CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Talmud – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"7284ca3a-3ff7-4676-a09e-79145a0fad2c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Talmud","wgTitle":"Talmud","wgCurRevisionId":73100250,"wgRevisionId":73100250,"wgArticleId":6272,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Literatura filozoficzna w języku hebrajskim","Pisma judaizmu","Starożytna literatura filozoficzna","Utwory umieszczone na indeksie ksiąg zakazanych"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Talmud","wgRelevantArticleId":6272,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73100250,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":7000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q43290","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements", "mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg/1200px-Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1755"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg/800px-Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1170"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg/640px-Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="936"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Talmud – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Talmud"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Talmud"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Talmud rootpage-Talmud skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Talmud" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Talmud" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Talmud" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Talmud" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podział_Talmudu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_Talmudu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Podział Talmudu</span> </div> </a> <ul id="toc-Podział_Talmudu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Drukowane_wersje_Talmudu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Drukowane_wersje_Talmudu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Drukowane wersje Talmudu</span> </div> </a> <ul id="toc-Drukowane_wersje_Talmudu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Talmud_w_judaizmie_postępowym" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Talmud_w_judaizmie_postępowym"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Talmud w judaizmie postępowym</span> </div> </a> <ul id="toc-Talmud_w_judaizmie_postępowym-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Talmud_a_chrześcijaństwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Talmud_a_chrześcijaństwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Talmud a chrześcijaństwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Talmud_a_chrześcijaństwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Talmud</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 95 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-95" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">95 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Talmoed" title="Talmoed – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Talmoed" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Talmud" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تلمود" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Talmud" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Talmud" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تلمود" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6" title="তালমুদ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="তালমুদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Talmud" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Talmud" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Talmud" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Talmud" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Talmud" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Talmwd" title="Y Talmwd – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Talmwd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Talmud" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Talmud" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Talmud" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CE%B4" title="Ταλμούδ – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Ταλμούδ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Talmud" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Talmud" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Talmudo" title="Talmudo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Talmudo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Talmud" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تلمود" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Talmud" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Talmoed" title="Talmoed – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Talmoed" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Talmud" title="An Talmud – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Talmud" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Talmud" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Talmud" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Talmud" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%88%EB%AC%B4%EB%93%9C" title="탈무드 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="탈무드" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%AC%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A4" title="Թալմուդ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Թալմուդ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A6" title="तालमुद – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="तालमुद" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Talmud" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Talmud" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Talmud" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Talm%C3%BAd" title="Talmúd – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Talmúd" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Talmud" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%9C%D7%9E%D7%95%D7%93" title="תלמוד – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="תלמוד" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Talmud" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9F%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B3%82%E0%B2%A1%E0%B3%8D" title="ಟಾಲ್ಮೂಡ್ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಟಾಲ್ಮೂಡ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%98" title="თალმუდი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="თალმუდი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Talmud" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Talmud" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – zachodniomaryjski" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="zachodniomaryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Talmud" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Talmud" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Talmud" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Talm%C5%ABds" title="Talmūds – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Talmūds" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Talmud" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Talmudas" title="Talmudas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Talmudas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Talmud" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Talmoda" title="Talmoda – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Talmoda" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%BD%E0%B4%AE%E0%B5%82%E0%B4%A6%E0%B5%8D" title="തൽമൂദ് – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="തൽമൂദ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="تلمود" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Talmud" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Talmoed" title="Talmoed – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Talmoed" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A6" title="तल्मुद – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="तल्मुद" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BF%E3%83%AB%E3%83%A0%E3%83%BC%E3%83%89" title="タルムード – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="タルムード" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Talmud" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Talm%C3%BAd" title="Talmúd – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Talmúd" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Talmud" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Talmud" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B2%E0%A8%AE%E0%A9%82%E0%A8%A6" title="ਤਲਮੂਦ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਤਲਮੂਦ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تلمود" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="تلمود" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Talmud" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Talmude" title="Talmude – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Talmude" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Talmud" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Talmudi" title="Talmudi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Talmudi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Talmud" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Talmud" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Talmud" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Talmud" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%95%D9%84%D9%85%D9%88%D9%88%D8%AF" title="تەلموود – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="تەلموود" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Talmud" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Talmud" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Talmud" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Talmud" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%B2%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%82%E0%AE%A4%E0%AF%8D" title="தல்மூத் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தல்மூத்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Talmud" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D1%83%D0%B4" title="Талмуд – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Талмуд" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تلمود" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Talmud" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Talmud" title="Talmud – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Talmud" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E6%9C%A8%E5%BE%B7" title="塔木德 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="塔木德" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%9E%D7%A8%D7%90" title="גמרא – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="גמרא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E6%9C%A8%E5%BE%B7" title="塔木德 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="塔木德" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E6%9C%A8%E5%BE%B7" title="塔木德 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="塔木德" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q43290#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Talmud" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Talmud" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Talmud"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Talmud"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Talmud" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Talmud" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&oldid=73100250" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Talmud&id=73100250&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTalmud"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTalmud"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Talmud"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Talmud&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Talmud&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Babylonian_Talmud" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Talmud" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q43290" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek" style="background-color:#E5D8C0; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Talmud</div><div class="iboxt-2">(<span style="font-style: normal;" lang="he">‏תלמוד‎</span>)</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg" class="mw-file-description" title="Talmud Babiloński, traktat Sanhedrin, Wydawnictwo i druk A.J. Menkes & S. Sprechner, Lwów 1864"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg/164px-Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg" decoding="async" width="164" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg/246px-Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg/328px-Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg 2x" data-file-width="2436" data-file-height="3563" /></a></span><br />Talmud Babiloński, traktat Sanhedrin, Wydawnictwo i druk A.J. Menkes & S. Sprechner, Lwów 1864 </td></tr> <tr> <th>Typ utworu </th> <td> <p>prawo religijne </p> </td></tr> <tr style="background:#E5D8C0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"> <td colspan="2">Wydanie oryginalne </td></tr> <tr> <th>Język </th> <td> <p><a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">język hebrajski</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data wydania </th> <td> <p>ok. 400 </p> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Babylonian_Talmud" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Babylonian_Talmud" class="extiw" title="commons:Category:Babylonian Talmud">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Talmud" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Talmud" class="extiw" title="q:Talmud">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Talmud</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">hebr.