CINXE.COM

Agano la Kale - Wikipedia, kamusi elezo huru

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="sw" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Agano la Kale - Wikipedia, kamusi elezo huru</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )swwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Januari","Februari","Machi","Aprili","Mei","Juni","Julai","Agosti","Septemba","Oktoba","Novemba","Desemba"],"wgRequestId":"8cb86100-5d3d-444c-a86d-b702d947b31f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Agano_la_Kale","wgTitle":"Agano la Kale","wgCurRevisionId":941645,"wgRevisionId":941645,"wgArticleId":4031,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Mbegu za Agano la Kale","Biblia","Vitabu vya Agano la Kale","Uyahudi","Ukristo"],"wgPageViewLanguage":"sw","wgPageContentLanguage":"sw","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Agano_la_Kale","wgRelevantArticleId":4031,"wgTempUserName":null,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"sw","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"sw"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":7000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q19786","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sw&amp;modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=sw&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sw&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/1200px-Entire_Tanakh_scroll_set.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/960px-Entire_Tanakh_scroll_set.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Agano la Kale - Wikipedia, kamusi elezo huru"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//sw.m.wikipedia.org/wiki/Agano_la_Kale"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (sw)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//sw.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Agano_la_Kale"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.sw"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Tawanyiko la Atom la Wikipedia" href="/w/index.php?title=Maalum:MabadalikoyaKaribuni&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Agano_la_Kale rootpage-Agano_la_Kale skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Nenda kwa yaliyomo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Tovuti"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menyu kuu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menyu kuu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menyu kuu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menyu kuu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ficha</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Urambazaji </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Mwanzo" title="Tembelea Mwanzo [z]" accesskey="z"><span>Mwanzo</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Jumuia" title="Kuhusu mradi, mambo unaweza kufanya, na mahali pa kugundua vitu"><span>Jumuiya</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:MabadalikoyaKaribuni" title="Orodha ya mabadiliko ya hivi karibuni katika Wiki. [r]" accesskey="r"><span>Mabadiliko ya karibuni</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:UkurasawaBahati" title="Onyesha ukurasa wa bahati [x]" accesskey="x"><span>Ukurasa wa bahati</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Mahali pa kueleweshwa."><span>Msaada</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:KurasaMaalum"><span>Kurasa maalumu</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Mwanzo" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Kamusi elezo ya maandishi huru" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-sw.svg" width="117" height="10" style="width: 7.3125em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Maalum:Tafuta" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tafuta Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tafuta</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tafuta Wikipedia" aria-label="Tafuta Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tafuta Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Maalum:Tafuta"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tafuta</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Zana binafsi"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Mandhari"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Badilisha mandhari ya ukubwa, upana, na rangi ya fonti ya ukurasa" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mandhari" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mandhari</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=sw.wikipedia.org&amp;uselang=sw" class=""><span>Michango</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Maalum:SajiliAkaunti&amp;returnto=Agano+la+Kale" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory" class=""><span>Unda akaunti</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Maalum:IngiaMtumiaji&amp;returnto=Agano+la+Kale" title="Tunakushajiisha kuingia, lakini siyo lazima. [o]" accesskey="o" class=""><span>Ingia</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out user-links-collapsible-item" title="Chaguo zaidi" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zana binafsi" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Zana binafsi</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=sw.wikipedia.org&amp;uselang=sw"><span>Michango</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:SajiliAkaunti&amp;returnto=Agano+la+Kale" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Unda akaunti</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:IngiaMtumiaji&amp;returnto=Agano+la+Kale" title="Tunakushajiisha kuingia, lakini siyo lazima. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Ingia</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Tovuti"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Yaliyomo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Yaliyomo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ficha</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Mwanzo</div> </a> </li> <li id="toc-Orodha_tofauti_za_vitabu_vya_Agano_la_Kale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Orodha_tofauti_za_vitabu_vya_Agano_la_Kale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Orodha tofauti za vitabu vya Agano la Kale</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Orodha_tofauti_za_vitabu_vya_Agano_la_Kale-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Orodha tofauti za vitabu vya Agano la Kale subsection</span> </button> <ul id="toc-Orodha_tofauti_za_vitabu_vya_Agano_la_Kale-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Biblia_ya_Kiebrania_au_Biblia_ya_Kigiriki?" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Biblia_ya_Kiebrania_au_Biblia_ya_Kigiriki?"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Biblia ya Kiebrania au Biblia ya Kigiriki?</span> </div> </a> <ul id="toc-Biblia_ya_Kiebrania_au_Biblia_ya_Kigiriki?-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Vitabu_vya_Agano_la_Kale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vitabu_vya_Agano_la_Kale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Vitabu vya Agano la Kale</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Vitabu_vya_Agano_la_Kale-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Vitabu vya Agano la Kale subsection</span> </button> <ul id="toc-Vitabu_vya_Agano_la_Kale-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Vitabu_vya_Kihistoria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vitabu_vya_Kihistoria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Vitabu vya Kihistoria</span> </div> </a> <ul id="toc-Vitabu_vya_Kihistoria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vitabu_vya_Kishairi_au_vya_hekima" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vitabu_vya_Kishairi_au_vya_hekima"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Vitabu vya Kishairi au vya hekima</span> </div> </a> <ul id="toc-Vitabu_vya_Kishairi_au_vya_hekima-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vitabu_vya_manabii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vitabu_vya_manabii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Vitabu vya manabii</span> </div> </a> <ul id="toc-Vitabu_vya_manabii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Viungo_vya_nje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Viungo_vya_nje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Viungo vya nje</span> </div> </a> <ul id="toc-Viungo_vya_nje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Yaliyomo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Yaliyomo" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Geuza uonekanaji wa yaliyomo" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Geuza uonekanaji wa yaliyomo</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Agano