CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Lubeka – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"2b10a66c-1e6d-4081-9937-79f6293e7521","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Lubeka","wgTitle":"Lubeka","wgCurRevisionId":75988828,"wgRevisionId":75988828,"wgArticleId":54298,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Strony używające rozszerzenia Phonos","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-05","Lubeka","Miasta w Szlezwiku-Holsztynie","Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Niemczech","Podział administracyjny Szlezwika-Holsztynu"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl", "wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Lubeka","wgRelevantArticleId":54298,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75988828,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgCoordinates":{"lat":53.866667,"lon":10.683333},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2843","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":[ "brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready", "mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg/1200px-L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="798"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg/800px-L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="532"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg/640px-L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="426"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Lubeka – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Lubeka"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Lubeka"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Lubeka rootpage-Lubeka skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Główne menu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne"><span>Strony specjalne</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Lubeka" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Lubeka" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Lubeka" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Lubeka" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Nazwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nazwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Nazwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Nazwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Położenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Położenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Położenie</span> </div> </a> <ul id="toc-Położenie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Gospodarka</span> </div> </a> <ul id="toc-Gospodarka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pierwsze_osadnictwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pierwsze_osadnictwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Pierwsze osadnictwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Pierwsze_osadnictwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Osadnictwo_słowiańskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Osadnictwo_słowiańskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Osadnictwo słowiańskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Osadnictwo_słowiańskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kolonizacja_niemiecka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kolonizacja_niemiecka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Kolonizacja niemiecka</span> </div> </a> <ul id="toc-Kolonizacja_niemiecka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liga_hanzeatycka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liga_hanzeatycka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Liga hanzeatycka</span> </div> </a> <ul id="toc-Liga_hanzeatycka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liga_hanzeatycka_po_traktacie_stralsundzkim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liga_hanzeatycka_po_traktacie_stralsundzkim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Liga hanzeatycka po traktacie stralsundzkim</span> </div> </a> <ul id="toc-Liga_hanzeatycka_po_traktacie_stralsundzkim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Okres_reformacji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Okres_reformacji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Okres reformacji</span> </div> </a> <ul id="toc-Okres_reformacji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wojny_północne,_wojna_trzydziestoletnia_i_upadek_Hanzy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wojny_północne,_wojna_trzydziestoletnia_i_upadek_Hanzy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Wojny północne, wojna trzydziestoletnia i upadek Hanzy</span> </div> </a> <ul id="toc-Wojny_północne,_wojna_trzydziestoletnia_i_upadek_Hanzy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Od_oświecenia_do_czasów_obecnych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Od_oświecenia_do_czasów_obecnych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Od oświecenia do czasów obecnych</span> </div> </a> <ul id="toc-Od_oświecenia_do_czasów_obecnych-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Oświecenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Oświecenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8.1</span> <span>Oświecenie</span> </div> </a> <ul id="toc-Oświecenie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wojny_napoleońskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Wojny_napoleońskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8.2</span> <span>Wojny napoleońskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Wojny_napoleońskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Związek_Północnoniemiecki_i_Cesarstwo_Niemieckie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Związek_Północnoniemiecki_i_Cesarstwo_Niemieckie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8.3</span> <span>Związek Północnoniemiecki i Cesarstwo Niemieckie</span> </div> </a> <ul id="toc-Związek_Północnoniemiecki_i_Cesarstwo_Niemieckie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XX_wiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#XX_wiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8.4</span> <span>XX wiek</span> </div> </a> <ul id="toc-XX_wiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zabytki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zabytki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Zabytki</span> </div> </a> <ul id="toc-Zabytki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lubeka_a_literatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lubeka_a_literatura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Lubeka a literatura</span> </div> </a> <ul id="toc-Lubeka_a_literatura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Sport</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ludzie_związani_z_Lubeką" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ludzie_związani_z_Lubeką"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ludzie związani z Lubeką</span> </div> </a> <ul id="toc-Ludzie_związani_z_Lubeką-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Miasta_partnerskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Miasta_partnerskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Miasta partnerskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Miasta_partnerskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Spis treści" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Lubeka</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 110 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-110" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">110 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A8%D9%8A%D9%83" title="لوبيك – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="لوبيك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A0%DC%98%DC%92%DC%A9" title="ܠܘܒܩ – aramejski" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܠܘܒܩ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramejski" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbek" title="Lübek – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Lübek" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A8%DA%A9" title="لوبک – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="لوبک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – balijski" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balijski" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lübeck" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Любек – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Любек" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D1%8D%D0%BA" title="Любэк – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Любэк" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Любек – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Любек" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Любек – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Любек" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck_(munisipyo)" title="Lübeck (munisipyo) – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Lübeck (munisipyo)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Lübeck" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="tumbuka" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Lubecca" title="Lubecca – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="Lubecca" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%8D%CE%BC%CF%80%CE%B5%CE%BA" title="Λύμπεκ – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Λύμπεκ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Lübeck" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Lubeko" title="Lubeko – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Lubeko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A8%DA%A9" title="لوبک – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="لوبک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A4%BC%EB%B2%A0%ED%81%AC" title="뤼베크 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="뤼베크" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A5%D5%AF" title="Լյուբեկ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Լյուբեկ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Lubica" title="Lubica – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Lubica" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Любек – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Любек" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lubecca" title="Lubecca – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Lubecca" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9C%D7%99%D7%91%D7%A7" title="ליבק – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="ליבק" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%98" title="ლიუბეკი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ლიუბეკი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – kaszubski" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="kaszubski" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lubeca" title="Lubeca – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Lubeca" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/L%C4%ABbeka" title="Lībeka – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Lībeka" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Liubekas" title="Liubekas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Liubekas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeca" title="Lübeca – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Lübeca" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Либек – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Либек" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%95" title="ल्युबेक – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ल्युबेक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%98" title="ლიუბეკი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ლიუბეკი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A8%D9%8A%D9%83" title="لوبيك – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="لوبيك" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%BD%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%98%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7" title="လွီးဘက်မြို့ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="လွီးဘက်မြို့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Lubeek" title="Lubeek – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Lubeek" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AA%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%99%E3%83%83%E3%82%AF" title="リューベック – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="リューベック" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Луьбек – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Луьбек" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A8%DA%A9" title="لوبک – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="لوبک" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Lub%C3%ABcca" title="Lubëcca – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Lubëcca" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Любек – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Любек" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lybeku" title="Lybeku – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lybeku" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Либек – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Либек" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lyypekki" title="Lyypekki – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lyypekki" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D2%AF%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Лүбек – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Лүбек" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B9%87%E0%B8%84" title="ลือเบ็ค – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ลือเบ็ค" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%B5%D0%BA" title="Любек – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Любек" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A8%DB%8C%DA%A9" title="لوبیک – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="لوبیک" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Lubeca" title="Lubeca – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Lubeca" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – zachodnioflamandzki" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Lübeck" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="zachodnioflamandzki" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%90%95%E8%B4%9D%E5%85%8B" title="吕贝克 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="吕贝克" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%91%82%E7%A2%A7%E5%85%8B" title="呂碧克 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="呂碧克" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Lübeck" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%90%95%E8%B4%9D%E5%85%8B" title="吕贝克 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="吕贝克" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2843#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lubeka" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Lubeka" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lubeka"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Lubeka"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Lubeka" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Lubeka" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&oldid=75988828" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Lubeka&id=75988828&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FLubeka"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FLubeka"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Lubeka"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Lubeka&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lubeka&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/L%C3%BCbeck" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Lubeka" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Lubeka" hreflang="pl"><span>Wikipodróże</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2843" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Lubeka&params=53.866666666667_N_10.683333333333_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53°52′N 10°41′E"><span class="latitude">53°52′N</span> <span class="longitude">10°41′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53,866667 10,683333"><span class="latitude">53,866667</span> <span class="longitude">10,683333</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562627">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Lubeka</div><div class="iboxt-2">Lübeck</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description" title="Panorama Lubeki"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg/240px-L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg/360px-L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg/480px-L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a></span><br />Panorama Lubeki </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:DEU_Luebeck_COA.svg" class="mw-file-description"><img alt="Herb" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/DEU_Luebeck_COA.svg/100px-DEU_Luebeck_COA.svg.png" decoding="async" width="100" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/DEU_Luebeck_COA.svg/150px-DEU_Luebeck_COA.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/DEU_Luebeck_COA.svg/200px-DEU_Luebeck_COA.svg.png 2x" data-file-width="605" data-file-height="698" /></a></span> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flagge_Luebeck.svg" class="mw-file-description"><img alt="Flaga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flagge_Luebeck.svg/100px-Flagge_Luebeck.svg.png" decoding="async" width="100" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flagge_Luebeck.svg/150px-Flagge_Luebeck.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flagge_Luebeck.svg/200px-Flagge_Luebeck.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="300" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;">Herb </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;">Flaga </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/22px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/33px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/44px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemcy</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kraje_zwi%C4%85zkowe_Niemiec" title="Kraje związkowe Niemiec">Kraj związkowy</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Schleswig-Holstein.svg/22px-Flag_of_Schleswig-Holstein.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Schleswig-Holstein.svg/33px-Flag_of_Schleswig-Holstein.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Schleswig-Holstein.svg/44px-Flag_of_Schleswig-Holstein.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Szlezwik-Holsztyn" title="Szlezwik-Holsztyn">Szlezwik-Holsztyn</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Burmistrz" title="Burmistrz">Burmistrz</a> </th> <td> <p><a href="/w/index.php?title=Jan_Lindenau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jan Lindenau (strona nie istnieje)">Jan Lindenau</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q43342106#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q43342106">(inne języki)</a></span> </p> </td></tr> <tr> <th>Powierzchnia </th> <td> <p>214,13 km² </p> </td></tr> <tr> <th>Wysokość </th> <td> <p>13 m n.p.m. </p> </td></tr> <tr> <th>Populacja <small>(2019)</small><br />• liczba ludności<br />• gęstość </th> <td> <p><br />216 530<sup id="cite_ref-Statistikamt_Nord_–_Bevölkerung_der_Gemeinden_in_Schleswig-Holstein_4._Quartal_2019_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Statistikamt_Nord_–_Bevölkerung_der_Gemeinden_in_Schleswig-Holstein_4._Quartal_2019-1">[1]</a></sup><br />1000 os./km² </p> </td></tr> <tr> <th>Nr kierunkowy </th> <td> <p>0451 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kod_pocztowy" title="Kod pocztowy">Kod pocztowy</a> </th> <td> <p>23552−23570, 23627, 23628 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Tablica_rejestracyjna" title="Tablica rejestracyjna">Tablice rejestracyjne</a> </th> <td> <p>HL </p> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Szlezwika-Holsztynu</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Szlezwika-Holsztynu"><img alt="Mapa konturowa Szlezwika-Holsztynu, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Lubeka”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Schleswig-Holstein_location_map.svg/238px-Schleswig-Holstein_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Schleswig-Holstein_location_map.svg/357px-Schleswig-Holstein_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Schleswig-Holstein_location_map.svg/476px-Schleswig-Holstein_location_map.svg.png 2x" data-file-width="966" data-file-height="773" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:68.518518518518%;left:80.092592592593%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=53.866666666667_N_10.683333333333_E_type:city_" title="Lubeka"><img alt="Lubeka" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:5px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Lubeka</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Niemiec</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Niemiec"><img alt="Mapa konturowa Niemiec, u góry znajduje się punkt z opisem „Lubeka”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Germany_location_map.svg/238px-Germany_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Germany_location_map.svg/357px-Germany_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Germany_location_map.svg/476px-Germany_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1073" data-file-height="1272" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:15.611814345992%;left:51.833333333333%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=53.866666666667_N_10.683333333333_E_type:city_" title="Lubeka"><img alt="Lubeka" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:106px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Lubeka</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><span class="coordinates inline inline-and-top plainlinks"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Lubeka&params=53.866666666667_N_10.683333333333_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53°52′N 10°41′E"><span class="latitude">53°52′N</span> <span class="longitude">10°41′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53,866667 10,683333"><span class="latitude">53,866667</span> <span class="longitude">10,683333</span></span></span></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:L%C3%BCbeck" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:L%C3%BCbeck" class="extiw" title="commons:Category:Lübeck">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Lubeka" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Lubeka" class="extiw" title="q:Lubeka">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Lubeka" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Lubeka" class="extiw" title="wikt:Lubeka">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Lubeka" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/28px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/56px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Lubeka" class="extiw" title="voy:Lubeka">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; border-top: 1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1)"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.luebeck.de/de/index.html">Strona internetowa</a> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Germany_Luebeck_townhall.