CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Religia Słowian – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"cda0373e-a580-429e-bc55-2dd82eae12ce","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Religia_Słowian","wgTitle":"Religia Słowian","wgCurRevisionId":74659262,"wgRevisionId":74659262,"wgArticleId":1033115,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablon odn bez numeru strony","Artykuły wymagające aktualizacji","Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Hasła kanonu polskiej Wikipedii","Religia Słowian","Dawni Słowianie"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Religia_Słowian","wgRelevantArticleId":1033115,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74659262,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q838267","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready", "ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1812"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1208"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG/640px-O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="966"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Religia Słowian – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Religia_S%C5%82owian"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Religia_S%C5%82owian"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Religia_Słowian rootpage-Religia_Słowian skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Religia+S%C5%82owian" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Religia+S%C5%82owian" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Religia+S%C5%82owian" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Religia+S%C5%82owian" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Ogólny_zarys" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ogólny_zarys"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ogólny zarys</span> </div> </a> <ul id="toc-Ogólny_zarys-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Źródła_i_stan_badań" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Źródła_i_stan_badań"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Źródła i stan badań</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Źródła_i_stan_badań-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Źródła i stan badań</span> </button> <ul id="toc-Źródła_i_stan_badań-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rodzaje_źródeł" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rodzaje_źródeł"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Rodzaje źródeł</span> </div> </a> <ul id="toc-Rodzaje_źródeł-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Źródła_pisane" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Źródła_pisane"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Źródła pisane</span> </div> </a> <ul id="toc-Źródła_pisane-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Metody_badawcze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Metody_badawcze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Metody badawcze</span> </div> </a> <ul id="toc-Metody_badawcze-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Metoda_porównawcza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Metoda_porównawcza"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Metoda porównawcza</span> </div> </a> <ul id="toc-Metoda_porównawcza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoria_religii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_religii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2</span> <span>Teoria religii</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_religii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metody_historyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Metody_historyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3</span> <span>Metody historyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Metody_historyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kwestie_terminologiczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kwestie_terminologiczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Kwestie terminologiczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Kwestie_terminologiczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Krytyka_badań" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Krytyka_badań"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Krytyka badań</span> </div> </a> <ul id="toc-Krytyka_badań-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wierzenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Wierzenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Wierzenia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Wierzenia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Wierzenia</span> </button> <ul id="toc-Wierzenia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mitologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mitologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Mitologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Mitologia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mit_kosmogoniczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Mit_kosmogoniczny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Mit kosmogoniczny</span> </div> </a> <ul id="toc-Mit_kosmogoniczny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kosmologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kosmologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Kosmologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Kosmologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Teologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Demonologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Demonologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Demonologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Demonologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rod,_eschatologia_i_zarys_antropologii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rod,_eschatologia_i_zarys_antropologii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Rod, eschatologia i zarys antropologii</span> </div> </a> <ul id="toc-Rod,_eschatologia_i_zarys_antropologii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Praktyki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Praktyki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Praktyki</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Praktyki-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Praktyki</span> </button> <ul id="toc-Praktyki-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kult_przodków" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kult_przodków"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Kult przodków</span> </div> </a> <ul id="toc-Kult_przodków-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Miejsca_i_przedmioty_kultowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Miejsca_i_przedmioty_kultowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Miejsca i przedmioty kultowe</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Miejsca_i_przedmioty_kultowe-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Miejsca i przedmioty kultowe</span> </button> <ul id="toc-Miejsca_i_przedmioty_kultowe-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Świątynie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Świątynie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Świątynie</span> </div> </a> <ul id="toc-Świątynie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Posągi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Posągi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Posągi</span> </div> </a> <ul id="toc-Posągi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Czasy_prasłowiańskie_i_starożytność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Czasy_prasłowiańskie_i_starożytność"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Czasy prasłowiańskie i starożytność</span> </div> </a> <ul id="toc-Czasy_prasłowiańskie_i_starożytność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Średniowiecze_i_chrystianizacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Średniowiecze_i_chrystianizacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Średniowiecze i chrystianizacja</span> </div> </a> <ul id="toc-Średniowiecze_i_chrystianizacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Po_upadku_Arkony" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Po_upadku_Arkony"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Po upadku Arkony</span> </div> </a> <ul id="toc-Po_upadku_Arkony-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Odrodzenie_i_współczesność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Odrodzenie_i_współczesność"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Odrodzenie i współczesność</span> </div> </a> <ul id="toc-Odrodzenie_i_współczesność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pokrewieństwa_i_analogie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pokrewieństwa_i_analogie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Pokrewieństwa i analogie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Pokrewieństwa_i_analogie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Pokrewieństwa i analogie</span> </button> <ul id="toc-Pokrewieństwa_i_analogie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Przedindoeuropejskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Przedindoeuropejskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Przedindoeuropejskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Przedindoeuropejskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Religia Słowian</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 19 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-19" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">19 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%AB%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="وثنية سلافية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="وثنية سلافية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Славянскае язычніцтва – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Славянскае язычніцтва" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Славянска религия – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Славянска религия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Slavensko_paganstvo" title="Slavensko paganstvo – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Slavensko paganstvo" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Slovansk%C3%A9_n%C3%A1bo%C5%BEenstv%C3%AD" title="Slovanské náboženství – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Slovanské náboženství" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BB%CE%B1%CE%B2%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Σλαβική μυθολογία – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Σλαβική μυθολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Slavic_paganism" title="Slavic paganism – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Slavic paganism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="آیین اسلاوی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آیین اسلاوی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Paganisme_slave" title="Paganisme slave – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Paganisme slave" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Starovjerje" title="Starovjerje – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Starovjerje" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Paganisme_Slavia" title="Paganisme Slavia – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Paganisme Slavia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Славянское язычество – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Славянское язычество" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Paganizmi_sllav%C3%AB" title="Paganizmi sllavë – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Paganizmi sllavë" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Slavic_paganism" title="Slavic paganism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Slavic paganism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1bo%C5%BEenstvo_Slovanov" title="Náboženstvo Slovanov – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Náboženstvo Slovanov" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Стара словенска вера – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Стара словенска вера" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Slaavilainen_mytologia" title="Slaavilainen mytologia – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Slaavilainen mytologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%27%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Слов'янська релігія – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Слов'янська релігія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%96%AF%E6%8B%89%E5%A4%AB%E5%A4%9A%E7%A5%9E%E6%95%99" title="斯拉夫多神教 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="斯拉夫多神教" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q838267#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Religia_S%C5%82owian" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Religia_S%C5%82owian" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Religia_S%C5%82owian"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Religia_S%C5%82owian"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Religia_S%C5%82owian" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Religia_S%C5%82owian" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&oldid=74659262" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Religia_S%C5%82owian&id=74659262&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FReligia_S%25C5%2582owian"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FReligia_S%25C5%2582owian"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Religia+S%C5%82owian"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Religia_S%C5%82owian&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Slavic_paganism" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q838267" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy religii Słowian przed i w trakcie procesu chrystianizacji. Zobacz też: <a href="/wiki/Religia_S%C5%82owian_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Religia Słowian (ujednoznacznienie)">religia Słowian (ujednoznacznienie)</a>.