4.D5.B8.D6.82.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Հինդուիզմ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Հինդուիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Հինդուիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հինդուիզմի ամենավաղ տեքստերում հիշատակված չէ Նիրվանա տերմինը<sup id="cite_ref-Fowler—2012——48_10-2" class="reference"><a href="#cite_note-Fowler—2012——48-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նիրվանայի գաղափարն այլ կերպ է տրվում բուդդայական և հինդուիզմի գրականությունում<sup id="cite_ref-Fowler—2012——48-49_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fowler—2012——48-49-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հինդուիզմում հիշատակվում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%B6" title="Ատման">ատմանի</a>՝ ոգու, եսի գաղափարը<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բուդդայականությունում դոգման անատմանն է՝ ատմանի լիովին բացակայությունը<sup id="cite_ref-5sourcesanatta_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-5sourcesanatta-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Մոկշա"><span id=".D5.84.D5.B8.D5.AF.D5.B7.D5.A1"></span>Մոկշա</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Մոկշա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Մոկշա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AF%D5%B7%D5%A1" title="Մոկշա">Մոկշա</a></div> <p>Հինդուիզմում հիմնական փիլիսոփայական եզրույթը մոկշան է։ Նկարագրվում է որպես ինքնաճանաչման և Ատմանի ու Բրահմանի հավերժ կապի միջոցով ազատում սամսարայից՝ մահվան և վերածննդի շրջափուլից։ Մոկշան կազմվում է <i>muc*</i> (<a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BF" title="Սանսկրիտ">սանսկրիտ</a>՝ <span lang="sa" style="font-size: 110%;">मुच्</span>) արմատից, որը նշանակում է ազատ, ազատ թողնել, ազատում։ Մոկշա նշանակում է «ազատագրում, ազատություն, հոգու ազատում»<sup id="cite_ref-mmw_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-mmw-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Հինդուիզմի ներսում ավանդույթները նշում են, որ մոկշան ունի բազմաթիվ ուղիներ՝ <i>Ջնանա-մարգա</i>՝ գիտելիքների ուղի, <i>Բհակտի-մարգա</i>՝ նվիրվածության ուղի և կարմա-մարգա՝ գործողության ուղի<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տես_նաև"><span id=".D5.8F.D5.A5.D5.BD_.D5.B6.D5.A1.D6.87"></span>Տես նաև</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Տես նաև" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Տես նաև"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ատարաքսիա">Ատարաքսիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%A9" title="Ջաննաթ">Ջաննաթ</a> (Իսլամ)</li> <li><a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D5%A3%D5%A1" title="Յոգա">Յոգա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B6%D5%A5%D5%B6" title="Զեն">Զեն</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references" style="height: 300px; overflow: auto; padding: 3px"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Flood-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Flood_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Gavin Flood, <i>Nirvana</i>. In: John Bowker (ed.), <i> Oxford Dictionary of World Religions</i></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFAnindita_N._Balslev2014" class="citation book cs1">Anindita N. Balslev (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=H1clDAAAQBAJ&pg=PT29"><i>On World Religions: Diversity, Not Dissension</i></a>. SAGE Publications. էջեր 28–29. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-93-5150-405-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-93-5150-405-4"><bdi>978-93-5150-405-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=On+World+Religions%3A+Diversity%2C+Not+Dissension&rft.pages=28-29&rft.pub=SAGE+Publications&rft.date=2014&rft.isbn=978-93-5150-405-4&rft.au=Anindita+N.+Balslev&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DH1clDAAAQBAJ%26pg%3DPT29&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Loy_1982_pp._65–74-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Loy_1982_pp._65–74_3-0">3,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Loy_1982_pp._65–74_3-1">3,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLoy1982" class="citation journal cs1">Loy, David (1982). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_international-philosophical-quarterly_1982-03_22_1/page/65">«Enlightenment in Buddhism and Advaita Vedanta»</a>. <i>International Philosophical Quarterly</i>. Philosophy Documentation Center. <b>22</b> (1): 65–74. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.5840%2Fipq19822217">10.5840/ipq19822217</a>. «What most distinguishes Indian from Western philosophy is that all the important Indian systems point to the same phenomenon: Enlightenment or Liberation. Enlightenment has different names in the various systems – kaivalya, nirvana, moksha, etc. – and is described in different ways...»