la Kale</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Nenda kwenye makala kwa lugha nyingine. Lugha 149 zinapatikana" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-149" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Lugha 149</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ou_Testament" title="Ou Testament – Kiafrikana" lang="af" hreflang="af" data-title="Ou Testament" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Kiafrikana" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Altes_Testament" title="Altes Testament – Kijerumani cha Uswisi" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Altes Testament" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Kijerumani cha Uswisi" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%89%E1%8B%AD_%E1%8A%AA%E1%8B%B3%E1%8A%95" title="ብሉይ ኪዳን – Kiamhari" lang="am" hreflang="am" data-title="ብሉይ ኪዳን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Kiamhari" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Kiaragoni" lang="an" hreflang="an" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Kiaragoni" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="العهد القديم – Kiarabu" lang="ar" hreflang="ar" data-title="العهد القديم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Kiarabu" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%95%DC%9D%DC%AC%DC%9D%DC%A9%DC%9D_%DC%A5%DC%AC%DC%9D%DC%A9%DC%AC%DC%90" title="ܕܝܬܝܩܝ ܥܬܝܩܬܐ – Kiaramu" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܕܝܬܝܩܝ ܥܬܝܩܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Kiaramu" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="العهد القديم – Kiarabu cha Misri" lang="arz" hreflang="arz" data-title="العهد القديم" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Kiarabu cha Misri" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Vieyu_Testamentu" title="Vieyu Testamentu – Kiasturia" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Vieyu Testamentu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Kiasturia" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%B1_%D0%9A%D1%8A%D0%BE%D1%82%D3%80%D0%B8" title="Басрияб КъотӀи – Kiavari" lang="av" hreflang="av" data-title="Басрияб КъотӀи" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Kiavari" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Fhdi-%C9%99tiq" title="Əhdi-ətiq – Kiazerbaijani" lang="az" hreflang="az" data-title="Əhdi-ətiq" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Kiazerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="عهد عتیق" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D2%AB%D0%BA%D0%B5_%D2%92%D3%99%D2%BB%D0%B5%D0%B4" title="Иҫке Ғәһед – Kibashkiri" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Иҫке Ғәһед" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Kibashkiri" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Oids_Testament" title="Oids Testament – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Oids Testament" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Sen%C4%81sis_Testam%C4%97nts" title="Senāsis Testamėnts – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Senāsis Testamėnts" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стары Запавет – Kibelarusi" lang="be" hreflang="be" data-title="Стары Запавет" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Kibelarusi" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стары Запавет – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Стары Запавет" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Wasiat_Kolot" title="Wasiat Kolot – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Wasiat Kolot" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стар завет – Kibulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Стар завет" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Kibulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%A8_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%AE" title="পুরাতন নিয়ম – Kibengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পুরাতন নিয়ম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Kibengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Testamant_Kozh" title="Testamant Kozh – Kibretoni" lang="br" hreflang="br" data-title="Testamant Kozh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Kibretoni" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Stari_zavjet" title="Stari zavjet – Kibosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Stari zavjet" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Kibosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Antic_Testament" title="Antic Testament – Kikatalani" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Antic Testament" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Kikatalani" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%C3%B4-i%C3%B3k_S%C3%A9ng-g%C4%ADng" title="Gô-iók Séng-gĭng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gô-iók Séng-gĭng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Daang_Tugon" title="Daang Tugon – Kichebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Daang Tugon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Kichebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%86" title="پەیمانی کۆن – Kikurdi cha Sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پەیمانی کۆن" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Kikurdi cha Sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Anticu_Testamentu" title="Anticu Testamentu – Kikosikani" lang="co" hreflang="co" data-title="Anticu Testamentu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Kikosikani" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Star%C3%BD_z%C3%A1kon" title="Starý zákon – Kicheki" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Starý zákon" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Kicheki" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B2%D3%97_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB" title="Кивӗ Халал – Kichuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Кивӗ Халал" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Kichuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Hen_Destament" title="Yr Hen Destament – Kiwelisi" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Hen Destament" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Kiwelisi" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Det_Gamle_Testamente" title="Det Gamle Testamente – Kidenmaki" lang="da" hreflang="da" data-title="Det Gamle Testamente" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Kidenmaki" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Altes_Testament" title="Altes Testament – Kijerumani" lang="de" hreflang="de" data-title="Altes Testament" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Kijerumani" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ehdo_K%C4%B1han" title="Ehdo Kıhan – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ehdo Kıhan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%AC_%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7" title="Παλαιά Διαθήκη – Kigiriki" lang="el" hreflang="el" data-title="Παλαιά Διαθήκη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Kigiriki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Old_Testament" title="Old Testament – Kiingereza" lang="en" hreflang="en" data-title="Old Testament" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Kiingereza" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Malnova_Testamento" title="Malnova Testamento – Kiesperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Malnova Testamento" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Kiesperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Antiguo_Testamento" title="Antiguo Testamento – Kihispania" lang="es" hreflang="es" data-title="Antiguo Testamento" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Kihispania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Vana_testament" title="Vana testament – Kiestonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Vana testament" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Kiestonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Itun_Zaharra" title="Itun Zaharra – Kibaski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Itun Zaharra" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Kibaski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق – Kiajemi" lang="fa" hreflang="fa" data-title="عهد عتیق" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Kiajemi" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vanha_testamentti" title="Vanha testamentti – Kifini" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vanha testamentti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Kifini" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Na_Veiyalayalati_Makawa" title="Na