</span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt,_Erde_und_des_Himmels,_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG/220px-O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG" decoding="async" width="220" height="332" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG/330px-O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG/440px-O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="1208" /></a><figcaption><a href="/wiki/Idol_ze_Zbrucza" title="Idol ze Zbrucza">Światowid ze Zbrucza</a>, IX w. (2013)</figcaption></figure> <p><b>Religia Słowian</b> – zespół rodzimych <a href="/wiki/Wierzenia" title="Wierzenia">wierzeń</a>, <a href="/wiki/Mit" title="Mit">mitów</a> i <a href="/wiki/Kult_religijny" title="Kult religijny">praktyk kultowych</a> właściwych dla <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">ludów słowiańskich</a>, w zależności od stanowiska badawczego zaliczany do systemów <a href="/wiki/Religia" title="Religia">religii</a> <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeistycznych</a>, <a href="/w/index.php?title=Polidoksja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polidoksja (strona nie istnieje)">polidoksyjnych</a><sup id="cite_ref-CITEREFBiałous2016149_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBiałous2016149-1">[1]</a></sup>, <a href="/wiki/Animizm" title="Animizm">animistycznych</a><sup id="cite_ref-CITEREFKozak202025_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak202025-2">[2]</a></sup> z akcentami <a href="/wiki/Totem_(religia)" title="Totem (religia)">totemistycznymi</a><sup id="cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019153_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKalikUchitel2019153-3">[3]</a></sup>, <a href="/wiki/Panteizm" title="Panteizm">panteistycznymi</a>, <a href="/wiki/Szamanizm" title="Szamanizm">szamanistycznymi</a><sup id="cite_ref-CITEREFKozak202025_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak202025-2">[2]</a></sup> i być może <a href="/wiki/Dualizm_(religia)" title="Dualizm (religia)">dualistycznymi</a>, funkcjonujący do XIX wieku<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003187-4">[4]</a></sup>, a częściowo do dzisiaj<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976564-5">[5]</a></sup>. </p><p>Informacje o religii Słowian w okresie przed rozpoczęciem <a href="/wiki/Chrystianizacja" title="Chrystianizacja">chrystianizacji</a> w niewielkim stopniu dotrwały w <a href="/wiki/%C5%B9r%C3%B3d%C5%82a_historyczne" title="Źródła historyczne">źródłach</a> do dzisiaj. Nie zachowały się bezpośrednie źródła pisane, a jedynie okazyjne relacje chrześcijańskie i muzułmańskie odnośnie pojedynczych zwyczajów, bóstw czy świątyń. Wierzenia są dziś jednak szerzej odtwarzane dzięki bogatym zasobom <a href="/wiki/Tradycja_oralna" title="Tradycja oralna">tekstów przekazywanych ustnie</a>, spisywanych od XIX wieku<sup id="cite_ref-CITEREFRiordan2007104_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRiordan2007104-6">[6]</a></sup>, synkretyzmowi oraz związanemu z nim fakcie, że wiara w tradycyjne duchy i treści mityczne zaczęła na szerszą skalę zanikać dopiero w trakcie drugiej rewolucji przemysłowej, wraz z rozwojem nauki i techniki<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003187-4">[4]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976564-5">[5]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ogólny_zarys"><span id="Og.C3.B3lny_zarys"></span>Ogólny zarys</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Ogólny zarys" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ogólny zarys"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>System wierzeń dawnych Słowian stanowi jeden z trudniejszych obszarów badań nad ich kulturą i ustrojem społecznym<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988574_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988574-7">[7]</a></sup>. Z jednej strony, z ostatnich stuleci mamy bogaty zbiór mitów<sup id="cite_ref-CITEREFRiodan2012???_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRiodan2012???-8">[8]</a></sup> oraz poświadczenia zachowanej wiary w istoty nadprzyrodzone<sup id="cite_ref-CITEREFMoszyński1939???_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMoszyński1939???-9">[9]</a></sup>, z drugiej zaś źródła starsze. Znane źródła pisemne z okresu średniowiecza pisane są zazwyczaj z perspektywy wywyższającej chrześcijaństwo (<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">interpretatio christiana</em>) lub – w przypadku późniejszych tekstów – przedstawiającej wierzenia Słowian na wzór modelu antycznego pogaństwa śródziemnomorskiego (<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">interpretatio antiqua</em>)<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988574–575_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988574–575-10">[10]</a></sup>. Dysponujemy także źródłami archeologicznymi, które w odróżnieniu od tekstowych obejmują znacznie szerszy okres dziejów. Nowe odkrycia i postępy w dziedzinie prac archeologicznych stale powiększają możliwości poznania religii Słowian, są przy tym jednak trudniejsze w interpretacji. Duże znaczenie mają badania z obszaru <a href="/wiki/Etnografia" title="Etnografia">etnografii</a>, wskazujące na trwanie w słowiańskiej kulturze ludowej wielu przeżytków dawnych wierzeń, także po dziś dzień. Innym istotnym obszarem badań w tym zakresie jest <a href="/wiki/J%C4%99zykoznawstwo" title="Językoznawstwo">językoznawstwo</a>, dostarczające ustaleń dotyczących m.in. wymowy i <a href="/wiki/J%C4%99zykoznawstwo_historyczno-por%C3%B3wnawcze" title="Językoznawstwo historyczno-porównawcze">powiązań genetycznych</a> poszczególnych imion bóstw<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988575_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988575-11">[11]</a></sup>. </p><p>W ciągu swojego rozwoju religia Słowian nie była systemem izolowanym, lecz ulegała różnorodnym wpływom zewnętrznym. W wiekach przełomu I tysiąclecia p.n.e. i I tys. n.e. wskazuje się wpływy celtyckie (w fazie wcześniejszej), a także rzymskie, trackie i sarmackie (w fazie późniejszej)<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988577–578_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988577–578-12">[12]</a></sup>. Od III-IV wieku n.e. datowane są oddziaływania koczowniczych ludów ze wschodu: indoeuropejskich (głównie Sarmatów) oraz środkowoazjatyckich (<a href="/wiki/Ludy_tureckie" title="Ludy tureckie">tureckich</a> i <a href="/wiki/Mongo%C5%82owie" title="Mongołowie">mongolskich</a>). Prawdopodobny wpływ na wierzenia i praktyki Słowian miały również prądy religijne <a href="/wiki/Sasanidzi" title="Sasanidzi">Persji Sasanidów</a> związane z kultem ognia<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988578–579_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988578–579-13">[13]</a></sup>. </p><p>Wiadomości na temat słowiańskich bóstw w źródłach chrześcijańskich dotyczą przede wszystkim <a href="/wiki/S%C5%82owianie_wschodni" title="Słowianie wschodni">Słowiańszczyzny wschodniej</a> i częściowo <a href="/wiki/S%C5%82owianie_po%C5%82abscy" title="Słowianie połabscy">połabskiej</a>. Źródła <a href="/wiki/Rusowie" title="Rusowie">ruskie</a> z końcowego etapu kształtowania się średniowiecznej religii Słowian wspominają o kulcie <a href="/wiki/Perun" title="Perun">Peruna</a> i innych bóstw z tzw. „panteonu <a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_I_Wielki" title="Włodzimierz I Wielki">Włodzimowierzowego</a>”, a także <a href="/wiki/Weles" title="Weles">Welesa</a> jako boga bydła<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988580_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988580-14">[14]</a></sup>. Znane są również imiona <i><a href="/wiki/Swar%C3%B3g" title="Swaróg">Swaróg</a></i>, <i><a href="/wiki/Swaro%C5%BCyc" title="Swarożyc">Swarożyc</a></i> oraz <i><a href="/wiki/Dad%C5%BAb%C3%B3g" title="Dadźbóg">Dadźbóg</a></i>, interpretowane jako dotyczące jednej, dwóch lub trzech postaci. Są one poświadczone w tekstach źródłowych i nazwach miejscowych tak ze wschodu, jak i z zachodu Słowiańszczyzny<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988580–581_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988580–581-15">[15]</a></sup>. Z terenów zachodniosłowiańskich dobrze poświadczony jest kult <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99towit" title="Świętowit">Świętowita</a> w <a href="/wiki/Arkona" title="Arkona">Arkonie</a> (niekiedy rozciągany przez badaczy na całą Słowiańszczyznę), a także <a href="/wiki/Trzyg%C5%82%C3%B3w" title="Trzygłów">Trzygłowa</a> i innych bóstw<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988581_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988581-16">[16]</a></sup>. </p><p>Najlepiej znaną, a zarazem najbardziej rozwiniętą postać wierzenia słowiańskie przyjęły wśród Słowian połabskich i <a href="/wiki/Pomorzanie" title="Pomorzanie">pomorskich</a>, gdzie w zorganizowanej formie przetrwało do roku 1168 i upadku sanktuarium w Arkonie<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988582–583,_585_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988582–583,_585-17">[17]</a></sup>. Najbardziej znaczące zmiany, jakie zaszły w nim na <a href="/wiki/Po%C5%82abie" title="Połabie">Połabszczyźnie</a> pod wpływem kontaktów z chrześcijaństwem, dotyczyły pojawienia się świątyń oraz wyodrębnionego i zorganizowanego stanu kapłańskiego. Ponadto ze względu na specyficzną sytuację polityczno-ustrojową połabska odmiana religii Słowian nabrała charakteru militarnego<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988582_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988582-18">[18]</a></sup>. </p><p>Chrystianizacja Słowian, połączona ze wsparciem struktur kościelnych dla rozwoju ustroju <a href="/wiki/Feudalizm" title="Feudalizm">feudalnego</a>, do XII wieku objęła wszystkie <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">państwa</a> słowiańskie. W swej wczesnej fazie była jednak głównie formalna i powierzchowna; w praktyce aż do XIII wieku obszary wiejskie pozostawały pogańskie, ponadto do XI wieku wybuchło kilka buntów wymierzonych jednocześnie w chrystianizację i feudalizację<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988584–585_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988584–585-19">[19]</a></sup>. W kolejnych wiekach pewne wierzenia i praktyki trwały wśród ludności mimo oporu ze strony kościoła, a z czasem coraz mocniej łączyły się z chrześcijaństwem<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988586_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988586-20">[20]</a></sup>. Niektóre aspekty <a href="/wiki/Synkretyzm" title="Synkretyzm">synkretyzmu</a> pogańsko-chrześcijańskiego pozostały żywe do dnia dzisiejszego, zaś szczególnie dużo obrzędów, tańców i pieśni o rodowodzie przedchrześcijańskim przetrwało na obszarze zdominowanym przez <a href="/wiki/Ko%C5%9Bcio%C5%82y_wschodnie" title="Kościoły wschodnie">chrześcijaństwo wschodnie</a><sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988586–587_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988586–587-21">[21]</a></sup>. <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%82aci%C5%84ski" title="Kościół łaciński">Chrześcijaństwo rzymskie</a> z kolei walczyło z kontynuacją dawnych obyczajów (a także częściowo starało się je wchłonąć<sup id="cite_ref-CITEREFKozak2021???_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak2021???-22">[22]</a></sup>) aż do początku XX wieku, gdy ostatecznie przerwały ją procesy społeczne wywołane przez <a href="/wiki/Industrializacja" title="Industrializacja">industrializację</a> i <a href="/wiki/Uw%C5%82aszczenie_ch%C5%82op%C3%B3w" title="Uwłaszczenie chłopów">uwłaszczenie chłopów</a><sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988587_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988587-23">[23]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Źródła_i_stan_badań"><span id=".C5.B9r.C3.B3d.C5.82a_i_stan_bada.C5.84"></span>Źródła i stan badań</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Źródła i stan badań" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Źródła i stan badań"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Zbruch_Triglav.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Zbruch_Triglav.PNG/240px-Zbruch_Triglav.PNG" decoding="async" width="240" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1d/Zbruch_Triglav.PNG 1.5x" data-file-width="282" data-file-height="176" /></a><figcaption>Przypuszczalne wyobrażenie Welesa-Trzygłowa w dolnej partii tzw. <a href="/wiki/Idol_ze_Zbrucza" title="Idol ze Zbrucza">Światowida ze Zbrucza</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rodzaje_źródeł"><span id="Rodzaje_.C5.BAr.C3.B3de.C5.82"></span>Rodzaje źródeł</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Rodzaje źródeł" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rodzaje źródeł"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W wysiłkach na rzecz rekonstrukcji obrazu dawnych wierzeń Słowian hiszpański badacz Juan Álvarez-Pedrosa wyróżnił trzy obszary źródłowe, na których się wspierają. Są to<sup id="cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211-24">[24]</a></sup>: </p> <ol><li>nawiązania do praktyk niechrześcijańskich obecne u autorów średniowiecznych;</li> <li>odkrycia archeologiczne;</li> <li>wnioski wysuwane na podstawie <a href="/wiki/Folklor" title="Folklor">folkloru</a> rozumianego jako forma spłyconego pogaństwa (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_angielski" title="Język angielski">ang.</a> <em lang="en">degraded paganism</em>).</li></ol> <p>Z wyżej wymienionych jedynie źródła archeologiczne dają bezpośrednie świadectwo praktyk religijnych pogańskich Słowian. Są one jednak trudne w interpretacji bez wsparcia tekstualnego, co otwiera pole do odmiennych interpretacji<sup id="cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211-24">[24]</a></sup>. Wiemy również, że treści kultowe i magiczne związane były z większością wytworów materialnych społeczeństw pierwotnych, w związku z czym trudności może dostarczać już samo odróżnienie przedmiotów używanych w życiu codziennym i gospodarczym od tych przeznaczonych wyłącznie celom kultowym<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988575_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988575-11">[11]</a></sup>. Z kolei rekonstrukcje oparte na materiale folklorystycznym stwarzają ryzyko postrzegania jako rdzennie słowiańskich uniwersalnych praktyk, związanych z obrzędowością rolniczą i odnajdywanych w niemal wszystkich typach cywilizacji<sup id="cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211-24">[24]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Źródła_pisane"><span id=".C5.B9r.C3.B3d.C5.82a_pisane"></span>Źródła pisane</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Źródła pisane" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Źródła pisane"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na tle innych <a href="/wiki/Poga%C5%84stwo" title="Pogaństwo">pogańskich</a> systemów <a href="/wiki/Religia" title="Religia">religijnych</a> <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europy</a>, religia Słowian w momencie przed rozpoczęciem chrystianizacji oraz kilka wieków po, była jedną z najrzadziej zapisywanych. Znane źródła pisemne z okresu średniowiecza pisane są zazwyczaj z perspektywy wywyższającej chrześcijaństwo<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988574–575_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988574–575-10">[10]</a></sup> lub – w przypadku późniejszych tekstów – przedstawiającej wierzenia Słowian na wzór modelu antycznego pogaństwa śródziemnomorskiego (<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">interpretatio antiqua</em>)<sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988574–575_10-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988574–575-10">[10]</a></sup>. </p><p>Wszystkie znane teksty dotyczące wierzeń pogańskich Słowian zostały spisane przez autorów będących chrześcijanami lub muzułmanami. Większość z nich wypowiadała się o religii Słowian w nieprzychylny sposób, żywiąc głębokie przekonanie o jej przyrodzonej niższości względem wierzeń monoteistycznych i konieczności jej zniszczenia, także z użyciem przemocy<sup id="cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211–2_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211–2-25">[25]</a></sup>. Nieliczne wyjątki od tej zasady stanowią autorzy przejawiający zainteresowanie obcymi praktykami religijnymi, wśród których można wymienić piszących w grece <a href="/wiki/Prokopiusz_z_Cezarei" title="Prokopiusz z Cezarei">Prokopiusza z Cezarei</a>, <a href="/wiki/Maurycjusz_(cesarz_bizanty%C5%84ski)" title="Maurycjusz (cesarz bizantyński)">Maurycjusza</a>, <a href="/wiki/Konstantyn_VII_Porfirogeneta" title="Konstantyn VII Porfirogeneta">Konstantyna VII</a>, a także piszącego po łacinie <a href="/wiki/Adam_z_Bremy" title="Adam z Bremy">Adama z Bremy</a>, których teksty wydają się być względnie neutralne światopoglądowo<sup id="cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20212_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20212-26">[26]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Prokopiusz_z_Cezarei" title="Prokopiusz z Cezarei">Prokopiusz z Cezarei</a> w <i><a href="/wiki/Historia_wojen" title="Historia wojen">Historii wojen</a></i> opisał zwyczaje Sklawenów, którzy w VI wieku atakowali Cesarstwo Bizantyńskie. Kilka zdań poświęcił on także ich wierzeniom<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup>. Dużo wzmianek na temat religii pogańskiej występuje w licznych źródłach dotyczących Rusi i Połabia - opisują między innymi nazwy bóstw, lokalizacje posągów, szczegółowe opisy świątyń czy praktyki magiczne<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup><sup