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Philosophical+Quarterly&rft.atitle=Enlightenment+in+Buddhism+and+Advaita+Vedanta&rft.volume=22&rft.issue=1&rft.pages=65-74&rft.date=1982&rft_id=info%3Adoi%2F10.5840%2Fipq19822217&rft.aulast=Loy&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_international-philosophical-quarterly_1982-03_22_1%2Fpage%2F65&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSteven_Collins1990" class="citation book cs1">Steven Collins (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=8sLMkNn26-gC&pg=PA5"><i>Selfless Persons: Imagery and Thought in Theravada Buddhism</i></a>. Cambridge University Press. էջեր 81–84. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-39726-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-39726-1"><bdi>978-0-521-39726-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Selfless+Persons%3A+Imagery+and+Thought+in+Theravada+Buddhism&rft.pages=81-84&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-521-39726-1&rft.au=Steven+Collins&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8sLMkNn26-gC%26pg%3DPA5&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPeter_Harvey2001" class="citation book cs1">Peter Harvey (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=oZCvAwAAQBAJ"><i>Buddhism</i></a>. Bloomsbury Academic. էջեր 98–99. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4411-4726-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4411-4726-4"><bdi>978-1-4411-4726-4</bdi></a>. «[Nirvana is] beyond the processes involved in dying and reborn. [...] Nirvana is emptiness in being void of any grounds for the delusion of a permanent, substantial Self, and because it cannot be conceptualized in any view which links it to 'I' or 'mine' or 'Self'. It is known in this respect by one with deep insight into everything as not-Self (anatta), empty of Self.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Buddhism&rft.pages=98-99&rft.pub=Bloomsbury+Academic&rft.date=2001&rft.isbn=978-1-4411-4726-4&rft.au=Peter+Harvey&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DoZCvAwAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBrian_Morris2006" class="citation book cs1">Brian Morris (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PguGB_uEQh4C&lpg=PP1&hl=fi&pg=PP1#v=onepage&q&f=false"><i>Religion and Anthropology: A Critical Introduction</i></a>. Cambridge University Press. էջ 51. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-85241-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-85241-8"><bdi>978-0-521-85241-8</bdi></a>. «There has been some dispute as to the exact meaning of nirvana, but clearly the Buddhist theory of no soul seems to imply quite a different perspective from that of Vedantist philosophy, in which the individual soul or self [atman] is seen as identical with the world soul or Brahman [god] (on the doctrine of anatta[no soul] ...»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religion+and+Anthropology%3A+A+Critical+Introduction&rft.pages=51&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-521-85241-8&rft.au=Brian+Morris&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPguGB_uEQh4C%26lpg%3DPP1%26hl%3Dfi%26pg%3DPP1%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGwinyai_H._Muzorewa2000" class="citation book cs1">Gwinyai H. Muzorewa (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=eIhKAwAAQBAJ&pg=PA54"><i>The Great Being</i></a>. Wipf. էջեր 52–54. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-57910-453-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-57910-453-5"><bdi>978-1-57910-453-5</bdi></a>. «Even the Atman depends on the Brahman. In fact, the two are essentially the same. [...] Hindu theology believes that the Atman ultimately becomes one with the Brahman. One's true identity lies in realizing that the Atman in me and the Brahman - the groud of all existence - are similar. [...] The closest kin of Atman is the Atman of all living things, which is grounded in the Brahman. When the Atman strives to be like Brahman it is only because it realizes that that is its origin - God. [...] Separation between the Atman and the Brahman is proved to be impermanent. What is ultimately permanent is the union between the Atman and the Brahman. [...] Thus, life's struggle is for the Atman to be released from the body, which is impermanent, to unite with Brahman, which is permanent - this doctrine is known as Moksha.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Great+Being&rft.pages=52-54&rft.pub=Wipf&rft.date=2000&rft.isbn=978-1-57910-453-5&rft.au=Gwinyai+H.+Muzorewa&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DeIhKAwAAQBAJ%26pg%3DPA54&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Fowler—2012——46-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fowler—2012——46_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFowler2012">Fowler, 2012</a>, էջ 46</span> </li> <li id="cite_note-Trainor—2004——68-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Trainor—2004——68_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFTrainor2004">Trainor, 2004</a>, էջ 68</span> </li> <li id="cite_note-Fowler—2012——48-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Fowler—2012——48_10-0">10,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Fowler—2012——48_10-1">10,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Fowler—2012——48_10-2">10,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFowler2012">Fowler, 2012</a>, էջ 48</span> </li> <li id="cite_note-Glasenapp1999p234-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glasenapp1999p234_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHelmuth_von_Glasenapp1999" class="citation book cs1">Helmuth von Glasenapp (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=WzEzXDk0v6sC"><i>Jainism: An Indian Religion of Salvation</i></a>. Motilal Banarsidass. էջեր 234, 492. