CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nowy Jork – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"dc3b9541-97f1-4f2c-a77d-8590b27ffe80","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nowy_Jork","wgTitle":"Nowy Jork","wgCurRevisionId":75138558,"wgRevisionId":75138558,"wgArticleId":10842,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Strony z nieaktualną propozycją przetłumaczenia (inna nazwa artykułu)","Nowy Jork","Miasta w stanie Nowy Jork"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nowy_Jork","wgRelevantArticleId":10842,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75138558,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgCoordinates":{"lat":40.716667,"lon":-74},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q60","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model" ,"platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bb/NYC_Montage_2011.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1516"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NYC_Montage_2011.jpg/800px-NYC_Montage_2011.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1011"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NYC_Montage_2011.jpg/640px-NYC_Montage_2011.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="809"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nowy Jork – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Nowy_Jork"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowy_Jork"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Nowy_Jork rootpage-Nowy_Jork skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menu główne </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z">Strona główna</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x">Losuj artykuł</a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne">Kategorie artykułów</a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii">Najlepsze artykuły</a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ">Częste pytania (FAQ)</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami">Kontakt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki">Pierwsze kroki</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje">Portal wikipedystów</a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84">Ogłoszenia</a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady">Zasady</a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci">Pomoc</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r">Ostatnie zmiany</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> Szukaj </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Wygląd </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class="">Wspomóż Wikipedię</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Nowy+Jork" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class="">Utwórz konto</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Nowy+Jork" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class="">Zaloguj się</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Narzędzia osobiste </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl">Wspomóż Wikipedię</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Nowy+Jork" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."> Utwórz konto</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Nowy+Jork" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"> Zaloguj się</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania">dowiedz się więcej</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y">Edycje</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> 1 Historia </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografia"> <div class="vector-toc-text"> 2 Geografia </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Geografia </button> <ul id="toc-Geografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Klimat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimat"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Klimat </div> </a> <ul id="toc-Klimat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Panorama" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Panorama"> <div class="vector-toc-text"> 3 Panorama </div> </a> <ul id="toc-Panorama-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Architektura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Architektura"> <div class="vector-toc-text"> 4 Architektura </div> </a> <button aria-controls="toc-Architektura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Architektura </button> <ul id="toc-Architektura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Parki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Parki"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Parki </div> </a> <ul id="toc-Parki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Podział_administracyjny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_administracyjny"> <div class="vector-toc-text"> 5 Podział administracyjny </div> </a> <ul id="toc-Podział_administracyjny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Demografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografia"> <div class="vector-toc-text"> 6 Demografia </div> </a> <button aria-controls="toc-Demografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Demografia </button> <ul id="toc-Demografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Polonia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Polonia"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Polonia </div> </a> <ul id="toc-Polonia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religia"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Religia </div> </a> <ul id="toc-Religia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka"> <div class="vector-toc-text"> 7 Gospodarka </div> </a> <ul id="toc-Gospodarka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport"> <div class="vector-toc-text"> 8 Transport </div> </a> <ul id="toc-Transport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Władze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Władze"> <div class="vector-toc-text"> 9 Władze </div> </a> <button aria-controls="toc-Władze-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Władze </button> <ul id="toc-Władze-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ochrona_środowiska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ochrona_środowiska"> <div class="vector-toc-text"> 9.1 Ochrona środowiska </div> </a> <ul id="toc-Ochrona_środowiska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przestępczość" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Przestępczość"> <div class="vector-toc-text"> 9.2 Przestępczość </div> </a> <ul id="toc-Przestępczość-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ochrona_przeciwpożarowa_i_ratownictwo_medyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ochrona_przeciwpożarowa_i_ratownictwo_medyczne"> <div class="vector-toc-text"> 9.3 Ochrona przeciwpożarowa i ratownictwo medyczne </div> </a> <ul id="toc-Ochrona_przeciwpożarowa_i_ratownictwo_medyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bezdomność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bezdomność"> <div class="vector-toc-text"> 9.4 Bezdomność </div> </a> <ul id="toc-Bezdomność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Edukacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Edukacja"> <div class="vector-toc-text"> 10 Edukacja </div> </a> <ul id="toc-Edukacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kultura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kultura"> <div class="vector-toc-text"> 11 Kultura </div> </a> <button aria-controls="toc-Kultura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Kultura </button> <ul id="toc-Kultura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rozrywka_i_sztuka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozrywka_i_sztuka"> <div class="vector-toc-text"> 11.1 Rozrywka i sztuka </div> </a> <ul id="toc-Rozrywka_i_sztuka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Turystyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Turystyka"> <div class="vector-toc-text"> 11.2 Turystyka </div> </a> <ul id="toc-Turystyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Media" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Media"> <div class="vector-toc-text"> 11.3 Media </div> </a> <ul id="toc-Media-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kuchnia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kuchnia"> <div class="vector-toc-text"> 11.4 Kuchnia </div> </a> <ul id="toc-Kuchnia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Akcent" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Akcent"> <div class="vector-toc-text"> 11.5 Akcent </div> </a> <ul id="toc-Akcent-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> 11.6 Sport </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Miasta_partnerskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Miasta_partnerskie"> <div class="vector-toc-text"> 12 Miasta partnerskie </div> </a> <ul id="toc-Miasta_partnerskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> 13 Zobacz też </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> 14 Uwagi </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> 15 Przypisy </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> 16 Bibliografia </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> 17 Linki zewnętrzne </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Nowy Jork</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 256 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-256" aria-hidden="true" > 256 języków </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="New York" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="New York City" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%92%E1%8B%8D_%E1%8B%AE%E1%88%AD%E1%8A%AD_%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B" title="ኒው ዮርክ ከተማ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ኒው ዮርክ ከተማ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="New York" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="inari" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Niweoforwicburg" title="Niweoforwicburg – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Niweoforwicburg" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%88%D8%B1%D9%83" title="نيويورك – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نيويورك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Nueva_York" title="Nueva York – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Nueva York" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A2%DC%9D%DC%98_%DC%9D%DC%98%DC%AA%DC%A9_(%DC%A1%DC%95%DC%9D%DC%A2%DC%AC%DC%90)" title="ܢܝܘ ܝܘܪܩ (ܡܕܝܢܬܐ) – aramejski" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܢܝܘ ܝܘܪܩ (ܡܕܝܢܬܐ)" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramejski" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D6%82_%D4%B5%D5%B8%D6%80%D6%84" title="Նիւ Եորք – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Նիւ Եորք" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – arumuński" lang="rup" hreflang="rup" data-title="New York" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="arumuński" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Niou-Yorque" title="Niou-Yorque – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Niou-Yorque" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%97%E0%A7%B0" title="নিউয়ৰ্ক মহানগৰ – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="নিউয়ৰ্ক মহানগৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Nueva_York" title="Nueva York – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Nueva York" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="न्यूयोर्क शहर – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="न्यूयोर्क शहर" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1va_Nueva_York" title="Táva Nueva York – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Táva Nueva York" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – awarski" lang="av" hreflang="av" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="awarski" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – ajmara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="New York" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="ajmara" class="interlanguage-link-target">Aymar aru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Nyu-York" title="Nyu-York – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Nyu-York" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="نیویورک – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="نیویورک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Kota_New_York" title="Kota New York – balijski" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Kota New York" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balijski" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="New York City" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="bambara" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%89_%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95_%E0%A6%B6%E0%A6%B9%E0%A6%B0" title="নিউ ইয়র্ক শহর – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নিউ ইয়র্ক শহর" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="New York" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/New_York_Chh%C4%AB" title="New York Chhī – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="New York Chhī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Kota_New_York" title="Kota New York – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Kota New York" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%81%D1%80%D0%BA" title="Нью-Ёрк – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Нью-Ёрк" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%81%D1%80%D0%BA" title="Нью-Ёрк – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Нью-Ёрк" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%AF%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="न्यूयॉर्क सिटी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="न्यूयॉर्क सिटी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Syudad_nin_Nueva_York" title="Syudad nin Nueva York – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Syudad nin Nueva York" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Niu_York_(siti)" title="Niu York (siti) – bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Niu York (siti)" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="bislama" class="interlanguage-link-target">Bislama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8E_%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Ню Йорк – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ню Йорк" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="New York City" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%93%E0%BD%BA%E0%BD%A0%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BD%BC%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%80%E0%BC%8D" title="ནེའུ་ཡོར་ཀ། – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ནེའུ་ཡོར་ཀ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="New York City" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="New York" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA_%D1%85%D0%BE%D1%82%D0%BE" title="Нью-Йорк хото – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Нью-Йорк хото" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Nova_York" title="Nova York – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Nova York" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Dakbayan_sa_Bag-ong_York" title="Dakbayan sa Bag-ong York – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Dakbayan sa Bag-ong York" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="New York" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – czamorro" lang="ch" hreflang="ch" data-title="New York City" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="czamorro" class="interlanguage-link-target">Chamoru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/New_York_(ciudad)" title="New York (ciudad) – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="New York (ciudad)" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target">Chavacano de Zamboanga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – njandża" lang="ny" hreflang="ny" data-title="New York City" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="njandża" class="interlanguage-link-target">Chi-Chewa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="New York City" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="tumbuka" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="New York" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Dinas_Efrog_Newydd" title="Dinas Efrog Newydd – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Dinas Efrog Newydd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="New York City" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target">Dagbanli</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="New York City" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%88_%D9%8A%D9%88%D8%B1%D9%83" title="نيو يورك – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="نيو يورك" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Nei_Yarrick_Schtadt" title="Nei Yarrick Schtadt – pensylwański" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Nei Yarrick Schtadt" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="pensylwański" class="interlanguage-link-target">Deitsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="New York City" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Kin_Y%C3%B3t%CA%BC%C3%A1%C3%A1h_Deez%CA%BC%C3%A1" title="Kin Yótʼááh Deezʼá – nawaho" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Kin Yótʼááh Deezʼá" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="nawaho" class="interlanguage-link-target">Diné bizaad</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="New York City" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="न्यूयोर्क शहर – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="न्यूयोर्क शहर" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="New York" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AD%CE%B1_%CE%A5%CF%8C%CF%81%CE%BA%CE%B7" title="Νέα Υόρκη – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Νέα Υόρκη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="New York" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="New York City" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA_%D0%BE%D1%88" title="Нью-Йорк ош – erzja" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Нью-Йорк ош" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzja" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Nueva_York" title="Nueva York – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Nueva York" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Novjorko" title="Novjorko – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Novjorko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Nueva_York" title="Nueva York – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Nueva York" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="New York" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="New York City" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="ewe" class="interlanguage-link-target">Eʋegbe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="نیویورک – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نیویورک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="New York City" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="New York City" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="New York" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/New_York_(st%C3%AAd)" title="New York (stêd) – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="New York (stêd)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/%F0%9E%A4%9A%F0%9E%A4%B5%F0%9E%A4%AC%F0%9E%A4%B5%F0%9E%A4%B2%F0%9E%A4%A3%F0%9E%A4%AB_%F0%9E%A4%90%F0%9E%A4%AD%F0%9E%A4%B4%F0%9E%A4%AE%F0%9E%A4%AA%F0%9E%A4%B3" title="𞤚𞤵𞤬𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤐𞤭𞤴𞤮𞤪𞤳 – fulani" lang="ff" hreflang="ff" data-title="𞤚𞤵𞤬𞤵𞤲𞤣𞤫 𞤐𞤭𞤴𞤮𞤪𞤳" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="fulani" class="interlanguage-link-target">Fulfulde</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – friulski" lang="fur" hreflang="fur" data-title="New York" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulski" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Nua-Eabhrac_(cathair)" title="Nua-Eabhrac (cathair) – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Nua-Eabhrac (cathair)" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Caayr_York_Noa" title="Caayr York Noa – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Caayr York Noa" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – gagauski" lang="gag" hreflang="gag" data-title="New York City" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="gagauski" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eabhraig_Nuadh_(baile)" title="Eabhraig Nuadh (baile) – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eabhraig Nuadh (baile)" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Nova_York" title="Nova York – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Nova York" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – inguski" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="inguski" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%B4%90%E7%B4%84%E5%B8%82" title="紐約市 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="紐約市" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – kikuju" lang="ki" hreflang="ki" data-title="New York City" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="kikuju" class="interlanguage-link-target">Gĩkũyũ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%DB%8A%DB%8C%D8%A4%D8%B1%DA%A9" title="نيۊیؤرک – giliański" lang="glk" hreflang="glk" data-title="نيۊیؤرک" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="giliański" class="interlanguage-link-target">گیلکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%82_%E0%AA%AF%E0%AB%89%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95_(%E0%AA%B6%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B0)" title="ન્યૂ યૉર્ક (શહેર) – gudżarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ન્યૂ યૉર્ક (શહેર)" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gudżarati" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BF_%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BF%F0%90%8D%82%F0%90%8C%BA_%F0%90%8D%83%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%84%F0%90%8C%B4%F0%90%8C%B9" title="𐌽𐌹𐌿 𐌹𐌰𐌿𐍂𐌺 𐍃𐌹𐍄𐌴𐌹 – gocki" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌽𐌹𐌿 𐌹𐌰𐌿𐍂𐌺 𐍃𐌹𐍄𐌴𐌹" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="gocki" class="interlanguage-link-target">𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/New_York_S%E1%B9%B3" title="New York Sṳ – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="New York Sṳ" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D2%BB%D1%81%D0%BD" title="Нью-Йорк балһсн – kałmucki" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Нью-Йорк балһсн" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="kałmucki" class="interlanguage-link-target">Хальмг</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%89%B4%EC%9A%95" title="뉴욕 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="뉴욕" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/New_York_(birni)" title="New York (birni) – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="New York (birni)" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82_%D5%85%D5%B8%D6%80%D6%84" title="Նյու Յորք – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նյու Յորք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%AF%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="न्यूयॉर्क नगर – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="न्यूयॉर्क नगर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="New York City" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/New_York_City,_New_York" title="New York City, New York – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="New York City, New York" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="New York" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="New York City" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igbo" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Siudad_ti_New_York" title="Siudad ti New York – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Siudad ti New York" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kota_New_York" title="Kota New York – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Kota New York" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/New_York_(citate)" title="New York (citate) – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="New York (citate)" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="New York" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Nutaaq_Yuukam_Iniqpa%C5%8Ba" title="Nutaaq Yuukam Iniqpaŋa – inupiak" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Nutaaq Yuukam Iniqpaŋa" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="inupiak" class="interlanguage-link-target">Iñupiatun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/New_York_(idolobha)" title="New York (idolobha) – zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="New York (idolobha)" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/New_York-borg" title="New York-borg – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="New York-borg" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="New York" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%99%D7%95_%D7%99%D7%95%D7%A8%D7%A7" title="ניו יורק – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="ניו יורק" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="New York" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Niyuu_Y%C9%94r%C9%A9k%C9%A9" title="Niyuu Yɔrɩkɩ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Niyuu Yɔrɩkɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82_%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%8D_%E0%B2%A8%E0%B2%97%E0%B2%B0" title="ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/New_York_Lakanbalen" title="New York Lakanbalen – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="New York Lakanbalen" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – karaczajsko-bałkarski" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karaczajsko-bałkarski" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A3-%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ნიუ-იორკი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნიუ-იორკი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B4%D9%8E%DB%81%D9%8E%D8%B1" title="نیویارک شَہَر – kaszmirski" lang="ks" hreflang="ks" data-title="نیویارک شَہَر" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="kaszmirski" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Evrek_Nowydh" title="Evrek Nowydh – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Evrek Nowydh" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="New York" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Nouy%C3%B2k" title="Nouyòk – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Nouyòk" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="New York" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="New York City" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – zachodniomaryjski" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="zachodniomaryjski" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="New York" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Sivdad_de_Mueva_York" title="Sivdad de Mueva York – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Sivdad de Mueva York" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B0%E0%BA%84%E0%BA%AD%E0%BA%99%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BA%A7%E0%BA%A2%E0%BA%AD%E0%BA%81" title="ນະຄອນນິວຢອກ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນະຄອນນິວຢອກ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Novum_Eboracum_(urbs)" title="Novum Eboracum (urbs) – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Novum Eboracum (urbs)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C5%85ujorka" title="Ņujorka – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ņujorka" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="New York City" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – lezgijski" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgijski" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Niujorkas" title="Niujorkas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Niujorkas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Neuva_York" title="Neuva York – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Neuva York" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="New York City" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="New York" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Site_de_New_York" title="Site de New York – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Site de New York" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="New York" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/niu,IORK._zei_tcadu" title="niu,IORK. zei tcadu – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="niu,IORK. zei tcadu" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="New York" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="New York" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82_%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="न्यू योर्क शहर – maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="न्यू योर्क शहर" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%8A%D1%83%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%BA_(%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4)" title="Њујорк (град) – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Њујорк (град)" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="New York" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ന്യൂയോർക്ക് നഗരം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ന്യൂയോർക്ക് നഗരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Belt_ta%27_New_York" title="Belt ta' New York – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Belt ta' New York" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Niu_Ioka_(t%C4%81one_nui)" title="Niu Ioka (tāone nui) – maoryjski" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Niu Ioka (tāone nui)" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maoryjski" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82_%E0%A4%AF%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%80" title="न्यू यॉर्क सिटी – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="न्यू यॉर्क सिटी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A3-%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ნიუ-იორკი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნიუ-იორკი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%88_%D9%8A%D9%88%D8%B1%D9%83" title="نيو يورك – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نيو يورك" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="نیویورک – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="نیویورک" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Bandar_Raya_New_York" title="Bandar Raya New York – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Bandar Raya New York" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%85%EA%AF%AD%EA%AF%8C%EA%AF%A8_%EA%AF%8C%EA%AF%A3%EA%AF%94%EA%AF%AD%EA%AF%9B_%EA%AF%81%EA%AF%A4%EA%AF%87%EA%AF%A4%EA%AF%92%EA%AF%A4_%EA%AF%8C%EA%AF%A8.%EA%AF%91%EA%AF%A6%EA%AF%81." title="ꯅ꯭ꯌꯨ ꯌꯣꯔ꯭ꯛ ꯁꯤꯇꯤꯒꯤ ꯌꯨ.ꯑꯦꯁ. – manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯅ꯭ꯌꯨ ꯌꯣꯔ꯭ꯛ ꯁꯤꯇꯤꯒꯤ ꯌꯨ.ꯑꯦꯁ." data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="manipuri" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Kota_New_York" title="Kota New York – minangkabu" lang="min" hreflang="min" data-title="Kota New York" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabu" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ni%C5%AB-i%C3%B3k-ch%C3%AA" title="Niū-iók-chê – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Niū-iók-chê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Nuoba_Iorque" title="Nuoba Iorque – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Nuoba Iorque" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA_%D1%85%D0%BE%D1%82" title="Нью-Йорк хот – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Нью-Йорк хот" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7" title="နယူးယောက်မြို့ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="နယူးယောက်မြို့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Niu_Yoka_Siti" title="Niu Yoka Siti – fidżijski" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Niu Yoka Siti" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fidżijski" class="interlanguage-link-target">Na Vosa Vakaviti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/New_York_(stad)" title="New York (stad) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="New York (stad)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Niej-York" title="Niej-York – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Niej-York" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="न्युयोर्क सहर – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="न्युयोर्क सहर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81_%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="न्यु यर्क नगर – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="न्यु यर्क नगर" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%82%AF" title="ニューヨーク – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ニューヨーク" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Nova_York" title="Nova York – neapolitański" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Nova York" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="neapolitański" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="New York City" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Nyuu_York" title="Nyuu York – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Nyuu York" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="New York" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/New_York_by" title="New York by – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="New York by" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Nouvel_%C3%89verouic" title="Nouvel Éverouic – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Nouvel Éverouic" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Novi_York" title="Novi York – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Novi York" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/N%C3%B2va_York" title="Nòva York – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Nòva York" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Nyu-York" title="Nyu-York – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Nyu-York" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%AF%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0" title="ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – palatynacki" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="New York City" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="palatynacki" class="interlanguage-link-target">Pälzisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B4%DB%81%D8%B1" title="نیو یارک شہر – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="نیو یارک شہر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="New York City" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="نیویورک – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="نیویورک" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Nyuu_Yaak_Siti" title="Nyuu Yaak Siti – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Nyuu Yaak Siti" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%BB%E1%9E%84%E1%9E%89%E1%9E%BC%E1%9E%9C%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%80" title="ទីក្រុងញូវយ៉ក – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="ទីក្រុងញូវយ៉ក" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – pikardyjski" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="New York" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="pikardyjski" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="New York" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Niu_Yok_Siti" title="Niu Yok Siti – tok pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Niu Yok Siti" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="tok pisin" class="interlanguage-link-target">Tok Pisin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="New York" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nova_Iorque" title="Nova Iorque – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Nova Iorque" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Nyu-York" title="Nyu-York – karakałpacki" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Nyu-York" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakałpacki" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Nyu_York" title="Nyu York – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Nyu York" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – tahitański" lang="ty" hreflang="ty" data-title="New York" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="tahitański" class="interlanguage-link-target">Reo tahiti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/New_York_(ora%C8%99)" title="New York (oraș) – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="New York (oraș)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="New York City" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target">Romani čhib</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – retoromański" lang="rm" hreflang="rm" data-title="New York" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="retoromański" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="New York" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8E_%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA_(%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE)" title="Ню Йорк (місто) – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ню Йорк (місто)" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E_%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью Йорк – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Нью Йорк" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Niu_Ioka" title="Niu Ioka – samoański" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Niu Ioka" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="samoański" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E2%80%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82_%E0%A4%AF%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%8D" title="न्‍यू यॉर्क् – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="न्‍यू यॉर्क्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B1%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%A9_%E1%B1%AD%E1%B1%9A%E1%B1%A8%E1%B1%A0" title="ᱱᱤᱭᱩ ᱭᱚᱨᱠ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱱᱤᱭᱩ ᱭᱚᱨᱠ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Noa_York" title="Noa York – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Noa York" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/New_York_Ceety" title="New York Ceety – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="New York Ceety" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="New York" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – sotho północny" lang="nso" hreflang="nso" data-title="New York City" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="sotho północny" class="interlanguage-link-target">Sesotho sa Leboa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nju_Jork_Siti" title="Nju Jork Siti – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nju Jork Siti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Nova_York" title="Nova York – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Nova York" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%8A%E0%B6%BA%E0%B7%9D%E0%B6%9A%E0%B7%8A_%E0%B6%B1%E0%B6%9C%E0%B6%BB%E0%B6%BA" title="නිව්යෝක් නගරය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="නිව්යෝක් නගරය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="New York City" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%88_%D9%8A%D8%A7%D8%B1%DA%AA_%D8%B3%D9%BD%D9%8A" title="نيو يارڪ سٽي – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="نيو يارڪ سٽي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/New_York_(mesto)" title="New York (mesto) – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="New York (mesto)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="New York" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8A_%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%BA%D1%8A" title="Новъ Иоркъ – cerkiewnosłowiański" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Новъ Иоркъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="cerkiewnosłowiański" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Nowy_Jork" title="Nowy Jork – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Nowy Jork" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="New York" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%88%DB%8C%DB%86%D8%B1%DA%A9" title="نیوویۆرک – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="نیوویۆرک" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – sranan tongo" lang="srn" hreflang="srn" data-title="New York City" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="sranan tongo" class="interlanguage-link-target">Sranantongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%8A%D1%83%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Њујорк – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Њујорк" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="New York" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kota_New_York" title="Kota New York – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Kota New York" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="polecany artykuł"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="New York" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="New York" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lungsod_ng_New_York" title="Lungsod ng New York – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lungsod ng New York" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AF%82%E0%AE%AF%E0%AE%BE%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81_%E0%AE%A8%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="நியூயார்க்கு நகரம் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நியூயார்க்கு நகரம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Nyu_Yurk" title="Nyu Yurk – tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Nyu Yurk" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhiyt" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="New York" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Nu%C3%A8ve_York" title="Nuève York – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Nuève York" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%8D" title="న్యూయార్క్ – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="న్యూయార్క్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%81" title="นครนิวยอร์ก – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="นครนิวยอร์ก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Ню-Йорк – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ню-Йорк" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Niu_%CA%BBIoake_(kolo)" title="Niu ʻIoake (kolo) – tonga" lang="to" hreflang="to" data-title="Niu ʻIoake (kolo)" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="tonga" class="interlanguage-link-target">Lea faka-Tonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="New York" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/N%C3%BDu-%C3%9Dork_%C5%9F%C3%A4heri" title="Nýu-Ýork şäheri – turkmeński" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Nýu-Ýork şäheri" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmeński" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="New York" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="twi" class="interlanguage-link-target">Twi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/Kuta_New_York" title="Kuta New York – bugijski" lang="bug" hreflang="bug" data-title="Kuta New York" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="bugijski" class="interlanguage-link-target">Basa Ugi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA" title="Нью-Йорк – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Нью-Йорк" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%B4%DB%81%D8%B1" title="نیویارک شہر – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نیویارک شہر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/Nyu_York_Shehiri" title="Nyu York Shehiri – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="Nyu York Shehiri" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Niujyoz" title="Niujyoz – czuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Niujyoz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="czuang" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="New York" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Nju_Jork" title="Nju Jork – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Nju Jork" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_New_York" title="Thành phố New York – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thành phố New York" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/New_York_(zif)" title="New York (zif) – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="New York (zif)" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="New York" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/No%C3%BB_York" title="Noû York – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Noû York" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%B4%90%E7%B4%84%E5%B8%82" title="紐約市 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="紐約市" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/New_York_(stad)" title="New York (stad) – zachodnioflamandzki" lang="vls" hreflang="vls" data-title="New York (stad)" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="zachodnioflamandzki" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Syudad_han_New_York" title="Syudad han New York – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Syudad han New York" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%BD%E7%BA%A6%E5%B8%82" title="纽约市 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="纽约市" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%99%D7%95_%D7%99%D7%90%D7%A8%D7%A7_%D7%A1%D7%99%D7%98%D7%99" title="ניו יארק סיטי – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ניו יארק סיטי" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="New York" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%B4%90%E7%B4%84" title="紐約 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="紐約" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="New York City" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/New_York_City" title="New York City – zelandzki" lang="zea" hreflang="zea" data-title="New York City" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zelandzki" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Niojuorks" title="Niojuorks – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Niojuorks" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%BD%E7%BA%A6" title="纽约 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="纽约" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Niu-Yorek_Kota" title="Niu-Yorek Kota – betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Niu-Yorek Kota" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Nengeri_New_York" title="Nengeri New York – iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Nengeri New York" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="iban" class="interlanguage-link-target">Jaku Iban</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/New_York" title="New York – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="New York" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Nju-Jork_(%C5%A1%C9%99h%C9%99r)" title="Nju-Jork (šəhər) – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Nju-Jork (šəhər)" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%8F%E2%B5%A2%E2%B5%93_%E2%B5%A2%E2%B5%93%E2%B5%95%E2%B4%BD" title="ⵏⵢⵓ ⵢⵓⵕⴽ – standardowy marokański tamazight" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵏⵢⵓ ⵢⵓⵕⴽ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="standardowy marokański tamazight" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q60#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nowy_Jork" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c">Artykuł</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Nowy_Jork" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >polski </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nowy_Jork">Czytaj</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Narzędzia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Nowy_Jork">Czytaj</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=history">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Nowy_Jork" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j">Linkujące</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Nowy_Jork" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k">Zmiany w linkowanych</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u">Prześlij plik</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q">Strony specjalne</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&oldid=75138558" title="Stały link do tej wersji tej strony">Link do tej wersji</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony">Informacje o tej stronie</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Nowy_Jork&id=75138558&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę">Cytowanie tego artykułu</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNowy_Jork">Zobacz skrócony adres URL</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNowy_Jork">Pobierz kod QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Nowy+Jork">Utwórz książkę</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Nowy_Jork&action=show-download-screen">Pobierz jako PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p">Wersja do druku</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/New_York_City" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Nowy_Jork" hreflang="pl">Wikicytaty</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nowy_Jork" hreflang="pl">Wikipodróże</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q60" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g">Element Wikidanych</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output">Na mapach: <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Nowy_Jork&params=40.716666666667_N_74_W_type:city">40°43′N 74°00′W/40,716667 -74,000000</a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a>Ten artykuł dotyczy miasta w Stanach Zjednoczonych. Zobacz też: <a href="/wiki/Nowy_Jork_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Nowy Jork (ujednoznacznienie)">inne artykuły o tej nazwie</a>.