id="cite_ref-:16_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-:16-30">[30]</a></sup>. </p><p>Część informacji można znaleźć w tekstach arabskiego podróżnika <a href="/wiki/Al-Masudi" title="Al-Masudi">Al-Masudiego</a>, odwiedzającego kraje zachodniosłowiańskie, który wspominał między innymi o świątyniach nad wodą, posążkach i otworach na wschodzące słońce<sup id="cite_ref-:22_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-:22-31">[31]</a></sup>. </p><p>Ważniejsze źródła stanowią m.in. <a href="/wiki/Ru%C5%9B_Kijowska" title="Ruś Kijowska">ruska</a> <i><a href="/wiki/Powie%C5%9B%C4%87_minionych_lat" title="Powieść minionych lat">Powieść doroczna</a></i> (opisy kultu pogańskiego sprzed przyjęcia <a href="/wiki/Chrzest_Rusi" title="Chrzest Rusi">chrztu</a> w 988)<sup id="cite_ref-:16_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-:16-30">[30]</a></sup>, niemiecka <i><a href="/wiki/Kronika_Thietmara" title="Kronika Thietmara">Kronika Thietmara</a></i> (opis połabskiej świątyni w <a href="/wiki/Radogoszcz_(gr%C3%B3d)" title="Radogoszcz (gród)">Radogoszczy</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFThietmarVI_17_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFThietmarVI_17-32">[32]</a></sup>, czy czeska <i><a href="/wiki/Kronika_Czech%C3%B3w" title="Kronika Czechów">Kronika Czechów</a></i> <a href="/wiki/Kosmas_z_Pragi" title="Kosmas z Pragi">Kosmasa</a> (specyficzny opis <a href="/wiki/Wr%C3%B3%C5%BCenie" title="Wróżenie">wróżb</a> wskazujący na istnienie wiedźm)<sup id="cite_ref-CITEREFWojciechowska196815_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWojciechowska196815-33">[33]</a></sup>. </p><p>Najstarsze teksty z terenu Polski pochodzą z czasów późniejszych. Pierwsi kronikarze, <a href="/wiki/Gall_Anonim" title="Gall Anonim">Gall Anonim</a> i <a href="/wiki/Wincenty_Kad%C5%82ubek" title="Wincenty Kadłubek">Wincenty Kadłubek</a>, praktycznie nie zajmowali się zapisywaniem wątków związanych religią przedchrześcijańską. Także przy okazji wzmiankowania o <a href="/wiki/Reakcja_poga%C5%84ska" class="mw-redirect" title="Reakcja pogańska">reakcji pogańskiej</a> w latach 30. XI wieku nie wspominali o jej religijnym podłożu<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup>. Kolejne źródła polskie pojawiają się w późnym <a href="/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze">średniowieczu</a> – informacje na temat imion bogów i miejsc kultu odnotował <a href="/wiki/Jan_D%C5%82ugosz" title="Jan Długosz">Jan Długosz</a>, próbując podać ich odpowiedniki Rzymskie<sup id="cite_ref-:24_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-:24-35">[35]</a></sup>. Opisał on też synkretyzm w <a href="/wiki/Zielone_%C5%9Awi%C4%85tki" title="Zielone Świątki">Zielonych Świątkach</a>, ujawniając iż pochodzi ono w rzeczywistości od święta pogańskiego zwanego <a href="/wiki/Stado_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Stado (święto)">Stadem</a><sup id="cite_ref-:24_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-:24-35">[35]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Metody_badawcze">Metody badawcze</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Metody badawcze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Metody badawcze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Metoda_porównawcza"><span id="Metoda_por.C3.B3wnawcza"></span>Metoda porównawcza</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Metoda porównawcza" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Metoda porównawcza"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Etnologia" title="Etnologia">Etnolodzy</a> i religioznawcy, szczególnie w ostatnich latach, starają się odtwarzać kulty rodzime metodami porównawczymi. Odszukują oni relikty wierzeń pogańskich w opowieściach z czasów już chrześcijańskich, starając się wskazać w którym miejscu <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Bóg</a>, <a href="/wiki/Diabe%C5%82" title="Diabeł">diabeł</a> czy określony <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty" title="Święty">święty</a> w rzeczywistości zastępuje postać pogańskiego bóstwa lub <a href="/wiki/Demon" title="Demon">demona</a> ze znacznie starszej opowieści. Różne inne aspekty folkloru – <a href="/wiki/Obyczaj" title="Obyczaj">obyczaje</a>, rodzime <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99to" title="Święto">święta</a>, praktyki magiczne, czy same sposoby postrzegania świata, zarówno już wymarłe, jak i wciąż istniejące mogą naprowadzać na ślad wierzeń pogańskich. Coraz istotniejsze stają się także metody <a href="/wiki/Archeologia" title="Archeologia">archeologiczne</a>, pozwalające odnajdywać dawne świątynie lub miejsca kultu. Przykładem może być odkryta w latach 90. XX wieku świątynia pogańska we <a href="/wiki/Wroc%C5%82aw" title="Wrocław">Wrocławiu</a>, pochodząca prawdopodobnie z okresu wspomnianej już reakcji pogańskiej<sup id="cite_ref-CITEREFMoździoch2000176–187_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMoździoch2000176–187-36">[36]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Teoria_religii">Teoria religii</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Teoria religii" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria religii"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rozwój teorii religii – mechanizmów sterujących powstawaniem i rozwojem religii w powiązanych ze sobą kulturach lub w skali całej ludzkości – stanowi coraz ważniejszy element badań nad rodzimą wiarą Słowian. Szczególne znaczenie mają tutaj ogólne wnioski dotyczące <a href="/wiki/Indoeuropejczycy" title="Indoeuropejczycy">ludów indoeuropejskich</a>, wiązane z badaniami G. Dumezila, a także koncepcją <a href="/wiki/Brikola%C5%BC" title="Brikolaż">brikolażu</a> <a href="/wiki/Antropologia_kulturowa" title="Antropologia kulturowa">antropologa</a> <a href="/wiki/Claude_L%C3%A9vi-Strauss" title="Claude Lévi-Strauss">Claude’a Lévi-Straussa</a><sup id="cite_ref-21-39_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-21-39-37">[37]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Metody_historyczne">Metody historyczne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Metody historyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Metody historyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Metoda oparta na wyłącznej analizie informacji pochodzących z kronik dokumentujących bezpośrednie kontakty z poganami lub posługująca się surowymi danymi archeologicznymi wyklucza pełniejsze odtworzenie wierzeń słowiańskich w okresie przedpiśmiennym. W efekcie analizy samych źródeł możliwe jest jedynie wskazanie głównych elementów religii i domniemanie potencjalnych, obcych wpływów. Niemożliwe jest natomiast za pomocą tej metody uchwycenie rozwoju czasowego czy różnic regionalnych. Tezę taką postanowił w latach 90. między innymi <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Urba%C5%84czyk" title="Stanisław Urbańczyk">Stanisław Urbańczyk</a>, który w swoich pracach jednoznacznie uznał tą metodą za niewystarczającą, zwracając uwagę na długą historię błędnych prób analizy religii Słowian<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>. W podobnych słowach wypowiedział się także piszący w tym okresie <a href="/wiki/Jerzy_Strzelczyk" title="Jerzy Strzelczyk">Jerzy Strzelczyk</a><sup id="cite_ref-CITEREFStrzelczyk19988–9_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFStrzelczyk19988–9-39">[39]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kwestie_terminologiczne">Kwestie terminologiczne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Kwestie terminologiczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kwestie terminologiczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Większość nowszych badań nad <a href="/wiki/Religia" title="Religia">religiami</a> <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeistycznymi</a> wykazuje, że nie można rozdzielnie pojmować <a href="/wiki/Mitologia" title="Mitologia">mitologii</a> i religii z jej aspektem <a href="/wiki/Kult_religijny" title="Kult religijny">kultowym</a>. Badania te zwykle odnoszone były do religii <a href="/wiki/Staro%C5%BCytno%C5%9B%C4%87" title="Starożytność">świata antycznego</a>, jednak z powodzeniem można się do nich odwołać także w przypadku systemu wierzeń słowiańskich. Cytując <a href="/wiki/Andrzej_Szyjewski" title="Andrzej Szyjewski">Andrzeja Szyjewskiego</a>, <i>w takich społecznościach jak słowiańska mamy do czynienia z jednością <a href="/wiki/Ontologia" title="Ontologia">ontologii</a> i <a href="/wiki/Teologia" title="Teologia">teologii</a> – ontoteologią</i><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200323_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200323-40">[40]</a></sup>. Nie istniało, jak w świecie współczesnym i religiach <a href="/wiki/Monoteizm" title="Monoteizm">monoteistycznych</a>, wyraźne rozdzielenie świata <a href="/wiki/Sacrum" title="Sacrum">sacrum</a> i <a href="/wiki/Profanum" title="Profanum">profanum</a> – to, co nadprzyrodzone i uświęcone, przejawiało się we wszelkich aspektach codziennego życia. Dlatego błędem wydaje się rozdzielne rozumienie lub opisywanie mitologii i religii słowiańskiej. Tym bardziej, że trudno mówić o mitologii w klasycznym rozumieniu tego terminu. Zbiór mitów najpewniej nigdy nie istniał w jednolitej dla całej Słowiańszczyzny formie – od początku występowały różnice regionalne<sup id="cite_ref-CITEREFUrbańczyk1991126_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFUrbańczyk1991126-41">[41]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFStrzelczyk19988–9_39-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFStrzelczyk19988–9-39">[39]</a></sup>. </p><p>Stanowisko negatywne wobec interpretacji mitów Słowian, a także całego panteonu w kontekście porównań do takich dzieł jak Edda, czy Teogonia opisał <a href="/wiki/%C5%81ukasz_Kozak" title="Łukasz Kozak">Łukasz Kozak</a> w książce <i>Upiór. Historia naturalna</i>, stwierdzając, że jest ona tworem badaczy kierowanych dążeniem do zbudowania elementu legendarnej, archaicznej tożsamości na wzór antycznych mitologii, zamiast lokalnych tradycji<sup id="cite_ref-CITEREFKozak202030_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak202030-42">[42]</a></sup>. Jego zdaniem opracowania dotyczące mitologii Słowian oparte są na fałszywym założeniu o konieczności istnienia jej w formie nie szamanistycznej, a w stylu antycznym, wskazując na rolę kompilatorów i kodyfikatorów w powstawaniu nowych, niepotwierdzonych etnograficznie mitów i wynikające z tego zróżnicowanie faktycznej ich zbieżności z wierzeniami ludowymi i lokalną obrzędowością<sup id="cite_ref-CITEREFKozak202022_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak202022-43">[43]</a></sup>. Jako alternatywę proponuje on porzucenie teorii skoncentrowanych wokół związków indoeuropejskich na rzecz „euroazjatyckiego animizmu” i „słowiańskiego animizmu”<sup id="cite_ref-CITEREFKozak202025_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak202025-2">[2]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Krytyka_badań"><span id="Krytyka_bada.C5.84"></span>Krytyka badań</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Krytyka badań" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Krytyka badań"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mimo postępującego rozwoju badań, do wyników pracy religioznawców i etnologów należy podchodzić z rezerwą. M. Eliade stwierdził, że <i>próba odtworzenia historii religii słowiańskiej jest skazana na niepowodzenie</i><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup>. Wątpliwości wyrażają nawet badacze w rodzaju A. Szyjewskiego, entuzjastycznie podchodzący do metod <a href="/wiki/Rekonstrukcjonizm" title="Rekonstrukcjonizm">rekonstrukcjonistycznych</a>, <a href="/wiki/Semiotyka_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Semiotyka (językoznawstwo)">semiotycznych</a> czy <a href="/w/index.php?title=Komparatystyka_religioznawcza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Komparatystyka religioznawcza (strona nie istnieje)">komparatystycznych</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200325_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200325-45">[45]</a></sup>. Z kolei Łukasz Kozak wezwał do odrzucenia metod komparatystycznych na rzecz skupienia się na przetrwałych elementach demonologii i mitologii, dokumentowanych od XIX wieku<sup id="cite_ref-CITEREFKozak2020???_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak2020???-46">[46]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wierzenia">Wierzenia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Wierzenia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wierzenia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mitologia">Mitologia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Mitologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mitologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Mitologia_s%C5%82owia%C5%84ska" title="Mitologia słowiańska">Mitologia słowiańska</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Mit_kosmogoniczny">Mit kosmogoniczny</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Mit kosmogoniczny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mit kosmogoniczny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Stworzenie_%C5%9Bwiata_wed%C5%82ug_S%C5%82owian" title="Stworzenie świata według Słowian">Stworzenie świata według Słowian</a>.</i></div> <p>Choć nie zachował się bezpośredni przekaz słowiańskiego mitu o <a href="/wiki/Kosmogonia" title="Kosmogonia">stworzeniu świata</a>, antropolodzy i religioznawcy starają się odnajdywać relikty w późniejszych, ludowych chrześcijańskich opowieściach. Jedną z najczęstszych propozycji jest identyfikacja tzw. <a href="/w/index.php?title=Mit_wy%C5%82owienia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mit wyłowienia (strona nie istnieje)">mitu wyłowienia</a> z wierzeniami dawnych Słowian<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200329–38_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200329–38-47">[47]</a></sup>. Mit ten występuje w różnych kulturach, często w znacznie zmienionych wersjach. Do dziś żywy jest także wśród Słowian. Zgodnie z nim świat początkowo był pokryty morzem, na którym w łodzi dryfował <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">bóg</a>. Spotkał on pływającego w wodzie <a href="/wiki/Diabe%C5%82" title="Diabeł">diabła</a>, którego wpuścił do łodzi. Następnie posłał go pod wodę, by wyłowił z dna nieco ziemi. Z wyciągniętego ziarnka piasku stworzył wyspę stanowiącą pierwszy element nadwodnego świata. W micie tym początkowo bóg i diabeł współpracują ze sobą, dopiero z czasem popadając w konflikt. Bóg nie jest <a href="/wiki/Omniscjencja" title="Omniscjencja">wszechwiedzący</a> ani <a href="/w/index.php?title=Omnipotencja_(filozofia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Omnipotencja (filozofia) (strona nie istnieje)">wszechmogący</a> – w różnych wersjach mitu prosi o radę diabła lub musi korzystać z jego pomocy. Wyraźny jest podział kompetencji – do boga należy władza nad światem nadziemnym i niebem, natomiast do diabła nad <a href="/w/index.php?title=%C5%9Awiat_podziemny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Świat podziemny (strona nie istnieje)">podziemiami</a> i co charakterystyczne dla słowiańskiej wersji mitu, światem wodnym. Tym samym bóg ma charakter <a href="/wiki/B%C3%B3stwa_uraniczne" title="Bóstwa uraniczne">uraniczny</a>, natomiast diabeł <a href="/wiki/B%C3%B3stwa_chtoniczne" title="Bóstwa chtoniczne">chtoniczny</a> i <a href="/w/index.php?title=B%C3%B3stwa_akwatyczne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bóstwa akwatyczne (strona nie istnieje)">akwatyczny</a><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup>. Ten silnie <a href="/wiki/Dualizm_(religia)" title="Dualizm (religia)">dualistyczny</a> mit odnajdywany jest w opowieściach ludowych z terenów <a href="/wiki/Bu%C5%82garia" title="Bułgaria">Bułgarii</a>, <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukrainy</a>, <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polski</a> czy <a href="/wiki/Bia%C5%82oru%C5%9B" title="Białoruś">Białorusi</a>. Nie jest jasne czy