</a> <span style="font-style: normal;" lang="he">‏תלמוד‎</span> <i>talmud</i> „nauka”) – jedna z podstawowych (choć nie jest uznawana za świętą) ksiąg <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>. Został napisany <a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeo-aramejski" class="mw-redirect" title="Język judeo-aramejski">językiem judeo-aramejskim</a>. Talmud jest komentarzem do <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">biblijnej</a> <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Tory</a>, w którym wyjaśniono, jak przestrzegać prawa zawartego w Torze w warunkach, jakie zapanowały wśród Żydów wypędzonych z <a href="/wiki/Palestyna" title="Palestyna">Palestyny</a> w <a href="/wiki/II_wiek" title="II wiek">II wieku</a>. Dla wyznawców tradycyjnego judaizmu Talmud stanowi rodzaj odpowiednika chrześcijańskiego <a href="/wiki/Katechizm" title="Katechizm">katechizmu</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też kategorię: <a href="/wiki/Kategoria:Talmudy%C5%9Bci" title="Kategoria:Talmudyści">Talmudyści</a>.</i></div> <p>Talmud jako uporządkowany zbiór <a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">praw religijnych</a>, normatywnie spisany został około 400 roku n.e (talmud jerozolimski) i około 500 roku n.e. (talmud babiloński)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>, zawiera w sobie tradycję między <a href="/wiki/III_wiek_p.n.e." title="III wiek p.n.e.">III wiekiem p.n.e.</a> a <a href="/wiki/VI_wiek" title="VI wiek">VI wiekiem</a> n.e. Ścisłe przestrzeganie wielu nakazów <a href="/wiki/Moj%C5%BCesz" title="Mojżesz">mojżeszowych</a> zapisanych w <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Torze</a> nie było technicznie wykonalne po zburzeniu <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątyni Jerozolimskiej</a> i dlatego rabini musieli ustalić wiążące dla wszystkich Żydów religijne zasady życia w warunkach wygnania. Talmud był przez całe wieki i jest obecnie głównym odniesieniem, do którego odwoływali się i nadal się odwołują rabini na całym świecie, rozstrzygając rozmaite spory i przystosowując prawo religijne do współczesnych warunków życia. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_(Daf_Beis_of_Maseches_Brachos).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_%28Daf_Beis_of_Maseches_Brachos%29.jpg/170px-First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_%28Daf_Beis_of_Maseches_Brachos%29.jpg" decoding="async" width="170" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_%28Daf_Beis_of_Maseches_Brachos%29.jpg/255px-First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_%28Daf_Beis_of_Maseches_Brachos%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_%28Daf_Beis_of_Maseches_Brachos%29.jpg/340px-First_page_of_the_first_tractate_of_the_Talmud_%28Daf_Beis_of_Maseches_Brachos%29.jpg 2x" data-file-width="572" data-file-height="808" /></a><figcaption>Talmud babiloński</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg/170px-Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg" decoding="async" width="170" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg/255px-Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg/340px-Uk%C5%82ad_strony_Talmudu.jpg 2x" data-file-width="2436" data-file-height="3177" /></a><figcaption>Układ strony Talmudu z oznaczeniem tytułu, Miszny, Gemary i komentarzy</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_Talmudu"><span id="Podzia.C5.82_Talmudu"></span>Podział Talmudu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Podział Talmudu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział Talmudu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Talmud składa się z dwóch części: <i><a href="/wiki/Miszna" title="Miszna">Miszny</a></i> i <i><a href="/wiki/Gemara" title="Gemara">Gemary</a></i>. <i><a href="/wiki/Miszna" title="Miszna">Miszna</a></i> to zbiór początkowo ustnych, a następnie listownych odpowiedzi rabinów wiernym, którzy zapytywali, jak interpretować praktycznie określone zapisy zawarte w <i><a href="/wiki/Tora" title="Tora">Torze</a></i>. Po uporządkowaniu tej tradycji powstała kodyfikacja obejmująca całą sferę obyczajowości (<a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ta_%C5%BCydowskie" title="Święta żydowskie">święta</a>, ceremonie, rytuały, prawa, obyczaje itp.) – w sumie jest to 248 podstawowych obowiązków i 365 zakazów, ułożonych według porządku, jaki występuje w <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">biblijnej</a> <a href="/wiki/Ksi%C4%99ga_Powt%C3%B3rzonego_Prawa" title="Księga Powtórzonego Prawa">Księdze Powtórzonego Prawa</a>. </p><p>Natomiast <i><a href="/wiki/Gemara" title="Gemara">Gemara</a></i> stanowi bardzo obszerny komentarz do poszczególnych fragmentów <i>Miszny</i>, jeszcze bardziej precyzyjnie ustalający właściwe zachowanie pobożnego żyda w danej sytuacji. <i>Gemara</i> powstawała w dwóch największych żydowskich ośrodkach <a href="/wiki/Teologia" title="Teologia">teologicznych</a>, stąd istnieją dwa Talmudy: <i>Talmud Jeruszalmi</i> (<a href="/wiki/Jerozolima" title="Jerozolima">Jerozolimski</a>, zwany też Palestyńskim, rzadziej Talmudem Ziemi Izraela) i <i>Talmud Bawli</i> (<a href="/wiki/Babilonia" title="Babilonia">Babiloński</a>)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. Redakcję Talmudu Jerozolimskiego ukończono w IV wieku w Palestynie, w jesziwach chawrutycznych (od „b'chavruta” – בְחַבְרוּתָא,), które były znane jako „szte ha-jesziwy” (dwa kolegia), i działały w <a href="/wiki/Cezarea_Nadmorska" title="Cezarea Nadmorska">Cezarei</a>, <a href="/wiki/Seforis" title="Seforis">Seforis</a> i Tyberiadzie. W wydaniu Bomberga (Wenecja 1520–1523), jego objętość wynosiła 526 kart in folio w trzydziestu siedmiu tomach. Talmud Babiloński ukończono na początku VI wieku w Babilonii, w jesziwach chawrutycznych, działających w miastach: Nehardea, Pumbedita i Sura. Talmud Babiloński jest obecnie powszechnie obowiązującym<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Drukowane_wersje_Talmudu">Drukowane wersje Talmudu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Drukowane wersje Talmudu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Drukowane wersje Talmudu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwsza pełna wersja drukowanego Talmudu ukazała się w Wenecji w latach 1520–1523 i była dziełem jednego z tamtejszych drukarzy, Daniela Bomberga.