</div> <table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Nowy Jork</div><div class="iboxt-2">City of New York</div> </caption> <tbody><tr style="background:#eee; color:black; text-align:center; font-style:italic; border-bottom:1px solid #aaa;"> <td colspan="2">Miasto </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><a href="/wiki/Plik:NYC_Montage_2011.jpg" class="mw-file-description" title="Od góry, według ruchu wskazówek zegara: Midtown Manhattan, Siedziba Główna ONZ, Statua Wolności, Most Brookliński, Central Park, Times Square i Unisphere w Queens"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NYC_Montage_2011.jpg/190px-NYC_Montage_2011.jpg" decoding="async" width="190" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NYC_Montage_2011.jpg/285px-NYC_Montage_2011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/NYC_Montage_2011.jpg/380px-NYC_Montage_2011.jpg 2x" data-file-width="1195" data-file-height="1510" /></a> Od góry, według ruchu wskazówek zegara: <a href="/wiki/Midtown_Manhattan" title="Midtown Manhattan">Midtown Manhattan</a>, <a href="/wiki/Siedziba_G%C5%82%C3%B3wna_ONZ" title="Siedziba Główna ONZ">Siedziba Główna ONZ</a>, <a href="/wiki/Statua_Wolno%C5%9Bci" title="Statua Wolności">Statua Wolności</a>, <a href="/wiki/Most_Brookli%C5%84ski" title="Most Brookliński">Most Brookliński</a>, <a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Park</a>, <a href="/wiki/Times_Square" title="Times Square">Times Square</a> i <a href="/w/index.php?title=Unisphere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unisphere (strona nie istnieje)">Unisphere</a> w <a href="/wiki/Queens" title="Queens">Queens</a> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Plik:Seal_of_New_York_City.svg" class="mw-file-description"><img alt="Pieczęć" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Seal_of_New_York_City.svg/100px-Seal_of_New_York_City.svg.png" decoding="async" width="100" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Seal_of_New_York_City.svg/150px-Seal_of_New_York_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Seal_of_New_York_City.svg/200px-Seal_of_New_York_City.svg.png 2x" data-file-width="419" data-file-height="450" /></a> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_New_York_City.svg" class="mw-file-description"><img alt="Flaga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_New_York_City.svg/100px-Flag_of_New_York_City.svg.png" decoding="async" width="100" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_New_York_City.svg/150px-Flag_of_New_York_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_New_York_City.svg/200px-Flag_of_New_York_City.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="300" /></a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Piecz%C4%99%C4%87_Nowego_Jorku" title="Pieczęć Nowego Jorku">Pieczęć</a> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Flaga_Nowego_Jorku" title="Flaga Nowego Jorku">Flaga</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#e5e5e5; color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa;">Przydomek: Wielkie Jabłko<a href="#cite_note-gothhh-1">[1]</a>, Gotham<a href="#cite_note-gothhh-1">[1]</a>, Centrum wszechświata<a href="#cite_note-2">[2]</a><a href="#cite_note-3">[3]</a>, Stolica świata<a href="#cite_note-4">[4]</a>, Miasto, które nigdy nie śpi </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/22px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/33px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/44px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /> <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Stan_(podzia%C5%82_administracyjny)" title="Stan (podział administracyjny)">Stan</a> </th> <td> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_New_York.svg/22px-Flag_of_New_York.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_New_York.svg/33px-Flag_of_New_York.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_New_York.svg/44px-Flag_of_New_York.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="450" /> <a href="/wiki/Nowy_Jork_(stan)" title="Nowy Jork (stan)">Nowy Jork</a> </td></tr> <tr> <th>Data założenia </th> <td> 1624 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Prawa_miejskie" title="Prawa miejskie">Prawa miejskie</a> </th> <td> 1653 </td></tr> <tr> <th>Kod statystyczny </th> <td> <a href="/wiki/Federal_Information_Processing_Standard" title="Federal Information Processing Standard">FIPS</a>: 36-51000 </td></tr> <tr> <th>Zarządzający </th> <td> <a href="/wiki/Eric_Adams" title="Eric Adams">Eric Adams</a><a href="#cite_note-5">[5]</a> </td></tr> <tr> <th>Powierzchnia </th> <td> 1223,6 km² </td></tr> <tr> <th>Wysokość </th> <td> 12 m n.p.m. </td></tr> <tr> <th>Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość </th> <td> 8 335 897 10 712 os./km² </td></tr> <tr> <th>Nr kierunkowy </th> <td> 212, 718, 917, 347, 646 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kod_pocztowy" title="Kod pocztowy">Kod pocztowy</a> </th> <td> <div class="mw-collapsible mw-collapsed"><div style="color:black; background:#f9f9f9; font-weight:bold;">Lista kodów </div><div class="mw-collapsible-content" style="">100xx-104xx, 11004-05, 111xx-114xx, 116xx </div></div> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Tablica_rejestracyjna" title="Tablica rejestracyjna">Tablice rejestracyjne</a> </th> <td> NY </td></tr> <tr> <th>Strefa czasowa </th> <td> <a href="/wiki/UTC-05:00" title="UTC-05:00">UTC-05:00</a> <a href="/wiki/UTC-04:00" title="UTC-04:00">UTC-04:00</a> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><img alt="Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Nowy Jork”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Usa_edcp_location_map.svg/238px-Usa_edcp_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Usa_edcp_location_map.svg/357px-Usa_edcp_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Usa_edcp_location_map.svg/476px-Usa_edcp_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="731" /><div aria-hidden="true" style="top:35.550258468026%;left:85.714162888032%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=40.716666666667_N_74_W_type:city_" title="Nowy Jork"><img alt="Nowy Jork" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:5px;text-align:right;float:right">Nowy Jork</div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie stanu Nowy Jork</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><img alt="Mapa konturowa stanu Nowy Jork, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Nowy Jork”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/USA_New_York_location_map.svg/238px-USA_New_York_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/USA_New_York_location_map.svg/357px-USA_New_York_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/USA_New_York_location_map.svg/476px-USA_New_York_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1569" data-file-height="1276" /><div aria-hidden="true" style="top:91.666666666667%;left:72.289156626506%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=40.716666666667_N_74_W_type:city_" title="Nowy Jork"><img alt="Nowy Jork" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:5px;text-align:right;float:right">Nowy Jork</div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Nowy_Jork&params=40.716666666667_N_74_W_type:city">40°43′N 74°00′W/40,716667 -74,000000</a> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/New_York_City" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/New_York_City" class="extiw" title="commons:New York City">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Nowy_Jork" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Nowy_Jork" class="extiw" title="q:Nowy Jork">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nowy_Jork" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nowy_Jork" class="extiw" title="wikt:Nowy Jork">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nowy_Jork" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/28px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/56px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nowy_Jork" class="extiw" title="voy:Nowy Jork">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; border-top: 1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1)"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nyc.gov">Strona internetowa</a> </td></tr> </tbody></table> Nowy Jork (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_angielski" title="Język angielski">ang.</a> City of New York, również New York, New York City) – <a href="/wiki/Miasto" title="Miasto">miasto</a> w <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanach Zjednoczonych</a> o największej liczbie mieszkańców, a zarazem centrum jednej z najludniejszych aglomeracji na świecie<a href="#cite_note-6">[6]</a><a href="#cite_note-7">[7]</a><a href="#cite_note-8">[8]</a>. Nowy Jork wywiera znaczący wpływ na światowy biznes, finanse, media, sztukę, modę, badania naukowe, technologię, edukację oraz rozrywkę. Będąc między innymi siedzibą <a href="/wiki/Organizacja_Narod%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Organizacja Narodów Zjednoczonych">Organizacji Narodów Zjednoczonych</a>, stanowi ważne centrum spraw międzynarodowych i jest powszechnie uważany za kulturalną stolicę świata<a href="#cite_note-9">[9]</a><a href="#cite_note-10">[10]</a><a href="#cite_note-11">[11]</a><a href="#cite_note-12">[12]</a><a href="#cite_note-13">[13]</a><a href="#cite_note-14">[14]</a>. Położony jest na wybrzeżu <a href="/wiki/Ocean_Atlantycki" title="Ocean Atlantycki">Atlantyku</a>, w północno-wschodniej części <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanów Zjednoczonych</a> i składa się z pięciu okręgów będących oddzielnymi hrabstwami (boroughs): <a href="/wiki/Bronx" title="Bronx">Bronksu</a>, <a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">Brooklynu</a>, <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattanu</a>, <a href="/wiki/Queens" title="Queens">Queens</a> i <a href="/wiki/Staten_Island" title="Staten Island">Staten Island</a><a href="#cite_note-15">[15]</a><a href="#cite_note-16">[16]</a>. Za sprawą populacji, której liczebność wynosi ponad 8,3 mln (2022<a href="#cite_note-17">[17]</a>), zamieszkującej 780 km², Nowy Jork jest najgęściej zaludnionym <a href="/wiki/Miasto" title="Miasto">miastem</a> na terenie Stanów Zjednoczonych<a href="#cite_note-area-18">[18]</a><a href="#cite_note-NYC_Land_Estimate-19">[19]</a><a href="#cite_note-NYT_Land_Estimate-20">[20]</a><a href="#cite_note-density-21">[21]</a>. Jest również najbardziej zróżnicowanym językowo miastem na świecie. Na jego obszarze mówi się w ponad 800 językach<a href="#cite_note-22">[22]</a>. Zaludnienie obszaru metropolitalnego Nowy Jork wynosiło w 2010 roku, w zależności od sposobu wytyczenia jego granic, od 18,9 do 23,1 miliona, dzięki czemu stanowi najludniejszy obszar w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-metro-23">[23]</a><a href="#cite_note-24">[24]</a>. Nowy Jork jest najczęściej wyszukiwanym miejscem na świecie za pośrednictwem <a href="/wiki/Google" title="Google">Google</a>; statystyki z września 2011 roku mówiły, że łączna liczba wyszukań dla hasła „Nowy Jork” wyniosła 4,6 miliarda<a href="#cite_note-25">[25]</a>. Historyczne korzenie Nowego Jorku sięgają roku 1624, kiedy miasto zostało założone jako faktoria handlowa przez <a href="/wiki/Republika_Zjednoczonych_Prowincji" title="Republika Zjednoczonych Prowincji">holenderskich kolonistów</a>; w 1626 roku nadali oni mu nazwę Nowego Amsterdamu<a href="#cite_note-History_of_NYC-26">[26]</a>. W 1664 roku kontrolę nad miastem, a także otaczającymi je terenami, przejęli Anglicy<a href="#cite_note-History_of_NYC-26">[26]</a><a href="#cite_note-27">[27]</a>. Po tym, jak król angielski <a href="/wiki/Karol_II_Stuart" title="Karol II Stuart">Karol II Stuart</a> przekazał te ziemie swojemu bratu, <a href="/wiki/Jakub_II_Stuart" title="Jakub II Stuart">Jakubowi II</a> – księciu Yorku, nazwę Nowy Amsterdam zmieniono na Nowy Jork<a href="#cite_note-28">[28]</a><a href="#cite_note-29">[29]</a>. W latach 1785–1790 Nowy Jork pełnił rolę stolicy Stanów Zjednoczonych<a href="#cite_note-senate-30">[30]</a>. Począwszy od 1790 roku Nowy Jork pozostaje największym amerykańskim miastem<a href="#cite_note-31">[31]</a>. Wiele miejsc w Nowym Jorku jest atrakcyjnych dla turystów. Odwiedza je ponad 60 milionów osób rocznie<a href="#cite_note-32">[32]</a>. <a href="/wiki/Times_Square" title="Times Square">Times Square</a>, określany mianem „Skrzyżowania Świata” – jasno rozświetlony punkt centralny <a href="/wiki/Broadway_(teatr)" title="Broadway (teatr)">teatru broadwayowskiego</a>, jest jednym z najruchliwszych przejść dla pieszych na świecie, a zarazem centrum światowego przemysłu muzycznego<a href="#cite_note-33">[33]</a><a href="#cite_note-34">[34]</a><a href="#cite_note-35">[35]</a><a href="#cite_note-36">[36]</a><a href="#cite_note-37">[37]</a><a href="#cite_note-38">[38]</a>. Prestiżowa <a href="/wiki/Carnegie_Hall" title="Carnegie Hall">Carnegie Hall</a> oraz <a href="/wiki/Metropolitan_Opera" title="Metropolitan Opera">Metropolitan Opera</a> czynią miasto także jednym z największych ośrodków muzyki klasycznej w ogóle. W mieście znajduje się kilka światowej sławy mostów, wieżowców oraz parków<a href="#cite_note-39">[39]</a>. Finansowa dzielnica Nowego Jorku, na czele z <a href="/wiki/Wall_Street" title="Wall Street">Wall Street</a> w <a href="/wiki/Lower_Manhattan" title="Lower Manhattan">Lower Manhattan</a>, pełni funkcję finansowej stolicy świata i siedziby <a href="/wiki/New_York_Stock_Exchange" title="New York Stock Exchange">New York Stock Exchange</a> – największej na świecie giełdy papierów wartościowych pod względem kapitalizacji notowanych na niej spółek<a href="#cite_note-40">[40]</a><a href="#cite_note-41">[41]</a><a href="#cite_note-42">[42]</a><a href="#cite_note-43">[43]</a><a href="#cite_note-44">[44]</a><a href="#cite_note-NY_Financal_Capital-45">[45]</a><a href="#cite_note-46">[46]</a><a href="#cite_note-market_highlights-47">[47]</a>. Rynek nieruchomości na nowojorskim Manhattanie znajduje się w czołówce najdroższych rynków świata<a href="#cite_note-48">[48]</a>. Zlokalizowane na Manhattanie <a href="/w/index.php?title=Chinatown,_Manhattan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chinatown, Manhattan (strona nie istnieje)">Chinatown</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q866332#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q866332">(inne języki)</a> ma najwyższy współczynnik koncentracji ludności chińskiej na półkuli zachodniej<a href="#cite_note-49">[49]</a>. W przeciwieństwie do większości innych systemów metra na świecie <a href="/wiki/Metro_w_Nowym_Jorku" title="Metro w Nowym Jorku">New York City Subway</a> kursuje całą dobę, we wszystkie dni tygodnia<a href="#cite_note-twentyfour-50">[50]</a>. W Nowym Jorku działają liczne uniwersytety i college’e, włączając w to prestiżowe <a href="/wiki/Uniwersytet_Columbia" title="Uniwersytet Columbia">Columbia University</a>, <a href="/wiki/New_York_University" title="New York University">New York University</a> oraz <a href="/wiki/Uniwersytet_Rockefellera" title="Uniwersytet Rockefellera">Rockefeller University</a>, które należą do stu najlepszych uczelni na świecie<a href="#cite_note-51">[51]</a>. Nowy Jork to również wielkie centrum muzealnictwa i sportu. Rozgrywany co roku w mieście tenisowy turniej <a href="/wiki/US_Open" title="US Open">US Open</a> jest jednym z czterech najważniejszych turniejów dyscypliny wchodzących w skład <a href="/wiki/Wielki_Szlem_(tenis)" title="Wielki Szlem (tenis)">Wielkiego Szlema</a>. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg/220px-GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg/330px-GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg/440px-GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg 2x" data-file-width="7276" data-file-height="4964" /></a><figcaption>Nowy Amsterdam w 1664 roku, w którym kontrolę nad tym obszarem przejęła Anglia, przemianowując go na Nowy Jork</figcaption></figure> Dawniej obszar współczesnego Nowego Jorku zamieszkiwany był przez indiańskie plemię <a href="/wiki/Delawarowie" title="Delawarowie">Delawarów</a>. Został odkryty w 1524 roku przez Europejczyków, na których czele stał <a href="/wiki/Giovanni_da_Verrazzano" title="Giovanni da Verrazzano">Giovanni da Verrazzano</a>, będący na usługach francuskiego dworu królewskiego<a href="#cite_note-gothamcenter.org-52">[52]</a>. Verrazzano nadał odkrytym ziemiom nieoficjalną nazwę Nouvelle Angoulême (Nowe <a href="/wiki/Angoul%C3%AAme" title="Angoulême">Angoulême</a>)<a href="#cite_note-rodgers-53">[53]</a>. Zasiedlanie regionu przez Europejczyków rozpoczęło się po tym, gdy w 1609 roku zbadał go <a href="/wiki/Henry_Hudson" title="Henry Hudson">Henry Hudson</a> szukając dla <a href="/wiki/Holenderska_Kompania_Wschodnioindyjska" title="Holenderska Kompania Wschodnioindyjska">Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej</a> na statku Półksiężyc (Halve Maen) nowej drogi z Europy do <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Indyjski" title="Półwysep Indyjski">Indii</a>. W 1614 roku Holendrzy utworzyli na południowym krańcu dzisiejszego Manhattanu ośrodek handlu futrami bobrów. W konsekwencji obszary te zyskały przydomek New Amsterdam (Nowy Amsterdam). W 1626 roku <a href="/wiki/Peter_Minuit" title="Peter Minuit">Peter Minuit</a> wykupił wyspę Manhattan od plemienia Delawarów za dobra o wartości 60 guldenów holenderskich (równowartość około tysiąca dolarów)<a href="#cite_note-54">[54]</a><a href="#cite_note-55">[55]</a>. Jedna z obalonych już legend mówi, że Delawarowie odsprzedali wyspę za <a href="/wiki/Korale_(bi%C5%BCuteria)" title="Korale (biżuteria)">szklane paciorki</a>, których wartość szacowano na 24 dolary<a href="#cite_note-56">[56]</a>. W latach 1642–1645 powstał w Nowym Amsterdamie pierwszy murowany zbór kalwiński z polecenia ówczesnego dyrektora Willema Kiefta i była to przez długi czas jedyna świątynia w osadzie, ponieważ katolicy, luteranie, kwakrowie i żydzi mieli zakaz ich budowania<a href="#cite_note-57">[57]</a>. Pod koniec <a href="/wiki/II_wojna_angielsko-holenderska" title="II wojna angielsko-holenderska">II wojny angielsko-holenderskiej</a>, w 1664 roku, Holendrzy przejęli kontrolę nad wyspą <a href="/w/index.php?title=Run_(wyspa)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Run (wyspa) (strona nie istnieje)">Run</a> na <a href="/wiki/Morze_Banda" title="Morze Banda">morzu Banda</a>, w zamian przekazując Anglikom władzę nad Nowym Amsterdamem. Ci z kolei zmienili jego nazwę na New York (Nowy Jork), na cześć <a href="/wiki/Jakub_II_Stuart" title="Jakub II Stuart">Jakuba II Stuarta</a> – księcia Yorku<a href="#cite_note-58">[58]</a>. Wojny pomiędzy plemionami indiańskimi, a także epidemie wywołane przyjazdem Europejczyków dziesiątkowały ludność Delawarów w latach 60. i 70. XVII wieku<a href="#cite_note-59">[59]</a>. W 1700 roku ich populacja wynosiła 5 tys. osób<a href="#cite_note-gothamcenter.org-52">[52]</a>. W 1702 roku liczba mieszkańców Nowego Jorku zmniejszyła się o 10% w wyniku <a href="/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82ta_gor%C4%85czka" title="Żółta gorączka">żółtej febry</a><a href="#cite_note-60">[60]</a>. Od tego czasu, w okresie 1702–1800, miasto nawiedziło co najmniej siedem wielkich epidemii żółtej febry<a href="#cite_note-61">[61]</a>. Pod rządami Anglików wzrosło znaczenie Nowego Jorku jako portu handlowego. W 1735 roku w mieście odbył się proces sądowy <a href="/wiki/John_Peter_Zenger" title="John Peter Zenger">Johna Petera Zengera</a>, istotny dla rozwoju <a href="/wiki/Wolno%C5%9B%C4%87_prasy" title="Wolność prasy">wolności prasy</a> w Stanach Zjednoczonych. Sprawa ta pomogła ponadto stworzyć podwaliny zasad i zakresu odpowiedzialności mediów i rządu w funkcjonowaniu demokracji. W 1754 roku, na mocy królewskiego aktu fundacyjnego wydanego przez <a href="/wiki/Jerzy_II_Hanowerski" title="Jerzy II Hanowerski">Jerzego II Hanowerskiego</a>, założony został <a href="/wiki/Uniwersytet_Columbia" title="Uniwersytet Columbia">Columbia University</a>, działający wówczas jako King’s College<a href="#cite_note-62">[62]</a>. 19 października 1765 roku w Nowym Jorku, z inicjatywy <a href="/wiki/Synowie_Wolno%C5%9Bci" title="Synowie Wolności">Synów Wolności</a>, odbył się <a href="/wiki/Ustawa_stemplowa#Kongres_w_sprawie_ustawy_o_pieczęciach_(ang._Stamp_Act_Congress)" title="Ustawa stemplowa">kongres w sprawie ustawy o pieczęciach</a> – zgromadzenie przedstawicieli <a href="/wiki/Trzyna%C5%9Bcie_kolonii" title="Trzynaście kolonii">trzynastu kolonii</a>, które dało początek <a href="/wiki/Kongres_Kontynentalny" title="Kongres Kontynentalny">Kongresowi Kontynentalnemu</a>. Kongres w sprawie ustawy o pieczęciach zaowocował przyjęciem Deklaracji praw i zażaleń, która stanowiła pierwsze pismo reprezentujące naród amerykański. Zawierała ona wiele praw i skarg wyrażonych później w <a href="/wiki/Deklaracja_niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych">Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych</a>, łącznie z prawem do własnej reprezentacji w kongresie brytyjskim. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:BattleofLongisland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/BattleofLongisland.jpg/220px-BattleofLongisland.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/BattleofLongisland.jpg/330px-BattleofLongisland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/BattleofLongisland.jpg/440px-BattleofLongisland.jpg 2x" data-file-width="3918" data-file-height="2576" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bitwa_na_Long_Island" title="Bitwa na Long Island">Bitwa na Long Island</a> – największe starcie <a href="/wiki/Wojna_o_niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych">rewolucji amerykańskiej</a>, rozegrała się w <a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">Brooklynie</a>, w 1776 roku</figcaption></figure> Pierwsza wielka bitwa <a href="/wiki/Wojna_o_niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych">rewolucji amerykańskiej</a>, a zarazem największa potyczka <a href="/wiki/Wojna_o_niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych">wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych</a> – <a href="/wiki/Bitwa_na_Long_Island" title="Bitwa na Long Island">bitwa na Long Island</a>, miała miejsce w Nowym Jorku w sierpniu 1776 roku. Zwycięstwo Brytyjczyków sprawiło, że utworzyli w Nowym Jorku swoją militarną i polityczną bazę dla operacji wojennych w Ameryce Północnej. Kontrolowane przez nich miasto stało się schronieniem dla <a href="/wiki/Lojali%C5%9Bci_(rewolucja_ameryka%C5%84ska)" title="Lojaliści (rewolucja amerykańska)">lojalistów</a> popierających utrzymanie kontroli brytyjskiej nad koloniami. Jednocześnie generał <a href="/wiki/George_Washington" title="George Washington">George Washington</a> utworzył w Nowym Jorku centrum sieci wywiadowczej. Na mocy <a href="/wiki/Pok%C3%B3j_wersalski" title="Pokój wersalski">pokoju wersalskiego</a> ostatni ślad po rządach brytyjskich w byłych dwunastu koloniach – oddział armii stacjonujący w Nowym Jorku, opuścił Stany Zjednoczone w 1783 roku. Wydarzenie to, określane mianem Dnia Ewakuacji, było celebrowane przez kilka kolejnych dni<a href="#cite_note-63">[63]</a>. Krótko po zakończeniu wojny, w 1785 roku, Kongres Konfederacji ustanowił Nowy Jork stolicą Stanów Zjednoczonych. Nowy Jork był stolicą do 1790 roku, kiedy funkcję tę przejął na stałe <a href="/wiki/Waszyngton" title="Waszyngton">Waszyngton</a><a href="#cite_note-ninecapitals-64">[64]</a>. Była to ostatnia stolica państwa z obowiązującymi <a href="/wiki/Artyku%C5%82y_konfederacji_i_wieczystej_unii" title="Artykuły konfederacji i wieczystej unii">artykułami konfederacji i wieczystej unii</a>, i zarazem pierwsza stolica, gdy weszła w życie <a href="/wiki/Konstytucja_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Konstytucja Stanów Zjednoczonych">Konstytucja Stanów Zjednoczonych</a>. W 1789 roku <a href="/wiki/George_Washington" title="George Washington">George Washington</a> został zaprzysiężony na stanowisko pierwszego w historii Prezydenta Stanów Zjednoczonych; po raz pierwszy do życia powołano również <a href="/wiki/Kongres_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Kongres Stanów Zjednoczonych">Kongres Stanów Zjednoczonych</a> oraz <a href="/wiki/S%C4%85d_Najwy%C5%BCszy_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych">Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych</a>; zaprezentowano ponadto <a href="/wiki/Karta_praw_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Karta praw Stanów Zjednoczonych">Bill of Rights</a> – wszystkie te wydarzenia miały miejsce w <a href="/wiki/Federal_Hall_National_Memorial" title="Federal Hall National Memorial">Federal Hall</a> na Wall Street<a href="#cite_note-65">[65]</a>. W 1790 roku Nowy Jork prześcignął <a href="/wiki/Filadelfia" title="Filadelfia">Filadelfię</a> i stał się największym miastem w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-66">[66]</a>. W XIX wieku dynamiczny rozwój oraz napływ imigrantów powodowały silne przekształcenia w strukturze Nowego Jorku<a href="#cite_note-67">[67]</a>. Wizjonerska propozycja, zwana planem komisarzy z 1811 roku, rozszerzyła miejską siatkę uliczną, obejmując cały Manhattan, zaś otwarcie <a href="/wiki/Kana%C5%82_Erie" title="Kanał Erie">kanału Erie</a> w 1819 roku połączyło port na Atlantyku z wielkimi rynkami rolnymi na północy Stanów Zjednoczonych<a href="#cite_note-68">[68]</a>. Lokalna polityka była wówczas zdominowana przez <a href="/wiki/Tammany_Hall" title="Tammany Hall">Tammany Hall</a> – maszynę polityczną wspieraną przez irlandzkich imigrantów<a href="#cite_note-69">[69]</a>. W latach 30. i 40. XIX wieku w Nowym Jorku mieszkali wybitni twórcy amerykańskiej literatury, w tym m.in.: <a href="/wiki/William_Cullen_Bryant" title="William Cullen Bryant">William Cullen Bryant</a>, <a href="/wiki/Washington_Irving" title="Washington Irving">Washington Irving</a>, <a href="/wiki/Herman_Melville" title="Herman Melville">Herman Melville</a>, <a href="/wiki/Rufus_Wilmot_Griswold" title="Rufus Wilmot Griswold">Rufus Wilmot Griswold</a>, <a href="/w/index.php?title=John_Keese&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Keese (strona nie istnieje)">John Keese</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3849590#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q3849590">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Nathaniel_Parker_Willis" title="Nathaniel Parker Willis">Nathaniel Parker Willis</a>, a także <a href="/wiki/Edgar_Allan_Poe" title="Edgar Allan Poe">Edgar Allan Poe</a>. Z inicjatywy członków starych rodów arystokratycznych w 1857 roku utworzony został <a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Park</a> – pierwszy park krajobrazowy na terenie amerykańskiego miasta. Niewolnictwo w Nowym Jorku występowało do 1827 roku, jednak w latach 30. XIX wieku miasto stało się centrum międzyrasowej działalności abolicjonistów na Północy, dlatego też Manhattan i Brooklyn były zamieszkiwane przez znaczącą, jak na owe czasy, liczbę wolnej czarnoskórej ludności. W 1840 roku czarnoskóra populacja Nowego Jorku wynosiła ponad 16 tysięcy osób<a href="#cite_note-70">[70]</a>. Wybuch <a href="/wiki/Wielki_g%C5%82%C3%B3d_w_Irlandii_(1845%E2%80%931849)" title="Wielki głód w Irlandii (1845–1849)">wielkiego głodu w Irlandii</a> wywarł duży wpływ na napływ ludności irlandzkiej do Nowego Jorku – w 1860 roku jeden na czterech mieszkańców miasta (ponad 200 tysięcy) urodził się w Irlandii<a href="#cite_note-71">[71]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg/220px-George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg" decoding="async" width="220" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg/330px-George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg/440px-George_Schlegel_-_George_Degen_-_New_York_1873.jpg 2x" data-file-width="9768" data-file-height="7128" /></a><figcaption>Widok z lotu ptaka na Manhattan i Nowy Jork, uwieczniony na obrazie z 1873 roku</figcaption></figure> Przymusowy pobór do wojska, ogłoszony w ramach <a href="/wiki/Wojna_secesyjna" title="Wojna secesyjna">wojny secesyjnej</a>, doprowadził w 1863 roku do wielkich <a href="/wiki/Rozruchy_przeciw_poborowi_w_Nowym_Jorku_(1863)" title="Rozruchy przeciw poborowi w Nowym Jorku (1863)">rozruchów</a> w Nowym Jorku, które obecnie uznaje się za jeden z najgorszych incydentów wywodzących się z niepokojów społecznych w amerykańskiej historii<a href="#cite_note-72">[72]</a>. W 1898 roku rozpoczęło się kształtowanie nowoczesnego Nowego Jorku poprzez konsolidację Brooklynu (dotychczas niezależnego miasta), hrabstwa Nowy Jork (które wówczas zawierało część obszaru Bronksu), hrabstwa Richmond, a także zachodnich obszarów hrabstwa Queens<a href="#cite_note-73">[73]</a>. Otwarcie pierwszej linii <a href="/wiki/Metro_w_Nowym_Jorku" title="Metro w Nowym Jorku">metra</a> w 1904 roku pomogło zintegrować poszczególne części Nowego Jorku w jedną całość. W pierwszej połowie XX wieku miasto stało się światowym centrum przemysłu, handlu i komunikacji. Z rozwojem wiązały się jednak liczne problemy, takie jak chociażby katastrofa parowca <a href="/wiki/PS_General_Slocum" title="PS General Slocum">General Slocum</a> w 1911 roku, w wyniku której śmierć poniosło 1021 pasażerów. Wydarzenie to uważane jest za największą katastrofę w historii Nowego Jorku do czasu <a href="/wiki/Zamachy_z_11_wrze%C5%9Bnia_2001_roku" title="Zamachy z 11 września 2001 roku">zamachów na World Trade Center z 11 września 2001</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg/220px-NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg/330px-NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg/440px-NewYorkCityManhattanRockefellerCenter.jpg 2x" data-file-width="2229" data-file-height="1402" /></a><figcaption><a href="/wiki/Midtown_Manhattan" title="Midtown Manhattan">Midtown Manhattan</a> widziany z <a href="/wiki/Rockefeller_Center" title="Rockefeller Center">Rockefeller Center</a> w 1932 roku</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg/170px-NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg" decoding="async" width="170" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg/255px-NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg/340px-NYC_Manhattan_1938_Franz_Grasser.jpg 2x" data-file-width="1088" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Manhattan w 1938 roku</figcaption></figure> Ogromny pożar, jaki opanował fabrykę odzieży Triangle Shirtwaist, kosztował życie 146 pracowników obiektu i przyczynił się do rozwoju związku zawodowego <a href="/w/index.php?title=International_Ladies%27_Garment_Workers%27_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Ladies' Garment Workers' Union (strona nie istnieje)">International Ladies' Garment Workers' Union</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3227087#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q3227087">(inne języki)</a>. Katastrofa skutkowała ponadto zaostrzeniem standardów bezpieczeństwa w fabrykach i ośrodkach przemysłowych w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-cornell1-74">[74]</a>. W latach 20. XX wieku Nowy Jork był głównym celem podróży Afroamerykanów podczas <a href="/wiki/Wielka_migracja_Afroamerykan%C3%B3w_w_Stanach_Zjednoczonych" title="Wielka migracja Afroamerykanów w Stanach Zjednoczonych">Wielkiej Migracji</a> z południowych obszarów Stanów Zjednoczonych. W 1916 roku Nowy Jork stał się największym miejskim skupiskiem czarnoskórej ludności w Ameryce Północnej. W erze <a href="/wiki/Prohibicja_w_Stanach_Zjednoczonych" title="Prohibicja w Stanach Zjednoczonych">prohibicji</a> nastąpił rozkwit <a href="/w/index.php?title=Renesans_Harlemu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renesans Harlemu (strona nie istnieje)">Renesansu Harlemu</a>, który pokrył się z boomem gospodarczym, widocznym w panoramie miasta – zmienianej przez konstrukcję nowych drapaczy chmur. Na początku lat 20. XX wieku Nowy Jork stał się najbardziej zaludnionym miastem na świecie, wyprzedzając <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londyn</a>. Jednocześnie na początku lat 30. tego samego wieku liczba mieszkańców obszaru metropolitalnego Nowy Jork przekroczyła 10 milionów, czyniąc z Nowego Jorku pierwsze <a href="/wiki/Megamiasto" title="Megamiasto">megamiasto</a> w historii ludzkości<a href="#cite_note-75">[75]</a>. W trudnych latach <a href="/wiki/Wielki_kryzys" title="Wielki kryzys">wielkiego kryzysu</a> na burmistrza Nowego Jorku wybrany został reformator <a href="/wiki/Fiorello_La_Guardia" title="Fiorello La Guardia">Fiorello La Guardia</a>; w tym samym okresie, po ośmiu latach dominacji politycznej, nastąpił upadek <a href="/wiki/Tammany_Hall" title="Tammany Hall">Tammany Hall</a><a href="#cite_note-76">[76]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Stonewall_Inn_New_York_002.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Stonewall_Inn_New_York_002.JPG/220px-Stonewall_Inn_New_York_002.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Stonewall_Inn_New_York_002.JPG/330px-Stonewall_Inn_New_York_002.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Stonewall_Inn_New_York_002.JPG/440px-Stonewall_Inn_New_York_002.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a><figcaption><a href="/wiki/Stonewall_(zamieszki)" title="Stonewall (zamieszki)">Stonewall Inn</a> w <a href="/wiki/Greenwich_Village" title="Greenwich Village">Greenwich Village</a> został wyróżniony jako <a href="/wiki/National_Historic_Landmark" title="National Historic Landmark">Narodowy Pomnik Historyczny</a>, jako miejsce wybuchu <a href="/wiki/Stonewall_(zamieszki)" title="Stonewall (zamieszki)">zamieszek na tle dyskryminacji mniejszości seksualnych</a> w 1969 roku<a href="#cite_note-Workforce_Diversity-77">[77]</a></figcaption></figure> Powracający z <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a> weterani wytworzyli powojenny boom gospodarczy, a także przyczynili się do rozwoju rynku mieszkaniowego we wschodnim <a href="/wiki/Queens" title="Queens">Queens</a>. Nowy Jork wyszedł z wojny bez żadnych strat, za to z pozycją wiodącego miasta świata, na czele z Wall Street – czyniącą Stany Zjednoczone największą potęgą gospodarczą globu. Polityczne wpływy Nowego Jorku potwierdziło w 1950 roku oddanie do użytku <a href="/wiki/Siedziba_G%C5%82%C3%B3wna_ONZ" title="Siedziba Główna ONZ">Siedziby Głównej ONZ</a>, zaś narodziny <a href="/wiki/Ekspresjonizm_abstrakcyjny" title="Ekspresjonizm abstrakcyjny">ekspresjonizmu abstrakcyjnego</a> sprawiły, że Nowy Jork zastąpił <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryż</a> na miejscu światowego centrum sztuki<a href="#cite_note-78">[78]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg/170px-UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg" decoding="async" width="170" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg/255px-UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg/340px-UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg 2x" data-file-width="1062" data-file-height="926" /></a><figcaption>Samolot linii United Airlines, lot 175, uderza w południową wieżę kompleksu World Trade Center 11 września 2001 roku</figcaption></figure> W latach 60. XX wieku Nowy Jork zaczął borykać się z problemami gospodarczymi oraz coraz wyższymi wskaźnikami przestępczości. Podczas gdy odrodzenie branży finansowej w latach 80. w znaczny sposób poprawiło sytuację gospodarczą w mieście, przestępczość w Nowym Jorku nieprzerwanie rosła przez kolejną dekadę<a href="#cite_note-79">[79]</a>. W latach 90. wskaźniki przestępczości zaczęły gwałtownie spadać w związku ze zwiększeniem liczby patroli policyjnych, a także <a href="/wiki/Gentryfikacja" title="Gentryfikacja">gentryfikacją</a>. Na terenie miasta tworzyły się nowe sektory, takie jak <a href="/w/index.php?title=Silicon_Alley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silicon Alley (strona nie istnieje)">Silicon Alley</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1075711#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1075711">(inne języki)</a>, które napędzały lokalną gospodarkę. W tym samym okresie populacja Nowego Jorku osiągnęła rekordową liczbę w powszechnym spisie ludności z 2000 roku. 11 września 2001 roku miało miejsce najtragiczniejsze wydarzenie w historii Nowego Jorku – w wyniku <a href="/wiki/Zamachy_z_11_wrze%C5%9Bnia_2001_roku" title="Zamachy z 11 września 2001 roku">zamachu terrorystycznego</a> dwa porwane przez <a href="/wiki/Al-Ka%E2%80%99ida" title="Al-Ka’ida">Al-Kaidę</a> samoloty uderzyły w siostrzane wieże <a href="/wiki/World_Trade_Center_(1973%E2%80%932001)" title="World Trade Center (1973–2001)">World Trade Center</a>, powodując ich zniszczenie oraz śmierć około 3 tysięcy osób<a href="#cite_note-80">[80]</a>. Ataki doprowadziły do tymczasowego exodusu biznesu z <a href="/wiki/Lower_Manhattan" title="Lower Manhattan">Lower Manhattan</a> do <a href="/wiki/Midtown_Manhattan" title="Midtown Manhattan">Midtown Manhattan</a>, <a href="/wiki/Jersey_City" title="Jersey City">Jersey City</a> oraz <a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">Brooklynu</a>; wiele stacji telewizyjnych zmieniło również położenie swoich anten nadawczych. Zamach przyczynił się do masowych działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa w mieście, a także w całym państwie. Obecnie w miejscu oryginalnego kompleksu World Trade Center stoją <a href="/wiki/1_World_Trade_Center" title="1 World Trade Center">1 World Trade Center</a>, <a href="/wiki/National_September_11_Memorial_%26_Museum" title="National September 11 Memorial & Museum">World Trade Center Memorial</a> oraz <a href="/wiki/4_World_Trade_Center" title="4 World Trade Center">4 World Trade Center</a>, a 2 wieże biurowe są w budowie; skompletowanie wszystkich struktur planowane jest na rok 2022. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografia">Geografia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Geografia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geografia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Aster_newyorkcity_lrg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Aster_newyorkcity_lrg.jpg/220px-Aster_newyorkcity_lrg.jpg" decoding="async" width="220" height="292" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Aster_newyorkcity_lrg.jpg/330px-Aster_newyorkcity_lrg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Aster_newyorkcity_lrg.jpg/440px-Aster_newyorkcity_lrg.jpg 2x" data-file-width="1964" data-file-height="2607" /></a><figcaption>Zdjęcie satelitarne ukazujące „rdzeń” obszaru metropolitalnego Nowego Jorku</figcaption></figure> Nowy Jork położony jest w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, w południowo-wschodnim rejonie stanu Nowy Jork, mniej więcej w połowie drogi pomiędzy <a href="/wiki/Waszyngton" title="Waszyngton">Waszyngtonem</a> a <a href="/wiki/Boston" title="Boston">Bostonem</a>. Lokalizacja przy ujściu <a href="/wiki/Hudson_(rzeka)" title="Hudson (rzeka)">rzeki Hudson</a> do Oceanu Atlantyckiego pomogła w rozwoju miasta jako ważnego punktu handlowego. Nowy Jork w dużej mierze leży na trzech wyspach: <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattanie</a>, <a href="/wiki/Staten_Island" title="Staten Island">Staten Island</a> i <a href="/wiki/Long_Island" title="Long Island">Long Island</a>, co ma znaczący wpływ na wysoką gęstość zaludnienia miasta. <a href="/wiki/Hudson_(rzeka)" title="Hudson (rzeka)">Rzeka Hudson</a> wpływa poprzez dolinę Hudson do <a href="/w/index.php?title=Zatoki_Nowojorskiej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zatoki Nowojorskiej (strona nie istnieje)">Zatoki Nowojorskiej</a>, tworząc pomiędzy Nowym Jorkiem i miastem <a href="/wiki/Troy_(Nowy_Jork)" title="Troy (Nowy Jork)">Troy</a> <a href="/wiki/Estuarium" title="Estuarium">estuarium</a><a href="#cite_note-81">[81]</a>. Oddziela ona również Nowy Jork od <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a>. Cieśnina <a href="/wiki/East_River" title="East River">East River</a> oddziela Bronx i Manhattan od Long Island, z kolei cieśnina <a href="/wiki/Cie%C5%9Bnina_Harlemska" title="Cieśnina Harlemska">Harlem River</a> dzieli <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a> i <a href="/wiki/Bronx" title="Bronx">Bronx</a>. Przez Bronx i hrabstwo Westchester przepływa rzeka <a href="/w/index.php?title=Bronx_(rzeka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bronx (rzeka) (strona nie istnieje)">Bronx</a> – jedyna rzeka w Nowym Jorku, która na całej długości zawiera słodką wodę<a href="#cite_note-nytimes-82">[82]</a>. Powierzchnia miasta została zmieniona w dużej mierze przez człowieka. Proces rekultywacji terenów wzdłuż nabrzeży był prowadzony już od czasów holenderskich osadników. Te działania są najbardziej widoczne na Dolnym Manhattanie, a zwłaszcza w rejonie <a href="/wiki/Battery_Park_City" title="Battery Park City">Battery Park City</a> – kompleksu zaprojektowanego i utworzonego w latach 1970–1980<a href="#cite_note-gillespie-p71-83">[83]</a>. Niektóre z naturalnych różnic w wysokościach terenu zostały zniwelowane, zwłaszcza na Manhattanie<a href="#cite_note-84">[84]</a>. Powierzchnia miasta wynosi w sumie 1213,3 km²; 429,5 km² zajmują wody, zaś 783,8 km² to powierzchnia lądowa<a href="#cite_note-gpn-85">[85]</a>. Najwyższym punktem miasta jest Todt Hill na Staten Island, położony 124.9 m n.p.m.