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Germany_Luebeck_townhall.JPG/220px-Germany_Luebeck_townhall.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Germany_Luebeck_townhall.JPG/330px-Germany_Luebeck_townhall.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Germany_Luebeck_townhall.JPG/440px-Germany_Luebeck_townhall.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Ratusz</figcaption></figure> <p><b>Lubeka</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Lübeck</em> <span class="ext-phonos"><span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="ext-phonos-PhonosButton oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/1\/17\/De-L%C3%BCbeck.ogg\/De-L%C3%BCbeck.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","label":{"html":"wymowa"},"data":{"ipa":"","text":"","lang":"pl","wikibase":"","file":"De-L\u00fcbeck.ogg"},"classes":["ext-phonos-PhonosButton"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/1/17/De-L%C3%BCbeck.ogg/De-L%C3%BCbeck.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Odtwórz nagranie" title="Odtwórz nagranie" class="oo-ui-buttonElement-button"><span class="oo-ui-iconElement-icon oo-ui-icon-volumeUp"></span><span class="oo-ui-labelElement-label">wymowa</span><span class="oo-ui-indicatorElement-indicator oo-ui-indicatorElement-noIndicator"></span></a></span><sup class="ext-phonos-attribution noexcerpt navigation-not-searchable"><a href="/wiki/Plik:De-L%C3%BCbeck.ogg" title="Plik:De-Lübeck.ogg">ⓘ</a></sup></span>; <a href="/wiki/J%C4%99zyk_po%C5%82abski" title="Język połabski">poł.</a> <i>Ljubice</i>; <a href="/wiki/J%C4%99zyk_dolnoniemiecki" title="Język dolnoniemiecki">dolnoniem.</a> <i>Lübeck</i>, <i>Lübeek</i>) – <a href="/wiki/Miasto" title="Miasto">miasto</a> na prawach powiatu (niem. <i>kreisfreie Stadt</i>) w północnych <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemczech</a>, w <a href="/wiki/Kraj_zwi%C4%85zkowy" title="Kraj związkowy">kraju związkowym</a> <a href="/wiki/Szlezwik-Holsztyn" title="Szlezwik-Holsztyn">Szlezwik-Holsztyn</a>. </p><p>Leży nad <a href="/wiki/Zatoka_Lubecka" title="Zatoka Lubecka">Zatoką Lubecką</a>, przy ujściu do niej rzeki <a href="/wiki/Trave" title="Trave">Trave</a>. Jest jednym z większych <a href="/wiki/Port_morski" title="Port morski">portów morskich</a> w Niemczech, a dawniej była głównym miastem <a href="/wiki/Hanza" title="Hanza">Ligi Hanzeatyckiej</a>. Jedna z dzielnic Lubeki – <a href="/wiki/Travem%C3%BCnde" title="Travemünde">Travemünde</a> – jest popularnym ośrodkiem wypoczynkowym i portem nad wybrzeżem <a href="/wiki/Morze_Ba%C5%82tyckie" title="Morze Bałtyckie">Bałtyku</a>. </p><p>Teren w okolicach Lubeki został najpóźniej w VIII wieku zaludniony przez <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">Słowian</a>, którzy osiedlili się na brzegach Trave kilka kilometrów od dzisiejszego centrum miasta. Zostali oni podbici w 1158 przez <a href="/wiki/Henryk_Lew" title="Henryk Lew">Henryka Lwa</a>, który wkrótce w tym miejscu założył miasto. W XIV wieku Lubeka stała się „Królową Hanzy”, będąc zdecydowanie największym i najsilniejszym członkiem tej średniowiecznej organizacji handlowej. W 1533 popadła w konflikt zbrojny z <a href="/wiki/Dania" title="Dania">Danią</a>, co doprowadziło do utraty jej potęgi. Świadectwem dawnej świetności „<a href="/wiki/Miasto_Siedmiu_Wie%C5%BC" title="Miasto Siedmiu Wież">Miasta Siedmiu Wież</a>” jest zachowany zespół zabytkowy <a href="/wiki/Stare_Miasto_w_Lubece" title="Stare Miasto w Lubece">Starego Miasta</a> z licznymi zabytkami architektury z XIII–XVI w. z dziełami <a href="/wiki/Gotyk_ceglany" title="Gotyk ceglany">gotyku ceglanego</a> (m.in. <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Mariacki_w_Lubece" title="Kościół Mariacki w Lubece">kościołem Mariackim</a>) na czele. W 1987 hanzeatyckie Stare Miasto w Lubece zostało wpisane na <a href="/wiki/Lista_%C5%9Bwiatowego_dziedzictwa_UNESCO#Niemcy" title="Lista światowego dziedzictwa UNESCO">listę światowego dziedzictwa UNESCO</a>. </p><p>Miasto słynie z produkcji <a href="/wiki/Marcepan" title="Marcepan">marcepanu</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nazwa">Nazwa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Nazwa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nazwa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nazwa Lubeka wywodzi się od nazwy osady założonej w tym miejscu przez <a href="/wiki/S%C5%82owianie_po%C5%82abscy" title="Słowianie połabscy">Słowian połabskich</a> <i>Liubice</i> – podaje ją w XI wieku w swojej kronice niemiecki historyk <a href="/wiki/Adam_z_Bremy" title="Adam z Bremy">Adam z Bremy</a>. W XII wieku nazwa miejscowości wymieniana jest jako <i>Lubecam</i><sup id="cite_ref-Haefs156_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Haefs156-3">[3]</a></sup>, a niemiecki kronikarz <a href="/wiki/Helmold" title="Helmold">Helmold</a> wymienia po łacinie w <a href="/wiki/Kronika_S%C5%82owian" title="Kronika Słowian">Kronice Słowian</a> dwie nazwy tej miejscowości <i>civitatem Lubeke</i> oraz <i>civitatis Lubike</i><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. W XIII wieku pojawiły się nazwy <i>Lyubeka</i> (1213), <i>Liubec</i> (1263), <i>Lubeke</i> (1281), następnie <i>Lübecke</i> (1354), <i>Lühbeck</i> (1612)<sup id="cite_ref-Haefs156_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Haefs156-3">[3]</a></sup>. </p><p>Według językoznawców nazwa miejscowości bezpośrednio pochodzi od <a href="/wiki/J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki słowiańskie">słowiańskiego</a> słowa „ljub”<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup> (pol. „lubić”). <a href="/wiki/Jan_D%C5%82ugosz" title="Jan Długosz">Jan Długosz</a> w swojej kronice podaje również inną słowiańską nazwę miasta Lubeka – Bukowiec<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Położenie"><span id="Po.C5.82o.C5.BCenie"></span>Położenie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Położenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Położenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lubeka położona jest na <a href="/wiki/Nizina_P%C3%B3%C5%82nocnoniemiecka" title="Nizina Północnoniemiecka">Nizinie Północnoniemieckiej</a> przy ujściu <a href="/wiki/Trave" title="Trave">Trave</a> do <a href="/wiki/Morze_Ba%C5%82tyckie" title="Morze Bałtyckie">Morza Bałtyckiego</a>. <a href="/wiki/Stare_Miasto_w_Lubece" title="Stare Miasto w Lubece">Stare Miasto</a> leży na wzgórzu, które tworzy <a href="/wiki/Ostr%C3%B3w_(geografia)" title="Ostrów (geografia)">ostrów</a> pomiędzy rzekami Trave i <a href="/w/index.php?title=Wakenitz_(rzeka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wakenitz (rzeka) (strona nie istnieje)">Wakenitz</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q524924#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q524924">(inne języki)</a></span>. Miasto przecina <a href="/wiki/Kana%C5%82_%C5%81aba-Lubeka" title="Kanał Łaba-Lubeka">kanał Łaba-Lubeka</a> przechodzący przez <a href="/wiki/Dzia%C5%82_w%C3%B3d" title="Dział wód">dział wodny</a> pomiędzy <a href="/wiki/Morze_P%C3%B3%C5%82nocne" title="Morze Północne">Morzem Północnym</a> a Bałtykiem. Tereny wokół Lubeki zawdzięczają swój pagórkowaty charakter <a href="/wiki/Zlodowacenie_p%C3%B3%C5%82nocnopolskie" title="Zlodowacenie północnopolskie">zlodowaceniu Wisły</a> z okresu <a href="/wiki/Plejstocen" title="Plejstocen">plejstocenu</a>, które ukształtowało krajobraz wschodniego <a href="/wiki/Holsztyn" title="Holsztyn">Holsztynu</a> oraz <a href="/wiki/Pomorze" title="Pomorze">Pomorza</a>. Położenie nad Trave, która tuż przed <a href="/wiki/Travem%C3%BCnde" title="Travemünde">Travemünde</a> przecina mierzący blisko 200 km długości łańcuch <a href="/wiki/Morena" title="Morena">wzgórz morenowych</a>, umożliwiło rozwój miasta jako <a href="/wiki/Port_morski" title="Port morski">portu morskiego</a> oraz zdobycie silnej pozycji gospodarczej i politycznej w <a href="/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze">średniowiecznej</a> <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europie</a> północnej<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka">Gospodarka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Gospodarka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W mieście rozwinął się przemysł stoczniowy, maszynowy, drzewny, chemiczny, ceramiczny oraz spożywczy<sup id="cite_ref-PWN_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg/220px-Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg/330px-Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg/440px-Heinrich_der_L%C3%B6we_und_Mathilde_von_England.jpg 2x" data-file-width="3030" data-file-height="2069" /></a><figcaption>Henryk Lew z drugą żoną Matyldą Angielską (1188)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Barbarossa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Barbarossa.jpg/170px-Barbarossa.jpg" decoding="async" width="170" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Barbarossa.jpg/255px-Barbarossa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Barbarossa.jpg/340px-Barbarossa.jpg 2x" data-file-width="591" data-file-height="800" /></a><figcaption><a href="/wiki/Fryderyk_I_Barbarossa" title="Fryderyk I Barbarossa">Fryderyk I Barbarossa</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pierwsze_osadnictwo">Pierwsze osadnictwo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Pierwsze osadnictwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pierwsze osadnictwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na terenie miasta oraz w jego bezpośredniej okolicy znajdują się liczne ślady osadnictwa z wczesnego <a href="/wiki/Neolit" title="Neolit">neolitu</a>, m.in. dobrze zachowane <a href="/wiki/Budowle_megalityczne" title="Budowle megalityczne">grobowce megalityczne</a>, na przykład grobowiec w dzielnicy <a href="/w/index.php?title=St._J%C3%BCrgen&action=edit&redlink=1" class="new" title="St. Jürgen (strona nie istnieje)">St. Jürgen</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1282849#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1282849">(inne języki)</a></span> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Großsteingrab bei Blankensee</em>)<sup id="cite_ref-Blankensee_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Blankensee-9">[9]</a></sup> czy <a href="/w/index.php?title=Grobowiec_w_Waldhusen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grobowiec w Waldhusen (strona nie istnieje)">grobowiec w Waldhusen</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1784571#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1784571">(inne języki)</a></span> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Waldhusener Großsteingrab</em>)<sup id="cite_ref-Waldhusen_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Waldhusen-10">[10]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Osadnictwo_słowiańskie"><span id="Osadnictwo_s.C5.82owia.C5.84skie"></span>Osadnictwo słowiańskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Osadnictwo słowiańskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Osadnictwo słowiańskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png/170px-Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png" decoding="async" width="170" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png/255px-Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png/340px-Stadssigill_foer_staden_Luebeck.png 2x" data-file-width="593" data-file-height="581" /></a><figcaption>Pieczęć miasta Lubeki (ok. 1280)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Behrens_66.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Behrens_66.jpg/170px-Behrens_66.jpg" decoding="async" width="170" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Behrens_66.jpg/255px-Behrens_66.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Behrens_66.jpg/340px-Behrens_66.jpg 2x" data-file-width="583" data-file-height="291" /></a><figcaption>Lubeckie guldeny (1341)</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Liubice" title="Liubice">Liubice</a>.</i></div> <p>Osadnictwo <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">słowiańskie</a> na wschodnich terenach Holsztynu datuje się na VIII wiek, kiedy to zamieszkujące wcześniej te ziemie <a href="/wiki/Germanie" title="Germanie">plemiona germańskie</a> udały się na zachód, a na ich miejsce napłynęły plemiona słowiańskie. Powstała w czasach <a href="/wiki/Karol_Wielki" title="Karol Wielki">Karola Wielkiego</a> osada <i>Liubice</i> leżała na północ od Altstadtinsel na dzisiejszej wyspie <a href="/w/index.php?title=Teerhofinsel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teerhofinsel (strona nie istnieje)">Teerhofinsel</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2400162#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2400162">(inne języki)</a></span>, w pobliżu ujścia <a href="/w/index.php?title=Schwartau_(rzeka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schwartau (rzeka) (strona nie istnieje)">Schwartau</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2253225#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2253225">(inne języki)</a></span> do <a href="/wiki/Trave" title="Trave">Trave</a>. Od X wieku <i>Liubice</i> były najważniejszą poza <a href="/wiki/Oldenburg_in_Holstein" title="Oldenburg in Holstein">Oldenburgiem</a> (<i>Starogrodem</i>) osadą <a href="/wiki/Obodryci" title="Obodryci">Obodrytów</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>, prowadzących częste spory z <a href="/wiki/Wieleci" title="Wieleci">Wieletami</a>, dlatego też najprawdopodobniej już wtedy posiadały silny system umocnień. </p><p>Pierwsza wzmianka o <i>Liubicach</i> pochodzi z 1076 z przekazu <a href="/wiki/Adam_z_Bremy" title="Adam z Bremy">Adama z Bremy</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>, który wspominał również o ukamienowaniu przez Słowian <a href="/wiki/Przeor" title="Przeor">przeora</a> <a href="/wiki/Klasztor" title="Klasztor">klasztoru</a> <a href="/wiki/Benedyktyni" title="Benedyktyni">benedyktyńskiego</a> <a href="/wiki/Answer" title="Answer">Ansverusa</a> w <a href="/wiki/Einhaus" title="Einhaus">Einhaus</a>. W roku 1093 władzę nad Obodrytami objął <a href="/w/index.php?title=Nakonidzi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nakonidzi (strona nie istnieje)">Nakonida</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q467599#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q467599">(inne języki)</a></span> <a href="/wiki/Henryk_Gotszalkowic" title="Henryk Gotszalkowic">Henryk Gotszalkowic</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[a]</a></sup>, który bił własną monetę a <i>Liubice</i> uczynił swoją rezydencją<sup id="cite_ref-Brather82_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brather82-14">[13]</a></sup>. Po jego śmierci w 1127 osada została spalona przez sympatyzujących z Germanami <a href="/wiki/Ranowie" title="Ranowie">Ranów</a>, a ostatecznie zniszczona w trakcie bratobójczych walk pomiędzy Słowianami w 1138<sup id="cite_ref-Lubekahist_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lubekahist-15">[14]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kolonizacja_niemiecka">Kolonizacja niemiecka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Kolonizacja niemiecka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kolonizacja niemiecka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1143 <a href="/wiki/Adolf_II_Holszty%C5%84ski" title="Adolf II Holsztyński">Adolf II Holsztyński</a> założył nową osadę <i>Liubice</i><sup id="cite_ref-Lubekahist_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lubekahist-15">[14]</a></sup> – w miejscu dawnego <a href="/w/index.php?title=Buku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buku (strona nie istnieje)">grodu słowiańskiego na wzgórzu Buku</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q323406#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q323406">(inne języki)</a></span> (<i>Bucu</i>) pomiędzy rzekami Trave a <a href="/w/index.php?title=Wakenitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wakenitz (strona nie istnieje)">Wakenitz</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q524924#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q524924">(inne języki)</a></span><sup id="cite_ref-Haefs156_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-Haefs156-3">[3]</a></sup>. Lubeka była pierwszym portem niemieckim na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, w którym kupcy mogli prowadzić działalność na mocy prawa niemieckiego<sup id="cite_ref-Lubekahist_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-Lubekahist-15">[14]</a></sup>. Adolf II zbudował zamek oraz <a href="/wiki/Wa%C5%82_obronny" title="Wał obronny">wał obronny</a>, o których wspomina <a href="/wiki/Helmold" title="Helmold">Helmold</a><sup id="cite_ref-Helmold_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Helmold-16">[15]</a></sup> w 1147. </p><p>W 1158 Adolf II musiał poddać Lubekę <a href="/wiki/Henryk_Lew" title="Henryk Lew">Henrykowi Lwu</a>, <a href="/wiki/W%C5%82adcy_Saksonii" title="Władcy Saksonii">księciu Saksonii</a> i <a href="/wiki/W%C5%82adcy_Bawarii" title="Władcy Bawarii">Bawarii</a>, którego miasto handlowe <a href="/wiki/Bardowick" title="Bardowick">Bardowick</a>, położone mniej korzystnie na południe od Lubeki, nie mogło sprostać konkurencji ośrodka Adolfa II<sup id="cite_ref-Bohn21_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bohn21-17">[16]</a></sup>. Z początku Henryk Lew zażądał, by Adolf II płacił mu połowę zysków przynoszonych przez Lubekę<sup id="cite_ref-Lubekahist_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-Lubekahist-15">[14]</a></sup>. Po odmowie Adolfa II Henryk Lew zabronił Lubece handlu dalekosiężnego<sup id="cite_ref-Lubekahist_15-4" class="reference"><a href="#cite_note-Lubekahist-15">[14]</a></sup>. W 1157 osadę strawił pożar, a kupcy przenieśli się do <a href="/wiki/Ratzeburg" title="Ratzeburg">Ratzeburga</a>, którego niekorzystne położenie uniemożliwiało rozwój handlowy<sup id="cite_ref-Lubekahist_15-5" class="reference"><a href="#cite_note-Lubekahist-15">[14]</a></sup>. Ostatecznie Adolf II uległ naciskom Henryka Lwa, który w 1159 odbudował port i osadę, której wkrótce nadano <a href="/wiki/Prawa_miejskie" title="Prawa miejskie">prawa miejskie</a>. Rok później do Lubeki przeniesiono z <a href="/wiki/Oldenburg_in_Holstein" title="Oldenburg in Holstein">Oldenburga</a> siedzibę <a href="/w/index.php?title=Diecezja_Oldenburga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diecezja Oldenburga (strona nie istnieje)">biskupstwa</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q873400#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q873400">(inne języki)</a></span><sup id="cite_ref-Bohn21_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bohn21-17">[16]</a></sup>. </p><p>Rok 1160, w którym Lubeka otrzymała <a href="/wiki/Prawa_miejskie" title="Prawa miejskie">prawa miejskie</a> w oparciu o prawo miejskie miasta <a href="/wiki/Soest" title="Soest">Soest</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Soester Stadtrecht</em>), uważany jest przez historyków<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[17]</a></sup> za początek tzw. hanzy kupców (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Kaufmannshanse</em>) w odróżnieniu od późniejszej <a href="/wiki/Hanza" title="Hanza">Hanzy miast</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Städtehanse</em>). Połączenie <a href="/wiki/Transport_l%C4%85dowy" title="Transport lądowy">transportu lądowego</a> oraz wodnego w rękach jednej organizacji przyczyniło się do osiągnięcia przewagi handlowej Hanzy w rejonie mórz Północnego i Bałtyckiego. Hanza przejęła wiele szlaków morskich, a zarazem kontaktów handlowych od <a href="/wiki/Fryzja_(kraina_historyczna)" title="Fryzja (kraina historyczna)">Fryzyjczyków</a>, <a href="/wiki/Saksonia" title="Saksonia">Saksończyków</a>, <a href="/wiki/Anglia" title="Anglia">Anglików</a> i <a href="/wiki/Skandynawia" title="Skandynawia">Skandynawów</a>. Z czasem stała się doskonale prosperującym <a href="/wiki/Kartel" title="Kartel">kartelem</a>, skutecznie eliminując z rynków Europy północnej konkurencyjne miasta niebędące jej członkami. Jednym ze sposobów pozwalających na podporządkowanie sobie partnerów handlowych i konkurencyjnych przewoźników było zawieranie tzw. umów pomiędzy równouprawnionymi partnerami. Na przykład wydany przez Henryka Lwa <a href="/w/index.php?title=Przywilej_artlenburski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Przywilej artlenburski (strona nie istnieje)">przywilej