<br />W języku polskim w 2010 r. ukazały się drukiem trzy rozdziały traktatów Berachot, Kiduszin i Bawa Kama w tłumaczeniu rabina <a href="/wiki/Sacha_Pecaric" title="Sacha Pecaric">Sachy Pecarica</a> wraz ze wstępem i objaśnieniami do Talmudu<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Talmud_w_judaizmie_postępowym"><span id="Talmud_w_judaizmie_post.C4.99powym"></span>Talmud w judaizmie postępowym</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Talmud w judaizmie postępowym" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Talmud w judaizmie postępowym"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Judaizm_reformowany" title="Judaizm reformowany">Judaizm reformowany</a> i <a href="/wiki/Judaizm_humanistyczny" title="Judaizm humanistyczny">judaizm humanistyczny</a> traktują Talmud jako bardzo ważny dokument historyczny judaizmu. Jednocześnie jednak poddają go współczesnej krytyce. Traktują go raczej jako wskazówkę, a nie ostateczny autorytet. Dotyczy to przepisów koszerności, etyki seksualnej itd. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Talmud_a_chrześcijaństwo"><span id="Talmud_a_chrze.C5.9Bcija.C5.84stwo"></span>Talmud a chrześcijaństwo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Talmud a chrześcijaństwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Talmud a chrześcijaństwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwszy zakaz czytania Talmudu wydał cesarz <a href="/wiki/Justynian_I_Wielki" title="Justynian I Wielki">Justynian I Wielki</a>, zakaz taki wydał również papież <a href="/wiki/Grzegorz_IX" title="Grzegorz IX">Grzegorz IX</a>. W 1242 roku spalono liczne Talmudy w Paryżu, w 1264 w Hiszpanii po raz pierwszy „ocenzurowano” Talmud w miejscach, gdzie obrażał chrześcijan. <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_trydencki" title="Sobór trydencki">Sobór trydencki</a> zakazał publikacji Talmudu z „miejscami bezbożnymi”. </p><p>Talmud został wykreślony z <a href="/wiki/Indeks_ksi%C4%85g_zakazanych" title="Indeks ksiąg zakazanych">indeksu ksiąg zakazanych</a> w 1962 roku podczas <a href="/wiki/Pontyfikat" title="Pontyfikat">pontyfikatu</a> <a href="/wiki/Papie%C5%BC" title="Papież">papieża</a> <a href="/wiki/Jan_XXIII" title="Jan XXIII">Jana XXIII</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3985095"><i>Talmud</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-07-30]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Talmud&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3985095" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Waldemar</span><span class="cite-name-initials" title="Waldemar" style="display:none">W.</span> </span><span class="cite-lastname">Chrostowski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Waldemar</span><span class="cite-name-initials" title="Waldemar">W.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=8rzGH4IJmyg"><i>Starsi bracia..</i></a> [online]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Waldemar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Starsi+bracia..&rft.aulast=Chrostowski&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D8rzGH4IJmyg" style="display:none"> </span></cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Seria Literatura na świecie: Talmud, Wydawnictwo Współczesne, 1988, ISSN 0324-8305</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ninel Kameraz-Kos: <i>Święta i obyczaje żydowskie</i>. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady, 1997, s. 18. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8386859261" title="Specjalna:Książki/8386859261">ISBN <span class="isbn">83-86859-26-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%9Awi%C4%99ta+i+obyczaje+%C5%BCydowskie&rft.aulast=Kameraz-Kos&rft.aufirst=Ninel&rft.date=1997&rft.pub=Wydawnictwo+Cyklady&rft.place=Warszawa&rft.pages=18&rft.isbn=83-86859-26-1"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Talmud babiloński. Gemara edycji wileńskiej z objaśnieniami i komentarzami. Berachot rozdz. II. Kiduszin rozdz. III. Bawa Kama rozdz. I. tłum. Miszny i Gemary</i>. tłum. Sacha Pecaric. Kraków: Tora Pardes, 2010. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788361134848" title="Specjalna:Książki/9788361134848">ISBN <span class="isbn">978-83-61134-84-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Talmud+babilo%C5%84ski.+Gemara+edycji+wile%C5%84skiej+z+obja%C5%9Bnieniami+i+komentarzami.+Berachot+rozdz.+II.+Kiduszin+rozdz.+III.+Bawa+Kama+rozdz.+I.+t%C5%82um.+Miszny+i+Gemary&rft.date=2010&rft.pub=Tora+Pardes&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-61134-84-8"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Krzysztof_Pilarczyk" title="Krzysztof Pilarczyk">Krzysztof Pilarczyk</a>: <i>Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali. Wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne</i>. Kraków: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego">Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego</a>, 2006, s. 219. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8323321043" title="Specjalna:Książki/8323321043">ISBN <span class="isbn">83-233-2104-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Literatura+%C5%BCydowska+od+epoki+biblijnej+do+haskali.+Wprowadzenie+religioznawcze%2C+literackie+i+historyczne&rft.aulast=Pilarczyk&rft.aufirst=Krzysztof&rft.date=2006&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Uniwersytetu+Jagiello%C5%84skiego%5D%5D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=219&rft.isbn=83-233-2104-3"></span></cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Talmud&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Talmud&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izrael.badacz.org/kultura/judaizm_talmud.html">Talmud</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.halakhah.com/">Talmud Bavli Soncino Translation</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Judaizm_i_%C5%BBydzi" title="Szablon:Judaizm i Żydzi"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Judaizm_i_%C5%BBydzi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Judaizm i Żydzi (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Judaizm_i_%C5%BBydzi&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">Judaizm</a> i <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydzi</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Żydowskie ruchy religijne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm#Judaizm_ortodoksyjny" title="Judaizm">Ortodoksyjny</a> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm_ultraortodoksyjny" title="Judaizm ultraortodoksyjny">Ultraortodoksja</a> (charedi)</li> <li><a href="/wiki/Chardal" title="Chardal">Chardal</a></li> <li><a href="/wiki/Chasydyzm_polski" title="Chasydyzm polski">Chasydyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Nowoczesna_ortodoksja" title="Nowoczesna ortodoksja">Nowoczesna ortodoksja</a></li> <li><a href="/wiki/Otwarta_ortodoksja_(judaizm)" title="Otwarta ortodoksja (judaizm)">Otwarta ortodoksja</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_konserwatywny" title="Judaizm konserwatywny">Konserwatywny</a> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm_neologiczny" title="Judaizm neologiczny">Neologiczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_reformowany" title="Judaizm reformowany">Reformowany</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_rekonstrukcjonistyczny" title="Judaizm rekonstrukcjonistyczny">Rekonstrukcjonistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_humanistyczny" title="Judaizm