zachowały się w nim relikty wcześniejszego mitu słowiańskiego, czy raczej wpływów <a href="/wiki/Bogomili" title="Bogomili">bogomilskich</a>. Część badaczy uważa tę opowieść za stosunkowo późną i wynikającą z oddziaływania dualistycznej <a href="/wiki/Sekta" title="Sekta">sekty</a> bogomiłów, która uzyskała silną pozycję w Bułgarii, <a href="/wiki/Serbia" title="Serbia">Serbii</a> czy <a href="/wiki/Bo%C5%9Bnia_i_Hercegowina" title="Bośnia i Hercegowina">Bośni</a> we wczesnym średniowieczu. Inni etnolodzy uważają wpływy dualizmu za znacznie wcześniejsze – miałby on dotrzeć do Słowian z <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iranu</a> za pośrednictwem ludów <a href="/wiki/Koczownik" title="Koczownik">koczowniczych</a>, np. <a href="/wiki/Sarmaci" title="Sarmaci">Sarmatów</a>. Dwaj adwersarze są zwykle identyfikowani z <a href="/wiki/Perun" title="Perun">Perunem</a> (bóg) i <a href="/wiki/Weles" title="Weles">Welesem</a> (diabeł). </p><p>Część badaczy wskazuje na możliwość istnienia innego mitu o początku, popularnego w wielu religiach – tzw. <a href="/w/index.php?title=Pojedynek_kosmogoniczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pojedynek kosmogoniczny (strona nie istnieje)">mitu o pojedynku kosmogonicznym</a>. Opowieść ta jest elementem mitologii różnych ludów <a href="/wiki/Indoeuropejczycy" title="Indoeuropejczycy">indoeuropejskich</a>. Zwykle przedstawia ona walkę między gromowładnym bogiem uranicznym a symbolizującym siły <a href="/wiki/Chaos_(mitologia)" title="Chaos (mitologia)">chaosu</a> i przybierającym wężowaty kształt bóstwem chtonicznym. Jeśli mit tego rodzaju istniał u Słowian dwoma adwersarzami mogli być wymienieni już Perun (władca nieba, którego atrybutem była błyskawica) i Weles (w postaci <a href="/wiki/%C5%BBmij" title="Żmij">żmija</a>-<a href="/wiki/Smok" title="Smok">smoka</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200359–64_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200359–64-49">[49]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Rosyjski</a> badacz <a href="/wiki/W%C5%82adimir_Toporow" title="Władimir Toporow">Władimir Toporow</a> w oparciu o analizę rodzimych <a href="/wiki/Bajka" title="Bajka">bajek</a> zasugerował możliwość istnienia <a href="/w/index.php?title=Mit_o_jaju_kosmicznym&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mit o jaju kosmicznym (strona nie istnieje)">mitu o jaju kosmicznym</a>, w którym świat powstał z rozbicia jaj zdobytych w efekcie pojedynku bohatera z wężowatymi stworami, wspomnianymi już żmijami-smokami<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[50]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kosmologia">Kosmologia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Kosmologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kosmologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="metadata plainlinks mbox mbox-content" tabindex="0"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75298054">.mw-parser-output .mbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid var(--color-progressive,#36c);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%0.5em 10%;display:grid;padding:.3em;gap:.3em;grid-template-columns:60px 1fr;align-items:center;word-break:break-word}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:60px 1fr min-content}.mw-parser-output .mbox.without-icon{grid-template-columns:1fr}.mw-parser-output .mbox-iconright,.mw-parser-output .mbox-icon{justify-self:center}.mw-parser-output .mbox-icon img{max-width:100%;object-fit:contain}.mw-parser-output .mbox p{font-size:inherit}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .mbox{margin-left:0;margin-right:0}}@media(max-width:600px){.mw-parser-output .mbox{width:100%}}@media(max-width:450px){.mw-parser-output .mbox-iconright{grid-row:2;grid-column:1/span 2;justify-self:end}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:40px 1fr}.mw-parser-output .mbox{grid-template-columns:40px 1fr;font-size:0.85rem}}.mw-parser-output .mbox+.mbox{margin-top:calc(-0.5em - 1px)}.mw-parser-output .mbox.mbox-serious{border-left-color:#d33}.mw-parser-output .mbox.mbox-content{border-left-color:#f28500}.mw-parser-output .mbox.mbox-notice{border-left-color:var(--color-progressive,#36c)}.mw-parser-output .mbox.mbox-merge{border-left-color:#9932cc}body.ns-6 .mw-parser-output .mbox{width:unset;max-width:unset}</style> <div class="mbox-icon"> <div><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Pomoc:Ponadczasowo%C5%9B%C4%87" title="Pomoc:Ponadczasowość"><img alt="Pomoc:Ponadczasowość" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Ambox_outdated_serious.svg/35px-Ambox_outdated_serious.svg.png" decoding="async" width="35" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Ambox_outdated_serious.svg/53px-Ambox_outdated_serious.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Ambox_outdated_serious.svg/70px-Ambox_outdated_serious.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></a></span></div></div> <div class="mbox-text"><b>Ten artykuł od 2023-03 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.</b><div class="hide-when-compact"><small>Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w <a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">przypisach</a> źródła informacji.</small><br /><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%">Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w <a href="/wiki/Dyskusja:Religia_S%C5%82owian" title="Dyskusja:Religia Słowian">dyskusji tego artykułu</a>.</span><br /><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%"> Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon <a href="/wiki/Szablon:Dopracowa%C4%87" title="Szablon:Dopracować">{{Dopracować}}</a> z tego artykułu.</span></div></div> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Eik.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Eik.jpg/250px-Eik.jpg" decoding="async" width="250" height="269" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Eik.jpg/375px-Eik.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Eik.jpg/500px-Eik.jpg 2x" data-file-width="510" data-file-height="548" /></a><figcaption>Jednym z wyobrażeń osi kosmicznej u Słowian był ogromny dąb</figcaption></figure> <p>Innym kluczowym elementem każdego systemu wierzeń jest mit lub raczej zespół mitów i przekonań na temat konstrukcji <a href="/wiki/Wszech%C5%9Bwiat" title="Wszechświat">wszechświata</a> i połączenia między światem ziemskim/rzeczywistym oraz <a href="/wiki/Za%C5%9Bwiaty" title="Zaświaty">zaświatami</a>. Również tego typu mit nie zachował się w odniesieniu do Słowian. Badacze, w oparciu o materiał etnograficzny i historyczny, zaproponowali hipotezę o popularnym wśród ludów indoeuropejskich trójdzielnym podziale świata na <a href="/wiki/Niebo_(raj)" title="Niebo (raj)">niebo</a>, ziemię i krainę umarłych<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980125_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980125-51">[51]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200369–73_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200369–73-52">[52]</a></sup>. Identyfikacja ta nie jest pewna, podobnie problem stanowi określenie, co stanowiło tzw. <a href="/wiki/Axis_mundi" title="Axis mundi">axis mundi</a>, oś kosmiczną, czyli wyobrażenie o ogólnej formie łączącej rzeczywistość doczesną i zaświaty. Często w pracach naukowych jako axis mundi Słowian podaje się <a href="/wiki/Axis_mundi" title="Axis mundi">Drzewo Kosmiczne</a> z niebem (Rajem/<a href="/wiki/Wyraj" title="Wyraj">Wyrajem</a>) ulokowanym w jego koronie i krainą umarłych (<a href="/wiki/Nawie" title="Nawie">Nawie</a>) w korzeniach<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200376–80_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200376–80-53">[53]</a></sup>. Motyw ten byłby podobny do znanego z <a href="/wiki/Mitologia_nordycka" title="Mitologia nordycka">mitologii skandynawskiej</a> wielkiego <a href="/wiki/Jesion" title="Jesion">jesionu</a> <a href="/wiki/Yggdrasil" title="Yggdrasil">Yggdrasila</a>. Materiał etnograficzny wskazuje jednak, że równie prawdopodobnymi motywami mogłyby być święta góra (<a href="/wiki/Axis_mundi" title="Axis mundi">Góra Kosmiczna</a>), stanowiąca religijny środek świata lub symbolizujący ją kamień<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200380–88_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200380–88-54">[54]</a></sup><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55">[55]</a></sup>, a także <a href="/wiki/Droga_Mleczna" title="Droga Mleczna">Droga Mleczna</a> jako przejście do zaświatów<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56">[56]</a></sup>. Z mitem o axis mundi wiąże się także rozumienie nieba jako wielkiego klepiska lub <a href="/w/index.php?title=Wielki_M%C5%82yn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wielki Młyn (strona nie istnieje)">młyna</a>, obracającego się wokół <a href="/wiki/Gwiazda_Polarna" title="Gwiazda Polarna">Gwiazdy Polarnej</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200384–85_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200384–85-57">[57]</a></sup>. W folklorze Słowian zachodnich za oś tej konstrukcji uznawany jest słup biegnący od wspomnianej gwiazdy. Brakuje przekonujących przesłanek, by wierzyć, że istniał jeden dominujący motyw axis mundi. Mogło być ich wiele, współwystępujących nawet na tym samym terytorium. </p><p>Niejasne jest to, jak Słowianie postrzegali zaświaty. Część badaczy, np. <a href="/wiki/Maciej_Salamon" title="Maciej Salamon">Maciej Salamon</a>, przyjęło, że ich religia nie posiadała <a href="/wiki/Eschatologia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Eschatologia chrześcijańska">eschatologii</a> lub, że ta była ograniczona do minimum<sup id="cite_ref-M._Salamon,_2005_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-M._Salamon,_2005-58">[58]</a></sup>. W podobnym tonie wypowiedział się <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">niemiecki</a> kronikarz z początków XI wieku, <a href="/wiki/Thietmar_z_Merseburga" title="Thietmar z Merseburga">Thietmar z Merseburga</a>, przypuszczając, że Słowianom zdaje się, iż <i>ze śmiercią doczesną wszystko się kończy</i><sup id="cite_ref-CITEREFThietmarI_14_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFThietmarI_14-59">[59]</a></sup> (według części opinii, w stwierdzeniu tym chodziło raczej o brak u Słowian pojęcia pośmiertnej kary i nagrody, tak jak się to np. przedstawia w chrześcijaństwie – p. niżej). Materiał etnograficzny wskazuje jednak na wiarę w jakąś formę zaświatów określanych jako <a href="/wiki/Wyraj" title="Wyraj">Raj</a>, <a href="/wiki/Wyraj" title="Wyraj">Wyraj</a> lub <a href="/wiki/Nawie" title="Nawie">Nawie</a>. W nauce dominują dwie interpretacje. Według pierwszej, religia słowiańska początkowo znała tylko jeden typ zaświatów określany wszystkimi tymi nazwami. W efekcie ewolucji wierzeń, pod wpływem przede wszystkim chrześcijaństwa, miało dojść do dyferencjacji między Raj/Wyraj i Nawie<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60">[60]</a></sup>. Druga interpretacja zakłada, że podział ten był pierwotnym elementem religii Słowian<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200378_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200378-61">[61]</a></sup>. Raj/Wyraj to przede wszystkim kraina, do której odlatują ptaki na zimę, rodzaj wielkiego, zamkniętego ogrodu ze strzeżoną bramą. Niekiedy mogli trafić tam także ludzie porwani przez <a href="/wiki/T%C4%99cza" title="Tęcza">tęczę</a>, którzy następnie stawali się demonami pogody, <a href="/wiki/P%C5%82anetnik" title="Płanetnik">płanetnikami</a>. Trudno określić, ile w tych wierzeniach reliktów przedchrześcijańskich, a ile lokalnej adaptacji <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">biblijnego</a> Raju. Drugą z części zaświatów była podziemna kraina Nawie, zapewne podlegająca jurysdykcji <a href="/wiki/B%C3%B3stwa_chtoniczne" title="Bóstwa chtoniczne">bóstwa chtonicznego</a>, według najpopularniejszej rekonstrukcji <a href="/wiki/Weles" title="Weles">Welesa</a>. Tam trafiali ludzie po śmierci. Droga do zaświatów trwała 40 dni i przez ten czas możliwy był kontakt ze zmarłym. Wydaje się, że przynajmniej część Słowian wierzyła w jakąś formę <a href="/w/index.php?title=Kosmiczna_rzeka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kosmiczna rzeka (strona nie istnieje)">kosmicznej rzeki</a>, podobnej do <a href="/wiki/Staro%C5%BCytna_Grecja" title="Starożytna Grecja">greckiego</a> <a href="/wiki/Styks" title="Styks">Styksu</a>, przez którą zmarły musiał przejść po drodze do świata podziemnego. Wiara ta znalazła swoje odbicie w zwyczajach takich, jak budowa kładki na pobliskim strumieniu lub wrzucenie do <a href="/wiki/Trumna" title="Trumna">trumny</a> grosza na zapłatę za przewóz przez rzekę<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980219–220_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980219–220-62">[62]</a></sup>. Przejście między światem doczesnym i Nawie otwierało się także kilka razy w roku, umożliwiając np. rozmowy z <a href="/wiki/Duch_(spirytyzm)" title="Duch (spirytyzm)">duchami</a>. Niektórzy badacze przydają Welesowi dodatkowo funkcję sędziego, który miał ważyć dobre i złe uczynki i decydować o wpuszczaniu do krainy przodków<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200379_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200379-63">[63]</a></sup>. Interpretacja ta nie spotkała się z powszechnym uznaniem, jako bardzo daleko posunięta. Religia Słowian zapewne nie łączyła się z żadnym jednolitym systemem <a href="/w/index.php?title=Kodeks_moralny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kodeks moralny (strona nie istnieje)">nakazów moralnych</a>, co na swój sposób wyklucza ideę <a href="/wiki/S%C4%85d_ostateczny" title="Sąd ostateczny">sądu ostatecznego</a><sup id="cite_ref-M._Salamon,_2005_58-1" class="reference"><a href="#cite_note-M._Salamon,_2005-58">[58]</a></sup>. Powyższa interpretacja wiary w zaświaty obarczona jest wieloma wątpliwościami. Wydaje się, że jeden, spójny system eschatologiczny nie istniał, a wśród Słowian powszechne były wątpliwości co do natury życia pozagrobowego. Aleksander Gieysztor przytacza przykład z folkloru staroruskiego, wskazując, że miejsce do którego udawali się zmarli określano jako <i>nevedomaja strana</i><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980220_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980220-64">[64]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teologia">Teologia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Teologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Lista_b%C3%B3stw_s%C5%82owia%C5%84skich" title="Lista bóstw słowiańskich">Lista bóstw słowiańskich</a>.</i></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/Lista_pseudob%C3%B3stw_s%C5%82owia%C5%84skich" title="Lista pseudobóstw słowiańskich">Lista pseudobóstw słowiańskich</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Demonologia">Demonologia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Demonologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Demonologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Demony_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Demony słowiańskie">Demony słowiańskie</a>.</i></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bilibin._Baba_Yaga.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Bilibin._Baba_Yaga.jpg/250px-Bilibin._Baba_Yaga.jpg" decoding="async" width="250" height="320" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Bilibin._Baba_Yaga.jpg/375px-Bilibin._Baba_Yaga.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Bilibin._Baba_Yaga.jpg/500px-Bilibin._Baba_Yaga.jpg 2x" data-file-width="1561" data-file-height="2000" /></a><figcaption><a href="/wiki/Iwan_Bilibin" title="Iwan Bilibin">Iwan Bilibin</a>, <i>Baba Jaga</i>. Popularna postać słowiańskich wierzeń i baśni.