CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Soteriologiya — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"21afa071-8f90-4b1a-b8ed-498b8cff31bb","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Soteriologiya","wgTitle":"Soteriologiya","wgCurRevisionId":6683517,"wgRevisionId":6683517,"wgArticleId":283022,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[ "Xristianlıq","Teologiya"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Soteriologiya","wgRelevantArticleId":283022,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q326255", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.directLinkToCommons", "ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1375"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/800px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="916"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/640px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="733"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Soteriologiya — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/Soteriologiya"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/Soteriologiya"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Soteriologiya rootpage-Soteriologiya skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Soteriologiya</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><table class="toccolours" id="WSerie_Xristianlıq" cellpadding="1" cellspacing="0" width="230px" style="float: right; margin: 0 0 1em 1em; text-align:center; border: 1px solid #cdc8b8; font-size: 80%"> <tbody><tr> <td style="font-size: 110%; background:#EEEECD; text-align: center;"> <p><span style="font-size: 190%"><b><a href="/wiki/Xristianl%C4%B1q" title="Xristianlıq">Xristianlıq</a></b></span><br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/150px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg" decoding="async" width="150" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/225px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/300px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg 2x" data-file-width="873" data-file-height="1000" /></a></span> </p> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 110%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;"><a href="/wiki/%C4%B0sa" title="İsa">İsa</a> </span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"> <p><span style="font-size: 130%"><a href="/wiki/Bakir%C9%99_M%C9%99ry%C9%99min_do%C4%9Fmas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Bakirə Məryəmin doğması">Bakirə Məryəmin doğması</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C4%B0san%C4%B1n_%C3%A7arm%C4%B1xa_%C3%A7%C9%99kilm%C9%99si" title="İsanın çarmıxa çəkilməsi">İsanın çarmıxa çəkilməsi</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C4%B0san%C4%B1n_dirilm%C9%99si" title="İsanın dirilməsi">İsanın dirilməsi</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Pasxa" title="Pasxa">Pasxa</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C4%B0sa_Xristianl%C4%B1qda" class="mw-redirect" title="İsa Xristianlıqda">İsa Xristianlıqda</a></span><br /> </p> </td></tr> </tbody></table> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 110%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;">Erkən Dövr</span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"> <p><span style="font-size: 130%"><a href="/wiki/H%C9%99varil%C9%99r" title="Həvarilər">Həvari</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Kils%C9%99" title="Kilsə">Kilsə</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C4%B0nanc" title="İnanc">İnanc</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C4%B0ncil" title="İncil">İncil</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Allah%C4%B1n_Pad%C5%9Fahl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Allahın Padşahlığı">Allahın Padşahlığı</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Septuaginta" title="Septuaginta">Septuaginta</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Yeni_%C6%8Fhd" title="Yeni Əhd">Yeni Əhd</a></span><br /> </p> </td></tr> </tbody></table> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 110%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;"><a href="/wiki/Bibliya" title="Bibliya">Bibliya</a></span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"><span style="font-size: 130%"><a href="/wiki/%C6%8Fhdi-%C6%8Ftiq" class="mw-redirect" title="Əhdi-Ətiq">Əhdi-Ətiq</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədid</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span> <br /><a href="/w/index.php?title=Xristian_kanonlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristian kanonları (səhifə mövcud deyil)">Xristian kanonları</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Apokrif" title="Apokrif">Apokrif</a></span><br /> </td></tr></tbody></table> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 110%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;"><a href="/wiki/Teologiya" class="mw-redirect" title="Teologiya">Teologiya</a></span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"><span style="font-size: 130%"><a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9Flanma" title="Bağışlanma">Bağışlanma</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/V%C9%99ftiz" title="Vəftiz">Vəftiz</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Xristologiya" title="Xristologiya">Xristologiya</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Xristianl%C4%B1qda_Ata" title="Xristianlıqda Ata">Ata</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Xristianl%C4%B1qda_O%C4%9Ful" title="Xristianlıqda Oğul">Oğul</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99s_Ruh" title="Müqəddəs Ruh">Müqəddəs Ruh</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <br /> <a href="/wiki/Bibliya_antropologiyas%C4%B1" title="Bibliya antropologiyası">İnsan</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a class="mw-selflink selflink">Xilas</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Xristian_esxatologiyas%C4%B1" title="Xristian esxatologiyası">Esxatologiya</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7_%C3%BCqnum" title="Üç