<a href="#cite_note-86">[86]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klimat">Klimat</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Klimat" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Klimat">edytuj kod</a>]</div> Według <a href="/wiki/Klasyfikacja_klimat%C3%B3w_K%C3%B6ppena" title="Klasyfikacja klimatów Köppena">klasyfikacji Köppena</a>, w Nowym Jorku panuje klimat kontynentalny wilgotny (Dfa) z przejściowymi wpływami klimatu subtropikalnego wilgotnego (Cfa). Obszar Nowego Jorku znajduje się w <a href="/wiki/Strefy_mrozoodporno%C5%9Bci" title="Strefy mrozoodporności">strefie mrozoodporności</a> 6b (średnie temp. mrozu: od -17,8 do –20,6 <a href="/wiki/Skala_Celsjusza" title="Skala Celsjusza">°C</a>, od 0 do –5 <a href="/wiki/Skala_Fahrenheita" title="Skala Fahrenheita">°F</a>). W mieście występują średnio 234 dni, w trakcie których świeci słońce. Istnieje również 58% możliwych słonecznych dni w roku, co daje w sumie od 2400 do 2800 godzin słonecznych rocznie<a href="#cite_note-ASU-87">[87]</a><a href="#cite_note-88">[88]</a>. Na klimat Nowego Jorku wpływają trzy główne typy mas powietrza: (1) zimne, suche masy powietrza polarno-kontynentalnego (w cyrkulacji zimowej również polarno/arktyczno-kontynentalnego) często napływają z północnego i północno-zachodniego wnętrza kontynentu, przynosząc słoneczną pogodę i niskie temperatury zimą, a ulgę od gorąca latem; (2) napływające z południa, szczególnie w cyrkulacji letniej, ciepłe i wilgotne masy powietrza zwrotnikowego-morskiego, będącego pod wpływem ciepłych, podzwrotnikowych wód Atlantyku; oraz (3) masy powietrza polarno-morskiego (chłodne, wilgotne powietrze, napływające z północnego wschodu za przyczyną zimnego <a href="/wiki/Pr%C4%85d_Labradorski" title="Prąd Labradorski">Prądu Labradorskiego</a> znad północnego Atlantyku, pod wpływem wyżów z centrum na północ od Nowego Jorku i/lub pod wpływem wędrujących niżów – co stwarza chłodne, wilgotne i pochmurne warunki pogodowe)<a href="#cite_note-NYC_climate-89">[89]</a><a href="#cite_note-90">[90]</a><a href="#cite_note-91">[91]</a>. Zimy w Nowym Jorku są chłodne i wilgotne, jednakże dzięki sąsiedztwu Oceanu Atlantyckiego oraz pobliskim <a href="/wiki/Appalachy" title="Appalachy">Appalachom</a>, miasto notuje wyższe temperatury i ich łagodniejsze zmiany, niż położone na tych samych szerokościach geograficznych, lecz na lądzie, inne miasta Ameryki Północnej, takie jak chociażby <a href="/wiki/Cincinnati" title="Cincinnati">Cincinnati</a> oraz <a href="/wiki/Indianapolis" title="Indianapolis">Indianapolis</a>. Średnia temperatura w styczniu – najmroźniejszym miesiącu tego obszaru, wynosi 0,1 <a href="/wiki/Skala_Celsjusza" title="Skala Celsjusza">°C</a> (32,1 <a href="/wiki/Skala_Fahrenheita" title="Skala Fahrenheita">°F</a>). Zdarza się jednak, że zimowe temperatury mogą być zarówno tak niskie jak –12 °C (10 °F), jak i tak wysokie jak 10 °C (50 °F)<a href="#cite_note-NYC_climate-89">[89]</a>. Na temperatury w tym okresie duży wpływ ma zimny <a href="/wiki/Pr%C4%85d_Labradorski" title="Prąd Labradorski">Prąd Labradorski</a>, opływający północną część wybrzeża atlantyckiego<a href="#cite_note-NYC_climate-89">[89]</a>. Jednocześnie w centrum Nowego Jorku temperatury są nieco wyższe niż na jego obrzeżach. Okresy wiosenne i letnie w Nowym Jorku są dość nieprzewidywalne; mogą wahać się od chłodnych do ciepłych, choć zwykle są łagodne i charakteryzują się niską wilgotnością powietrza. Lato jest zazwyczaj gorące i wilgotne, ze średnią temperaturą w lipcu na poziomie 24,7 °C (76,5 °F). W związku ze zjawiskiem <a href="/wiki/Miejska_wyspa_ciep%C5%82a" title="Miejska wyspa ciepła">miejskiej wyspy ciepła</a>, nocą w Nowym Jorku często obserwuje się wzrost temperatur do około 32 °C (90 °F) – sytuacja ta ma miejsce średnio w ciągu 18 dni lata<a href="#cite_note-NCDC-92">[92]</a>. Co 4–6 lat zdarza się również, że temperatura latem, w wyniku tegoż zjawiska przekracza 38 °C (100 °F)<a href="#cite_note-Weatherbase-93">[93]</a>. Roczne opady w Nowym Jorku wynoszą 1260 mm i rozkładają się na wszystkie pory roku. Średnia opadów śniegu zimą, w okresie 1971–2000, wyniosła 57 cm, jednak wartość ta zazwyczaj zmienia się z roku na rok<a href="#cite_note-Weatherbase-93">[93]</a>. Huragany i burze tropikalne rzadko występują na obszarze Nowego Jorku. Prawdopodobieństwo wystąpienia tych zjawisk pogodowych wzrasta pod koniec sierpnia, wraz z sezonem huraganowym na Atlantyku, którego maksimum przypada na 10 września. W tym okresie, z południa mogą nadciągać pozostałości burz tropikalnych i huraganów, przynosząc ulewne deszcze i niekiedy silne wiatry. Najbardziej ekstremalne temperatury w Nowym Jorku wyniosły –26 °C (–15 °F) oraz 41 °C (106 °F) i zostały zanotowane odpowiednio: 9 lutego 1934 roku i 9 lipca 1936 roku<a href="#cite_note-94">[94]</a>. <table class="wikitable collapsible collapsed" style="margin:auto;"> <caption>Średnia temperatura i opady dla Nowego Jorku (Central Parku) </caption> <tbody><tr style="font-size:90%"> <th>Miesiąc </th> <th abbr="Styczeń">Sty </th> <th abbr="Luty">Lut </th> <th abbr="Marzec">Mar </th> <th abbr="Kwiecień">Kwi </th> <th abbr="Maj">Maj </th> <th abbr="Czerwiec">Cze </th> <th abbr="Lipiec">Lip </th> <th abbr="Sierpień">Sie </th> <th abbr="Wrzesień">Wrz </th> <th abbr="Październik">Paź </th> <th abbr="Listopad">Lis </th> <th abbr="Grudzień">Gru </th> <th style="border-left-width:medium">Roczna </th></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Rekordy maksymalnej temperatury [°C] </th> <td style="background:#FF6400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">22 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24 </td> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">30 </td> <td style="background:#FF0000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">36 </td> <td style="background:#FF0000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">37 </td> <td style="background:#FF0000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">38 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">41 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">40 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">39 </td> <td style="background:#FF1400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">34 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">29 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">41 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><abbr class="abbr" title="Średnie maksymalne temperatury w dzień">Średnie temperatury w dzień [°C]</abbr> </th> <td style="background:#FFFFCC;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">3 </td> <td style="background:#FFFFCC;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">16 </td> <td style="background:#FF6400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">22 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">27 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">29 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">29 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24 </td> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">18 </td> <td style="background:#FFA500;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">12 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">6 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">17 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><abbr class="abbr" title="Średnie minimalne temperatury w nocy">Średnie temperatury w nocy [°C]</abbr> </th> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-3 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-3 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">7 </td> <td style="background:#FFA500;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">12 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">17 </td> <td style="background:#FF6400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">21 </td> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">19 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">16 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10 </td> <td style="background:#FFFFCC;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">5 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-1 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">8 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Rekordy minimalnej temperatury [°C] </th> <td style="background:#00008C;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">-21 </td> <td style="background:#00008C;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">-26 </td> <td style="background:#0000DC;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">-15 </td> <td style="background:#1E5AFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-11 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">7 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">11 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10 </td> <td style="background:#FFFFCC;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-2 </td> <td style="background:#1E5AFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-11 </td> <td style="background:#00008C;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">-25 </td> <td style="background:#00008C;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">−26 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><a href="/wiki/Opad_atmosferyczny" title="Opad atmosferyczny">Opady</a> [mm] </th> <td style="background:#5064FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">88.9 </td> <td style="background:#6478FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">78.7 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">101.6 </td> <td style="background:#3C50FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">96.5 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">111.8 </td> <td style="background:#3C50FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">91.4 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">111.8 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">104.1 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">101.6 </td> <td style="background:#5064FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">86.4 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">111.8 </td> <td style="background:#3C50FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">96.5 </td> <td style="background:#3C50FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">1186,2 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Opady deszczu [mm] </th> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">104.9 </td> <td style="background:#5064FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">80 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">111 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">108.7 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">119.1 </td> <td style="background:#3C50FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">97.5 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">117.3 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">107.2 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">107.4 </td> <td style="background:#3C50FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">97.8 </td> <td style="background:#1428FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">110.7 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">100.3 </td> <td style="background:#283CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">1262,1 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Opady śniegu [mm] </th> <td style="background:#000064;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">210.8 </td> <td style="background:#000064;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">180.3 </td> <td style="background:#5064FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">86.4 </td> <td style="background:#DCF0FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10.2 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#DCF0FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10.2 </td> <td style="background:#788CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">66 </td> <td style="background:#A0B4FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">563,9 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Średnia liczba dni śnieżnych </th> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4.1 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2.9 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">1.6 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0.2 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0.3 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">1.8 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">10,9 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Średnia liczba dni z opadami </th> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10,3 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">9,4 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10,7 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">11,1 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">11,4 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10,8 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10,2 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">9,5 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">9,1 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">8,3 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">9,3 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">10,6 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">120,7 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Wilgotność [%] </th> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">63.8 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">63.0 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">62.3 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">60.9 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">69.4 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">71.7 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">70.7 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">73.2 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">74.7 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">71.6 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">68.3 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">66.6 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">68,02 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%">Średnie <abbr class="abbr" title="Średnie usłonecznienie (średnia liczba godzin słonecznej bezchmurnej pogody)">usłonecznienie [h]</abbr> </th> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">162.7 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">163.1 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">212.5 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">225.6 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">257.3 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">268.2 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">268.2 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">219.3 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">219.3 </td> <td style="background:#FFFF33;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">211.2 </td> <td style="background:#F0E68C;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">151.0 </td> <td style="background:#F0E68C;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">139.0 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">2534 </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center;font-size:88%">Źródło: NOAA<a href="#cite_note-NCDC-92">[92]</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Panorama">Panorama</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Panorama" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Panorama">edytuj kod</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70384462">.mw-parser-output .szablon-duza-grafika{display:flex}@media(max-width:720px){body.skin-minerva .mw-parser-output .szablon-duza-grafika{display:block}}</style><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:810px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><a href="/wiki/Plik:New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg" class="mw-file-description" title="Midtown Manhattan nocą"><img alt="Midtown Manhattan nocą" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg/800px-New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg" decoding="async" width="800" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg/1200px-New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg/1600px-New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg 2x" data-file-width="3496" data-file-height="1223" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Midtown_Manhattan" title="Midtown Manhattan">Midtown Manhattan</a> nocą</div> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70384462"><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:810px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><a href="/wiki/Plik:Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg" class="mw-file-description" title="Lower Manhattan"><img alt="Lower Manhattan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg/800px-Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg" decoding="async" width="800" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg/1200px-Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg/1600px-Lower_Manhattan_from_Staten_Island_Ferry_Corrected_Jan_2006.jpg 2x" data-file-width="12000" data-file-height="2996" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Lower_Manhattan" title="Lower Manhattan">Lower Manhattan</a></div> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70384462"><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:810px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><a href="/wiki/Plik:Lower_Manhattan_at_night_panoramic.png" class="mw-file-description" title="Lower Manhattan nocą"><img alt="Lower Manhattan nocą" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Lower_Manhattan_at_night_panoramic.png" decoding="async" width="800" height="324" class="mw-file-element" data-file-width="798" data-file-height="323" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Lower_Manhattan" title="Lower Manhattan">Lower Manhattan</a> nocą</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Architektura">Architektura</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Architektura" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Architektura">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Zobacz też: <a href="/wiki/Lista_najwy%C5%BCszych_budynk%C3%B3w_w_Nowym_Jorku" title="Lista najwyższych budynków w Nowym Jorku">Lista najwyższych budynków w Nowym Jorku</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg/170px-Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg" decoding="async" width="170" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg/255px-Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg/340px-Manhattan_at_Dusk_by_slonecker.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="2000" /></a><figcaption><a href="/wiki/Empire_State_Building" title="Empire State Building">Empire State Building</a> i <a href="/wiki/Chrysler_Building" title="Chrysler Building">Chrysler Building</a>, wybudowane w stylu <a href="/wiki/Art_d%C3%A9co" title="Art déco">Art déco</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Harlem_02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Harlem_02.jpg/170px-Harlem_02.jpg" decoding="async" width="170" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Harlem_02.jpg/255px-Harlem_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Harlem_02.jpg/340px-Harlem_02.jpg 2x" data-file-width="1179" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Szeregowe kamienice z elewacją z piaskowca w <a href="/wiki/Harlem_(Nowy_Jork)" title="Harlem (Nowy Jork)">Harlemie</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG/170px-NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG" decoding="async" width="170" height="261" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG/255px-NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG/340px-NewYorkSeagram_04.30.2008.JPG 2x" data-file-width="2736" data-file-height="4206" /></a><figcaption><a href="/wiki/Seagram_Building" title="Seagram Building">Seagram Building</a> stanowi przykład międzynarodowego stylu architektury nowoczesnej</figcaption></figure> Panorama Nowego Jorku dzięki licznym drapaczom chmur zdobyła globalną rozpoznawalność, zaś w samym mieście, na przestrzeni lat, powstawały najwyższe budynki na świecie. W sierpniu 2008 roku w mieście znajdowało się 5538 wieżowców, w tym 50 o wysokości co najmniej 200 metrów<a href="#cite_note-95">[95]</a>. Jest to większa liczba, niż w jakimkolwiek innym mieście Ameryki Północnej; więcej wieżowców o wysokości co najmniej 200 metrów znajduje się jedynie w <a href="/wiki/Hongkong" title="Hongkong">Hongkongu</a><a href="#cite_note-Highrises-96">[96]</a>. Nowojorskie budynki reprezentują szeroką gamę stylów architektonicznych. Do najstarszych przykładów tej różnorodności zaliczyć można wybudowany w 1913 roku <a href="/wiki/Woolworth_Building" title="Woolworth Building">Woolworth Building</a>, czyli neogotycki wieżowiec z masowo skalowanymi detalami gotyckimi. W 1916 roku, wraz z wejściem w życie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym, rozpowszechniono zabudowę oficynową, zaś wysokość wież uzależniano od wielkości obszaru, na którym miały powstać. Działania te podjęto, by promienie słoneczne mogły swobodnie docierać do ulic Nowego Jorku<a href="#cite_note-97">[97]</a>. Styl <a href="/wiki/Art_d%C3%A9co" title="Art déco">art déco</a>, który reprezentuje skompletowany w 1930 roku <a href="/wiki/Chrysler_Building" title="Chrysler Building">Chrysler Building</a>, dzięki stożkowej górze i stalowej iglicy odzwierciedla wymagania uchwały o zagospodarowaniu przestrzennym. Budynek posiada ponadto charakterystyczne ozdoby, takie jak wizerunki orłów na rogach 61. piętra struktury<a href="#cite_note-98">[98]</a>. Przykład <a href="/wiki/Styl_mi%C4%99dzynarodowy" title="Styl międzynarodowy">stylu międzynarodowego</a> w architekturze Stanów Zjednoczonych stanowi <a href="/wiki/Seagram_Building" title="Seagram Building">Seagram Building</a> (1957), wyróżniający się za sprawą fasady złożonej ze zrobionych z brązu belek w kształcie I, które stanowią podporę struktury budynku. Z kolei <a href="/wiki/4_Times_Square" title="4 Times Square">Condé Nast Building</a> (2000) reprezentuje pokaźną grupę amerykańskich ekologicznych, przyjaznych środowisku drapaczy chmur<a href="#cite_note-greenbuilding-99">[99]</a>. Duża część obszarów mieszkalnych Nowego Jorku składa się z klasycznych szeregowców z elewacją z piaskowca, domków miejskich i kamienic, wybudowanych w okresie szybkiego wzrostu w latach 1870–1930<a href="#cite_note-100">[100]</a>. Kamień i cegła stały się głównymi materiałami konstrukcyjnymi w Nowym Jorku po tym, jak wykorzystanie drewna w budowie obiektów zostało ograniczone w następstwie Wielkiego Pożaru z 1835 roku<a href="#cite_note-lankevich-p82-101">[101]</a>. Charakterystyczną cechą wielu budynków Nowego Jorku są drewniane, dachowe <a href="/wiki/Wie%C5%BCa_ci%C5%9Bnie%C5%84" title="Wieża ciśnień">wieże ciśnień</a>. W XIX wieku miasto wymagało ich instalacji w obiektach wyższych niż sześć pięter, aby zapobiec zbyt wysokiemu ciśnieniu wody na niższych kondygnacjach, które mogłoby naruszyć sieć miejskich wodociągów<a href="#cite_note-102">[102]</a>. Na odległych od centrum obszarach Nowego Jorku w latach 20. XX wieku popularność zyskała koncepcja <a href="/wiki/Miasto_ogr%C3%B3d" title="Miasto ogród">miasta-ogrodu</a>, rozwijana między innymi w Jackson Heights w Queens<a href="#cite_note-103">[103]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Parki">Parki</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Parki" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Parki">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg/220px-Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg/330px-Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg/440px-Manhattan_from_helicopter_edit1.jpg 2x" data-file-width="1545" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/wiki/Statua_Wolno%C5%9Bci" title="Statua Wolności">Statue of Liberty National Monument</a> w <a href="/w/index.php?title=New_York_Harbor&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York Harbor (strona nie istnieje)">New York Harbor</a>, z nieistniejącymi już wieżami <a href="/wiki/World_Trade_Center_(1973%E2%80%932001)" title="World Trade Center (1973–2001)">World Trade Center</a> w tle</figcaption></figure> Nowy Jork dysponuje ponad 110 km² parków miejskich, a także plażami publicznymi o łącznej długości 23 kilometrów<a href="#cite_note-104">[104]</a><a href="#cite_note-105">[105]</a>. Nowojorskie parki miejskie uzupełniają parki federalne oraz stanowe, które zajmują dziesiątki tysięcy akrów powierzchni. <dl><dt>Krajowy system parków</dt></dl> <a href="/wiki/National_Recreation_Area" title="National Recreation Area">Gateway National Recreation Area</a> zajmuje w sumie 10 521,83 hektara powierzchni, z czego większość znajduje się na terenie miasta Nowy Jork. W skład parku wchodzą <a href="/w/index.php?title=Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jamaica Bay Wildlife Refuge (strona nie istnieje)">Jamaica Bay Wildlife Refuge</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6127271#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q6127271">(inne języki)</a> na Brooklynie i w Queens, a także ponad 36 km² <a href="/wiki/Mokrad%C5%82a_s%C5%82one" title="Mokradła słone">słonych mokradeł</a>, wysp i wód, które zalicza się głównie do Jamaica Bay. Na obszarze parku – a dokładniej w jego części w Queens – znajduje się również zachodnia część Półwyspu Rockaway, złożona z Jacob Riis Park i Fort Tilden. <a href="/wiki/Statua_Wolno%C5%9Bci" title="Statua Wolności">Statue of Liberty National Monument</a> zarządzany jest przez <a href="/wiki/National_Park_Service" title="National Park Service">National Park Service</a> i zlokalizowany jest jednocześnie w dwóch stanach: Nowy Jork i <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a>. Wśród pozostałych zabytków i miejsc historycznych na Manhattanie, które są pod kontrolą instytucji federalnych, są: <a href="/w/index.php?title=Castle_Clinton_National_Monument&action=edit&redlink=1" class="new" title="Castle Clinton National Monument (strona nie istnieje)">Castle Clinton National Monument</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12183776#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q12183776">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Federal_Hall_National_Memorial" title="Federal Hall National Memorial">Federal Hall National Memorial</a>, <a href="/w/index.php?title=Theodore_Roosevelt_Birthplace_National_Historic_Site&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodore Roosevelt Birthplace National Historic Site (strona nie istnieje)">Theodore Roosevelt Birthplace National Historic Site</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q904191#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q904191">(inne języki)</a>, <a href="/w/index.php?title=General_Grant_National_Memorial&action=edit&redlink=1" class="new" title="General Grant National Memorial (strona nie istnieje)">General Grant National Memorial</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q49493201#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q49493201">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/African_Burial_Ground_National_Monument" title="African Burial Ground National Monument">African Burial Ground National Monument</a>, <a href="/w/index.php?title=Hamilton_Grange_National_Memorial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hamilton Grange National Memorial (strona nie istnieje)">Hamilton Grange National Memorial</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1542563#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1542563">(inne języki)</a>, a także <a href="/wiki/Stonewall_(zamieszki)" title="Stonewall (zamieszki)">Stonewall Inn</a> w <a href="/wiki/Greenwich_Village" title="Greenwich Village">Greenwich Village</a>, uznany za <a href="/wiki/National_Historic_Landmark" title="National Historic Landmark">Narodowy Pomnik Historyczny</a> jako katalizator współczesnego ruchu na rzecz praw gejów<a href="#cite_note-Workforce_Diversity-77">[77]</a>. <dl><dt>Parki stanowe</dt></dl> W granicach miasta znajduje się siedem parków stanowych, włączając w to <a href="/w/index.php?title=Clay_Pit_Ponds_State_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clay Pit Ponds State Park (strona nie istnieje)">Clay Pit Ponds State Park</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5129965#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q5129965">(inne języki)</a> i 11-hektarowy <a href="/w/index.php?title=Riverbank_State_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Riverbank State Park (strona nie istnieje)">Riverbank State Park</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2724117#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2724117">(inne języki)</a>, który położony jest 21 metrów ponad poziomem rzeki Hudson<a href="#cite_note-106">[106]</a>. <dl><dt>New York City Department of Parks and Recreation</dt></dl> <ul><li>883-akrowy <a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Park</a> na Manhattanie jest najczęściej odwiedzanym parkiem w Stanach Zjednoczonych, z ponad 25 milionami gości każdego roku<a href="#cite_note-TPL.org-CFCPE-107">[107]</a>. Na terenie parku znajdują się liczne atrakcje, a wśród nich kilka jezior i stawów, dwa lodowiska, <a href="/wiki/Central_Park_Zoo" title="Central Park Zoo">Central Park Zoo</a>, <a href="/w/index.php?title=Conservatory_Garden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conservatory Garden (strona nie istnieje)">Conservatory Garden</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1060958#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1060958">(inne języki)</a> oraz 106-hektarowy <a href="/wiki/Zbiornik_retencyjny" title="Zbiornik retencyjny">zbiornik retencyjny</a> <a href="/w/index.php?title=Jacqueline_Kennedy_Onasis_Reservoir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacqueline Kennedy Onasis Reservoir (strona nie istnieje)">Jackie Onasis Reservoir</a>. Do zadaszonych obiektów w Central Parku należą między innymi zamek <a href="/w/index.php?title=Belvedere_Castle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belvedere Castle (strona nie istnieje)">Belvedere Castle</a>, historyczna karuzela, a także budynek teatru marionetek.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Prospect_Park_(Brooklyn)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prospect Park (Brooklyn) (strona nie istnieje)">Prospect Park</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1049632#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1049632">(inne języki)</a> na Brooklynie składa się z 90 akrów łąk, jeziora, a także rozległych lasów. Na terenie parku znajduje się historyczna przełęcz, która odegrała ważną rolę w bitwie na Long Island<a href="#cite_note-108">[108]</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Flushing_Meadows%E2%80%93Corona_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flushing Meadows–Corona Park (strona nie istnieje)">Flushing Meadows–Corona Park</a> w Queens, trzeci pod względem wielkości park w Nowym Jorku, był miejscem organizacji <a href="/wiki/Wystawa_%C5%9Awiatowa_w_Nowym_Jorku_w_1939_roku" title="Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1939 roku">Wystawy Światowej w 1939</a> i 1964 roku.</li> <li>Niemalże jedną piątą obszaru Bronksu – 28 km², zajmują otwarta przestrzeń i parki, a w tym <a href="/w/index.php?title=Van_Cortlandt_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Van Cortlandt Park (strona nie istnieje)">Van Cortlandt Park</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2915656#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2915656">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Pelham_Bay_Park_(stacja_metra)" title="Pelham Bay Park (stacja metra)">Pelham Bay Park</a>, <a href="/wiki/Bronx_Zoo" title="Bronx Zoo">Bronx Zoo</a> oraz <a href="/w/index.php?title=New_York_Botanical_Garden&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York Botanical Garden (strona nie istnieje)">New York Botanical Garden</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q636275#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q636275">(inne języki)</a><a href="#cite_note-109">[109]</a>.</li> <li>W <a href="/w/index.php?title=Conference_House_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conference House Park (strona nie istnieje)">Conference House Park</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5159873#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q5159873">(inne języki)</a> na Staten Island znajduje się historyczny <a href="/w/index.php?title=Conference_House&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conference House (strona nie istnieje)">Conference House</a> – miejsce jedynej próby pokojowego zakończenia rewolucji amerykańskiej, w której uczestniczyli <a href="/wiki/Benjamin_Franklin" title="Benjamin Franklin">Benjamin Franklin</a> (reprezentujący Amerykanów) i <a href="/wiki/Richard_Howe" title="Richard Howe">Lord Howe</a> (reprezentujący Brytyjczyków). W Conference House Park istnieje również <a href="/w/index.php?title=Burial_Ridge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Burial Ridge (strona nie istnieje)">Burial Ridge</a> – największe miejsce pochówku Indian w Nowym Jorku.</li> <li><a href="/wiki/High_Line" title="High Line">High Line</a> – zabytkowa estakada, zbudowana w latach 20. XX wieku przerobiona na park wypoczynkowy o długości 2,33 km<a href="#cite_note-110">[110]</a>.</li></ul> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70384462"><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:810px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><a href="/wiki/Plik:26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg" class="mw-file-description" title="Central Park – najczęściej odwiedzany park w Stanach Zjednoczonych"><img alt="Central Park – najczęściej odwiedzany park w Stanach Zjednoczonych" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg/800px-26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg" decoding="async" width="800" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg/1200px-26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg/1600px-26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg 2x" data-file-width="18092" data-file-height="3522" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Park</a> – najczęściej odwiedzany park w Stanach Zjednoczonych</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_administracyjny">Podział administracyjny</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Podział administracyjny" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział administracyjny">edytuj kod</a>]</div> Nowy Jork dzieli się na pięć okręgów, określanych mianem <a href="/w/index.php?title=Borough_(Nowy_Jork)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Borough (Nowy Jork) (strona nie istnieje)">boroughs</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q408804#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q408804">(inne języki)</a><a href="#cite_note-111">[111]</a>. Każdy z nich pokrywa się z odpowiednim hrabstwem stanu Nowy Jork. Na terenie pięciu okręgów wyróżnić można setki mniejszych sąsiedztw (neighborhood), z których wiele posiada własną historię i specyfikę. Jeśli każde z boroughs byłoby niezależnym miastem, cztery z nich (Brooklyn, Queens, Manhattan i Bronx) należałyby do najludniejszych miast w Stanach Zjednoczonych. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png/290px-5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png" decoding="async" width="290" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png/435px-5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png/580px-5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png 2x" data-file-width="2652" data-file-height="2582" /></a><figcaption>Pięć boroughs Nowego Jorku: <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">1: Manhattan</a> <a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">2: Brooklyn</a> <a href="/wiki/Queens" title="Queens">3: Queens</a> <a href="/wiki/Bronx" title="Bronx">4: The Bronx</a> <a href="/wiki/Staten_Island" title="Staten Island">5: Staten Island</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a> (hrabstwo Nowy Jork; populacja w 2022 roku: 1 596 273<a href="#cite_note-112">[112]</a>) – najgęściej zaludniona dzielnica; na jej terenie znajdują się <a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Park</a>, World Trade Center i większość nowojorskich wieżowców, stanowi finansowe centrum miasta i siedzibę wielu korporacji, siedzibę główną ONZ, kilku uczelni i licznych atrakcji kulturowych. Manhattan dzieli się w luźny sposób na regiony <a href="/wiki/Lower_Manhattan" title="Lower Manhattan">Lower</a>, <a href="/wiki/Midtown_Manhattan" title="Midtown Manhattan">Midtown</a> oraz <a href="/wiki/Upper_Manhattan" title="Upper Manhattan">Uptown</a>. Z kolei Central Park dzieli Uptown Manhattan na <a href="/wiki/Upper_East_Side" title="Upper East Side">Upper East Side</a> i <a href="/wiki/Upper_West_Side" title="Upper West Side">Upper West Side</a>, zaś „ponad” parkiem leży <a href="/wiki/Harlem_(Nowy_Jork)" title="Harlem (Nowy Jork)">Harlem</a>.</li> <li><a href="/wiki/Bronx" title="Bronx">Bronx</a> (hrabstwo Bronx; populacja w 2022 roku: 1 379 946<a href="#cite_note-113">[113]</a>) – najdalej na północ wysunięty okręg Nowego Jorku, siedziba <a href="/wiki/Yankee_Stadium" title="Yankee Stadium">Yankee Stadium</a> (domowego stadionu drużyny <a href="/wiki/New_York_Yankees" title="New York Yankees">New York Yankees</a>) i największej spółdzielni mieszkaniowej w Stanach Zjednoczonych – <a href="/w/index.php?title=Co-op_City&action=edit&redlink=1" class="new" title="Co-op City (strona nie istnieje)">Co-op City</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1104022#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1104022">(inne języki)</a><a href="#cite_note-114">[114]</a>. W Bronksie znajduje się <a href="/wiki/Bronx_Zoo" title="Bronx Zoo">Bronx Zoo</a> – największe miejskie zoo w Stanach Zjednoczonych, zajmujące 265 akrów i zamieszkałe przez ponad 6 tysięcy zwierząt<a href="#cite_note-115">[115]</a>. Bronx jest ponadto miejscem narodzin <a href="/wiki/Rap" title="Rap">rapu</a> i kultury <a href="/wiki/Hip-hop_(muzyka)" title="Hip-hop (muzyka)">hip hopu</a><a href="#cite_note-Toop-RapAttack2-116">[116]</a>. Z wyjątkiem niewielkiego skrawka Manhattanu, Bronx jest jedyną dzielnicą Nowego Jorku, która znajduje się na stałym lądzie.</li> <li><a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">Brooklyn</a> (hrabstwo Kings; populacja w 2022 roku: 2 590 516<a href="#cite_note-117">[117]</a>) – położony w zachodniej części wyspy <a href="/wiki/Long_Island" title="Long Island">Long Island</a>, najbardziej zaludniony ze wszystkich boroughs; niezależne miasto do 1898 roku. Brooklyn znany jest ze swojej kulturowej, społecznej i etnicznej różnorodności, niezależnej sceny artystycznej, specyfiki poszczególnych neighborhoods oraz wyjątkowego zróżnicowania architektonicznego. Jest to jednocześnie jedyna dzielnica poza Manhattanem położona w sąsiedztwie centrum miasta. Na obszarze Brooklynu znajduje się półwysep <a href="/wiki/Coney_Island" title="Coney Island">Coney Island</a><a href="#cite_note-118">[118]</a>.</li> <li><a href="/wiki/Queens" title="Queens">Queens</a> (hrabstwo Queens; populacja w 2022 roku: 2 278 029<a href="#cite_note-119">[119]</a>) – terytorialnie największy borough i najbardziej zróżnicowane etnicznie hrabstwo w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-queensdiverse-120">[120]</a>. W odróżnieniu jednak od Nowego Jorku, Brooklynu i Bronxu, Queens nie ma statusu odrębnego City. Powstałe z kilkunastu małych miasteczek i wiosek założonych przez Holendrów, obecnie Queens stanowi przede wszystkim obszar mieszkalny dla przedstawicieli klasy średniej. Hrabstwo Queens jest jedynym dużym hrabstwem w Stanach Zjednoczonych, gdzie średni dochód Afroamerykanów (wynoszący około 52 tysiące dolarów rocznie) jest większy, niż ludności białej<a href="#cite_note-121">[121]</a>. Queens jest siedzibą stadionu <a href="/wiki/Citi_Field" title="Citi Field">Citi Field</a> (domowego obiektu drużyny <a href="/wiki/Baseball" title="Baseball">baseballowej</a> <a href="/wiki/New_York_Mets" title="New York Mets">New York Mets</a>), a także gospodarzem dorocznego turnieju tenisowego <a href="/wiki/US_Open" title="US Open">US Open</a>. W Queens znajdują się ponadto dwa z trzech najważniejszych portów lotniczych obszaru metropolitalnego Nowy Jork: <a href="/wiki/Port_lotniczy_Nowy_Jork-LaGuardia" class="mw-redirect" title="Port lotniczy Nowy Jork-LaGuardia">LaGuardia Airport</a> i <a href="/wiki/Port_lotniczy_Johna_F._Kennedy%E2%80%99ego_w_Nowym_Jorku" title="Port lotniczy Johna F. Kennedy’ego w Nowym Jorku">John F. Kennedy International Airport</a> (trzecim jest <a href="/wiki/Port_lotniczy_Newark-Liberty" title="Port lotniczy Newark-Liberty">Newark Liberty International Airport</a> w <a href="/wiki/Newark_(New_Jersey)" title="Newark (New Jersey)">Newark</a>, w New Jersey).</li> <li><a href="/wiki/Staten_Island" title="Staten Island">Staten Island</a> (hrabstwo Richmond; populacja w 2022 roku: 491 133<a href="#cite_note-122">[122]</a>) – ma najbardziej podmiejski charakter spośród wszystkich pięciu dzielnic Nowego Jorku. Staten Island połączona jest z Brooklynem przez <a href="/wiki/Most_Verrazano-Narrows" title="Most Verrazano-Narrows">Verrazano-Narrows Bridge</a>, zaś z Manhattanem przez darmowy prom <a href="/wiki/Staten_Island_Ferry" title="Staten Island Ferry">Staten Island Ferry</a>. Staten Island Ferry jest jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych w Nowym Jorku, jako że zapewnia widok na <a href="/wiki/Statua_Wolno%C5%9Bci" title="Statua Wolności">Statuę Wolności</a>, <a href="/wiki/Ellis_Island" title="Ellis Island">Wyspę Ellis</a> i dolny Manhattan. Położony w centrum Staten Island, zajmujący powierzchnię 2500 akrów Greenbelt zawiera około 45 kilometrów szlaków turystycznych i jest jednym z ostatnich nienaruszonych przez człowieka lasów w Nowym Jorku<a href="#cite_note-123">[123]</a>. Powstały w 1984 roku, by chronić naturalną przyrodę wyspy, Greenbelt składa się w sumie z siedmiu parków miejskich.