Veiyalayalati Makawa – Kifiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Na Veiyalayalati Makawa" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Kifiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Gamla_Testamenti" title="Gamla Testamenti – Kifaroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Gamla Testamenti" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Kifaroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ancien_Testament" title="Ancien Testament – Kifaransa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Ancien Testament" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Kifaransa" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Vecjo_Testament" title="Vecjo Testament – Kifriulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Vecjo Testament" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Kifriulian" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Alde_Testamint" title="Alde Testamint – Kifrisia cha Magharibi" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Alde Testamint" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Kifrisia cha Magharibi" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sean-Tiomna" title="Sean-Tiomna – Kiayalandi" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sean-Tiomna" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Kiayalandi" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Seann_Tiomnadh" title="Seann Tiomnadh – Kigaeli cha Uskoti" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Seann Tiomnadh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Kigaeli cha Uskoti" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Kigalisi" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Kigalisi" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/Adlo_korar" title="Adlo korar – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="Adlo korar" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/P%C3%BCtchapalaa_Kama%27air%C3%BC" title="Pütchapalaa Kama&#039;airü – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Pütchapalaa Kama&#039;airü" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tsohon_Alkawari" title="Tsohon Alkawari – Kihausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tsohon Alkawari" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Kihausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Khiu-yok_S%E1%B9%B3n-k%C3%AEn" title="Khiu-yok Sṳn-kîn – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Khiu-yok Sṳn-kîn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%91%D7%A8%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A0%D7%94" title="הברית הישנה – Kiebrania" lang="he" hreflang="he" data-title="הברית הישנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Kiebrania" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE" title="पुराना नियम – Kihindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पुराना नियम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Kihindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Stari_zavjet" title="Stari zavjet – Kikorasia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Stari zavjet" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kikorasia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Stary_zako%C5%84" title="Stary zakoń – Kisobia cha Ukanda wa Juu" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Stary zakoń" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Kisobia cha Ukanda wa Juu" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ansyen_Testaman" title="Ansyen Testaman – Kihaiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ansyen Testaman" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Kihaiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%93sz%C3%B6vets%C3%A9g" title="Ószövetség – Kihungaria" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ószövetség" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Kihungaria" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հին Կտակարան – Kiarmenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հին Կտակարան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Kiarmenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Vetere_Testamento" title="Vetere Testamento – Kiintalingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Vetere Testamento" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Kiintalingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Perjanjian_Lama" title="Perjanjian Lama – Kiindonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Perjanjian Lama" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Kiindonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ancian_Testament" title="Ancian Testament – lugha ya kisayansi" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ancian Testament" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="lugha ya kisayansi" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Anciena_Testamento" title="Anciena Testamento – Kiido" lang="io" hreflang="io" data-title="Anciena Testamento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Kiido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gamla_testamenti%C3%B0" title="Gamla testamentið – Kiisilandi" lang="is" hreflang="is" data-title="Gamla testamentið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Kiisilandi" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Antico_Testamento" title="Antico Testamento – Kiitaliano" lang="it" hreflang="it" data-title="Antico Testamento" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Kiitaliano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%B4%84%E8%81%96%E6%9B%B8" title="旧約聖書 – Kijapani" lang="ja" hreflang="ja" data-title="旧約聖書" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Kijapani" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Prajanjian_Lawas" title="Prajanjian Lawas – Kijava" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Prajanjian Lawas" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Kijava" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%97%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%90" title="ძველი აღთქმა – Kijojia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ძველი აღთქმა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Kijojia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1khwukhwop_La%CC%B1p_A%CC%B1nu" title="A̱khwukhwop La̱p A̱nu – Kityap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱khwukhwop La̱p A̱nu" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Kityap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Көне келісім – Kikazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Көне келісім" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kikazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%B3%E0%B3%86_%E0%B2%92%E0%B2%A1%E0%B2%82%E0%B2%AC%E0%B2%A1%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B3%86" title="ಹಳೆ ಒಡಂಬಡಿಕೆ – Kikannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹಳೆ ಒಡಂಬಡಿಕೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kikannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%AC%EC%95%BD%EC%84%B1%EA%B2%BD" title="구약성경 – Kikorea" lang="ko" hreflang="ko" data-title="구약성경" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Kikorea" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Peymana_Kevin" title="Peymana Kevin – Kikurdi" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Peymana Kevin" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Kikurdi" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Vetus_Testamentum" title="Vetus Testamentum – Kilatini" lang="la" hreflang="la" data-title="Vetus Testamentum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Kilatini" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Antiko_Testamento" title="Antiko Testamento – Kiladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Antiko Testamento" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Kiladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Aalt_Testament" title="Aalt Testament – Kilasembagi" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Aalt Testament" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Kilasembagi" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D1%85_%D0%90%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Бух Аманат – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Бух Аманат" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Atesta_Vea" title="Atesta Vea – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Atesta Vea" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Kiliguria" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Kiliguria" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Antigh_Testament" title="Antigh Testament – Kilongobardi" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Antigh