</figcaption></figure> <p>Religia słowiańska dostrzegała w przyrodzie stałe istnienie pierwiastka nadprzyrodzonego. Wierzono w przeróżne <a href="/wiki/Duch_(spirytyzm)" title="Duch (spirytyzm)">duchy</a> i demony związane zwykle z miejscami. <a href="/wiki/Aleksander_Gieysztor" title="Aleksander Gieysztor">Aleksander Gieysztor</a> podzielił demony na wodne, leśne, powietrzne i te związane z <a href="/wiki/Ognisko_domowe" title="Ognisko domowe">ogniskiem domowym</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980215–240_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980215–240-65">[65]</a></sup>. Pierwsze trzy kategorie obejmowały głównie istoty wrogie człowiekowi, symbolizujące złowieszczy, nieposkromiony charakter przyrody. Przykładem mogą być <a href="/wiki/Wodnik_(demon)" title="Wodnik (demon)">wodniki</a> topiące ludzi w jeziorach<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003176_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003176-66">[66]</a></sup>, czy <a href="/wiki/Po%C5%82udnica" title="Południca">południce</a>, atakujące na polach w południe – wywołujące <a href="/wiki/Koszmar_senny" title="Koszmar senny">koszmary</a> lub nawet śmierć poprzez <a href="/wiki/Zawa%C5%82_mi%C4%99%C5%9Bnia_sercowego" title="Zawał mięśnia sercowego">atak serca</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003182_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003182-67">[67]</a></sup>. Niektóre demony znane były jedynie na niewielkim obszarze, w inne wierzono w całych regionach. Do bardziej rozpowszechnionych należały m.in. postacie uznawane za opiekunów miejsc i władców sił przyrody w określonym miejscu. W przypadku jezior były to wspomniane już wodniki (wodianoje). Opiekunem lasu był natomiast demon znany jako <a href="/wiki/Leszy" title="Leszy">Leszy</a>, Borowy, Boruta lub Dziad<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003179_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003179-68">[68]</a></sup>. Bardzo rozpowszechniony był i do dziś jest w folklorze motyw wrogiego demona żeńskiego – Leśnej Baby, która do baśni przeniknęła jako <a href="/wiki/Baba_Jaga" title="Baba Jaga">Baba Jaga</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003181_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003181-69">[69]</a></sup>. Przyjmowała ona zwykle postać starej i brzydkiej kobiety, mieszkającej na odludziu w chatce na kurzej stopie. Polowała na błąkające się po lesie dzieci, które po złapaniu gotowała w kotle. Atakowała też nieuważnych dorosłych, dusząc ich swoimi obwisłymi piersiami. </p><p>Niejasne jest pochodzenie demonów słowiańskich. Zdaniem <a href="/wiki/Ludwik_Stomma" title="Ludwik Stomma">Ludwika Stommy</a> wszystkie te istoty były ludźmi zmarłymi tzw. <a href="/w/index.php?title=Z%C5%82a_%C5%9Bmier%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zła śmierć (strona nie istnieje)">złą śmiercią</a> np. poprzez <a href="/wiki/Zab%C3%B3jstwo#Rodzaje_zabójstw" title="Zabójstwo">zamordowanie</a>, <a href="/wiki/Samob%C3%B3jstwo" title="Samobójstwo">samobójstwo</a>, utopienie się czy podczas <a href="/wiki/Po%C5%82%C3%B3g" title="Połóg">połogu</a><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70">[70]</a></sup>. Inni badacze wskazują, że rzeczywiście takie mogło być pochodzenie części lub większości demonów, reszta reprezentowała jednak same siły przyrody<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980220_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980220-64">[64]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003162–170_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003162–170-71">[71]</a></sup>. Najbardziej rozpowszechnionym przykładem <a href="/w/index.php?title=Demon_mediacyjny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Demon mediacyjny (strona nie istnieje)">demona mediacyjnego</a>, powstałego w efekcie nagłej śmierci przez <a href="/wiki/Utoni%C4%99cie" title="Utonięcie">utonięcie</a> i niejako zawieszonego między życiem a śmiercią jest <a href="/wiki/Utopiec" title="Utopiec">topielec</a>. Tymczasem zmarłe nagle kobiety mogły stać się <a href="/wiki/Boginka" title="Boginka">boginkami</a> (<a href="/wiki/Wi%C5%82a" title="Wiła">wiłami</a>, <a href="/wiki/Rusa%C5%82ka" title="Rusałka">rusałkami</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003170–176_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003170–176-72">[72]</a></sup>. Istoty te zwykle przedstawiano jako wiecznie młode, uwodzicielsko piękne dziewczyny przebywające nad brzegami zbiorników wodnych. Wabiły one swoją urodą przechodniów, a następnie doprowadzały do ich zguby np. śmierci z wyczerpania <a href="/wiki/Seks_bez_penetracji" title="Seks bez penetracji">pieszczotami</a>. Szczególnie widoczny w wierzeniach słowiańskich jest złowrogi charakter rzek czy jezior, już zresztą wspomniany przy okazji omawiania <a href="/wiki/Kosmogonia" title="Kosmogonia">mitu kosmogonicznego</a>. Demony zamieszkiwały także w lesie czy powietrzu. Te drugie związane były z <a href="/wiki/Pogoda" title="Pogoda">pogodą</a>, zaliczali się do nich m.in. <a href="/wiki/P%C5%82anetnik" title="Płanetnik">chmurnicy</a>, obłocznicy czy płanetnicy<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980231_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980231-73">[73]</a></sup>. Aleksander Gieysztor wyróżnił grupę cech wspólnych, występujących u różnych demonów słowiańskich: m.in. obwisłe sutki, czasowa <a href="/w/index.php?title=Niewidzialno%C5%9B%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niewidzialność (strona nie istnieje)">niewidzialność</a>, wielka głowa, czy nadmiar palców. Zwrócił także uwagę na metody, którymi istoty te dręczyły bądź zabijały ludzi. Za być może specyficzne motywy słowiańskie uznał <a href="/wiki/%C5%81askotki" title="Łaskotki">załaskotanie</a> i <a href="/w/index.php?title=G%C5%82askanie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Głaskanie (strona nie istnieje)">zagłaskanie</a> na śmierć<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980221_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980221-74">[74]</a></sup>. </p><p>Różne naturalne lub zdrowotne katastrofy przypisywano działaniu sił demonicznych np. <a href="/wiki/Poronienie" title="Poronienie">poronienia</a> były dziełem boginek, <a href="/wiki/Niepe%C5%82nosprawno%C5%9B%C4%87_intelektualna" title="Niepełnosprawność intelektualna">niedorozwój umysłowy</a> dzieci wywoływały <a href="/wiki/Mamuna" title="Mamuna">mamuny</a>, a <a href="/w/index.php?title=Opuchlizna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opuchlizna (strona nie istnieje)">opuchlizny</a> i <a href="/wiki/Pora%C5%BCenie" title="Porażenie">paraliż</a> – <a href="/wiki/Latawiec_(demon)" title="Latawiec (demon)">latawce</a>. Wierzono też, że dziecko może zostać ukradzione przez demona i zamienione na tzw. <a href="/w/index.php?title=Boginiak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boginiak (strona nie istnieje)">boginiaka</a> – istotę odznaczającą się wielką głową, nieruchomym wzrokiem, brzydotą i nieznośnym charakterem<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003182_67-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003182-67">[67]</a></sup>. </p><p>Odrębną grupę demonów stanowiły te związane z gospodarstwem domowym. Zwykle uznawano je prawdopodobnie za niepersonifikowane duchy przodków żyjące w sferach półmroku – ciemnych kątach, pod progami, za piecem, na <a href="/wiki/Poddasze" title="Poddasze">strychu</a> itp.<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003184–190_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003184–190-75">[75]</a></sup> Te tzw. <a href="/wiki/Ubo%C5%BCe" title="Uboże">ubożęta</a> (bożęta, bożątki, bodzięta, <a href="/wiki/Domowik" title="Domowik">domowi</a>, żyrownicy itd.) w zamian m.in. za ofiary w jedzeniu miały zapewnić domostwu pomyślność<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003186_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003186-76">[76]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFUrbańczyk199152_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFUrbańczyk199152-77">[77]</a></sup>. Ostrzegały też przed niebezpieczeństwami – wschodni Słowianie wierzyli, że domowy może ukazać się gospodarzowi we <a href="/wiki/Sen" title="Sen">śnie</a> lub nawet na jawie. Zdaniem Andrzeja Szyjewskiego kres wierze w demony domowe położyło dopiero upowszechnienie <a href="/wiki/Lampa_elektryczna" title="Lampa elektryczna">oświetlenia elektrycznego</a>, likwidującego wspomniane sfery półmroku<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003187-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rod,_eschatologia_i_zarys_antropologii"><span id="Rod.2C_eschatologia_i_zarys_antropologii"></span>Rod, eschatologia i zarys antropologii</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Rod, eschatologia i zarys antropologii" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rod, eschatologia i zarys antropologii"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Moment narodzenia był uznawany przez Słowian za chwilę magiczną, stąd m.in. wiara w niezwykłą moc <i>porońców</i> i dzieci zmarłych podczas <a href="/wiki/Por%C3%B3d" title="Poród">porodu</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003195_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003195-78">[78]</a></sup>. W chwili przyjścia na świat los dziecka i jego życiowe powodzenie były określane przez trzy boginie <a href="/wiki/Przeznaczenie" title="Przeznaczenie">losu</a> – <a href="/wiki/Rodzanice" title="Rodzanice">rodzanice</a>, a następnie zapisywane na czole jako niezmywalne znamię. Wiara w rodzanice wydaje się bardzo archaiczna, choć stoi w sprzeczności z relacją <a href="/wiki/Prokopiusz_z_Cezarei" title="Prokopiusz z Cezarei">Prokopiusza</a>, który stwierdził, że Słowianie nie wiedzą nic o <a href="/wiki/Przeznaczenie" title="Przeznaczenie">przeznaczeniu</a>. Zdaniem <a href="/wiki/Andrzej_Szyjewski" title="Andrzej Szyjewski">Andrzeja Szyjewskiego</a> Prokop miał jednak na myśli nie tyle przeznaczenie, co wiarę w <i>heimarmene</i> – <a href="/wiki/Astrologia" title="Astrologia">astrologicznie</a> wyznaczoną konieczność zachodzenia zdarzeń<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003144_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003144-79">[79]</a></sup>. W opinii tego badacza Słowianie doskonale znali pojęcie przeznaczenia, a zgodnie z ich wiarą ludzką egzystencją kierował nie przypadek, lecz indywidualna, przypisana każdemu człowiekowi <i><a href="/wiki/Dola_(mitologia)" title="Dola (mitologia)">dola</a></i>, której przyznawano życie i osobowość<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003191_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003191-80">[80]</a></sup> (a tym samym, której kierunek było można jednak odwrócić, przebłagać). Podobne zdanie do Szyjewskiego zaprezentował <a href="/wiki/Aleksander_Gieysztor" title="Aleksander Gieysztor">Aleksander Gieysztor</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980156–158_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980156–158-81">[81]</a></sup>. W przeciwnym tonie wypowiedzieli się natomiast Stanisław Urbańczyk i Kazimierz Kryspin, dosłownie przyjmując relację bizantyńskiego dziejopisa<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82">[82]</a></sup>. </p><p>Z wiarą w przeznaczenie wiąże się zagadkowa postać boga <a href="/wiki/Rod_(b%C3%B3g)" title="Rod (bóg)">Roda</a>, któremu podobnie jak rodzanicom składano ofiary przy okazji narodzin i <a href="/wiki/Postrzy%C5%BCyny" title="Postrzyżyny">postrzyżyn</a>. Bóg ten pojawia się w dość nielicznych relacjach z obszaru Rusi, również pod imionami <i>Suda</i> i <i>Usuda</i>. <a href="/wiki/Aleksander_Br%C3%BCckner" title="Aleksander Brückner">Aleksander Brückner</a> uważał Roda za abstractum<sup id="cite_ref-CITEREFBrückner1985???_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBrückner1985???-83">[83]</a></sup>, Gieysztor natomiast uznał go za pomniejsze bóstwo stanowiące <a href="/wiki/Personifikacja" title="Personifikacja">personifikację</a> losu tożsamą z Dolą<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980156–157_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980156–157-84">[84]</a></sup>. Szyjewski posunął się nieco dalej, widząc w Rodzie ważnego boga patronującego pokrewieństwu rodowemu i związanego ze sferą życia pozagrobowego<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003192–193_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003192–193-85">[85]</a></sup>. Skrajną koncepcję zaprezentował <a href="/wiki/Boris_Rybakow" title="Boris Rybakow">Boris Rybakow</a>, którego zdaniem Rod był w czasach archaicznych najważniejszym bóstwem Słowian, a nawet <a href="/wiki/Stw%C3%B3rca" title="Stwórca">stwórcą</a> świata, wraz z rozwojem słowiańskiej religii zastąpionym przez <a href="/wiki/Perun" title="Perun">Peruna</a><sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86">[86]</a></sup>. Hipoteza ta spotkała się z niewielkim poparciem, choć w nowszej literaturze nawiązała do niej m.in. <a href="/wiki/Ha%C5%82yna_%C5%81ozko" title="Hałyna Łozko">Halina Łozko</a>, uznając Roda za <i>Boga nad bogami</i> <a href="/wiki/Ukrai%C5%84cy" title="Ukraińcy">Ukraińców</a><sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87">[87]</a></sup>. </p><p>Liczne relacje etnograficzne wskazują na wiarę w <a href="/wiki/Dusza_(religia)" title="Dusza (religia)">duszę</a>, choć nie jest jasne jak Słowianie postrzegali jej koncepcję. Duszę przynosił ze sobą ptak, zwykle <a href="/wiki/Bocian_bia%C5%82y" title="Bocian biały">bocian</a> – przeświadczenie to w zmodyfikowanej formie przetrwało w <a href="/wiki/Folklor" title="Folklor">folklorze</a> do dzisiaj. Dusza za życia mieszkała według najpowszechniejszego wierzenia w sercu i była utożsamiana z oddechem. Według części relacji po śmierci ponownie w formie ptaka odlatywała ona do <a href="/wiki/Wyraj" title="Wyraj">Wyraju</a>, co miałoby się wiązać z powszechnym obyczajem <a href="/wiki/Kremacja" title="Kremacja">ciałopalenia</a>. Część badaczy uważa, że istniały dwa rodzaje wierzeń – w wyraj „niebiański” i konkurencyjnie w podziemne <a href="/wiki/Nawie" title="Nawie">Nawie</a>. Zdaniem Andrzeja Szyjewskiego była to raczej koncepcja podwójnej duszy – jej część trafiała do Nawie, reszta natomiast, utożsamiana ze swoistym pierwiastkiem rodowym, do Wyraju. Szyjewski posunął swoją koncepcję dalej, uznając, że dusza ta następnie była odsyłana na ziemię przez Roda by w drodze <a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacji</a> stać się częścią nowego ludzkiego istnienia<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003202–206_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003202–206-88">[88]</a></sup>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz więcej w artykule <a href="/wiki/Dusza_(religia)" title="Dusza (religia)">Dusza (religia)</a>, w sekcji <a href="/wiki/Dusza_(religia)#Wierzenia_Słowian" title="Dusza (religia)">Wierzenia Słowian</a>.</i></div> <p>Powszechna była wiara w możliwość przynajmniej częściowego pozostania duszy na ziemi, a także w istnienie osób obdarzonych dwiema duszami (<a href="/wiki/Dwudusznicy" title="Dwudusznicy">dwuduszników</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFKozak2020???_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak2020???