üqnum">Üç üqnum</a> </span> </td></tr> </tbody></table> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 110%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;">Tarix və Ənənələr</span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"><span style="font-size: 130%"><a href="/w/index.php?title=Xristian_xronologiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristian xronologiyası (səhifə mövcud deyil)">Xronologiya</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/M%C9%99ry%C9%99m" title="Məryəm">Məryəm</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99s_Pyotr" title="Müqəddəs Pyotr">Pyotr</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/H%C9%99vari_Pavel" title="Həvari Pavel">Pavel</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span> <br /> <a href="/wiki/Erk%C9%99n_Xristianl%C4%B1q" class="mw-redirect" title="Erkən Xristianlıq">Erkən</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/I_Konstantin" title="I Konstantin">I Konstantin</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span> <br /> <a href="/wiki/Kils%C9%99_m%C9%99clisi" class="mw-redirect" title="Kilsə məclisi">Kilsə məclisi</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span> <br /> <a href="/wiki/Xristianl%C4%B1qda_b%C3%B6l%C3%BCnm%C9%99" class="mw-redirect" title="Xristianlıqda bölünmə">Xristianlıqda bölünmə</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Xa%C3%A7_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Xaç yürüşləri">Xaç yürüşləri</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span> <br /> <a href="/wiki/Reformasiya" title="Reformasiya">Reformasiya</a></span> </td></tr> </tbody></table> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 140%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;">Məzhəblər və Hərəkatlar</span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"><span style="font-size: 130%"> <table class="toccolours collapsible collapsed" style="width: 100%; border: none;"> <tbody><tr> <th><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99rbi_Xristianl%C4%B1q&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qərbi Xristianlıq (səhifə mövcud deyil)">Qərbi</a> </th></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Adventizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adventizm (səhifə mövcud deyil)">Adventist</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Anabaptist" class="mw-redirect" title="Anabaptist">Anabaptist</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Anglikanizm" class="mw-redirect" title="Anglikanizm">Anglikan</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Baptizm" title="Baptizm">Baptist</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Kalvinizm" title="Kalvinizm">Kalvinizm</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Evangelizm" title="Evangelizm">Evangelizm</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99slik_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Müqəddəslik hərəkatı (səhifə mövcud deyil)">Müqəddəslik</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/L%C3%BCteranl%C4%B1q" title="Lüteranlıq">Luteran</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Medotizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medotizm (səhifə mövcud deyil)">Medotist</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_Katolik_Kils%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qədim Katolik Kilsəsi (səhifə mövcud deyil)">Qədim Kilsə</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Protestantl%C4%B1q" title="Protestantlıq">Protestant</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/%C6%8Fllincil%C9%99r" title="Əllincilər">Əllinci</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Roma-Katolik_kils%C9%99si" title="Roma-Katolik kilsəsi">Katolik kilsəsi</a> </td></tr></tbody></table> <table class="toccolours collapsible collapsed" style="width: 100%; border: none;"> <tbody><tr> <th><a href="/w/index.php?title=%C5%9E%C9%99rqi_Xristianl%C4%B1q&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şərqi Xristianlıq (səhifə mövcud deyil)">Şərqi</a> </th></tr> <tr> <td> <p><a href="/wiki/Pravoslavl%C4%B1q" class="mw-redirect" title="Pravoslavlıq">Pravoslav</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Pravoslav_Katolik_kils%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pravoslav Katolik kilsəsi (səhifə mövcud deyil)">Katolik kilsəsi</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=%C5%9E%C9%99rqi_Pravoslavl%C4%B1q&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şərqi Pravoslavlıq (səhifə mövcud deyil)">Şərqi Pravoslav</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Konstantinopol_Pravoslav_Kils%C9%99si" title="Konstantinopol Pravoslav Kilsəsi"> Konstantinopol Pravoslav Kilsəsi</a> </p> </td></tr></tbody></table> <table class="toccolours collapsible collapsed" style="width: 100%; border: none;"> <tbody><tr> <th>Hərəkatlar </th></tr> <tr> <td> <p><a href="/wiki/Yehova_%C5%9Fahidl%C9%99ri" title="Yehova şahidləri">Yehova şahidləri</a> · <a href="/w/index.php?title=Sonuncu_g%C3%BCn_m%C3%BCqq%C9%99d%C9%99s_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sonuncu gün müqqədəs hərəkatı (səhifə mövcud deyil)">Sonuncu gün</a> · <a href="/w/index.php?title=Unitarianizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unitarianizm (səhifə mövcud deyil)">Unitarianizm</a> · <a href="/w/index.php?title=Kristafelianl%C4%B1q&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kristafelianlıq (səhifə mövcud deyil)">Kristafel</a> · <a href="/w/index.php?title=Birlik_pentekostalizmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birlik pentekostalizmi (səhifə mövcud deyil)">Birlik pentekostalizmi</a> </p> </td></tr></tbody></table></span><br /> </td></tr> </tbody></table> </div> </div> <div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="front-size: 140%; background: #cdc8b8;"><span style="color: black; text-decoration: underline;">Əsas mövzular</span></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;display:none;"> <table width="100%" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"><span style="font-size: 130%"><a