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-208-1376-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-208-1376-2"><bdi>978-81-208-1376-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jainism%3A+An+Indian+Religion+of+Salvation&rft.pages=234%2C+492&rft.pub=Motilal+Banarsidass&rft.date=1999&rft.isbn=978-81-208-1376-2&rft.au=Helmuth+von+Glasenapp&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DWzEzXDk0v6sC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?ei=zYJpT_PfJcbtrQfm0tSOCA&id=KxndvJs3wUkC"><i>Sikhism And Indian Civilization By R.K. Pruthi</i></a>. 2004. էջ 200.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sikhism+And+Indian+Civilization+By+R.K.+Pruthi&rft.pages=200&rft.date=2004&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fei%3DzYJpT_PfJcbtrQfm0tSOCA%26id%3DKxndvJs3wUkC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-a-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-a_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?ei=LoFpT7XiMYLNrQeh6Z2MCA&id=bj8HX6sWhYAC"><i>World History: To 1800 By William J. Duiker, Jackson J. Spielvogel</i></a>. 2008. էջեր 52, 53.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=World+History%3A+To+1800+By+William+J.+Duiker%2C+Jackson+J.+Spielvogel&rft.pages=52%2C+53&rft.date=2008&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fei%3DLoFpT7XiMYLNrQeh6Z2MCA%26id%3Dbj8HX6sWhYAC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Collins—2010——29-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Collins—2010——29_14-0">14,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Collins—2010——29_14-1">14,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollins2010">Collins, 2010</a>, էջ 29</span> </li> <li id="cite_note-Collins—1998——136-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collins—1998——136_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollins1998">Collins, 1998</a>, էջ 136</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJames_HastingsJohn_Alexander_SelbieLouis_Herbert_Gray1922" class="citation book cs1">James Hastings; John Alexander Selbie; Louis Herbert Gray (1922). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=UD8TAAAAYAAJ"><i>Encyclopædia of Religion and Ethics</i></a>. T. & T. Clark. էջեր 616–618.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+of+Religion+and+Ethics&rft.pages=616-618&rft.pub=T.+%26+T.+Clark&rft.date=1922&rft.au=James+Hastings&rft.au=John+Alexander+Selbie&rft.au=Louis+Herbert+Gray&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DUD8TAAAAYAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Collins—2010——31-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collins—2010——31_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollins2010">Collins, 2010</a>, էջ 31</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSteven_Collins1998" class="citation book cs1">Steven Collins (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Z2go_y5KYyoC"><i>Nirvana and Other Buddhist Felicities</i></a>. Cambridge University Press. էջ 191. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-57054-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-57054-1"><bdi>978-0-521-57054-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nirvana+and+Other+Buddhist+Felicities&rft.pages=191&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-521-57054-1&rft.au=Steven+Collins&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZ2go_y5KYyoC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Buswell—Lopez——589-590-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Buswell—Lopez——589-590_19-0">19,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Buswell—Lopez——589-590_19-1">19,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBuswellLopez">Buswell, Lopez</a>, էջեր 589-590</span> </li> <li id="cite_note-Buswell—Lopez——590-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Buswell—Lopez——590_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBuswellLopez">Buswell, Lopez</a>, էջ 590</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-9055914/nirvana">«nirvana»</a>. <i>Encyclopædia Britannica</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 22-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.atitle=nirvana&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Feb%2Farticle-9055914%2Fnirvana&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPaul_WilliamsAnthony_Tribe2000" class="citation book cs1">Paul Williams; Anthony Tribe (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=v0Rpvycf1t0C&lpg=PP1&hl=fi&pg=PA61#v=onepage&q&f=false"><i>Buddhist Thought</i></a>. Routledge. էջ 61. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-20701-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-20701-0"><bdi>978-0-415-20701-0</bdi></a>. «He makes no mention of discovering the True Self in the Anattalakkhana Sutta. As we have seen, the Buddha explains how liberation comes from letting-go of all craving and attachment simply through seeing that things are not Self anatta. That is all there is to it. One cuts the force that leads to rebirth and suffering. There is no need to postulate a Self beyond all this. Indeed any postulated Self would lead to attachment, for it seems that for the Buddha a Self fitting the description could legitimately be a suitable subject of attachment. There is absolutely no suggestion that the Buddha thought there is some additional factor called the Self (or with any other name, but fitting the Self-description) beyond the five aggregates.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Buddhist+Thought&rft.pages=61&rft.pub=Routledge&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-415-20701-0&rft.au=Paul+Williams&rft.au=Anthony+Tribe&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dv0Rpvycf1t0C%26lpg%3DPP1%26hl%3Dfi%26pg%3DPA61%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Choong1999p85-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Choong1999p85_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMun-Keat_Choong1999" class="citation book cs1">Mun-Keat Choong (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=HJafx7uO0VsC"><i>The Notion of Emptiness in Early Buddhism</i></a>. Motilal Banarsidass. էջեր 1–4, 85–88. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-208-1649-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-208-1649-7"><bdi>978-81-208-1649-7</bdi></a>. «Emptiness is a characteristically Buddhist teaching. The present study is concerned with this teaching of emptiness (P. sunnata, Skt. sunyata) as presented in the texts of early Buddhism. [...] The teaching of emptiness is recognized as the central philosophy of early Mahayana. However, this teaching exists in both early Buddhism and early Mahayana Buddhism, where it is connected with the meaning of conditioned genesis, the middle way, nirvana and not-self (P. anatta, Skt. anatman).»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Notion+of+Emptiness+in+Early+Buddhism&rft.pages=1-4%2C+85-88&rft.pub=Motilal+Banarsidass&rft.date=1999&rft.isbn=978-81-208-1649-7&rft.au=Mun-Keat+Choong&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DHJafx7uO0VsC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span>,</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRay_Billington2002" class="citation book cs1">Ray Billington (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=dACFAgAAQBAJ"><i>Understanding Eastern Philosophy</i></a>. Routledge. էջեր 58–60, 136. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-134-79348-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-134-79348-8"><bdi>978-1-134-79348-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Understanding+Eastern+Philosophy&rft.pages=58-60%2C+136&rft.pub=Routledge&rft.date=2002&rft.isbn=978-1-134-79348-8&rft.au=Ray+Billington&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DdACFAgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span>, Quote (p 59-60): "We may better understand what anatman implies if we examine Nagarjuna's concept of the void: shunyata or emptiness. Nagarjuna argued that there is no such thing as the fundamental nature, or essence, of anything. (...) In a word, all is emptiness, shunyata; instead of essence, there is a void. (...) everything is empty."; Quote (p 136): "What we can say, whichever branch of Buddhism we may have in mind, is that the state of nirvana, to which all Buddhists aspire, is like samadhi, a non-dual state. (...) the Buddhist concept of enlightened mind - bodhichitta - refers to a state beyond desire (dukkha) whereby the one who seeks nirvana has achieved shunyata, the emptiness or void described on pages 58-9."</span> </li> <li id="cite_note-Fowler—2012——48-49-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fowler—2012——48-49_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFowler2012">Fowler, 2012</a>, էջեր 48-49</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141230210157/http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/atman">«Atman (in Oxford Dictionaries)»</a>. Oxford University Press. 2012. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/atman">օրիգինալից</a> 2014 թ․ դեկտեմբերի 30-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 12-ին</span>. «Quote: 1. real self of the individual; 2. a person's soul»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atman+%28in+Oxford+Dictionaries%29&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2012&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oxforddictionaries.com%2Fus%2Fdefinition%2Famerican_english%2Fatman&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFConstance_JonesJames_D._Ryan2006" class="citation book cs1">Constance Jones; James D. Ryan (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC"><i>Encyclopedia of Hinduism</i></a>. Infobase. էջ 51. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8160-7564-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8160-7564-5"><bdi>978-0-8160-7564-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+Hinduism&rft.pages=51&rft.pub=Infobase&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-8160-7564-5&rft.au=Constance+Jones&rft.au=James+D.+Ryan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DOgMmceadQ3gC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span>; Quote: The atman is the self or soul.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDavid_Lorenzen2004" class="citation book cs1">David Lorenzen (2004). Mittal, Sushil; Thursby, Gene (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/hinduworld00mitt"><i>The Hindu World</i></a>. Routledge. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/hinduworld00mitt/page/208">208</a>–209. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9781134608751" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9781134608751"><bdi>9781134608751</bdi></a>. «Advaita and nirguni movements, on the other hand, stress an interior mysticism in which the devotee seeks to discover the identity of individual soul (atman) with the universal ground of being (brahman) or to find god within himself.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Hindu+World&rft.pages=208-209&rft.pub=Routledge&rft.date=2004&rft.isbn=9781134608751&rft.au=David+Lorenzen&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhinduworld00mitt&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5sourcesanatta-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5sourcesanatta_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><b>[a]</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/topic/anatta">Anatta</a>, Encyclopædia Britannica (2013), Quote: "Anatta in Buddhism, the doctrine that there is in humans no permanent, underlying soul. The concept of anatta, or anatman, is a departure from the Hindu belief in atman ("the self").";<br /><b>[b]</b> Steven Collins (1994), Religion and Practical Reason (Editors: Frank Reynolds, David Tracy), State Univ of New York Press, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0791422175" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0791422175">978-0791422175</a>, page 64; "Central to Buddhist soteriology is the doctrine of not-self (Pali: anattā, Sanskrit: anātman, the opposed doctrine of ātman is central to Brahmanical thought). Put very briefly, this is the [Buddhist] doctrine that human beings have no soul, no self, no unchanging essence.";<br /><b>[c]</b> John C. Plott et al (2000), Global History of Philosophy: The Axial Age, Volume 1, Motilal Banarsidass, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-8120801585" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-8120801585">978-8120801585</a>, page 63, Quote: "The Buddhist schools reject any Ātman concept. As we have already observed, this is the basic and ineradicable distinction between Hinduism and Buddhism";<br /><b>[d]</b> Katie Javanaud (2013), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://philosophynow.org/issues/97/Is_The_Buddhist_No-Self_Doctrine_Compatible_With_Pursuing_Nirvana">Is The Buddhist 'No-Self' Doctrine Compatible With Pursuing Nirvana?</a>, Philosophy Now;<br /><b>[e]</b> David Loy (1982), Enlightenment in Buddhism and Advaita Vedanta: Are Nirvana and Moksha the Same?, International Philosophical Quarterly, Volume 23, Issue 1, pages 65-74</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">[a] <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFChristmas_Humphreys2012" class="citation book cs1">Christmas Humphreys (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=V3rYtmCZEIEC"><i>Exploring Buddhism</i></a>. Routledge. էջեր 42–43. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-136-22877-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-136-22877-3"><bdi>978-1-136-22877-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Exploring+Buddhism&rft.pages=42-43&rft.pub=Routledge&rft.date=2012&rft.isbn=978-1-136-22877-3&rft.au=Christmas+Humphreys&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DV3rYtmCZEIEC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span><br />[b] <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRichard_Gombrich2006" class="citation book cs1">Richard Gombrich (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=jZyJAgAAQBAJ"><i>Theravada Buddhism</i></a>. Routledge. էջ 47. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-134-90352-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-134-90352-8"><bdi>978-1-134-90352-8</bdi></a>. «Buddha's teaching that beings have no soul, no abiding essence. This 'no-soul doctrine' (anatta-vada) he expounded in his second sermon.