Testament" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Kilongobardi" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Boy%C3%B3kani_bwa_Kala" title="Boyókani bwa Kala – Kilingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Boyókani bwa Kala" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Kilingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Senasis_Testamentas" title="Senasis Testamentas – Kilithuania" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Senasis Testamentas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Kilithuania" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Vec%C4%81_Der%C4%ABba" title="Vecā Derība – Kilatvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vecā Derība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Kilatvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Testamenta_Taloha" title="Testamenta Taloha – Kimalagasi" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Testamenta Taloha" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Kimalagasi" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Kawenata_Tawhito" title="Kawenata Tawhito – Kimaori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Kawenata Tawhito" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Kimaori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стар завет – Kimacedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Стар завет" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Kimacedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B4%E0%B4%AF_%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%82" title="പഴയ നിയമം – Kimalayalamu" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പഴയ നിയമം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Kimalayalamu" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BD_%D0%93%D1%8D%D1%80%D1%8D%D1%8D" title="Хуучин Гэрээ – Kimongolia" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хуучин Гэрээ" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Kimongolia" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="जुना करार – Kimarathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जुना करार" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Kimarathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Perjanjian_Lama" title="Perjanjian Lama – Kimalei" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Perjanjian Lama" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Kimalei" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Testment_il-Qadim" title="Testment il-Qadim – Kimalta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Testment il-Qadim" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Kimalta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%93%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%9F%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ဓမ္မဟောင်းကျမ်း – Kiburma" lang="my" hreflang="my" data-title="ဓမ္မဟောင်းကျမ်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Kiburma" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Oolde_Testement" title="Oolde Testement – Low Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Oolde Testement" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Low Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8B_%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="पुरानो करार – Kinepali" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पुरानो करार" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Kinepali" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Amabu%27ulali_Sif%C3%B6f%C3%B6na" title="Amabu&#039;ulali Siföföna – Kiniasi" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Amabu&#039;ulali Siföföna" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="Kiniasi" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Oude_Testament" title="Oude Testament – Kiholanzi" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Oude Testament" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Kiholanzi" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Det_gamle_testamentet" title="Det gamle testamentet – Kinorwe cha Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Det gamle testamentet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Kinorwe cha Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Det_gamle_testamentet" title="Det gamle testamentet – Kinorwe cha Bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Det gamle testamentet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Kinorwe cha Bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Vu%C3%BB_Testament" title="Vuû Testament – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Vuû Testament" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ancian_Testament" title="Ancian Testament – Kiokitani" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ancian Testament" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Kiokitani" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A9%87%E0%A8%AE" title="ਪੁਰਾਣਾ ਨੇਮ – Kipunjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪੁਰਾਣਾ ਨੇਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Kipunjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Viu_Testamint" title="Viu Testamint – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Viu Testamint" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Stary_Testament" title="Stary Testament – Kipolandi" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Stary Testament" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Kipolandi" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%DB%81%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%81_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="عہد نامہ قدیم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="عہد نامہ قدیم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%DA%93_%D8%AA%DA%93%D9%88%D9%86" title="زوړ تړون – Kipashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="زوړ تړون" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Kipashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento – Kireno" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Antigo Testamento" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Kireno" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/%C3%91awpa_Rimanakuy" title="Ñawpa Rimanakuy – Kikechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ñawpa Rimanakuy" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Kikechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Vegl_Testament" title="Vegl Testament – Kiromanshi" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Vegl Testament" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Kiromanshi" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vechiul_Testament" title="Vechiul Testament – Kiromania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vechiul Testament" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Kiromania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D1%85%D0%B8%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Ветхий Завет – Kirusi" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ветхий Завет" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Kirusi" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Isezerano_rya_Kera" title="Isezerano rya Kera – Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Isezerano rya Kera" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3%D1%8D_%D0%AB%D0%B9%D0%B0%D0%B0%D1%85" title="Эргэ Ыйаах – Kisakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Эргэ Ыйаах" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Kisakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Anticu_Tistamentu" title="Anticu Tistamentu – Kisicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Anticu Tistamentu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Kisicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Auld_Testament" title="Auld Testament – Kiskoti" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Auld Testament" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Kiskoti" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Boares_testameanta" title="Boares testameanta – Kisami cha Kaskazini" lang="se" hreflang="se" data-title="Boares testameanta" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Kisami cha Kaskazini" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Fini_Testament" title="Fini Testament – Kisango" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Fini Testament" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="Kisango" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Stari_zavjet" title="Stari zavjet – Kiserbia-kroeshia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Stari zavjet" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Kiserbia-kroeshia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%90%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B7%92_%E0%B6%9C%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%B8" title="පැරණි