href="/w/index.php?title=Xristian_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristian mədəniyyəti (səhifə mövcud deyil)">Mədəniyyət</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Xristianl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n_t%C9%99nqidi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristianlığın tənqidi (səhifə mövcud deyil)">Xristianlığın tənqidi</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Ekumenizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekumenizm (səhifə mövcud deyil)">Ekumenizm</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Ayin_ili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ayin ili (səhifə mövcud deyil)">Ayin ili</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Liturgiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liturgiya (səhifə mövcud deyil)">Liturgiya</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Xristian_musiqisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristian musiqisi (səhifə mövcud deyil)">Musiqi</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/V%C9%99ftiz" title="Vəftiz">Vəftiz</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Xristianl%C4%B1q_v%C9%99_dig%C9%99r_dinl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristianlıq və digər dinlər (səhifə mövcud deyil)">Digər dinlər</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Xristianl%C4%B1qda_dua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristianlıqda dua (səhifə mövcud deyil)">Dua</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/w/index.php?title=Xristianl%C4%B1qda_v%C9%99z&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xristianlıqda vəz (səhifə mövcud deyil)">Vəz</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Bibliya_simvolikas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Bibliya simvolikası">Simvolizm</a></span> </td></tr> </tbody></table> </div></div></td></tr> <tr> <td style="font-size: 80%; background:#EEEECD; text-align: center;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:P_christianity.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/25px-P_christianity.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/38px-P_christianity.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/50px-P_christianity.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span><br /> <p><span style="font-size:x-small;"><a href="/wiki/Portal:Xristianl%C4%B1q" title="Portal:Xristianlıq">Xristianlıq</a></span> </p> </td></tr> <tr align="center"> <td style="font-size: 90%; background:#cdc8b8; text-align: center;"><div class="plainlinks hlist navbar"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Xristianl%C4%B1q" title="Şablon:Xristianlıq"><span title="Şablona bax">bax</span></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_m%C3%BCzakir%C9%99si:Xristianl%C4%B1q" title="Şablon müzakirəsi:Xristianlıq"><span title="Müzakirə et">müzakirə</span></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Xristianl%C4%B1q&action=edit"><span title="Bu şablonu redaktə et">redaktə</span></a></li></ul></div> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Soteriologiya</b> (<a href="/wiki/Yunan_dili" title="Yunan dili">yunan</a>. σωτηρία, soteriya, "xilas", + <a href="/wiki/Yunan_dili" title="Yunan dili">yunan</a>. λογος, logos, "elm") yaxud Bibliya soteriologiyası – xristian <a href="/wiki/Teologiya" class="mw-redirect" title="Teologiya">teologiyasının</a> bir sahəsi, insanların xilası haqqında <a href="/wiki/Bibliya" title="Bibliya">Bibliya</a> əsasında qurulan təlim. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="az" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Mündəricat</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Qədim_dinlərdə_və_Bibliyada_xilasın_müqayisəsi"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Qədim dinlərdə və Bibliyada xilasın müqayisəsi</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Əhdi-Ətiqdə_xilas"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Əhdi-Ətiqdə xilas</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Əhdi-Cədiddə_xilas"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Əhdi-Cədiddə xilas</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Bibliyada_xilasın_üç_ölçüsü"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Bibliyada xilasın üç ölçüsü</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Bibliya_soteriologiyasının_şərhləri"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Bibliya soteriologiyasının şərhləri</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#İstinadlar"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">İstinadlar</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#Mənbə"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Mənbə</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qədim_dinlərdə_və_Bibliyada_xilasın_müqayisəsi"><span id="Q.C9.99dim_dinl.C9.99rd.C9.99_v.C9.99_Bibliyada_xilas.C4.B1n_m.C3.BCqayis.C9.99si"></span>Qədim dinlərdə və Bibliyada xilasın müqayisəsi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=1" title="Qədim dinlərdə və Bibliyada xilasın müqayisəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim dinlərdə və Bibliyada xilasın müqayisəsi"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>E.ə. I minillikdən öncəki <a href="/wiki/B%C3%BCtp%C9%99r%C9%99stlik" class="mw-redirect" title="Bütpərəstlik">bütpərəst</a> dinlərində xilas ideyasına rast gəlinmir. Bütpərəst şüuru kainatı statik, dəyişməyən, sabit olaraq dərk edirdi. Xilasın ilk əlamətlərini səmavi qüvvələrin insanı bu dünyada xata-baladan qoruması inancında görə bilirik. Misirlilərin dini kimi qədim inanclarda xilas ideyası artıq <a href="/wiki/Axir%C9%99t" title="Axirət">axirətə</a> şamil olunmağa başladı. Misirlilər saleh adamın axirət məhkəməsində azad edilərək <a href="/wiki/Osiris" title="Osiris">Osirisin</a> padşahlığında bəxtiyar həyat sürəcəyini ümid edirdilər. E.