artlenburski</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q873400#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q873400">(inne języki)</a></span> z 1161 zrównywał prawa kupców z Lubeki z prawami kupców <a href="/wiki/Gotlandia" title="Gotlandia">gotlandzkich</a>, którzy zajmując dominującą pozycję w handlu w strefie Morza Bałtyckiego, wzbraniali się przed uznaniem praw Lubeczan. Henryk Lew nadał więc Gotlandczykom prawa identyczne z tymi, jakie Gotlandia przyznała Lubeczanom. Na skutek tego kupcy z <a href="/wiki/Visby" title="Visby">Visby</a> mogli zwozić swoje towary do Lubeki, ale nie mogli ich wysyłać w głąb lądu. </p><p>W tym czasie za sprawą Helmolda z Bosau oraz jego następcy <a href="/wiki/Arnold_z_Lubeki" title="Arnold z Lubeki">Arnolda z Lubeki</a> powstała <i><a href="/wiki/Kronika_S%C5%82owian" title="Kronika Słowian">Kronika Słowian</a></i> opisująca historię ówczesnych północno-wschodnich Niemiec<sup id="cite_ref-Helmold_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Helmold-16">[15]</a></sup>. </p><p>Po upadku Henryka Lwa, Lubeka przeszła pod panowanie cesarza <a href="/wiki/Fryderyk_I_Barbarossa" title="Fryderyk I Barbarossa">Fryderyka Barbarossy</a> (1180)<sup id="cite_ref-Kobler395_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>. W tenże sposób księstwo zyskało status wyłącznie zależnego od <a href="/wiki/I_Rzesza" class="mw-redirect" title="I Rzesza">Rzeszy</a> i cesarza. Późniejszy <a href="/w/index.php?title=Przywilej_Barbarossy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Przywilej Barbarossy (strona nie istnieje)">przywilej Barbarossy</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q807760#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q807760">(inne języki)</a></span> z 1188 zapewnił jedność terytorialną i umożliwił prowadzenie handlu. </p><p>Do 1192 Lubeka pozostawała pod panowaniem <a href="/wiki/W%C5%82adcy_Saksonii" title="Władcy Saksonii">książąt saskich</a>. Przez krótki okres między 1192 a 1201 miastem ponownie władali <a href="/wiki/Ksi%C4%99stwo_Holsztynu" title="Księstwo Holsztynu">książęta holsztyńscy</a>. W 1201 Lubekę po <a href="/wiki/Holsztyn" title="Holsztyn">Holsztynie</a>, <a href="/wiki/Dithmarschen" title="Dithmarschen">Dithmarschen</a> i <a href="/wiki/Ratzeburg" title="Ratzeburg">Ratzeburgu</a> zajął król Danii <a href="/wiki/Kanut_VI" title="Kanut VI">Kanut VI</a><sup id="cite_ref-Bohn22_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bohn22-20">[19]</a></sup>. W 1217 miasto i zamek zostały przejęte przez brata Kanuta VI <a href="/wiki/Waldemar_II_Zwyci%C4%99ski" title="Waldemar II Zwycięski">Waldemara II Zwycięskiego</a>. Po klęsce Danii w <a href="/wiki/Bitwa_pod_Bornh%C3%B6ved" title="Bitwa pod Bornhöved">bitwie pod Bornhöved</a> w 1227 zamek został zamieniony w klasztor, do którego sprowadzili się <a href="/wiki/Dominikanie" title="Dominikanie">dominikanie</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[20]</a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[21]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liga_hanzeatycka">Liga hanzeatycka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Liga hanzeatycka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Liga hanzeatycka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg/220px-Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg" decoding="async" width="220" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg/330px-Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg/440px-Lubeka_kolorowa_litografia_ksi%C4%85%C5%BCkowa_XIVw.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="283" /></a><figcaption>Lubeka, kolorowa litografia książkowa, XIV w.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg/220px-Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg/330px-Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg/440px-Hansekogge_Bremerhaven_uf.jpg 2x" data-file-width="1469" data-file-height="984" /></a><figcaption>Koga hanzeatycka z 1380 r., Niemieckie Muzeum Żeglugi w Bremerhaven</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Valdemar_Atterdag.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Valdemar_Atterdag.jpg/220px-Valdemar_Atterdag.jpg" decoding="async" width="220" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Valdemar_Atterdag.jpg/330px-Valdemar_Atterdag.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Valdemar_Atterdag.jpg/440px-Valdemar_Atterdag.jpg 2x" data-file-width="754" data-file-height="903" /></a><figcaption>Waldemar IV Atterdag</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Haupthandelsroute_Hanse.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/260px-Haupthandelsroute_Hanse.png" decoding="async" width="260" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/390px-Haupthandelsroute_Hanse.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/520px-Haupthandelsroute_Hanse.png 2x" data-file-width="789" data-file-height="603" /></a><figcaption>Szlaki handlowe ligi hanzeatyckiej</figcaption></figure> <p>Nadany jeszcze przez Henryka Lwa <a href="/wiki/Statut" title="Statut">statut</a> rady miejskiej powoływał 24-osobową radę miasta, niezależną od księcia. W radzie zasiadali przedstawiciele zrzeszeń kupieckich, którzy wybierali maksymalnie czterech <a href="/wiki/Burmistrz" title="Burmistrz">burmistrzów</a> spośród swoich członków. W ten sposób w radzie zasiadali wyłącznie przedstawiciele najbardziej wpływowych rodzin kupieckich, w myśl zasady jedna rodzina – jeden reprezentant w radzie miejskiej. Model ten pozostał praktycznie niezmieniony do XIX wieku. </p><p>Na początku XIII wieku nastąpił gwałtowny rozwój Lubeki jako centralnego ośrodka transportu morskiego, głównie w dużej mierze za sprawą kolonizacji niemieckiej na wschodzie Europy. Miasto stało się głównym portem obsługującym niemieckich kolonizatorów udających się do <a href="/wiki/Liwonia" title="Liwonia">Liwonii</a>. Byli to członkowie <a href="/wiki/Zakon_krzy%C5%BCacki" title="Zakon krzyżacki">zakonu krzyżackiego</a>, który za rządów wielkiego mistrza <a href="/wiki/Hermann_von_Salza" title="Hermann von Salza">Hermanna von Salzy</a> szybko zyskiwał na znaczeniu politycznym. <a href="/wiki/Z%C5%82ota_bulla_z_Rimini" title="Złota bulla z Rimini">Złota bulla z Rimini</a> z marca 1226 wydana przez cesarza <a href="/wiki/Fryderyk_II_Hohenstauf" title="Fryderyk II Hohenstauf">Fryderyka II</a>, który uznawał się za uniwersalnego władcę chrześcijańskiej Europy (w tym i <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polski</a>), nadawała Krzyżakom prawa do wszystkich ziem, jakie zdobędą podczas misji w <a href="/wiki/Prusy_(kraina_historyczna)" title="Prusy (kraina historyczna)">Prusach</a>. </p><p>14 czerwca 1226 Fryderyk II nadał Lubece przywilej <a href="/wiki/Wolne_miasta_Rzeszy" title="Wolne miasta Rzeszy">wolnego miasta Rzeszy</a> (specialis civitas et locus imperii)<sup id="cite_ref-Kobler395_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>, który oznaczał, że miasto podlegało bezpośrednio <a href="/wiki/Cesarz_rzymski_(%C5%9Awi%C4%99te_Cesarstwo_Rzymskie)" title="Cesarz rzymski (Święte Cesarstwo Rzymskie)">cesarzowi</a>. Głównymi korzyściami płynącymi z tego przywileju były prawo do samodzielnego pobierania <a href="/wiki/Podatek" title="Podatek">podatku</a> oraz <a href="/wiki/C%C5%82o" title="Cło">cła</a>, a także prawo do odrębnego sądownictwa. Rozwój miasta nabrał przyspieszenia, również za sprawą nowego typu statku tzw. <a href="/wiki/Koga" title="Koga">kogi</a>, który pozwalał na transport znacznie większych ładunków niż dotychczas. </p><p>Zagrożenie ze strony Danii zostało zażegnane po zwycięskiej obronie w bitwie pod Bornhøved, kiedy połączone siły <a href="/wiki/Brema" title="Brema">Bremy</a>, Lubeki i <a href="/wiki/Hamburg" title="Hamburg">Hamburga</a> pokonały wojska Waldemara II. W 1243 Lubeka zawarła przymierze handlowe z Hamburgiem, do którego dołączyły wkrótce inne miasta regionu: <a href="/wiki/Brunszwik" title="Brunszwik">Brunszwik</a>, <a href="/wiki/L%C3%BCneburg" title="Lüneburg">Lüneburg</a>, <a href="/wiki/Magdeburg" title="Magdeburg">Magdeburg</a> i <a href="/wiki/Kolonia_(Niemcy)" title="Kolonia (Niemcy)">Kolonia</a>. To nieformalne zrzeszenie miast pod przewodnictwem Lubeki dało początek związkowi miast, tzw. Hanzie. Wkrótce Lubeka stała się głównym portem Hanzy (zwano ją nawet królową hanzy – <i>Königin der Hanse</i>), a przez to najważniejszym miastem handlowym ówczesnej Europy północnej. W 1340 cesarz <a href="/wiki/Ludwik_IV_Bawarski" title="Ludwik IV Bawarski">Ludwik IV Bawarski</a> nadał Lubece prawo bicia monet (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Goldmünzrecht</em>). W 1356 w Lubece miał miejsce pierwszy zjazd członków Hanzy. </p><p>W połowie XIV wieku Hanza, a wraz z nią Lubeka, uwikłana była w częste zatargi z królem Danii <a href="/wiki/Waldemar_Atterdag" title="Waldemar Atterdag">Waldemarem IV</a> o przywileje handlowe w Europie północnej. Konflikt rozpoczął się w 1361, kiedy Waldemar zjednoczył Danię, przyłączając tereny <a href="/wiki/Skania" title="Skania">Skanii</a> oraz Gotlandii z hanzeatyckim miastem <a href="/wiki/Visby" title="Visby">Visby</a>. Dania pokonała flotę hanzeatycką, którą dowodził burmistrz Lubeki <a href="/w/index.php?title=Johann_Wittenborg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Wittenborg (strona nie istnieje)">Johann Wittenborg</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q102185#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q102185">(inne języki)</a></span>. W 1365 koło <a href="/wiki/Helsingborg" title="Helsingborg">Helsingborga</a> podpisano niekorzystny dla Hanzy <a href="/w/index.php?title=Pok%C3%B3j_w_Vordingborg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pokój w Vordingborg (strona nie istnieje)">pokój w Vordingborg</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q878474#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q878474">(inne języki)</a></span>. W 1367 na spotkaniu miast hanzeatyckich w Kolonii zawiązano <a href="/w/index.php?title=Konfederacja_kolo%C5%84ska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konfederacja kolońska (strona nie istnieje)">konfederację kolońską</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q883978#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q883978">(inne języki)</a></span> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Kölner Konföderation</em>) na czas <a href="/wiki/Wojna_du%C5%84sko-hanzeatycka_(1367%E2%80%931370)" title="Wojna duńsko-hanzeatycka (1367–1370)">wojny z Danią i Norwegią</a>. Wprowadzono <a href="/wiki/C%C5%82o" title="Cło">cła</a> eksportowe oraz importowe naliczane według masy towarów oraz uzgodniono liczbę nowych okrętów dla związku. W 1369 upadła w końcu duńska twierdza Helsingborg, oblegana przez wojska hanzeatyckie pod dowództwem burmistrza Lubeki <a href="/w/index.php?title=Bruno_Warendorp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bruno Warendorp (strona nie istnieje)">Bruna Warendorpa</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q993918#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q993918">(inne języki)</a></span>. Konflikt Hanzy z Danią został zakończony podpisaniem <a href="/wiki/Pok%C3%B3j_w_Strza%C5%82owie" title="Pokój w Strzałowie">pokoju w Stralsundzie</a>, który gwarantował związkowi 15% zysków z duńskiego handlu. </p><p>XIV wiek to szczyt rozkwitu Lubeki, która była już wówczas drugim co do wielkości miastem Niemiec (największym miastem była wtedy Kolonia) – w 1380 Lubeka miała 18000 mieszkańców<sup id="cite_ref-Kobler395_19-2" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>. <a href="/wiki/Prawo_lubeckie" title="Prawo lubeckie">Lubeckie prawo lokacyjne</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Lübische Recht</em>) stanowiło wzór dla większości miast hanzeatyckich, a rada miasta Lubeki była instytucją wyższej instancji dla wszystkich miast w lubeckim okręgu sądowniczym. </p><p>Wraz z powstaniem w 1379 unii monetarnej (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Wendischer Münzverein</em>) pomiędzy Lubeką, Hamburgiem, <a href="/wiki/Wismar" title="Wismar">Wismarem</a>, Lüneburgiem, <a href="/wiki/Rostock" title="Rostock">Rostockiem</a>, <a href="/wiki/Stralsund" title="Stralsund">Stralsundem</a>, a także Hanowerem, marka lubecka rozprzestrzeniła się w obrębie Morza Bałtyckiego<sup id="cite_ref-Hill106_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hill106-23">[22]</a></sup>. </p><p>W tym czasie Lubeka ściśle współpracowała z Hamburgiem. Podczas gdy Hamburg umocnił swoją pozycję w handlu w obrębie Morza Północnego, Lubeka zdominowała wymianę handlową ze Skandynawią oraz państwami basenu Morza Bałtyckiego, od kantorów <a href="/wiki/Bryggen" title="Bryggen">Bryggen</a> w <a href="/wiki/Bergen" title="Bergen">Bergen</a> po <a href="/wiki/Peterhof" title="Peterhof">Peterhof</a>. Polityczne wpływy Lubeki sięgały kantoru Hanzy w <a href="/wiki/Brugia" title="Brugia">Bruggi</a> oraz <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">londyńskiej</a> bazy handlowej <i>Steelyard</i>. Handel pomiędzy Lubeką a Hamburgiem odbywał się głównie drogą lądową, wzdłuż <a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Alte Salzstraße</em> (traktu solnego między Lubeką a Lüneburgiem) albo drogą wodną poprzez wybudowany w latach 1392–1398 kanał na rzece <a href="/w/index.php?title=Stecknitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stecknitz (strona nie istnieje)">Stecknitz</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2335589#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2335589">(inne języki)</a></span> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Stecknitz-Kanal</em>) łączący <a href="/wiki/%C5%81aba" title="Łaba">Łabę</a> z Bałtykiem. Kanał ten wykorzystywany był do transportu <a href="/wiki/S%C3%B3l_kuchenna" title="Sól kuchenna">soli</a> z Lüneburga, jednego z najważniejszych towarów eksportowych Lubeki na północ i wschód Europy. Sól była potrzebna do konserwacji ryb, m.in. <a href="/wiki/%C5%9Aled%C5%BA_oceaniczny" title="Śledź oceaniczny">śledzia</a>, który był popularnym daniem <a href="/wiki/Post" title="Post">postnym</a> w średniowiecznej <a href="/wiki/Dolna_Saksonia" title="Dolna Saksonia">Dolnej Saksonii</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liga_hanzeatycka_po_traktacie_stralsundzkim">Liga hanzeatycka po traktacie stralsundzkim</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Liga hanzeatycka po traktacie stralsundzkim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Liga hanzeatycka po traktacie stralsundzkim"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Początek XV wieku (1408–1415) napiętnowany był sporami wewnętrznymi, podczas których doszło do obalenia rady miejskiej. Doprowadziło to w 1410 do przejściowego wykluczenia Lubeki spod protektoratu cesarza (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Reichsacht</em>). </p><p>W 1429 król duński <a href="/wiki/Eryk_Pomorski" title="Eryk Pomorski">Eryk Pomorski</a> wprowadzając nową opłatę celną (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_du%C5%84ski" title="Język duński">duń.</a> <i>Øresundstullen</i>) za przepływ obcych statków przez cieśninę <a href="/wiki/Sund" title="Sund">Sund</a>, wywołał kolejny konflikt Hanzy z Danią, który zakończył się podpisaniem <a href="/w/index.php?title=Pok%C3%B3j_w_Vordingborgu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pokój w Vordingborgu (strona nie istnieje)">pokoju w Vordingborgu</a> potwierdzającego przywileje Hanzy. </p><p>W 1470 pruskie i wendeńskie miasta Hanzy wypowiedziały wojnę <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Anglii" title="Królestwo Anglii">Anglii</a>. Głównymi powodami konfliktu były systematyczne ograniczanie przywilejów Hanzy w Londynie oraz wypady handlowe kupców angielskich w rejon Morza Bałtyckiego (<i>The Company of Merchant Adventurers of London</i>). Czteroletnia wojna morska, prowadzona przy udziale <a href="/wiki/Kaper" title="Kaper">kaprów</a>, zakończyła się korzystnym dla Hanzy <a href="/w/index.php?title=Pok%C3%B3j_w_Utrechcie_(1474)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pokój w Utrechcie (1474) (strona nie istnieje)">pokojem w Utrechcie</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q559400#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q559400">(inne języki)</a></span> (1474), podpisanym w imieniu Hanzy przez burmistrza Lubeki <a href="/w/index.php?title=Hinrich_Castorp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hinrich Castorp (strona nie istnieje)">Hinricha Castorpa</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1619471#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1619471">(inne języki)</a></span>. </p><p>W XV wieku Lubeka handlując w basenie Morza Bałtyckiego, nie tylko sprzedawała sól, śledzie ze <a href="/wiki/Skania" title="Skania">Skanii</a> czy <a href="/wiki/Dorsz" title="Dorsz">dorsze</a> z północnej Norwegii, ale zaopatrywała również tereny Europy północnej w dobra codziennego użytku oraz pośredniczyła w handlu dziełami sztuki. Lubeckie <a href="/wiki/Poliptyk" title="Poliptyk">poliptyki</a> oraz prace średniowiecznych artystów malarzy i rzeźbiarzy takich jak <a href="/wiki/Bernt_Notke" title="Bernt Notke">Bernt Notke</a> czy <a href="/wiki/Hermen_Rode" title="Hermen Rode">Hermen Rode</a> znajdują się w wielu miastach Europy północnej. </p><p>Poprzez kontakty handlowe Hanzy rozpowszechniało się słowo <a href="/wiki/Druk" title="Druk">drukowane</a>. Piętnastowieczna Lubeka słynęła z warsztatów drukarskich <a href="/w/index.php?title=Lucas_Brandis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lucas Brandis (strona nie istnieje)">Lucasa Brandisa</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1873044#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1873044">(inne języki)</a></span> oraz jego brata Mateusza, <a href="/w/index.php?title=Johann_Snell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Snell (strona nie istnieje)">Johanna Snella</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q91092#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q91092">(inne języki)</a></span>, <a href="/w/index.php?title=Bartolomeusz_Ghotan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bartolomeusz Ghotan (strona nie istnieje)">Bartolomeusza Ghotana</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q809349#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q809349">(inne języki)</a></span> (który w 1488 wypuścił <i><a href="/wiki/Missale_Aboense" title="Missale Aboense">Missale Aboense</a></i>, pierwszą drukowaną książkę <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandii</a>), <a href="/w/index.php?title=Steffen_Arndes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steffen Arndes (strona nie istnieje)">Steffena Arndesa</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q104068#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q104068">(inne języki)</a></span> (<i>Niederdeutsche Bibel</i>, 1494) oraz <a href="/w/index.php?title=Johann_Balhorn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Balhorn (strona nie istnieje)">Johanna Balhorna</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q40113064#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q40113064">(inne języki)</a></span>. O wydanym w 1498 przez <a href="/w/index.php?title=Hans_van_Ghetelen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans van Ghetelen (strona nie istnieje)">Hansa van Ghetelena</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1583315#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1583315">(inne języki)</a></span> w języku <a href="/wiki/J%C4%99zyk_dolnoniemiecki" title="Język dolnoniemiecki">dolnoniemieckim</a> tłumaczeniu <i>Reynke de vos</i> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_polski" title="Język polski">pol.</a> <em lang="pl">lis Reineke</em>) można powiedzieć, że stało się <a href="/wiki/Bestseller" title="Bestseller">bestsellerem</a> w ówczesnych Niemczech i Skandynawii. W tym okresie rynek książek wydawanych w języku dolnoniemieckim zdominowany był przez Lubekę. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Reineke.1498.jpg" class="mw-file-description" title="Ilustracja do wydanej przez van Ghetelena książki Reynke de vos, 1498"><img alt="Ilustracja do wydanej przez van Ghetelena książki Reynke de vos, 1498" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Reineke.1498.jpg/120px-Reineke.1498.jpg" decoding="async" width="120" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Reineke.1498.jpg/180px-Reineke.1498.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Reineke.1498.jpg/240px-Reineke.1498.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ilustracja do wydanej przez van Ghetelena książki Reynke de vos, 1498</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Missale_Aboense_Initial_Page.jpg" class="mw-file-description" title="Przedmowa do Missale Aboense ze znakiem drukarskim Bartolomeusza Ghotans, 1488"><img alt="Przedmowa do Missale Aboense ze znakiem drukarskim Bartolomeusza Ghotans, 1488" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Missale_Aboense_Initial_Page.jpg/85px-Missale_Aboense_Initial_Page.jpg" decoding="async" width="85" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Missale_Aboense_Initial_Page.jpg/128px-Missale_Aboense_Initial_Page.