ගිවිසුම – Kisinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="පැරණි ගිවිසුම" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Kisinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Old_Testament" title="Old Testament – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Old Testament" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Star%C3%BD_z%C3%A1kon" title="Starý zákon – Kislovakia" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Starý zákon" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Kislovakia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Stara_zaveza" title="Stara zaveza – Kislovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Stara zaveza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Kislovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/%CA%BBO_le_Feagaiga_Tuai" title="ʻO le Feagaiga Tuai – Kisamoa" lang="sm" hreflang="sm" data-title="ʻO le Feagaiga Tuai" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Kisamoa" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Testamende_Yekare" title="Testamende Yekare – Kishona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Testamende Yekare" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Kishona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Axdigii_Hore" title="Axdigii Hore – Kisomali" lang="so" hreflang="so" data-title="Axdigii Hore" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Kisomali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Bes%C3%ABlidhja_e_Vjet%C3%ABr" title="Besëlidhja e Vjetër – Kialbania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Besëlidhja e Vjetër" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Kialbania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Стари завет – Kiserbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Стари завет" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Kiserbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Oold_T%C3%A4stam%C3%A4nt" title="Oold Tästamänt – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Oold Tästamänt" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Gamla_testamentet" title="Gamla testamentet – Kiswidi" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Gamla testamentet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Kiswidi" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%B4%E0%AF%88%E0%AE%AF_%E0%AE%8F%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%81" title="பழைய ஏற்பாடு – Kitamili" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பழைய ஏற்பாடு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Kitamili" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%A1" title="พันธสัญญาเดิม – Kithai" lang="th" hreflang="th" data-title="พันธสัญญาเดิม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Kithai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lumang_Tipan" title="Lumang Tipan – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lumang Tipan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Olpela_Testamen" title="Olpela Testamen – Kitokpisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Olpela Testamen" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Kitokpisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Eski_Ahit" title="Eski Ahit – Kituruki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Eski Ahit" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Kituruki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/Faufaa_Tahito" title="Faufaa Tahito – Kitahiti" lang="ty" hreflang="ty" data-title="Faufaa Tahito" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="Kitahiti" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82" title="Старий Завіт – Kiukraini" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Старий Завіт" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Kiukraini" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%DB%81%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%81_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="عہد نامہ قدیم – Kiurdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="عہد نامہ قدیم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Kiurdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qadimgi_Ahd" title="Qadimgi Ahd – Kiuzbeki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qadimgi Ahd" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Kiuzbeki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Vanh_Zavet" title="Vanh Zavet – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Vanh Zavet" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%B1u_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Cựu Ước – Kivietinamu" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cựu Ước" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Kivietinamu" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/V%C3%AE_Testamint" title="Vî Testamint – Kiwaloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Vî Testamint" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Kiwaloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/D%C3%A1an_nga_Ginsabutan" title="Dáan nga Ginsabutan – Kiwaray" lang="war" hreflang="war" data-title="Dáan nga Ginsabutan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Kiwaray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%BA%A6%E5%9C%A3%E7%BB%8F" title="旧约圣经 – Kichina cha Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="旧约圣经" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Kichina cha Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A8%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ჯვეში აპიანი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჯვეში აპიანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1j%E1%BA%B9%CC%80m%C3%BA_L%C3%A1%C3%A9l%C3%A1%C3%A9" title="Májẹ̀mú Láéláé – Kiyoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Májẹ̀mú Láéláé" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Kiyoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Ouwe_Testamant" title="Ouwe Testamant – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Ouwe Testamant" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%BA%A6%E5%9C%A3%E7%BB%8F" title="旧约圣经 – Kichina" lang="zh" hreflang="zh" data-title="旧约圣经" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Kichina" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E7%B4%8D%E8%B5%AB" title="塔納赫 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="塔納赫" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C5%AB-iok_S%C3%A8ng-keng" title="Kū-iok Sèng-keng – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kū-iok Sèng-keng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%88%8A%E7%B4%84%E8%81%96%E7%B6%93" title="舊約聖經 – Kikantoni" lang="yue" hreflang="yue" data-title="舊約聖經" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kikantoni" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q19786#sitelinks-wikipedia" title="Hariri viungo vya lugha zingine" class="wbc-editpage">Hariri viungo</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Maeneo ya wiki"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Agano_la_Kale" title="Onyesha kurasa zilizopo [c]" accesskey="c"><span>Makala</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majadiliano:Agano_la_Kale&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Mazungumzo kuhusu makala (bado haujaandikwa) [t]" accesskey="t"><span>Majadiliano</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Badilisha lahaja ya lugha" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Kiswahili</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Mitazamo"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Agano_la_Kale"><span>Soma</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;action=edit" title="Ukurasa huu umelindwa. Unaweza kutazama chanzo chake. [e]" accesskey="e"><span>Angalia chanzo</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;action=history" title="Mapitio ya awali ya ukurasa huu [h]" accesskey="h"><span>Fungua historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Zana za ukurasa"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zana" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Zana</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Zana</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ficha</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Vitendo </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Agano_la_Kale"><span>Soma</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;action=edit"><span>Angalia chanzo</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;action=history"><span>Fungua historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Kijumla </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:VingoViungavyoUkurasahuu/Agano_la_Kale" title="Orodha ya kurasa zote za Wiki zilizounganishwa na ukurasa