-46">[46]</a></sup>. Pozostanie duszy na ziemi prowadziło do powstawania wyżej opisanych <a href="/wiki/Demon" title="Demon">demonów</a>. Aby zapobiec przekształceniu się duszy w <a href="/wiki/Wampir" title="Wampir">wąpierza</a> czy <a href="/wiki/Wampir" title="Wampir">upiora</a> stosowano skomplikowane obrządki <a href="/wiki/Pogrzeb" title="Pogrzeb">pogrzebowe</a> – np. otwierano wszystkie okna domu by dusza mogła swobodnie ulecieć lub zacierano ślady za pogrzebowym orszakiem<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003210–211_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003210–211-89">[89]</a></sup>. Badania <a href="/wiki/Alfonso_Maria_di_Nola" title="Alfonso Maria di Nola">Alfonso di Noli</a> wskazują, że praktyki te odnaleźć można w różnych kulturach i nie stanowią one specyficznej cechy kultury słowiańskiej<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90">[90]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Praktyki">Praktyki</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Praktyki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Praktyki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kult_przodków"><span id="Kult_przodk.C3.B3w"></span>Kult przodków</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Kult przodków" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kult przodków"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wielu badaczy wskazuje na istnienie wśród Słowian <a href="/wiki/Kult_przodk%C3%B3w" title="Kult przodków">kultu przodków</a>, często utożsamianego z kultem demonów domowych. W. Szafrański za przedstawienia przodków uznał opisane niżej <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99towit_woli%C5%84ski" title="Świętowit woliński">figurki</a> odnalezione w <a href="/wiki/Wolin_(miasto)" title="Wolin (miasto)">Wolinie</a><sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91">[91]</a></sup>. Podobne praktyki aż do XIX wieku występowały u Słowian wschodnich<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980218_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980218-92">[92]</a></sup>. Śladem kultu przodków są wspomniane już uprzednio obrządki mające na celu kontakt ze zmarłymi lub uczczenie ich pamięci. Oprócz modlitw i ofiar powszechne było urządzanie uczt pogrzebowych i zadusznych. Znane były one pod różnymi nazwami: jako <a href="/wiki/J%C4%99zyk_chorwacki" title="Język chorwacki">chorwacka</a> <a href="/wiki/Kwas_karminowy" title="Kwas karminowy">karmina</a>, ruska <a href="/wiki/Tryzna" title="Tryzna">tryzna</a> czy polska strawa. O zwyczaju tym wspomniał polski kronikarz <a href="/wiki/Wincenty_Kad%C5%82ubek" title="Wincenty Kadłubek">Wincenty Kadłubek</a><sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93">[93]</a></sup>. Do dziś przetrwał on w bałkańskiej kulturze ludowej. Istniały także obrządki mające na celu bezpośredni kontakt ze zmarłymi, znane m.in. pod nazwą <a href="/wiki/Dziady_(zwyczaj)" title="Dziady (zwyczaj)">Dziadów</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980219_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980219-94">[94]</a></sup>. </p><p>Zdaniem Andrzeja Szyjewskiego duchy przodków nazywano <i>lalkami</i> lub <i>lutkami</i>. W efekcie <a href="/w/index.php?title=Desematyzacja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Desematyzacja (strona nie istnieje)">desematyzacji</a> słowo to zaczęło oznaczać dziecięce <a href="/wiki/Zabawka" title="Zabawka">zabawki</a>, natomiast zlaicyzowane wyobrażenia dały początek idei <a href="/wiki/Krasnoludek" title="Krasnoludek">krasnoludków</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003200_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003200-95">[95]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Miejsca_i_przedmioty_kultowe">Miejsca i przedmioty kultowe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Miejsca i przedmioty kultowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Miejsca i przedmioty kultowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Gaj_(las)" title="Gaj (las)">Gaj (las)</a>.</i></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kap_Arkona2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Kap_Arkona2.jpg/250px-Kap_Arkona2.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Kap_Arkona2.jpg/375px-Kap_Arkona2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Kap_Arkona2.jpg/500px-Kap_Arkona2.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Przylądek <a href="/wiki/Arkona" title="Arkona">Arkona</a> – we wczesnym średniowieczu znajdowało się tu jedno z głównych sanktuariów słowiańskich</figcaption></figure> <p>Miejsca <a href="/wiki/Kult_religijny" title="Kult religijny">kultowe</a> <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">Słowian</a> można lokalizować w oparciu o <a href="/wiki/%C5%B9r%C3%B3d%C5%82a_historyczne" title="Źródła historyczne">przekazy źródłowe</a>, jednak w większości przypadków naukowcy dysponują jedynie późnymi <a href="/wiki/Legenda" title="Legenda">legendami</a>, rzadko nawiązującymi do realnej przeszłości. Znacznie większe znaczenie mają badania <a href="/wiki/Archeologia" title="Archeologia">archeologiczne</a>, pozwalające odnajdywać ślady <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia" title="Świątynia">świątyń</a> bądź innych konstrukcji kultowych. Słowianie za święte uznawali miejsca spełniające odpowiednie warunki przyrodnicze – najczęściej była to góra ze starym drzewem na szczycie. Znaczenie miała też bliskość wody w postaci źródła, studni bądź strumienia. Czcią otaczano także uznane za święte głazy, często pełniące role <a href="/wiki/O%C5%82tarz" title="Ołtarz">ołtarzy</a> <a href="/wiki/Ofiara_(religia)" title="Ofiara (religia)">ofiarnych</a>. <a href="/wiki/Aleksander_Gieysztor" title="Aleksander Gieysztor">Aleksander Gieysztor</a> zwrócił uwagę na dążenie do takiego przekształcenia terenu by formował się w <i>magiczny krąg przeznaczony do kontaktowania się z bóstwem</i><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980186_96-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980186-96">[96]</a></sup>. </p><p>Jedną z najczęstszych form oddawania czci bóstwom wśród Słowian były święte gaje. W gajach nie stawiano prawdopodobnie żadnych posągów czy świątyń, jednakże miejsca takie były wydzielane ogrodzeniem lub rowem, których funkcja była przede wszystkim symboliczna, a nie funkcjonalna. Celom modlitewnym służyły także budowle drewniane, jednak były one użytkowane także w charakterze miejsca zebrań i narad. Wznoszono także domy dla bogów, w których znajdowały się ich posągi, łoża, siodła, skarbce i inne przedmioty. Wstęp do tych budowli był surowo zakazany wszystkim z wyjątkiem kapłanów, którzy jednak mogli się tam zjawiać rzadko i musieli przestrzegać ścisłych reguł<sup id="cite_ref-pap_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-pap-97">[97]</a></sup>. </p><p>Istotne ze względu na zbieżność ze źródłami historycznymi są znaleziska z terenów Rusi, przede wszystkim krąg posągów w okolicy <a href="/wiki/Kij%C3%B3w" title="Kijów">Kijowa</a>, zbieżny z relacją w <a href="/wiki/Powie%C5%9B%C4%87_minionych_lat" title="Powieść minionych lat">Powieści dorocznej</a>. Ta niezadaszona konstrukcja nad <a href="/wiki/Dniepr" title="Dniepr">Dnieprem</a> to prawdopodobnie miejsce, w którym <a href="/wiki/W%C5%82adcy_Rusi_Kijowskiej" title="Władcy Rusi Kijowskiej">wielki książę</a> <a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_I_Wielki" title="Włodzimierz I Wielki">Włodzimierz</a> umieścił <a href="/wiki/Idol_(wyobra%C5%BCenie)" title="Idol (wyobrażenie)">idole</a> pogańskich bogów, a następnie kazał je strącić do rzeki po <a href="/wiki/Chrzest_Rusi" title="Chrzest Rusi">przyjęciu chrześcijaństwa</a>. Inna podobna konstrukcja została zlokalizowana na północ od <a href="/wiki/%C5%BBytomierz" title="Żytomierz">Żytomierza</a>, a znacznie starszy ośrodek kultowy wiązany z <a href="/wiki/Perun" title="Perun">Perunem</a> odnaleziono na <a href="/w/index.php?title=Perynia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perynia (strona nie istnieje)">Peryni</a> pod <a href="/wiki/Nowogr%C3%B3d_Wielki" title="Nowogród Wielki">Nowogrodem Wielkim</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980183–186_98-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980183–186-98">[98]</a></sup>. </p><p>Odkryto także miejsca kultowe Słowian na wyspach położonych na jeziorach (np. <a href="/wiki/Nies%C5%82ysz" title="Niesłysz">Jezioro Niesłysz</a>, Zarańskie (<a href="/wiki/Zara%C5%84sko" title="Zarańsko">Zarańsko</a>), na sztucznej wyspie na jeziorze <a href="/wiki/Paklicko_Wielkie" title="Paklicko Wielkie">Paklicko Wielkie</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Świątynie"><span id=".C5.9Awi.C4.85tynie"></span>Świątynie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Świątynie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Świątynie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ze względu na niewiele zachowanych świadectw archeologicznych świątyń wśród Słowian, w dyskursie naukowym istnieją rozbieżne opinie w kwestii istnienia i kształtu tego typu konstrukcji. Widoczne jest także zróżnicowanie w tej kwestii w zależności od regionu. Istnieje sporo wzmianek źródłowych, opisujących świątynie ulokowane na <a href="/wiki/Po%C5%82abie" title="Połabie">Połabiu</a>. <a href="/wiki/Thietmar_z_Merseburga" title="Thietmar z Merseburga">Thietmar</a> zawarł w swojej <a href="/wiki/Thietmar_z_Merseburga" title="Thietmar z Merseburga">kronice</a> szczegółowy opis świątyni <a href="/wiki/Swaro%C5%BCyc" title="Swarożyc">Swarożyca</a> w <a href="/wiki/Radogoszcz_(gr%C3%B3d)" title="Radogoszcz (gród)">Radogoszczy</a><sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99">[99]</a></sup>, <a href="/wiki/Helmold" title="Helmold">Helmold</a> wspomniał o przybytku <a href="/wiki/Trzyg%C5%82%C3%B3w" title="Trzygłów">Trygława</a> w <a href="/wiki/Szczecin" title="Szczecin">Szczecinie</a><sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100">[100]</a></sup>, natomiast <a href="/wiki/Saxo_Grammaticus" title="Saxo Grammaticus">Saxo Grammaticus</a> o świątyni <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99towit" title="Świętowit">Świętowita</a> w <a href="/wiki/Arkona" title="Arkona">Arkonie</a> na <a href="/wiki/Rugia" title="Rugia">Rugii</a><sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101">[101]</a></sup>. Zgodnie z relacjami budynki te były konstrukcjami drewnianymi, najpewniej czworokątnymi i zadaszonymi. Stanowiły obszar wydzielony dla sfery <a href="/wiki/Sacrum" title="Sacrum">sacrum</a> – dostęp do nich mieli tylko wyznaczeni <a href="/wiki/Kap%C5%82an" title="Kapłan">kapłani</a>. W źródłach i literaturze zwykle określa się je mianem <a href="/wiki/Chram" title="Chram">kącin</a>. Obiekty te znajdują swoje poświadczenie w archeologii – przykładem mogą być pozostałości świątyni położonej w sąsiedztwie datowanego na VII-VIII wiek <a href="/wiki/Grodzisko_(archeologia)" title="Grodzisko (archeologia)">grodziska</a> w <a href="/wiki/Feldberg_(Feldberger_Seenlandschaft)" title="Feldberg (Feldberger Seenlandschaft)">Feldbergu</a> pod <a href="/wiki/Neustrelitz" title="Neustrelitz">Neustrelitz</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980180_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980180-102">[102]</a></sup>. Inaczej wygląda sytuacja na pozostałych terenach ludów słowiańskich. Niemal nie istnieją współczesne źródła opisujące świątynie słowiańskie na Rusi czy w <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polsce</a>, a całkowicie brakuje ich w przypadku Bałkanów. Również archeologia nie odnalazła dowodów istnienia zadaszonych świątyń drewnianych – natrafiono jedynie na kilka spornych konstrukcji. Na Rusi tzw. <a href="/wiki/Chram" title="Chram">chramy</a> najczęściej nie były zadaszonymi budynkami, lecz ogrodzonymi miejscami kultowymi wyposażonymi w <a href="/wiki/Pos%C4%85g" title="Posąg">posągi</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980183–186_98-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980183–186-98">[98]</a></sup>. W Polsce swoistym ewenementem jest jedyne w miarę pewne znalezisko – odkryta pod koniec lat 90. domniemana świątynia pogańska we <a href="/wiki/Wroc%C5%82aw" title="Wrocław">Wrocławiu</a><sup id="cite_ref-CITEREFMoździoch2000176–187_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMoździoch2000176–187-36">[36]</a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kopiec_Krakusa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kopiec_Krakusa.jpg/250px-Kopiec_Krakusa.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kopiec_Krakusa.jpg/375px-Kopiec_Krakusa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Kopiec_Krakusa.jpg/500px-Kopiec_Krakusa.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Kopiec Kraka w Krakowie. W czasach przedchrześcijańskich na jego szczycie znajdował się liczący nawet 300 lat dąb, a miejsce pełniło prawdopodobnie rolę sakralną</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg/250px-Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg/375px-Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg/500px-Poland_mount_Sleza_-_ancient_cult_figure.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Starożytna figura kultowa na szczycie Ślęży. Stworzona zapewne przez Celtów, ale obdarzona czcią prawdopodobnie także przez Słowian</figcaption></figure> <p>W nauce ścierają się dwa główne nurty. Według pierwszego, współcześnie reprezentowanego przede wszystkim przez <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Urba%C5%84czyk" title="Stanisław Urbańczyk">Stanisława Urbańczyka</a>, Słowianie swoje bóstwa czcili w domu i w przyrodzie, nie budowali natomiast osobnych świątyń<sup id="cite_ref-CITEREFUrbańczyk1991???_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFUrbańczyk1991???-103">[103]</a></sup>. Te miały powstawać jedynie na Połabiu, jako późny efekt wpływów <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwa</a>. Gdzie indziej pogaństwo miało nie osiągnąć dostatecznie wysokiego poziomu rozwoju, by zorganizować się wokół świątyń i grupy kapłańskiej. Podobne poglądy głosili <a href="/wiki/Henryk_%C5%81owmia%C5%84ski" title="Henryk Łowmiański">Henryk Łowmiański</a><sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104">[104]</a></sup> oraz Aleksander Gieysztor<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980168–183_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980168–183-105">[105]</a></sup>. Drugi z badaczy wskazywał jednak na inne typy miejsc kultowych – <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_gaj_(antropologia)" title="Święty gaj (antropologia)">święte gaje</a> (np. opisany przez Thietmara gaj <a href="/wiki/G%C5%82omacz" title="Głomacz">Głomacz</a> położony na północ od <a href="/wiki/Mi%C5%9Bnia" title="Miśnia">Miśni</a><sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106">[106]</a></sup> lub gaj wspomniany przez Helmolda, leżący w <a href="/wiki/Wagria" title="Wagria">Wagrii</a> i związany z kultem boga <a href="/wiki/Prowe" title="Prowe">Proue/Prone</a><sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107">[107]</a></sup>), wzgórza (np. <a href="/wiki/Kopiec_Krakusa" title="Kopiec Krakusa">Kopiec Kraka</a> w <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Krakowie</a><sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108">[108]</a></sup>, wspominana przez Thietmara <a href="/wiki/%C5%9Al%C4%99%C5%BCa" title="Ślęża">Ślęża</a><sup id="cite_ref-CITEREFThietmarVII_51_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFThietmarVII_51-109">[109]</a></sup> lub Góra Grodowa w <a href="/wiki/Tumlin-W%C4%99gle" title="Tumlin-Węgle">Tumlinie</a> na północ od <a href="/wiki/Kielce" title="Kielce">Kielc</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980177_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980177-110">[110]</a></sup>) czy stare drzewa (najczęściej <a href="/wiki/D%C4%85b" title="Dąb">dęby</a>, ale także np. <a href="/wiki/Lipa" title="Lipa">lipy</a>, <a href="/wiki/Klon_(ro%C5%9Blina)" title="Klon (roślina)">klony</a> czy <a href="/wiki/Jesion" title="Jesion">jesiony</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980172_111-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980172-111">[111]</a></sup>; w <i>Żywocie</i> świętego <a href="/wiki/Otton_z_Bambergu" title="Otton z Bambergu">Ottona z Bambergu</a> opisany jest kult uznanego za święty <a href="/wiki/Orzech_(ro%C5%9Blina)" title="Orzech (roślina)">orzecha</a> w <a href="/wiki/Szczecin" title="Szczecin">Szczecinie</a><sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112">[112]</a></sup>). Także domniemana świątynia pogańska we Wrocławiu została uznana za możliwy efekt wpływów połabskich, datowany na czasy <a href="/wiki/Reakcja_poga%C5%84ska" class="mw-redirect" title="Reakcja pogańska">reakcji pogańskiej</a> związanej z rządami <a href="/wiki/Bezprym" title="Bezprym">Bezpryma</a> i <a href="/wiki/Kazimierz_I_Odnowiciel" title="Kazimierz I Odnowiciel">Kazimierza Odnowiciela</a> (lata 30. XI wieku)<sup id="cite_ref-CITEREFMoździoch2000176–187_36-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMoździoch2000176–187-36">[36]</a></sup>. </p><p>Wśród badaczy działających w ostatnich latach wykształcił się nurt konkurencyjny, uznający, że świątynie budowano na znacznie szerszą skalę, a występowały one zarówno na Połabiu, w Polsce, jak i na Rusi. Nurt ten reprezentują m.in. <a href="/wiki/Leszek_Pawe%C5%82_S%C5%82upecki" title="Leszek Paweł Słupecki">Leszek Paweł Słupecki</a><sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113">[113]</a></sup> i <a href="/wiki/Andrzej_Szyjewski" title="Andrzej Szyjewski">Andrzej Szyjewski</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003149–156_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003149–156-114">[114]</a></sup>. Zdaniem wspomnianych naukowców świątynie słowiańskie powstawać miały już w VIII-IX wieku, czyli w okresie sprzed silnych wpływów chrześcijańskich, jako niezależny element rodzimej religii. Ustalenia wspomnianych badaczy wymagają dalszych analiz materiałów źródłowych i zakrojonych na szerszą skalę badań archeologicznych. Wśród archeologów współcześnie dominuje sceptycyzm wobec wzmianek o dawnych świątyniach pogańskich. Znaleziska takie, jak np. drewniane podłogi pod kościołami romańskimi dawniej były identyfikowane jako pozostałości kącin. Dziś ustalenia te uznaje się za błędne. Przykładem może być np. <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Wojciecha_w_Krakowie_(Rynek_G%C5%82%C3%B3wny)" title="Kościół św. Wojciecha w Krakowie (Rynek Główny)">kościół św. Wojciecha</a> na <a href="/wiki/Rynek_G%C5%82%C3%B3wny_w_Krakowie" title="Rynek Główny w Krakowie">rynku krakowskim</a><sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115">[115]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Posągi"><span id="Pos.C4.85gi"></span>Posągi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Posągi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Posągi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:X_Perun(1).