humanistyczny">Humanistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowska_Odnowa" title="Żydowska Odnowa">Odnowienia</a></li> <li><a href="/wiki/Samarytanie" title="Samarytanie">Samarytanie</a></li> <li><a href="/wiki/Judeochrze%C5%9Bcijanie" title="Judeochrześcijanie">Judeochrześcijanie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_mesjanistyczni" title="Żydzi mesjanistyczni">Mesjanistyczni</a></li> <li><a href="/wiki/Nazarejczycy" title="Nazarejczycy">Nazarejczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Sabataizm" title="Sabataizm">Sabataizm</a></li> <li><a href="/wiki/Franki%C5%9Bci" title="Frankiści">Frankizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%BBydowskie_schizmy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Żydowskie schizmy (strona nie istnieje)">Schizmy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stosunki_pomi%C4%99dzy_%C5%BCydowskimi_ruchami_religijnymi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stosunki pomiędzy żydowskimi ruchami religijnymi (strona nie istnieje)">Wzajemne stosunki</a></li></ul> <ul><li>zob. też: <a href="/wiki/Karaimizm" title="Karaimizm">Karaimizm</a>, <a href="/wiki/Sekularyzm_%C5%BCydowski" title="Sekularyzm żydowski">Sekularyzm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ludy wyznające judaizm</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_aszkenazyjscy" title="Żydzi aszkenazyjscy">Aszkenazyjczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Sefardyjczycy" title="Sefardyjczycy">Sefardyjczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrachijczycy" title="Mizrachijczycy">Mizrachijczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Felaszowie" title="Felaszowie">Felaszowie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_g%C3%B3rscy" title="Żydzi górscy">Żydzi górscy</a></li> <li><a href="/wiki/Romanioci" title="Romanioci">Romanioci</a></li> <li><a href="/wiki/Bnej_Israel" title="Bnej Israel">Bnej Israel</a></li> <li><a href="/wiki/Bnej_Menasze" title="Bnej Menasze">Bnej Menasze</a></li> <li><a href="/wiki/Gruzi%C5%84scy_%C5%BBydzi" title="Gruzińscy Żydzi">Gruzińscy Żydzi</a></li> <li><a href="/wiki/Krymczacy" title="Krymczacy">Krymczacy</a></li> <li><a href="/wiki/Ostatni_%C5%BBydzi_w_Kerali" title="Ostatni Żydzi w Kerali">Żydzi z Koczin</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Chinach" title="Historia Żydów w Chinach">Żydzi z Kaifeng</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_chazarscy" title="Żydzi chazarscy">Żydzi chazarscy</a></li> <li><a href="/wiki/Lemba" title="Lemba">Lemba</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Filozofia żydowska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/B%C3%B3g_w_judaizmie" title="Bóg w judaizmie">Bóg w judaizmie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zasady_wiary_%C5%BCydowskiej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zasady wiary żydowskiej (strona nie istnieje)">Zasady wiary</a></li> <li><a href="/wiki/Nar%C3%B3d_wybrany" title="Naród wybrany">Naród wybrany</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eschatologia_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eschatologia żydowska (strona nie istnieje)">Eschatologia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Etyka_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etyka żydowska (strona nie istnieje)">Etyka</a></li> <li><a href="/wiki/Gilgul" title="Gilgul">Gilgul</a></li> <li><a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">Halacha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teologia_Holokaustu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia Holokaustu (strona nie istnieje)">Teologia Holokaustu</a></li> <li><a href="/wiki/Jahwe" title="Jahwe">Jahwe</a></li> <li><a href="/wiki/Kaba%C5%82a" title="Kabała">Kabała</a></li> <li><a href="/wiki/Koszerno%C5%9B%C4%87" title="Koszerność">Koszerność</a></li> <li><a href="/wiki/Mesjanizm" title="Mesjanizm">Mesjanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Musaryzm" title="Musaryzm">Musaryzm</a></li> <li><a href="/wiki/Adonai" title="Adonai">Imię Boga</a></li> <li><a href="/wiki/Siedem_Praw_Noego" title="Siedem Praw Noego">Siedem Praw Noego</a></li> <li><a href="/wiki/Cedaka" title="Cedaka">Cedaka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tzniut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tzniut (strona nie istnieje)">Tzniut</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Teksty religijne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Tanach" title="Tanach">Tanach</a> <ul><li><a href="/wiki/Tora" title="Tora">Tora</a></li> <li><a href="/wiki/Newiim" title="Newiim">Newiim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ketuwim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ketuwim (strona nie istnieje)">Ketuwim</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gemara" title="Gemara">Gemara</a></li> <li><a href="/wiki/Miszna" title="Miszna">Miszna</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Talmud</a></li> <li><a href="/wiki/Tosefta" title="Tosefta">Tosefta</a></li> <li><a href="/wiki/Midrasz" title="Midrasz">Midrasz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Literatura_rabiniczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Literatura rabiniczna (strona nie istnieje)">Literatura rabiniczna</a></li> <li><a href="/wiki/Miszne_Tora" title="Miszne Tora">Miszne Tora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba%27ah_Turim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba'ah Turim (strona nie istnieje)">Arba'ah Turim</a></li> <li><a href="/wiki/Szulchan_aruch" title="Szulchan aruch">Szulchan aruch</a></li> <li><a href="/wiki/Miszna_Berura" title="Miszna Berura">Miszna Berura</a></li> <li><a href="/wiki/Zohar" title="Zohar">Zohar</a></li> <li><a href="/wiki/Hagada" title="Hagada">Hagada</a></li> <li><a href="/wiki/Pijut" title="Pijut">Pijut</a></li> <li><a href="/wiki/Sidur" title="Sidur">Sidur</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Postacie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Abraham" title="Abraham">Abraham</a></li> <li><a href="/wiki/Dawid_(kr%C3%B3l_Izraela)" title="Dawid (król Izraela)">Dawid</a></li> <li><a href="/wiki/Moj%C5%BCesz" title="Mojżesz">Mojżesz</a></li> <li><a href="/wiki/Hillel" title="Hillel">Hillel</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak" title="Izaak">Izaak</a></li> <li><a href="/wiki/Szammaj" title="Szammaj">Szammaj</a></li> <li><a href="/wiki/Juda_ha-Nasi" title="Juda ha-Nasi">Juda ha-Nasi</a></li> <li><a href="/wiki/Saadja_ben_Josef" title="Saadja ben Josef">Saadja ben Josef</a></li> <li><a href="/wiki/Gerszom_z_Moguncji" title="Gerszom z Moguncji">Gerszom z Moguncji</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak_Alfasi" title="Izaak Alfasi">Izaak Alfasi</a></li> <li><a href="/wiki/Szlomo_ben_Icchak" title="Szlomo ben Icchak">Raszi</a></li> <li><a href="/wiki/Jehuda_Halewi" title="Jehuda Halewi">Jehuda