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Missale_Aboense_Initial_Page.jpg/170px-Missale_Aboense_Initial_Page.jpg 2x" data-file-width="2613" data-file-height="3679" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Przedmowa do <i>Missale Aboense</i> ze znakiem drukarskim Bartolomeusza Ghotans, 1488</div> </li> </ul> <p>Po <a href="/wiki/Reforma_Rzeszy" title="Reforma Rzeszy">reformie administracyjnej cesarstwa</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Reichsreform</em>) wprowadzającej m.in. sześć <a href="/wiki/Okr%C4%99g_Rzeszy" title="Okręg Rzeszy">okręgów</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Reichskreise</em>), w 1500 Lubeka stała się częścią <a href="/w/index.php?title=Okr%C4%99gu_Dolnej_Saksonii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Okręgu Dolnej Saksonii (strona nie istnieje)">okręgu Dolnej Saksonii</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q616195#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q616195">(inne języki)</a></span> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Niedersächsischer Reichskreis</em>). </p><p>Po 1509 konflikt z Danią przybrał znowu na sile z powodu <a href="/wiki/Hegemonia" title="Hegemonia">hegemonicznej</a> polityki króla <a href="/wiki/Chrystian_II_Oldenburg" title="Chrystian II Oldenburg">Chrystiana II</a>. Kolejną wojnę Hanzy z Danią zakończył podpisany przez burmistrza Lubeki <a href="/w/index.php?title=Thomas_von_Wickede&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas von Wickede (strona nie istnieje)">Thomasa von Wickede</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1588931#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1588931">(inne języki)</a></span> <a href="/w/index.php?title=Pok%C3%B3j_w_Malm%C3%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pokój w Malmö (strona nie istnieje)">pokój w Malmö</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1456432#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1456432">(inne języki)</a></span> (1512). W 1523 Lubeka pomogła <a href="/wiki/Gustaw_I_Waza" title="Gustaw I Waza">Gustawowi I Wazie</a> w zdobyciu tronu w <a href="/wiki/Szwecja" title="Szwecja">Szwecji</a> oraz przyczyniła się do <a href="/wiki/Detronizacja" title="Detronizacja">detronizacji</a> Chrystiana II, którego zastąpił <a href="/wiki/Fryderyk_I_Oldenburg" title="Fryderyk I Oldenburg">Fryderyk I Oldenburg</a>. W zamian Hanza otrzymała liczne przywileje handlowe oraz duńską wyspę <a href="/wiki/Bornholm" title="Bornholm">Bornholm</a> (1525–1576). Doprowadziło to do rozpadu <a href="/wiki/Unia_kalmarska" title="Unia kalmarska">unii kalmarskiej</a> zrzeszającej Danię, Szwecję i Norwegię pod berłem jednego władcy. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Okres_reformacji">Okres reformacji</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Okres reformacji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Okres reformacji"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Johannes_Bugenhagen_by_Lucas_Cranach.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Johannes_Bugenhagen_by_Lucas_Cranach.jpeg/170px-Johannes_Bugenhagen_by_Lucas_Cranach.jpeg" decoding="async" width="170" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f0/Johannes_Bugenhagen_by_Lucas_Cranach.jpeg 1.5x" data-file-width="232" data-file-height="250" /></a><figcaption>Johannes Bugenhagen</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Luebeck-1641-Merian.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Luebeck-1641-Merian.jpg/220px-Luebeck-1641-Merian.jpg" decoding="async" width="220" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Luebeck-1641-Merian.jpg/330px-Luebeck-1641-Merian.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Luebeck-1641-Merian.jpg/440px-Luebeck-1641-Merian.jpg 2x" data-file-width="4096" data-file-height="2207" /></a><figcaption>Lubeka A.D.1641, warsztat Mateusza Meriana</figcaption></figure> <p>Okres między 1522 a 1530 rokiem to czas <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">reformacji</a>. Coraz więcej obywateli miasta zapoznawało się z nowymi ideami, choć rada miejska próbowała za wszelką cenę powstrzymać postęp nowego nurtu. Kiedy rada miejska wprowadziła podwyżkę podatków, podyktowaną m.in. wprowadzeniem ogólnocesarskiego podatku na rzecz obrony przed niebezpieczeństwem tureckim (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Türkensteuer</em>), obywatele Lubeki zażądali w zamian prawa głosu oraz <a href="/wiki/Ko%C5%9Bcio%C5%82y_ewangelickie" title="Kościoły ewangelickie">ewangelickich</a> <a href="/wiki/Kaznodzieja" title="Kaznodzieja">kaznodziejów</a>. Rada musiała ustąpić. Wkrótce podjęto decyzję o wprowadzeniu reformacji. W roku 1531 radca miejski <a href="/wiki/Jan_Bugenhagen" title="Jan Bugenhagen">Jan Bugenhagen</a> w swoim dziele <i>Der Keyserliken Stadt Lübeck christlike Ordeninge</i> wezwał do reformy <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_rzymski" class="mw-redirect" title="Kościół rzymski">Kościoła</a>, <a href="/wiki/Szkolnictwo" title="Szkolnictwo">szkolnictwa</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Opiekasocjalna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opiekasocjalna (strona nie istnieje)">opieki socjalnej</a>. W tym samym roku rada miasta wymogła na <a href="/wiki/Kapitu%C5%82a" title="Kapituła">kapitule katedralnej</a> podpisanie umowy zobowiązującej ją do zrzeczenia się wszelkich dóbr kościelnych na terenie miasta. Pierwszym <a href="/wiki/Superintendent_(religia)" title="Superintendent (religia)">superintendentem</a> Lubeki oraz <a href="/wiki/Rektor" title="Rektor">rektorem</a> nowo powstałej szkoły humanistycznej (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Lateinschule</em>) <a href="/w/index.php?title=Katharineum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katharineum (strona nie istnieje)">Katharineum</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q454607#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q454607">(inne języki)</a></span> został <a href="/w/index.php?title=Hermann_Bonnus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hermann Bonnus (strona nie istnieje)">Hermann Bonnus</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q914447#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q914447">(inne języki)</a></span>. </p><p>W tym samym czasie Lubeka przystąpiła również do <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_szmalkaldzki" title="Związek szmalkaldzki">związku szmalkaldzkiego</a> zawiązanego przez <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestancką</a> <a href="/wiki/Szlachta" title="Szlachta">szlachtę</a> przeciwko katolickiemu cesarzowi <a href="/wiki/Karol_V_Habsburg" title="Karol V Habsburg">Karolowi V Habsburgowi</a>. </p><p>W latach 1534–1536 doszło do kolejnej wojny Hanzy z Danią oraz ze Szwecją i <a href="/wiki/Prusy_Ksi%C4%85%C5%BC%C4%99ce" title="Prusy Książęce">Prusami</a>, zwaną również zatargiem hrabiów (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Grafenfehde</em>). Po śmierci króla Fryderyka I, burmistrz Lubeki <a href="/w/index.php?title=J%C3%BCrgen_Wullenwever&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jürgen Wullenwever (strona nie istnieje)">Jürgen Wullenwever</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q70801#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q70801">(inne języki)</a></span> udzielił poparcia synowi Fryderyka I, księciu Chrystianowi von Schleswig-Holstein, który jednak odmówił pomocy Hanzy. W tej sytuacji hrabia <a href="/w/index.php?title=Christoph_von_Oldenburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christoph von Oldenburg (strona nie istnieje)">Christoph von Oldenburg</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q64572#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q64572">(inne języki)</a></span> wystąpił o wsparcie Lubeki w przywróceniu na tron Christiana II. Pomimo początkowych zwycięstw Lubeka poniosła klęskę w ostatecznym starciu ze zjednoczoną flotą Danii, Szwecji i Prus, co przyczyniło się do osłabienia potęgi Hanzy. Burmistrz Wullenwever musiał uciekać z Lubeki, pochwycony przez <a href="/wiki/Archidiecezja_Bremy" class="mw-redirect" title="Archidiecezja Bremy">arcybiskupa Bremy</a>, został stracony w 1537. </p><p>Związany z reformacją brak zamówień na obiekty sztuki sakralnej spowodował upadek rzemiosła artystycznego w Lubece i innych miastach. <a href="/wiki/Renesans" title="Renesans">Renesans</a> w Niemczech północnych tworzyła mała grupa artystów: rzeźbiarz <a href="/w/index.php?title=Statius_von_D%C3%BCren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Statius von Düren (strona nie istnieje)">Statius von Düren</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2333992#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2333992">(inne języki)</a></span>, malarz <a href="/w/index.php?title=Hans_Kemmer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Kemmer (strona nie istnieje)">Hans Kemmer</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1580712#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1580712">(inne języki)</a></span>, rodzina rzeźbiarza <a href="/wiki/T%C3%B6nnies_Evers_Starszy" title="Tönnies Evers Starszy">Tönniesa Eversa Starszego</a> oraz ich następcy rzeźbiarz <a href="/w/index.php?title=T%C3%B6nnies_Evers_M%C5%82odszy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tönnies Evers Młodszy (strona nie istnieje)">Tönnies Evers Młodszy</a> i malarz <a href="/w/index.php?title=Johannes_Willinges&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes Willinges (strona nie istnieje)">Johannes Willinges</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1698637#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1698637">(inne języki)</a></span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wojny_północne,_wojna_trzydziestoletnia_i_upadek_Hanzy"><span id="Wojny_p.C3.B3.C5.82nocne.2C_wojna_trzydziestoletnia_i_upadek_Hanzy"></span>Wojny północne, wojna trzydziestoletnia i upadek Hanzy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Wojny północne, wojna trzydziestoletnia i upadek Hanzy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wojny północne, wojna trzydziestoletnia i upadek Hanzy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Westfaelischer_Friede_in_Muenster_(Gerard_Terborch_1648).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Westfaelischer_Friede_in_Muenster_%28Gerard_Terborch_1648%29.jpg/220px-Westfaelischer_Friede_in_Muenster_%28Gerard_Terborch_1648%29.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Westfaelischer_Friede_in_Muenster_%28Gerard_Terborch_1648%29.jpg/330px-Westfaelischer_Friede_in_Muenster_%28Gerard_Terborch_1648%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Westfaelischer_Friede_in_Muenster_%28Gerard_Terborch_1648%29.jpg/440px-Westfaelischer_Friede_in_Muenster_%28Gerard_Terborch_1648%29.jpg 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4649" /></a><figcaption>Pokój westfalski</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bl%C3%BCcher.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Bl%C3%BCcher.jpg/170px-Bl%C3%BCcher.jpg" decoding="async" width="170" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Bl%C3%BCcher.jpg/255px-Bl%C3%BCcher.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Bl%C3%BCcher.jpg 2x" data-file-width="308" data-file-height="392" /></a><figcaption>Feldmarszałek pruski Gebhard Leberecht von Blücher</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png/220px-Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png/330px-Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png/440px-Radhuset_i_Luebeck_1880-tal.png 2x" data-file-width="694" data-file-height="518" /></a><figcaption>Ratusz miejski, 1880</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg/220px-Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg" decoding="async" width="220" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg/330px-Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg/440px-Plan_von_L%C3%BCbeck.jpg 2x" data-file-width="577" data-file-height="488" /></a><figcaption>Plan miasta, ok. 1888</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/I_wojna_p%C3%B3%C5%82nocna" title="I wojna północna">I wojna północna</a> pomiędzy Danią, popieraną przez miasta hanzeatyckie a Szwecją, zakończona podpisaniem <a href="/wiki/Pok%C3%B3j_w_Szczecinie" title="Pokój w Szczecinie">pokoju w Szczecinie</a> (1570) przyniosła Lubece korzyści w postaci <a href="/wiki/Monopol" title="Monopol">monopolu</a> na <a href="/wiki/Narwa_(rzeka)" title="Narwa (rzeka)">Narwie</a> łączącej <a href="/wiki/Pejpus" title="Pejpus">Pejpus</a> z <a href="/wiki/Zatoka_Fi%C5%84ska" title="Zatoka Fińska">Zatoką Fińską</a>. Jednakże pozycja polityczna <a href="/wiki/Wolne_miasta_Rzeszy" title="Wolne miasta Rzeszy">wolnych miast</a> zaczęła słabnąć w porównaniu z potęgą państw terytorialnych. </p><p>W roku 1615 Lubeka rozbudowała swój dotychczasowy system umocnień. Prace prowadzono według projektów budowniczych <a href="/wiki/Holandia" title="Holandia">holenderskich</a> <a href="/w/index.php?title=Johann_von_Ryswyck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann von Ryswyck (strona nie istnieje)">Johanna von Ryswycka</a> i <a href="/w/index.php?title=Johan_van_Valckenburgh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johan van Valckenburgh (strona nie istnieje)">Johana van Valckenburgha</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q879526#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q879526">(inne języki)</a></span>, którzy zaprojektowali również umocnienia Hamburga, Bremy oraz <a href="/wiki/Ulm" title="Ulm">Ulm</a>. Z uwagi na specyficzne ukształtowanie terenu zrezygnowano z budowy murów obronnych wokół całego miasta. Budowę nowych fortyfikacji zakończył w 1634 <a href="/w/index.php?title=Johann_von_Br%C3%BCssel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann von Brüssel (strona nie istnieje)">Johann von Brüssel</a>. </p><p>W okresie <a href="/wiki/Wojna_trzydziestoletnia" title="Wojna trzydziestoletnia">wojny trzydziestoletniej</a> Lubece udało się zachować neutralność. Na początku konfliktu miasto odnosiło jeszcze korzyści gospodarcze. Jednakże z przystąpieniem do wojny Szwecji to Hamburg zaczął zyskiwać na znaczeniu jako główny pośrednik finansowy oraz największy port przeładunkowy broni, <a href="/wiki/Saletry" title="Saletry">saletry</a> oraz innych materiałów niezbędnych do prowadzenia działań wojennych. W czasie negocjacji oraz podpisywania późniejszego <a href="/wiki/Pok%C3%B3j_westfalski" title="Pokój westfalski">pokoju westfalskiego</a> miasta hanzeatyckie były reprezentowane przez przyszłego burmistrza Lubeki <a href="/w/index.php?title=David_Gloxin&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Gloxin (strona nie istnieje)">Davida Gloxina</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1174554#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1174554">(inne języki)</a></span>. W wyniku wojny kontrolę nad Bałtykiem przejęły Szwecja oraz zjednoczone unią <a href="/wiki/Marchia_Brandenburska" title="Marchia Brandenburska">Marchia Brandenburska</a> i Prusy Książęce. </p><p>Pomimo tego, że Lubeka nie była bezpośrednio dotknięta przez wydarzenia wojenne, jej znaczenie gospodarcze zaczęło maleć wraz z ukierunkowaniem europejskich przepływów handlowych na zachód oraz rosnącą prezencją na Bałtyku nowoczesnej holenderskiej floty handlowej, która stopniowo przełamywała monopol Hanzy. Gasnącej potęgi nie podtrzymał nawet szybki rozwój <a href="/wiki/Wielorybnictwo" title="Wielorybnictwo">wielorybnictwa</a>. </p><p>Ostatni zjazd Hanzy odbył się w Lubece w 1669. Trzy miasta: Lubeka, Hamburg i Brema, nadal pozostające znaczącymi portami i ośrodkami handlu, zostały wybrane do zarządzania spuścizną Hanzy. </p><p>Rok 1669 okazał się też przełomowym w polityce wewnętrznej Lubeki. Wraz z reformą statutu miasta (<i>Kassarezess</i>) rada miasta nadała obywatelom Lubeki prawo głosu również w sprawach związanych z finansami miasta. <i>Kassarezzess</i> była jedyną reformą statutu miasta od jego założenia do pierwszej połowy XIX wieku. Pomimo tych zmian Lubeka pogrążyła się w <a href="/wiki/Konserwatyzm" title="Konserwatyzm">konserwatyzmie</a>. Wielu artystów opuszcza miasto, m.in. bracia <a href="/w/index.php?title=Kneller&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kneller (strona nie istnieje)">Kneller</a>. W okresie przedoświeceniowym na szczególną uwagę zasługuje działalność <a href="/wiki/Polihistor" title="Polihistor">polihistora</a>, pierwszego pastora (<i>Hauptpastor</i>) kościoła św. Marii <a href="/w/index.php?title=Jakub_von_Melle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jakub von Melle (strona nie istnieje)">Jakuba von Melle</a>, który oprócz studiów nad historią rodzinnego miasta zajmował się <a href="/wiki/Paleontologia" title="Paleontologia">paleontologią</a>, <a href="/wiki/Genealogia" title="Genealogia">genealogią</a>, <a href="/wiki/Heraldyka" title="Heraldyka">heraldyką</a>, <a href="/wiki/Numizmatyka" title="Numizmatyka">numizmatyką</a>, a nawet opracował pierwszy słownik <a href="/wiki/J%C4%99zyk_%C5%9Brednio-dolno-niemiecki" title="Język średnio-dolno-niemiecki">języka średnio-dolno-niemieckiego</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Od_oświecenia_do_czasów_obecnych"><span id="Od_o.C5.9Bwiecenia_do_czas.C3.B3w_obecnych"></span>Od oświecenia do czasów obecnych</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Od oświecenia do czasów obecnych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Od oświecenia do czasów obecnych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Oświecenie"><span id="O.C5.9Bwiecenie"></span>Oświecenie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Oświecenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Oświecenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05"><a href="/wiki/Wojna_siedmioletnia" title="Wojna siedmioletnia">Wojna siedmioletnia</a> nie przyniosła większych strat Lubece, głównie dzięki staraniom ówczesnego komendanta miasta <a href="/w/index.php?title=Egmont_von_Chasot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Egmont von Chasot (strona nie istnieje)">Egmonta von Chasot</a>.</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> </p><p><span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">Pod koniec XVIII wieku w mieście zaczęły powstawać progresywne <a href="/wiki/Salon_literacki" title="Salon literacki">salony literackie</a>, takie jak zorganizowany przez <a href="/w/index.php?title=Dorothea_Schl%C3%B6zer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dorothea Schlözer (strona nie istnieje)">Dorotheę Schlözer</a>, pierwszą kobietę w Niemczech, która uzyskała tytuł doktor <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofii</a>. W tym czasie pracował też w Lubece przedstawiciel rodziny artystycznej Tischbein – malarz <a href="/w/index.php?title=Johann_Jacob_Tischbein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Jacob Tischbein (strona nie istnieje)">Johann Jacob Tischbein</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q877523#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q877523">(inne języki)</a></span> znany jako Lübecker Tischbein.</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> Za bramami miasta powstał zakład ceramiczny <i>Stockelsdorfter Fayencemanufaktur</i><sup id="cite_ref-Stockelsdorf_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stockelsdorf-24">[23]</a></sup>. Obywatele miasta założyli zaś Stowarzyszenie do Wspierania Działalności Społecznie Użytecznej (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Gesellschaft zur Beförderung gemeinnütziger Tätigkeit</em>), które miało duży wpływ na kulturalne życie miasta<sup id="cite_ref-Heller_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Heller-25">[24]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Wojny_napoleońskie"><span id="Wojny_napoleo.C5.84skie"></span>Wojny napoleońskie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Wojny napoleońskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wojny napoleońskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wraz z przyjętą jednogłośnie w 1803 decyzją rady cesarstwa niemieckiego o <a href="/wiki/Sekularyzacja" title="Sekularyzacja">sekularyzacji</a> i <a href="/wiki/Mediatyzacja" title="Mediatyzacja">mediatyzacji</a> (<i>Reichsdeputationshauptschluss</i>), Lubeka zachowała status wolnego miasta<sup id="cite_ref-Kobler395_19-3" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>. W roku 1806 po upadku cesarstwa niemieckiego, miasto stało się na mocy prawa międzynarodowego niezależnym państwem niemieckim, które pozostawało neutralne w obliczu <a href="/wiki/Wojny_napoleo%C5%84skie" title="Wojny napoleońskie">wojny Prus z Napoleonem</a>. </p><p>W listopadzie 1806 neutralność Lubeki wykorzystał <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_polny" title="Marszałek polny">feldmarszałek</a> pruski <a href="/wiki/Gebhard_Leberecht_von_Bl%C3%BCcher" title="Gebhard Leberecht von Blücher">Gebhard Leberecht von Blücher</a>, który nie będąc w stanie stawić czoła przeważającym wojskom napoleońskim pod dowództwem <a href="/wiki/Karol_XIV_Jan" title="Karol XIV Jan">Jean-Baptiste’a Bernadotte</a>, chciał zarekwirować znajdujące się w porcie statki i wyprawić choć część swojej armii do Prus Wschodnich lub Anglii. W razie niepowodzenia tego planu, Blücher chciał zmusić Francuzów do długotrwałego oblężenia Lubeki. Wcześniej jednak do miasta wdarły się wojska szwedzkie, niszcząc bramy <i>Mühlentor</i> oraz <i>Burgtor</i> i zajmując statki w Lubece oraz w Travemünde. Blücher zmuszony był przygotować miasto do odparcia ataku wojsk napoleońskich. W nocy z 5 na 6 listopada armia francuska otoczyła miasto, przystępując o świcie do ataku. W czasie <a href="/wiki/Bitwa_pod_Lubek%C4%85" title="Bitwa pod Lubeką">Bitwy pod Lubeką</a> główne walki toczyły się przed bramą <i>Burgtor</i>. Wbrew rozkazom Blüchera książę Fryderyk Wilhelm dowodzący obroną <i>Burgtor</i> wysłał swoje oddziały poza mury miasta, by ratować pozostające tam armaty. Wskutek tego brama <i>Burgtor</i> pozostawiona była bez żadnej obrony, a wojska Fryderyka Wilhelma dostały się pod ostrzał własnej armii. Błąd ten umożliwił Francuzom szybkie zdobycie miasta. </p><p>W latach 1811–1813 Lubeka była częścią cesarstwa Napoleona, pełniąc funkcję okręgu (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">fr.