huu [j]" accesskey="j"><span>Viungo viungavyo ukurasa huu</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:RecentChangesLinked/Agano_la_Kale" rel="nofollow" title="Mabadiliko ya karibuni ya katika kurasa zilizounganishwa na ukurasa huu [k]" accesskey="k"><span>Mabadiliko husika</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=sw" title="Pakia picha, video, au sauti [u]" accesskey="u"><span>Pakia faili</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;oldid=941645" title="Kiungo cha daima cha kufikisha pitio hili la ukurasa"><span>Kiungo cha daima</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;action=info" title="More information about this page"><span>Maelezo ya ukurasa</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:Taja&amp;page=Agano_la_Kale&amp;id=941645&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Taarifa juu ya njia ya kutaja ukurasa huu"><span>Taja ukurasa huu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fsw.wikipedia.org%2Fwiki%2FAgano_la_Kale"><span>Pata URL iliyofupishwa</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fsw.wikipedia.org%2Fwiki%2FAgano_la_Kale"><span>Pakua msimbo wa QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Chapa/peleka nje </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:Kusanya&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Agano+la+Kale"><span>Tunga kitabu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:DownloadAsPdf&amp;page=Agano_la_Kale&amp;action=show-download-screen"><span>Pakua kama PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;printable=yes" title="Toleo linalochapika la ukurasa huu [p]" accesskey="p"><span>Ukurasa wa kuchapika</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Miradi mingine </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Old_Testament" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q19786" title="Link to connected data repository item [g]" accesskey="g"><span>Wikidata kifungu</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Zana za ukurasa"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Mandhari"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Mandhari</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ficha</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="sw" dir="ltr"><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Faili:Entire_Tanakh_scroll_set.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/220px-Entire_Tanakh_scroll_set.png" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/330px-Entire_Tanakh_scroll_set.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/440px-Entire_Tanakh_scroll_set.png 2x" data-file-width="2604" data-file-height="3472" /></a><figcaption>Vitabu vyote vya <a href="/wiki/Biblia_ya_Kiebrania" title="Biblia ya Kiebrania">Biblia ya Kiebrania</a>.</figcaption></figure> <p><b>Agano la Kale</b> ni mkusanyo wa vitabu vya sehemu ya kwanza ya <a href="/wiki/Biblia_ya_Kikristo" title="Biblia ya Kikristo">Biblia ya Kikristo</a> inayotumiwa na waumini wa <a href="/wiki/Ukristo" title="Ukristo">Ukristo</a> duniani kote. Pengine mkusanyo huu unagawanywa katika makundi kadiri ya mada au mtindo: <a href="/wiki/Sheria" title="Sheria">sheria</a>, <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historia</a>, <a href="/wiki/Ushairi" title="Ushairi">ushairi</a> na <a href="/wiki/Unabii" class="mw-redirect" title="Unabii">unabii</a>, ambayo ni tofauti kiasi na kawaida ya <a href="/wiki/Tanakh" title="Tanakh">Tanakh</a> ya <a href="/wiki/Uyahudi" title="Uyahudi">Uyahudi</a> wa leo. </p><p>Vitabu vyote vya Agano la Kale viliandikwa kabla ya kuzaliwa kwa <a href="/wiki/Yesu_Kristo" class="mw-redirect" title="Yesu Kristo">Yesu Kristo</a>. Kwa mujibu wa wanahistoria wa Biblia, vitabu vya Agano la Kale viliandikwa kati ya karne ya 11 <a href="/wiki/KK" class="mw-redirect" title="KK">KK</a> na karne ya 1 KK. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Orodha_tofauti_za_vitabu_vya_Agano_la_Kale">Orodha tofauti za vitabu vya Agano la Kale</h2></div> <p>Katika <a href="/wiki/Mapokeo" title="Mapokeo">mapokeo</a> ya Kikristo kuna orodha tofauti za vitabu vya Agano la Kale. Hasa kuna matoleo yenye vitabu 39 na kuna matoleo yenye vitabu 46. </p> <ul><li><a href="/wiki/Waprotestanti" class="mw-redirect" title="Waprotestanti">Waprotestanti</a> wengi hukubali vitabu 39 ambavyo ni sawa na <a href="/wiki/Tanakh" title="Tanakh">Tanakh</a> ya Wayahudi.</li> <li><a href="/wiki/Wakatoliki" class="mw-redirect" title="Wakatoliki">Wakatoliki</a> hukubali vitabu 46 yaani hivyo 39 na 7 vingine (<a href="/wiki/Deuterokanoni" title="Deuterokanoni">Deuterokanoni</a>) ambavyo ni: <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yuditi" title="Kitabu cha Yuditi">Kitabu cha Yuditi</a>, <a href="/wiki/Kitabu_cha_Tobiti" title="Kitabu cha Tobiti">Kitabu cha Tobiti</a>, <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoshua_bin_Sira" title="Kitabu cha Yoshua bin Sira">Kitabu cha Yoshua bin Sira</a>, <a href="/wiki/Kitabu_cha_Hekima" title="Kitabu cha Hekima">Kitabu cha Hekima</a>, <a href="/wiki/Kitabu_cha_Wamakabayo_I" title="Kitabu cha Wamakabayo I">Kitabu cha Wamakabayo I</a> na <a href="/wiki/Kitabu_cha_Wamakabayo_II" title="Kitabu cha Wamakabayo II">Kitabu cha Wamakabayo II</a>, halafu sehemu za nyongeza za vitabu vya <a href="/wiki/Kitabu_cha_Danieli" title="Kitabu cha Danieli">Kitabu cha Danieli</a> na <a href="/wiki/Kitabu_cha_Esta" title="Kitabu cha Esta">Kitabu cha Esta</a>.</li> <li>Baadhi ya <a href="/wiki/Waorthodoksi" title="Waorthodoksi">Waorthodoksi</a> wana vitabu vingine pia kama vile <a href="/w/index.php?title=Esra_1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Esra 1 (bado haujaandikwa)">Esra 1</a> (Esra ya Kiebrania huhesabiwa kama <a href="/w/index.php?title=Esra_2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Esra 2 (bado haujaandikwa)">Esra 2</a>), <a href="/w/index.php?title=3_Wamakabayo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="3 Wamakabayo (bado haujaandikwa)">3 Wamakabayo</a> na <a href="/wiki/Zaburi" class="mw-redirect" title="Zaburi">zaburi</a> 151; kama nyongeza <a href="/w/index.php?title=4_Wamakabayo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="4 Wamakabayo (bado haujaandikwa)">4 Wamakabayo</a>; <a href="/w/index.php?title=Ufunuo_wa_Esra&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ufunuo wa Esra (bado haujaandikwa)">Ufunuo wa Esra</a> na hata vingine.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Biblia_ya_Kiebrania_au_Biblia_ya_Kigiriki?"><span id="Biblia_ya_Kiebrania_au_Biblia_ya_Kigiriki.3F"></span>Biblia ya Kiebrania au Biblia ya Kigiriki?</h3></div> <p>Asili ya mahesabu haya mawili ni hasa <a href="/wiki/Desturi" title="Desturi">desturi</a> tofauti ndani ya <a href="/wiki/Uyahudi" title="Uyahudi">Uyahudi</a> wakati wa <a href="/wiki/Yesu" title="Yesu">Yesu</a> na karne mbili za kwanza <a href="/wiki/BK" class="mw-redirect" title="BK">BK</a>. <a href="/wiki/Kanuni_ya_Biblia" title="Kanuni ya Biblia">Kanuni ya Biblia</a> ilikuwa haijafungwa wakati ule. Hivyo palikuwa na mikusanyo tofauti kati ya Wayahudi wenye lugha ya <a href="/wiki/Kiebrania" title="Kiebrania">Kiebrania</a> au ya <a href="/wiki/Kiaramu" title="Kiaramu">Kiaramu</a> kwa upande mmoja na Wayahudi waliotumia lugha ya <a href="/wiki/Kigiriki" title="Kigiriki">Kigiriki</a> kwa upande mwingine. </p><p>Wayahudi wenye lugha ya Kigiriki (waliokaa nje ya <a href="/wiki/Palestina" title="Palestina">Palestina</a>, hasa katika nchi mbalimbali za <a href="/wiki/Dola_la_Roma" title="Dola la Roma">Dola la Roma</a> na kuzidi idadi ya Wayahudi katika Palestina <a href="/wiki/Israeli" class="mw-redirect" title="Israeli">Israeli</a> yenyewe) walitumia toleo la Kigiriki la <a href="/wiki/Septuaginta" title="Septuaginta">Septuaginta</a>. Wakristo wa kwanza walizoea toleo hilo hasa kwa sababu lugha ya mawasiliano kati ya Wakristo ilikuwa Kigiriki kama <a href="/w/index.php?title=Lugha_ya_kimataifa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lugha ya kimataifa (bado haujaandikwa)">lugha ya kimataifa</a>. Ndiyo sababu <a href="/wiki/Agano_Jipya" title="Agano Jipya">Agano Jipya</a> lote liliandikwa kwa Kigiriki. </p><p>Upande wa Uyahudi uamuzi kuhusu vitabu vinavyofaa kuhesabiwa kuwa sehemu za Biblia ya Kiebrania lilifanywa kati ya miaka <a href="/wiki/80" title="80">80</a> - <a href="/wiki/135" title="135">135</a> BK]] ambapo wataalamu Wayahudi waliamua kukubali vitabu vile tu vilivyotunzwa kwa Kiebrania. Hivyo maandiko kadhaa zisizoandikwa kwa Kiebrania vilifungwa nje. Sababu mojawapo ya uamuzi wao ilikuwa kubishana na Wakristo waliovitumia. </p><p>Jumuia za Kiyahudi zilipokea uamuzi huo lakini Wakristo waliendelea kutumia Septuaginta, iliyotafsiriwa baadaye kwa <a href="/wiki/Kilatini" title="Kilatini">Kilatini</a> na lugha nyingine za mataifa na za makabila