Halewi</a></li> <li><a href="/wiki/Aben_Ezra" title="Aben Ezra">Aben Ezra</a></li> <li><a href="/wiki/Mordechaj_Kaplan" title="Mordechaj Kaplan">Mordechaj Kaplan</a></li> <li><a href="/wiki/Majmonides" title="Majmonides">Mojżesz Majmonides</a></li> <li><a href="/wiki/Nachmanides" title="Nachmanides">Nachmanides</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aszer_ben_Jechiel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aszer ben Jechiel (strona nie istnieje)">Aszer ben Jechiel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lewi_ben_Gerson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lewi ben Gerson (strona nie istnieje)">Lewi ben Gerson</a></li> <li><a href="/wiki/Jakub_(posta%C4%87_biblijna)" title="Jakub (postać biblijna)">Jakub</a></li> <li><a href="/wiki/Josef_Albo" title="Josef Albo">Josef Albo</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Karo" title="Józef Karo">Józef Karo</a></li> <li><a href="/wiki/Abrabanel" title="Abrabanel">Izaak Abrabanel</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak_Luria" title="Izaak Luria">Izaak Luria</a></li> <li><a href="/wiki/Salomon_(kr%C3%B3l_Izraela)" title="Salomon (król Izraela)">Salomon</a></li> <li><a href="/wiki/Szabetaj_Cewi" title="Szabetaj Cewi">Sabbataj Cwi</a></li> <li><a href="/wiki/Jakub_Frank" title="Jakub Frank">Jakub Frank</a></li> <li><a href="/wiki/Baal_Szem_Tow" title="Baal Szem Tow">Baal Szem Tow</a></li> <li><a href="/wiki/Dow_Ber_z_Mi%C4%99dzyrzecza" title="Dow Ber z Międzyrzecza">Dow-Ber</a></li> <li><a href="/wiki/Elimelech_z_Le%C5%BCajska" title="Elimelech z Leżajska">Elimelech</a></li> <li><a href="/wiki/Menachem_Mendel_Schneerson" title="Menachem Mendel Schneerson">Menachem Schneerson</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Życie i kultura</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kto_jest_%C5%BBydem%3F" title="Kto jest Żydem?">Kto jest Żydem?</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi#Nazwa_i_zapis" title="Żydzi">Etymologia słowa Żydzi</a></li> <li><a href="/wiki/Bar_micwa" title="Bar micwa">Bar micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bat_micwa" title="Bat micwa">Bat micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_mila" title="Brit mila">Brit mila</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_shalom" title="Brit shalom">Brit shalom</a></li> <li><a href="/wiki/Gwiazda_Dawida" title="Gwiazda Dawida">Gwiazda Dawida</a></li> <li><a href="/wiki/Ketuba" title="Ketuba">Ketuba</a></li> <li><a href="/wiki/Szabat" title="Szabat">Szabat</a></li> <li><a href="/wiki/Sziduch" title="Sziduch">Sziduch</a></li> <li><a href="/wiki/Ma%C5%82%C5%BCe%C5%84stwo_w_judaizmie" title="Małżeństwo w judaizmie">Małżeństwo</a></li> <li><a href="/wiki/Micwa" title="Micwa">Micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Nida_(judaizm)" title="Nida (judaizm)">Nida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pidyon_haben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pidyon haben (strona nie istnieje)">Pidyon haben</a></li> <li><a href="/wiki/Minjan" title="Minjan">Minjan</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm#Śmierć" title="Judaizm">Żałoba w judaizmie</a></li> <li><a href="/wiki/Kuchnia_%C5%BCydowska" title="Kuchnia żydowska">Kuchnia żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/Chiloni" title="Chiloni">Chiloni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Awiecka_kultura_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Świecka kultura żydowska (strona nie istnieje)">Świecka kultura żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/Konwersja_na_judaizm" title="Konwersja na judaizm">Konwersja na judaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Jezus_w_judaizmie" title="Jezus w judaizmie">Jezus w judaizmie</a></li> <li><a href="/wiki/Chad_gadja" title="Chad gadja">Chad gadja</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Święta</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Chanuka" title="Chanuka">Chanuka</a></li> <li><a href="/wiki/Jom_Kipur" title="Jom Kipur">Jom Kipur</a></li> <li><a href="/wiki/Pesach" title="Pesach">Pesach</a></li> <li><a href="/wiki/Purim" title="Purim">Purim</a></li> <li><a href="/wiki/Rosz_ha-Szana" title="Rosz ha-Szana">Rosz ha-Szana</a></li> <li><a href="/wiki/Sukkot_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Sukkot (święto)">Sukkot</a></li> <li><a href="/wiki/Szawuot" title="Szawuot">Szawuot</a></li> <li><a href="/wiki/Sziwa_Asar_be-Tamuz" title="Sziwa Asar be-Tamuz">Sziwa Asar be-Tamuz</a></li> <li><a href="/wiki/Tisza_be-Aw" title="Tisza be-Aw">Tisza be-Aw</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ważne miejsca i stanowiska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Namiot_Spotkania" title="Namiot Spotkania">Namiot Spotkania</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątynia Jerozolimska</a></li> <li><a href="/wiki/Cztery_%C5%9Bwi%C4%99te_miasta_judaizmu" title="Cztery święte miasta judaizmu">Cztery święte miasta judaizmu</a> <ul><li><a href="/wiki/Jerozolima" title="Jerozolima">Jerozolima</a></li> <li><a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a></li> <li><a href="/wiki/Hebron" title="Hebron">Hebron</a></li> <li><a href="/wiki/Tyberiada" title="Tyberiada">Tyberiada</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aciana_P%C5%82aczu" title="Ściana Płaczu">Ściana Płaczu</a></li> <li><a href="/wiki/Synagoga" title="Synagoga">Synagoga</a></li> <li><a href="/wiki/Jesziwa" title="Jesziwa">Jesziwa</a></li> <li><a href="/wiki/Mykwa" title="Mykwa">Mykwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bejt_din" title="Bejt din">Bejt din</a></li> <li><a href="/wiki/Gabaj" title="Gabaj">Gabaj</a></li> <li><a href="/wiki/Chazan" title="Chazan">Chazan</a></li> <li><a href="/wiki/Arcykap%C5%82an_(w_Biblii_i_judaizmie)" title="Arcykapłan (w Biblii i judaizmie)">Ha Kohen Gadol</a></li> <li><a href="/wiki/Kanaan" title="Kanaan">Kanaan</a></li> <li><a href="/wiki/Kohen" title="Kohen">Kohen</a></li> <li><a href="/wiki/Magid" title="Magid">Magid</a></li> <li><a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">Rabin</a> <ul><li><a href="/wiki/Kobiety_rabini_i_uczone_Tory" title="Kobiety rabini i uczone Tory">Kobiety rabini</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Rebe" title="Rebe">Rebe</a></li> <li><a href="/wiki/Cadyk" title="Cadyk">Cadyk</a></li> <li><a href="/wiki/Posek" title="Posek">Posek</a></li> <li><a href="/wiki/Rosz_jesziwa" title="Rosz jesziwa">Rosz jesziwa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maszgijach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maszgijach (strona nie istnieje)">Maszgijach</a></li> <li><a href="/wiki/Mohel" title="Mohel">Mohel</a></li> <li><a href="/wiki/Pomazaniec" title="Pomazaniec">Ha Mashiah</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row">Modlitwy i przedmioty kultu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Amida_(modlitwa)" title="Amida (modlitwa)">Amida</a></li> <li><a