</a> <i><a href="/wiki/Okr%C4%99g_(jednostka_administracyjna)" title="Okręg (jednostka administracyjna)">arrondissement</a></i>) w <a href="/wiki/Departament_(Francja)" title="Departament (Francja)">departamencie</a> Bouches-de-l’Elbe. </p><p>Zamknięcie portu w Lubece dla floty brytyjskiej wskutek <a href="/wiki/Blokada_kontynentalna" title="Blokada kontynentalna">blokady kontynentalnej</a> (1806–1814) wprowadzającej zakaz handlu z Wielką Brytanią, osłabiło znacznie gospodarkę miasta. Konsekwencje ekonomiczne francuskiej okupacji były odczuwalne do połowy wieku. W 1815 na <a href="/wiki/Kongres_wiede%C5%84ski" title="Kongres wiedeński">kongresie wiedeńskim</a> Lubeka została uznana za suwerennego członka <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Niemiecki" title="Związek Niemiecki">Związku Niemieckiego</a> (1815–1866). W czasie zgromadzenia narodowego we Frankfurcie w 1848 r. Lubekę reprezentował <a href="/w/index.php?title=Enrst_Deecke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enrst Deecke (strona nie istnieje)">Enrst Deecke</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Związek_Północnoniemiecki_i_Cesarstwo_Niemieckie"><span id="Zwi.C4.85zek_P.C3.B3.C5.82nocnoniemiecki_i_Cesarstwo_Niemieckie"></span>Związek Północnoniemiecki i Cesarstwo Niemieckie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Związek Północnoniemiecki i Cesarstwo Niemieckie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Związek Północnoniemiecki i Cesarstwo Niemieckie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Carl_Burckhardt.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Carl_Burckhardt.jpg/170px-Carl_Burckhardt.jpg" decoding="async" width="170" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Carl_Burckhardt.jpg/255px-Carl_Burckhardt.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Carl_Burckhardt.jpg/340px-Carl_Burckhardt.jpg 2x" data-file-width="466" data-file-height="644" /></a><figcaption>Carl Burckhardt</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg/220px-L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg/330px-L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg/440px-L%C3%BCbeck_Marienkirche_Glocke_070311.jpg 2x" data-file-width="2550" data-file-height="1700" /></a><figcaption>Dzwony Kościoła Mariackiego zniszczone podczas nalotów w 1942</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg/220px-Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg/330px-Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg/440px-Cap_Arcona_10.86422E_54.04183N.jpg 2x" data-file-width="1278" data-file-height="954" /></a><figcaption>Zatoka Lubecka, 3 kilometry od Neustadt (biały punkt w środku mapki): pozycja zatonięcia <i>Cap Arcony</i></figcaption></figure> <p>W 1866 Lubeka przystąpiła do <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_P%C3%B3%C5%82nocnoniemiecki" title="Związek Północnoniemiecki">Związku Północnoniemieckiego</a>, a w 1868 do <a href="/wiki/Niemiecki_Zwi%C4%85zek_Celny" title="Niemiecki Związek Celny">Niemieckiego Związku Celnego</a><sup id="cite_ref-Kobler395_19-4" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>. W 1871 stała się częścią <a href="/wiki/Cesarstwo_Niemieckie" title="Cesarstwo Niemieckie">Cesarstwa Niemieckiego</a>. Pod koniec XIX w. Lubeka weszła w okres szybkiego <a href="/wiki/Industrializacja" title="Industrializacja">uprzemysłowienia</a>. Liczba ludności zaczęła rosnąć, a wraz z uchyleniem w 1864 nakazu zamykania bram miejskich na noc (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <em lang="de">Torsperre</em>) zaczęły rozwijać się <a href="/wiki/Przedmie%C5%9Bcie" title="Przedmieście">przedmieścia</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="XX_wiek">XX wiek</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: XX wiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: XX wiek"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">Po upadku cesarstwa niemieckiego w 1918 w Lubece, jako drugim mieście po <a href="/wiki/Kilonia" title="Kilonia">Kilonii</a>, doszło do buntu marynarzy. Wystąpienia te nie przerodziły się jednak w żadne groźniejsze rozruchy związane z <a href="/wiki/Rewolucja_listopadowa" title="Rewolucja listopadowa">rewolucją listopadową</a>. Burmistrz i <a href="/wiki/Senator" title="Senator">senatorowie</a> zachowali swoje urzędy. W tym samym roku uchwalono nowe <a href="/wiki/Czynne_prawo_wyborcze" title="Czynne prawo wyborcze">czynne prawo wyborcze</a>, a w maju 1920 pierwszy <a href="/wiki/Demokracja" title="Demokracja">demokratyczny</a> statut miasta. W tym czasie zakończyła się również wspólnota hanzy – wolne miasta zaprzestały wspólnej reprezentacji przy Rzeszy. Niepokoje wstrząsające wczesną <a href="/wiki/Republika_Weimarska" title="Republika Weimarska">Republiką Weimarską</a> ominęły Lubekę.</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> </p><p>W latach 20. XX wieku Lubeka, podobnie jak wiele miast niemieckich, przeżywała rozkwit artystyczny. Dyrektor lubeckiego muzeum sztuki <a href="/w/index.php?title=Carl_Georg_Heise&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carl Georg Heise (strona nie istnieje)">Carl Georg Heise</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q109288#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q109288">(inne języki)</a></span> promował artystów takich jak <a href="/w/index.php?title=Asmus_Jessen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asmus Jessen (strona nie istnieje)">Asmus Jessen</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q733397#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q733397">(inne języki)</a></span>, <a href="/wiki/Hans_Peters" title="Hans Peters">Hans Peters</a>, <a href="/w/index.php?title=Leopold_Thieme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leopold Thieme (strona nie istnieje)">Leopold Thieme</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1819854#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1819854">(inne języki)</a></span> czy <a href="/w/index.php?title=Erich_Dummer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erich Dummer (strona nie istnieje)">Erich Dummer</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1352095#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1352095">(inne języki)</a></span>. W Lubece działał również znany <a href="/wiki/Malarstwo" title="Malarstwo">malarz</a> i <a href="/wiki/Grafika" title="Grafika">grafik</a> <a href="/w/index.php?title=Alfred_Mahlau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfred Mahlau (strona nie istnieje)">Alfred Mahlau</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1720138#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1720138">(inne języki)</a></span>, który m.in. zaprojektował opakowanie dla słynnego <a href="/wiki/Marcepan" title="Marcepan">marcepanu</a> z Lubeki, produkowanego przez firmę <a href="/w/index.php?title=Niederegger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niederegger (strona nie istnieje)">Niederegger</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q467126#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q467126">(inne języki)</a></span><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[25]</a></sup>. </p><p>Lata 30. to koniec Republiki Weimarskiej i dojście <a href="/wiki/Narodowy_socjalizm" class="mw-redirect" title="Narodowy socjalizm">nazistów</a> do władzy. Konfrontacja nazistów z przedstawicielami partii demokratycznych doprowadziła do aresztowania działacza opozycji <a href="/wiki/Julius_Leber" title="Julius Leber">Juliusa Lebera</a> w lutym 1933. <a href="/wiki/Willy_Brandt" title="Willy Brandt">Willy Brandt</a> uniknął prześladowań, ratując się ucieczką do Skandynawii. W wieczór ostatnich wolnych wyborów parlamentarnych w marcu 1933 <a href="/wiki/Narodowosocjalistyczna_Niemiecka_Partia_Robotnik%C3%B3w" title="Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników">NSDAP</a>, uzyskując ponad 40% głosów, przejęła natychmiast władzę w Hamburgu, Lubece i <a href="/wiki/Hesja" title="Hesja">Hesji</a>. <a href="/wiki/Friedrich_Hildebrandt" title="Friedrich Hildebrandt">Friedrich Hildebrandt</a> sprawujący władzę (<i>Reichsstatthalter</i>) nad <a href="/wiki/Meklemburgia" title="Meklemburgia">Meklemburgią</a> i Lubeką, powołał w maju swojego dotychczasowego zastępcę <a href="/w/index.php?title=Otto-Heinrich_Dreschler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Otto-Heinrich Dreschler (strona nie istnieje)">Otto-Heinricha Dreschlera</a> na burmistrza Lubeki. </p><p>Na mocy ustawy o tzw. wielkim Hamburgu z 1937 (<i>Groß-Hamburg-Gesetz</i>), Lubeka straciła swoją ponad 700-letnią niezależność terytorialną i została wcielona do pruskiej prowincji <a href="/w/index.php?title=Schleswig-Holstein_(prowincja)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schleswig-Holstein (prowincja) (strona nie istnieje)">Schleswig-Holstein</a><sup id="cite_ref-Kobler395_19-5" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>. Decyzję tę poprzedziły liczne konflikty pomiędzy <a href="/wiki/Gauleiter" title="Gauleiter">gauleiterem</a> Szlezwika-Holsztynu <a href="/wiki/Hinrich_Lohse" title="Hinrich Lohse">Hinrichem Lohse</a> a Friedrichem Hildebrandtem, któremu Lubeka podlegała w latach 1933–1937. </p><p>We wrześniu 1941 naziści uprowadzili i następnie zamordowali 605 pensjonariuszy <a href="/wiki/Szpital_psychiatryczny" title="Szpital psychiatryczny">szpitala psychiatrycznego</a> Strecknitz w ramach realizowanego w III Rzeszy programu eksterminacji osób niedorozwiniętych psychicznie, tzw. <a href="/wiki/Akcja_T4" title="Akcja T4">akcji T4</a>. </p><p>Ponad połowie z mieszkających przed 1939 w Lubece Żydów udało się wyemigrować z miasta. Z pozostałych 203 osób, 90 wywieziono na początku grudnia 1941 do <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_koncentracyjny" title="Obóz koncentracyjny">obozu koncentracyjnego</a> Jungfernhof koło <a href="/wiki/Ryga" title="Ryga">Rygi</a> na <a href="/wiki/%C5%81otwa" title="Łotwa">Łotwie</a>. Ostatnie transporty zorganizowano do obozów w <a href="/wiki/Theresienstadt" title="Theresienstadt">Theresienstadt</a> na przełomie 1942 i 1943. Wywózkę i obozy przeżyły trzy osoby. </p><p>W noc poprzedzającą <a href="/wiki/Niedziela_Palmowa" title="Niedziela Palmowa">Niedzielę Palmową</a> z 28 na 29 marca 1942 nastąpił atak powietrzny <a href="/wiki/Royal_Air_Force" title="Royal Air Force">Royal Air Force</a> na gęsto zaludnione stare miasto w Lubece. W wyniku ataku zginęło 320 osób, a 1044 budynki zostały zniszczone lub uszkodzone, m.in. katedra, kościół Mariacki oraz kościół św. Piotra. Lubeka była pierwszym dużym miastem niemieckim zaatakowanym na mocy brytyjskiej dyrektywy o <a href="/wiki/Nalot_dywanowy" title="Nalot dywanowy">nalotach dywanowych</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_angielski" title="Język angielski">ang.</a> <em lang="en">Area Bombing Directive</em>). </p><p>W 1944 <a href="/wiki/Carl_Jakob_Burckhardt" title="Carl Jakob Burckhardt">Carl Jakob Burckhardt</a>, <a href="/wiki/Szwajcaria" title="Szwajcaria">szwajcarski</a> dyplomata i prezydent <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Ruch_Czerwonego_Krzy%C5%BCa_i_Czerwonego_P%C3%B3%C5%82ksi%C4%99%C5%BCyca" title="Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca">Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża</a>, wynegocjował możliwość korzystania z portu w Lubece przez statki Czerwonego Krzyża, co przyczyniło się do zaprzestania dalszych bombardowań miasta. Carl Burckhardt otrzymał <a href="/wiki/Honorowe_obywatelstwo" title="Honorowe obywatelstwo">honorowe obywatelstwo</a> miasta Lubeki. 23 kwietnia 1945, w ramach negocjacji akcji humanitarnej „<a href="/wiki/Bia%C5%82e_autobusy" title="Białe autobusy">Białe autobusy</a>” odbyło się w Lubece spotkanie pomiędzy <a href="/wiki/Heinrich_Himmler" title="Heinrich Himmler">Heinrichem Himmlerem</a> a szwedzkim hrabią <a href="/wiki/Folke_Bernadotte" title="Folke Bernadotte">Folke Bernadotte</a>, podczas którego Himmler zaproponował <a href="/wiki/Alianci_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Alianci (II wojna światowa)">aliantom</a> <a href="/wiki/Rozejm" title="Rozejm">rozejm</a>. Prezydent USA <a href="/wiki/Harry_Truman" title="Harry Truman">Harry Truman</a> odrzucił tę propozycję. Brytyjska armia zdobyła Lubekę 2 maja 1945 praktycznie bez walk. 3 maja 1945 w <a href="/wiki/Zatoka_Lubecka" title="Zatoka Lubecka">Zatoce Lubeckiej</a> miał miejsce tragiczny wypadek. Samoloty aliantów zbombardowały i zatopiły trzy statki, m.in. <a href="/wiki/SS_Cap_Arcona" title="SS Cap Arcona">Cap Arcona</a>, które z rozkazu <a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a> przewoziły więźniów obozów koncentracyjnych. Zginęło 7–8 tysięcy osób. </p><p>We wrześniu 1947 uwagę świata skupiła decyzja rządu Wielkiej Brytanii o <a href="/wiki/Internowanie" title="Internowanie">internowaniu</a> <a href="/wiki/Migracja_ludno%C5%9Bci" title="Migracja ludności">emigrantów</a> ze statku <a href="/w/index.php?title=Exodus_(statek)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Exodus (statek) (strona nie istnieje)">Exodus</a> w <a href="/w/index.php?title=K%C3%BCcknitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kücknitz (strona nie istnieje)">Lubece-Kücknitz</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1880080#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1880080">(inne języki)</a></span>. </p><p>Po 1945 liczba ludności Lubeki zaczęła wzrastać, głównie za sprawą uciekinierów z Niemiec wschodnich. W 1946 Lubeka stała się częścią wyznaczonego przez aliantów landu Szlezwik-Holsztyn<sup id="cite_ref-Kobler395_19-6" class="reference"><a href="#cite_note-Kobler395-19">[18]</a></sup>. Do 1989 pozostawała miastem granicznym na granicy pomiędzy <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">RFN</a> a <a href="/wiki/Niemiecka_Republika_Demokratyczna" title="Niemiecka Republika Demokratyczna">NRD</a>. W <a href="/w/index.php?title=Schlutup&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schlutup (strona nie istnieje)">Schlutup</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1666125#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1666125">(inne języki)</a></span> znajdowało się najbardziej wysunięte na północ przejście graniczne. Relikty <a href="/wiki/Zimna_wojna" title="Zimna wojna">zimnej wojny</a> straszą jeszcze przy moście <i>Possehlbrücke</i> oraz przy <i>Burgtorteller</i> – są to specjalne komory na ładunki wybuchowe, które miały na celu powstrzymać atak lądowy wojsk <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_Warszawski" title="Układ Warszawski">Układu Warszawskiego</a>. Podział Niemiec odciął wprawdzie Lubekę od Meklemburgii, ale jednocześnie zapewnił portowi Travemünde uprzywilejowaną pozycję w transporcie <a href="/wiki/Prom" title="Prom">promowym</a> pomiędzy Europą Zachodnią a państwami Morza Bałtyckiego, Szwecją i Finlandią. Od <a href="/wiki/Ponowne_zjednoczenie_Niemiec" title="Ponowne zjednoczenie Niemiec">zjednoczenia Niemiec</a> w 1990 Lubeka stała się ponownie centrum zachodniej Meklemburgii. </p><p><span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">W styczniu 1996 w podpalonym domu uchodźców w Lubece zginęło 10 osób, a 50 zostało rannych.</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-05">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zabytki">Zabytki</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Zabytki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zabytki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg/220px-L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg/330px-L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg/440px-L%C3%BCbeck_Holstentor.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Brama Holsztyńska (niem. <i>Holstentor</i>)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Luebeck_04_2008_047.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Luebeck_04_2008_047.jpg/220px-Luebeck_04_2008_047.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Luebeck_04_2008_047.jpg/330px-Luebeck_04_2008_047.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Luebeck_04_2008_047.jpg/440px-Luebeck_04_2008_047.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Trave</figcaption></figure> <p>Historyczne centrum – <a href="/wiki/Stare_Miasto_w_Lubece" title="Stare Miasto w Lubece">Stare Miasto</a> w 1987 hanzeatyckie Stare Miasto w Lubece, jako pierwsze w Europie północnej, zostało wpisane na <a href="/wiki/Lista_%C5%9Bwiatowego_dziedzictwa_UNESCO#Niemcy" title="Lista światowego dziedzictwa UNESCO">listę światowego dziedzictwa UNESCO</a>. Na obszarze objętym ochroną UNESCO znajduje się ponad tysiąc budynków, m.in.: </p> <ul><li><a href="/wiki/Katedra_w_Lubece" title="Katedra w Lubece">Katedra</a> (<i>Lübecker Dom</i>)</li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Mariacki_w_Lubece" title="Kościół Mariacki w Lubece">Kościół Mariacki</a> (<i>Marienkirche</i> – główna fara miejska)</li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Piotra_w_Lubece" title="Kościół św. Piotra w Lubece">Kościół św. Piotra</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Jakuba_w_Lubece" title="Kościół św. Jakuba w Lubece">Kościół św. Jakuba</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Katarzyny_w_Lubece" title="Kościół św. Katarzyny w Lubece">kościół św. Katarzyny</a> (Franciszkanów)</li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Idziego_w_Lubece" title="Kościół św. Idziego w Lubece">Kościół św. Idziego</a>, stąd też Lubekę nazywano często „<a href="/wiki/Miasto_Siedmiu_Wie%C5%BC" title="Miasto Siedmiu Wież">Miastem Siedmiu Wież</a>”.</li></ul> <p>Do Starego Miasta można wejść przez jedną z dwóch zachowanych bram: </p> <ul><li><a href="/wiki/Brama_Holszty%C5%84ska" title="Brama Holsztyńska">Bramę Holsztyńską</a> (<i>Holstentor</i>)</li> <li><a href="/wiki/Brama_Zamkowa_w_Lubece" title="Brama Zamkowa w Lubece">Bramę Zamkową</a> (<i>Burgtor</i>)</li></ul> <p>Poza tym warto wymienić: </p> <ul><li>dawny <a href="/wiki/Szpital_%C5%9Bw._Ducha_w_Lubece" title="Szpital św. Ducha w Lubece">Szpital Św. Ducha</a> (<i>Heiligen-Geist-Hospital</i>)</li> <li><a href="/wiki/Ratusz_w_Lubece" title="Ratusz w Lubece">Ratusz</a> z XIV wieku ze schodami renesansowymi z XVI wieku</li> <li>Dom Armatorów (1535)</li> <li>Dom Gildii Kupieckiej (XVI wiek). Cała stara część miasta zachowała średniowieczny wygląd oraz kilkadziesiąt gotyckich kamienic</li> <li><i>Burgkloster</i></li> <li><i>Koberg</i> – bardzo dobrze zachowana dzielnica z drugiej połowy XIII wieku z zabudowaniami pomiędzy <i>Glockengießerstraße</i> a <i>Aegidienstraße</i></li> <li>domy patrycjuszy z XV–XVI wieku pomiędzy kościołem św. Piotra a katedrą</li> <li><a href="/wiki/Spichrze_solne_w_Lubece" title="Spichrze solne w Lubece">spichrze solne</a> na lewym brzegu Trave</li> <li><i>Handelshof</i> z 1924</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lubeka_a_literatura">Lubeka a literatura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Lubeka a literatura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Lubeka a literatura"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Buddenbrookhaus_Luebeck_(Germany).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Buddenbrookhaus_Luebeck_%28Germany%29.jpg/170px-Buddenbrookhaus_Luebeck_%28Germany%29.jpg" decoding="async" width="170" height="238" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Buddenbrookhaus_Luebeck_%28Germany%29.jpg/255px-Buddenbrookhaus_Luebeck_%28Germany%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Buddenbrookhaus_Luebeck_%28Germany%29.jpg/340px-Buddenbrookhaus_Luebeck_%28Germany%29.jpg 2x" data-file-width="931" data-file-height="1303" /></a><figcaption>Buddenbrookhaus przy Mengstraße</figcaption></figure> <p>W Lubece urodzili się <a href="/wiki/Thomas_Mann" title="Thomas Mann">Thomas Mann</a> i jego brat <a href="/wiki/Heinrich_Mann" title="Heinrich Mann">Heinrich</a>. Przy <i>Mengstraße</i> znajduje się <a href="/wiki/Dom_Buddenbrook%C3%B3w" title="Dom Buddenbrooków">Dom Buddenbrooków</a> (<i>Buddenbrookhaus</i>) przeniesiony na karty powieści Tomasza Manna <i><a href="/wiki/Buddenbrookowie" title="Buddenbrookowie">Buddenbrookowie</a></i>. Do tej pory wielu turystów posługuje się egzemplarzem tej książki jako przewodnikiem po mieście. Co trzy lata miasto Lubeka przyznaje nagrodę literacką im. Tomasza Manna<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[26]</a></sup>. </p><p>Inni słynni literaci związani z Lubeką to <a href="/w/index.php?title=Emanuel_Geibel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emanuel Geibel (strona nie istnieje)">Emanuel Geibel</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q77333#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q77333">(inne języki)</a></span>, <a href="/w/index.php?title=Otto_Anthes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Otto Anthes (strona nie istnieje)">Otto Anthes</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2038114#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2038114">(inne języki)</a></span> i <a href="/wiki/Erich_M%C3%BChsam" title="Erich Mühsam">Erich Mühsam</a>. <a href="/wiki/G%C3%BCnter_Grass" title="Günter Grass">Günter Grass</a> mieszkał w pobliżu Lubeki (w <a href="/wiki/Behlendorf" title="Behlendorf">Behlendorfie</a>), a w samym mieście znajduje się Dom Güntera Grassa (<i>Das Günter-Grass-Haus</i>, <i>Forum für Literatur und Bildende Kunst</i>), mieszczący manuskrypty, litografie, akwarele i rysunki noblisty<sup id="cite_ref-grass_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-grass-28">[27]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sport">Sport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sport"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/VfB_L%C3%BCbeck" title="VfB Lübeck">VfB Lübeck</a> – klub <a href="/wiki/Pi%C5%82ka_no%C5%BCna" title="Piłka nożna">piłkarski</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ludzie_związani_z_Lubeką"><span id="Ludzie_zwi.C4.85zani_z_Lubek.C4.85"></span>Ludzie związani z Lubeką</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Ludzie związani z Lubeką" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ludzie związani z Lubeką"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Z tym tematem związana jest kategoria: <a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_Lubek%C4%85" title="Kategoria:Ludzie związani z Lubeką">Ludzie związani z Lubeką</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Miasta_partnerskie">Miasta partnerskie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Miasta partnerskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Miasta partnerskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Litwa" title="Litwa"><img