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Theravada+Buddhism&rft.pages=47&rft.pub=Routledge&rft.date=2006&rft.isbn=978-1-134-90352-8&rft.au=Richard+Gombrich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DjZyJAgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-mmw-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-mmw_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/0800/mw__0853.html">मुच</a> Monier-Williams Sanskrit English Dictionary, Germany (2008)</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHeinrich_Robert_Zimmer1951" class="citation book cs1">Heinrich Robert Zimmer (1951). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bRQ5fpTmwoAC&pg=PA41"><i>Philosophies of India</i></a>. Princeton University Press. էջ 41. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-691-01758-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-691-01758-1"><bdi>0-691-01758-1</bdi></a>. «Moksa, from the root muc, "to loose, set free, let go, release, liberate, deliver" [...] means "liberation, escape, freedom, release, rescue, deliverance, final emancipation of the soul.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Philosophies+of+India&rft.pages=41&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1951&rft.isbn=0-691-01758-1&rft.au=Heinrich+Robert+Zimmer&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbRQ5fpTmwoAC%26pg%3DPA41&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFChad_Meister2009" class="citation book cs1">Chad Meister (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=pOCT3qFirJMC"><i>Introducing Philosophy of Religion</i></a>. Routledge. էջ 25. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-134-14179-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-134-14179-1"><bdi>978-1-134-14179-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introducing+Philosophy+of+Religion&rft.pages=25&rft.pub=Routledge&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-134-14179-1&rft.au=Chad+Meister&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DpOCT3qFirJMC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <table class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:0.1em; margin-bottom:0.1em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;" width="100%"> <tbody><tr> <td><i>Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հայկական սովետական հանրագիտարան">Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a>  (<a href="https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_8.djvu/308" class="extiw" title="s:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 8.djvu/308">հ․ 8, էջ 308</a>)։</i> <span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CC_BY-SA_icon_80x15.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/CC_BY-SA_icon_80x15.png" decoding="async" width="80" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="80" data-file-height="15" /></a></span> </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիրվանա&oldid=10114585">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիրվանա&oldid=10114585</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Բուդդայականության հասկացություններ">Բուդդայականության հասկացություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D5%B9%D5%AB%D5%B6%D5%B9" title="Կատեգորիա:Ոչինչ">Ոչինչ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Բուդդայականություն">Բուդդայականություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BF_%D5%A5%D5%A6%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Սանսկրիտ եզրույթներ">Սանսկրիտ եզրույթներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կատեգորիա:Հինդուիզմ">Հինդուիզմ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից">Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից">Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 23 Սեպտեմբերի 2024-ի ժամը 08:41-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-mgsl2","wgBackendResponseTime":148,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.301","walltime":"0.355","ppvisitednodes":{"value":2067,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":47684,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1113,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":80480,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 306.429 1 -total"," 75.22% 230.498 1 Կաղապար:Ծանտուփ"," 74.68% 228.837 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 54.44% 166.835 19 Կաղապար:Cite_book"," 6.89% 21.117 13 Կաղապար:Sfn"," 6.08% 18.629 1 Կաղապար:Այլ"," 5.29% 16.200 1 Կաղապար:Replace"," 4.91% 15.047 1 Կաղապար:Main"," 3.02% 9.266 2 Կաղապար:Cite_web"," 2.61% 7.991 1 Կաղապար:Cite_journal"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.158","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4239937,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-ztjc8","timestamp":"20241123184239","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0546\u056b\u0580\u057e\u0561\u0576\u0561","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%86%D5%AB%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A1","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q42927","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q42927","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-04-01T22:34:22Z","dateModified":"2024-09-23T08:41:19Z"}</script> </body> </html>