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Demografia">Demografia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Demografia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Demografia">edytuj kod</a>]</div> <table class="wikitable collapsible collapsed" align="right" style="float:right; margin:1em; margin-top:0; text-align:right; font-size:90%"> <tbody><tr> <th style="background:tan;" colspan="4">>Miasto w porównaniu do stanu i całego państwa </th></tr> <tr style="background:#ccc; text-align:center;"> <td>Spis powszechny z 2000 roku<a href="#cite_note-census-124">[124]</a></td> <td>Nowy Jork</td> <td>Stan Nowy Jork</td> <td>USA </td></tr> <tr> <td align="left">Populacja</td> <td>8 213 839</td> <td>18 976 457</td> <td>281 421 906 </td></tr> <tr> <td align="left">Zmiana procentowa populacji od 1990 do 2000</td> <td>+9,4%</td> <td>+5,5%</td> <td>+13,1% </td></tr> <tr> <td align="left">Gęstość zaludnienia</td> <td>26 403/mi²</td> <td>402/mi²</td> <td>80/mi² </td></tr> <tr> <td align="left">Średni dochód gospodarstwa domowego (1999)</td> <td>38 293$</td> <td>43 393$</td> <td>41 994$ </td></tr> <tr> <td align="left">Wykształcenie licencjackie lub wyższe</td> <td>27%</td> <td>27%</td> <td>29% </td></tr> <tr> <td align="left">Biali</td> <td>35%</td> <td>62%</td> <td>67% </td></tr> <tr> <td align="left">Afroamerykanie</td> <td>28%</td> <td>16%</td> <td>12% </td></tr> <tr> <td align="left">Latynosi</td> <td>27%</td> <td>15%</td> <td>11% </td></tr> <tr> <td align="left">Azjaci</td> <td>10%</td> <td>6%</td> <td>4% </td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="clear: right; width: 15em;; text-align: center; border-spacing: 0; float: right; margin: 0 0 1em 1em;"> <tbody><tr> <th colspan="3" style="font-size: 110%;">Dane historyczne </th></tr> <tr style="font-size: 95%;"> <th style="border-bottom: 1px solid black; padding: 1px; width: 20%;">Rok </th> <th style="border-bottom: 1px solid black; padding: 1px;">Ludność</th><th style="border-bottom: 1px solid black; padding: 1px;"> Zm., % </th> </tr><tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1698 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">4937 </td><td style="text-align: center; padding: 1px;"> –</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1712 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">5840 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 18,3%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1723 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">7248 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 24,1%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1737 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">10 664 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 47,1%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1746 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">11 717 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 9,9%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1756 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">13 046 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 11,3%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1771 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">21 863 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 67,6%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1790 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">33 131 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 51,5%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1800 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">60 515 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 82,7%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1810 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">96 373 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 59,3%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1820 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">123 706 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 28,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1830 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">202 589 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 63,8%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1840 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">312 710 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 54,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1850 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">696 490 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 122,7%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1860 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">813 669 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 16,8%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1870 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">942 292 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 15,8%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1880 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">1 206 299 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 28%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1890 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">1 515 301 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 25,6%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1900 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">3 437 202 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 126,8%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1910 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">4 766 883 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 38,7%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1920 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">5 620 048 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 17,9%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1930 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">6 930 446 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 23,3%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1940 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">7 454 995 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 7,6%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1950 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">7 891 957 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 5,9%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1960 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">7 781 984 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> −1,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1970 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">7 894 862 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 1,5%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1980 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">7 071 639 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> −10,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1990 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">7 322 564 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 3,5%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">2000 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">8 008 288 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 9,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">2010 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">8 175 133 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 2,1%</td> </tr> <tr><td colspan="3" style="border-top: 1px solid black; font-size: 85%; text-align: left;">Źródła: 1698–1771<a href="#cite_note-125">[125]</a>, 1790–1990<a href="#cite_note-126">[126]</a>, 2000–2010<a href="#cite_note-Roberts-census-127">[127]</a>.</td></tr> </tbody></table> Nowy Jork jest najbardziej zaludnionym miastem w Stanach Zjednoczonych. W spisie powszechnym z 2010 roku populacja miasta osiągnęła 8 175 133 mieszkańców, co stanowiło 2,1% wzrostu w stosunku do 8 milionów osób wykazanych w spisie z 2000 roku. W 2006 roku demografowie oszacowali, że do 2030 roku liczba mieszkańców miasta będzie wynosić od 9,2 do 9,5 miliona osób<a href="#cite_note-128">[128]</a>. W 2020 roku miasto Nowy Jork osiągnęło 8,8 mln mieszkańców (wzrost o 7,7% od 2010). Jednak w latach 2020–2022 populacja spadła o 468 tysięcy (5,3%)<a href="#cite_note-129">[129]</a>. Miasto Nowy Jork zamieszkuje ponad 42% populacji stanu Nowy Jork<a href="#cite_note-:1-130">[130]</a>. Według danych pięcioletnich z 2022 roku populacja głównego miasta składała się w 31,2% z ludności rasy białej (nielatynoskiej), 26,4% z ludności rasy czarnej lub <a href="/wiki/Afroamerykanie" title="Afroamerykanie">Afroamerykan</a> i 16,1% ludności <a href="/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82ta_odmiana_cz%C5%82owieka" title="Żółta odmiana człowieka">azjatyckiej</a>. Latynosi jakiejkolwiek rasy reprezentowali w sumie 29% populacji<a href="#cite_note-:2-131">[131]</a>. W latach 2010–2020 liczba ludności azjatyckiej w Nowym Jorku wzrosła o ponad 345 tys., co stanowiło ponad połowę całkowitego wzrostu populacji miasta w ostatniej dekadzie<a href="#cite_note-132">[132]</a>. W dzielnicy <a href="/w/index.php?title=Long_Island_City&action=edit&redlink=1" class="new" title="Long Island City (strona nie istnieje)">Long Island City</a>, gdzie stanowią około 34% populacji, ich liczba wzrosła pięciokrotnie<a href="#cite_note-133">[133]</a>. Populacja rasy białej nielatynoskiej nieustannie się zmniejsza. Np. w okresie od 1960 do 1970 r. miasto utraciło ok. miliona białych mieszkańców na rzecz miliona nowych mieszkańców rasy czarnej. W związku z tym udział białej ludności w ogólnej populacji miasta spadł w tym czasie z 81% do 65%<a href="#cite_note-mk-134">[134]</a>. W 1980 r. biali stanowili już tylko 52,4% mieszkańców Nowego Jorku<a href="#cite_note-135">[135]</a>. W 2010 roku gęstość zaludnienia Nowego Jorku wynosiła 10 630 osób/km², dzięki czemu stanowi najgęściej zaludnione spośród 100-tysięcznych miast w Stanach Zjednoczonych. Natomiast jeśli pominąć to kryterium, kilka małych miasteczek w <a href="/wiki/Hrabstwo_Hudson" title="Hrabstwo Hudson">hrabstwie Hudson</a> ma większą gęstość zaludnienia<a href="#cite_note-136">[136]</a>. Z kolei gęstość zaludnienia Manhattanu wynosi 25 846 osób/km²; dzięki temu, że Manhattan leży na terenie hrabstwa Nowy Jork, jest to najgęściej zaludnione hrabstwo w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-137">[137]</a><a href="#cite_note-census2000-138">[138]</a>. Gęstość zaludnienia Manhattanu jest ponadto większa, niż jakiegokolwiek innego indywidualnego amerykańskiego miasta. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg/220px-Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg" decoding="async" width="220" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg/330px-Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg/440px-Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg 2x" data-file-width="2800" data-file-height="2067" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Little_Italy_(Manhattan)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Little Italy (Manhattan) (strona nie istnieje)">Little Italy</a> na <a href="/wiki/Lower_East_Side" title="Lower East Side">Lower East Side</a> w 1900 roku</figcaption></figure> Populacja Nowego Jorku jest wyjątkowo zróżnicowana<a href="#cite_note-139">[139]</a>. Od początków swojej historii miasto stanowiło główny punkt, w którym swoją przygodę ze Stanami Zjednoczonymi rozpoczynali imigranci z całego świata; w okresie pomiędzy 1892 i 1924 rokiem na <a href="/wiki/Ellis_Island" title="Ellis Island">wyspę Ellis</a> dotarło ponad 12 milionów imigrantów z Europy<a href="#cite_note-140">[140]</a>. Termin <a href="/wiki/Tygiel_narod%C3%B3w" title="Tygiel narodów">tygiel narodów</a> został po raz pierwszy użyty, by opisać gęsto zaludnione przez emigrantów obszary <a href="/wiki/Lower_East_Side" title="Lower East Side">Lower East Side</a> na Manhattanie. W 1900 roku Niemcy stanowili największą grupę emigrantów w Nowym Jorku; tuż za nimi byli wówczas Irlandczycy, Żydzi i Włosi. 36,3% populacji Nowego Jorku urodziło się poza granicami Stanów Zjednoczonych<a href="#cite_note-:1-130">[130]</a>. Wśród amerykańskich miast odsetek ten wyższy jest jedynie w <a href="/wiki/Miami" title="Miami">Miami</a> i <a href="/wiki/San_Jose_(Kalifornia)" title="San Jose (Kalifornia)">San Jose</a><a href="#cite_note-141">[141]</a>. Podczas gdy społeczności emigrantów w tych dwóch miastach są zdominowane przez określone narodowości, w Nowym Jorku nie można wyróżnić wiodącego państwa lub regionu pochodzenia. Region Nowego Jorku wciąż pozostaje głównym miejscem osiadania legalnych emigrantów, którzy przybywają do Stanów Zjednoczonych<a href="#cite_note-142">[142]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Chinatown_manhattan_2009.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Chinatown_manhattan_2009.JPG/220px-Chinatown_manhattan_2009.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Chinatown_manhattan_2009.JPG/330px-Chinatown_manhattan_2009.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Chinatown_manhattan_2009.JPG/440px-Chinatown_manhattan_2009.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Chinatown,_Manhattan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chinatown, Manhattan (strona nie istnieje)">Chinatown</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q866332#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q866332">(inne języki)</a> na Manhattanie</figcaption></figure> Nowojorski obszar metropolitalny jest domem dla największej społeczności żydowskiej poza <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izraelem</a><a href="#cite_note-143">[143]</a>. Obszar ten zamieszkuje niemalże jedna czwarta wszystkich <a href="/wiki/Amerykanie_pochodzenia_hinduskiego" title="Amerykanie pochodzenia hinduskiego">Amerykanów pochodzenia hinduskiego</a>, a także 15% wszystkich Amerykanów pochodzenia koreańskiego<a href="#cite_note-144">[144]</a><a href="#cite_note-145">[145]</a>. W Nowym Jorku znajduje się ponadto największe skupisko społeczności Afroamerykanów spośród wszystkich miast Stanów Zjednoczonych, a także sześć tzw. <a href="/wiki/Chinatown_(dzielnica)" title="Chinatown (dzielnica)">Chinatown</a>, zamieszkiwanych w 2008 roku przez 659 596 przedstawicieli <a href="/wiki/Diaspora_chi%C5%84ska" title="Diaspora chińska">diaspory chińskiej</a> – największą liczbę osób o chińskim pochodzeniu poza Azją<a href="#cite_note-Asian_New_Yorkers-146">[146]</a><a href="#cite_note-147">[147]</a>. W 2010 roku Nowy Jork zamieszkiwało ponad milion Amerykanów o azjatyckim pochodzeniu – więcej, niż łączna populacja Amerykanów o azjatyckim pochodzeniu w Los Angeles i <a href="/wiki/San_Francisco" title="San Francisco">San Francisco</a><a href="#cite_note-Asian_New_Yorkers-146">[146]</a>. W Nowym Jorku istnieją również znaczące grupy Amerykanów pochodzących z <a href="/wiki/Portoryko" title="Portoryko">Portoryko</a> oraz z <a href="/wiki/Dominikana" title="Dominikana">Dominikany</a>. Inną ważną grupą etniczną są Włosi, którzy masowo imigrowali do miasta na początku XX wieku, głównie z <a href="/wiki/Sycylia" title="Sycylia">Sycylii</a> i innych obszarów południowych Włoch. Część mieszkańców miasta posiada ponadto pochodzenie irlandzkie; jeden na 50 nowojorczyków pochodzących z Europy przenosi charakterystyczny kod genetyczny w chromosomie Y, dziedziczony po klanie Nialla od Dziewięciu Zakładników – irlandzkiego króla z piątego wieku naszej ery lub z jednego związanych z nim rodów Uí Briúin i Uí Fiachrach<a href="#cite_note-148">[148]</a><a href="#cite_note-149">[149]</a><a href="#cite_note-150">[150]</a>. Według danych pięcioletnich z 2022 roku, do największych grup głównego miasta, należą osoby pochodzenia: <a href="/wiki/Dominikana" title="Dominikana">dominikańskiego</a> (737,3 tys.), <a href="/wiki/Portoryko" title="Portoryko">portorykańskiego</a> (645,2 tys.), <a href="/wiki/Chi%C5%84czycy" title="Chińczycy">chińskiego</a> (602,1 tys.), <a href="/wiki/W%C5%82osi" title="Włosi">włoskiego</a> (506,7 tys.), <a href="/wiki/Irlandczycy" title="Irlandczycy">irlandzkiego</a> (377,2 tys.), <a href="/wiki/Meksykanie" title="Meksykanie">meksykańskiego</a> (338,1 tys.), „amerykańskiego” (318,2 tys.), <a href="/wiki/Afryka_Subsaharyjska" title="Afryka Subsaharyjska">afrykańskiego</a> lub <a href="/wiki/Arabowie" title="Arabowie">arabskiego</a> (310,3 tys.), <a href="/wiki/Niemcy_(nar%C3%B3d)" title="Niemcy (naród)">niemieckiego</a> (248,5 tys.), <a href="/wiki/Hindusi" title="Hindusi">hinduskiego</a> (224,1 tys.) i <a href="/wiki/Jamajka" title="Jamajka">jamajskiego</a> (216 tys.)<a href="#cite_note-:2-131">[131]</a>. Nowy Jork charakteryzuje wysoki stopień nierówności dochodów mieszkańców. W 2005 roku, w najzamożniejszych obwodach spisowych średni dochód gospodarstwa domowego wynosił 188 697 dolarów, podczas gdy w najbiedniejszych równał się 9320 dolarom<a href="#cite_note-151">[151]</a>. Dysproporcje te wynikają ze wzrostów płac wśród osób, które dotychczas zarabiały wysokie kwoty, przy jednoczesnej stagnacji wynagrodzeń w przedziałach średnich i niskich płac. W 2006 roku średnie wynagrodzenie za tydzień pracy wynosiło na Manhattanie 1453 dolary – było najwyższe i najszybciej rosnące spośród wszystkich największych hrabstw w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-ManhattanLabor-152">[152]</a>. Ta dzielnica doświadcza równocześnie zjawiska baby boomu, które w amerykańskich miastach jest dość rzadkie. Od 2000 roku liczba dzieci w wieku poniżej 5 lat, które mieszkają na Manhattanie, wzrosła o ponad 32%<a href="#cite_note-153">[153]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Polonia">Polonia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Polonia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Polonia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Poland_NYC_1939.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Poland_NYC_1939.jpg/170px-Poland_NYC_1939.jpg" decoding="async" width="170" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Poland_NYC_1939.jpg/255px-Poland_NYC_1939.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Poland_NYC_1939.jpg/340px-Poland_NYC_1939.jpg 2x" data-file-width="583" data-file-height="791" /></a><figcaption>Polski pawilon na <a href="/wiki/Wystawa_%C5%9Awiatowa_w_Nowym_Jorku_w_1939_roku" title="Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1939 roku">Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 r.</a></figcaption></figure> 188,5 tys. osób (2,2%) mieszkańców Nowego Jorku deklaruje polskie pochodzenie (704,4 tys. – 3,5% w obszarze metropolitalnym Nowego Jorku)<a href="#cite_note-:2-131">[131]</a>. Skupiskiem Polonii jest przede wszystkim <a href="/wiki/Greenpoint" title="Greenpoint">Greenpoint</a>, często określany mianem Little Poland (Mała Polska). Wśród pozostałych obszarów zamieszkiwanych przez Polonię są neighborhoods w <a href="/wiki/Queens" title="Queens">Queens</a> – <a href="/wiki/Ridgewood_(Queens)" title="Ridgewood (Queens)">Ridgewood</a>, <a href="/w/index.php?title=Maspeth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maspeth (strona nie istnieje)">Maspeth</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6783909#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q6783909">(inne języki)</a> i <a href="/w/index.php?title=Middle_Village_(Queens)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Middle Village (Queens) (strona nie istnieje)">Middle Village</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6841642#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q6841642">(inne języki)</a>, a także <a href="/wiki/Staten_Island" title="Staten Island">Staten Island</a>. W Nowym Jorku działa wiele polskich organizacji, a w tym m.in.: <a href="/wiki/Fundacja_Ko%C5%9Bciuszkowska" title="Fundacja Kościuszkowska">Fundacja Kościuszkowska</a>, <a href="/wiki/Polski_Instytut_Naukowy_w_Ameryce" title="Polski Instytut Naukowy w Ameryce">Polski Instytut Naukowy</a>, <a href="/w/index.php?title=Fundacja_Paderewskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fundacja Paderewskiego (strona nie istnieje)">Fundacja Paderewskiego</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dobrapolskaszkolafoundation.com/">Fundacja Dobra Polska Szkoła</a> oraz <a href="/wiki/Instytut_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Ameryce" title="Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce">Instytut J. Piłsudskiego</a>. W mieście wydawane są polskie czasopisma i gazety (m.in. <a href="/wiki/Nowy_Dziennik_(Polish_Daily_News)" title="Nowy Dziennik (Polish Daily News)">Nowy Dziennik</a>, Kurier Plus, <a href="/w/index.php?title=The_Poland_Times&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Poland Times (strona nie istnieje)">The Poland Times</a>), istnieje telewizja internetowa (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://pol-and.tv/">PolandTV</a>), a także funkcjonują polskie galerie artystyczne, klub żeglarski, a także teatr. W 1945 roku został zainstalowany <a href="/wiki/Pomnik_Kr%C3%B3la_Jagie%C5%82%C5%82y_w_Nowym_Jorku" title="Pomnik Króla Jagiełły w Nowym Jorku">Pomnik Króla Jagiełły w Nowym Jorku</a> w Central Parku<a href="#cite_note-154">[154]</a>. W 2022 roku na moście <a href="/wiki/Kosciuszko_Bridge" title="Kosciuszko Bridge">Kosciuszko Bridge</a> została zawieszona tablica upamiętniająca Tadeusza Kościuszkę<a href="#cite_note-155">[155]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religia">Religia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Religia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Trinity_Church_NYC_004b.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Trinity_Church_NYC_004b.JPG/170px-Trinity_Church_NYC_004b.JPG" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Trinity_Church_NYC_004b.JPG/255px-Trinity_Church_NYC_004b.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Trinity_Church_NYC_004b.JPG/340px-Trinity_Church_NYC_004b.JPG 2x" data-file-width="1872" data-file-height="2496" /></a><figcaption>Kościół Trójcy należący do <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Episkopalny_w_Stanach_Zjednoczonych" title="Kościół Episkopalny w Stanach Zjednoczonych">Kościoła Episkopalnego</a> – najstarszy budynek kościelny i druga najstarsza kontynuująca kongregacja (po kolegialnym protestanckim kościele <a href="/wiki/Holenderski_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Reformowany" title="Holenderski Kościół Reformowany">holendersko reformowanym</a> – na dzień dzisiejszy rozbitym na 4 osobne zbory – wszystkie na Manhattanie)</figcaption></figure> W 2014 r. największymi grupami religijnymi w Nowym Jorku były<a href="#cite_note-156">[156]</a>: <ul><li><a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwo</a> – 59%: <ul><li><a href="/wiki/Katolicyzm" title="Katolicyzm">katolicyzm</a> – 33%</li> <li><a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestantyzm</a> – 23%</li> <li>pozostali – 3% (głównie <a href="/wiki/Prawos%C5%82awie" title="Prawosławie">prawosławie</a> i <a href="/wiki/%C5%9Awiadkowie_Jehowy" title="Świadkowie Jehowy">świadkowie Jehowy</a>)</li></ul></li> <li>bez wyznania – 24% (<a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizm</a> – 4% i <a href="/wiki/Agnostycyzm" title="Agnostycyzm">agnostycyzm</a> – 4%)</li> <li><a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizm</a> – 8%</li> <li><a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a> – 3%</li> <li><a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">hinduizm</a> – 3%</li> <li>inne religie – 2%.</li></ul> Według danych z 2020 roku największe grupy protestanckie tworzyli<a href="#cite_note-157">[157]</a>: <ul><li>bezdenominacyjne zbory <a href="/wiki/Ewangelikalizm" title="Ewangelikalizm">ewangelikalne</a> – 466 202 członków</li> <li><a href="/wiki/Pentekostalizm" title="Pentekostalizm">zielonoświątkowcy</a> (głównie <a href="/wiki/Zbory_Bo%C5%BCe" title="Zbory Boże">Zbory Boże</a>, <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Bo%C5%BCy" title="Kościół Boży">Kościół Boży</a> i <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Bo%C5%BCy_w_Chrystusie_(Stany_Zjednoczone)" title="Kościół Boży w Chrystusie (Stany Zjednoczone)">Kościół Boży w Chrystusie</a>) – ponad 200 tys. członków</li> <li><a href="/wiki/Ameryka%C5%84skie_Zbory_Baptystyczne_USA" title="Amerykańskie Zbory Baptystyczne USA">Amerykańskie Zbory Baptystyczne USA</a> – 144 343 członków</li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Episkopalny_w_Stanach_Zjednoczonych" title="Kościół Episkopalny w Stanach Zjednoczonych">Kościół Episkopalny</a> – 119 134 członków</li> <li><a href="/wiki/Zjednoczony_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Metodystyczny" title="Zjednoczony Kościół Metodystyczny">Zjednoczony Kościół Metodystyczny</a> – 115 390 członków</li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Adwentyst%C3%B3w_Dnia_Si%C3%B3dmego" title="Kościół Adwentystów Dnia Siódmego">Kościół Adwentystów Dnia Siódmego</a> – 108 247 członków</li> <li><a href="/wiki/Narodowa_Konwencja_Baptystyczna_USA" title="Narodowa Konwencja Baptystyczna USA">Narodowa Konwencja Baptystyczna USA</a> – 107 317 członków.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka">Gospodarka</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Gospodarka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka">edytuj kod</a>]</div> <table class="toc" style="float:right; font-size:90%; text-align:center; margin:1em;"> <tbody><tr> <td colspan="6" style="background:tan;">Dwanaście największych nowojorskich korporacji według <a href="/wiki/Fortune_500" title="Fortune 500">Fortune 500</a> w 2011 roku (zgodnie z przychodami z 2010 roku) † z miejscem w Nowym Jorku i w Stanach Zjednoczonych </td></tr> <tr style="background:#ccc;"> <td>NJ</td> <td></td> <td style="background:#ccc;">Korporacja</td> <td></td> <td style="background:#ccc;">USA </td></tr> <tr> <td>1.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/wiki/JPMorgan_Chase" title="JPMorgan Chase">J.P. Morgan Chase & Co.</a></td> <td></td> <td>13. </td></tr> <tr> <td>2.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/wiki/Citigroup" title="Citigroup">Citigroup</a></td> <td></td> <td>14. </td></tr> <tr> <td>3.</td> <td></td> <td><a href="/wiki/Verizon_Communications" title="Verizon Communications">Verizon Communications</a></td> <td></td> <td>16. </td></tr> <tr> <td>4.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/wiki/American_International_Group" title="American International Group">American International Group</a></td> <td></td> <td>17. </td></tr> <tr> <td>5.</td> <td></td> <td><a href="/wiki/Pfizer" title="Pfizer">Pfizer</a></td> <td></td> <td>31. </td></tr> <tr> <td>6.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/wiki/MetLife" title="MetLife">MetLife</a></td> <td></td> <td>46. </td></tr> <tr> <td>7.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/w/index.php?title=INTL_FCStone&action=edit&redlink=1" class="new" title="INTL FCStone (strona nie istnieje)">INTL FCStone</a></td> <td></td> <td>51. </td></tr> <tr> <td>8.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/wiki/Goldman_Sachs" title="Goldman Sachs">Goldman Sachs Group</a></td> <td></td> <td>54. </td></tr> <tr> <td>9.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/wiki/Morgan_Stanley" title="Morgan Stanley">Morgan Stanley</a></td> <td></td> <td>63. </td></tr> <tr> <td>10.</td> <td></td> <td style="background:#afa;"><a href="/w/index.php?title=New_York_Life_Insurance&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York Life Insurance (strona nie istnieje)">New York Life Insurance</a></td> <td></td> <td>71. </td></tr> <tr> <td>11.</td> <td></td> <td><a href="/wiki/Hess_Corporation" title="Hess Corporation">Hess</a></td> <td></td> <td>79. </td></tr> <tr> <td>12.</td> <td></td> <td><a href="/wiki/News_Corporation" title="News Corporation">News Corporation</a></td> <td></td> <td>83. </td></tr> <tr> <td colspan="5" style="background:#ddd;">Uwagi </td></tr> <tr> <td colspan="5">† Dla roku podatkowego, kończącego się przed lutym 2011 roku </td></tr> <tr> <td colspan="5" style="background:#afa;">Przedsiębiorstwa finansowe i ubezpieczeniowe </td></tr> <tr> <td colspan="5">Źródło: Fortune<a href="#cite_note-158">[158]</a> </td></tr></tbody></table> Nowy Jork jest światowym centrum międzynarodowego biznesu i handlu, a zarazem jednym z „centrów dowodzenia” dla gospodarki światowej, wraz z <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londynem</a> i <a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a><a href="#cite_note-159">[159]</a>. Miasto stanowi ważny ośrodek bankowości i finansów, sprzedaży detalicznej, handlu światowego, transportu, turystyki, rynku nieruchomości, ubezpieczeń, nowych i tradycyjnych mediów, teatru, mody, a także sztuki w Stanach Zjednoczonych. W 2009 roku obszar metropolitalny Nowego Jorku wytworzył <a href="/wiki/Produkt_miejski_brutto" title="Produkt miejski brutto">produkt miejski brutto</a> o wartości 1135 miliardów dolarów, co świadczyło o tym, że obszar ten stanowi największą regionalną gospodarkę w Stanach Zjednoczonych (przed <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a>) i jednocześnie drugą co do wielkości gospodarkę miejską na świecie (za <a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a>)<a href="#cite_note-Powerful_Cities-160">[160]</a><a href="#cite_note-London_ranked-161">[161]</a>. Według Cinco Dias, pod koniec 2008 roku Nowy Jork kontrolował 40% globalnych finansów, czyniąc z tego miasta finansowe centrum świata<a href="#cite_note-NY_Financal_Capital-45">[45]</a><a href="#cite_note-London_vs._New_York-162">[162]</a><a href="#cite_note-Is_New_York_still-163">[163]</a>. W Nowym Jorku znajdują się główne siedziby wielu korporacji, włączając w to centrale 45 przedsiębiorstw z listy <a href="/wiki/Fortune_500" title="Fortune 500">Fortune 500</a><a href="#cite_note-164">[164]</a>. W 2001 roku na samym <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattanie</a> znajdowały się w sumie niemalże 33 mln m² powierzchni biurowych<a href="#cite_note-Four_Percent-165">[165]</a>. <a href="/wiki/Midtown_Manhattan" title="Midtown Manhattan">Midtown Manhattan</a> stanowi największy obszar biznesowy w Stanach Zjednoczonych; z kolei <a href="/wiki/Lower_Manhattan" title="Lower Manhattan">Lower Manhattan</a> zajmuje 3. miejsce na liście amerykańskich dystryktów biznesowych pod względem wielkości. Lower Manhattan jest jednocześnie siedzibą <a href="/wiki/New_York_Stock_Exchange" title="New York Stock Exchange">New York Stock Exchange</a>, położonej przy <a href="/wiki/Wall_Street" title="Wall Street">Wall Street</a>, i <a href="/wiki/NASDAQ" title="NASDAQ">NASDAQ</a> – czyli dwóch największych giełd papierów wartościowych świata ze względu na średni dzienny wolumen obrotu i ogólną kapitalizację rynkową<a href="#cite_note-166">[166]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NYC_NYSE.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/NYC_NYSE.jpg/170px-NYC_NYSE.jpg" decoding="async" width="170" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/NYC_NYSE.jpg/255px-NYC_NYSE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/NYC_NYSE.jpg/340px-NYC_NYSE.jpg 2x" data-file-width="2524" data-file-height="2958" /></a><figcaption><a href="/wiki/New_York_Stock_Exchange" title="New York Stock Exchange">New York Stock Exchange</a> przy <a href="/wiki/Wall_Street" title="Wall Street">Wall Street</a> – największa na świecie giełda papierów wartościowych pod względem kapitalizacji<a href="#cite_note-market_highlights-47">[47]</a></figcaption></figure> Rynek nieruchomości stanowi główną siłę w gospodarce miasta, jako że wartość wszystkich budynków na terenie Nowego Jorku wynosiła w 2006 roku ponad 802 miliardy dolarów<a href="#cite_note-NYC_real_estate-167">[167]</a>. <a href="/wiki/Time_Warner_Center" title="Time Warner Center">Time Warner Center</a> posiada najwyższą wartość rynkową spośród nowojorskich nieruchomości, szacowaną w 2006 roku na ponad miliard dolarów<a href="#cite_note-NYC_real_estate-167">[167]</a>. W Nowym Jorku znajdują się jedne z najbardziej wartościowych budynków zarówno w skali Stanów Zjednoczonych, jak i całego świata. 450 <a href="/w/index.php?title=Park_Avenue_(Manhattan)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Park Avenue (Manhattan) (strona nie istnieje)">Park Avenue</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q109711#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q109711">(inne języki)</a> został 2 lipca 2007 roku sprzedany za kwotę 510 milionów dolarów (17 104 dolarów/m²), bijąc rekord pod względem ceny metra kwadratowego amerykańskiej nieruchomości biurowej; wcześniejszy, niespełna miesięczny rekord, został ustanowiony w czerwcu 2007 roku, kiedy to właściciela zmienił obiekt przy 660 Madison Avenue, a transakcja opiewała na kwotę 15 887 dolarów/m²<a href="#cite_note-168">[168]</a>. Nowojorski rynek branży telewizyjnej i filmowej ustępuje w skali amerykańskiej pod względem wielkości i rozwoju jedynie <a href="/wiki/Hollywood" title="Hollywood">Hollywood</a><a href="#cite_note-169">[169]</a>. Branże kreatywne, takie jak nowe media, reklama, moda i architektura notują wzrost zatrudnienia, dając miastu silnie konkurencyjną pozycję w tych obszarach<a href="#cite_note-170">[170]</a>. Rozwijają się również sektory zaawansowanych technologii, takie jak <a href="/wiki/Biotechnologia" title="Biotechnologia">biotechnologia</a>, informatyka, projektowanie gier, a także gama usług internetowych; branże te wspierane są przez mocną pozycję Nowego Jorku w dziedzinie telekomunikacyjnej, między innymi ze względu na transatlantyckie połączenie światłowodowe<a href="#cite_note-171">[171]</a>. Wśród innych ważnych dziedzin funkcjonowania Nowego Jorku są badania medyczne i technologiczne, a także działalność <a href="/wiki/Organizacja_non-profit" title="Organizacja non-profit">instytucji non-profit</a> oraz placówek edukacyjnych, a w tym uczelni. Sektor produkcyjny posiada duży, jednak systematycznie malejący udział w zatrudnieniu mieszkańców Nowego Jorku. Do dominujących gałęzi produkcji w mieście należą odzież, chemikalia, wyroby metalowe, przetwórstwo żywności oraz meble<a href="#cite_note-172">[172]</a>. Przemysł spożywczy stanowi najbardziej stabilną z głównych branż sektora wytwórczego w Nowym Jorku<a href="#cite_note-food_manufacturing-173">[173]</a>. Nowojorski przemysł żywnościowy wart jest 5 miliardów dolarów i zatrudnia ponad 19 tysięcy osób. Sztandarowym produktem eksportowym miasta jest czekolada – każdego roku jej eksport przynosi przychody w wysokości 234 milionów dolarów<a href="#cite_note-food_manufacturing-173">[173]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Transport">Transport</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Transport" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Transport">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_(200281713).jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_%28200281713%29.jpeg/337px-Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_%28200281713%29.jpeg" decoding="async" width="337" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_%28200281713%29.jpeg/506px-Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_%28200281713%29.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_%28200281713%29.jpeg/674px-Christmas_In_The_Grand_Central_Terminal_%28200281713%29.jpeg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="912" /></a><figcaption>Uznawany za obiekt zabytkowy i dzieło sztuki o randze międzynarodowej dworzec <a href="/wiki/Grand_Central_Terminal" title="Grand Central Terminal">Grand Central Terminal</a></figcaption></figure> Transport zbiorowy w Nowym Jorku, działający w większości 24 godziny na dobę, jest najrozleglejszym i najbardziej złożonym tego typu systemem w Ameryce Północnej. Jeden na trzech użytkowników transportu zbiorowego w Stanach Zjednoczonych, a zarazem dwie trzecie Amerykanów, którzy korzystają z kolei, pochodzi z <a href="/w/index.php?title=Nowojorski_obszar_metropolitalny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nowojorski obszar metropolitalny (strona nie istnieje)">nowojorskiego obszaru metropolitalnego</a><a href="#cite_note-MTAinfo-174">[174]</a><a href="#cite_note-175">[175]</a>. <a href="/wiki/Metro_w_Nowym_Jorku" title="Metro w Nowym Jorku">Nowojorskie metro</a> jest metrem o najintensywniejszym ruchu na półkuli zachodniej, podczas gdy <a href="/wiki/Grand_Central_Terminal" title="Grand Central Terminal">Grand Central Terminal</a>, często określany również mianem „Grand Central Station”, stanowi największy na świecie dworzec kolejowy pod względem liczby peronów. Nowojorska przestrzeń powietrzna jest jednym z korytarzy lotniczych o największym zagęszczeniu ruchu na świecie. <a href="/wiki/Most_Waszyngtona" title="Most Waszyngtona">Most Waszyngtona</a>, łączący Manhattan z <a href="/wiki/Hrabstwo_Bergen" title="Hrabstwo Bergen">hrabstwem Bergen</a>, jest mostem przeznaczonym dla pojazdów silnikowych o najintensywniejszym ruchu na świecie<a href="#cite_note-176">[176]</a><a href="#cite_note-recordonline.com-177">[177]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg/220px-NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg/330px-NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg/440px-NYC_Subway_R160A_9237_on_the_E.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption><a href="/wiki/Metro_w_Nowym_Jorku" title="Metro w Nowym Jorku">Nowojorskie metro</a> jest największym pod względem liczby stacji systemem szybkiej kolei miejskiej na świecie</figcaption></figure> Całość transportu publicznego w Nowym Jorku, jak również w dużej części całego nowojorskiego obszaru metropolitalnego zarządzana jest przez organizację pożytku publicznego <a href="/w/index.php?title=Metropolitan_Transportation_Authority&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metropolitan Transportation Authority (strona nie istnieje)">Metropolitan Transportation Authority</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1146109#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1146109">(inne języki)</a>, znaną jako MTA. MTA jest właścicielem i zarządza nowojorską publiczną komunikacją autobusową i kolejową oraz <a href="/wiki/Metro" title="Metro">metrem</a>, a także siedmioma płatnymi mostami i dwoma tunelami. W obszarze jej operacji znajduje się 12 hrabstw <a href="/wiki/Nowy_Jork_(stan)" title="Nowy Jork (stan)">stanu Nowy Jork</a> oraz dwa hrabstwa stanu <a href="/wiki/Connecticut" title="Connecticut">Connecticut</a>. Obsługą ruchu dojazdowego do miasta Nowy Jork zajmuje się także będąca własnością stanu <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a> <a href="/w/index.php?title=New_Jersey_Transit&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Jersey Transit (strona nie istnieje)">New Jersey Transit</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q498553#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q498553">(inne języki)</a> oraz system szybkiej kolei <a href="/wiki/Port_Authority_Trans-Hudson" title="Port Authority Trans-Hudson">Port Authority Trans-Hudson</a> (PATH). <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg/315px-LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg" decoding="async" width="315" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg/473px-LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg/631px-LOC_Brooklyn_Bridge_and_East_River_Edit_3.jpg 2x" data-file-width="4375" data-file-height="3469" /></a><figcaption><a href="/wiki/Most_Brookli%C5%84ski" title="Most Brookliński">Most Brookliński</a>, łączący <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a> z <a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">Brooklynem</a>, stał się jednym z symboli Nowego Jorku</figcaption></figure> Nowojorskie metro <a href="/wiki/Metro_w_Nowym_Jorku" title="Metro w Nowym Jorku">New York City Subway</a> zarządza siecią 468 stacji, co czyni go największym pod względem liczby stacji systemem szybkiej kolei miejskiej na świecie. Ze względu na roczną liczbę przejazdów w 2006 roku zajmowało trzecie miejsce na świecie, z 1,5 miliardami podróży<a href="#cite_note-MTAinfo-174">[174]</a>. Metro w Nowym Jorku wyróżnia się także tym, że system pozostaje w ruchu 24 godziny na dobę, podczas gdy metro w większości innych miast, w tym w <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londynie</a>, <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryżu</a> czy <a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a>, wstrzymuje nocą ruch pasażerski. Nowojorska sieć <a href="/wiki/Kolej_dojazdowa" title="Kolej dojazdowa">kolei dojazdowych</a> oraz flota autobusowa są największe w Ameryce Północnej<a href="#cite_note-MTAinfo-174">[174]</a>. <a href="/wiki/Sie%C4%87_kolejowa" title="Sieć kolejowa">Sieć kolejowa</a>, która łączy miejscowości nowojorskiej strefy metropolitalnej z centrum miasta Nowy Jork, składa się z trzech odrębnych systemów: <a href="/w/index.php?title=Metro-North_Railroad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metro-North Railroad (strona nie istnieje)">Metro-North Railroad</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q125908#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q125908">(inne języki)</a>, <a href="/w/index.php?title=New_Jersey_Transit&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Jersey Transit (strona nie istnieje)">New Jersey Transit</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q498553#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q498553">(inne języki)</a> oraz sieć o największym obciążeniu w Stanach Zjednoczonych – <a href="/wiki/Long_Island_Rail_Road" title="Long Island Rail Road">Long Island Rail Road</a>. Łączą się one w dwóch punktach: <a href="/wiki/Grand_Central_Terminal" title="Grand Central Terminal">Grand Central Terminal</a> oraz <a href="/wiki/New_York_Pennsylvania_Station" title="New York Pennsylvania Station">Pennsylvania Station</a> i obejmują w sumie ponad 250 stacji oraz 20 linii kolejowych<a href="#cite_note-MTAinfo-174">[174]</a><a href="#cite_note-178">[178]</a>. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington,_Aug_17_2022.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington%2C_Aug_17_2022.jpg/250px-M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington%2C_Aug_17_2022.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington%2C_Aug_17_2022.jpg/375px-M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington%2C_Aug_17_2022.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington%2C_Aug_17_2022.jpg/500px-M7_arrives_at_Douglaston_station_heading_towards_Port_Washington%2C_Aug_17_2022.jpg 2x" data-file-width="8192" data-file-height="5464" /></a><figcaption>Pociąg sieci <a href="/wiki/Long_Island_Rail_Road" title="Long Island Rail Road">LIRR</a> łączącej Nowy Jork z wszystkimi miejscowościami na <a href="/wiki/Long_Island" title="Long Island">Long Island</a></figcaption></figure> System transportu zbiorowego w Nowym Jorku obejmuje ponadto najdłuższy w Ameryce Północnej most wiszący – <a href="/wiki/Most_Verrazano-Narrows" title="Most Verrazano-Narrows">Verrazano-Narrows</a><a href="#cite_note-179">[179]</a>, pierwszy na świecie mechanicznie wentylowany tunel samochodowy – <a href="/wiki/Holland_Tunnel" title="Holland Tunnel">Holland Tunnel</a><a href="#cite_note-180">[180]</a>, ponad 12 tysięcy żółtych taksówek<a href="#cite_note-181">[181]</a>, <a href="/wiki/Kolej_linowa" title="Kolej linowa">kolej linową</a> <a href="/w/index.php?title=Roosevelt_Island_Tramway&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roosevelt Island Tramway (strona nie istnieje)">Roosevelt Island Tramway</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q641980#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q641980">(inne języki)</a>, która transportuje ludzi pomiędzy <a href="/wiki/Roosevelt_Island" title="Roosevelt Island">Roosevelt Island</a> a Manhattanem, a także promy łączące Manhattan z różnymi miejscami w granicach oraz poza granicami miasta. <a href="/wiki/Staten_Island_Ferry" title="Staten Island Ferry">Staten Island Ferry</a> jest najbardziej wykorzystywanym promem w Stanach Zjednoczonych. Rocznie przewozi ponad 19 milionów pasażerów na 8,4–kilometrowej trasie pomiędzy Staten Island i Dolnym Manhattanem. System szybkiej kolei <a href="/w/index.php?title=Staten_Island_Railway&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staten Island Railway (strona nie istnieje)">Staten Island Railway</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1273068#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1273068">(inne języki)</a> obsługuje połączenia na Staten Island. <a href="/wiki/Port_Authority_Trans-Hudson" title="Port Authority Trans-Hudson">Port Authority Trans-Hudson</a> łączy centrum i Dolny Manhattan z północno-wschodnim New Jersey, a głównie z <a href="/wiki/Hoboken_(New_Jersey)" title="Hoboken (New Jersey)">Hoboken</a>, <a href="/wiki/Jersey_City" title="Jersey City">Jersey City</a> i <a href="/wiki/Newark_(New_Jersey)" title="Newark (New Jersey)">Newark</a>. Podobnie jak nowojorskie metro, Port Authority Trans-Hudson funkcjonuje całodobowo; są to jednocześnie dwa z czterech systemów szybkich kolei miejskich na świecie, które działają 24 godziny na dobę (pozostałe to część <a href="/wiki/Chicago_%E2%80%9EL%E2%80%9D" title="Chicago „L”">Chicago „L”</a> oraz <a href="/w/index.php?title=PATCO_Speedline&action=edit&redlink=1" class="new" title="PATCO Speedline (strona nie istnieje)">PATCO Speedline</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2043730#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2043730">(inne języki)</a> w Filadelfii). <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg/250px-MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg/375px-MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg/500px-MTA_NYC_Bus_M42_bus_at_5th_Ave_%26_42nd_St.jpg 2x" data-file-width="5472" data-file-height="3648" /></a><figcaption>Autobus komunikacji miejskiej Nowego Jorku</figcaption></figure> Za obsługę dalekobieżnego transportu kolejowego odpowiedzialna jest korporacja <a href="/wiki/Amtrak" title="Amtrak">Amtrak</a>, korzystająca ze stacji <a href="/wiki/New_York_Pennsylvania_Station" title="New York Pennsylvania Station">Pennsylvania Station</a>. Amtrak obsługuje połączenia wzdłuż <a href="/wiki/Northeast_Corridor" title="Northeast Corridor">Northeast Corridor</a>, w tym do <a href="/wiki/Boston" title="Boston">Bostonu</a>, <a href="/wiki/Filadelfia" title="Filadelfia">Filadelfii</a> i Waszyngtonu, a także oferuje relacje dalekobieżne do takich miast, jak <a href="/wiki/Chicago" title="Chicago">Chicago</a>, <a href="/wiki/Nowy_Orlean" title="Nowy Orlean">Nowy Orlean</a>, <a href="/wiki/Miami" title="Miami">Miami</a>, <a href="/wiki/Toronto" title="Toronto">Toronto</a> oraz <a href="/wiki/Montreal" title="Montreal">Montreal</a>. <a href="/w/index.php?title=Port_Authority_Bus_Terminal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Port Authority Bus Terminal (strona nie istnieje)">Port Authority Bus Terminal</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1190614#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1190614">(inne języki)</a>, główny terminal dla autobusów międzymiastowych, każdego dnia obsługuje za pośrednictwem 7 tysięcy autokarów ponad 200 tysięcy pasażerów, co czyni go najbardziej wykorzystywanym dworcem autobusowym na świecie<a href="#cite_note-182">[182]</a>. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:New_York._Times_Square_(2737216664).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/New_York._Times_Square_%282737216664%29.jpg/250px-New_York._Times_Square_%282737216664%29.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/New_York._Times_Square_%282737216664%29.jpg/375px-New_York._Times_Square_%282737216664%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/New_York._Times_Square_%282737216664%29.jpg/500px-New_York._Times_Square_%282737216664%29.jpg 2x" data-file-width="4185" data-file-height="2790" /></a><figcaption>Nowojorskie taksówki na <a href="/wiki/Times_Square" title="Times Square">Times Square</a></figcaption></figure> Transport zbiorowy cieszy się w Nowym Jorku dużą popularnością. W 2005 roku 54,6% nowojorczyków podróżowało do pracy środkami komunikacji miejskiej<a href="#cite_note-183">[183]</a>. Stanowi to kontrast w porównaniu do pozostałych obszarów Stanów Zjednoczonych, gdzie około 90% mieszkańców dojeżdżało do pracy samochodami<a href="#cite_note-2001summary-184">[184]</a>. Zgodnie z danymi <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>, nowojorczycy spędzali średnio 38,4 minuty dziennie w drodze do pracy – najwięcej spośród mieszkańców wszystkich amerykańskich metropolii<a href="#cite_note-185">[185]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jfkairport.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Jfkairport.jpg/220px-Jfkairport.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Jfkairport.jpg/330px-Jfkairport.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Jfkairport.jpg/440px-Jfkairport.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Terminal 5. <a href="/wiki/Port_lotniczy_Johna_F._Kennedy%E2%80%99ego_w_Nowym_Jorku" title="Port lotniczy Johna F. Kennedy’ego w Nowym Jorku">portu lotniczego Johna F. Kennedy’ego</a></figcaption></figure> Nowy Jork jest najważniejszym punktem przyjęć międzynarodowych pasażerów w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-IntlTravel-186">[186]</a>. Obszar obsługiwany jest głównie przez trzy porty lotnicze: <a href="/wiki/Port_lotniczy_Johna_F._Kennedy%E2%80%99ego_w_Nowym_Jorku" title="Port lotniczy Johna F. Kennedy’ego w Nowym Jorku">John F. Kennedy International</a>, <a href="/wiki/Port_lotniczy_Newark-Liberty" title="Port lotniczy Newark-Liberty">Newark Liberty International</a> i <a href="/wiki/Port_lotniczy_Nowy_Jork-LaGuardia" class="mw-redirect" title="Port lotniczy Nowy Jork-LaGuardia">LaGuardia</a>; istnieją również zaawansowane plany budowy czwartego dużego lotniska – <a href="/w/index.php?title=Stewart_International_Airport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stewart International Airport (strona nie istnieje)">Stewart International Airport</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q130864#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q130864">(inne języki)</a><a href="/wiki/Port_lotniczy_Nowy_Jork-Stewart" title="Port lotniczy Nowy Jork-Stewart">Port lotniczy Nowy Jork-Stewart</a> w pobliżu <a href="/wiki/Newburgh_(Nowy_Jork)" title="Newburgh (Nowy Jork)">Newburgh</a>. W 2005 roku z tychże trzech portów lotniczych skorzystało 100 milionów pasażerów, czyniąc Nowy Jork przestrzenią powietrzną o najbardziej zagęszczonym ruchu w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-187">[187]</a>. Międzynarodowe loty wychodzące z JFK i Newark objęły około ¼ wszystkich amerykańskich turystów, którzy wyjechali poza granice kraju w 2004 roku<a href="#cite_note-188">[188]</a>. JFK stanowi centralny <a href="/wiki/W%C4%99z%C5%82owy_port_lotniczy" class="mw-redirect" title="Węzłowy port lotniczy">hub</a> linii lotniczych <a href="/wiki/JetBlue_Airways" title="JetBlue Airways">JetBlue</a>, czwarty co do wielkości węzeł <a href="/wiki/American_Airlines" title="American Airlines">American Airlines</a>, a także szósty co do wielkości hub <a href="/wiki/Delta_Air_Lines" title="Delta Air Lines">Delta Air Lines</a>. Port lotniczy w Newark będzie trzecim co do wielkości węzłem przesiadkowym linii <a href="/wiki/United_Airlines" title="United Airlines">United Airlines</a>, gdy jej fuzja z <a href="/wiki/Continental_Airlines" title="Continental Airlines">Continental Airlines</a> zostanie sfinalizowana. W takim przypadku United Airlines będą największymi liniami lotniczymi na rynku nowojorskim. Wysoki wskaźnik wykorzystania transportu publicznego, 120 tysięcy <a href="/wiki/Rowerzysta" title="Rowerzysta">rowerzystów</a> dziennie i szereg osób, które <a href="/wiki/Dojazd_do_pracy" title="Dojazd do pracy">do pracy dostają się</a> na piechotę, powoduje, że Nowy Jork jest jednym z najefektywniejszych energetycznie miast w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-189">[189]</a><a href="#cite_note-NYC_energy_consumption-190">[190]</a>. Spacer lub <a href="/wiki/Komunikacja_rowerowa" title="Komunikacja rowerowa">jazdę rowerem</a> wybiera 21% mieszkańców miasta, podczas gdy współczynnik ten w skali krajowej wynosi 8%<a href="#cite_note-191">[191]</a>. Uzupełniając szeroką sieć transportu publicznego w Nowym Jorku, miasto posiada również rozbudowaną sieć dróg ekspresowych i dróg szybkiego ruchu, które za pośrednictwem szeregu mostów i tuneli łączą Nowy Jork z <a href="/w/index.php?title=Northern_New_Jersey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northern New Jersey (strona nie istnieje)">Northern New Jersey</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9050707#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q9050707">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Hrabstwo_Westchester" title="Hrabstwo Westchester">hrabstwem Westchester</a>, <a href="/wiki/Long_Island" title="Long Island">Long Island</a> i południowo-zachodnim <a href="/wiki/Connecticut" title="Connecticut">Connecticut</a>. Drogi te obsługują miliony mieszkańców przedmieść, którzy codziennie dojeżdżają do pracy w centrum Nowego Jorku, dlatego miasto boryka się z wielkimi „korkami”, zwłaszcza w <a href="/wiki/Godzina_najwi%C4%99kszego_ruchu" title="Godzina największego ruchu">godzinach największego ruchu</a><a href="#cite_note-recordonline.com-177">[177]</a>. Pomimo dużej roli, jaką w Nowym Jorku odgrywa transport zbiorowy, drogi także stanowią ważny element miasta. Siatka ulic Manhattanu odegrała znaczącą rolę w fizycznym rozwoju Nowego Jorku. Kilka ulic i alei miasta, a w tym <a href="/wiki/Broadway_(Manhattan)" title="Broadway (Manhattan)">Broadway</a>, <a href="/wiki/Wall_Street" title="Wall Street">Wall Street</a> i <a href="/w/index.php?title=Madison_Avenue_(Manhattan)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Madison Avenue (Manhattan) (strona nie istnieje)">Madison Avenue</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q109849#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q109849">(inne języki)</a><a href="/wiki/Madison_Avenue" title="Madison Avenue">Madison Avenue</a>, stanowi <a href="/wiki/Metonimia" title="Metonimia">metonimię</a> dla zebranych tam typów przemysłu, tzn. kolejno: teatru, finansów i reklamy. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Władze">Władze</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Władze" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Władze">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Municipal_Building_-_New_York_City.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Municipal_Building_-_New_York_City.jpg/170px-Municipal_Building_-_New_York_City.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Municipal_Building_-_New_York_City.jpg/255px-Municipal_Building_-_New_York_City.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Municipal_Building_-_New_York_City.jpg/340px-Municipal_Building_-_New_York_City.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Manhattan_Municipal_Building&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manhattan Municipal Building (strona nie istnieje)">Manhattan Municipal Building</a> stanowi siedzibę wielu miejskich instytucji</figcaption></figure> Od czasu konsolidacji w 1898 roku organizacja władzy w Nowym Jorku opiera się na strukturze burmistrz – rada miejska. Rząd Nowego Jorku jest bardziej scentralizowany niż w większości pozostałych miast Stanów Zjednoczonych. Nowojorskie władze centralne odpowiedzialne są za edukację publiczną, zakłady poprawcze, biblioteki, bezpieczeństwo publiczne, obiekty rekreacyjne, kwestie sanitarne, opiekę społeczną, a także zaopatrzenie miasta w wodę. Burmistrz i radni wybierani są na czteroletnią kadencję, mając prawo do dwóch bezpośrednich reelekcji; następnie, po czteroletniej przerwie, mogą ponownie ubiegać się o stanowisko. Rada miasta Nowy Jork jest <a href="/wiki/Unikameralizm" title="Unikameralizm">jednoizbowym</a> organem złożonym z 51 członków<a href="#cite_note-192">[192]</a>. Aktualnie funkcję burmistrza Nowego Jorku pełni <a href="/wiki/Eric_Adams" title="Eric Adams">Eric Adams</a> z <a href="/wiki/Partia_Demokratyczna_(Stany_Zjednoczone)" title="Partia Demokratyczna (Stany Zjednoczone)">Partii Demokratycznej</a>, który piastuje stanowisko od 2022 roku. Jego poprzednikiem był <a href="/wiki/Bill_de_Blasio" title="Bill de Blasio">Bill de Blasio</a>, również z Partii Demokratycznej. De Blasio zastąpił na tym stanowisku 1 stycznia 2014 r. <a href="/wiki/Michael_Bloomberg" title="Michael Bloomberg">Michaela Bloomberga</a>, który zajmował to stanowisko przez trzy kadencje, od roku 2001. Bloomberg znany był z tego, że przejął kontrolę nad miejskim systemem edukacji, nadzorowanym dotychczas przez władze stanu, a także z działań mających na celu rozwój gospodarczy miasta oraz z agresywnej polityki w dziedzinie zdrowia publicznego. W drugiej kadencji podjął się reformy szkolnictwa, redukcji ubóstwa i kontroli obrotu bronią na terenie miasta; te trzy kwestie były wówczas priorytetami jego administracji<a href="#cite_note-193">[193]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:New_York_City_Hall.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/New_York_City_Hall.jpg/220px-New_York_City_Hall.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/New_York_City_Hall.jpg/330px-New_York_City_Hall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/New_York_City_Hall.jpg/440px-New_York_City_Hall.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption><a href="/wiki/New_York_City_Hall" title="New York City Hall">New York City Hall</a> jest najstarszym ratuszem w Stanach Zjednoczonych, który wciąż pełni swoją pierwotną funkcję</figcaption></figure> Wraz z burmistrzem <a href="/wiki/Boston" title="Boston">Bostonu</a>, <a href="/wiki/Thomas_Menino" title="Thomas Menino">Thomasem Menino</a>, Bloomberg założył w 2006 roku organizację <a href="/w/index.php?title=Mayors_Against_Illegal_Guns_Coalition&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mayors Against Illegal Guns Coalition (strona nie istnieje)">Mayors Against Illegal Guns Coalition</a>, której ideą było wzmożenie bezpieczeństwa publicznego przez eliminację nielegalnej broni z ulic<a href="#cite_note-194">[194]</a>. Większość urzędów w mieście zarządzana jest przez Partię Demokratyczną<a href="#cite_note-195">[195]</a>. Nowy Jork był reprezentowany przez republikanina w wyborach prezydenckich po raz ostatni w 1924 roku. Programy polityczne partii koncentrują się w Nowym Jorku na kwestiach tanich mieszkań, edukacji, rozwoju gospodarczego, a także rynku pracy. Nowy Jork jest najważniejszym źródłem pozyskiwania środków finansowych na cele polityczne w Stanach Zjednoczonych, a cztery z pięciu kodów pocztowych w kraju, które przynoszą największe dotacje polityczne, pochodzi z Manhattanu. Najważniejszy kod pocztowy w tym aspekcie, 10021 z <a href="/wiki/Upper_East_Side" title="Upper East Side">Upper East Side</a>, wygenerował w 2004 roku większość pieniędzy na kampanie prezydenckie <a href="/wiki/George_W._Bush" title="George W. Bush">George’a W. Busha</a> i <a href="/wiki/John_Kerry" title="John Kerry">Johna Kerry’ego</a><a href="#cite_note-196">[196]</a>. Finanse Nowego Jorku charakteryzują się silnymi zaburzeniami równowagi płatniczej w rozrachunkach stanowych i krajowych. Miasto otrzymuje od państwa 83 centy za każdego dolara wysłanego do rządu federalnego za pośrednictwem podatków (to znaczy – Nowy Jork każdego roku wysyła państwu 11,4 miliarda dolarów więcej, niż otrzymuje z powrotem). Ponadto miasto co roku przekazuje stanowi Nowy Jork kolejnych 11 miliardów dolarów więcej, niż dostaje z powrotem<a href="#cite_note-197">[197]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ochrona_środowiska">Ochrona środowiska</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Ochrona środowiska" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ochrona środowiska">edytuj kod</a>]</div> Wykorzystanie publicznego transportu zbiorowego w Nowym Jorku jest największe na terenie całych Stanów Zjednoczonych, zaś zużycie benzyny w mieście jest takie, jak średnia krajowa w latach 20. XX wieku<a href="#cite_note-NYC_energy_consumption-190">[190]</a>. Dzięki wysoko rozwiniętej sieci transportu masowego miasto zaoszczędziło 1,8 miliarda galonów amerykańskich (6 800 000 m³) oleju napędowego w 2006 roku; Nowy Jork zapewnia ponadto połowę oszczędności tego surowca (wynikającej z tranzytu) w skali państwowej<a href="#cite_note-198">[198]</a>. Gęstość zaludnienia, niski wskaźnik korzystania z samochodów i wysoka użyteczność transportu zbiorowego, czynią z Nowego Jorku jedno z <a href="/wiki/Efektywno%C5%9B%C4%87_energetyczna" title="Efektywność energetyczna">najefektywniejszych energetycznie</a> miast w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-199">[199]</a>. Emisja gazów cieplarnianych wynosi w Nowym Jorku 7,1 tony na osobę, co stanowi relatywnie niewysoki wynik w porównaniu do średniej krajowej w granicach 24,5 tony<a href="#cite_note-NYC_emissions-200">[200]</a>. Nowojorczycy są odpowiedzialni za 1% gazów cieplarnianych emitowanych przez Stany Zjednoczone, co stanowi niski poziom z uwagi na to, że miasto zamieszkuje 2,7% populacji kraju<a href="#cite_note-NYC_emissions-200">[200]</a>. Przeciętny nowojorczyk zużywa niespełna połowę energii, którą wykorzystuje mieszkaniec San Francisco, a także niemalże 1/4 energii, którą konsumuje mieszkaniec <a href="/wiki/Dallas" title="Dallas">Dallas</a><a href="#cite_note-201">[201]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NYC_Hybrid_Taxi.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/NYC_Hybrid_Taxi.JPG/220px-NYC_Hybrid_Taxi.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/NYC_Hybrid_Taxi.JPG/330px-NYC_Hybrid_Taxi.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/NYC_Hybrid_Taxi.JPG/440px-NYC_Hybrid_Taxi.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>W lipcu 2010 roku Nowy Jork posiadał 3715 taksówek hybrydowych w użyciu – więcej, niż jakiekolwiek inne miasto Ameryki Północnej</figcaption></figure> W ostatnich latach miasto podjęło działania mające na celu zmniejszanie negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. Koncentracja zanieczyszczonego powietrza w Nowym Jorku doprowadziła do wysokich wskaźników występowania astmy, a także innych chorób układu oddechowego wśród mieszkańców miasta<a href="#cite_note-202">[202]</a>. Władze Nowego Jorku zobowiązane są do zakupu jedynie najbardziej energooszczędnych urządzeń do stosowania w urzędach miejskich i instytucjach użytku publicznego<a href="#cite_note-203">[203]</a>. Nowy Jork posiada największą liczbę autobusów wykorzystujących olej napędowy z obniżoną zawartością siarki oraz <a href="/wiki/CNG" title="CNG">CNG</a> spośród wszystkich miast w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-204">[204]</a><a href="#cite_note-205">[205]</a>. Ponadto w połowie 2010 roku w Nowym Jorku kursowało 3715 taksówek o napędzie hybrydowym, a także innych pojazdów zasilanych olejem napędowym z obniżoną zawartością siarki; samochody hybrydowe stanowiły wówczas 28% wszystkich taksówek działających w Nowym Jorku – więcej niż w jakimkolwiek innym mieście Ameryki Północnej<a href="#cite_note-NYT072710-206">[206]</a>. Nowy Jork jest jedynym miastem w Stanach Zjednoczonych, w którym większość (52%) gospodarstw domowych nie dysponuje samochodem; jedynie 22% mieszkańców Manhattanu posiada samochód<a href="#cite_note-carsno-207">[207]</a>. Dla porównania, około 90% gospodarstw domowych w skali państwa dysponuje co najmniej jednym samochodem<a href="#cite_note-carsno-207">[207]</a>. Władze miasta Nowy Jork były w 2007 roku jedną ze stron powodowych w skierowanej do <a href="/wiki/S%C4%85d_Najwy%C5%BCszy_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych">Sądu Najwyższego</a> słynnej sprawie przeciw Agencji Ochrony Środowiska (EPA), która sprzeciwiała się uznaniu dwutlenku węgla za gaz szkodliwy. Nowy Jork jest również liderem w dziedzinie konstrukcji energooszczędnych, <a href="/wiki/Budownictwo_ekologiczne" title="Budownictwo ekologiczne">ekologicznych</a> budynków biurowych, włączając w to między innymi <a href="/w/index.php?title=Hearst_Tower_(Nowy_Jork)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hearst Tower (Nowy Jork) (strona nie istnieje)">Hearst Tower</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q859452#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q859452">(inne języki)</a><a href="/wiki/Hearst_Tower" title="Hearst Tower">Hearst Tower</a><a href="#cite_note-greenbuilding-99">[99]</a>. Woda pitna dostarczana jest do Nowego Jorku z chronionego dorzecza, znajdującego się w <a href="/wiki/Catskill_(g%C3%B3ry)" title="Catskill (góry)">Catskill Mountains</a><a href="#cite_note-208">[208]</a>. Dzięki integralności i niezakłóconemu, naturalnemu systemowi filtracji wody w Catskill Mountains, Nowy Jork jest jednym z czterech wielkich miast w Stanach Zjednoczonych, w których woda pitna jest na tyle czysta, iż nie wymaga dodatkowych procesów uzdatniania<a href="#cite_note-209">[209]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Przestępczość">Przestępczość</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Przestępczość" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przestępczość">edytuj kod</a>]</div> Od roku 2005 Nowy Jork ma najniższy współczynnik przestępczości spośród wszystkich 25 największych miast w Stanach Zjednoczonych. Bezpieczeństwo poprawiło się znacznie od lat 80., w których zanotowano duży wzrost przestępczości, i początków lat 90., czyli tzw. epidemii kokainy<a href="#cite_note-Prager-210">[210]</a>. W latach 1990–2010 odnotowano w Nowym Jorku największy i najdłuższy spadek liczby przestępstw ulicznych<a href="#cite_note-ŚN241-211">[211]</a>. W 2002 roku współczynnik przestępczości w Nowym Jorku miał ten sam poziom, co w mieście <a href="/wiki/Provo" title="Provo">Provo</a> w stanie <a href="/wiki/Utah" title="Utah">Utah</a>; Nowy Jork zajmował wtedy 197. miejsce pod względem wskaźnika przestępczości na liście 216 amerykańskich miast o populacjach większych, niż 100 tysięcy mieszkańców. Przemoc w Nowym Jorku zmalała w okresie od 1993 do 2005 roku o ponad 75%; spadek ten notowano ponadto w okresie, w którym przestępczość w skali państwa rosła<a href="#cite_note-212">[212]</a>. W 2005 roku współczynnik zabójstw na terenie miasta osiągnął najniższy poziom od 1966 roku; z kolei w 2007 roku w Nowym Jorku dokonano poniżej 500 zabójstw – najmniej, odkąd opublikowano pierwsze tego typu statystyki w 1963 roku<a href="#cite_note-213">[213]</a><a href="#cite_note-214">[214]</a>. 95,1% ofiar wszelkiego rodzaju morderstw oraz 95,9% ofiar strzelanin w Nowym Jorku miało pochodzenie latynoskie lub reprezentowało rasę czarną. 90,2% aresztowanych pod zarzutem morderstwa i 96,7% aresztowanych pod zarzutem postrzału miało pochodzenie latynoskie lub reprezentowało rasę czarną<a href="#cite_note-215">[215]</a>. Socjologowie i kryminologowie nie osiągnęli dotychczas konsensusu w sprawie wytłumaczenia tak znacznego spadku przestępczości w mieście. Część z nich przypisywała to zjawisko nowej taktyce stosowanej przez <a href="/wiki/New_York_City_Police_Department" title="New York City Police Department">New York City Police Department</a>, opartej przede wszystkim na procesie <a href="/w/index.php?title=CompStat&action=edit&redlink=1" class="new" title="CompStat (strona nie istnieje)">CompStat</a> oraz <a href="/wiki/Teoria_rozbitych_okien" title="Teoria rozbitych okien">teorii rozbitych okien</a><a href="#cite_note-216">[216]</a><a href="#cite_note-217">[217]</a>. Inne opinie mówiły natomiast, że do ograniczenia przestępczości przyczyniły się zwalczenie epidemii kokainy i zmiany demograficzne w strukturze populacji miasta<a href="#cite_note-218">[218]</a>. Niektóre dane wskazują jednak, że w okresie spadku przestępczości w Nowym Jorku nie zachodziły istotne zmiany grup etnicznych czy innych czynników mogących wyjaśniać tak znaczące obniżenie przestępczości. Na podstawie analizy danych ze szpitali i aresztów nie wykazano spadku używania narkotyków w okresie spadku przestępczości. Niektórzy łączą spadek przestępczości ze zwiększeniem liczby policjantów na ulicach i patroli w najniebezpieczniejszych miejscach (zaznaczając jednocześnie, że nie zwiększyła się radykalnie liczba zatrzymań za drobne przestępstwa)<a href="#cite_note-ŚN241-211">[211]</a>. <a href="/wiki/Przest%C4%99pczo%C5%9B%C4%87_zorganizowana" title="Przestępczość zorganizowana">Przestępczość zorganizowana</a> jest od dawna powiązana z Nowym Jorkiem, a jej prekursorami w latach 20. XIX wieku były gangi <a href="/w/index.php?title=Forty_Thieves&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forty Thieves (strona nie istnieje)">Forty Thieves</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2746285#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2746285">(inne języki)</a> i <a href="/w/index.php?title=Roach_Guards&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roach Guards (strona nie istnieje)">Roach Guards</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1545277#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1545277">(inne języki)</a>. Już w 1850 roku w Nowym Jorku odnotowano ponad 200 wojen toczonych głównie przez młode gangi<a href="#cite_note-219">[219]</a>. W XX wieku narodziła się nowojorska mafia, zdominowana przez <a href="/wiki/Five_Families" title="Five Families">Pięć Rodzin</a> – które do dziś stanowią największą i najbardziej wpływową organizację przestępczą w mieście<a href="#cite_note-220">[220]</a>. Wśród licznych gangów, które powstały pod koniec XX wieku, był między innymi <a href="/w/index.php?title=Black_Spades&action=edit&redlink=1" class="new" title="Black Spades (strona nie istnieje)">Black Spades</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12476488#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q12476488">(inne języki)</a><a href="#cite_note-221">[221]</a>. Do najważniejszych gangów, które obecnie działają w Nowym Jorku, zaliczyć można <a href="/w/index.php?title=Bloods&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bloods (strona nie istnieje)">Bloods</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q828498#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q828498">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Crips" title="Crips">Crips</a>, <a href="/wiki/Latin_Kings" title="Latin Kings">Latin Kings</a> oraz <a href="/wiki/Mara_Salvatrucha" title="Mara Salvatrucha">MS-13</a><a href="#cite_note-222">[222]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ochrona_przeciwpożarowa_i_ratownictwo_medyczne">Ochrona przeciwpożarowa i ratownictwo medyczne</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Ochrona przeciwpożarowa i ratownictwo medyczne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ochrona przeciwpożarowa i ratownictwo medyczne">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Dyker_Heights_Ladder_149.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Dyker_Heights_Ladder_149.jpg/220px-Dyker_Heights_Ladder_149.jpg" decoding="async" width="220" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Dyker_Heights_Ladder_149.jpg/330px-Dyker_Heights_Ladder_149.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Dyker_Heights_Ladder_149.jpg/440px-Dyker_Heights_Ladder_149.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="1948" /></a><figcaption>Kompania drabinowa (Ladder Company 149 z siedzibą na Brooklynie).</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg/220px-New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg/330px-New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg/440px-New_York_Fire_Department_Ambulance.jpg 2x" data-file-width="3254" data-file-height="2159" /></a><figcaption>Ambulans Ford F-550.</figcaption></figure> Straż pożarna i ratownictwo medyczne w Nowym Yorku funkcjonuje w ramach <a href="/wiki/Fire_Department_of_the_City_of_New_York" title="Fire Department of the City of New York">Fire Department of the City of New York (FDNY)</a>. Straż pożarna w Nowym Jorku jest największą miejską <a href="/wiki/Stra%C5%BC_po%C5%BCarna" title="Straż pożarna">strażą pożarną</a> w Stanach Zjednoczonych, a także drugą co do wielkości na świecie po straży pożarnej w Tokio. FDNY zatrudnia ponad 10,9 tys. strażaków, 4,2 tys. ratowników medycznych (EMS – Emergency Medical Services) i 2 tys. pracowników cywilnych. Straż pożarna w Nowym Yorku ma inny model funkcjonowania niż w Polsce. Oprócz włączenia ratownictwa medycznego do straży pożarnej (1996 r.) jest także całkowicie zależna od władz miasta. W Polsce straż pożarna podporządkowana jest komendom wojewódzkim i komendzie głównej. <a href="/wiki/Zamachy_z_11_wrze%C5%9Bnia_2001_roku" title="Zamachy z 11 września 2001 roku">11 września 2001 roku</a> w zamachach na World Trade Center zginęło 343 strażaków i ratowników medycznych FDNY. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bezdomność">Bezdomność</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Bezdomność" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bezdomność">edytuj kod</a>]</div> W trzeciej dekadzie XXI wieku bezdomność w Nowym Jorku osiągnęła najwyższy poziom od czasu Wielkiego Kryzysu, w latach trzydziestych XX wieku<a href="#cite_note-223">[223]</a>. W 2023 roku schroniska w Nowym Jorku były przeciążone, ponieważ liczba bezdomnych przekroczyła 100 tysięcy<a href="#cite_note-224">[224]</a>. Według danych z 2019 roku, wśród amerykańskich stanów – Nowy Jork odnotował najwyższy wskaźnik bezdomności, gdzie na 10 tys. mieszkańców przypadało 47,3 bezdomnych<a href="#cite_note-225">[225]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Edukacja">Edukacja</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Edukacja" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Edukacja">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg/220px-Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg/330px-Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg/440px-Low_Library_Columbia_University_8-11-06.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Biblioteka Low Memorial Library należąca do <a href="/wiki/Uniwersytet_Columbia" title="Uniwersytet Columbia">Columbia University</a></figcaption></figure> System szkolnictwa publicznego w Nowym Jorku, zarządzany przez <a href="/w/index.php?title=New_York_City_Department_of_Education&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York City Department of Education (strona nie istnieje)">New York City Department of Education</a>, jest największym spośród wszystkich systemów w amerykańskich miastach. Do ponad 1200 szkół podstawowych i średnich uczęszcza około 1,1 miliona uczniów<a href="#cite_note-226">[226]</a>. Nowojorskie szkoły społeczne, częściowo finansowane ze środków publicznych, obejmują między innymi <a href="/w/index.php?title=Harlem_Success_Academy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harlem Success Academy (strona nie istnieje)">Harlem Success Academy</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q14707388#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q14707388">(inne języki)</a> i <a href="/w/index.php?title=Public_Prep&action=edit&redlink=1" class="new" title="Public Prep (strona nie istnieje)">Girls Prep</a>. W mieście działa dodatkowo ponad 900 prywatnych szkół świeckich i religijnych<a href="#cite_note-227">[227]</a>. Mimo że Nowy Jork nie jest zasadniczo postrzegany jako miasto studenckie, mieszka tutaj około 594 tysiące studentów – więcej niż w jakimkolwiek innym mieście w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-228">[228]</a>. W 2005 roku trzech na pięciu mieszkańców Manhattanu było absolwentami uczelni, zaś jeden na czterech mieszkańców posiadał stopień naukowy; tworzyło to jedno z największych skupisk osób z wyższym wykształceniem spośród wszystkich amerykańskich miast<a href="#cite_note-229">[229]</a>. Nowy Jork jest siedzibą wielu prestiżowych prywatnych uczelni, do których zaliczyć można m.in.: <a href="/wiki/Barnard_College" title="Barnard College">Barnard College</a>, <a href="/wiki/Uniwersytet_Columbia" title="Uniwersytet Columbia">Columbia University</a>, <a href="/w/index.php?title=Cooper_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cooper Union (strona nie istnieje)">Cooper Union</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q130981#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q130981">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Fordham_University" title="Fordham University">Fordham University</a>, <a href="/wiki/New_York_University" title="New York University">New York University</a>, <a href="/wiki/The_New_School" title="The New School">The New School</a>, <a href="/w/index.php?title=Pace_University&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pace University (strona nie istnieje)">Pace University</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q556098#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q556098">(inne języki)</a> i <a href="/wiki/Yeshiva_University" title="Yeshiva University">Yeshiva University</a>. Publiczny system <a href="/wiki/City_University_of_New_York" title="City University of New York">City University of New York</a> jest jednym z największych uniwersytetów w Stanach Zjednoczonych i obejmuje szereg podległych mu college’ów i <a href="/wiki/Community_college" title="Community college">community college’ów</a>. W Nowym Jorku działają dziesiątki mniejszych uczelni prywatnych i uniwersytetów, włączając w to wiele instytucji specjalnego przeznaczenia oraz instytucji religijnych, a w tym: <a href="/w/index.php?title=St._John%E2%80%99s_University&action=edit&redlink=1" class="new" title="St. John’s University (strona nie istnieje)">St. John’s University</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1138374#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1138374">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Juilliard_School" title="Juilliard School">The Juilliard School</a>, <a href="/w/index.php?title=College_of_Mount_Saint_Vincent&action=edit&redlink=1" class="new" title="College of Mount Saint Vincent (strona nie istnieje)">The College of Mount Saint Vincent</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2982993#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2982993">(inne języki)</a>, a także <a href="/wiki/School_of_Visual_Arts" title="School of Visual Arts">The School of Visual Arts</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Fordham_University_Keating_Hall.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Fordham_University_Keating_Hall.JPG/220px-Fordham_University_Keating_Hall.JPG" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Fordham_University_Keating_Hall.JPG/330px-Fordham_University_Keating_Hall.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Fordham_University_Keating_Hall.JPG/440px-Fordham_University_Keating_Hall.JPG 2x" data-file-width="1222" data-file-height="876" /></a><figcaption>Kampus <a href="/wiki/Fordham_University" title="Fordham University">Uniwersytetu Fordham</a> na Bronksie</figcaption></figure> Duża część prowadzonych w mieście badań naukowych skupia się na obszarach medycyny i nauk biologicznych. Mieszkańcy Nowego Jorku mają największą liczbę podyplomowych stopni naukowych przyznawanych corocznie w Stanach Zjednoczonych; w mieście działa 40 tysięcy licencjonowanych lekarzy, zaś 127 laureatów Nagrody Nobla ma swoje korzenie w lokalnych instytucjach<a href="#cite_note-NYC_science_institutions-230">[230]</a>. Nowy Jork otrzymuje w sumie drugie co do wielkości wsparcie finansowe od <a href="/wiki/Narodowe_Instytuty_Zdrowia" title="Narodowe Instytuty Zdrowia">National Institutes of Health</a> spośród wszystkich miast w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-231">[231]</a>. Główne nowojorskie instytucje biomedyczne obejmują: <a href="/w/index.php?title=Memorial_Sloan-Kettering_Cancer_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memorial Sloan-Kettering Cancer Center (strona nie istnieje)">Memorial Sloan-Kettering Cancer Center</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1808012#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1808012">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/Uniwersytet_Rockefellera" title="Uniwersytet Rockefellera">Rockefeller University</a>, <a href="/w/index.php?title=SUNY_Downstate_Medical_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="SUNY Downstate Medical Center (strona nie istnieje)">SUNY Downstate Medical Center</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3246712#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q3246712">(inne języki)</a>, <a href="/w/index.php?title=Albert_Einstein_College_of_Medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Einstein College of Medicine (strona nie istnieje)">Albert Einstein College of Medicine</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2030894#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2030894">(inne języki)</a>, <a href="/w/index.php?title=Mount_Sinai_School_of_Medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mount Sinai School of Medicine (strona nie istnieje)">Mount Sinai School of Medicine</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1950740#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1950740">(inne języki)</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Weill_Cornell_Medical_College_of_Cornell_University&action=edit&redlink=1" class="new" title="Weill Cornell Medical College of Cornell University (strona nie istnieje)">Weill Cornell Medical College</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3567094#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q3567094">(inne języki)</a>. <a href="/wiki/Nowojorska_Biblioteka_Publiczna" title="Nowojorska Biblioteka Publiczna">Nowojorska Biblioteka Publiczna</a>, która dysponuje największymi zbiorami ze wszystkich amerykańskich bibliotek publicznych, posiada swoje oddziały w Bronksie, Manhattanie i Staten Island<a href="#cite_note-libraryspot-232">[232]</a>. Miasto Nowy Jork nie posiada jednolitego systemu bibliotek publicznych dla wszystkich 5 dzielnic. Funkcjonują 3 oddzielne instytucje – oprócz Nowojorskiej Biblioteki Publicznej istnieją również <a href="/w/index.php?title=Brookly%C5%84ska_Biblioteka_Publiczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brooklyńska Biblioteka Publiczna (strona nie istnieje)">Brooklyńska Biblioteka Publiczna</a> i <a href="/w/index.php?title=Biblioteka_Publiczna_Dzielnicy_Queens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biblioteka Publiczna Dzielnicy Queens (strona nie istnieje)">Biblioteka Publiczna Dzielnicy Queens</a>, czyli druga co do wielkości biblioteka publiczna w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-libraryspot-232">[232]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kultura">Kultura</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Kultura" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kultura">edytuj kod</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat środek"> <blockquote> Wydaje się, że kultura jest tu obecna w powietrzu, zupełnie jakby była częścią pogody. </blockquote> <div class="cytat-zrodlo"><a href="/wiki/Tom_Wolfe" title="Tom Wolfe">Tom Wolfe</a><a href="#cite_note-233">[233]</a></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Metropolitan_museum_of_art_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Metropolitan_museum_of_art_2.jpg/220px-Metropolitan_museum_of_art_2.jpg" decoding="async" width="220" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Metropolitan_museum_of_art_2.jpg/330px-Metropolitan_museum_of_art_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Metropolitan_museum_of_art_2.jpg/440px-Metropolitan_museum_of_art_2.jpg 2x" data-file-width="3393" data-file-height="2805" /></a><figcaption><a href="/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art" title="Metropolitan Museum of Art">Metropolitan Museum of Art</a> jest jednym z największych muzeów na świecie</figcaption></figure> Nowy Jork wyróżnia się w sferach sztuki, kuchni, tańca, muzyki, opery i teatrów, kina niezależnego, mody, muzeów i literatury. Właśnie tutaj narodziły się liczne ruchy kulturowe, takie jak <a href="/w/index.php?title=Renesans_Harlemu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renesans Harlemu (strona nie istnieje)">Renesans Harlemu</a>, który ustanowił odrębny kanon literatury afroamerykańskiej w Stanach Zjednoczonych, <a href="/wiki/Ekspresjonizm_abstrakcyjny" title="Ekspresjonizm abstrakcyjny">ekspresjonizm abstrakcyjny</a> w malarstwie, a także <a href="/wiki/Hip-hop_(muzyka)" title="Hip-hop (muzyka)">hip hop</a>, <a href="/wiki/Punk" title="Punk">punk</a>, <a href="/wiki/Salsa_(muzyka)" title="Salsa (muzyka)">salsa</a>, <a href="/wiki/Disco" title="Disco">disco</a>, <a href="/wiki/Freestyle_(rap)" title="Freestyle (rap)">freestyle</a> i <a href="/wiki/Tin_Pan_Alley" title="Tin Pan Alley">Tin Pan Alley</a> w muzyce<a href="#cite_note-Toop-RapAttack2-116">[116]</a><a href="#cite_note-234">[234]</a>. Nowy Jork uważany jest przez wielu za światową stolicę tańca<a href="#cite_note-235">[235]</a><a href="#cite_note-236">[236]</a><a href="#cite_note-237">[237]</a>. Miasto samo w sobie często jest bohaterem książek, filmów oraz programów telewizyjnych; na przestrzeni lat powstały również liczne utwory mu poświęcone (do najbardziej znanych przykładów należy między innymi „<a href="/wiki/New_York,_New_York_(piosenka)" title="New York, New York (piosenka)">New York, New York</a>” z musicalu <a href="/wiki/New_York,_New_York_(film)" title="New York, New York (film)">o tym samym tytule</a>). Miasto było centrum muzyki <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazzowej</a> w latach 40. XX wieku, <a href="/wiki/Ekspresjonizm_abstrakcyjny" title="Ekspresjonizm abstrakcyjny">ekspresjonizmu abstrakcyjnego</a> w latach 50., a także miejscem narodzin <a href="/wiki/Hip-hop_(muzyka)" title="Hip-hop (muzyka)">hip-hopu</a> pod koniec lat 70. W latach 70. i 80. duży wpływ na rozwój gatunków miała nowojorska scena <a href="/wiki/Punk" title="Punk">punkowa</a> i <a href="/wiki/Hardcore_punk" title="Hardcore punk">hardcore’owa</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rozrywka_i_sztuka">Rozrywka i sztuka</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Rozrywka i sztuka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozrywka i sztuka">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lincoln_Center_Twilight.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Lincoln_Center_Twilight.jpg/220px-Lincoln_Center_Twilight.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Lincoln_Center_Twilight.jpg/330px-Lincoln_Center_Twilight.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Lincoln_Center_Twilight.jpg/440px-Lincoln_Center_Twilight.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1501" /></a><figcaption><a href="/wiki/Lincoln_Center" title="Lincoln Center">Lincoln Center for the Performing Arts</a></figcaption></figure> Nowy Jork odgrywa ważną rolę w amerykańskim przemyśle filmowym, stanowiąc drugie co do wielkości centrum tej branży w Stanach Zjednoczonych. W 1920 roku w mieście nakręcono obraz <a href="/wiki/Manhatta" title="Manhatta">Manhatta</a>, reprezentujący wczesny nurt <a href="/wiki/Awangarda_(sztuka)" title="Awangarda (sztuka)">awangardy</a><a href="#cite_note-238">[238]</a>. W Nowym Jorku znajduje się ponad 2 tysiące instytucji kulturowych, a także ponad 500 różnorodnych galerii sztuki<a href="#cite_note-NYC_arts-239">[239]</a>. Roczny budżet, jaki na sztukę przeznaczają władze Nowego Jorku, jest większy niż środki, którymi dysponuje agencja rządowa <a href="/wiki/National_Endowment_for_the_Arts" title="National Endowment for the Arts">National Endowment for the Arts</a><a href="#cite_note-NYC_arts-239">[239]</a>. Zamożni przemysłowcy wybudowali w XIX wieku sieć ważnych instytucji kulturalnych, takich jak <a href="/wiki/Carnegie_Hall" title="Carnegie Hall">Carnegie Hall</a> i <a href="/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art" title="Metropolitan Museum of Art">Metropolitan Museum of Art</a>, które zyskały międzynarodowe uznanie. Pojawienie się oświetlenia elektrycznego doprowadziło do opracowania pierwszych produkcji teatralnych. W latach 80. XIX wieku nowojorskie teatry na <a href="/wiki/Broadway_(teatr)" title="Broadway (teatr)">Broadwayu</a> i wzdłuż 42. ulicy zaczęły wystawiać nową formę sztuki scenicznej, znaną jako <a href="/wiki/Musical" title="Musical">broadwayowskie musicale</a>. Inspirowane życiem imigrantów produkcje takich twórców, jak <a href="/w/index.php?title=Edward_Harrigan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward Harrigan (strona nie istnieje)">Edward Harrigan</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3048545#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q3048545">(inne języki)</a> i <a href="/w/index.php?title=George_M._Cohan&action=edit&redlink=1" class="new" title="George M. Cohan (strona nie istnieje)">George M. Cohan</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q563017#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q563017">(inne języki)</a>, wykorzystywały w narracji piosenki zawierające motywy nadziei i ambicji. <a href="/wiki/Broadway_(teatr)" title="Broadway (teatr)">Broadway</a> – to nazwa skupiska około 40 największych nowojorskich <a href="/wiki/Teatr" title="Teatr">teatrów</a> mieszczących się przy ulicy <a href="/wiki/Broadway_(Manhattan)" title="Broadway (Manhattan)">Broadway</a>, która przecina <a href="/wiki/Times_Square" title="Times Square">Times Square</a><a href="#cite_note-240">[240]</a>. W skład wielkiego kompleksu muzycznego <a href="/wiki/Lincoln_Center" title="Lincoln Center">Lincoln Center for the Performing Arts</a> wchodzi 12 słynnych instytucji, w tym Jazz at Lincoln Center, <a href="/wiki/Metropolitan_Opera" title="Metropolitan Opera">Metropolitan Opera</a>, New York City Opera, <a href="/wiki/Filharmonia_Nowojorska" title="Filharmonia Nowojorska">Filharmonia Nowojorska</a>, siedziba <a href="/wiki/New_York_City_Ballet" title="New York City Ballet">New York City Ballet</a>, Vivian Beaumont Theatre oraz <a href="/wiki/Juilliard_School" title="Juilliard School">Juilliard School</a>. Lincoln Center for the Performing Arts jest największym centrum sztuki w Stanach Zjednoczonych. Każdego lata w <a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Parku</a> odbywa się doroczny festiwal <a href="/w/index.php?title=Central_Park_Summerstage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Central Park Summerstage (strona nie istnieje)">Central Park Summerstage</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q902395#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q902395">(inne języki)</a>, w trakcie którego mają miejsce darmowe koncerty i przedstawienia. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Turystyka">Turystyka</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Turystyka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Turystyka">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:New_york_times_square-terabass.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/New_york_times_square-terabass.jpg/220px-New_york_times_square-terabass.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/New_york_times_square-terabass.jpg/330px-New_york_times_square-terabass.