yaliyopokea <a href="/wiki/Imani" title="Imani">imani</a> ya Kikristo. </p><p>Hivyo Biblia ya Wakristo ulikuwa na vitabu vya Septuaginta hadi <a href="/w/index.php?title=Matengenezo_ya_Kanisa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Matengenezo ya Kanisa (bado haujaandikwa)">matengenezo ya Kanisa</a> katika <a href="/wiki/Karne_ya_16" title="Karne ya 16">karne ya 16</a>. </p><p><a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Martin Luther</a> alianza kutafsiri Biblia upya kutoka lugha asilia akaona achague vitabu vyake, akinyofoa 7 vya Agano la Kale pamoja na vichache vya <a href="/wiki/Agano_Jipya" title="Agano Jipya">Agano Jipya</a> kadiri alivyoviona kuwa na mafundisho sahihi kiimani. Hivyo upande wa Agano la Kale alilingana na Wayahudi na kutofautiana na jinsi ilivyokuwa kawaida katika <a href="/wiki/Kanisa_Katoliki" title="Kanisa Katoliki">Kanisa Katoliki</a> ambalo katika <a href="/wiki/Mtaguso_wa_Trento" title="Mtaguso wa Trento">Mtaguso wa Trento</a> (karne ya 16) lilithibitisha matumizi ya vitabu 46 katika Agano la Kale. </p><p>Tangu Luther matoleo mengi ya Kiprotestanti huonyesha vitabu vya Agano la Kale kuwa 39. Mara nyingine vitabu 7 vya Deuterokanoni vinaongezwa baada ya Agano la Kale kama sehemu ya pekee vikiitwa "<a href="/wiki/Apokrifa" title="Apokrifa">Apokrifa</a>". </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vitabu_vya_Agano_la_Kale">Vitabu vya Agano la Kale</h2></div> <p>Orodha hii inafuata kawaida ya Wakristo walio wengi. Umbo la majina ni ule wa tafsiri ya "Biblia - Habari Njema kwa Watu Wote". Vitabu saba vinafuatwa na alama ya <sup>DK</sup> ni vile ambavyo huhesabiwa kando na Waprotestanti wengi kama "<a href="/wiki/Apokrifa" title="Apokrifa">Apokrifa</a>" lakini hutazamiwa kama vitabu kamili vya Biblia (<a href="/wiki/Deuterokanoni" title="Deuterokanoni">Deuterokanoni</a>) katika mapokeo ya <a href="/wiki/Kanisa_Katoliki" title="Kanisa Katoliki">Kanisa Katoliki</a> na ya Waorthodoksi wengi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vitabu_vya_Kihistoria">Vitabu vya Kihistoria</h3></div> <ul><li>1. Vitabu vitano vya <a href="/wiki/Torati" title="Torati">Torati</a> vinavyoitwa pia "vitabu vya <a href="/wiki/Musa" title="Musa">Musa</a>": <ul><li><a href="/wiki/Mwanzo_(Biblia)" title="Mwanzo (Biblia)">Mwanzo</a> (Kitabu cha Kwanza cha Musa)<br /></li> <li><a href="/wiki/Kutoka_(Biblia)" title="Kutoka (Biblia)">Kutoka</a> (Kitabu cha Pili cha Musa) <br /></li> <li><a href="/wiki/Walawi_(Biblia)" title="Walawi (Biblia)">Walawi</a> (Kitabu cha Tatu cha Musa) <br /></li> <li><a href="/wiki/Hesabu_(Biblia)" title="Hesabu (Biblia)">Hesabu</a> (Kitabu cha Nne cha Musa) <br /></li> <li><a href="/wiki/Kumbukumbu_la_Sheria" title="Kumbukumbu la Sheria">Kumbukumbu la Sheria</a> (Kumbukumbu la Torati; Kitabu cha Tano cha Musa) <br /></li></ul></li></ul> <ul><li>2. Vitabu vingine vya kihistoria <ul><li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoshua" title="Kitabu cha Yoshua">Yoshua</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Waamuzi_(Biblia)" title="Waamuzi (Biblia)">Waamuzi</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Ruthu" title="Kitabu cha Ruthu">Ruthu</a> (Kitabu cha Ruthi) <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Kwanza_cha_Samueli" class="mw-redirect" title="Kitabu cha Kwanza cha Samueli">Samueli I</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Pili_cha_Samueli" class="mw-redirect" title="Kitabu cha Pili cha Samueli">Samueli II</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Kwanza_cha_Wafalme" title="Kitabu cha Kwanza cha Wafalme">Wafalme I</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Pili_cha_Wafalme" title="Kitabu cha Pili cha Wafalme">Wafalme II</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Mambo_ya_Nyakati_I" title="Mambo ya Nyakati I">Mambo ya Nyakati I</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Mambo_ya_Nyakati_II" title="Mambo ya Nyakati II">Mambo ya Nyakati II</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Ezra" title="Kitabu cha Ezra">Ezra</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Nehemia" title="Kitabu cha Nehemia">Nehemia</a> (Kitabu cha Pili cha Ezra) <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Tobiti" title="Kitabu cha Tobiti">Tobiti</a> <sup>DK</sup></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yudith" class="mw-redirect" title="Kitabu cha Yudith">Yudith</a> <sup>DK</sup></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Esta" title="Kitabu cha Esta">Esta</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Wamakabayo_I" title="Kitabu cha Wamakabayo I">Wamakabayo I</a> <sup>DK</sup></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Wamakabayo_II" title="Kitabu cha Wamakabayo II">Wamakabayo II</a> <sup>DK</sup></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vitabu_vya_Kishairi_au_vya_hekima">Vitabu vya Kishairi au vya hekima</h3></div> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yobu" title="Kitabu cha Yobu">Yobu</a> (Kitabu cha Ayubu) <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Zaburi" title="Kitabu cha Zaburi">Zaburi</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Methali" title="Kitabu cha Methali">Methali</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Mhubiri" title="Kitabu cha Mhubiri">Mhubiri</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Hekima" title="Kitabu cha Hekima">Hekima</a> <sup>DK</sup></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoshua_bin_Sira" title="Kitabu cha Yoshua bin Sira">Yoshua bin Sira</a> <sup>DK</sup></li> <li><a href="/wiki/Maombolezo_(Biblia)" title="Maombolezo (Biblia)">Maombolezo</a> (Maombolezo ya Yeremia) <br /></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vitabu_vya_manabii">Vitabu vya manabii</h3></div> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Isaya" title="Kitabu cha Isaya">Isaya</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yeremia" title="Kitabu cha Yeremia">Yeremia</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Baruk" class="mw-redirect" title="Kitabu cha Baruk">Baruku</a> <sup>DK</sup></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Ezekieli" title="Kitabu cha Ezekieli">Ezekieli</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Danieli" title="Kitabu cha Danieli">Danieli</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Hosea" title="Kitabu cha Hosea">Hosea</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoeli" title="Kitabu cha Yoeli">Yoeli</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Amosi" title="Kitabu cha Amosi">Amosi</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Obadia" title="Kitabu cha Obadia">Obadia</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Yona" title="Kitabu cha Yona">Yona</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Mika" title="Kitabu cha Mika">Mika</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Nahumu" title="Kitabu cha Nahumu">Nahumu</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Habakuki" title="Kitabu cha Habakuki">Habakuki</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Sefania" title="Kitabu cha Sefania">Sefania</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Hagai" title="Kitabu cha Hagai">Hagai</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Zekaria" title="Kitabu cha Zekaria">Zekaria</a> <br /></li> <li><a href="/wiki/Kitabu_cha_Malaki" title="Kitabu cha Malaki">Malaki</a> <br /></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Viungo_vya_nje">Viungo vya nje</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gospelhall.org/bible/bible.php?passage=Genesis+1">Agano la Kale kwa Kiingereza</a></li></ul> <table style="font-size:90%; width: 65%; padding: 3px; margin: 0 auto;" class="toccolours"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Faili:The10Commandments_2.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/The10Commandments_2.png/30px-The10Commandments_2.png" decoding="async" width="30" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/The10Commandments_2.png 1.5x" data-file-width="36" data-file-height="30" /></a></span> </td> <td>Makala hii kuhusu mambo ya Agano la Kale bado ni <b>mbegu</b>. <br /> Je, unajua kitu kuhusu <b>Agano la Kale</b> kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? <br />Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? <br />Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa <a class="external text" href="https://sw.wikipedia.org/w/index.php?stub&amp;title=Agano_la_Kale&amp;action=edit">kuihariri na kuongeza habari</a><i>.