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/X_Perun%281%29.jpg/120px-X_Perun%281%29.jpg" decoding="async" width="120" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/X_Perun%281%29.jpg/180px-X_Perun%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/X_Perun%281%29.jpg 2x" data-file-width="228" data-file-height="469" /></a><figcaption>Współczesny posąg <a href="/wiki/Perun" title="Perun">Peruna</a></figcaption></figure> <p>Przynajmniej część świątyń i miejsc kultowych wyposażona była w posągi przedstawiające pogańskie bóstwa. Języki słowiańskie posiadają wspólne słowo na ich określenie – <a href="/wiki/Idol_(wyobra%C5%BCenie)" title="Idol (wyobrażenie)">bałwan</a>. Prawdopodobnie najwcześniej posągi pojawiły się na Rusi, później także na Połabiu, co potwierdzają liczne przekazy źródłowe. Brakuje natomiast przedstawień figuralnych wśród Słowian południowych, a znaleziska z terenów Polski są nieliczne i dyskusyjne. Spory dotyczą także kwestii tego, skąd u Słowian pojawił się zwyczaj tworzenia idoli. Większość badaczy wskazuje na wpływy obce, różnią się oni natomiast w określaniu tego jak wczesne i silne były te wpływy. Zdaniem Aleksandra Gieysztora posągi stanowią efekt wpływu ludów irańskich lub tureckich, który najszerzej rozwinął się na Rusi, a następnie przeniknął na zachód<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980186_96-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980186-96">[96]</a></sup>. Zdaniem Judith Kalik i Alexandra Uchitela, posągi te nie były zapożyczeniem – Słowianie od początku należeli do kultury materialnej, jak i duchowej cywilizacji tureckiej<sup id="cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019???_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKalikUchitel2019???-116">[116]</a></sup>. </p><p>Najbardziej znanym posągiem jest idol wyłowiony w 1848 roku ze <a href="/wiki/Zbrucz" title="Zbrucz">Zbrucza</a> i umownie nazwany <a href="/wiki/Idol_ze_Zbrucza" title="Idol ze Zbrucza">Światowidem ze Zbrucza</a>. Zdaniem <a href="/wiki/Boris_Rybakow" title="Boris Rybakow">Borisa Rybakowa</a> jest to przedstawienie o charakterze <a href="/wiki/Kosmogonia" title="Kosmogonia">kosmogonicznym</a>, obrazujące trzy sfery rzeczywistości – boską, ludzką i podziemną. Na jego górze znajdują się twarze czterech bóstw, niżej postacie ludzi, na samym dole natomiast domniemana sylwetka <a href="/wiki/B%C3%B3stwa_chtoniczne" title="Bóstwa chtoniczne">bóstwa chtonicznego</a><sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117">[117]</a></sup>. Interpretację tę przyjęli <a href="/wiki/Aleksander_Gieysztor" title="Aleksander Gieysztor">Aleksander Gieysztor</a><sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980187–189_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980187–189-118">[118]</a></sup> i z zastrzeżeniami <a href="/wiki/Andrzej_Szyjewski" title="Andrzej Szyjewski">Andrzej Szyjewski</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski200388–90_119-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski200388–90-119">[119]</a></sup>, przy tym jednak zwrócili uwagę na wątpliwości co do identyfikacji poszczególnych bóstw (zdaniem Gieysztora są to: Perun, Perperuna, Mokosz i czwarte, niezidentyfikowane). Inni naukowcy negują nawet sam słowiański charakter rzeźby, którego nie da się jednoznacznie potwierdzić – w latach 80. Włodzimierz Szafrański postawił hipotezę, że posąg z Ukrainy nie był pochodzenia lokalnego, lecz mógł być dziełem Traków<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120">[120]</a></sup>. Na <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukrainie</a> odnaleziono także dwa inne uszkodzone idole, zdaniem Gieysztora będące przedstawieniami bóstw. Pozostałe ruskie rzeźby pogańskie uznał on raczej za posągi upamiętniające wodzów plemiennych<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980189–194_121-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980189–194-121">[121]</a></sup>. </p><p>O idolach ruskich, pomijając wspomnianą już Powieść Doroczną, niewiele można wyczytać w źródłach. Inaczej sprawa ma się w przypadku Słowian zachodnich. Monumentalny posąg w świątyni Świętowita w Arkonie opisał Saxo Gramatyk. Miał on wyróżniać się gabarytami, a w dłoni trzymać wykonany z <i>rozmaitego kruszcu</i> róg wykorzystywany do wróżb. Zachowały się także relacje na temat posągów w Wołogoszczy czy Radogoszczy. W przypadku pierwszych Thietmar wspomniał też o fakcie, że idole były „podpisane” – nie wiadomo jednak jakim alfabetem i w jakim języku. Charakterystyczny dla przedstawień bóstw połabskich jest <a href="/w/index.php?title=Polikefalizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polikefalizm (strona nie istnieje)">polikefalizm</a>, czyli posiadanie wielu głów. Posąg Świętowita miał mieć ich cztery, <a href="/wiki/Rugiewit" title="Rugiewit">Rugiewita</a> w <a href="/wiki/Gardziec" title="Gardziec">Gardźcu</a> siedem, zaś Trygława w Szczecinie trzy. <a href="/w/index.php?title=Raffaele_Pettazzoni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raffaele Pettazzoni (strona nie istnieje)">Raffaele Pettazzoni</a> uznał polikefalizm za symbol <a href="/wiki/Omniscjencja" title="Omniscjencja">wszechwiedzy</a> rozumianej jako <a href="/w/index.php?title=Wszechwidzenie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wszechwidzenie (strona nie istnieje)">wszechwidzenie</a><sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122">[122]</a></sup>. Duża liczba opisów kontrastuje z nielicznymi znaleziskami archeologicznymi. Nie odnaleziono żadnych pełnowymiarowych idoli polikefalicznych, a jedynie zminiaturyzowane, drewniane, czterogłowe figurki (<a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99towit_woli%C5%84ski" title="Świętowit woliński">Świętowit woliński</a> odkryty w 1974 roku)<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980196_123-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980196-123">[123]</a></sup>. Odkryto także kilka drewnianych posągów o bliskim ludzkiemu wzroście. Do pewniejszych znalezisk należą idol o owalnej głowie z <a href="/wiki/Behren-L%C3%BCbchin" title="Behren-Lübchin">Behren-Lübchin</a> w Meklemburgii (X-XII wiek) i posąg w czapce wykopany z <a href="/wiki/Torfowisko" title="Torfowisko">torfowiska</a> pod grodem w <a href="/wiki/Altfriesack" title="Altfriesack">Altfriesack</a> (VI-VII wiek)<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980196–198_124-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980196–198-124">[124]</a></sup>. Niewielka liczba zabytków wynika zapewne z małej wytrzymałości materiału (drewno) i dużej skuteczności akcji chrystianizacyjnej. </p><p>Innego typu znaleziska pochodzą z części <a href="/wiki/Pomorze" title="Pomorze">Pomorza</a> dzisiaj leżącej na terenie Polski. Są to <a href="/wiki/Amorfizm" title="Amorfizm">półamorficzne</a> przedstawienia w formie kamiennego <a href="/wiki/Relief" title="Relief">reliefu</a>. Prezentują one postacie ludzkie: postać kobieca, mężczyznę z rogiem, jeźdźca na koniu. Odnaleziono także trzy posągi o prawdopodobnie religijnej funkcji. Pierwszy prezentuje postać z naczyniem lub bochnem chleba, drugi postać w czapce. Trzeci ma jedynie słabo zaznaczone rysy twarzy. Zabytki te nie mają analogii w sztuce zachodnioeuropejskiej ani skandynawskiej, nawiązują natomiast stylem do znalezisk z ziem <a href="/wiki/Prusowie" title="Prusowie">Prusów</a>, tzw. <a href="/wiki/Baby_pruskie" title="Baby pruskie">kamiennych bab</a>. Być może są to przedstawienia bohaterów lub wodzów plemiennych<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980198–201_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980198–201-125">[125]</a></sup>. </p><p>Z terenu Polski właściwej pochodzą tylko trzy pewniejsze znaleziska – dwie drewniane głowy o realistycznych rysach twarzy wyłowione z rzek i figurka koziołka znaleziona na Ostrowie Lednickim. Do tej niewielkiej grupy zabytków można dodać dwa zniszczone, a znane z opisów przedstawienia figuralne, dawniej znajdujące się w <a href="/wiki/Maliszewo" title="Maliszewo">Maliszewie</a> i <a href="/wiki/Witowo_(wojew%C3%B3dztwo_kujawsko-pomorskie)" title="Witowo (województwo kujawsko-pomorskie)">Witowie</a>. Drugie z nich miało mieć charakter polikefaliczny<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980201–202_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980201–202-126">[126]</a></sup>. </p><p>Chrystianizacja doprowadziła do zniszczenia dużych przedstawień figuralnych, jednak jeszcze przez kilka wieków w domach wykorzystywano mniejsze obiekty kultowe – figurki zwierząt, opaski, maski czy ceramiczne <a href="/wiki/Pisanka" title="Pisanka">pisanki</a>, dopiero później związane z <a href="/wiki/Wielkanoc" title="Wielkanoc">Wielkanocą</a>. Wiele z nich przetrwało po dziś dzień<sup id="cite_ref-CITEREFGieysztor1980202_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGieysztor1980202-127">[127]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Czasy_prasłowiańskie_i_starożytność"><span id="Czasy_pras.C5.82owia.C5.84skie_i_staro.C5.BCytno.C5.9B.C4.87"></span>Czasy prasłowiańskie i starożytność</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Czasy prasłowiańskie i starożytność" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czasy prasłowiańskie i starożytność"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Najstarsze informacje dotyczące wierzeń i praktyk kultowych Prasłowian opierają się niemal wyłącznie na materiale archeologicznym. Dominują w nim znaleziska związane z cmentarzyskami, w dalszej kolejności zaś z praktykami magicznymi i jedynie wyjątkowo dotyczące miejsc kultu i przedstawień figuralnych<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976539–540_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976539–540-128">[128]</a></sup>. Zdaniem Włodzimierza Szafrańskiego, najstarsze procesy przemiany wierzeń wspólnoty prasłowiańskiej dotyczą przechodzenia wyobrażeń istot nadprzyrodzonych z postaci zwierzęcych do ludzkich. Towarzyszył im rozwój kultu wodzów plemiennych, zespolony z kultem przodków, kultami totemicznymi oraz kultem duchów przyrody, skutkujące ukształtowaniem wyobrażeń bóstw na kształt ludzkich władców, ale także pod postaciami boga-zwierzęcia i boga-słońca<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976541_129-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976541-129">[129]</a></sup>. W ramach kultu płodnej przyrody obecne były nadto wyobrażenia postaci kobiety-matki, którym towarzyszył kult księżyca, zaś w związku z rozwojem wspólnoty rodowej o charakterze patriarchalnym trwał kult ogniska domowego<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976563_130-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976563-130">[130]</a></sup>. </p><p>Wczesna epoka żelaza stanowi okres, w którym plemiona prasłowiańskie podlegały różnorodnym wpływom, dotyczącym również sfery kultowej. Wśród nich Szafrański wymienia wpływy celtyckie i scytyjskie, a także irańskie (perskie) – te ostatnie widoczne są w istnieniu licznych zapożyczeń językowych w sferze terminologii religijnej<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976546–547_131-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976546–547-131">[131]</a></sup>. Dalsze oddziaływania, ze strony etruskiej, przyniosły zwyczaj tzw. <a href="/w/index.php?title=Urny_twarzowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urny twarzowe (strona nie istnieje)">urn twarzowych</a> z przedstawieniami pochowanych w nich osób, a być może także monumentalne rzeźby kamienne o charakterze fallicznym. Także kontakty z <a href="/wiki/Ilirowie" title="Ilirowie">Ilirami</a> odznaczyły się zmianami, dotyczącymi pojawienia się pochówków grzebalnych obok rodzimego ciałopalenia<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976547_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976547-132">[132]</a></sup>. Od około III–IV stulecia n.e. Słowianie podlegali wpływom ludów <a href="/wiki/Ludy_tureckie" title="Ludy tureckie">tureckich</a> i <a href="/wiki/Mongo%C5%82owie" title="Mongołowie">mongolskich</a><sup id="cite_ref-CITEREFGąssowski1988578–579_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGąssowski1988578–579-13">[13]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg/220px-Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg" decoding="async" width="220" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg/330px-Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg/440px-Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi_12.jpg 2x" data-file-width="3631" data-file-height="2842" /></a><figcaption>Popielnica</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Średniowiecze_i_chrystianizacja"><span id=".C5.9Aredniowiecze_i_chrystianizacja"></span>Średniowiecze i chrystianizacja</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Średniowiecze i chrystianizacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Średniowiecze i chrystianizacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W średniowieczu plemiona słowiańskie znalazły się pod wpływem misji chrystianizacyjnych ze wschodu i południa (z Bizancjum) oraz zachodu (z Rzymu). Pod wpływem kontaktu ze światem chrześcijańskim religia Słowian zaczęła ulegać przeobrażeniom, m.in. pojawiły się pierwsze świątynie<sup id="cite_ref-CITEREFBanek2007397_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBanek2007397-133">[133]</a></sup>. Równoległe trwał proces zwalczania tych wierzeń i zastępowania ich chrześcijaństwem, związany z przyjmowaniem chrztu przez kolejnych władców państw słowiańskich i trwający ponad 5 stuleci (około 700–1250 r.). Chrystianizacji towarzyszyły bunty ludności połączone z próbami powrotu do własnych wierzeń (np. w Bułgarii, Czechach, Rusi, Karyntii, Polsce i wśród Obodrytów)<sup id="cite_ref-CITEREFBanek2007398_134-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBanek2007398-134">[134]</a></sup>. </p><p>Kres zorganizowanej formy religii słowiańskiej w średniowieczu wyznacza zniszczenie świątyni w Arkonie wskutek najazdu Duńczyków<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976554_135-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976554-135">[135]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Po_upadku_Arkony">Po upadku Arkony</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Po upadku Arkony" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Po upadku Arkony"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mimo przyjęcia chrześcijaństwa, wierzenia i obrzędy religii Słowian przetrwały w kolejnych wiekach<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976563_130-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976563-130">[130]</a></sup>. Znane są znaleziska i wzmianki kronikarskie świadczące o trwaniu praktyk pogańskich, a także synody biskupie, bulle papieskie czy wystąpienia kaznodziejskie sięgające nawet XV wieku, krytykujące cześć oddawaną dawnym bóstwom i duchom<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976564-5">[5]</a></sup>. Wskutek postępującej chrystianizacji dawne bóstwa ulegały nieraz zespoleniu z postaciami z Biblii bądź <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty" title="Święty">świętymi</a>, tworząc synkretyczne formy pogańsko-chrześcijańskie. Jeszcze w XIX wieku żywa była (szczególnie na wsiach) wiara w liczne istoty nadprzyrodzone<sup id="cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzyjewski2003187-4">[4]</a></sup>. Relikty niegdysiejszego systemu wierzeń przetrwały w ramach folkloru, chrześcijaństwa ludowego i zwyczajów ludowych nawet do czasów współczesnych<sup id="cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzafrański1976564-5">[5]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Odrodzenie_i_współczesność"><span id="Odrodzenie_i_wsp.C3.B3.C5.82czesno.C5.9B.C4.87"></span>Odrodzenie i współczesność</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Odrodzenie i współczesność" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Odrodzenie i współczesność"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo słowiańskie">Rodzimowierstwo słowiańskie</a>.