ə. I minillikdə dünyanın pozulmuş vəziyyəti ideyası inkişaf etdiyi zaman, ilk “xilas dinləri” yaranır. Bunların arasında <a href="/wiki/Buddizm" title="Buddizm">buddizm</a> və <a href="/wiki/Z%C9%99rd%C3%BC%C5%9Ftilik" class="mw-redirect" title="Zərdüştilik">zərdüştilik</a> xüsusi yer alır. Buddizmə görə, dünyada keçib-gedən həyat mahiyyətcə şərdir. İnsan özü səy göstərərək “yaşamaq arzusu”ndan azad ola bilər. Dünyadan xilas olmaq üçün xüsusi üsullardan istifadə edən buddistlər hər şeyin ali məqsədi olan Nirvanaya nail ola biləcəklərinə inanmışlar. Nirvananın əsas mənası müvəqqəti həyatın “sönməsi” və insanın dərkedilməz “fövqəlhəyat”da həll olunmasıdır. Zərqüştiliyin xilas ideyası fərqlidir. Zərdüştilik iki əzəli ilahi başlanğıcın (bir yandan Nur və Xeyir qütbü olan <a href="/wiki/Ahura_M%C9%99zda" class="mw-redirect" title="Ahura Məzda">Ahura Məzda</a>, digər yandan Zülmət və Şər qütbü olan Əhrimən) arasında gedən mübarizə inancına əsaslanır. İnsan Ahura Məzdanın tərəfində mübarizə etməyə dəvət olunur. Zərdüştilikdə artıq soterioloji esxatologiya (dünyanın sonunda xilas ideyası) mövcuddur. Axırda Ahura Məzdanın Zülmətə qələbə çalacağı və Nurun kainatda əbədi olaraq hökm edəcəyi elan edilir. </p><p><a href="/wiki/Bibliya" title="Bibliya">Bibliyanın</a> xilas haqqında təlimi buddizminkindən köklü surətdə fərqlənir, çünki <a href="/wiki/T%C3%B6vrat" title="Tövrat">Tövrat</a> dünya həyatını şər deyil, Allahın yaratdığı xeyir olaraq səciyyələndirir. Zərdüştiliyin xilas təliminin Bibliyaya daha yaxın olmağına baxmayaraq, zərdüştiliyin dualizmi və şərin əzəldən var olan İlahi mənbə olması fikri Bibliyanın monoteizmi ilə kəskin ziddiyyət təşkil edir. Qədim “xilas dinləri” kimi Bibliya da dünyanın pozulmuş vəziyyətdə olduğunu öyrədir, ancaq eyni zamanda bunlardan fərqli olaraq, Allahın yaratdıqlarının başlanğıcda yaxşı olub xeyir üçün yarandığını təsdiq edir.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu xeyri pozan şər, yaradılışın özündən meydana gəldi, lakin axırda Yaradanın niyyəti İlahi Səltənətində gerçəkləşəcəkdir. Bibliyada bu cür açıqlanan xilas ideyası <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-%C6%8Ftiq" class="mw-redirect" title="Əhdi-Ətiq">Əhdi-Ətiq</a> mərhələsi və <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədid</a> mərhələsi olmaq üzrə iki əsas mərhələdən ibarətdir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Əhdi-Ətiqdə_xilas"><span id=".C6.8Fhdi-.C6.8Ftiqd.C9.99_xilas"></span>Əhdi-Ətiqdə xilas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=2" title="Əhdi-Ətiqdə xilas bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Əhdi-Ətiqdə xilas"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Xristianl%C4%B1q" title="Xristianlıq">Xristian</a> ilahiyyatçıları xilasa aid olan ən qədim şəhadəti <a href="/wiki/T%C3%B6vrat" title="Tövrat">Tövratın</a> ilk səhifələrində tapırlar. Yaradılış Kitabının 3-cü fəslində Adəm ilə Həvvanın günaha batması əhvalatında Allah Həvvaya xitab edərək günahının faciəli nəticələrini elan etməklə yanaşı gələcək nəslinin “ilan” üzərində qələbə çalacağını vəd edir: “Mən səninlə qadın arasına, sənin balanla onun övladı arasına düşmənçilik salıram. Bu övlad sənin başından vuracaq, sən də onu dabanından sancacaqsan”.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Allahın İbrahim Peyğəmbərə verdiyi vəddə də Xilaskara aid gizli bir şəhadət görürlər: “Sənə xeyir-dua verənlərə xeyir-dua verəcəyəm, sənə lənət edənləri lənətləyəcəyəm. Yer üzünün bütün tayfaları sənin vasitənlə xeyir-dua alacaq”.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lakin İsrail xalqının əcdadlarının (İbrahim, İshaq, Yaqub) və Musa Peyğəmbərin dövründə xilas hələ xata-baladan qorunma olaraq dərk edilirdi. Allahın Öz seçdiklərini qoruduğu, əsarətdən qurtardığı və “vəd olunmuş torpağa” gətirdiyi qəbul edilirdi. Ondan sonra yəhudilər xilası əksərən İsrailin dünyəvi qələbəsi olaraq anlamışlar. Tövratda xilasın ruhani, esxatoloji (son günlərə aid), Məsihlə əlaqəli olan mənasını yalnız e.ə. VIII əsrdən fəaliyyət göstərməyə başlayan, yazıları <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-%C6%8Ftiq" class="mw-redirect" title="Əhdi-Ətiq">Əhdi-Ətiqə</a> düşən peyğəmbərlər görməyə başlamışlar. </p><p>Yeşaya Peyğəmbər Məsihin gəlişini, son qələbəsini elan etdi, Məsihin padşahlığında təbiətin ahəngdar vəziyyətə qayıdacağını, cənnətin bərpa olunacağını elan etdi.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Əhdi-Ətiqdə xilas nəinki Məsihin, həm də Allahın Özünün dünyaya gəlişi ilə bağlı olaraq təqdim edilir.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Xilas bütün yaradılışın qlobal fəlakətlərdən keçərək kamala çatması şəklində təsvir olunur. Yəhudilərin Məsihə (Messiyaya) inancı siyasi və mistik elementlərdən ibarət idi. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Əhdi-Cədiddə_xilas"><span id=".C6.8Fhdi-C.C9.99didd.C9.99_xilas"></span>Əhdi-Cədiddə xilas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=3" title="Əhdi-Cədiddə xilas bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Əhdi-Cədiddə xilas"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədidə</a> görə, İsa Məsihin dünyaya gəlməsi ilə həm Məsihin gələcəyinə, həm də Allahın bəşər olub Öz xalqı arasında yaşayacağına dair peyğəmbərliklər yerinə yetdi.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Məsih xilasdan bəhs etdikdə, <a href="/wiki/Allah%C4%B1n_Pad%C5%9Fahl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Allahın Padşahlığı">Allahın Padşahlığı</a> (yaxud: Səmavi Padşahlıq) ifadəsini işlətmişdir.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Xilas Allahın insanın ürəyinə hökmran olması, insanın Allahla barışması, birləşməsidir. İsa bunun yalnız Özü vasitəsilə mümkün olduğunu elan etmişdir.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> İsanın Müjdəsi Allahla insan arasında şəxsi münasibətə əsaslanmağına baxmayaraq, buddizmin fərdi xilas yolundan fərqlənir. Xristian xilas ideyası <a href="/wiki/Kils%C9%99" title="Kilsə">kilsədən</a> (imanlılar cəmiyyəti) ayrı nəzərdən keçirilə bilməz. Möminlərin xilası imanlılar cəmiyyəti daxilində gerçəkləşir və bu cəmiyyətə şərikliyin rəmzi <a href="/wiki/V%C9%99ftiz" title="Vəftiz">vəftiz</a> sayılır.