alt="Litwa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/22px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/33px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/44px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Litwa" title="Litwa">Litwa</a>: <a href="/wiki/K%C5%82ajpeda" title="Kłajpeda">Kłajpeda</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia"><img alt="Finlandia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/22px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/33px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/44px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /></a></span></span> <a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandia</a>: <a href="/wiki/Kotka_(Finlandia)" title="Kotka (Finlandia)">Kotka</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Francja" title="Francja"><img alt="Francja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a>: <a href="/wiki/La_Rochelle" title="La Rochelle">La Rochelle</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Chiny"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/22px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/33px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/44px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Chiny" class="mw-redirect" title="Chiny">Chiny</a>: <a href="/wiki/Shaoxing" title="Shaoxing">Shaoxing</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Polska" title="Polska"><img alt="Polska" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/22px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/33px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/44px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></a></span></span> <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a>: <a href="/wiki/Szczecin" title="Szczecin">Szczecin</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy"><img alt="Włochy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/22px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/33px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/44px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span></span> <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włochy</a>: <a href="/wiki/Wenecja" title="Wenecja">Wenecja</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Szwecja" title="Szwecja"><img alt="Szwecja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/22px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/33px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/44px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></a></span></span> <a href="/wiki/Szwecja" title="Szwecja">Szwecja</a>: <a href="/wiki/Visby" title="Visby">Visby</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy"><img alt="Niemcy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/22px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/33px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/44px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Meklemburgia-Pomorze_Przednie" title="Meklemburgia-Pomorze Przednie">Meklemburgia-Pomorze Przednie</a>: <a href="/wiki/Wismar" title="Wismar">Wismar</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Synagoga_w_Lubece" title="Synagoga w Lubece">synagoga w Lubece</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCbeck_Hauptbahnhof" title="Lübeck Hauptbahnhof">Lübeck Hauptbahnhof</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCbeck-Waldhalle" title="Lübeck-Waldhalle">Lübeck-Waldhalle</a></li> <li><a href="/wiki/Anton_Winckler" title="Anton Winckler">Anton Winckler</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">W <a href="/wiki/Historiografia" title="Historiografia">historiografii</a> niemieckiej Henryk Gotszalkowic nazywany jest <i>Heinrichem von Alt Lübeck</i>; <i>Alt Lübeck</i> to <i>Liubice</i>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Statistikamt_Nord_–_Bevölkerung_der_Gemeinden_in_Schleswig-Holstein_4._Quartal_2019-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Statistikamt_Nord_–_Bevölkerung_der_Gemeinden_in_Schleswig-Holstein_4._Quartal_2019_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statistik-nord.de/fileadmin/Dokumente/Statistische_Berichte/bevoelkerung/A_I_2_S/A_I_2_vj_194_Zensus_SH.pdf">Statistikamt Nord – Bevölkerung der Gemeinden in Schleswig-Holstein 4. Quartal 2019</a>. statistik-nord.de, 2020-07-29. s. 4. [dostęp 2020-11-26]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wyborcza.pl/AkcjeSpecjalne/7,173430,25857884,city-break-odkryj-skarby-polnocnych-niemiec.html">City break. Odkryj skarby północnych Niemiec</a>, Wyborcza.pl.</span> </li> <li id="cite_note-Haefs156-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Haefs156_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Haefs156_3-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Haefs156_3-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Hanswilhelm Haefs: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=nvXuwKjA4MsC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false">Die Ortsnamen und Ortsgeschichten von Schleswig-Holstein mit Fehmarn und Lauenburg sowie Nordfriesland und Helgoland</a></i>. BoD – Books on Demand, 2004, s. 156, seria: Ortsnamenkundliche Studien Deutschsprachige Ortsnamenkunde. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9783833405099" title="Specjalna:Książki/9783833405099">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-3-8334-0509-9</span></a>. [dostęp 2012-06-23].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Die+Ortsnamen+und+Ortsgeschichten+von+Schleswig-Holstein+mit+Fehmarn+und+Lauenburg+sowie+Nordfriesland+und+Helgoland&rft.aulast=Haefs&rft.aufirst=Hanswilhelm&rft.date=2004&rft.pub=BoD+%E2%80%93+Books+on+Demand&rft.pages=156&rft.series=Ortsnamenkundliche+Studien+Deutschsprachige+Ortsnamenkunde&rft.isbn=9783833405099&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DnvXuwKjA4MsC%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">„Helmolda Kronika Słowian”, tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW, Warszawa 1974.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.onomastik.com/on_geschichte_luebeck.php">Lübeck name – strona niemieckiego magazynu językowego „:Onomastik”.</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Jan_D%C5%82ugosz" title="Jan Długosz">Jan Długosz</a>: <i>Jana Długosza kanonika krakowskiego Dziejów polskich ksiąg dwanaście. Tom 1</i>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jana+D%C5%82ugosza+kanonika+krakowskiego+Dziej%C3%B3w+polskich+ksi%C4%85g+dwana%C5%9Bcie.+Tom+1&rft.aulast=D%C5%82ugosz&rft.aufirst=Jan"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span> W rozdziale opisującym rok pański 1031 Długosz pisze: „...sławne owo i znakomite miasto Bukowiec, po niemiecku zwano Lubek...”. Długosz był przekonany, że miasto to pod nazwą Bukowiec za panowania <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_I_Chrobry" title="Bolesław I Chrobry">Bolesława Chrobrego</a> należało do Polski.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Lübeck-Lexikon, s. 3–4.</span> </li> <li id="cite_note-PWN-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PWN_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3934068"><i>Lubeka</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-07-22]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Lubeka&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3934068" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Blankensee-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Blankensee_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130728120412/http://www.luebeck.de/bewohner/umwelt_gesundheit/naturschutz/natur_highlights/kulturhistorische_landschaften/sued-west/Steingrab_bei_Blankensee.pdf"><em>Großsteingrab bei Blankensee</em></a>. „HISTORISCHE KULTURLANDSCHAFTEN IN LÜBECK”, 15.04.92. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Gro%C3%9Fsteingrab+bei+Blankensee&rft.jtitle=HISTORISCHE+KULTURLANDSCHAFTEN+IN+L%C3%9CBECK&rft.date=15.04.92&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20130728120412%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.luebeck.de%2Fbewohner%2Fumwelt_gesundheit%2Fnaturschutz%2Fnatur_highlights%2Fkulturhistorische_landschaften%2Fsued-west%2FSteingrab_bei_Blankensee.pdf"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-Waldhusen-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Waldhusen_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130728114224/http://www.luebeck.de/bewohner/umwelt_gesundheit/naturschutz/natur_highlights/kulturhistorische_landschaften/nord-ost/Gross-Steingrab_Waldhusen.pdf"><em>Großsteingrab Waldhusen</em></a>. „HISTORISCHE KULTURLANDSCHAFTEN IN LÜBECK”, 19 kwietnia 1993. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Gro%C3%9Fsteingrab+Waldhusen&rft.jtitle=HISTORISCHE+KULTURLANDSCHAFTEN+IN+L%C3%9CBECK&rft.date=19+kwietnia+1993&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20130728114224%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.luebeck.de%2Fbewohner%2Fumwelt_gesundheit%2Fnaturschutz%2Fnatur_highlights%2Fkulturhistorische_landschaften%2Fnord-ost%2FGross-Steingrab_Waldhusen.pdf"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Lech</span><span class="cite-name-initials" title="Lech" style="display:none">L.</span> </span><span class="cite-lastname">Leciejewicz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Lech</span><span class="cite-name-initials" title="Lech">L.</span></span>, <i>Mały słownik kultury dawnych Słowian</i>, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 213, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8321404995" title="Specjalna:Książki/8321404995">ISBN <span class="isbn">83-214-0499-5</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/20561894">20561894</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Lech&rft.aulast=Leciejewicz&rft.date=1988&rft.isbn=83-214-0499-5&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ma%C5%82y+s%C5%82ownik+kultury+dawnych+S%C5%82owian&rft.pub=Wiedza+Powszechna&rft_id=info%3Aoclcnum%2F20561894" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Adam_z_Bremy" title="Adam z Bremy">Adam z Bremy</a>: <i>Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum</i>. Hanower: Hahn, 1993. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3775252886" title="Specjalna:Książki/3775252886">ISBN <span class="isbn">3-7752-5288-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gesta+Hammaburgensis+Ecclesiae+Pontificum&rft.au=Adam+z+Bremy&rft.pub=Hahn&rft.place=Hanower&rft.isbn=3-7752-5288-6"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Brather82-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brather82_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Sebastian Brather: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=YwT1e6S-Yg4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false">Archäologie der westlichen Slawen: Siedlung, Wirtschaft und Gesellschaft im früh- und hochmittelalterlichen Ostmitteleuropa</a></i>. Walter de Gruyter, 2008, s. 82. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9783110209952" title="Specjalna:Książki/9783110209952">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-3-11-020995-2</span></a>. [dostęp 2012-06-23].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Arch%C3%A4ologie+der+westlichen+Slawen%3A+Siedlung%2C+Wirtschaft+und+Gesellschaft+im+fr%C3%BCh-+und+hochmittelalterlichen+Ostmitteleuropa&rft.aulast=Brather&rft.aufirst=Sebastian&rft.date=2008&rft.pub=Walter+de+Gruyter&rft.pages=82&rft.isbn=9783110209952&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DYwT1e6S-Yg4C%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Lubekahist-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Lubekahist_15-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Lubekahist_15-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Lubekahist_15-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Lubekahist_15-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Lubekahist_15-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Lubekahist_15-5">f</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Hansestadt Lübeck: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101126171146/http://luebeck.de/tourismus/sightseeing/geschichte/files/geschichte.pdf">Geschichtliche Übersicht</a></i>. [dostęp 2012-06-18].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Geschichtliche+%C3%9Cbersicht&rft.au=Hansestadt+L%C3%BCbeck&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20101126171146%2Fhttp%3A%2F%2Fluebeck.de%2Ftourismus%2Fsightseeing%2Fgeschichte%2Ffiles%2Fgeschichte.pdf"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Helmold-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Helmold_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Helmold_16-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Helmold z Bosau (tłum. na jęz. niem. Heinz</span><span class="cite-name-initials" title="Helmold z Bosau (tłum. na jęz. niem. Heinz" style="display:none">H.B.(H.</span> </span><span class="cite-lastname">Stoob)</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Helmold z Bosau (tłum. na jęz. niem. Heinz</span><span class="cite-name-initials" title="Helmold z Bosau (tłum. na jęz. niem. Heinz">H.B.(H.</span></span>, <i>Chronica Slavorum</i>, [w:] <i>Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters</i>, Darmstadt: Wiss. Buchgesellschaft, 1963<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0067-0650">0067-0650</a></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Darmstadt&rft.atitle=Chronica+Slavorum&rft.aufirst=Helmold+z+Bosau+%28t%C5%82um.+na+j%C4%99z.+niem.+Heinz&rft.aulast=Stoob%29&rft.date=1963&rft.issn=0067-0650&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ausgew%C3%A4hlte+Quellen+zur+deutschen+Geschichte+des+Mittelalters&rft.pub=Wiss.+Buchgesellschaft" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Bohn21-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Bohn21_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Bohn21_17-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Robert Bohn: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=YZP2w83nHz4C&dq=L%C3%BCbeck+Schleswig+Geschichte&source=gbs_navlinks_s">Geschichte Schleswig-Holsteins</a></i>. C.H.Beck, 2006, s. 21. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/340650891X" title="Specjalna:Książki/340650891X">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">3-406-50891-X</span></a>. [dostęp 2012-06-18].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Geschichte+Schleswig-Holsteins&rft.aulast=Bohn&rft.aufirst=Robert&rft.date=2006&rft.pub=C.H.Beck&rft.pages=21&rft.isbn=340650891X&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DYZP2w83nHz4C%26dq%3DL%25C3%25BCbeck%2BSchleswig%2BGeschichte%26source%3Dgbs_navlinks_s"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Philippe_Dollinger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philippe Dollinger (strona nie istnieje)">Philippe Dollinger</a>: <i>Die Hanse</i>. Stuttgart: Kröner, 1998. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3520371057" title="Specjalna:Książki/3520371057">ISBN <span class="isbn">3-520-37105-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Die+Hanse&rft.aulast=Dollinger&rft.aufirst=Philippe&rft.pub=Kr%C3%B6ner&rft.place=Stuttgart&rft.isbn=3-520-37105-7"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Kobler395-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Kobler395_19-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Gerhard Köbler: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=Fc9r8BbvIsUC&dq=L%C3%BCbeck+geschichte&source=gbs_navlinks_s">Historisches Lexikon der Deutschen Länder: Die deutschen Territorien vom Mittelalter bis zur Gegenwart</a></i>. C.H.Beck, 2007, s. 395. [dostęp 2012-06-18].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historisches+Lexikon+der+Deutschen+L%C3%A4nder%3A+Die+deutschen+Territorien+vom+Mittelalter+bis+zur+Gegenwart&rft.aulast=K%C3%B6bler&rft.aufirst=Gerhard&rft.date=2007&rft.pub=C.H.Beck&rft.pages=395&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DFc9r8BbvIsUC%26dq%3DL%25C3%25BCbeck%2Bgeschichte%26source%3Dgbs_navlinks_s"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Bohn22-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Bohn22_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Robert Bohn: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=YZP2w83nHz4C&dq=L%C3%BCbeck+Schleswig+Geschichte&source=gbs_navlinks_s">Geschichte Schleswig-Holsteins</a></i>. C.H.Beck, 2006, s. 22. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/340650891X" title="Specjalna:Książki/340650891X">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">3-406-50891-X</span></a>. [dostęp 2012-06-18].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Geschichte+Schleswig-Holsteins&rft.aulast=Bohn&rft.aufirst=Robert&rft.date=2006&rft.pub=C.H.Beck&rft.pages=22&rft.isbn=340650891X&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DYZP2w83nHz4C%26dq%3DL%25C3%25BCbeck%2BSchleswig%2BGeschichte%26source%3Dgbs_navlinks_s"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">C.-H. Seebach: <i>800 Jahre Burgen, Schlösser und Herrenhäuser in Schleswig-Holstein</i>. Neumünster: Karl Wachholtz Verlag, 1988. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3529026751" title="Specjalna:Książki/3529026751">ISBN <span class="isbn">3-529-02675-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=800+Jahre+Burgen%2C+Schl%C3%B6sser+und+Herrenh%C3%A4user+in+Schleswig-Holstein&rft.aulast=Seebach&rft.aufirst=C.-H.&rft.pub=Karl+Wachholtz+Verlag&rft.place=Neum%C3%BCnster&rft.isbn=3-529-02675-1"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">G.P.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">G.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Fehring</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">G.P.</span><span class="cite-name-initials">G.P.</span></span>, <i>Die Burg in Lübeck</i>, [w:] <i>Lübecker Schriften für Archäologie und Kulturgeschichte</i>, Bonn: Habelt, 1982<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0721-3735">0721-3735</a></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Bonn&rft.atitle=Die+Burg+in+L%C3%BCbeck&rft.aufirst=G.P.&rft.aulast=Fehring&rft.date=1982&rft.issn=0721-3735&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=L%C3%BCbecker+Schriften+f%C3%BCr+Arch%C3%A4ologie+und+Kulturgeschichte&rft.pub=Habelt" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-Hill106-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hill106_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Thomas Hill: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=YJTZ3DhdcUYC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false">Die Stadt und ihr Markt</a></i>. Franz Steiner Verlag, 2004, s. 106. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3515080686" title="Specjalna:Książki/3515080686">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">3-515-08068-6</span></a>. [dostęp 2012-07-10].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Die+Stadt+und+ihr+Markt&rft.aulast=Hill&rft.aufirst=Thomas&rft.date=2004&rft.pub=Franz+Steiner+Verlag&rft.pages=106&rft.isbn=3515080686&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DYJTZ3DhdcUYC%26printsec%3Dfrontcover%26source%3Dgbs_ge_summary_r%26cad%3D0%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Stockelsdorf-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Stockelsdorf_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Ostholstein-Museum Eutin: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160126232923/http://museum.kreis-oh.de/showobject.phtml?La=1&object=tx%7C1664.30.1&NavID=1664.36.1&sub=0">Stockelsdorfer Fayencen</a>. [dostęp 2012-07-10]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Heller-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Heller_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ludwig Heller: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=B2UAAAAAcAAJ&printsec=frontcover#v=snippet&q=Dichter&f=false">Geschichte der Lübeckischen Gesellschaft zur Beförderung gemeinnütziger Thätigkeit</a></i>. 1839. [dostęp 2012-07-11].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Geschichte+der+L%C3%BCbeckischen+Gesellschaft+zur+Bef%C3%B6rderung+gemeinn%C3%BCtziger+Th%C3%A4tigkeit&rft.aulast=Heller&rft.aufirst=Ludwig&rft.date=1839&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DB2UAAAAAcAAJ%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Dsnippet%26q%3DDichter%26f%3Dfalse"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Abraham B. Enns: <i>Kunst und Bürgertum</i>. Lübeck: Weiland, 1978. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3767205718" title="Specjalna:Książki/3767205718">ISBN <span class="isbn">3-7672-0571-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kunst+und+B%C3%BCrgertum&rft.aulast=Enns&rft.aufirst=Abraham+B.&rft.pub=Weiland&rft.place=L%C3%BCbeck&rft.isbn=3-7672-0571-8"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Lübeck-Lexikon, s. 49.</span> </li> <li id="cite_note-grass-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-grass_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Günter-Grass-Haus: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120614212627/http://grass-haus.de/de/51/das-museum.html">strona oficjalna</a>. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://grass-haus.de/de/51/das-museum.html">tego adresu</a> (2012-06-14)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book"><i>Lübeck-Lexikon: Die Hansestadt von A bis Z</i>. Antjekathrin Graßmann (red.). Lübeck: Schmidt-Römhild, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/379507777X" title="Specjalna:Książki/379507777X">ISBN <span class="isbn">3-7950-7777-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=L%C3%BCbeck-Lexikon%3A+Die+Hansestadt+von+A+bis+Z&rft.pub=Schmidt-R%C3%B6mhild&rft.place=L%C3%BCbeck&rft.isbn=3-7950-7777-X"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lubeka&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.luebeck.de">Oficjalna strona miasta</a>. [dostęp 2009-02-03]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadtpanoramen.de/luebeck/index.html">Panoramy miasta</a>. [dostęp 2009-02-03]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation web">Google Maps: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://maps.google.com/maps?ll=53.889368,10.748062&spn=0.195679,0.468361&t=k&hl=en">Zdjęcie satelitarne</a>. [dostęp 2009-02-03]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation web">Lista światowego dziedzictwa UNESCO: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://whc.unesco.org/en/list/272">Hanzeatyckie miasto Lubeka</a>. [dostęp 2009-02-03]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr> • <abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>)</span>.