</i> </td></tr></tbody></table> <div style="margin: 1em 0em; padding: 1em; text-align: center; border: 2px solid blue; background-color: none; clear: both;"> <div><b>Vitabu vya <a class="mw-selflink selflink">Agano la Kale</a></b></div> <p><a href="/wiki/Mwanzo_(Biblia)" title="Mwanzo (Biblia)">Mwanzo</a> * <a href="/wiki/Kutoka_(Biblia)" title="Kutoka (Biblia)">Kutoka</a> * <a href="/wiki/Walawi_(Biblia)" title="Walawi (Biblia)">Walawi</a> * <a href="/wiki/Hesabu_(Biblia)" title="Hesabu (Biblia)">Hesabu</a> * <a href="/wiki/Kumbukumbu_la_Sheria_(Biblia)" class="mw-redirect" title="Kumbukumbu la Sheria (Biblia)">Kumbukumbu</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoshua" title="Kitabu cha Yoshua">Yoshua</a> * <a href="/wiki/Waamuzi" class="mw-redirect" title="Waamuzi">Waamuzi</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Ruthu" title="Kitabu cha Ruthu">Ruthu</a> * <a href="/wiki/Samueli_I" title="Samueli I">Samueli I</a> * <a href="/wiki/Samueli_II" title="Samueli II">Samueli II</a> * <a href="/wiki/Wafalme_I" class="mw-redirect" title="Wafalme I">Wafalme I</a> * <a href="/wiki/Wafalme_II" class="mw-redirect" title="Wafalme II">Wafalme II</a> * <a href="/wiki/Mambo_ya_Nyakati_I" title="Mambo ya Nyakati I">Mambo ya Nyakati I</a> * <a href="/wiki/Mambo_ya_Nyakati_II" title="Mambo ya Nyakati II">Mambo ya Nyakati II</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Ezra" title="Kitabu cha Ezra">Ezra</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Nehemia" title="Kitabu cha Nehemia">Nehemia</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Tobiti" title="Kitabu cha Tobiti">Tobiti</a><sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yudith" class="mw-redirect" title="Kitabu cha Yudith">Yudithi</a><sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Esta" title="Kitabu cha Esta">Esta</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Wamakabayo_I" title="Kitabu cha Wamakabayo I">Wamakabayo I</a><sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Wamakabayo_II" title="Kitabu cha Wamakabayo II">Wamakabayo II</a><sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yobu" title="Kitabu cha Yobu">Yobu</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Zaburi" title="Kitabu cha Zaburi">Zaburi</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Methali" title="Kitabu cha Methali">Methali</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Mhubiri" title="Kitabu cha Mhubiri">Mhubiri</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Hekima" title="Kitabu cha Hekima">Hekima</a> <sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoshua_bin_Sira" title="Kitabu cha Yoshua bin Sira">Sira</a><sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Wimbo_Ulio_Bora" title="Wimbo Ulio Bora">Wimbo Bora</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Isaya" title="Kitabu cha Isaya">Isaya</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yeremia" title="Kitabu cha Yeremia">Yeremia</a> * <a href="/wiki/Maombolezo_(Biblia)" title="Maombolezo (Biblia)">Maombolezo</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Baruk" class="mw-redirect" title="Kitabu cha Baruk">Baruku</a><sup><small>DK</small></sup> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Ezekieli" title="Kitabu cha Ezekieli">Ezekieli</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Danieli" title="Kitabu cha Danieli">Danieli</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Hosea" title="Kitabu cha Hosea">Hosea</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yoeli" title="Kitabu cha Yoeli">Yoeli</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Amosi" title="Kitabu cha Amosi">Amosi</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Obadia" title="Kitabu cha Obadia">Obadia</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Yona" title="Kitabu cha Yona">Yona</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Mika" title="Kitabu cha Mika">Mika</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Nahumu" title="Kitabu cha Nahumu">Nahumu</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Habakuki" title="Kitabu cha Habakuki">Habakuki</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Sefania" title="Kitabu cha Sefania">Sefania</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Hagai" title="Kitabu cha Hagai">Hagai</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Zekaria" title="Kitabu cha Zekaria">Zekaria</a> * <a href="/wiki/Kitabu_cha_Malaki" title="Kitabu cha Malaki">Malaki</a> </p><p><small>Alama ya <sup><small>DK</small></sup> inaonyesha vitabu vya <a href="/wiki/Deuterokanoni" title="Deuterokanoni">deuterokanoni</a> visivyopatikana katika matoleo yote ya Biblia.</small> </p> <div class="references-small"></div> </div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐6689fb775d‐22k5p Cached time: 20250312191107 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.031 seconds Real time usage: 0.045 seconds Preprocessor visited node count: 177/1000000 Post‐expand include size: 2634/2097152 bytes Template argument size: 0/2097152 bytes Highest expansion depth: 3/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 0/5000000 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 4.733 1 -total 51.09% 2.418 1 Kigezo:Biblia_AK 47.24% 2.236 1 Kigezo:Mbegu-AganoK --> <!-- Saved in parser cache with key swwiki:pcache:4031:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250312191107 and revision id 941645. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Rudishwa kutoka "<a dir="ltr" href="https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;oldid=941645">https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;oldid=941645</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Maalum:Jamii" title="Maalum:Jamii">Jamii</a>: <ul><li><a href="/wiki/Jamii:Mbegu_za_Agano_la_Kale" title="Jamii:Mbegu za Agano la Kale">Mbegu za Agano la Kale</a></li><li><a href="/wiki/Jamii:Biblia" title="Jamii:Biblia">Biblia</a></li><li><a href="/wiki/Jamii:Vitabu_vya_Agano_la_Kale" title="Jamii:Vitabu vya Agano la Kale">Vitabu vya Agano la Kale</a></li><li><a href="/wiki/Jamii:Uyahudi" title="Jamii:Uyahudi">Uyahudi</a></li><li><a href="/wiki/Jamii:Ukristo" title="Jamii:Ukristo">Ukristo</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Ukurasa huu umebadilishwa kwa mara ya mwisho tarehe 1 Machi 2015, saa 14:56.</li> <li id="footer-info-copyright">Maandishi yanapatikana chini ya leseni ya <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a>; matakwa mengine yanaweza kutakiwa. Tazama maelezo zaidi ya <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Matakwa ya Utumiaji</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Sera ya faragha</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Kuhusu">Kuhusu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Kanusho_kwa_jumla">Kanusho</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kanuni ya Maadili</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Waunzi programu</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/sw.wikipedia.org">takwimu</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Maelezo ya kuki</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//sw.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Agano_la_Kale&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mtazamo wa rununu</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tafuta</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tafuta Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Maalum:Tafuta"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tafuta</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Yaliyomo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Geuza uonekanaji wa yaliyomo" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Geuza uonekanaji wa yaliyomo</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Agano la Kale</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>Lugha 149</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Weka mada</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-k849t","wgBackendResponseTime":113,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.031","walltime":"0.045","ppvisitednodes":{"value":177,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":2634,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":3,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 4.733 1 -total"," 51.09% 2.418 1 Kigezo:Biblia_AK"," 47.24% 2.236 1 Kigezo:Mbegu-AganoK"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6689fb775d-22k5p","timestamp":"20250312191107","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Agano la Kale","url":"https:\/\/sw.wikipedia.org\/wiki\/Agano_la_Kale","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q19786","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q19786","author":{"@type":"Organization","name":"Uchangiaji katika miradi ya Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-12T22:51:10Z","dateModified":"2015-03-01T14:56:42Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/79\/Entire_Tanakh_scroll_set.png"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10