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/New_york_times_square-terabass.jpg/440px-New_york_times_square-terabass.jpg 2x" data-file-width="3904" data-file-height="2602" /></a><figcaption>Times Square jest najczęściej odwiedzaną atrakcją turystyczną w całych Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-241">[241]</a></figcaption></figure> Turystyka jest jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu Nowego Jorku, w czasie ostatnich pięciu lat każdego roku miasto odwiedzało ponad 40 milionów gości ze Stanów Zjednoczonych i ze świata<a href="#cite_note-NYC_Statistics-242">[242]</a>. Do głównych atrakcji należą przede wszystkim: <a href="/wiki/Empire_State_Building" title="Empire State Building">Empire State Building</a>, <a href="/wiki/Statua_Wolno%C5%9Bci" title="Statua Wolności">Statua Wolności</a>, <a href="/wiki/Ellis_Island" title="Ellis Island">Wyspa Ellis</a>, produkcje teatrów na Broadwayu, muzea takie jak <a href="/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art" title="Metropolitan Museum of Art">Metropolitan Museum of Art</a>, Central Park, <a href="/wiki/Rockefeller_Center" title="Rockefeller Center">Rockefeller Center</a>, Times Square, zakupy w luksusowych butikach przy <a href="/wiki/Pi%C4%85ta_Aleja" title="Piąta Aleja">Piątej Alei</a> i <a href="/w/index.php?title=Madison_Avenue_(Manhattan)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Madison Avenue (Manhattan) (strona nie istnieje)">Madison Avenue</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q109849#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q109849">(inne języki)</a><a href="/wiki/Madison_Avenue" title="Madison Avenue">Madison Avenue</a>, przedsięwzięcia takie jak doroczne parady <a href="/w/index.php?title=New_York%27s_Village_Halloween_Parade&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York's Village Halloween Parade (strona nie istnieje)">Halloween Parade</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q564643#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q564643">(inne języki)</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Macy%27s_Thanksgiving_Day_Parade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macy's Thanksgiving Day Parade (strona nie istnieje)">Macy's Thanksgiving Day Parade</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q79407#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q79407">(inne języki)</a>, sezonowe rozrywki pokroju lodowisk działających zimą w Central Parku, a także <a href="/wiki/Tribeca_Film_Festival" title="Tribeca Film Festival">Tribeca Film Festival</a>. Poza kluczowymi obszarami turystycznymi w Nowym Jorku dużą popularnością cieszą się również <a href="/wiki/Bronx_Zoo" title="Bronx Zoo">Bronx Zoo</a>, <a href="/wiki/Coney_Island" title="Coney Island">Coney Island</a> oraz <a href="/w/index.php?title=New_York_Botanical_Garden&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York Botanical Garden (strona nie istnieje)">New York Botanical Garden</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q636275#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q636275">(inne języki)</a>. W 2010 roku Nowy Jork odwiedziła rekordowa liczba turystów – 48,7 miliona<a href="#cite_note-243">[243]</a>. Ówczesny burmistrz miasta, <a href="/wiki/Michael_Bloomberg" title="Michael Bloomberg">Michael Bloomberg</a>, przyznał, że jego celem jest ustanowienie nowego rekordu w 2012 roku, kiedy to liczba gości w Nowym Jorku ma przekroczyć 50 milionów<a href="#cite_note-244">[244]</a>. W 2018 roku Nowy Jork odwiedziło 13,67 mln turystów z całego świata – był szóstym najczęściej odwiedzanym miastem na świecie<a href="#cite_note-:0-245">[245]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Media">Media</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Media" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Media">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Rockefeller_Center_(2006).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Rockefeller_Center_%282006%29.JPG/220px-Rockefeller_Center_%282006%29.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Rockefeller_Center_%282006%29.JPG/330px-Rockefeller_Center_%282006%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Rockefeller_Center_%282006%29.JPG/440px-Rockefeller_Center_%282006%29.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption><a href="/wiki/Rockefeller_Center" title="Rockefeller Center">Rockefeller Center</a>, siedziba <a href="/w/index.php?title=NBC_Studios&action=edit&redlink=1" class="new" title="NBC Studios (strona nie istnieje)">NBC Studios</a></figcaption></figure> Nowy Jork stanowi centrum przemysłu telewizyjnego, muzycznego, wydawniczego, reklamowego i prasowego, a zarazem największy rynek mediowy w Ameryce Północnej (wyprzedzając Los Angeles, Chicago i Toronto)<a href="#cite_note-246">[246]</a>. Do nowojorskich konglomeratów mediowych należą m.in.: <a href="/wiki/WarnerMedia" title="WarnerMedia">Time Warner</a>, <a href="/wiki/Thomson_Reuters" title="Thomson Reuters">Thomson Reuters Corporation</a>, <a href="/wiki/News_Corporation" title="News Corporation">News Corporation</a>, <a href="/w/index.php?title=The_New_York_Times_Company&action=edit&redlink=1" class="new" title="The New York Times Company (strona nie istnieje)">The New York Times Company</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2529982#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2529982">(inne języki)</a>, <a href="/wiki/NBCUniversal" title="NBCUniversal">NBCUniversal</a>, <a href="/wiki/Hearst_Communications" title="Hearst Communications">Hearst Corporation</a> oraz <a href="/wiki/Paramount_Global" title="Paramount Global">Viacom</a>. W Nowym Jorku swoje główne siedziby posiada siedem z ośmiu największych agencji reklamowych na świecie<a href="#cite_note-247">[247]</a>. W mieście działają również centrale dwóch wytwórni płytowych z tzw. „wielkiej czwórki” – <a href="/wiki/Sony_Music" title="Sony Music">Sony Music Entertainment</a> i <a href="/wiki/Warner_Music_Group" title="Warner Music Group">Warner Music Group</a>. Pozostali przedstawiciele czwórki, <a href="/wiki/Universal_Music_Group" title="Universal Music Group">Universal Music Group</a> i <a href="/wiki/EMI" title="EMI">EMI</a>, posiadają swoje nowojorskie przedstawicielstwa. W Nowym Jorku powstaje 1/3 wszystkich amerykańskich filmów z nurtu kina niezależnego<a href="#cite_note-NYC_Media-248">[248]</a>. W Nowym Jorku swoje biura posiada ponad 200 dzienników i 350 magazynów, zaś w lokalnym przemyśle wydawniczym zatrudnionych jest około 25 tysięcy osób<a href="#cite_note-NYC_Media-248">[248]</a><a href="#cite_note-249">[249]</a>. Dwie z trzech gazet codziennych o zasięgu krajowym, które wydawane są w Stanach Zjednoczonych, to dzienniki nowojorskie: <a href="/wiki/The_Wall_Street_Journal" title="The Wall Street Journal">The Wall Street Journal</a> i „<a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>” (który zdobył najwięcej <a href="/wiki/Nagroda_Pulitzera" title="Nagroda Pulitzera">Nagród Pulitzera</a> w kategoriach dziennikarskich w historii tych wyróżnień). Do najpopularniejszych nowojorskich <a href="/wiki/Tabloid" title="Tabloid">tabloidów</a> należą <a href="/wiki/Daily_News_(Nowy_Jork)" title="Daily News (Nowy Jork)">The New York Daily News</a> (powstały w 1919 roku z inicjatywy <a href="/w/index.php?title=Joseph_Medill_Patterson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joseph Medill Patterson (strona nie istnieje)">Josepha Medilla Pattersona</a>) oraz <a href="/wiki/New_York_Post" title="New York Post">The New York Post</a> (założony w 1801 roku przez <a href="/wiki/Alexander_Hamilton" title="Alexander Hamilton">Alexandra Hamiltona</a>)<a href="#cite_note-250">[250]</a>. Z kolei <a href="/wiki/The_Village_Voice" title="The Village Voice">The Village Voice</a> ma największy zasięg spośród wszystkich gazet alternatywnych publikowanych w Nowym Jorku. W Nowym Jorku istnieje również szeroki przekrój prasy etnicznej, z ponad 270 gazetami i magazynami wydawanymi w co najmniej 40 językach świata<a href="#cite_note-251">[251]</a>. Najstarszą hiszpańskojęzyczną gazetą codzienną w Nowym Jorku, a zarazem w Stanach Zjednoczonych, jest <a href="/w/index.php?title=El_Diario_La_Prensa&action=edit&redlink=1" class="new" title="El Diario La Prensa (strona nie istnieje)">El Diario La Prensa</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2066807#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q2066807">(inne języki)</a><a href="#cite_note-252">[252]</a>. Nowy Jork stanowił miejsce wielkiego rozwoju przemysłu telewizyjnego, który obecnie odgrywa znaczącą rolę w gospodarce miasta. Właśnie tutaj znajdują się siedziby główne czterech najważniejszych amerykańskich sieci telewizyjnych: <a href="/wiki/American_Broadcasting_Company" title="American Broadcasting Company">ABC</a>, <a href="/wiki/CBS" title="CBS">CBS</a>, <a href="/wiki/Fox_Broadcasting_Company" title="Fox Broadcasting Company">FOX</a> oraz <a href="/wiki/NBC" title="NBC">NBC</a>. W mieście znajdują się również centrale licznych kanałów kablowych, takich jak m.in.: <a href="/wiki/MTV" title="MTV">MTV</a>, <a href="/wiki/Fox_News_Channel" class="mw-redirect" title="Fox News Channel">Fox News</a>, <a href="/wiki/HBO" title="HBO">HBO</a> i <a href="/wiki/Comedy_Central" title="Comedy Central">Comedy Central</a>. Nowy Jork jest ponadto jednym z najważniejszych ośrodków niekomercyjnych mediów (określanych oficjalnie mianem edukacyjnych; pozbawionych wszelakich reklam). Pierwszym otwartym kanałem, który powstał w Stanach Zjednoczonych, był założony w 1971 roku <a href="/w/index.php?title=Manhattan_Neighborhood_Network&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manhattan Neighborhood Network (strona nie istnieje)">Manhattan Neighborhood Network</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6749293#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q6749293">(inne języki)</a><a href="#cite_note-253">[253]</a>. <a href="/wiki/WNET" title="WNET">WNET</a> – obejmująca sygnałem obszar metropolitalny Nowego Jorku – jest sztandarową stacją amerykańskiej telewizji publicznej <a href="/wiki/Public_Broadcasting_Service" title="Public Broadcasting Service">Public Broadcasting Service</a> (PBS). Natomiast <a href="/w/index.php?title=WNYC&action=edit&redlink=1" class="new" title="WNYC (strona nie istnieje)">WNYC</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1551068#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1551068">(inne języki)</a>, publiczna stacja radiowa, będąca własnością miasta do 1997 roku, ma największą liczbę słuchaczy spośród wszystkich publicznych nadawców radiowych w Stanach Zjednoczonych<a href="#cite_note-254">[254]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kuchnia">Kuchnia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Kuchnia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kuchnia">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg/220px-NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg/330px-NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg/440px-NYC-East_Harlem-Patsy%27s_Pizzeria-03.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption><a href="/wiki/Pizza_w_stylu_nowojorskim" title="Pizza w stylu nowojorskim">Pizza nowojorska</a></figcaption></figure> Nowojorska kultura kulinarna prezentuje bardzo szeroki przekrój kuchni całego świata, inspirowany wpływami imigrantów. Przybysze z całego świata rozsławili Nowy Jork za sprawą <a href="/wiki/Bajgiel" title="Bajgiel">bajgli</a>, <a href="/w/index.php?title=Sernik_nowojorski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sernik nowojorski (strona nie istnieje)">sernika nowojorskiego</a> i <a href="/wiki/Pizza_w_stylu_nowojorskim" title="Pizza w stylu nowojorskim">pizzy nowojorskiej</a>; wszechobecne są również restauracje z kuchnią chińską. W mieście działa ponad 4 tysiące licencjonowanych mobilnych budek z żywnością, w sporej mierze stanowiących własność imigrantów. Mimo popularności kuchni Bliskiego Wschodu, w tym <a href="/wiki/Falafel" title="Falafel">falafeli</a> oraz <a href="/wiki/Kebab" title="Kebab">kebabów</a>, bezkonkurencyjnym przysmakiem pozostają <a href="/wiki/Precel" title="Precel">precle</a> i <a href="/wiki/Hot_dog" title="Hot dog">hot dogi</a> – budki z tymi przekąskami urosły do miana symboli ulic Nowego Jorku<a href="#cite_note-255">[255]</a>. Nowy Jork jest jednocześnie domem dla niezliczonej liczby najbardziej wyrafinowanych i zróżnicowanych restauracji <a href="/wiki/Haute_cuisine" title="Haute cuisine">haute cuisine</a> w Stanach Zjednoczonych oraz na świecie<a href="#cite_note-256">[256]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Akcent">Akcent</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Akcent" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Akcent">edytuj kod</a>]</div> Dla obszaru Nowego Jorku charakterystyczny jest dialekt nowojorski, określany także mianem Brooklynese lub New Yorkese. Jest uważany za jeden z najbardziej rozpoznawalnych akcentów w <a href="/wiki/Ameryka%C5%84ska_odmiana_j%C4%99zyka_angielskiego" title="Amerykańska odmiana języka angielskiego">amerykańskiej odmianie języka angielskiego</a><a href="#cite_note-257">[257]</a>. Klasyczną wersją tegoż dialektu posługują się przede wszystkim przedstawiciele średniej klasy pracującej o amerykańsko–europejskim pochodzeniu. Do ukształtowania współczesnego dialektu nowojorskiego przyczynili się również przybywający do miasta w ostatnich dekadach imigranci spoza Europy<a href="#cite_note-NYT19930214-258">[258]</a>. Tradycyjny akcent nowojorski jest nierotyczny, co oznacza, że dźwięk [<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska półotwarta dziąsłowa dźwięczna">ɹ</a>] nie występuje pod koniec sylaby lub bezpośrednio przed spółgłoską; stąd wymowa nazwy miasta brzmi New Yawk<a href="#cite_note-NYT19930214-258">[258]</a>. [<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska półotwarta dziąsłowa dźwięczna">ɹ</a>] nie pojawia się również w słowach typu park [<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna">p</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_otwarta_tylna_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska otwarta tylna niezaokrąglona">ɑ</a><a href="/wiki/Szwa" title="Szwa">ə</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a>]/[<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna">p</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_otwarta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska otwarta tylna zaokrąglona">ɒ</a><a href="/wiki/Szwa" title="Szwa">ə</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a>], butter [<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna">b</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_tylna_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta tylna niezaokrąglona">ʌ</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_uderzeniowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska uderzeniowa dziąsłowa dźwięczna">ɾ</a><a href="/wiki/Szwa" title="Szwa">ə</a>] lub here [<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_krtaniowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa krtaniowa bezdźwięczna">h</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta przednia niezaokrąglona">i</a><a href="/wiki/Szwa" title="Szwa">ə</a>]. W najstarszych wersjach dialektu nowojorskiego samogłoski w słowach takich, jak „girl” i „oil” przybierają postać dyftongów [<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_centralna_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta centralna niezaokrąglona">ɜ</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_prawie_przymkni%C4%99ta_przednia_scentralizowana_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska prawie przymknięta przednia scentralizowana niezaokrąglona">ɪ</a>]. Osoby o innych akcentach często odbierają to odwrotnie, jako „zamianę” dźwięków er i oy, stąd girl brzmi jako „goil”, zaś oil brzmi jako „erl”. Charakterystyczna wymowa, np. „Joizey” (Jersey), „Toidy-Toid Street” (33rd St.) i „terlet” (toilet) służy często do parodiowania nowojorczyków<a href="#cite_note-NYT19930214-258">[258]</a>. Postać grana przez <a href="/w/index.php?title=Archie_Bunker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archie Bunker (strona nie istnieje)">Archiego Bunkera</a> w sitcomie <a href="/wiki/All_in_the_Family" title="All in the Family">All in the Family</a> z lat 70. XX wieku używała tego typu dialektu nowojorskiego; obecnie jednak ta odmiana akcentu praktycznie całkowicie wyszła z użycia<a href="#cite_note-NYT19930214-258">[258]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sport">Sport</h3>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Sport" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sport">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Yankee_Stadium_II.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Yankee_Stadium_II.JPG/220px-Yankee_Stadium_II.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Yankee_Stadium_II.JPG/330px-Yankee_Stadium_II.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Yankee_Stadium_II.JPG/440px-Yankee_Stadium_II.JPG 2x" data-file-width="2856" data-file-height="2142" /></a><figcaption>Nowy <a href="/wiki/Yankee_Stadium" title="Yankee Stadium">Yankee Stadium</a>, który jest domowym stadionem drużyny <a href="/wiki/New_York_Yankees" title="New York Yankees">New York Yankees</a> od 2009 roku</figcaption></figure> Nowojorskie drużyny <a href="/wiki/Major_League_Baseball" title="Major League Baseball">Major League Baseball</a> zdobyły w sumie 35 trofeów <a href="/wiki/World_Series" title="World Series">World Series</a>. Nowy Jork jest jednym z pięciu obszarów metropolitalnych (obok <a href="/wiki/Chicago" title="Chicago">Chicago</a>, <a href="/wiki/Waszyngton" title="Waszyngton">Washington</a>-<a href="/wiki/Baltimore" title="Baltimore">Baltimore</a>, <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a> i <a href="/wiki/San_Francisco_Bay_Area" title="San Francisco Bay Area">San Francisco Bay Area</a>), na których istnieją dwa zespoły baseballowe, w tym przypadku – <a href="/wiki/New_York_Yankees" title="New York Yankees">New York Yankees</a> oraz <a href="/wiki/New_York_Mets" title="New York Mets">New York Mets</a>. Yankees zdobyli rekordową liczbę 27 tytułów mistrzowskich, zaś Mets zwyciężyli World Series dwukrotnie. W przeszłości w mieście funkcjonowały również inne drużyny baseballowe: New York Giants (obecnie <a href="/wiki/San_Francisco_Giants" title="San Francisco Giants">San Francisco Giants</a>) i Brooklyn Dodgers (obecnie <a href="/wiki/Los_Angeles_Dodgers" title="Los Angeles Dodgers">Los Angeles Dodgers</a>). Oba teamy przeniosły się w 1958 roku do Kalifornii. W Nowym Jorku działają także drużyny <a href="/wiki/Minor_League_Baseball" title="Minor League Baseball">Minor League Baseball</a>: <a href="/w/index.php?title=Staten_Island_Yankees&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staten Island Yankees (strona nie istnieje)">Staten Island Yankees</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4207303#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q4207303">(inne języki)</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Brooklyn_Cyclones&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brooklyn Cyclones (strona nie istnieje)">Brooklyn Cyclones</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1060978#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1060978">(inne języki)</a>. Nowy Jork reprezentowany jest w lidze <a href="/wiki/National_Football_League" title="National Football League">National Football League</a> przez <a href="/wiki/New_York_Jets" title="New York Jets">New York Jets</a> i <a href="/wiki/New_York_Giants" title="New York Giants">New York Giants</a> (oficjalnie: New York Football Giants), mimo że domowy stadion tych drużyn – <a href="/wiki/MetLife_Stadium" title="MetLife Stadium">New Meadowlands Stadium</a>, położony jest nieopodal <a href="/wiki/East_Rutherford" title="East Rutherford">East Rutherford</a> w <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a>. W 2014 roku na New Meadowlands Stadium rozegrany zostanie <a href="/wiki/Super_Bowl_XLVIII" title="Super Bowl XLVIII">Super Bowl XLVIII</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:2005_New_York_City_Marathon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/2005_New_York_City_Marathon.jpg/220px-2005_New_York_City_Marathon.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/2005_New_York_City_Marathon.jpg/330px-2005_New_York_City_Marathon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/2005_New_York_City_Marathon.jpg/440px-2005_New_York_City_Marathon.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption><a href="/wiki/Maraton_Nowojorski" title="Maraton Nowojorski">Maraton Nowojorski</a> – największy maraton sportowy na świecie<a href="#cite_note-Marathons-259">[259]</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/New_York_Rangers" title="New York Rangers">New York Rangers</a> są przedstawicielami Nowego Jorku w <a href="/wiki/National_Hockey_League" title="National Hockey League">National Hockey League</a>. Na nowojorskim obszarze metropolitalnym działają ponadto dwie inne drużyny z NHL: <a href="/wiki/New_Jersey_Devils" title="New Jersey Devils">New Jersey Devils</a> (która wywodzi się z pobliskiego <a href="/wiki/Newark_(New_Jersey)" title="Newark (New Jersey)">Newark</a>, w <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a>) oraz <a href="/wiki/New_York_Islanders" title="New York Islanders">New York Islanders</a> (z siedzibą w <a href="/wiki/Uniondale_(Nowy_Jork)" title="Uniondale (Nowy Jork)">Uniondale</a>, w hrabstwie <a href="/wiki/Hrabstwo_Nassau_(Nowy_Jork)" title="Hrabstwo Nassau (Nowy Jork)">Nassau</a>). Jest to jednocześnie jedyny obszar metropolitalny w Stanach Zjednoczonych, który posiada trzech reprezentantów w którejkolwiek z czterech najważniejszych profesjonalnych lig sportowych. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Arthur_ashe_stadium_interior.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Arthur_ashe_stadium_interior.jpg/220px-Arthur_ashe_stadium_interior.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Arthur_ashe_stadium_interior.jpg/330px-Arthur_ashe_stadium_interior.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Arthur_ashe_stadium_interior.jpg/440px-Arthur_ashe_stadium_interior.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption><a href="/wiki/US_Open" title="US Open">US Open</a>, rozgrywany w Queens, jest czwartym i finałowym turniejem tenisowym zaliczanym do <a href="/wiki/Wielki_Szlem_(tenis)" title="Wielki Szlem (tenis)">Wielkiego Szlema</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/New_York_Knicks" title="New York Knicks">New York Knicks</a> reprezentuje miasto w <a href="/wiki/National_Basketball_Association" title="National Basketball Association">National Basketball Association</a>, zaś drużyna <a href="/wiki/New_York_Liberty" title="New York Liberty">New York Liberty</a> jest przedstawicielem Nowego Jorku w <a href="/wiki/Women%E2%80%99s_National_Basketball_Association" title="Women’s National Basketball Association">Women’s National Basketball Association</a>. Od 2012 roku Nowy Jork posiada drugiego reprezentanta w NBA, czyli drużynę <a href="/wiki/Brooklyn_Nets" title="Brooklyn Nets">Brooklyn Nets</a>, której domowym obiektem jest <a href="/wiki/Barclays_Center" title="Barclays Center">Barclays Center</a> w Brooklynie (do 2012 roku drużyna nosiła nazwę New Jersey Nets, a jej siedzibą było <a href="/wiki/Prudential_Center" title="Prudential Center">Prudential Center</a> w Newark). W 1938 roku w Nowym Jorku odbył się pierwszy krajowy turniej koszykówki na poziomie uniwersyteckim – <a href="/w/index.php?title=National_Invitation_Tournament&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Invitation Tournament (strona nie istnieje)">National Invitation Tournament</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q571381#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q571381">(inne języki)</a>, od tego czasu turniej organizowany jest w mieście każdego roku<a href="#cite_note-260">[260]</a>. Reprezentantami Nowego Jorku w <a href="/wiki/Major_League_Soccer" title="Major League Soccer">Major League Soccer</a> są kluby: <a href="/wiki/New_York_Red_Bulls" title="New York Red Bulls">New York Red Bulls</a>, który swoje mecze rozgrywa na <a href="/wiki/Red_Bull_Arena_(Harrison)" title="Red Bull Arena (Harrison)">Red Bull Arena</a> oraz <a href="/wiki/New_York_City_FC" title="New York City FC">New York City FC</a>, którego siedzibą jest <a href="/wiki/Yankee_Stadium" title="Yankee Stadium">Yankee Stadium</a>. W Queens rozgrywany jest międzynarodowy turniej tenisowy <a href="/wiki/US_Open" title="US Open">US Open</a>, zaliczany do <a href="/wiki/Wielki_Szlem_(tenis)" title="Wielki Szlem (tenis)">Wielkiego Szlema</a>. <a href="/wiki/Maraton_Nowojorski" title="Maraton Nowojorski">Maraton Nowojorski</a> jest jednym z największych maratonów na świecie, zaś jego edycje z okresu 2004–2006 zajmują trzy czołowe miejsca na liście światowych maratonów pod względem liczby osób, które dotarły na metę; w 2006 roku Maraton Nowojorski ukończyło 37 866 uczestników<a href="#cite_note-Marathons-259">[259]</a>. Od 1914 roku w Nowym Jorku organizowany jest halowy mityng lekkoatletyczny <a href="/wiki/Millrose_Games" title="Millrose Games">Millrose Games</a>, zaliczany do cyklu <a href="/wiki/IAAF_Indoor_Permit_Meetings" title="IAAF Indoor Permit Meetings">IAAF Indoor Permit Meetings</a>. Ważną rolę na sportowej scenie Nowego Jorku odgrywa również boks, z wydarzeniami pokroju turnieju boksu amatorskiego <a href="/w/index.php?title=New_York_Golden_Gloves&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York Golden Gloves (strona nie istnieje)">Golden Gloves</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7013579#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q7013579">(inne języki)</a>, który rozgrywany jest każdego roku w <a href="/wiki/Madison_Square_Garden" title="Madison Square Garden">Madison Square Garden</a>. Wiele sportów w mieście powiązanych jest z nowojorskimi społecznościami imigrantów. „Palant”, uliczna wersja baseballa, został spopularyzowany w latach 30. XX wieku przez młodzież klasy średniej we włoskich, niemieckich i irlandzkich sąsiedztwach. Jedna z ulic <a href="/wiki/Bronx" title="Bronx">Bronksu</a> nazwana została Stickball Blvd na cześć najpopularniejszego sportu ulicznego w Nowym Jorku<a href="#cite_note-261">[261]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Miasta_partnerskie">Miasta partnerskie</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Miasta partnerskie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Miasta partnerskie">edytuj kod</a>]</div> Nowy Jork posiada dziesięć historycznych miast partnerskich. Oryginalny program The Sister City Program of the City of New York został w 2006 roku zrestrukturyzowany, a jego nazwę zmieniono na New York City Global Partners, Inc. Celem tych działań była chęć rozszerzenia współpracy Nowego Jorku z miastami świata przy jednoczesnym zachowaniu współpracy z następującymi dziesięcioma historycznymi miastami siostrzanymi<a href="#cite_note-262">[262]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:70%;"> <tbody><tr style="color:white;"> <th style="background:#659ec7; width:10%;">Miasto </th> <th style="background:#659ec7; width:24%;">Położenie geograficzne </th> <th style="background:#659ec7; width:22%;">Państwo </th> <th style="background:#659ec7; width: 5%;">Od roku </th></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Region_Kant%C5%8D" title="Region Kantō">Region Kantō</a> (wyspa <a href="/wiki/Honsiu" title="Honsiu">Honsiu</a>) </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/22px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/33px-Flag_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/44px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a> </td> <td>1960 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Pekin" title="Pekin">Pekin</a> </td> <td align="left"><a href="/w/index.php?title=Bohai_Economic_Rim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bohai Economic Rim (strona nie istnieje)">Bohai Economic Rim</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q698982#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q698982">(inne języki)</a>, północne Chiny </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/22px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/33px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/44px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Chińska Republika Ludowa">Chiny</a> </td> <td>1980 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Kair" title="Kair">Kair</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Kair_(muhafaza)" title="Kair (muhafaza)">Muhafaza Kair</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/22px-Flag_of_Egypt.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/33px-Flag_of_Egypt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/44px-Flag_of_Egypt.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Egipt" title="Egipt">Egipt</a> </td> <td>1982 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Madryt" title="Madryt">Madryt</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Madryt_(wsp%C3%B3lnota_autonomiczna)" title="Madryt (wspólnota autonomiczna)">Wspólnota Madrytu</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/22px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/33px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/44px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpania</a> </td> <td>1982 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Santo_Domingo" title="Santo Domingo">Santo Domingo</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Distrito_Nacional_(prowincja)" title="Distrito Nacional (prowincja)">Distrito Nacional</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Flag_of_the_Dominican_Republic.svg/22px-Flag_of_the_Dominican_Republic.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Flag_of_the_Dominican_Republic.svg/33px-Flag_of_the_Dominican_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Flag_of_the_Dominican_Republic.svg/44px-Flag_of_the_Dominican_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Dominikana" title="Dominikana">Dominikana</a> </td> <td>1983 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Budapeszt" title="Budapeszt">Budapeszt</a> </td> <td align="left"><a href="/w/index.php?title=W%C4%99gry_Centralne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Węgry Centralne (strona nie istnieje)">Węgry Centralne</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q852742#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q852742">(inne języki)</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/22px-Flag_of_Hungary.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/33px-Flag_of_Hungary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/44px-Flag_of_Hungary.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/W%C4%99gry" title="Węgry">Węgry</a> </td> <td>1992 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Rzym" title="Rzym">Rzym</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Lacjum" title="Lacjum">Lacjum</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/22px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/33px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/44px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /> <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włochy</a> </td> <td>1992 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Jerozolima" title="Jerozolima">Jerozolima</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Jerozolima_(dystrykt)" title="Jerozolima (dystrykt)">Dystrykt Jerozolimy</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/22px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="22" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/33px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/44px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a> </td> <td>1993 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Tel_Awiw-Jafa" title="Tel Awiw-Jafa">Tel Awiw-Jafa</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Tel_Awiw_(dystrykt)" title="Tel Awiw (dystrykt)">Dystrykt Tel Awiwu</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/22px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="22" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/33px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/44px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a> </td> <td>1996 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londyn</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Anglia" title="Anglia">Anglia</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/22px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/33px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/44px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a> </td> <td>2001 </td></tr> <tr> <td style="background:lemonchiffon;"><a href="/wiki/Johannesburg" title="Johannesburg">Johannesburg</a> </td> <td align="left"><a href="/wiki/Gauteng" title="Gauteng">Gauteng</a> </td> <td align="left"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_South_Africa.svg/22px-Flag_of_South_Africa.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_South_Africa.svg/33px-Flag_of_South_Africa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_South_Africa.svg/44px-Flag_of_South_Africa.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">Południowa Afryka</a> </td> <td>2003 </td></tr></tbody></table> Podobnie jak sam Nowy Jork, wszystkie jego miasta partnerskie (z wyjątkiem Pekinu) są najgęściej zaludnionymi miastami w swoich państwach<a href="#cite_note-263">[263]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też">Zobacz też</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też">edytuj kod</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Konsulat_Generalny_Rzeczypospolitej_Polskiej_w_Nowym_Jorku" title="Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku">Konsulat Generalny RP w Nowym Jorku</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-gothhh-1">↑ <a href="#cite_ref-gothhh_1-0">a</a> <a href="#cite_ref-gothhh_1-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hotword.dictionary.com/big-apple-gotham/">„Why is New York City known as «the Big Apple» and «Gotham?»”</a>, w: dictionary.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> Eugene J. Sherman, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081002112343/http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/forward.htm">„FORWARD New York – Capital of the Modern World”</a>, w: baruch.cuny.edu. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20130427055943/http://moreintelligentlife.com/content/ideas/adrian-wooldridge/new-york-capital-world">„New York: Capital of the World”</a>, w: moreintelligentlife.com, 2011-09. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140407134046/http://www.nyc.gov/html/lmec/html/about/nycapital.shtml">About New York City</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/lmec/html/about/nycapital.shtml">tego adresu</a> (2014-04-07)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.forbes.pl/nowy-jork-wybral-nowego-burmistrza,artykuly,165969,1,1.html">Nowy Jork wybrał nowego burmistrza – Forbes.pl</a> [online], forbes.pl [dostęp 2020-07-09]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nowy+Jork+wybra%C5%82+nowego+burmistrza+%E2%80%93+Forbes.pl&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.forbes.pl%2Fnowy-jork-wybral-nowego-burmistrza%2Cartykuly%2C165969%2C1%2C1.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20100625044226/http://www.census.gov/popest/cities/SUB-EST2009.html">Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places over 100,000, Ranked by July 1, 2009 Population: April 1, 2000 to July 1, 2009 (SUB-EST2009-01)</a>. U.S. Census Bureau. [dostęp 2011-04-26].</cite> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mongabay.com/cities_urban_01.htm">World’s Largest Urban Areas [Ranked by Urban Area Population</a>]. Rhett Butler, 2003–2006. [dostęp 2011-04-26].</cite> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldatlas.com/citypops.htm">Largest Cities of the World – (by metro population)</a>. Woolwine-Moen Group d/b/a Graphic Maps. [dostęp 2011-04-26].</cite> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20100924091240/http://visit.un.org/wcm/content">United Nations Visitors Centre</a>. United Nations, 2011. [dostęp 2011-04-26].</cite> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130205061848/http://www.iceland.is/iceland-abroad/us/nyc/cultural-affairs/">Consulate General of Iceland New York Culture</a>. Consulate General of Iceland New York. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iceland.is/iceland-abroad/us/nyc/cultural-affairs/">tego adresu</a> (2013-02-05)].</cite> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111103103409/http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/chapter13_files/intro.htm">Introduction to Chapter 13: Culture</a>. The Weissman Center for International Business, Baruch College/CUNY 2010. [dostęp 2011-06-08]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/chapter13_files/intro.htm">tego adresu</a> (2011-11-03)].</cite> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://forums.civfanatics.com/showthread.php?t=370517">Cultural capital of the world</a>. Jelsoft Enterprises Ltd, 2000–2011. [dostęp 2011-06-08].</cite> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111103104528/http://www.studentevents.com/events/nyu-.html">NYU’s Cultural Capital program</a>. New York University, 2011. [dostęp 2011-06-08]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.studentevents.com/events/nyu-.html">tego adresu</a> (2011-11-03)].</cite> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.nla.gov.au/Record/371497">New York, culture capital of the world, 1940–1965 / edited by Leonard Wallock ; essays by Dore Ashton ... [et al.</a>]. NATIONAL LIBRARY OF AUSTRALIA. [dostęp 2011-06-08].</cite> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.com/shows/how-the-earth-was-made/videos/new-york-harbor#new-york-harbor">„How The Earth Was Made”</a>, w: history.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120915134408/http://www.nyc.gov/html/dcp/html/neighbor/neigh.shtml">New York: A City of Neighborhoods</a>. New York City Department of City Planning. [dostęp 2011-04-30]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/dcp/html/neighbor/neigh.shtml">tego adresu</a> (15 września 2012)].</cite> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/polakow-w-nowym-jorku-jest-coraz-mniej/g8tyygk">W Nowym Jorku padł rekord liczby mieszkańców.</a> </li> <li id="cite_note-area-18"><a href="#cite_ref-area_18-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20200216033816/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-context=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-CONTEXT=gct&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1_US9&-tree_id=4001&-redoLog=true&-_caller=geoselect&-geo_id=04000US36&-format=ST-2%7CST-2S&-_lang=en">„American Fact Finder (U.S. Census Bureau): New York by County – Table GCT-PH1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000 Data Set: Census 2000 Summary File 1 (SF 1) 100-Percent Data”</a>, w: <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NYC_Land_Estimate-19"><a href="#cite_ref-NYC_Land_Estimate_19-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080824013625/http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/nycprofile.pdf">NYC Profile</a>. New York City Department of City Planning. [dostęp 2008-05-22]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/nycprofile.pdf">tego adresu</a> (2008-08-24)]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-NYT_Land_Estimate-20"><a href="#cite_ref-NYT_Land_Estimate_20-0">↑</a> <cite class="citation web">Roberts Sam: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2008/05/22/nyregion/22shrink.html">It’s Still a Big City, Just Not Quite So Big</a>. New York Times. [dostęp 2008-05-22]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-density-21"><a href="#cite_ref-density_21-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20200212034725/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-CONTEXT=gct&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1_US9&-redoLog=false&-_caller=geoselect&-geo_id=&-format=US-25%7CUS-25S&-_lang=en">„County and City Data Book:2007” (U.S. Census Bureau), Table B-1, Area and Population”</a>, w: <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <cite class="citation web">Sam Roberts: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2010/04/29/nyregion/29lost.html?hpw">Listening to (and Saving) the World’s Languages</a>. [w:] The New York Times [on-line]. 28 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-29].</cite> </li> <li id="cite_note-metro-23"><a href="#cite_ref-metro_23-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110430023630/http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-01.pdf">Population Change for the Ten Most Populous and Fastest Growing Metropolitan Statiscal Areas: 2000 to 2010</a>. census.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-01.pdf">tego adresu</a> (2011-04-30)].</cite>, w: US Census Bureau. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20130517083619/http://www.census.gov/popest/data/metro/totals/2012/tables/CBSA-EST2012-02.csv">Table 2. Annual Estimates of the Population of Combined Statistical Areas: April 1, 2010 to July 1, 2012</a>. US Census Bureau. [dostęp 2013-06-03]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.google.com/search?q=new+york&rls=com.microsoft:en-us:IE-Address&ie=UTF-8&oe=UTF-8&sourceid=ie7&rlz=1I7ADRA_en">„New York – Google Search”</a>, w: <a href="/wiki/Google" title="Google">Google</a>/. [dostęp 2011-10-12]. </li> <li id="cite_note-History_of_NYC-26">↑ <a href="#cite_ref-History_of_NYC_26-0">a</a> <a href="#cite_ref-History_of_NYC_26-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.u-s-history.com/pages/h2122.html">„United States HISTORY New York City, New York”</a>, w: u-s-history.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> Shorto, Russell: The Island at the Center of The World, 1st Edition, Vintage Books, Nowy Jork 2005, s. 30. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1400078679" title="Specjalna:Książki/1400078679">ISBN 1-4000-7867-9</a>. </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111003002258/http://www.mrnussbaum.com/13colonies/printables/njcolony.pdf">The New Jersey Colony</a>. mrnussbaum.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mrnussbaum.com/13colonies/printables/njcolony.pdf">tego adresu</a> (2011-10-03)].</cite>, w: mrnussbaum.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nps.gov/nr/travel/kingston/colonization.htm">„KINGSTON Discover 300 Years of New York History DUTCH COLONIES”</a>, w: National Park Service [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-senate-30"><a href="#cite_ref-senate_30-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.senate.gov/reference/reference_item/Nine_Capitals_of_the_United_States.htm">„The Nine Capitals of the United States”</a>, w: <a href="/wiki/Senat_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Senat Stanów Zjednoczonych">Senat Stanów Zjednoczonych</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080808210038/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab01.txt">Rank by Population of the 100 Largest Urban Places, Listed Alphabetically by State: 1790–1990</a>. census.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab01.txt">tego adresu</a> (2008-08-08)].</cite>, w: <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polskieradionyc.com/w-2016-r-nowy-jork-odwiedzila-rekordowa-liczba-603-mln-turystow/">W 2016 r. Nowy Jork odwiedziła rekordowa liczba turystów – 60,3 mln osób</a> [online], polskieradionyc.com [dostęp 2019-06-23]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=W+2016+r.+Nowy+Jork+odwiedzi%C5%82a+rekordowa+liczba+turyst%C3%B3w+%E2%80%93+60%2C3+mln+os%C3%B3b&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.polskieradionyc.com%2Fw-2016-r-nowy-jork-odwiedzila-rekordowa-liczba-603-mln-turystow%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080105113922/http://pbskids.org/bigapplehistory/arts/topic15.html">Big Apple History Arts and Entertainment The Crossroads of the World</a>. pbskids.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pbskids.org/bigapplehistory/arts/topic15.html">tego adresu</a> (2008-01-05)].</cite>, w: pbskids.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.timessquarenyc.org">„Crossroads of the world – Times Square the official website of Times Square”</a>, w: timessquarenyc.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyctourist.com/times-square.php">„Times Square New York, NY Times Square”</a>, w: Biuro Turystyczne miasta Nowy Jork [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130722182815/http://www.timessquare.com/NYC__/NYC_Stories/_The_Big_Apple%E2%80%99s_economic_hub/">Times Square Crossroads of the World New York City Info</a>. timessquare.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.timessquare.com/NYC__/NYC_Stories/_The_Big_Apple%E2%80%99s_economic_hub/">tego adresu</a> (2013-07-22)].</cite>, w: timessquare.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Times-Square">Times Square</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> [dostęp 2012-09-15]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Times+Square&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftopic%2FTimes-Square" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140921173328/http://www.diserio.com/streetscapes.html">The Most Jivin’ Streetscapes in the World</a>. diserio.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.diserio.com/streetscapes.html">tego adresu</a> (2014-09-21)].</cite>, w: diserio.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://buildingdb.ctbuh.org/?do=city&city=NYC&country=US">„Buildings in New York City”</a>, w: buildingdb.ctbuh.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moneycontrol.com/news/world-news/ubs-may-move-us-investment-bank-to-nyc_556257.html">„UBS may move US investment bank to NYC”</a>, w: moneycontrol.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=dWA7aEbsy8QC&pg=PA154&dq=new+york+financial+capital+of+the+world+2010&q=new%20york%20financial%20capital%20of%20the%20world%202010">„The Best 301 Business Schools 2010 by Princeton Review, Nedda Gilbert”</a>, w: books.google.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wirednewyork.com/forum/showthread.php?t=22541">„Financial Capital of the World: NYC”</a>, w: wirednewyork.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://online.wsj.com/article/SB123940286075109617.html">„The Tax Capital of the World”</a>, w: wsj.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://justoneminute.typepad.com/main/2010/04/editorializing-from-the-financial-capital-of-the-world.html">„Editorializing From The Financial Capital Of The World”</a>, w: typepad.com, 2010-04-22. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NY_Financal_Capital-45">↑ <a href="#cite_ref-NY_Financal_Capital_45-0">a</a> <a href="#cite_ref-NY_Financal_Capital_45-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.marketwatch.com/story/credit-crunch-shows-new-york-is-still-worlds-financial-capital/">„London may have the IPOs...”