</cite></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75675918">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) tbody{display:block;overflow:visible;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr .opis{text-align:left}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table table{margin:0;padding:0;border:0 none #000;padding-left:2em;width:100%}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Szlezwik-Holsztyn" title="Szablon:Szlezwik-Holsztyn"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Szlezwik-Holsztyn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Szlezwik-Holsztyn (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Szlezwik-Holsztyn&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Szlezwik-Holsztyn" title="Szlezwik-Holsztyn">Szlezwik-Holsztyn <i>(Schleswig-Holstein)</i></a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><b>Siedziba kraju związkowego: <a href="/wiki/Kilonia" title="Kilonia">Kilonia</a> <i>(Kiel)</i></b></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Miasta na prawach powiatu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Flensburg" title="Flensburg">Flensburg</a></li> <li><a href="/wiki/Kilonia" title="Kilonia">Kilonia <i>(Kiel)</i></a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Lubeka <i>(Lübeck)</i></a></li> <li><a href="/wiki/Neum%C3%BCnster" title="Neumünster">Neumünster</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Powiaty</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Powiat_Dithmarschen" title="Powiat Dithmarschen">Dithmarschen</a></li> <li><a href="/wiki/Kreis_Herzogtum_Lauenburg" title="Kreis Herzogtum Lauenburg">Herzogtum Lauenburg</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Nordfriesland" title="Powiat Nordfriesland">Nordfriesland</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Ostholstein" title="Powiat Ostholstein">Ostholstein</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Pinneberg" title="Powiat Pinneberg">Pinneberg</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Pl%C3%B6n" title="Powiat Plön">Plön</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Rendsburg-Eckernf%C3%B6rde" title="Powiat Rendsburg-Eckernförde">Rendsburg-Eckernförde</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Schleswig-Flensburg" title="Powiat Schleswig-Flensburg">Schleswig-Flensburg</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Segeberg" title="Powiat Segeberg">Segeberg</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Steinburg" title="Powiat Steinburg">Steinburg</a></li> <li><a href="/wiki/Powiat_Stormarn" title="Powiat Stormarn">Stormarn</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Schleswig-Holstein_(state).svg" class="mw-file-description" title="flaga Szlezwika-Holsztynu"><img alt="flaga Szlezwika-Holsztynu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Flag_of_Schleswig-Holstein_%28state%29.svg/75px-Flag_of_Schleswig-Holstein_%28state%29.svg.png" decoding="async" width="75" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Flag_of_Schleswig-Holstein_%28state%29.svg/113px-Flag_of_Schleswig-Holstein_%28state%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Flag_of_Schleswig-Holstein_%28state%29.svg/150px-Flag_of_Schleswig-Holstein_%28state%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> </p> </div></div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Obiekty_UNESCO_w_Niemczech" title="Szablon:Obiekty UNESCO w Niemczech"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Obiekty_UNESCO_w_Niemczech&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Obiekty UNESCO w Niemczech (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Obiekty_UNESCO_w_Niemczech&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Obiekty z <a href="/wiki/Lista_%C5%9Bwiatowego_dziedzictwa_UNESCO" title="Lista światowego dziedzictwa UNESCO">listy Światowego Dziedzictwa UNESCO</a> w <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemczech</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><div class="navbox-before before"> <p><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_UNESCO.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/50px-Flag_of_UNESCO.svg.png" decoding="async" width="50" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/75px-Flag_of_UNESCO.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/100px-Flag_of_UNESCO.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> </p> </div><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Kulturowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Katedra_w_Akwizgranie" title="Katedra w Akwizgranie">Katedra w Akwizgranie</a></li> <li><a href="/wiki/Katedra_w_Spirze" title="Katedra w Spirze">Katedra w Spirze</a></li> <li><a href="/wiki/Rezydencja_w_W%C3%BCrzburgu" title="Rezydencja w Würzburgu">Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_pielgrzymkowy_w_Wies" title="Kościół pielgrzymkowy w Wies">Kościół pielgrzymkowy w Wies</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ace_Augustusburg_i_Falkenlust_w_Br%C3%BChl" title="Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl">Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl</a></li> <li><a href="/wiki/Katedra_Wniebowzi%C4%99cia_Matki_Bo%C5%BCej_w_Hildesheimie" title="Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej w Hildesheimie">Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej</a>, <a href="/wiki/Muzeum_katedralne_w_Hildesheimie" class="mw-redirect" title="Muzeum katedralne w Hildesheimie">skarbiec</a> i <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Micha%C5%82a_w_Hildesheimie" class="mw-redirect" title="Kościół św. Michała w Hildesheimie">Kościół św. Michała w Hildesheimie</a></li> <li>Zabytki rzymskie w Trewirze (<a href="/wiki/Porta_Nigra" title="Porta Nigra">Porta Nigra</a>, <a href="/wiki/Most_rzymski_w_Trewirze" title="Most rzymski w Trewirze">most rzymski</a>, <a href="/wiki/Termy_Cesarskie_w_Trewirze" title="Termy Cesarskie w Trewirze">Termy Cesarskie</a>, <a href="/wiki/Amfiteatr_rzymski_w_Trewirze" title="Amfiteatr rzymski w Trewirze">amfiteatr rzymski</a>, <a href="/wiki/Barbarathermen" title="Barbarathermen">Barbarathermen</a>, <a href="/wiki/Bazylika_Konstantyna" title="Bazylika Konstantyna">Bazylika Konstantyna</a>, <a href="/wiki/Kolumna_w_Igel" title="Kolumna w Igel">kolumna w Igel</a>, <a href="/wiki/Katedra_%C5%9Awi%C4%99tego_Piotra_w_Trewirze" title="Katedra Świętego Piotra w Trewirze">Katedra św. Piotra</a> i <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Trewirze" title="Kościół Najświętszej Marii Panny w Trewirze">Kościół Najświętszej Marii Panny</a>)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Lubeka</a> <a href="/wiki/Stare_Miasto_w_Lubece" title="Stare Miasto w Lubece">miasto hanzeatyckie</a></li> <li>Granice Cesarstwa Rzymskiego (<a href="/wiki/Wa%C5%82_Hadriana" title="Wał Hadriana">Wał Hadriana</a>, <a href="/wiki/Wa%C5%82_Antonina" title="Wał Antonina">Wał Antonina</a> i <a href="/wiki/Limes_G%C3%B3rnogerma%C5%84sko-Retycki" title="Limes Górnogermańsko-Retycki">Limes Górnogermańsko-Retycki</a>)<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ace_i_zespo%C5%82y_parkowe_w_Poczdamie_i_Berlinie" title="Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie">Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_i_klasztor_Altenm%C3%BCnster_w_Lorsch" title="Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch">Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch</a></li> <li><a href="/wiki/Kopalnia_Rammelsberg" title="Kopalnia Rammelsberg">Kopalnie w Rammelsberg</a> oraz <a href="/wiki/Goslar" title="Goslar">zespół zabytkowy w Goslar</a></li> <li><a href="/wiki/Bamberg" title="Bamberg">Bamberg</a> – miasto i <a href="/wiki/Archikatedra_%C5%9Bw._Piotra_i_%C5%9Bw._Jerzego_w_Bambergu" title="Archikatedra św. Piotra i św. Jerzego w Bambergu">katedra św. Piotra i Jerzego</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Maulbronn" title="Opactwo Maulbronn">Opactwo Maulbronn</a></li> <li><a href="/wiki/Kolegiata_%C5%9Bw._Serwacego_w_Quedlinburgu" title="Kolegiata św. Serwacego w Quedlinburgu">Kolegiata</a>, zamek i <a href="/wiki/Quedlinburg" title="Quedlinburg">Stare Miasto w Quedlinburgu</a></li> <li><a href="/wiki/Huta_%C5%BCelaza_w_V%C3%B6lklingen" title="Huta żelaza w Völklingen">Huta żelaza w Völklingen</a></li> <li><a href="/wiki/Katedra_Kolo%C5%84ska" title="Katedra Kolońska">Katedra w Kolonii</a></li> <li><a href="/wiki/Bauhaus" title="Bauhaus">Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze</a></li> <li>Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w <a href="/wiki/Eisleben" title="Eisleben">Eisleben</a> i <a href="/wiki/Wittenberga" title="Wittenberga">Wittenberdze</a></li> <li><a href="/wiki/Weimar" title="Weimar">Klasycystyczny Weimar</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspa_Muze%C3%B3w" title="Wyspa Muzeów">Wyspa Muzeów w Berlinie</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_Wartburg" title="Zamek Wartburg">Zamek Wartburg koło Eisenach</a></li> <li><a href="/wiki/Ogrody_Dessau-W%C3%B6rlitz" title="Ogrody Dessau-Wörlitz">Ogrody Dessau-Wörlitz</a></li> <li><a href="/wiki/Reichenau_(wyspa)" title="Reichenau (wyspa)">Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim</a></li> <li><a href="/wiki/Kompleks_przemys%C5%82owy_kopalni_i_koksowni_Zollverein" title="Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein">Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen</a></li> <li><a href="/wiki/Dolina_%C5%9Brodkowego_Renu#Krajobraz_kulturowy_„Oberes_Mittelrheintal”_(Górna_Dolina_Środkowego_Renu)" title="Dolina środkowego Renu">Dolina górnego Renu</a></li> <li>Stare Miasta <a href="/wiki/Stralsund" title="Stralsund">Stralsundu</a> i <a href="/wiki/Wismar" title="Wismar">Wismaru</a></li> <li><a href="/wiki/Ratusz_w_Bremie" title="Ratusz w Bremie">Ratusz</a> i <a href="/wiki/Pos%C4%85g_Rolanda_w_Bremie" title="Posąg Rolanda w Bremie">posąg Rolanda w Bremie</a></li> <li>Stare miasto w <a href="/wiki/Ratyzbona" title="Ratyzbona">Ratyzbonie</a> wraz z dzielnicą Stadtamhof</li> <li><a href="/wiki/Modernistyczne_osiedla_mieszkaniowe_w_Berlinie" title="Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie">Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie</a></li> <li><a href="/wiki/Prehistoryczne_osady_na_palach" title="Prehistoryczne osady na palach">Prehistoryczne osady na palach</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Fabryka_obuwia_Fagus_w_Alfeldzie" class="mw-redirect" title="Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie">Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie</a></li> <li><a href="/wiki/Opera_Margrabi%C3%B3w" title="Opera Margrabiów">Opera Margrabiów</a></li> <li><a href="/wiki/Park_Wilhelmsh%C3%B6he" title="Park Wilhelmshöhe">Park Wilhelmshöhe w Kassel</a></li> <li>Karoliński <a href="/wiki/Westwerk" title="Westwerk">westwerk</a> kościoła i „civitas” w <a href="/wiki/Opactwo_Corvey" title="Opactwo Corvey">Corvey</a></li> <li><a href="/wiki/Speicherstadt" title="Speicherstadt">Speicherstadt</a> i <a href="/wiki/Kontorhausviertel" title="Kontorhausviertel">Kontorhausviertel</a> wraz z <a href="/wiki/Chilehaus" title="Chilehaus">Chilehaus</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_architektury_Le_Corbusiera" title="Dzieła architektury Le Corbusiera">Dzieła architektury Le Corbusiera</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[C]</a></sup></li> <li>Jaskinie i sztuka epoki lodowej w <a href="/wiki/Jura_Szwabska" title="Jura Szwabska">Jurze Szwabskiej</a></li> <li>Archeologiczny zespół graniczny <a href="/wiki/Hedeby" title="Hedeby">Hedeby</a> i <a href="/wiki/Danevirke" title="Danevirke">Danevirke</a></li> <li><a href="/wiki/Katedra_%C5%9Awi%C4%99tych_Aposto%C5%82%C3%B3w_Piotra_i_Paw%C5%82a_w_Naumburgu" class="mw-redirect" title="Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Naumburgu">Katedra w Naumburgu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wspania%C5%82e_miasta_uzdrowiskowe_Europy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy (strona nie istnieje)">Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy</a><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[D]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Darmst%C3%A4dter_K%C3%BCnstlerkolonie" title="Darmstädter Künstlerkolonie">Mathildenhöhe Darmstadt</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Przyrodnicze</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kopalnia_skamielin_w_Messel" title="Kopalnia skamielin w Messel">Kopalnia skamielin w Messel</a></li> <li><a href="/wiki/Morze_Wattowe" title="Morze Wattowe">Morze Wattowe</a><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[E]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Pradawne_i_pierwotne_lasy_bukowe_Karpat_i_innych_region%C3%B3w_Europy" title="Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy">Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy</a><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[F]</a></sup></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Kulturowe i przyrodnicze</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Park_Mu%C5%BCakowski" title="Park Mużakowski">Park Mużakowski w Bad Muskau</a><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[G]</a></sup></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy"><img alt="Niemcy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/50px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="50" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/75px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/100px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Wielką Brytanią</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Holandią, Danią</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Wspólnie z Polską</span> </li> </ol></div></div> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Hanza" title="Szablon:Hanza"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Hanza" title="Dyskusja szablonu:Hanza"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Hanza&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Hanza" title="Hanza">Związek Hanzeatycki</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Miasta_nale%C5%BC%C4%85ce_do_Hanzy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miasta należące do Hanzy (strona nie istnieje)">Wykaz miast hanzeatyckich</a></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Nadrenia" title="Nadrenia">Region nadreński</a><br />(<a href="/wiki/Ren" title="Ren">Ren</a> – <a href="/wiki/Moza" title="Moza">Moza</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Dinant" title="Dinant">Dinant</a></li> <li><a href="/wiki/Duisburg" title="Duisburg">Duisburg</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCsseldorf" title="Düsseldorf">Düsseldorf</a></li> <li><a href="/wiki/Emmerich_am_Rhein" title="Emmerich am Rhein">Emmerich</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Grieth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grieth (strona nie istnieje)">Grieth</a></li> <li><b><a href="/wiki/Kolonia_(Niemcy)" title="Kolonia (Niemcy)">KOLONIA</a></b><sup id="cite_ref-przyw_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-przyw-36">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Neuss" title="Neuss">Neuss</a></li> <li><a href="/wiki/Nijmegen" title="Nijmegen">Nijmegen</a></li> <li><a href="/wiki/Roermond" title="Roermond">Roermond</a></li> <li><a href="/wiki/Tiel" title="Tiel">Tiel</a></li> <li><a href="/wiki/Venlo" title="Venlo">Venlo</a></li> <li><a href="/wiki/Wesel" title="Wesel">Wessel</a></li> <li><a href="/wiki/Zaltbommel" title="Zaltbommel">Zaltbommel</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Region <a href="/wiki/IJssel" title="IJssel">IJssel</a> i <a href="/wiki/Zuiderzee" title="Zuiderzee">Zuiderzee</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Arnhem" title="Arnhem">Arnhem</a></li> <li><a href="/wiki/Deventer" title="Deventer">DEVENTER</a><sup id="cite_ref-wazne_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Doesburg" title="Doesburg">Doesborg</a></li> <li><a href="/wiki/Elburg" title="Elburg">Elburg</a></li> <li><a href="/wiki/Harderwijk" title="Harderwijk">Harderwijk</a></li> <li><a href="/wiki/Hasselt_(Holandia)" title="Hasselt (Holandia)">Hasselt</a></li> <li><a href="/wiki/Hattem" title="Hattem">Hattem</a></li> <li><a href="/wiki/Kampen" title="Kampen">KAMPEN</a><sup id="cite_ref-wazne_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Ommen" title="Ommen">Ommen</a></li> <li><a href="/wiki/Stavoren" title="Stavoren">Stavoren</a></li> <li><a href="/wiki/Zutphen" title="Zutphen">Zutphen</a></li> <li><a href="/wiki/Zwolle" title="Zwolle">Zwolle</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wybrzeże <a href="/wiki/Morze_P%C3%B3%C5%82nocne" title="Morze Północne">Morza Północnego</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Groningen" title="Groningen">Groningen</a></li> <li><a href="/wiki/Brema" title="Brema">BREMA</a><sup id="cite_ref-wazne_37-2" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Stade" title="Stade">Stade</a></li> <li><a href="/wiki/Buxtehude" title="Buxtehude">Buxtehude</a></li> <li><a href="/wiki/Hamburg" title="Hamburg">HAMBURG</a><sup id="cite_ref-wazne_37-3" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Między <a href="/wiki/Ren" title="Ren">Renem</a> i <a href="/wiki/Wezera" title="Wezera">Wezerą</a><br />(<a href="/wiki/Westfalia" title="Westfalia">Westfalia</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Ahlen_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Ahlen (Nadrenia Północna-Westfalia)">Ahlen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Allendorf_(Sundern)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Allendorf (Sundern) (strona nie istnieje)">Allendorf</a></li> <li><a href="/wiki/Altena_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Altena (Nadrenia Północna-Westfalia)">Altena</a></li> <li><a href="/wiki/Arnsberg" title="Arnsberg">Arnsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Attendorn" title="Attendorn">Attendorn</a></li> <li><a href="/wiki/Beckum_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Beckum (Nadrenia Północna-Westfalia)">Beckum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Belecke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belecke (strona nie istnieje)">Belecke</a></li> <li><a href="/wiki/Bielefeld" title="Bielefeld">Bielefeld</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blankenstein_(Hattingen)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blankenstein (Hattingen) (strona nie istnieje)">Blankenstein (Hattingen)</a></li> <li><a href="/wiki/Bocholt" title="Bocholt">Bocholt</a></li> <li><a href="/wiki/Bochum" title="Bochum">Bochum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%B6defeld&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bödefeld (strona nie istnieje)">Bödefeld</a></li> <li><a href="/wiki/Borgentreich" title="Borgentreich">Borgentreich</a></li> <li><a href="/wiki/Borken_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Borken (Nadrenia Północna-Westfalia)">Borken</a></li> <li><a href="/wiki/Brakel_(Niemcy)" title="Brakel (Niemcy)">Brakel</a></li> <li><a href="/wiki/Breckerfeld" title="Breckerfeld">Breckerfeld</a></li> <li><a href="/wiki/Brilon" title="Brilon">Brilon</a></li> <li><a href="/wiki/Coesfeld" title="Coesfeld">Coesfeld</a></li> <li><a href="/wiki/Dorsten" title="Dorsten">Dorsten</a></li> <li><b><a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">DORTMUND</a></b><sup id="cite_ref-przyw_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-przyw-36">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Drolshagen" title="Drolshagen">Drolshagen</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BClmen" title="Dülmen">Dülmen</a></li> <li><a href="/wiki/Essen" title="Essen">Essen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eversberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eversberg (strona nie istnieje)">Eversberg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Freienohl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Freienohl (strona nie istnieje)">Freienohl</a></li> <li><a href="/wiki/F%C3%BCrstenau" title="Fürstenau">Fürstenau</a></li> <li><a href="/wiki/Geseke" title="Geseke">Geseke</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Grevenstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grevenstein (strona nie istnieje)">Grevenstein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hachen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hachen (strona nie istnieje)">Hachen</a></li> <li><a href="/wiki/Hagen" title="Hagen">Hagen</a></li> <li><a href="/wiki/Haltern_am_See" title="Haltern am See">Haltern</a></li> <li><a href="/wiki/Hamm" title="Hamm">Hamm</a></li> <li><a href="/wiki/Hattingen_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Hattingen (Nadrenia Północna-Westfalia)">Hattingen</a></li> <li><a href="/wiki/Herford" title="Herford">Herford</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hirschberg_(Warstein)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hirschberg (Warstein) (strona nie istnieje)">Hirschberg</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B6rde_(dzielnica)" title="Hörde (dzielnica)">Hörde</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%BCsten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hüsten (strona nie istnieje)">Hüsten</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iburg_(Bad_Driburg)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iburg (Bad