href="/wiki/Awinu_Malkenu" title="Awinu Malkenu">Awinu Malkenu</a></li> <li><a href="/wiki/Szema_Jisrael" title="Szema Jisrael">Szema Jisrael</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aleinu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleinu (strona nie istnieje)">Aleinu</a></li> <li><a href="/wiki/Kidusz" title="Kidusz">Kidusz</a></li> <li><a href="/wiki/Hallel" title="Hallel">Hallel</a></li> <li><a href="/wiki/Kol_Nidre" title="Kol Nidre">Kol Nidre</a></li> <li><a href="/wiki/Maariw" title="Maariw">Maariw</a></li> <li><a href="/wiki/Mincha" title="Mincha">Mincha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ma_Tovu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ma Tovu (strona nie istnieje)">Ma Tovu</a></li> <li><a href="/wiki/Hawdala" title="Hawdala">Hawdala</a></li> <li><a href="/wiki/Szacharit" title="Szacharit">Szacharit</a></li> <li><a href="/wiki/Kadisz" title="Kadisz">Kadisz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba_Minim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba Minim (strona nie istnieje)">Arba Minim</a></li> <li><a href="/wiki/Sefer_Tora" title="Sefer Tora">Sefer Tora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gartel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gartel (strona nie istnieje)">Gartel</a></li> <li><a href="/wiki/Kitel_(judaizm)" title="Kitel (judaizm)">Kitel</a></li> <li><a href="/wiki/Talit" title="Talit">Talit</a></li> <li><a href="/wiki/Tefilin" title="Tefilin">Tefilin</a></li> <li><a href="/wiki/Cicit" title="Cicit">Cicit</a></li> <li><a href="/wiki/Menora" title="Menora">Menora</a> (<a href="/wiki/Chanukija" title="Chanukija">Chanukija</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mezuza" title="Mezuza">Mezuza</a></li> <li><a href="/wiki/Szofar" title="Szofar">Szofar</a></li> <li><a href="/wiki/Jad_(judaizm)" title="Jad (judaizm)">Jad</a></li> <li><a href="/wiki/Jarmu%C5%82ka" title="Jarmułka">Kipa/Jarmułka</a></li> <li><a href="/wiki/Kuczka" title="Kuczka">Kuczka</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%BCydowskie" title="Języki żydowskie">Języki</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">Hebrajski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoaramejski" title="Język judeoaramejski">Judeo-aramejski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_aramejski_judeopalesty%C5%84ski" title="Język aramejski judeopalestyński">Aramejski judeo-palestyński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_aramejski_judeobabilo%C5%84ski" title="Język aramejski judeobabiloński">Aramejski judeo-babiloński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoarabski" title="Język judeoarabski">Judeo-arabski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeo-berberyjski" title="Język judeo-berberyjski">Judeo-berberyjski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_judeo-perskie" class="mw-redirect" title="Języki judeo-perskie">Judeoperski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoportugalski" title="Język judeoportugalski">Judeo-portugalski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_bucharski" title="Język bucharski">Bucharski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_jewanik" title="Język jewanik">Jewanik</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeow%C5%82oski" title="Język judeowłoski">Italkian</a></li> <li><a href="/wiki/Ladino_(dialekt)" title="Ladino (dialekt)">Ladino</a> <ul><li><a href="/wiki/Haketia" title="Haketia">Haketia</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_zarfatit" title="Język zarfatit">Zarfatit</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_szuadit" title="Język szuadit">Szuadit</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Jidysz" title="Jidysz">Jidysz</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_knaan" title="Język knaan">Knaan</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeogruzi%C5%84ski" title="Język judeogruziński">Kiwruli</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kajla" title="Język kajla">Kayliñña</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kwara" title="Język kwara">Qwareña</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row">Historia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Izrael" title="Starożytny Izrael">Starożytny Izrael</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątynia Jerozolimska</a></li> <li><a href="/wiki/Niewola_babilo%C5%84ska" title="Niewola babilońska">Niewola babilońska</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_Machabeusz%C3%B3w" title="Powstanie Machabeuszów">Powstanie Machabeuszów</a></li> <li><a href="/wiki/Herod_Wielki" title="Herod Wielki">Herod Wielki</a></li> <li><a href="/wiki/Sanhedryn" title="Sanhedryn">Sanhedryn</a></li> <li><a href="/wiki/Faryzeusze" title="Faryzeusze">Faryzeusze</a></li> <li><a href="/wiki/Saduceusze" title="Saduceusze">Saduceusze</a></li> <li><a href="/wiki/Esse%C5%84czycy" title="Esseńczycy">Esseńczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Wojna_%C5%BCydowska_(66%E2%80%9373)" title="Wojna żydowska (66–73)">Pierwsza wojna żydowsko-rzymska</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_Bar-Kochby" title="Powstanie Bar-Kochby">Powstanie Bar-Kochby</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi#Żydzi_w_diasporze" title="Żydzi">Diaspora żydowska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_%C5%9Bredniowieczu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Żydów w średniowieczu (strona nie istnieje)">Historia Żydów w średniowieczu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_%C5%9Bwiecie_muzu%C5%82ma%C5%84skim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Żydów w świecie muzułmańskim (strona nie istnieje)">Historia Żydów w świecie muzułmańskim</a></li> <li><a href="/wiki/Ziemia_Izraela" title="Ziemia Izraela">Ziemia Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Palestyny" title="Historia Palestyny">Historia Palestyny</a></li> <li><a href="/wiki/Haskala" title="Haskala">Haskala</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Izraela" title="Historia Izraela">Historia Izraela</a></li></ul> <ul><li>zob. też: <a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce" title="Historia Żydów w Polsce">Historia Żydów w Polsce</a></li></ul> </td></tr><tr class="a12"><th class="navbox-group opis" scope="row">Polityka</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Syjonizm</a> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Awiatowa_Organizacja_Syjonistyczna" title="Światowa Organizacja Syjonistyczna">Światowa Organizacja Syjonistyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Og%C3%B3lni_Syjoni%C5%9Bci" title="Ogólni Syjoniści">Ogólni Syjoniści</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_socjalistyczny" title="Syjonizm socjalistyczny">Socjalistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm#Syjonizm_religijny" title="Syjonizm">Religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_rewizjonistyczny" title="Syjonizm