</a>, w: marketwatch.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cincodias.com/articulo/mercados/Londres-versus-Nueva-York/20080901cdscdimer_3/cdsmer/">„Fondos – Londres versus Nueva York”</a>, w: cincodias.com, 2008-09-01. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-market_highlights-47">↑ <a href="#cite_ref-market_highlights_47-0">a</a> <a href="#cite_ref-market_highlights_47-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100728063640/http://www.world-exchanges.org/files/file/stats%20and%20charts/July%202010%20WFE%20Market%20Highlights.pdf">Market highlights for first half-year 2010</a>. world-exchanges.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.world-exchanges.org/files/file/stats%20and%20charts/July%202010%20WFE%20Market%20Highlights.pdf">tego adresu</a> (2010-07-28)].</cite>, w: world-exchanges.com, 2010-07-20. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150709191553/http://www.cnbc.com/id/29862382/The_World_s_Most_Expensive_Real_Estate_Markets?slide=9">The World’s Most Expensive Real Estate Markets</a>. <a href="/wiki/CNBC" title="CNBC">CNBC</a>. [dostęp 2012-09-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnbc.com/id/29862382/The_World_s_Most_Expensive_Real_Estate_Markets?slide=9">tego adresu</a> (2015-07-09)]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ny.com/articles/chinatown.html">„The History of New York’s Chinatown”</a>, w: ny.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-twentyfour-50"><a href="#cite_ref-twentyfour_50-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2005/12/20/nyregion/nyregionspecial3/20security.html?_r=1&oref=slogin">„With Terrorism Concerns in Mind, Police Prepare to Guard a Shuttered System”</a>, w: „<a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>” [online], 2005-12-20. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/618puNXUi?url=https://archive.is/20110823015100/http://www.arwu.org/ARWU2010.jsp">„Academic Ranking of World Universities”</a>, w: arwu.org, 2010. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-gothamcenter.org-52">↑ <a href="#cite_ref-gothamcenter.org_52-0">a</a> <a href="#cite_ref-gothamcenter.org_52-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gothamcenter.org">„Gotham Center for New York City History”</a>, w: gothamcenter.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-rodgers-53"><a href="#cite_ref-rodgers_53-0">↑</a> Rankin Rebecca B., Cleveland Rodgers: New York: the World’s Capital City, Its Development and Contributions to Progress, Harper 1948. </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.s4ulanguages.com/laet2.html">„Pieter Schaghen Letter 1626”</a>, w: s4ulanguages.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iisg.nl/hpw/calculate.php">„Value of the Guilder / Euro”</a>, w: iisg.nl. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101023083225/http://www.nnp.org/nnp/documents/schagen_main.html">Letter describing purchase by Pieter Schaghen from Dutch National Archive, The Hague, with transcription</a>. nnp.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nnp.org/nnp/documents/schagen_main.html">tego adresu</a> (2010-10-23)].</cite>, w: The New Netherland Institute [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,24869772,przepis-na-nowy-jork-pracuj-przestrzegaj-prawa-i-nie-pytaj.html">Przepis na Nowy Jork: pracuj, przestrzegaj prawa i nie pytaj, w jakiego Boga wierzy twój sąsiad</a> [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-06-12]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Przepis+na+Nowy+Jork%3A+pracuj%2C+przestrzegaj+prawa+i+nie+pytaj%2C+w+jakiego+Boga+wierzy+tw%C3%B3j+s%C4%85siad&rft_id=http%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2Falehistoria%2F7%2C121681%2C24869772%2Cprzepis-na-nowy-jork-pracuj-przestrzegaj-prawa-i-nie-pytaj.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> Homberger Eric, The Historical Atlas of New York City: A Visual Celebration of 400 Years of New York City’s History, Owl Books, 2005, s. 34. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0805078428" title="Specjalna:Książki/0805078428">ISBN 0-8050-7842-8</a>. </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.penntreatymuseum.org/americans.php">„Native Americans, Penn Treaty Museum”</a>, w: Penn Treaty Museum [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120529003731/http://www.pbs.org/wgbh/amex/fever/timeline/index.html">„Timeline of Yellow Fever in America”</a>, w: <a href="/wiki/Public_Broadcasting_Service" title="Public Broadcasting Service">Public Broadcasting Service</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jdc.jefferson.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1004&context=yellow_fever_symposium">„The Early History of Yellow Fever”</a>, w: jefferson.edu. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Moore Nathaniel Fish, An Historical Sketch of Columbia College, in the City of New York, 1754–1876, Columbia College 1876, s. 8. </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycgovparks.org/news/daily-plant?id=19733">Happy Evacuation Day</a>. The Daily Plant: New York City Department of Parks & Recreation. [dostęp 2012-01-05].</cite> </li> <li id="cite_note-ninecapitals-64"><a href="#cite_ref-ninecapitals_64-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.senate.gov/reference/reference_item/Nine_Capitals_of_the_United_States.htm">The Nine Capitals of the United States</a> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>). </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120526195411/http://www.usnews.com/usnews/documents/docpages/document_page11.htm">„The People’s Vote: President George Washington’s First Inaugural Speech (1789)”</a>, w: usnews.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080808210038/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab01.txt">ank by Population of the 100 Largest Urban Places, Listed Alphabetically by State: 1790–1990</a>. census.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab01.txt">tego adresu</a> (2008-08-08)].</cite>, w: <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2OR2yeASrfIC&pg=PA55&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false">„Population history of New York City”</a>, w: books.google.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> Bridges William, Map Of The City Of New York And Island Of Manhattan With Explanatory Remarks And References, 1998, s. 67–68. </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> Mushkat Jerome Mushkat, Fernando Wood: A Political Biography, Kent State University Press, 1990, s. 36. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/087338413X" title="Specjalna:Książki/087338413X">ISBN 0-87338-413-X</a>. </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.emory.edu/newsletter01/newsl01/african.htm">„African-Americans in New York City, 1626–1863 by Leslie M. Harris”</a>, w: <a href="/wiki/Uniwersytet_Emory%E2%80%99ego" title="Uniwersytet Emory’ego">Emory University</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.virtualny.cuny.edu/cholera/1866/cholera_1866_set.html">„Cholera in Nineteenth Century New York”</a>, w: virtualny.cuny.edu. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> Cook Adrian, The Armies of the Streets: The New York City Draft Riots of 1863, 1974, s. 193–195. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071011221627/http://nyc.gov/html/nyc100/html/classroom/hist_info/100aniv.html">The 100 Year Anniversary of the Consolidation of the 5 Boroughs into New York City</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nyc.gov/html/nyc100/html/classroom/hist_info/100aniv.html">tego adresu</a> (2007-10-11)].</cite>, w: nyc.gov, 2007-10-11. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-cornell1-74"><a href="#cite_ref-cornell1_74-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilr.cornell.edu/trianglefire/">The Triangle Factory Fire</a>. Cornell University – ILR School. [dostęp 2012-01-05].</cite> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.demographia.com/db-nyuza1800.htm">„New York Urbanized Area: Population & Density from 1800 (Provisional)”</a>, w: demographia.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> Allen Oliver E., The Tiger – The Rise and Fall of Tammany Hall, Addison-Wesley Publishing Company, Chapter 9: The Decline, 1993. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/020162463X" title="Specjalna:Książki/020162463X">ISBN 0-201-62463-X</a>. </li> <li id="cite_note-Workforce_Diversity-77">↑ <a href="#cite_ref-Workforce_Diversity_77-0">a</a> <a href="#cite_ref-Workforce_Diversity_77-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nps.gov/diversity/stonewall.htm">„Workforce Diversity The Stonewall Inn, National Historic Landmark National Register Number: 99000562”</a>, w: National Park Service [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060819083502/http://www.pbs.org/wgbh/amex/newyork/filmmore/pt.html">The Center of the World – New York: A Documentary Film (Transcript)</a>. pbs.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wgbh/amex/newyork/filmmore/pt.html">tego adresu</a> (2006-08-19)].</cite>, w: <a href="/wiki/Public_Broadcasting_Service" title="Public Broadcasting Service">Public Broadcasting Service</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.disastercenter.com/crime/nycrime.htm">„New York Crime Rates 1960–2009”</a>, w: disastercenter.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nysun.com/new-york/missing-doctor-added-to-list-of-9-11-victims/81626/">„2008 9/11 Death Toll”</a>, w: „<a href="/w/index.php?title=The_New_York_Sun&action=edit&redlink=1" class="new" title="The New York Sun (strona nie istnieje)">The New York Sun</a>” [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170604154033/http://life.bio.sunysb.edu/marinebio/fc.1.estuaries.html">Information about the Hudson River estuary</a>. life.bio.sunysb.edu. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://life.bio.sunysb.edu/marinebio/fc.1.estuaries.html">tego adresu</a> (2017-06-04)].</cite>, w: sunysb.edu. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-nytimes-82"><a href="#cite_ref-nytimes_82-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2010/07/20/nyregion/20river.html?ref=nyregion">„Reclaimed Jewel Whose Attraction Can Be Perilous”</a>, w: „The New York Times” [online], 2010-07-20. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-gillespie-p71-83"><a href="#cite_ref-gillespie-p71_83-0">↑</a> Gillespie Angus K., Twin Towers: The Life of New York City’s World Trade Center, Rutgers University Press, 1999, s. 71. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0783897855" title="Specjalna:Książki/0783897855">ISBN 0-7838-9785-5</a>. </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> Lopate Phillip, Waterfront: A Walk Around Manhattan, Anchor Press, 2004. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0385497148" title="Specjalna:Książki/0385497148">ISBN 0-385-49714-8</a>. </li> <li id="cite_note-gpn-85"><a href="#cite_ref-gpn_85-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20110220065340/http://www.census.gov:80/geo/www/gazetteer/files/Gaz_places_national.txt">2010 Census U.S. Gazetteer – Places</a>. US Census Bureau. [dostęp 2012-05-11]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> <cite class="citation book nourl">MargaretM. Lundrigan MargaretM., Staten Island: Isle of the Bay, NY, Charleston, SC: Arcadia Publishing, 2004, s. 10, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0738524433" title="Specjalna:Książki/0738524433">ISBN 0-7385-2443-3</a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/56523270">56523270</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Charleston%2C+SC&rft.aufirst=Margaret&rft.aulast=Lundrigan&rft.date=2004&rft.isbn=0-7385-2443-3&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Staten+Island%3A+Isle+of+the+Bay%2C+NY&rft.pub=Arcadia+Publishing&rft_id=info%3Aoclcnum%2F56523270" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-ASU-87"><a href="#cite_ref-ASU_87-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.public.asu.edu/~atrsc/wxpart4.htm#sun1">„WXPART4”</a>, w: <a href="/wiki/Public_Broadcasting_Service" title="Public Broadcasting Service">Public Broadcasting Service</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://maps.howstuffworks.com/united-states-annual-sunshine-map.htm">„United States annual sunshine map”</a>, w: howstuffworks.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NYC_climate-89">↑ <a href="#cite_ref-NYC_climate_89-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYC_climate_89-1">b</a> <a href="#cite_ref-NYC_climate_89-2">c</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20021011044506/http://nysc.eas.cornell.edu/">„New York State climate/weather”</a>, w: New York State Climate Office [online]. [dostęp 2011-02-02]. </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiking.edu.pl/article.php?id=30">„Klimat na świecie”</a>, w: wiking.edu.pl. [dostęp 2011-02-02]. </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://apollo.lsc.vsc.edu/classes/met130/notes/chapter11/na_airmasses.html">„Air masses of North America”</a>, w: apollo.lsc.vsc.edu. [dostęp 2011-02-02]. </li> <li id="cite_note-NCDC-92">↑ <a href="#cite_ref-NCDC_92-0">a</a> <a href="#cite_ref-NCDC_92-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cdo.ncdc.noaa.gov/climatenormals/clim20/ny/305801.pdf">„Climatography of the United States No. 20 1971–2000: NEW YORK CENTRAL PARK, NY”</a>, w: NOAA [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-Weatherbase-93">↑ <a href="#cite_ref-Weatherbase_93-0">a</a> <a href="#cite_ref-Weatherbase_93-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=330527&refer=&units=us">„New York State Climate Office”</a>, w: weatherbase.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121209144127/http://www.weather.com/outlook/travel/vacationplanner/vacationclimatology/monthly/USNY0996">Monthly Weather Averages and Records for New York, NY</a>. weather.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.weather.com/outlook/travel/vacationplanner/vacationclimatology/monthly/USNY0996">tego adresu</a> (2012-12-09)].</cite>, w: weather.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.emporis.com/city/101028/new-york-city-ny-usa">„High-rise Buildings of New York City”</a>, w: emporis.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-Highrises-96"><a href="#cite_ref-Highrises_96-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.emporis.com/statistics/skyline-ranking">Skyline Ranking</a>. EMPORIS. [dostęp 2012-01-05].</cite> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> Fischler Raphael, „The Metropolitan Dimension of Early Zoning: Revisiting the 1916 New York City Ordinance”, w: <a href="/w/index.php?title=Journal_of_the_American_Planning_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of the American Planning Association (strona nie istnieje)">Journal of the American Planning Association</a>, 1998, nr 2. </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.skyscraper.org/EXHIBITIONS/FAVORITES/fav_exhibits.htm#">„Favorites! 100 Experts Pick Their top 10 New York Towers”</a>, w: skyscraper.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-greenbuilding-99">↑ <a href="#cite_ref-greenbuilding_99-0">a</a> <a href="#cite_ref-greenbuilding_99-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2006/04/16/arts/design/16gree.html">„7 World Trade Center and Hearst Building: New York’s Test Cases for Environmentally Aware Office Towers”</a>, w: „The New York Times” [online], 2006-04-16. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> Plunz, Richar A.: History of Housing in New York City: Dwelling Type and Change in the American Metropolis, 1990 Columbia University Press. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0231062974" title="Specjalna:Książki/0231062974">ISBN 0-231-06297-4</a>. </li> <li id="cite_note-lankevich-p82-101"><a href="#cite_ref-lankevich-p82_101-0">↑</a> Wilson Rufus Rockwell, New York: Old & New: Its Story, Streets, and Landmarks, 1902, s. 354. </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6567297">„Wondering About Water Towers”</a>, w: <a href="/wiki/National_Public_Radio" title="National Public Radio">National Public Radio</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> Hood Clifton, 722 Miles: The Building of the Subways and how They Transformed New York, Johns Hopkins University Press, 2004, s. 175–177. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0801852447" title="Specjalna:Książki/0801852447">ISBN 0-8018-5244-7</a>. </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/om/html/99a/pr042-99.html">„Mayor Giuliani Announces Amount of Parkland in New York City has Passed 28,000-acre Mark”</a>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycgovparks.org/facilities/beaches">„Beaches in New York City”</a>, w: nycgovparks.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110215035615/http://www.nysparks.state.ny.us/parks/93/details.aspx">New York State Office of Parks, Recreation and Historic Preservation, New York City Region</a>. nysparks.state.ny.us. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nysparks.state.ny.us/parks/93/details.aspx">tego adresu</a> (2011-02-15)].</cite>, w: nysparks.state.ny.us. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-TPL.org-CFCPE-107"><a href="#cite_ref-TPL.org-CFCPE_107-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110315064939/http://www.tpl.org/tier3_cd.cfm?content_item_id=20531&folder_id=3208">City Park Facts</a>. tpl.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tpl.org/tier3_cd.cfm?content_item_id=20531&folder_id=3208">tego adresu</a> (2011-03-15)].</cite>, w: The Trust for Public Land [online]. [dostęp 2011-11-12]. </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20080408173436/http://www.prospectpark.org/visit">General Information</a>. </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110501203753/http://news.yahoo.com/s/ap_travel/20080630/ap_tr_ge/travel_trip_wild_green_bronx">Ladies and gentlemen, the Bronx is blooming!</a>. news.yahoo.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.yahoo.com/s/ap_travel/20080630/ap_tr_ge/travel_trip_wild_green_bronx">tego adresu</a> (2011-05-01)].</cite>, w: <a href="/w/index.php?title=Yahoo!_News&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahoo! News (strona nie istnieje)">Yahoo! News</a>, 2008-06-30. [dostęp 2010-01-21]. </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thehighline.org/">Home</a> [online], The High Line [dostęp 2022-08-11]  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).strona główna serwisu</cite> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> Benjamin Gerald, Richard P. Nathan, Regionalism and realism: A Study of Government in the New York Metropolitan Area, Brookings Institute, 1990, s. 59. </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/newyorkcountynewyork,US/PST045223">U.S. Census Bureau QuickFacts: New York County, New York; United States</a> [online], www.census.gov [dostęp 2024-02-16]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U.S.+Census+Bureau+QuickFacts%3A+New+York+County%2C+New+York%3B+United+States&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.census.gov%2Fquickfacts%2Ffact%2Ftable%2Fnewyorkcountynewyork%2CUS%2FPST045223" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/bronxcountynewyork,US/PST045223">U.S. Census Bureau QuickFacts: Bronx County, New York; United States</a> [online], www.census.gov [dostęp 2024-02-16]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U.S.+Census+Bureau+QuickFacts%3A+Bronx+County%2C+New+York%3B+United+States&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.census.gov%2Fquickfacts%2Ffact%2Ftable%2Fbronxcountynewyork%2CUS%2FPST045223" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newyorker.com/archive/2006/06/26/060626fa_fact_frazier">„Utopia, the Bronx”</a>, w: <a href="/wiki/The_New_Yorker" title="The New Yorker">The New Yorker</a> [online], 2006-06-26. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <cite class="citation book nourl">New York City Museum Guide, CandaceC. Ward, wyd. 2nd rev. ed, Mineola, N.Y.: Dover Publications, 2000, s. 72, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0486410005" title="Specjalna:Książki/0486410005">ISBN 0-486-41000-5</a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/43903556">43903556</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.isbn=0-486-41000-5&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=New+York+City+Museum+Guide&rft.place=Mineola%2C+N.Y.&rft.pub=Dover+Publications&rft.date=2000&rft.edition=2nd+rev.+ed&rft_id=info%3Aoclcnum%2F43903556" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-Toop-RapAttack2-116">↑ <a href="#cite_ref-Toop-RapAttack2_116-0">a</a> <a href="#cite_ref-Toop-RapAttack2_116-1">b</a> David Toop, Rap Attack 2: African Rap to Global Hip Hop, Serpents Tail, 1992. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1852422432" title="Specjalna:Książki/1852422432">ISBN 1-85242-243-2</a>. </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/kingscountybrooklynboroughnewyork/PST045219">U.S. Census Bureau QuickFacts: Kings County (Brooklyn Borough), New York</a> [online], census.gov [dostęp 2024-02-16]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U.S.+Census+Bureau+QuickFacts%3A+Kings+County+%28Brooklyn+Borough%29%2C+New+York&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.census.gov%2Fquickfacts%2Ffact%2Ftable%2Fkingscountybrooklynboroughnewyork%2FPST045219" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> Immerso Michael, Coney Island: The People’s Playground, Rutgers University Press, 2002, s. 3. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0813531381" title="Specjalna:Książki/0813531381">ISBN 0-8135-3138-1</a>. </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/queenscountyqueensboroughnewyork/PST045219">U.S. Census Bureau QuickFacts: Queens County (Queens Borough), New York</a> [online], census.gov [dostęp 2024-02-16]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U.S.+Census+Bureau+QuickFacts%3A+Queens+County+%28Queens+Borough%29%2C+New+York&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.census.gov%2Fquickfacts%2Ffact%2Ftable%2Fqueenscountyqueensboroughnewyork%2FPST045219" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-queensdiverse-120"><a href="#cite_ref-queensdiverse_120-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2006/07/04/nyregion/04fourth.html">„In Queens, It’s the Glorious 4th, and 6th, and 16th, and 25th...”</a>, w: „<a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>” [online], 2006-07-04. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2006/10/01/nyregion/01census.html?ref=nyregion">„Black Incomes Surpass Whites in Queens”</a>, w: „The New York Times” [online], 2006-10-01. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/richmondcountystatenislandboroughnewyork/PST045219">U.S. Census Bureau QuickFacts: Richmond County (Staten Island Borough), New York</a> [online], census.gov [dostęp 2024-02-16]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U.S.+Census+Bureau+QuickFacts%3A+Richmond+County+%28Staten+Island+Borough%29%2C+New+York&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.census.gov%2Fquickfacts%2Ffact%2Ftable%2Frichmondcountystatenislandboroughnewyork%2FPST045219" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nynjtc.org/park/staten-island-greenbelt">„Staten Island Greenbelt – New York-New Jersey Trail Conference”</a>, w: New York-New Jersey Trail Conference [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-census-124"><a href="#cite_ref-census_124-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614001818/http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/detailed_narrative_2005.pdf">The Current Population of NYC (2005)</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/detailed_narrative_2005.pdf">tego adresu</a> (2007-06-14)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> <cite class="citation book">Harrington Greene: American Population Before the Federal Census of 1790. New York: 1932.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=American+Population+Before+the+Federal+Census+of+1790&rft.aulast=Greene&rft.aufirst=Harrington&rft.place=New+York"></cite> Brak numerów stron w książce zacytowana w: <cite class="citation book">Ira Rosenwaike: Population History of New York. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1972, s. 8. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0815621558" title="Specjalna:Książki/0815621558">ISBN 0-8156-2155-8</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Population+History+of+New+York&rft.aulast=Rosenwaike&rft.aufirst=Ira&rft.pub=Syracuse+University+Press&rft.place=Syracuse%2C+N.Y.&rft.pages=8&rft.isbn=0815621558"></cite> </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> Gibson Campbell, Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States: 1790 to 1990, United States Census Bureau, 1998. </li> <li id="cite_note-Roberts-census-127"><a href="#cite_ref-Roberts-census_127-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2011/03/25/nyregion/25census.html">„City Population Barely Grew in the ’00s, Census Finds”</a>, w: „The New York Times” [online], 2011-03-25. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070112022450/https://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/projections_report.pdf">New York City Population Projections by Age/Sex and Borough, 2000–2030</a>. New York City Department of City Planning, 2006. [dostęp 2008-09-01]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/projections_report.pdf">tego adresu</a> (2007-01-12)]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://finance.yahoo.com/news/york-city-lost-5-3-100000482.html">New York City has lost 5.3% of its population – about 468,000 people – since the beginning of the pandemic, and many are setting up new homes down south</a> [online], Yahoo Finance, 16 listopada 2023 [dostęp 2023-12-21]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2023-11-16&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=New+York+City+has+lost+5.3%25+of+its+population+%E2%80%93+about+468%2C000+people+%E2%80%93+since+the+beginning+of+the+pandemic%2C+and+many+are+setting+up+new+homes+down+south&rft_id=https%3A%2F%2Ffinance.yahoo.com%2Fnews%2Fyork-city-lost-5-3-100000482.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-:1-130">↑ <a href="#cite_ref-:1_130-0">a</a> <a href="#cite_ref-:1_130-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/newyorkcitynewyork,NY/POP010210">U.S. Census Bureau QuickFacts: New York city, New York; New York</a> [online], www.census.gov [dostęp 2023-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U.S.+Census+Bureau+QuickFacts%3A+New+York+city%2C+New+York%3B+New+York&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.census.gov%2Fquickfacts%2Ffact%2Ftable%2Fnewyorkcitynewyork%2CNY%2FPOP010210" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-:2-131">↑ <a href="#cite_ref-:2_131-0">a</a> <a href="#cite_ref-:2_131-1">b</a> <a href="#cite_ref-:2_131-2">c</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.census.gov/table/ACSDP5Y2022.DP02?q=DP02&g=160XX00US3651000">2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02)</a> [online], data.census.gov [dostęp 2023-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=2022%3A+ACS+5-Year+Estimates+Data+Profiles+%28DP05%2FDP02%29&rft_id=https%3A%2F%2Fdata.census.gov%2Ftable%2FACSDP5Y2022.DP02%3Fq%3DDP02%26g%3D160XX00US3651000" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">↑</a> <cite class="citation book">NicoleN. Hong NicoleN., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2021/10/18/nyregion/long-island-city-asian-population.html">Inside the N.Y.C. Neighborhood With the Fastest Growing Asian Population</a>, The New York Times, 18 października 2021, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0362-4331">0362-4331</a> [dostęp 2023-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Nicole&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Inside+the+N.Y.C.+Neighborhood+With+the+Fastest+Growing+Asian+Population&rft.issn=0362-4331&rft.date=2021-10-18&rft.aulast=Hong&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2021%2F10%2F18%2Fnyregion%2Flong-island-city-asian-population.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.planetizen.com/news/2021/10/115031-where-new-asian-residents-are-transforming-new-york-city">Where New Asian Residents Are Transforming New York City</a> [online], www.planetizen.com [dostęp 2023-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Where+New+Asian+Residents+Are+Transforming+New+York+City&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.planetizen.com%2Fnews%2F2021%2F10%2F115031-where-new-asian-residents-are-transforming-new-york-city" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-mk-134"><a href="#cite_ref-mk_134-0">↑</a> <cite class="citation journal">Marian Krynicki. W jednym zdaniu. „Poznaj Świat”. R. XX (nr 6 (235)), s. 2, czerwiec 1972. Polskie Towarzystwo Geograficzne.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=W+jednym+zdaniu&rft.jtitle=Poznaj+%C5%9Awiat&rft.date=czerwiec+1972&rft.volume=R.+XX&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Krynicki&rft.aufirst=Marian&rft.pages=2">  </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">↑</a> <cite class="citation book">Edward B.E.B. Fiske Edward B.E.B., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/1991/03/22/nyregion/minorities-a-majority-in-new-york.html">Minorities A Majority In New York</a>, The New York Times, 22 marca 1991, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0362-4331">0362-4331</a> [dostęp 2023-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Edward+B.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Minorities+A+Majority+In+New+York&rft.issn=0362-4331&rft.date=1991-03-22&rft.aulast=Fiske&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F1991%2F03%2F22%2Fnyregion%2Fminorities-a-majority-in-new-york.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20200212034304/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-context=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1_ST7&-CONTEXT=gct&-tree_id=4001&-geo_id=04000US34&-format=ST-7%7CST-7S&-_lang=en">„New Jersey – Place and County Subdivision GCT-PH1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000”</a>, w: US Census Bureau. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070210010305/http://gislounge.com/features/aa041101c.shtml">Population Density, Manhattan, NY County</a>. gislounge.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gislounge.com/features/aa041101c.shtml">tego adresu</a> (2007-02-10)].</cite>, w: gislounge. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-census2000-138"><a href="#cite_ref-census2000_138-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/census2000/states/ny.html">„Census 2000 Data for the State of New York”</a>, w: US Census Bureau. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061006122011/http://www.digitalhistory.uh.edu/photo_album/album_p1.html">On the Trail of the Immigrant</a>. digitalhistory.uh.edu. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.digitalhistory.uh.edu/photo_album/album_p1.html">tego adresu</a> (2006-10-06)].</cite>, w: <a href="/w/index.php?title=University_of_Houston&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of Houston (strona nie istnieje)">University of Houston</a> [online]. [dostęp 2010-03-11]. </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usatoday.com/news/nation/2008-09-23-ellis-island_N.htm">„Ellis Island strives to tell more complete immigration story”</a>, w: „<a href="/wiki/USA_Today" title="USA Today">USA Today</a>” [online], 2008-09-23. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://newsadvance.com/news/nation-world/cities-with-the-largest-immigrant-populations/collection_1ab7a6a8-1306-5790-9065-a89c417aed28.html">Cities with the largest immigrant populations</a> [online], NewsAdvance.com, 26 maja 2022 [dostęp 2023-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2022-05-26&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Cities+with+the+largest+immigrant+populations&rft_id=https%3A%2F%2Fnewsadvance.com%2Fnews%2Fnation-world%2Fcities-with-the-largest-immigrant-populations%2Fcollection_1ab7a6a8-1306-5790-9065-a89c417aed28.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR09.shtm">„Yearbook of Immigration Statistics: 2009 – Supplemental Table 2”</a>, w: United States Department of Homeland Security [online]. [dostęp 2011-11-23]. </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.simpletoremember.com/vitals/world-jewish-population.htm">„World Jewish Population”</a>, w: simpletoremember.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20200211194640/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=33000US408&-qr_name=ACS_2009_1YR_G00_DP5&-context=adp&-ds_name=&-tree_id=309&-_lang=en&-redoLog=false&-format=">„New York-Newark-Bridgeport, NY-NJ-CT-PA CSA ACS Demographic and Housing Estimates: 2009”</a>, w: <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20200212211753/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2009_1YR_G00_DP5&-context=adp&-ds_name=&-tree_id=5309&-_lang=en&-redoLog=false&-format=">„United States ACS Demographic and Housing Estimates: 2009”</a>, w: US Census Bureau. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-Asian_New_Yorkers-146">↑ <a href="#cite_ref-Asian_New_Yorkers_146-0">a</a> <a href="#cite_ref-Asian_New_Yorkers_146-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2011/06/24/nyregion/asian-new-yorkers-asian-new-yorkers-seek-power-to-match-surging-numbers.html?scp=1&sq=asians&st=cse">„Asian New Yorkers Seek Power to Match Numbers”</a>, w: „The New York Times” [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20200211183420/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=33000US408&-qr_name=ACS_2008_1YR_G00_DP5&-context=adp&-ds_name=&-tree_id=308&-_lang=en&-redoLog=false&-format=">„New York-Newark-Bridgeport, NY-NJ-CT-PA Combined Statistical Area ACS Demographic and Housing Estimates: 2008”</a>, w: US Census Bureau. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.journals.uchicago.edu/AJHG/journal/issues/v78n2/43032/43032.web.pdf">„A Y-Chromosome Signature of Hegemony in Gaelic Ireland”</a>, w: The American Journal of Human Genetics. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2006/01/18/science/18irish.html?ex=1149652800&en=2336ca46c937614b&ei=5070">„If Irish Claim Nobility, Science May Approve”</a>, w: „The New York Times” [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303230502/http://www.jogg.info/22/ONeill.htm">Insights Into the O’Neills of Ireland from DNA Testing</a>. jogg.info. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jogg.info/22/ONeill.htm">tego adresu</a> (2016-03-03)].</cite>, w: jogg.info. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-151"><a href="#cite_ref-151">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070403204124/http://www.fiscalpolicy.org/SamRoberts4Sep05.htm">In Manhattan, Poor Make 2 Cents for Each Dollar to the Rich</a>. fiscalpolicy.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fiscalpolicy.org/SamRoberts4Sep05.htm">tego adresu</a> (2007-04-03)].</cite>, w: fiscalpolicy.org. [dostęp 2006-04-08]. </li> <li id="cite_note-ManhattanLabor-152"><a href="#cite_ref-ManhattanLabor_152-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050110124906/http://www.bls.gov/ro2/fax/qcew9310.pdf">Average Weekly Wage in Manhattan at $1,453 in Second Quarter 2006</a>. bls.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bls.gov/ro2/fax/qcew9310.pdf">tego adresu</a> (2005-01-10)].</cite>, w: United States Department of Labor [online]. [dostęp 2008-02-17]. </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2007/03/23/nyregion/23kid.html">„Surge in Manhattan Toddlers, Rich White Families Lead Way”</a>, w: „The New York Times” [online], 2007-03-23. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140310222615/http://www.centralparknyc.org/visit/things-to-see/great-lawn/king-jagiello.html">Pomnik na oficjalnych stronach Central Parku</a>. centralparknyc.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.centralparknyc.org/visit/things-to-see/great-lawn/king-jagiello.html">tego adresu</a> (2014-03-10)]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bedziempolakami.org/opowiedzmy-amerykanom-o-naszej-historii-tadeusz-kosciuszko/">Opowiedzmy Amerykanom o naszej historii – Tadeusz Kościuszko – Fundacja Będziem Polakami</a> [online], bedziempolakami.org [dostęp 2024-04-24]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Opowiedzmy+Amerykanom+o+naszej+historii+%E2%80%93+Tadeusz+Ko%C5%9Bciuszko+%E2%80%93+Fundacja+B%C4%99dziem+Polakami&rft_id=https%3A%2F%2Fbedziempolakami.org%2Fopowiedzmy-amerykanom-o-naszej-historii-tadeusz-kosciuszko%2F" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/07/29/major-u-s-metropolitan-areas-differ-in-their-religious-profiles/">Major U.S. metropolitan areas differ in their religious profiles</a> [online], Pew Research Center [dostęp 2019-01-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Major+U.S.+metropolitan+areas+differ+in+their+religious+profiles&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pewresearch.org%2Ffact-tank%2F2015%2F07%2F29%2Fmajor-u-s-metropolitan-areas-differ-in-their-religious-profiles%2F" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thearda.com/us-religion/census/congregational-membership?t=2&y=2020">Congregational Membership Reports | US Religion</a> [online], www.thearda.com [dostęp 2023-12-09]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Congregational+Membership+Reports+%7C+US+Religion&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thearda.com%2Fus-religion%2Fcensus%2Fcongregational-membership%3Ft%3D2%26y%3D2020" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2011/states/NY.html">„Fortune 500 website (New York state)”</a>, w: <a href="/wiki/CNN" title="CNN">CNN</a>. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> Sassen Saskia, The Global City: New York, London, Tokyo, Princeton University Press, 2011. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0691070636" title="Specjalna:Książki/0691070636">ISBN 0-691-07063-6</a>. </li> <li id="cite_note-Powerful_Cities-160"><a href="#cite_ref-Powerful_Cities_160-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/2008/07/15/economic-growth-gdp-biz-cx_jz_0715powercities_slide_2.html?thisSpeed=15000&boxes=custom">„World’s Most Economically Powerful Cities”</a>, w: <a href="/wiki/Forbes" title="Forbes">Forbes</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-London_ranked-161"><a href="#cite_ref-London_ranked_161-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.accountancyage.com/aa/news/1774656/london-ranked-world-s-largest-city-economy">„London ranked as world’s six largest economy”</a>, w: accountancyage. [dostęp 2011-01-19]. </li> <li id="cite_note-London_vs._New_York-162"><a href="#cite_ref-London_vs._New_York_162-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cincodias.com/articulo/mercados/Londres-versus-Nueva-York/20080901cdscdimer_3/cdsmer/">„London vs. New York, 2005–06”</a>, w: cincodias.com, 2008-09-01. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-Is_New_York_still-163"><a href="#cite_ref-Is_New_York_still_163-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080209112122/http://freakonomics.blogs.nytimes.com/2008/02/07/is-new-york-still-the-financial-capital-of-the-world/">„Is New York Still the Financial Capital of the World?”</a>, w: „The New York Times” [online], 2008-02-07. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2011/cities/">„Fortune 500 web site (cities)”</a>, w: CNN. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-Four_Percent-165"><a href="#cite_ref-Four_Percent_165-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20110728051051/http://www.allbusiness.com/construction/4266400-1.html">„Four Percent of Manhattan’s Total Office Space Was Destroyed in the World Trade Center Attack”</a>, w: allbusiness. [dostęp 2004-05-21]. </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20080216191628/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTENERGY/0,,contentMDK:20708340~pagePK:210058~piPK:210062~theSitePK:336806,00.html">„Electronic Finance: Reshaping the Financial Landscape Around the World”</a>, w: Bank Śwoatowy [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NYC_real_estate-167">↑ <a href="#cite_ref-NYC_real_estate_167-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYC_real_estate_167-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614001805/http://www.nyc.gov/html/dof/html/pdf/07pdf/tent-ass-roll-07-08t.pdf">Tentative Assessment Roll: Fiscal Year 2008</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/dof/html/pdf/07pdf/tent-ass-roll-07-08t.pdf">tego adresu</a> (2007-06-14)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2007-07-12]. </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20071222235142/http://www.northjersey.com/page.php?qstr=eXJpcnk3ZjczN2Y3dnFlZUVFeXk4NDImZmdiZWw3Zjd2cWVlRUV5eTcxNjI5NzEmeXJpcnk3ZjcxN2Y3dnFlZUVFeXkyMg==">„Bergen offices have plenty of space”</a>, w: northjersey.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080214051145/http://www.nyc.gov/html/film/html/news/stats.shtml">NYC Film Statistics</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/film/html/news/stats.shtml">tego adresu</a> (2008-02-14)].</cite>, w: nyc.gov, 2008-02-14. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">↑</a> Currid Elizabeth, „New York as a Global Creative Hub: A Competitive Analysis of Four Theories on World Cities”, w: Economic Development Quarterly, 2006, tom 20, s. 330–350. </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080307231248/http://www.nycedc.com/about_us/TelecomPlanMarch2005.pdf">Telecommunications and Economic Development in New York City: A Plan for Action</a>. nycedc.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycedc.com/about_us/TelecomPlanMarch2005.pdf">tego adresu</a> (2008-03-07)].</cite>, w: nycedc.com, 2008-03-07. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060125090506/http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/whitepaper.pdf">Protecting and Growing New York City’s Industrial Job Base</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/whitepaper.pdf">tego adresu</a> (2006-01-25)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-food_manufacturing-173">↑ <a href="#cite_ref-food_manufacturing_173-0">a</a> <a href="#cite_ref-food_manufacturing_173-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614001829/http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/more_than_link_food_chain.pdf">More Than a Link in the Food Chain</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/more_than_link_food_chain.pdf">tego adresu</a> (2007-06-14)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-MTAinfo-174">↑ <a href="#cite_ref-MTAinfo_174-0">a</a> <a href="#cite_ref-MTAinfo_174-1">b</a> <a href="#cite_ref-MTAinfo_174-2">c</a> <a href="#cite_ref-MTAinfo_174-3">d</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111230115423/http://www.mta.info/mta/network.htm">The MTA Network: Public Transportation for the New York Region</a>. mta.info. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mta.info/mta/network.htm">tego adresu</a> (2011-12-30)].</cite>, w: mta.info. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://onlinepubs.trb.org/onlinepubs/nchrp/CIAIIIfacts.pdf">„Commuting in America III: Commuting Facts”</a>, w: trb.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.panynj.gov/bridges-tunnels/george-washington-bridge.html">„Port Authority of New York and New Jersey – George Washington Bridge”</a>, w: panynj.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-recordonline.com-177">↑ <a href="#cite_ref-recordonline.com_177-0">a</a> <a href="#cite_ref-recordonline.com_177-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180708134712/http://www.recordonline.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20061024%2FBIZ%2F610240312%2F-1%2FNEWS03">George Washington Bridge turns 75 years old: Huge flag, cake part of celebration</a>. recordonline.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.recordonline.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20061024%2FBIZ%2F610240312%2F-1%2FNEWS03">tego adresu</a> (2018-07-08)].</cite>, w: recordonline.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080913074913/http://www.mta.nyc.ny.us/lirr/pubs/aboutlirr.htm">About the MTA Long Island Rail Road</a>. mta.nyc.ny.us. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mta.nyc.ny.us/lirr/pubs/aboutlirr.htm">tego adresu</a> (2008-09-13)].</cite>, w: mta.nyc.ny.us. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycroads.com/crossings/verrazano-narrows/">Verrazano-Narrows Bridge (I-278)</a>. nycroads.com. [dostęp 2012-09-15].</cite> </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090329053938/http://www.nr.nps.gov/writeups/93001619.nl.pdf">Holland Tunnel</a>. nps.gov. [dostęp 2012-09-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nr.nps.gov/writeups/93001619.nl.pdf">tego adresu</a> (2009-03-29)].</cite> </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181">↑</a> <cite class="citation web">Peter Schenkman: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101225070939/http://www.nyc.gov/html/tlc/downloads/pdf/state_of_taxi.pdf">The State of the NYC Taxi</a>. nyc.gov, 2006-03-09. [dostęp 2012-09-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/tlc/downloads/pdf/state_of_taxi.pdf">tego adresu</a> (2010-12-25)].