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Beləliklə, <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədiddə</a> Allahın <a href="/wiki/%C4%B0sa_M%C9%99sih" class="mw-redirect" title="İsa Məsih">İsa Məsih</a> vasitəsilə xilasa çağırışı səslənir, eyni zamanda insandan buna cavabən iman tələb olunur. İman dedikdə, Allah-Taalaya tamamilə güvənmək, özünü həsr etmək nəzərdə tutulur. İmanın xilas olmaq üçün şərt olduğu <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədidin</a> əsas təlimlərindən biridir: </p> <blockquote><p>Amma İsa qadına dedi: «İmanın səni xilas etdi. Arxayın get».<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <blockquote><p>Onları bayıra çıxararaq soruşdu: «Ağalar, xilas olmaq üçün nə etməliyəm?» Onlar dedi: «Rəbb İsaya iman et, sən də, ev əhlin də xilas olarsınız».<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <blockquote><p>Çünki iman vasitəsilə, lütflə xilas oldunuz. Bu, sizin nailiyyətiniz deyil, Allahın hədiyyəsidir.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>Əhdi-Cədidə görə İsa Məsihə iman Allah ilə insanı birləşdirən körpüdür. İman həm insan ruhunun fəaliyyəti, həm də İlahi ənamdır. İnsan özünü Xilaskara təslim edərək xilas olur. Bununla belə Məsihin dünyaya gəlməsi ilə xilasın ilkin mərhələsi başlandı, son mərhələsində isə Məsihin təkrar yer üzünə dönərək bütün yaradılışın dəyişilməsini tamamlayacağı gözlənilir.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliyada_xilasın_üç_ölçüsü"><span id="Bibliyada_xilas.C4.B1n_.C3.BC.C3.A7_.C3.B6l.C3.A7.C3.BCs.C3.BC"></span>Bibliyada xilasın üç ölçüsü</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=4" title="Bibliyada xilasın üç ölçüsü bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Bibliyada xilasın üç ölçüsü"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>“Xilas” məfhumu təkcə gələcəyə aid deyildir, lakin keçmiş, indiki və gələcək olmaq üzrə zamanın üç ölçüsündə gerçəkləşir. “Axıracan dözən xilas olacaq”<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> yaxud “Məsih... ikinci dəfə günahın öhdəsindən gəlmək üçün deyil, xilas gətirmək üçün Onu gözləyənlərə zühur edəcək”<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kimi ayələrdə xilasın gələcək ölçüsünü görürük. Ancaq “Çünki iman vasitəsilə, lütflə xilas oldunuz. Bu, sizin nailiyyətiniz deyil, Allahın hədiyyəsidir”<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ayəsində xilasdan keçmişdə başa çatdırılmış bir proses kimi bəhs edilir. Xristian möminləri çox vaxt özlərinə “xilas olanlar” deyirlər, buna səbəb günahlarından, eləcə də İlahi qəzəbdən və cəzadan xilas olduqlarına inanmalarıdır. Artıq xilasa nail olmuş, yəni Allahla barışmış<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> olaraq Ona yaxınlaşmaq,<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onu sevən Ata kimi tanımaq<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> – bunların hamısı xilas olmuş bir möminin hüquqlarıdır. Bununla belə, <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədiddə</a> xilasın indiki ölçüsü də əks olunmuşdur. Xilas olmuş vəziyyətdə qalmaq üçün mömin xristiana “qorxu və lərzə ilə xilasını əməllərində göstərmək” əmr olunur.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Allahı sevən və qayğıkeş Ata kimi tanıyaraq, Onun hər kəsi ədalətlə mühakimə edən Hakim olduğunu də unutmamaq və Ondan qorxmaq lazım olduğu vurğulanır.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Möminin xilas olmuş vəziyyətdə qalması və gələcək xilasa nail olması üçün Məsihin Müjdəsinə bütün varlığı ilə iman etməsi vacib bir şərtdir. Həvari Paul bu fikri belə açıqladı: “Əgər sizə bəyan etdiyim sözə bağlanmısınızsa, o Müjdə ilə də xilas olmaqdasınız, yoxsa əbəs yerə iman etmisiniz”.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliya_soteriologiyasının_şərhləri"><span id="Bibliya_soteriologiyas.C4.B1n.C4.B1n_.C5.9F.C9.99rhl.C9.99ri"></span>Bibliya soteriologiyasının şərhləri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=5" title="Bibliya soteriologiyasının şərhləri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Bibliya soteriologiyasının şərhləri"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ümumiyyətlə, <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədid</a> “günahdan xilas olmaq”dan bəhs edir.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lakin bu bəhs heç də bütün xristianlar tərəfindən eyni cür başa düşülmür. Xilası bəsit şəkildə <a href="/wiki/C%C9%99h%C9%99nn%C9%99m" title="Cəhənnəm">cəhənnəm</a> əzablarından canını qurtarmaq mənasında başa düşənlərlə yanaşı, bəşərin İlahi təbiətinə şərik olması olaraq dərk edənlər də vardır. Qərb kilsəsində xilas daha çox günah və cəza kimi hüquq anlayışları ilə nəzərdən keçirilir. <a href="/wiki/Katolik" class="mw-redirect" title="Katolik">Katolik</a> kilsəsində xeyirli işlər son dərəcə önəmli sayılır, insanın şəxsi imanına xüsusi əhəmiyyət verən <a href="/wiki/Protestant" class="mw-redirect" title="Protestant">protestant</a> məzhəblərində isə əksinə “əməllərlə deyil, Allahın lütfü ilə, imanla” xilas olmaq təlimi əsas götürülür, “cəhənnəmdən xilas olub cənnətə getmək” bəsit teologiyasına daha çox rast gəlinir. Katoliklərin xeyriyyə fəaliyyətləri, habelə protestantların şəhadətə və Müjdəni yaymağa üstünlük vermələri bununla izah oluna bilər. Şərq kilsəsində (<a href="/wiki/Pravoslav" class="mw-redirect" title="Pravoslav">Pravoslav</a> və b.) “bəşərin ilahiləşməsi” teologiyası mühüm yer tutur. Müqəddəs Afanasiy yazırdı: “Kəlam insanlaşdı ki, biz ilahiləşək”.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> İlahiləşmə ideyası <a href="/wiki/%C6%8Fhdi-C%C9%99did" class="mw-redirect" title="Əhdi-Cədid">Əhdi-Cədidin</a> bu sözlərinə əsaslandırılır: “O bizə çox böyük və dəyərli vədlər verdi ki, bunlar vasitəsilə ehtirasın nəticəsi olan dünyadakı pozğunluqdan qaçıb ilahi təbiətə şərik olasınız” sözlərini misal gətirmək olar.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Qeyd etmək lazımdır ki, əksər xristian kilsələrindən fərqli olaraq, <a href="/wiki/Kalvinizm" title="Kalvinizm">kalvinizm</a> xilası tamamilə şərtsiz bir olay olaraq qəbul edir. Xilas olanların Allah tərəfindən əvvəlcədən təyin edilmiş olub, xilas olmuş vəziyyətlərini əsla itirə bilməyəcəkləri fikri yalnız kalvinist cərəyana məxsus olan kilsələr üçün səciyyəvidir. </p><p>Xilas haqqında ənənəvi xristian fikrini bu sözlərlə yekunlaşdırmaq olar: </p> <blockquote><p>“Xilas olmaq nə deməkdir? Rəbb ilə qalmaq deməkdir; həlak olmaq isə Ondan uzaqlaşmaq deməkdir... Hər dəfə iradəmiz şərə tərəf döndükdə, biz xilası özümüzdən itələyirik, qovuruq, ondan üz döndəririk, Öz qanı ilə bizi Özünə yaxınlaşdıran Allahdan uzaqlaşırıq”.