Driburg) (strona nie istnieje)">Iburg</a></li> <li><a href="/wiki/Iserlohn" title="Iserlohn">Iserlohn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kallenhardt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kallenhardt (strona nie istnieje)">Kallenhardt</a></li> <li><a href="/wiki/Kamen" title="Kamen">Kamen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Langscheid_(Sundern)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Langscheid (Sundern) (strona nie istnieje)">Langscheid</a></li> <li><a href="/wiki/Lemgo" title="Lemgo">Lemgo</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCdenscheid" title="Lüdenscheid">Lüdenscheid</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCnen" title="Lünen">Lünen</a></li> <li><a href="/wiki/Melle_(Niemcy)" title="Melle (Niemcy)">Melle</a></li> <li><a href="/wiki/Menden_(Sauerland)" title="Menden (Sauerland)">Menden</a></li> <li><a href="/wiki/Minden_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Minden (Nadrenia Północna-Westfalia)">Minden</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCnster" title="Münster">MÜNSTER</a><sup id="cite_ref-wazne_37-4" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neheim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neheim (strona nie istnieje)">Neheim</a></li> <li><a href="/wiki/Neuenrade" title="Neuenrade">Neuenrade</a></li> <li><a href="/wiki/Neustadt_(Hessen)" title="Neustadt (Hessen)">Neustadt</a></li> <li><a href="/wiki/Nieheim" title="Nieheim">Nieheim</a></li> <li><a href="/wiki/Oldenzaal" title="Oldenzaal">Oldenzaal</a></li> <li><a href="/wiki/Olpe_(Nadrenia_P%C3%B3%C5%82nocna-Westfalia)" title="Olpe (Nadrenia Północna-Westfalia)">Olpe</a></li> <li><a href="/wiki/Osnabr%C3%BCck" title="Osnabrück">OSNABRÜCK</a><sup id="cite_ref-wazne_37-5" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Paderborn" title="Paderborn">Paderborn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Peckelsheim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peckelsheim (strona nie istnieje)">Peckelsheim</a></li> <li><a href="/wiki/Plettenberg_(Niemcy)" title="Plettenberg (Niemcy)">Plettenberg</a></li> <li><a href="/wiki/Quakenbr%C3%BCck" title="Quakenbrück">Quakenbrück</a></li> <li><a href="/wiki/Ratingen" title="Ratingen">Ratingen</a></li> <li><a href="/wiki/Recklinghausen" title="Recklinghausen">Recklinghausen</a></li> <li><a href="/wiki/Rheine" title="Rheine">Rheine</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%BCthen" title="Rüthen">Rüthen</a></li> <li><a href="/wiki/Schwerte" title="Schwerte">Schwerte</a></li> <li><a href="/wiki/Soest" title="Soest">SOEST</a><sup id="cite_ref-wazne_37-6" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Solingen" title="Solingen">Solingen</a></li> <li><a href="/wiki/Sundern_(Sauerland)" title="Sundern (Sauerland)">Sundern</a></li> <li><a href="/wiki/Telgte" title="Telgte">Telgte</a></li> <li><a href="/wiki/Unna" title="Unna">Unna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%C3%B6rden_(Marienm%C3%BCnster)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vörden (Marienmünster) (strona nie istnieje)">Vörden</a></li> <li><a href="/wiki/Vreden" title="Vreden">Vreden</a></li> <li><a href="/wiki/Warburg" title="Warburg">Warburg</a></li> <li><a href="/wiki/Warendorf" title="Warendorf">Warendorf</a></li> <li><a href="/wiki/Warstein" title="Warstein">Warstein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wattenscheid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wattenscheid (strona nie istnieje)">Wattenscheid</a></li> <li><a href="/wiki/Werl" title="Werl">Werl</a></li> <li><a href="/wiki/Werne" title="Werne">Werne</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Westhofen_(Schwerte)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Westhofen (Schwerte) (strona nie istnieje)">Westhofen</a></li> <li><a href="/wiki/Wetter_(Ruhr)" title="Wetter (Ruhr)">Wetter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wiedenbr%C3%BCck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiedenbrück (strona nie istnieje)">Wiedenbrück</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Między <a href="/wiki/Wezera" title="Wezera">Wezerą</a> i <a href="/wiki/%C5%81aba" title="Łaba">Łabą</a><br />(<a href="/wiki/Dolna_Saksonia" title="Dolna Saksonia">Dolna Saksonia</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Alfeld_(Leine)" title="Alfeld (Leine)">Alfeld</a></li> <li><a href="/wiki/Aschersleben" title="Aschersleben">Aschersleben</a></li> <li><a href="/wiki/Bockenem" title="Bockenem">Bockenem</a></li> <li><b><a href="/wiki/Brunszwik" title="Brunszwik">BRUNSZWIK</a></b><sup id="cite_ref-przyw_36-2" class="reference"><a href="#cite_note-przyw-36">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Einbeck" title="Einbeck">Einbeck</a></li> <li><a href="/wiki/Gardelegen" title="Gardelegen">Gardelegen</a></li> <li><a href="/wiki/Goslar" title="Goslar">GOSLAR</a><sup id="cite_ref-wazne_37-7" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Gronau_(Leine)" title="Gronau (Leine)">Gronau</a></li> <li><a href="/wiki/Halberstadt" title="Halberstadt">Halberstadt</a></li> <li><a href="/wiki/Hameln" title="Hameln">Hameln</a></li> <li><a href="/wiki/Hanower" title="Hanower">Hanower</a></li> <li><a href="/wiki/Helmstedt" title="Helmstedt">Helmstedt</a></li> <li><a href="/wiki/Hildesheim" title="Hildesheim">HILDESHEIM</a><sup id="cite_ref-wazne_37-8" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCneburg" title="Lüneburg">LÜNEBURG</a><sup id="cite_ref-wazne_37-9" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Magdeburg" title="Magdeburg">MAGDEBURG</a><sup id="cite_ref-wazne_37-10" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Osterburg_(Altmark)" title="Osterburg (Altmark)">Osterburg</a></li> <li><a href="/wiki/Quedlinburg" title="Quedlinburg">Quedlinburg</a></li> <li><a href="/wiki/Salzwedel" title="Salzwedel">Salzwedel</a></li> <li><a href="/wiki/Seehausen_(Altmark)" title="Seehausen (Altmark)">Seehausen</a></li> <li><a href="/wiki/Stendal" title="Stendal">Stendal</a></li> <li><a href="/wiki/Tangerm%C3%BCnde" title="Tangermünde">Tangermünde</a></li> <li><a href="/wiki/Uelzen" title="Uelzen">Ulzen</a></li> <li><a href="/wiki/Werben_(Elbe)" title="Werben (Elbe)">Werben</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Niemcy środkowe<br />(na południe do <a href="/wiki/Harz" title="Harz">Harzu</a><br />między górną <a href="/wiki/Wezera" title="Wezera">Wezerą</a> i <a href="/wiki/So%C5%82awa" title="Soława">Soławą</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Duderstadt" title="Duderstadt">Duderstadt</a></li> <li><a href="/wiki/Erfurt" title="Erfurt">Erfurt</a></li> <li><a href="/wiki/Getynga" title="Getynga">Getynga</a></li> <li><a href="/wiki/Halle_(Saale)" title="Halle (Saale)">Halle</a></li> <li><a href="/wiki/Merseburg" title="Merseburg">Merseburg</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BChlhausen/Th%C3%BCringen" title="Mühlhausen/Thüringen">Mühlhausen</a></li> <li><a href="/wiki/Naumburg_(Saale)" title="Naumburg (Saale)">Naumburg</a></li> <li><a href="/wiki/Nordhausen" title="Nordhausen">Nordhausen</a></li> <li><a href="/wiki/Northeim" title="Northeim">Northeim</a></li> <li><a href="/wiki/Osterode_am_Harz" title="Osterode am Harz">Osterode</a></li> <li><a href="/wiki/Uslar" title="Uslar">Uslar</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Brandenburgia" title="Brandenburgia">Brandenburgia</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Brandenburg_an_der_Havel" title="Brandenburg an der Havel">Brandenburg</a></li> <li><a href="/wiki/Frankfurt_nad_Odr%C4%85" title="Frankfurt nad Odrą">Frankfurt nad Odrą</a></li> <li><a href="/wiki/Havelberg" title="Havelberg">Havelberg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%B6lln_(miasto)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cölln (miasto) (strona nie istnieje)">Cölln</a></li> <li><a href="/wiki/Kyritz" title="Kyritz">Kyritz</a></li> <li><a href="/wiki/Perleberg" title="Perleberg">Perleberg</a></li> <li><a href="/wiki/Pritzwalk" title="Pritzwalk">Pritzwalk</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Południowe wybrzeże <a href="/wiki/Morze_Ba%C5%82tyckie" title="Morze Bałtyckie">Bałtyku</a><br />w granicach <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99te_Cesarstwo_Rzymskie" title="Święte Cesarstwo Rzymskie">cesarstwa</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kilonia" title="Kilonia">Kilonia</a></li> <li><b><a class="mw-selflink selflink">LUBEKA</a></b><sup id="cite_ref-przyw_36-3" class="reference"><a href="#cite_note-przyw-36">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Wismar" title="Wismar">WISMAR</a><sup id="cite_ref-wazne_37-11" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Rostock" title="Rostock">ROSTOCK</a><sup id="cite_ref-wazne_37-12" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Stralsund" title="Stralsund">STRALSUND</a><sup id="cite_ref-wazne_37-13" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Greifswald" title="Greifswald">Greifswald</a></li> <li><a href="/wiki/Demmin" title="Demmin">Demmin</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCtzkow" title="Gützkow">Gützkow</a></li> <li><a href="/wiki/Szczecin" title="Szczecin">Szczecin</a></li> <li><a href="/wiki/Bia%C5%82ogard" title="Białogard">Białogard</a></li> <li><a href="/wiki/Dar%C5%82owo" title="Darłowo">Darłowo</a></li> <li><a href="/wiki/Goleni%C3%B3w" title="Goleniów">Goleniów</a></li> <li><a href="/wiki/Gryfice" title="Gryfice">Gryfice</a></li> <li><a href="/wiki/Kamie%C5%84_Pomorski" title="Kamień Pomorski">Kamień</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%82obrzeg" title="Kołobrzeg">Kołobrzeg</a></li> <li><a href="/wiki/Koszalin" title="Koszalin">Koszalin</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82awno" title="Sławno">Sławno</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82upsk" title="Słupsk">Słupsk</a></li> <li><a href="/wiki/Stargard" title="Stargard">Stargard</a></li> <li><a href="/wiki/Trzebiat%C3%B3w" title="Trzebiatów">Trzebiatów</a></li> <li><a href="/wiki/Wolin_(miasto)" title="Wolin (miasto)">Wolin</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Prusy_(kraina_historyczna)" title="Prusy (kraina historyczna)">Prusy</a>, <a href="/wiki/Polska_w_okresie_rozbicia_dzielnicowego" title="Polska w okresie rozbicia dzielnicowego">Polska</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Braniewo" title="Braniewo">Braniewo</a></li> <li><a href="/wiki/Che%C5%82mno" title="Chełmno">Chełmno</a></li> <li><b><a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">GDAŃSK</a></b><sup id="cite_ref-przyw_36-4" class="reference"><a href="#cite_note-przyw-36">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Elbl%C4%85g" title="Elbląg">Elbląg</a></li> <li><a href="/wiki/Kr%C3%B3lewiec" title="Królewiec">KRÓLEWIEC</a><sup id="cite_ref-wazne_37-14" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Toru%C5%84" title="Toruń">TORUŃ</a><sup id="cite_ref-wazne_37-15" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Wroc%C5%82aw" title="Wrocław">Wrocław</a></li> <li><a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Inflanty" title="Inflanty">Inflanty</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Tartu" title="Tartu">DORPAT</a><sup id="cite_ref-wazne_37-16" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Kuldyga" title="Kuldyga">Goldingen</a></li> <li><a href="/wiki/Koknese" title="Koknese">Kokenhusen</a></li> <li><a href="/wiki/Limba%C5%BEi" title="Limbaži">Lemsal</a></li> <li><a href="/wiki/Parnawa" title="Parnawa">Parnawa</a></li> <li><a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn">REWEL</a><sup id="cite_ref-wazne_37-17" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Straupe" title="Straupe">Roop</a></li> <li><a href="/wiki/Ryga" title="Ryga">RYGA</a><sup id="cite_ref-wazne_37-18" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Valmiera" title="Valmiera">Valmiera</a></li> <li><a href="/wiki/Viljandi" title="Viljandi">Viljandi</a></li> <li><a href="/wiki/Kie%C5%9B" title="Kieś">Wenden</a></li> <li><a href="/wiki/Windawa_(miasto)" title="Windawa (miasto)">Windawa</a></li></ul> </td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Szwecja" title="Szwecja">Szwecja</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kalmar" title="Kalmar">Kalmar</a></li> <li><a href="/wiki/Nyk%C3%B6ping" title="Nyköping">Nyköping</a></li> <li><a href="/wiki/Sztokholm" title="Sztokholm">SZTOKHOLM</a><sup id="cite_ref-wazne_37-19" class="reference"><a href="#cite_note-wazne-37">[B]</a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/Visby" title="Visby">VISBY</a></b><sup id="cite_ref-przyw_36-5" class="reference"><a href="#cite_note-przyw-36">[A]</a></sup></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Hanseatenwimpel.svg" class="mw-file-description" title="Proporzec hanzeatycki"><img alt="Proporzec hanzeatycki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Hanseatenwimpel.svg/150px-Hanseatenwimpel.svg.png" decoding="async" width="150" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Hanseatenwimpel.svg/225px-Hanseatenwimpel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Hanseatenwimpel.svg/300px-Hanseatenwimpel.svg.png 2x" data-file-width="1210" data-file-height="80" /></a></span> </p><p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Haupthandelsroute_Hanse.png" class="mw-file-description" title="Główny szlak Ligi Hanzeatyckiej"><img alt="Główny szlak Ligi Hanzeatyckiej" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/150px-Haupthandelsroute_Hanse.png" decoding="async" width="150" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/225px-Haupthandelsroute_Hanse.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/300px-Haupthandelsroute_Hanse.png 2x" data-file-width="789" data-file-height="603" /></a></span> </p><p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg" class="mw-file-description" title="Lubeka – Stolica Ligi Hanzeatyckiej"><img alt="Lubeka – Stolica Ligi Hanzeatyckiej" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg/150px-Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg" decoding="async" width="150" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg/225px-Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg/300px-Hansestadt_Lubeck_Tatiana_Yagunova_Watercolor_painting_2014.jpg 2x" data-file-width="3720" data-file-height="2996" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-przyw-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-przyw_36-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-przyw_36-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-przyw_36-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-przyw_36-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-przyw_36-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-przyw_36-5">f</a></sup></span> <span class="reference-text">miasto-przywódca rejonu lub okręgu</span> </li> <li id="cite_note-wazne-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-12">m</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-13">n</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-14">o</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-15">p</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-16">q</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-17">r</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-18">s</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wazne_37-19">t</a></sup></span> <span class="reference-text">miasto odegrało poważną rolę w Hanzie</span> </li> </ol></div></div> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-g"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">miasto liczące ponad 100 tysięcy mieszkańców</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000110189319">0000000110189319</a></span></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/312802961">312802961</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n81108828">n81108828</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4036483-5">4036483-5</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12271049t">12271049t</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/031509258">031509258</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge129922">ge129922</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007555170805171">987007555170805171</a></span></li><li><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nacionalna_i_sveu%C4%8Dili%C5%A1na_knji%C5%BEnica_u_Zagrebu" class="extiw" title="hr:Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu">NSK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000763623&local_base=nsk10">000763623</a></span></li><li><a href="/wiki/Grecka_Biblioteka_Narodowa" title="Grecka Biblioteka Narodowa">ΕΒΕ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.nlg.gr/resource/authority/record177228">177228</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/001461293">001461293</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3934068.html">3934068</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Lubeck">place/Lubeck</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/lubecca">lubecca</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/lubeck/">lubeck</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=L%C3%BCbeck">Lübeck</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0038636.xml">0038636</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=L%C3%BCbeck">Lübeck</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lubeka&oldid=75988828">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lubeka&oldid=75988828</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Lubeka" title="Kategoria:Lubeka">Lubeka</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_w_Szlezwiku-Holsztynie" title="Kategoria:Miasta w Szlezwiku-Holsztynie">Miasta w Szlezwiku-Holsztynie</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Obiekty_z_listy_dziedzictwa_UNESCO_w_Niemczech" title="Kategoria:Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Niemczech">Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Niemczech</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Podzia%C5%82_administracyjny_Szlezwika-Holsztynu" title="Kategoria:Podział administracyjny Szlezwika-Holsztynu">Podział administracyjny Szlezwika-Holsztynu</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Strony_u%C5%BCywaj%C4%85ce_rozszerzenia_Phonos" title="Kategoria:Strony używające rozszerzenia Phonos">Strony używające rozszerzenia Phonos</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2013-05" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-05">Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-05</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 8 lut 2025, 22:31.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Lubeka&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Lubeka</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>110 języków</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Dodaj temat</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-fd9f956dc-nmvrz","wgBackendResponseTime":138,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.298","walltime":"1.817","ppvisitednodes":{"value":20266,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":190021,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":32147,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":23,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":69,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":78284,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":8,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1525.497 1 -total"," 20.96% 319.766 1 Szablon:Miejscowość_infobox"," 19.49% 297.371 1 Szablon:Przypisy"," 18.18% 277.399 48 Szablon:Link-interwiki"," 14.15% 215.921 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 10.78% 164.482 14 Szablon:Cytuj_książkę"," 10.10% 154.026 3 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 8.71% 132.908 1 Szablon:Szlezwik-Holsztyn"," 5.88% 89.664 1 Szablon:Infobox_dwie_grafiki"," 5.70% 86.986 1 Szablon:Infobox_2x2_dodaj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.634","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7797866,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nrequired = table#1 {\n}\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"53°52′N 10°41′E\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Miejscowość infobox\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n}\nmap = \"DE-SH\"\nmap = \"Niemcy\"\nmap = \"DE-SH\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Lubeka”\",\n [\"description\"] = \"Lubeka\",\n [\"latitude\"] = 53.866666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=53.866666666667_N_10.683333333333_E_type:city_\",\n [\"longitude\"] = 10.683333333333,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po prawej nieco na dole\",\n [\"rx\"] = 190.62037037037,\n [\"ry\"] = 130.49302200751,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 80.092592592593,\n [\"y\"] = 68.518518518518,\n}\nmap = \"Niemcy\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Lubeka”\",\n [\"description\"] = \"Lubeka\",\n [\"latitude\"] = 53.866666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=53.866666666667_N_10.683333333333_E_type:city_\",\n [\"longitude\"] = 10.683333333333,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"u góry\",\n [\"rx\"] = 123.36333333333,\n [\"ry\"] = 44.047140986469,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 51.833333333333,\n [\"y\"] = 15.611814345992,\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n#prop B = 1\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nrequired = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5446f9ddb-jlp7b","timestamp":"20250224202914","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Lubeka","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Lubeka","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2843","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2843","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-04-22T20:01:48Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/75\/L%C3%BCbeck_-_panoramio.jpg","headline":"miasto w Niemczech"}</script> </body> </html>