rewizjonistyczny">Rewizjonistyczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Theodor_Herzl" title="Theodor Herzl">Theodor Herzl</a></li> <li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Państwo Izrael</a> <ul><li><a href="/wiki/Prezydent_Izraela" title="Prezydent Izraela">Prezydent Izraela</a> (<a href="/wiki/Prezydenci_Izraela" title="Prezydenci Izraela">lista</a>)</li> <li><a href="/wiki/Premierzy_Izraela" title="Premierzy Izraela">Premierzy Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Wicepremierzy_Izraela" title="Wicepremierzy Izraela">Wicepremierzy Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Izraela" title="Rząd Izraela">Rząd Izraela</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowskie_ruchy_polityczne" title="Żydowskie ruchy polityczne">Żydowskie ruchy polityczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Bund_(partia)" title="Bund (partia)">Bund</a></li> <li><a href="/wiki/Agudat_Israel" title="Agudat Israel">Agudat Israel</a></li> <li><a href="/wiki/Partie_polityczne_w_Izraelu" title="Partie polityczne w Izraelu">Partie polityczne w Izraelu</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Prawo_powrotu" title="Prawo powrotu">Prawo powrotu</a></li></ul> </td></tr><tr class="a13"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Antysemityzm" title="Antysemityzm">Antysemityzm</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Antysemityzm#Historia" title="Antysemityzm">Historia antysemityzmu</a></li> <li><a href="/wiki/Zag%C5%82ada_%C5%BByd%C3%B3w" title="Zagłada Żydów">Holokaust</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prze%C5%9Bladowania_%C5%BByd%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prześladowania Żydów (strona nie istnieje)">Prześladowania Żydów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_wsp%C3%B3%C5%82czesny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm współczesny (strona nie istnieje)">Antysemityzm współczesny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_rasowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm rasowy (strona nie istnieje)">Antysemityzm rasowy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_religijny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm religijny (strona nie istnieje)">Antysemityzm religijny</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Star_of_David.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/50px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="50" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/75px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/100px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-w"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Utw%C3%B3r_literacki" title="Utwór literacki">dzieło literackie</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/177806350">177806350</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4133699-9">4133699-9</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00572715">00572715</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph117145">ph117145</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX4138583">XX4138583</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810588791405606">9810588791405606</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007286514205171">987007286514205171</a></span></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Argentina" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de la República Argentina">BNA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&doc_number=000034895&local_base=BNA10">000034895</a></span></li><li><a href="/wiki/Grecka_Biblioteka_Narodowa" title="Grecka Biblioteka Narodowa">ΕΒΕ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.nlg.gr/resource/authority/record291094">291094</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000243425">000243425</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3985095.html">3985095</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Talmud">topic/Talmud</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/talmud">talmud</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/talmud/">talmud</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Talmud">Talmud</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0065087.xml">0065087</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Talmud">Talmud</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Talmud&oldid=73100250">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Talmud&oldid=73100250</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Literatura_filozoficzna_w_j%C4%99zyku_hebrajskim" title="Kategoria:Literatura filozoficzna w języku hebrajskim">Literatura filozoficzna w języku hebrajskim</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Pisma_judaizmu" title="Kategoria:Pisma judaizmu">Pisma judaizmu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Staro%C5%BCytna_literatura_filozoficzna" title="Kategoria:Starożytna literatura filozoficzna">Starożytna literatura filozoficzna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Utwory_umieszczone_na_indeksie_ksi%C4%85g_zakazanych" title="Kategoria:Utwory umieszczone na indeksie ksiąg zakazanych">Utwory umieszczone na indeksie ksiąg zakazanych</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 11 mar 2024, 08:29.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Talmud&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-7zkrf","wgBackendResponseTime":193,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.384","walltime":"0.528","ppvisitednodes":{"value":2792,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":51617,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3540,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":15815,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":8,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 443.621 1 -total"," 29.35% 130.197 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 29.06% 128.910 1 Szablon:Judaizm_i_Żydzi"," 28.42% 126.088 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 18.34% 81.378 1 Szablon:Przypisy"," 17.66% 78.339 1 Szablon:Książka_infobox"," 10.57% 46.907 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 9.26% 41.098 3 Szablon:Cytuj_książkę"," 3.61% 16.025 1 Szablon:Encyklopedia_PWN"," 3.55% 15.770 1 Szablon:Cytuj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.226","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3563344,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6ff99495b7-n6qqw","timestamp":"20241106002542","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Talmud","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Talmud","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q43290","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q43290","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-02T07:24:39Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ee\/Babylonian_Talmud_Lwow_1864.jpg","headline":"jedna z podstawowych ksi\u0105g judaizmu"}</script> </body> </html>