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İstinadlar"><span id=".C4.B0stinadlar"></span>İstinadlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=6" title="İstinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstinadlar"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6982878">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Tövrat, Yaradılış Kitabı 1:31: “Allah gördü ki, yaratdığı hər şey çox yaxşıdır”.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Yaradılış 3:15 Bu ayə həmçinin “İlk Müjdə” adlandırılır.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Yaradılış 12:3</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Yeşaya 11, 53</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Yeşaya 64:1 “Ya Rəbb, kaş göyləri yarıb enəydin, dağlar hüzurunda sarsılardı!”; Habaqquq 3:3 “Allah Temandan, Müqəddəs Olan Paran dağından gəldi. Ehtişamı göyü bürüdü, yer üzü Ona edilən həmd-sənalarla doldu”.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: 1Yəhya 5:1 “İsanın Məsih olduğuna inanan hər kəs Allahdan doğulub”; Yəhya Müjdəsi 1:1, 14 “Başlanğıcda Kəlam var idi. Kəlam Allahla birlikdə idi. Kəlam Allah idi... Kəlam bəşər olub, lütf və həqiqətlə dolu olaraq aramızda məskən saldı”.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Matta Müjdəsi 4:17; 13:47-53; 24:14</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Matta Müjdəsi 11:27-30; Yəhya Müjdəsi 14:6</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Matta Müjdəsi 28:19; Yəhya Müjdəsi 3:5</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Luka Müjdəsi 7:50</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Həvarilərin İşləri 16:30-31</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Efeslilərə Məktub 2:8</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Romalılara 8:19-22; Vəhy 21</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Matta Müjdəsi 24:13</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">İbranilərə Məktub 9:28</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Efesilərə Məktub 2:8</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">2-ci Korinflilərə 5:18 “Bunların hamısı Allahdandır. O, Məsih vasitəsilə bizi Özü ilə barışdırdı”</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">İbranilərə Məktub 10:22 “ürəklərimiz pis vicdandan paklanmış, bədənlərimiz də təmiz su ilə yuyulmuş halda imanın tam etimadı ilə, səmimi qəlblə Allaha yaxınlaşaq”.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Romalılara Məktub 8:15 “Axı siz köləlik ruhunu almadınız ki, yenə də qorxu içində yaşayasınız; övladlıq Ruhunu aldınız. Elə o Ruhun vasitəsilə Allaha «Abba, Ata» deyə nida edirik”.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Filipililərə Məktub 2:12</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">1-ci Peter 1:17 “Tərəfkeşlik etmədən öz əməlinə görə hər kəsi mühakimə edən Allahı «Ata» deyə çağırdığınız üçün bu qürbət dünyadakı vaxtınızı Allah qorxusunda keçirin”.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">1-ci Korinflilərə 15:2</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Matta Müjdəsi 1:21; Luka Müjdəsi 1:77; 1-ci Korinflilərə 15:3; Qalatiyalılara 1:4; 1-ci Peter 2:24; 1-ci Yəhya 3:5; Vəhy 1:5</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Bax: Слово о воплощении, 54 <a rel="nofollow" class="external free" href="http://agios.org.ua/wiki/index.php/">http://agios.org.ua/wiki/index.php/</a></Афанасий_Великий._Слово_о_воплощении_Бога_Слова,_и_о_пришествии_Его_к_нам_во_плоти<sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Link_rot" class="extiw" title="en:Wikipedia:Link rot"><span title="  January 2021 tarixində işarələnmiş ölü keçid">ölü keçid</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">2-ci Peter 1:4</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Александр Мень. О спасении. <a rel="nofollow" class="external free" href="http://krotov.info/library/13_m/myen/00143.html">http://krotov.info/library/13_m/myen/00143.html</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220328173337/http://krotov.info/library/13_m/myen/00143.html">Arxivləşdirilib</a> 2022-03-28 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mənbə"><span id="M.C9.99nb.C9.99"></span>Mənbə</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit&section=7" title="Mənbə bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Mənbə"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Müqəddəs Kitab (Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid). Müqəddəs Kitab şirkəti. Bakı, 2009</li> <li>Мень А. протоиерей «Библиологический словарь в 3-х т.». Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. «Сотериология библейская»</li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Soteriologiya&oldid=6683517">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Soteriologiya&oldid=6683517</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriyalar</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Xristianl%C4%B1q" title="Kateqoriya:Xristianlıq">Xristianlıq</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Teologiya" title="Kateqoriya:Teologiya">Teologiya</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Şəxsi alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Redaktə edərkən istifadə etdiyiniz IP ünvanı üçün istifadəçi səhifəsi">Daxil olmamısınız</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n"><span>Müzakirə</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y"><span>Töhfələr</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=Soteriologiya" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil"><span>Hesab yarat</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=Soteriologiya" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o"><span>Daxil ol</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ad