</cite> </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20090222025919/http://www.panynj.gov/AboutthePortAuthority/PressCenter/PressReleases/PressRelease/index.php?id=1154">„Architect Chosen for Planned Office Tower Above Port Authority Bus Terminal’s North Wing”</a>, w: panynj.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://money.cnn.com/2007/06/13/real_estate/public_transit_commutes/index.htm">„New Yorkers are Top Transit Users”</a>, w: <a href="/wiki/CNN" title="CNN">CNN</a>, 2007-06-13. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-2001summary-184"><a href="#cite_ref-2001summary_184-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120921012023/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/pdf/entire.pdf">NHTS 2001 Highlights Report, BTS03-05</a>. bts.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/pdf/entire.pdf">tego adresu</a> (2012-09-21)].</cite>, w: bts.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080313083657/http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/american_community_survey_acs/001695.html">„New York Has Longest Commute to Work in Nation, American Community Survey Finds”'</a>. census.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.census.gov/Press-Release/www/releases/archives/american_community_survey_acs/001695.html">tego adresu</a> (2008-03-13)].</cite>, w: US Census Bureau. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-IntlTravel-186"><a href="#cite_ref-IntlTravel_186-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081026120015/http://www.bts.gov/publications/us_international_travel_and_transportation_trends/2002/index.html">U.S. International Travel and Transportation Trends, BTS02-03</a>. bts.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bts.gov/publications/us_international_travel_and_transportation_trends/2002/index.html">tego adresu</a> (2008-10-26)].</cite>, w: bts.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614001800/http://www.panynj.gov/CommutingTravel/airports/pdfs/traffic/Air_Traffic_2005.pdf">2005 Annual Airport Traffic Report</a>. panynj.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.panynj.gov/CommutingTravel/airports/pdfs/traffic/Air_Traffic_2005.pdf">tego adresu</a> (2007-06-14)].</cite>, w: panynj.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061002172453/http://www.panynj.gov/AboutthePortAuthority/PressCenter/PressReleases/PressRelease/index.php?id=724">Port Authority Leads Nation in Record-Setting Year for Travel Abroad</a>. panynj.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.panynj.gov/AboutthePortAuthority/PressCenter/PressReleases/PressRelease/index.php?id=724">tego adresu</a> (2006-10-02)].</cite>, w: panynj.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-189"><a href="#cite_ref-189">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gothamgazette.com/article/transportation/20060718/16/1910/">„Biking It”</a>, w: gothamgazette.com, 2006-07-18. [dostęp 2008-12-03]. </li> <li id="cite_note-NYC_energy_consumption-190">↑ <a href="#cite_ref-NYC_energy_consumption_190-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYC_energy_consumption_190-1">b</a> Ben Jervey, The Big Green Apple: Your Guide to Eco-Friendly Living in New York City, Globe Pequot Press, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0762738359" title="Specjalna:Książki/0762738359">ISBN 0-7627-3835-9</a>. </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nhts.ornl.gov/2001/pub/STT.pdf">„2001 National Household Travel Survey: Summary of Travel Trends”</a>, w: nhts.ornl.gov. [dostęp 2009-10-12]. </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071208230244/http://www.nyccouncil.info/html/actioncenter/moved.cfm">About the Council</a>. nyccouncil.info. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyccouncil.info/html/actioncenter/moved.cfm">tego adresu</a> (2007-12-08)].</cite>, w: nyccouncil.info, 2007-12-08. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928061207/http://www.mikebloomberg.com/en/about_mike_bloomberg">About Mike Bloomberg</a>. mikebloomberg.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mikebloomberg.com/en/about_mike_bloomberg">tego adresu</a> (2007-09-28)].</cite>, w: mikebloomberg.com, 2007-09-28. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091011234009/http://www.mayorsagainstillegalguns.org/html/about/history.shtml">Mayors Against Illegal Guns: Coalition History</a>. mayorsagainstillegalguns.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mayorsagainstillegalguns.org/html/about/history.shtml">tego adresu</a> (2009-10-11)].</cite>, w: mayorsagainstillegalguns. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090215053747/http://www.elections.state.ny.us/NYSBOE/enrollment/county/county_nov08.pdf">NYSVoter „Enrollment by County, Party Affiliation and Status”</a>. elections.state.ny.us. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elections.state.ny.us/NYSBOE/enrollment/county/county_nov08.pdf">tego adresu</a> (2009-02-15)].</cite>, w: elections.state.ny.us. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.opensecrets.org/overview/topzips.php?cycle=2004">„2006 Election Overview: Top Zip Codes”</a>, w: opensecrets.com. [dostęp 2005-04-19]. </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080525082617/http://webdocs.nyccouncil.info/attachments/65379.htm?CFID=232457&CFTOKEN=33008944">A Fair Share of State Budget: Does Albany Play Fair with NYC?</a>. webdocs.nyccouncil.info. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webdocs.nyccouncil.info/attachments/65379.htm?CFID=232457&CFTOKEN=33008944">tego adresu</a> (2008-05-25)].</cite>, w: nyccouncil.info, 2008-05-25. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080516180756/http://www.uspirg.org/uploads/2q/fV/2qfVu2ZrflTk-TnRQEDdDw/A-Better-Way-to-Go-vUSPIRG.pdf">A Better Way to Go: Meeting America’s 21st Century Transportation Challenges with Modern Public Transit</a>. uspirg.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uspirg.org/uploads/2q/fV/2qfVu2ZrflTk-TnRQEDdDw/A-Better-Way-to-Go-vUSPIRG.pdf">tego adresu</a> (2008-05-16)].</cite>, w: uspring.org. [dostęp 2009-02-27]. </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">↑</a> Owen David, „Green Manhattan”, w: The New Yorker, 2004-10-18. </li> <li id="cite_note-NYC_emissions-200">↑ <a href="#cite_ref-NYC_emissions_200-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYC_emissions_200-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/om/pdf/ccp_report041007.pdf">„Inventory of New York City Greenhouse Gas Emissions”</a>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-201"><a href="#cite_ref-201">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101225070759/http://www.nyc.gov/html/planyc2030/html/challenge/faq.shtml">Global Warming and Greenhouse Gases</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/planyc2030/html/challenge/faq.shtml">tego adresu</a> (2010-12-25)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-202"><a href="#cite_ref-202">↑</a> <cite class="citation journal doi pmid nourl">CoburnC. Jason CoburnC., JeffreyJ. Osleeb JeffreyJ., MichaelM. Porter MichaelM., Urban Asthma and the Neighbourhood Environment in New York City, „Health & Place”, 12 (2), 2006, s. 167–179, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.healthplace.2004.11.002">10.1016/j.healthplace.2004.11.002</a>, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1353-8292">1353-8292</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16338632">16338632</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=Urban+Asthma+and+the+Neighbourhood+Environment+in+New+York+City&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2006-06&rft.issn=1353-8292&rft.jtitle=Health+%26+Place&rft.volume=12&rft.edition=2&rft_id=info%3Apmid%2F16338632&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.healthplace.2004.11.002" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-203"><a href="#cite_ref-203">↑</a> DePalma Anthony, „It Never Sleeps, but It’s Learned to Douse the Lights”, w: „The New York Times” [online], 2005-03-11. </li> <li id="cite_note-204"><a href="#cite_ref-204">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060525043420/http://mta.info/nyct/bus/centennial/page2.htm">A Century of Buses in New York City</a>. mta.info. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mta.info/nyct/bus/centennial/page2.htm">tego adresu</a> (2006-05-25)].</cite>, w: mta.info. [dostęp 2010-07-15]. </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080418021037/http://www.sierraclub.org/pressroom/releases/pr2005-07-01a.asp">New York City’s Yellow Cabs Go Green</a>. sierraclub.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sierraclub.org/pressroom/releases/pr2005-07-01a.asp">tego adresu</a> (2008-04-18)].</cite>, w: sierraclub.org, 2008-04-18. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NYT072710-206"><a href="#cite_ref-NYT072710_206-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120710145846/http://cityroom.blogs.nytimes.com/2010/07/27/appeals-court-rejects-effort-to-create-hybrid-taxi-fleet/?emc=eta1">„Appeals Court Rejects Effort to Create Hybrid Taxi Fleet”</a>, w: „The New York Times” [online], 2010-07-27. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-carsno-207">↑ <a href="#cite_ref-carsno_207-0">a</a> <a href="#cite_ref-carsno_207-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.infrastructureusa.org/wp-content/uploads/2010/03/itdp_parking_fullreport.pdf">„U.S. Parking Policies: An Overview of Management Strategies”</a>, w: infrastructureusa.org, 2010-3. [dostęp 2011-09-11]. </li> <li id="cite_note-208"><a href="#cite_ref-208">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/dep/html/maplevels.html">„Current Reservoir Levels”</a>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-209"><a href="#cite_ref-209">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nysun.com/new-york/citys-drinking-water-feared-endangered-10b-cost/83288/">„City’s Drinking Water Feared Endangered; $10B Cost Seen”</a>, w: „<a href="/w/index.php?title=The_New_York_Sun&action=edit&redlink=1" class="new" title="The New York Sun (strona nie istnieje)">The New York Sun</a>” [online]. [dostęp 2011-01-07]. </li> <li id="cite_note-Prager-210"><a href="#cite_ref-Prager_210-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090601231900/http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/2006/1/2006_1_66.shtml">Worst-Case Scenerio</a>. americanheritage.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/2006/1/2006_1_66.shtml">tego adresu</a> (2009-06-01)].</cite>, w: americanheritage.com. [dostęp 2007-10-14]. </li> <li id="cite_note-ŚN241-211">↑ <a href="#cite_ref-ŚN241_211-0">a</a> <a href="#cite_ref-ŚN241_211-1">b</a> <cite class="citation journal">Franklin E. Zimring. Bezpieczny Nowy Jork. „<a href="/wiki/%C5%9Awiat_Nauki" title="Świat Nauki">Świat Nauki</a>”. nr. 9 (241), s. 56–61, wrzesień 2011. Prószyński Media. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0867-6380">0867-6380</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Bezpieczny+Nowy+Jork&rft.jtitle=%5B%5B%C5%9Awiat+Nauki%5D%5D&rft.date=wrzesie%C5%84+2011&rft.volume=nr.+9+%28241%29&rft.aulast=Zimring&rft.aufirst=Franklin+E.&rft.pages=56%E2%80%9361&rft.issn=0867-6380">  </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lib.jjay.cuny.edu/len/2002/12.31/page5.html">„Don’t tell New York, but crime is going up”</a>, w: lib.jjay.cuny.edu. [dostęp 2003-05-11]. </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090215053748/http://www.istat.it/istat/eventi/2003/perunasocieta/relazioni/Langan_rel.pdf">The Remarkable Drop in Crime in New York City</a>. istat.it. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.istat.it/istat/eventi/2003/perunasocieta/relazioni/Langan_rel.pdf">tego adresu</a> (2009-02-15)].</cite>, w: istat.it. [dostęp 2004-06-02]. </li> <li id="cite_note-214"><a href="#cite_ref-214">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2008/01/01/nyregion/01murder.html?_r=2&scp=2&sq=murder+in+2007&oref=slogin">„Fewer Killings in 2007, but Still Felt in City’s Streets”</a>, w: „<a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>” [online], 2008-01-01. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-215"><a href="#cite_ref-215">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://voices.washingtonpost.com/postpartisan/2010/11/post_9.html">„The color of murder and gun violence in New York”</a>, w: <a href="/wiki/The_Washington_Post" title="The Washington Post">The Washington Post</a> [online], 2010-11. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-216"><a href="#cite_ref-216">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1318236/Livingstone-to-follow-methods-of-the-NYPD.html">„Livingstone to follow methods of the NYPD”</a>, w: <a href="/wiki/The_Daily_Telegraph" title="The Daily Telegraph">The Daily Telegraph</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-217"><a href="#cite_ref-217">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theage.com.au/articles/2002/11/02/1036027090656.html">„Staying a beat ahead of crime”</a>, w: theage.com.au, 2002-11-02. [dostęp 2003-03-16]. </li> <li id="cite_note-218"><a href="#cite_ref-218">↑</a> Johnson Bruce D., Andrew Golub, Eloise Dunlap, The Crime Drop in America, Cambridge University Press, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0521862795" title="Specjalna:Książki/0521862795">ISBN 0-521-86279-5</a>. </li> <li id="cite_note-219"><a href="#cite_ref-219">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120524000955/findarticles.com/p/articles/mi_m2248/is_n118_v30/ai_17150109/">„19th century AD”</a>, w: findarticles.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">↑</a> Lardner James, Thomas Reppetto, NYPD: A City and Its Police, Owl Books, 2000, s. 18–21. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0805055789" title="Specjalna:Książki/0805055789">ISBN 0-8050-5578-9</a>. </li> <li id="cite_note-221"><a href="#cite_ref-221">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gothamgazette.com/article/issueoftheweek/20010305/200/161">„Youth Gangs”</a>, w: gothamgazette.com, 2001-03-05. [dostęp 2002-03-14]. </li> <li id="cite_note-222"><a href="#cite_ref-222">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080511173338/http://www.pubadvocate.nyc.gov/policy/documents/WorkingPaperonGangs1.pdf">Old Problem, New Eyes: Youth Insights on Gangs in New York City</a>. pubadvocate.nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubadvocate.nyc.gov/policy/documents/WorkingPaperonGangs1.pdf">tego adresu</a> (2008-05-11)].</cite>, w: pubadvocate.nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-223"><a href="#cite_ref-223">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.coalitionforthehomeless.org/basic-facts-about-homelessness-new-york-city/">Basic Facts About Homelessness: New York City</a> [online], Coalition For The Homeless [dostęp 2023-12-09]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Basic+Facts+About+Homelessness%3A+New+York+City&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.coalitionforthehomeless.org%2Fbasic-facts-about-homelessness-new-york-city%2F" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-224"><a href="#cite_ref-224">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.coalitionforthehomeless.org/a-record-100000-people-in-new-york-homeless-shelters/">A Record 100,000 People in New York Homeless Shelters</a> [online], Coalition For The Homeless [dostęp 2023-12-09]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=A+Record+100%2C000+People+in+New+York+Homeless+Shelters&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.coalitionforthehomeless.org%2Fa-record-100000-people-in-new-york-homeless-shelters%2F" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-225"><a href="#cite_ref-225">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cooperatornews.com/article/largest-homeless-population-in-the-us-in-new-york-state">For Every 10,000 Residents, 47.3 Are Homeless – Largest Homeless Population in the U.S. in New York State</a> [online], cooperatornews.com [dostęp 2023-12-09]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=For+Every+10%2C000+Residents%2C+47.3+Are+Homeless+%E2%80%93+Largest+Homeless+Population+in+the+U.S.+in+New+York+State&rft_id=https%3A%2F%2Fcooperatornews.com%2Farticle%2Flargest-homeless-population-in-the-us-in-new-york-state" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-226"><a href="#cite_ref-226">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061009135653/http://home2.nyc.gov/html/dcp/download/census/sf3edp302.xls">„School Enrollment by Level of School and Type of School for Population 3 Years and Over”</a>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-227"><a href="#cite_ref-227">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nces.ed.gov/surveys/pss/">„Private School Universe Survey”</a>, w: nces.ed.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-228"><a href="#cite_ref-228">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040703055101/http://www.brookings.edu/es/urban/livingcities/NewYork2.pdf">„New York in Focus: A Profile from Census 2000”</a>, w: brookins.edu. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-229"><a href="#cite_ref-229">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9404E7DE143EF935A2575BC0A9609C8B63">„New York Area Is a Magnet For Graduates”</a>, w: „The New York Times” [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NYC_science_institutions-230"><a href="#cite_ref-NYC_science_institutions_230-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071011233830/http://home2.nyc.gov/portal/site/nycgov/menuitem.c0935b9a57bb4ef3daf2f1c701c789a0/index.jsp?pageID=mayor_press_release&catID=1194&doc_name=http%3A%2F%2Fhome2.nyc.gov%2Fhtml%2Fom%2Fhtml%2F2004b%2Fpr310-04.html&cc=unused1978&rc=1194&ndi=1">Mayor Michael R. Bloomberg and Economic Development Corporation President Andrew M. Alper Unveil Plans to Develop Commercial Bioscience Center in Manhattan</a>. home2.nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://home2.nyc.gov/portal/site/nycgov/menuitem.c0935b9a57bb4ef3daf2f1c701c789a0/index.jsp?pageID=mayor_press_release&catID=1194&doc_name=http%3A%2F%2Fhome2.nyc.gov%2Fhtml%2Fom%2Fhtml%2F2004b%2Fpr310-04.html&cc=unused1978&rc=1194&ndi=1">tego adresu</a> (2007-10-11)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-231"><a href="#cite_ref-231">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090626092327/http://report.nih.gov/award/trends/top100fy03.htm">NIH Domestic Institutions Awards Ranked by City, Fiscal Year 2003</a>. report.nih.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://report.nih.gov/award/trends/top100fy03.htm">tego adresu</a> (2009-06-26)].</cite>, w: nih.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-libraryspot-232">↑ <a href="#cite_ref-libraryspot_232-0">a</a> <a href="#cite_ref-libraryspot_232-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070529215517/http://www.libraryspot.com/lists/listlargestlibs.htm">Nation’s Largest Libraries</a>. libraryspot.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.libraryspot.com/lists/listlargestlibs.htm">tego adresu</a> (2007-05-29)].</cite>, w: libraryspot.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-233"><a href="#cite_ref-233">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070723115555/http://frankfurt.usconsulate.gov/frankfurt/speech05092007.html">Speeches: Tom Christopher Exhibit Opening</a>. frankfurt.usconsulate.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://frankfurt.usconsulate.gov/frankfurt/speech05092007.html">tego adresu</a> (2007-07-23)].</cite>, w: Konsulat Stanów Zjednoczonych Ameryki we Frankfurcie [online], 2007-07-23. [dostęp 2012-09-15]|. </li> <li id="cite_note-234"><a href="#cite_ref-234">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scaruffi.com/politics/american.html">„A timeline of the USA”</a>, w: scaruffi.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-235"><a href="#cite_ref-235">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dictionary.reference.com/browse/capital">„Dance capital of the world”</a>, w: dictionary.reference.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-236"><a href="#cite_ref-236">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wnet/freetodance/about/episodes.html">„Free To Dance – About The Film”</a>, w: <a href="/wiki/Public_Broadcasting_Service" title="Public Broadcasting Service">Public Broadcasting Service</a> [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-237"><a href="#cite_ref-237">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110513030823/http://www.alvinailey.org/about/visit-us/group-visits">Group Visits</a>. alvinailey.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.alvinailey.org/about/visit-us/group-visits">tego adresu</a> (2011-05-13)].</cite>, w: Alvin Ailey Dance Theater [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-238"><a href="#cite_ref-238">↑</a> Bruce Posner, Picturing a Metropolis: New York City Unveiled, DVD Unseen Cinema, 2005. </li> <li id="cite_note-NYC_arts-239">↑ <a href="#cite_ref-NYC_arts_239-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYC_arts_239-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110128170345/http://www.nycfuture.org/images_pdfs/pdfs/CREATIVE_NEW_YORK.pdf">Creative New York</a>. nycfuture.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycfuture.org/images_pdfs/pdfs/CREATIVE_NEW_YORK.pdf">tego adresu</a> (2011-01-28)].</cite>, w: nycfuture.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-240"><a href="#cite_ref-240">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.ph/20120526195422/http://www.signonsandiego.com/news/features/20040606-9999-1a6tony.html">„2 plays + 9 nominations=good odds for locals”</a>, w: signonsandiego.com, 2004-06-06. [dostęp 2007-10-09]. </li> <li id="cite_note-241"><a href="#cite_ref-241">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080105113922/http://pbskids.org/bigapplehistory/arts/topic15.html">The Crossroads of the World</a>. pbskids.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pbskids.org/bigapplehistory/arts/topic15.html">tego adresu</a> (2008-01-05)].</cite>, w: Public Broadcasting Service [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-NYC_Statistics-242"><a href="#cite_ref-NYC_Statistics_242-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20110410121923/http://www.nycgo.com/?event=view.article&id=78912">„NYC Statistics”</a>, w: nycgo.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-243"><a href="#cite_ref-243">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120121030245/http://articles.cnn.com/2011-01-04/travel/new.york.city.tourism_1_room-rates-hospitality-industry-job-data?_s=PM:TRAVEL">New York City draws 48.7 million tourists in 2010</a>. articles.cnn.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://articles.cnn.com/2011-01-04/travel/new.york.city.tourism_1_room-rates-hospitality-industry-job-data?_s=PM:TRAVEL">tego adresu</a> (2012-01-21)].</cite>, w: <a href="/wiki/CNN" title="CNN">CNN</a> [online], 2011-01-04. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-244"><a href="#cite_ref-244">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100106182808/http://www.businessweek.com/news/2010-01-04/nyc-is-top-2009-u-s-tourist-draw-bloomberg-says-update1-.html">NYC Is Top 2009 U.S. Tourist Draw, Bloomberg Says</a>. businessweek.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.businessweek.com/news/2010-01-04/nyc-is-top-2009-u-s-tourist-draw-bloomberg-says-update1-.html">tego adresu</a> (2010-01-06)].</cite>, w: bussinessweek.com, 2010-01-04. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-:0-245"><a href="#cite_ref-:0_245-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://businessinsider.com.pl/lifestyle/podroze/miasta-swiata-najczesciej-odwiedzane-przez-turystolw-2018-r/fdm16q6">Top 20 miast najchętniej odwiedzanych przez turystów w 2018 roku</a> [online], Business Insider, 13 października 2018 [dostęp 2019-06-23]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2018-10-13&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Top+20+miast+najch%C4%99tniej+odwiedzanych+przez+turyst%C3%B3w+w+2018+roku&rft_id=https%3A%2F%2Fbusinessinsider.com.pl%2Flifestyle%2Fpodroze%2Fmiasta-swiata-najczesciej-odwiedzane-przez-turystolw-2018-r%2Ffdm16q6" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-246"><a href="#cite_ref-246">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080928205103/http://www.tampabay.org/press.asp?rls_id=991&">Tampa Bay 12th largest media market now</a>. tampabay.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tampabay.org/press.asp?rls_id=991&">tego adresu</a> (2008-09-28)].</cite>, w: tampabay.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-247"><a href="#cite_ref-247">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adage.com/datacenter/datapopup.php?article_id=116384">„Top 10 Consolidated Agency Networks: Ranked by 2006 Worldwide Network Revenue”</a>, w: adage.com. [dostęp 2009-06-23]. </li> <li id="cite_note-NYC_Media-248">↑ <a href="#cite_ref-NYC_Media_248-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYC_Media_248-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614001800/http://www.govisland.com/PDFs/RFEI/RFEI.pdf">Request for Expressions of Interest</a>. govisland.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.govisland.com/PDFs/RFEI/RFEI.pdf">tego adresu</a> (2007-06-14)].</cite>, w: govisland.com. [dostęp 2012-02-21]. </li> <li id="cite_note-249"><a href="#cite_ref-249">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080128210353/http://www.nycedc.com/Web/NYCBusinessClimate/IndustryOverviews/MediaEntertainment/MediaEntertainment.htm">Media and Entertainment</a>. nycedc.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycedc.com/Web/NYCBusinessClimate/IndustryOverviews/MediaEntertainment/MediaEntertainment.htm">tego adresu</a> (2008-01-28)].</cite>, w: nycedc.com, 2008-01-28. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-250"><a href="#cite_ref-250">↑</a> <cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/New-York-Daily-News">New York Daily News</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> [dostęp 2012-09-15]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=New+York+Daily+News&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftopic%2FNew-York-Daily-News" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-251"><a href="#cite_ref-251">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080630003615/http://www.editorandpublisher.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu_content_id=1538594">Ethnic Press Booms In New York City</a>. editorandpublisher.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.editorandpublisher.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu_content_id=1538594">tego adresu</a> (2008-06-30)].</cite>, w: editorpublisher.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-252"><a href="#cite_ref-252">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080522105604/http://news.newamericamedia.org/news/view_article.html?article_id=e4526a43cc213775795cc84762fce768">La Prensa: The Nation’s Oldest Spanish-Language</a>. news.newamericamedia.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.newamericamedia.org/news/view_article.html?article_id=e4526a43cc213775795cc84762fce768">tego adresu</a> (2008-05-22)].</cite>, w: newamericamedia.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-253"><a href="#cite_ref-253">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100825122105/http://www.mnn.org/en/community-celebrates-public-access-tvs-35th-annive">Community Celebrates Public Access TV’s 35th Anniversary</a>. mnn.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mnn.org/en/community-celebrates-public-access-tvs-35th-annive">tego adresu</a> (2010-08-25)].</cite>, w: mnn.org. [dostęp 2012-01-23]. </li> <li id="cite_note-254"><a href="#cite_ref-254">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130113222054/http://www.rrconline.org/reports/pdf/Sp06%20eRanks.pdf">Top 30 Public Radio Subscribers: Spring 2006 Arbitron</a>. rrconline.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rrconline.org/reports/pdf/Sp06%20eRanks.pdf">tego adresu</a> (2013-01-13)].</cite>, w: rrconline.com. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-255"><a href="#cite_ref-255">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2006/05/14/nyregion/thecity/14vend.html">„Kebabs on the Night Shift”</a>, w: „<a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>” [online], 2006-05-14. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-256"><a href="#cite_ref-256">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C03E0D9163EF930A35752C1A9639C8B63">„Michelin Takes on the City, Giving Some a Bad Taste”</a>, w: „The New York Times” [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-257"><a href="#cite_ref-257">↑</a> Newman Michael, American Voices, Blackwell, 2005, s. 82–87. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1405121092" title="Specjalna:Książki/1405121092">ISBN 1-4051-2109-2</a>. </li> <li id="cite_note-NYT19930214-258">↑ <a href="#cite_ref-NYT19930214_258-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYT19930214_258-1">b</a> <a href="#cite_ref-NYT19930214_258-2">c</a> <a href="#cite_ref-NYT19930214_258-3">d</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F0CE0D61438F937A25751C0A965958260">„Oy Gevalt! New Yawkese An Endangered Dialect?”</a>, w: „The New York Times” [online]. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-Marathons-259">↑ <a href="#cite_ref-Marathons_259-0">a</a> <a href="#cite_ref-Marathons_259-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130721212612/http://www.aims-association.org/statistics/World%27s_Largest_Marathons.html">World’s Largest Marathons</a>. aims-association.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aims-association.org/statistics/World%27s_Largest_Marathons.html">tego adresu</a> (2013-07-21)].</cite>, w: aims-association.com. [dostęp 2012-07-11]. </li> <li id="cite_note-260"><a href="#cite_ref-260">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nit.org/history/nit-postseason.html">„Postseason Overview”</a>, w: nit.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-261"><a href="#cite_ref-261">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090927214100/http://www.nycgovparks.org/sub_newsroom/video/index.html?key=16">It’s my Park: Cricket</a>. nycgovparks.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nycgovparks.org/sub_newsroom/video/index.html?key=16">tego adresu</a> (2009-09-27)].</cite>, w: nycgovparks.org. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-262"><a href="#cite_ref-262">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080521052322/http://www.nyc.gov/html/unccp/scp/html/sc/main.shtml">New York City Global Partners</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/unccp/scp/html/sc/main.shtml">tego adresu</a> (2008-05-21)].</cite>, w: nyc.gov. [dostęp 2012-09-15]. </li> <li id="cite_note-263"><a href="#cite_ref-263">↑</a> The Statesman’s Yearbook 2003, red. Barry Turner, <a href="/w/index.php?title=Palgrave_Macmillan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palgrave Macmillan (strona nie istnieje)">Palgrave Macmillan</a>, <a href="/wiki/Basingstoke" title="Basingstoke">Basingstoke</a>, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0333980964" title="Specjalna:Książki/0333980964">ISBN 0-333-98096-4</a>. </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia">edytuj kod</a>]</div> <ul><li><cite class="citation book">Maria Berzeszyńska: Nowy Jork: miejsca – wycieczki – historia. Podsiedlik & Raniowski, 1999. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/837212079X" title="Specjalna:Książki/837212079X">ISBN 83-7212-079-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nowy+Jork%3A+miejsca+%E2%80%93+wycieczki+%E2%80%93+historia&rft.aulast=Berzeszy%C5%84ska&rft.aufirst=Maria&rft.date=1999&rft.pub=Podsiedlik+%26+Raniowski&rft.isbn=83-7212-079-X"></cite> Brak numerów stron w książce</li> <li><cite class="citation book">Christian Heeb: Mowy Jork: metropolie świata. Warszawa: Bellona, 2000. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8311089248" title="Specjalna:Książki/8311089248">ISBN 83-11-08924-8</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mowy+Jork%3A+metropolie+%C5%9Bwiata&rft.aulast=Heeb&rft.aufirst=Christian&rft.date=2000&rft.pub=Bellona&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-11-08924-8"></cite> Brak numerów stron w książce</li> <li><cite class="citation book">Marek Rygielski, Aneta Radziejowska: Nowy Jork – 101 miejsc, które musisz zobaczyć. Createspace, 2010. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1456485466" title="Specjalna:Książki/1456485466">ISBN 1-4564-8546-6</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nowy+Jork+%E2%80%93+101+miejsc%2C+kt%C3%B3re+musisz+zobaczy%C4%87&rft.au=Marek+Rygielski%2C+Aneta+Radziejowska&rft.date=2010&rft.pub=Createspace&rft.isbn=1456485466"></cite> Brak numerów stron w książce</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne">Linki zewnętrzne</h2>[<a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Nowy_Jork&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne">edytuj kod</a>]</div> <table class="infobox noprint plainlinks"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; font-weight: bold;">Informacje w <a href="/wiki/Wikipedia:Projekty_siostrzane" title="Wikipedia:Projekty siostrzane">projektach siostrzanych</a></td> </tr> <tr> <td><a href="/wiki/Plik:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/26px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a>  <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:New_York_City?uselang=pl">Multimedia</a> w <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></td> </tr><tr> <td><a href="/wiki/Plik:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a>  <a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Nowy_Jork" class="extiw" title="q:Nowy Jork">Cytaty</a> w <a href="/wiki/Wikicytaty" title="Wikicytaty">Wikicytatach</a></td> </tr><tr> <td><a href="/wiki/Plik:Wikinews-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/15px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/23px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/30px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a>  <a href="https://pl.wikinews.org/wiki/Kategoria:Nowy_Jork" class="extiw" title="n:Kategoria:Nowy Jork">Wiadomości</a> w <a href="/wiki/Wikinews" title="Wikinews">Wikinews</a></td> </tr><tr> <td><a href="/wiki/Plik:WiktionaryPl_nodesc.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/23px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/30px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a>  <a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nowy_Jork" class="extiw" title="wikt:Nowy Jork">Definicje słownikowe</a> w <a href="/wiki/Wikis%C5%82ownik" title="Wikisłownik">Wikisłowniku</a></td> </tr> </tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov">Strona miasta Nowy Jork</a> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nycvisit.com">Strona informacji turystycznej w Nowym Jorku</a> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171011005204/https://dmoztools.net/Regional/North_America/United_States/New_York/Localities/N/New_York_City/">Nowy Jork</a>. dmoztools.net. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dmoztools.net/Regional/North_America/United_States/New_York/Localities/N/New_York_City/">tego adresu</a> (2017-10-11)].</cite> w katalogu <a href="/wiki/Open_Directory_Project" title="Open Directory Project">Open Directory Project</a> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111126213317/http://www.nyc.gov/html/doitt/html/miscs/citymap.html">Interaktywna mapa Nowego Jorku</a>. nyc.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/doitt/html/miscs/citymap.html">tego adresu</a> (2011-11-26)].</cite>, zawierająca między innymi wszystkie stacje metra (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://collections.mcny.org/MCNY/C.aspx?VP3=CMS3&VF=MNY_HomePage#/CMS3&VF=MNY_HomePage">Kolekcja ponad 60 tysięcy historycznych fotografii Nowego Jorku</a> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.beautyofnyc.org">Strona poświęcona</a> architekturze i sztuce Nowego Jorku (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wnet/newyork/">Film dokumentalny</a> przedstawiający historię miasta od jego początków do 2003 (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newyork.com.pl">Opowieści o Nowym Jorku oraz galeria zdjęć</a> (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Nowy_Jork" title="Szablon:Nowy Jork">p</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Nowy_Jork&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Nowy Jork (strona nie istnieje)">d</a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Nowy_Jork&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a class="mw-selflink selflink">Nowy Jork</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Okręgi</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Bronx" title="Bronx">Bronx</a></li> <li><a href="/wiki/Brooklyn" title="Brooklyn">Brooklyn</a></li> <li><a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a></li> <li><a href="/wiki/Queens" title="Queens">Queens</a></li> <li><a href="/wiki/Staten_Island" title="Staten Island">Staten Island</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <a href="/wiki/Plik:Flag_of_New_York_City.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_New_York_City.svg/75px-Flag_of_New_York_City.svg.png" decoding="async" width="75" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_New_York_City.svg/113px-Flag_of_New_York_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_New_York_City.svg/150px-Flag_of_New_York_City.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="300" /></a> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-g"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (miasto w Stanach Zjednoczonych):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121966726">0000000121966726</a></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/266415900">266415900</a></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n79007751">n79007751</a></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4042011-5">4042011-5</a></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00628906">00628906</a></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11938130m">11938130m</a></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/027311538">027311538</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/026581019">026581019</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Australii" title="Biblioteka Narodowa Australii">NLA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35382461">35382461</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge130170">ge130170</a></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX450884">XX450884</a></li><li><a href="/wiki/BIBSYS" title="BIBSYS">BIBSYS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/9054633">9054633</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007552649105171">987007552649105171</a></li><li><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" class="extiw" title="ca:Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">CANTIC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a11445713">a11445713</a></li><li><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nacionalna_i_sveu%C4%8Dili%C5%A1na_knji%C5%BEnica_u_Zagrebu" class="extiw" title="hr:Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu">NSK</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000568345&local_base=nsk10">000568345</a></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Argentina" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de la República Argentina">BNA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&doc_number=000032207&local_base=BNA10">000032207</a></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3948850.html">3948850</a></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/New-York-City">place/New-York-City</a></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/new-york">new-york</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/new-york/">new-york</a></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2280838">2280838</a></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/new-york">new-york</a></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=New_York">New_York</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0046509.xml">0046509</a></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=New_York_City">New_York_City</a></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowy_Jork&oldid=75138558">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowy_Jork&oldid=75138558</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Nowy_Jork" title="Kategoria:Nowy Jork">Nowy Jork</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_w_stanie_Nowy_Jork" title="Kategoria:Miasta w stanie Nowy Jork">Miasta w stanie Nowy Jork</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_cytowania_%E2%80%93_problemy_%E2%80%93_cytuj_%E2%80%93_strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Kategoria:Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna">Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Strony_z_nieaktualn%C4%85_propozycj%C4%85_przet%C5%82umaczenia_(inna_nazwa_artyku%C5%82u)" title="Kategoria:Strony z nieaktualną propozycją przetłumaczenia (inna nazwa artykułu)">Strony z nieaktualną propozycją przetłumaczenia (inna nazwa artykułu)</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 5 lis 2024, 08:52.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowy_Jork&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-89558","wgBackendResponseTime":220,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"3.116","walltime":"3.682","ppvisitednodes":{"value":54932,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":449304,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":124949,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":94,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":206742,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":10,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 3085.675 1 -total"," 38.13% 1176.537 1 Szablon:Przypisy"," 25.10% 774.559 93 Szablon:Cytuj_stronę"," 14.35% 442.722 65 Szablon:Link-interwiki"," 13.22% 408.046 1 Szablon:Miejscowość_infobox"," 8.33% 256.977 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 5.75% 177.408 26 Szablon:Cytuj"," 4.87% 150.339 1 Szablon:Nowy_Jork"," 4.72% 145.715 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 4.64% 143.068 1 Szablon:Średnia_temperatura_i_opady"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.321","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":10095907,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"40°43′N 74°00′W\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Miejscowość infobox\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n}\nmap = \"Stany Zjednoczone\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Nowy Jork”\",\n [\"description\"] = \"Nowy Jork\",\n [\"latitude\"] = 40.716666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=40.716666666667_N_74_W_type:city_\",\n [\"longitude\"] = -74,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po prawej nieco u góry\",\n [\"rx\"] = 203.99970767352,\n [\"ry\"] = 52.370557728622,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 85.714162888032,\n [\"y\"] = 35.550258468026,\n}\nmap = \"Nowy Jork\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Nowy Jork”\",\n [\"description\"] = \"Nowy Jork\",\n [\"latitude\"] = 40.716666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=40.716666666667_N_74_W_type:city_\",\n [\"longitude\"] = -74,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko dolnej krawiędzi po prawej\",\n [\"rx\"] = 172.04819277108,\n [\"ry\"] = 177.4255364351,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 72.289156626506,\n [\"y\"] = 91.666666666667,\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n#prop B = 1\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Health \u0026 Place\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n","limitreport-profile":[["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","360","25.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","120","8.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getReferencedEntityId","100","7.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","100","7.1"],["?","100","7.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","100","7.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getAllExpandedArguments","80","5.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","60","4.3"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::sub","40","2.9"],["chunk \u003CModuł:Sprawdź:796\u003E","40","2.9"],["[others]","300","21.4"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-b7zbx","timestamp":"20241124210122","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nowy Jork","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Nowy_Jork","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q60","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q60","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-01-27T23:18:56Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bb\/NYC_Montage_2011.jpg","headline":"miasto w Stanach Zjednoczonych"}</script> </body> </html>