fəzaları</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Soteriologiya" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c"><span>Məqalə</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCzakir%C9%99:Soteriologiya&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Məqalə haqqında müzakirə (səhifə mövcud deyil) [t]" accesskey="t"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">azərbaycanca</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Görünüş</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Soteriologiya"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=edit" title="Səhifənin cari kodunu redaktə et [e]" accesskey="e"><span>Mənbəni redaktə et</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Daha çox</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Naviqasiya</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z"><span>Ana səhifə</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar"><span>Kənd meydanı</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar"><span>İcma portalı</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r"><span>Son dəyişikliklər</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x"><span>Təsadüfi məqalə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Layihələr</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Seçilmiş məqalələr</span></a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar"><span>Seçilmiş siyahılar</span></a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Yaxşı məqalələr</span></a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri"><span>Məqalə namizədləri</span></a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay"><span>Mövzulu ay</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Xüsusi</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99"><span>Bizimlə əlaqə</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=az" title="Bizə dəstək verin"><span>İanə et</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün."><span>Kömək</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/Soteriologiya" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j"><span>Səhifəyə keçidlər</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/Soteriologiya" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k"><span>Əlaqəli redaktələr</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u"><span>Fayl yüklə</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q"><span>Xüsusi səhifələr</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&oldid=6683517" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid"><span>Daimi keçid</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat"><span>Səhifə məlumatları</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=Soteriologiya&id=6683517&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat"><span>Bu səhifəyə istinad et</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FSoteriologiya"><span>Qısaldılmış URL əldə et</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FSoteriologiya"><span>QR-kodu endir</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Çap et/ixrac</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Soteriologiya"><span>Kitab yarat</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DownloadAsPdf&page=Soteriologiya&action=show-download-screen"><span>PDF kimi yüklə</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Soteriologiya&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p"><span>Çap versiyası</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər layihələrdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q326255" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g"><span>Vikidata elementi</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər dillərdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Soteriologie" title="Soteriologie – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Soteriologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5" title="علم الخلاص – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم الخلاص" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A3_%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="পরিত্রাণ তত্ত্ব – benqal" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পরিত্রাণ তত্ত্ব" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="benqal" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – katalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Soteriologie" title="Soteriologie – çex" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Soteriologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çex" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Soteriologi" title="Soteriologi – danimarka" lang="da" hreflang="da" data-title="Soteriologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danimarka" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Soteriologie" title="Soteriologie – alman" lang="de" hreflang="de" data-title="Soteriologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alman" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Soteriology" title="Soteriology – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Soteriology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Savteologio" title="Savteologio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Savteologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Soteriolog%C3%ADa" title="Soteriología – ispan" lang="es" hreflang="es" data-title="Soteriología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ispan" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Soterioloogia" title="Soterioloogia – eston" lang="et" hreflang="et" data-title="Soterioloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="eston" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رستگاری‌شناسی – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="رستگاری‌شناسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – fin" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fin" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Sot%C3%A9riologie" title="Sotériologie – fransız" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Sotériologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="fransız" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Soteriologija" title="Soteriologija – xorvat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Soteriologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="xorvat" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – interlinqua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="İnterlingua" data-language-local-name="interlinqua" class="interlanguage-link-target"><span>İnterlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Soteriologi" title="Soteriologi – indoneziya" lang="id" hreflang="id" data-title="Soteriologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indoneziya" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – italyan" lang="it" hreflang="it" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="italyan" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%95%91%E6%B8%88%E8%AB%96" title="救済論 – yapon" lang="ja" hreflang="ja" data-title="救済論" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="yapon" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%AC%EC%9B%90%EB%A1%A0" title="구원론 – koreya" lang="ko" hreflang="ko" data-title="구원론" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreya" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – latın" lang="la" hreflang="la" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latın" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Soteriologija" title="Soteriologija – litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Soteriologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/S%C3%B4teri%C3%B4l%C3%B4jia" title="Sôteriôlôjia – malaqas" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sôteriôlôjia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malaqas" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Soteriologie" title="Soteriologie – holland" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Soteriologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="holland" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Soteriologi" title="Soteriologi – bokmal norveç" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Soteriologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmal norveç" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – polyak" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polyak" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Soteriologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Soteriologie" title="Soteriologie – rumın" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Soteriologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumın" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Сотериология – rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Сотериология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Сотериология – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Сотериология" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Soteriology" title="Soteriology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Soteriology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Soteriol%C3%B3gia" title="Soteriológia – slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Soteriológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Сотериологија – serb" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Сотериологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serb" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Soteriologi" title="Soteriologi – isveç" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Soteriologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="isveç" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Soteryoloji" title="Soteryoloji – türk" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Soteryoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="türk" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Сотеріологія – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сотеріологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Soteriyolodjeye" title="Soteriyolodjeye – valun" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Soteriyolodjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valun" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Soteriolohiya" title="Soteriolohiya – varay" lang="war" hreflang="war" data-title="Soteriolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="varay" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%95%91%E8%B4%96%E8%AB%96" title="救贖論 – çin" lang="zh" hreflang="zh" data-title="救贖論" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="çin" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q326255#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 11:11, 3 oktyabr 2022 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Soteriologiya&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-b78pt","wgBackendResponseTime":142,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.119","walltime":"0.170","ppvisitednodes":{"value":664,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":16332,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":253,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":11214,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 102.843 1 -total"," 59.62% 61.319 1 Şablon:İstinad_siyahısı"," 29.73% 30.574 1 Şablon:Dead_link"," 26.06% 26.806 1 Şablon:Xristianlıq"," 23.58% 24.248 1 Şablon:Fix"," 21.22% 21.823 1 Şablon:Cat_handler"," 18.41% 18.929 1 Şablon:Tnavbar"," 11.81% 12.142 1 Şablon:Vebarxiv"," 2.47% 2.540 1 Şablon:Xristianlığın_bölmələri"," 1.72% 1.768 56 Şablon:·"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.018","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":941081,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-849f99967d-xjg5w","timestamp":"20241123220529","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Soteriologiya","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Soteriologiya","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q326255","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q326255","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-05-10T12:37:00Z","dateModified":"2022-10-03T11:11:28Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/52\/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg"}</script> </body> </html>