</i></div> <p>Wraz z przyjściem epoki romantyzmu i rozwojem wczesnych badań etnograficznych zainteresowanie rodzimymi wierzeniami Słowian zaczęło zataczać coraz szersze kręgi. Po raz pierwszy otwarty postulat powrotu do słowiańskiej wiary postawił <a href="/wiki/Zorian_Do%C5%82%C4%99ga-Chodakowski" title="Zorian Dołęga-Chodakowski">Zorian Dołęga-Chodakowski</a> w pracy <a href="/wiki/O_S%C5%82awia%C5%84szczy%C5%BAnie_przed_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwem" title="O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem">O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem</a>, uważając porzucenie słowiańskiej kultury duchowej za jedną z przyczyn rozbiorów Rzeczpospolitej<sup id="cite_ref-CITEREFGajda2014???_136-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGajda2014???-136">[136]</a></sup>. W czasach romantyzmu zaczęto spisywać większość ludowych historii, legend i podań, mówiących o wpływie sił nadprzyrodzonych, mistycznej genezie świata i praktykach magicznych<sup id="cite_ref-CITEREFRiordan2007???_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRiordan2007???-137">[137]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pokrewieństwa_i_analogie"><span id="Pokrewie.C5.84stwa_i_analogie"></span>Pokrewieństwa i analogie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Pokrewieństwa i analogie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pokrewieństwa i analogie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Przedindoeuropejskie">Przedindoeuropejskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Przedindoeuropejskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przedindoeuropejskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Scythian_stelae_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Scythian_stelae_01.jpg/193px-Scythian_stelae_01.jpg" decoding="async" width="193" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Scythian_stelae_01.jpg/290px-Scythian_stelae_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Scythian_stelae_01.jpg/387px-Scythian_stelae_01.jpg 2x" data-file-width="1833" data-file-height="2133" /></a><figcaption>Rzeźby scytyjsko-sarmackie</figcaption></figure> <p>Judith Kalik i Alexander Uchitel wykazali obecność archaicznych elementów totemizmu w religii Słowian, zachowanych w treści mitów dotyczących legendarnych władców. Pozostałości te, takie jak zwierzęta totemiczne (kruk, łabędź czy orzeł) czy niektóre motywy mityczne (<a href="/w/index.php?title=%C5%81ab%C4%99dzia_Panna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Łabędzia Panna (strona nie istnieje)">panny-łabędzia</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1326754#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1326754">(inne języki)</a></span>), znajdują swoje odpowiedniki wśród wielu ludów <a href="/wiki/Indoeuropejczycy" title="Indoeuropejczycy">nieindoeuropejskich</a>, co wskazuje na ich pochodzenie z czasów przedindoeuropejskich<sup id="cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019130–131_138-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKalikUchitel2019130–131-138">[138]</a></sup>. Zdaniem tych badaczy, słowiańskie kulty totemiczne odróżniają religię Słowian od religii sąsiednich ludów celtyckich, germańskich czy fińskich, podczas gdy najbliższe paralele łączą je z Węgrami, starożytnymi Turkami i ludem <a href="/wiki/Wusun" title="Wusun">Wusun</a><sup id="cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019129_139-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKalikUchitel2019129-139">[139]</a></sup>. </p><p>Kwestię analogii łączących religię Słowian i religie ludów ałtajskich poruszył także Łukasz Kozak, zwracając uwagę na podobieństwa dotyczące wyobrażeń duchów osób zmarłych, obrzędów czy demonologii. Za najbardziej podobną religię do wiary Słowian uznał on szamanizm jakucki<sup id="cite_ref-CITEREFKozak2020???_46-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKozak2020???-46">[46]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/S%C5%82owianie_staro%C5%BCytni,_ich_charakter,_poj%C4%99cia_i_zwyczaje" class="extiw" title="s:Encyklopedia staropolska/Słowianie starożytni, ich charakter, pojęcia i zwyczaje"><b>hasło <i>Słowianie starożytni</i> w <i>Encyklopedii staropolskiej</i></b></a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a href="/wiki/Religia_Awar%C3%B3w" title="Religia Awarów">religia Awarów</a></li> <li><a href="/wiki/Miejsca_kultu_poga%C5%84skich_S%C5%82owian" title="Miejsca kultu pogańskich Słowian">miejsca kultu pogańskich Słowian</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_ba%C5%82tyjska" title="Mitologia bałtyjska">mitologia bałtyjska</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-CITEREFBiałous2016149-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBiałous2016149_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBiałous2016">Białous 2016 ↓</a></span>, s. 149.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKozak202025-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKozak202025_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKozak202025_2-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKozak202025_2-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKozak2020">Kozak 2020 ↓</a></span>, s. 25.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKalikUchitel2019153-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019153_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKalikUchitel2019">Kalik i Uchitel 2019 ↓</a></span>, s. 153.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003187-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003187_4-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 187.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976564-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976564_5-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 564.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRiordan2007104-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRiordan2007104_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRiordan2007">Riordan 2007 ↓</a></span>, s. 104.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988574-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988574_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 574.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRiodan2012???-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRiodan2012???_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRiodan2012">Riodan 2012 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMoszyński1939???-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMoszyński1939???_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMoszyński1939">Moszyński 1939 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988574–575-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988574–575_10-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988574–575_10-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988574–575_10-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 574–575.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988575-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988575_11-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988575_11-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 575.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988577–578-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988577–578_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 577–578.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988578–579-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988578–579_13-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988578–579_13-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 578–579.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988580-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988580_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 580.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988580–581-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988580–581_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 580–581.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988581-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988581_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 581.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988582–583,_585-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988582–583,_585_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 582–583, 585.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988582-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988582_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 582.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988584–585-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988584–585_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 584–585.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988586-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988586_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 586.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988586–587-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988586–587_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 586–587.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKozak2021???-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKozak2021???_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKozak2021">Kozak 2021 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGąssowski1988587-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGąssowski1988587_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGąssowski1988">Gąssowski 1988 ↓</a></span>, s. 587.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211_24-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211_24-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211_24-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFÁlvarez-Pedrosa2021">Álvarez-Pedrosa 2021 ↓</a></span>, s. 1.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211–2-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20211–2_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFÁlvarez-Pedrosa2021">Álvarez-Pedrosa 2021 ↓</a></span>, s. 1–2.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20212-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFÁlvarez-Pedrosa20212_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFÁlvarez-Pedrosa2021">Álvarez-Pedrosa 2021 ↓</a></span>, s. 2.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Prokopiusz z</span><span class="cite-name-initials" title="Prokopiusz z" style="display:none">P.</span> </span><span class="cite-lastname">Cezareji</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Prokopiusz z</span><span class="cite-name-initials" title="Prokopiusz z">P.</span></span>, <i>Historia Wojen</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Prokopiusz+z&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+Wojen&rft.aulast=Cezareji" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Adam z</span><span class="cite-name-initials" title="Adam z" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Bremy</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Adam z</span><span class="cite-name-initials" title="Adam z">A.</span></span>, <i>Czyny Biskupów Kościoła Hamburskiego</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Adam+z&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Czyny+Biskup%C3%B3w+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+Hamburskiego&rft.aulast=Bremy" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Saxo</span><span class="cite-name-initials" title="Saxo" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Grammaticus</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Saxo</span><span class="cite-name-initials" title="Saxo">S.</span></span>, <i>Czyny Duńczyków</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Saxo&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Czyny+Du%C5%84czyk%C3%B3w&rft.aulast=Grammaticus" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-:16-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:16_30-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:16_30-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-lastname">Nestor</span>, <i>Powieść Minionych Lat</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aulast=Nestor&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Powie%C5%9B%C4%87+Minionych+Lat" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-:22-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:22_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-lastname">Al-Masudi</span>, <i>Łąki Złota i Drogich Kamieni</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aulast=Al-Masudi&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%C5%81%C4%85ki+Z%C5%82ota+i+Drogich+Kamieni" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFThietmarVI_17-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFThietmarVI_17_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFThietmar">Thietmar ↓</a></span>, VI 17.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWojciechowska196815-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFWojciechowska196815_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWojciechowska1968">Wojciechowska 1968 ↓</a></span>, s. 15.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Wincenty</span><span class="cite-name-initials" title="Wincenty" style="display:none">W.</span> </span><span class="cite-lastname">Kadłubek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Wincenty</span><span class="cite-name-initials" title="Wincenty">W.</span></span>, <i>Kronika Polska</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Wincenty&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Kronika+Polska&rft.aulast=Kad%C5%82ubek" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-:24-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:24_35-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:24_35-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jan</span><span class="cite-name-initials" title="Jan" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Długosz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jan</span><span class="cite-name-initials" title="Jan">J.</span></span>, <i>Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego</i><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jan&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Roczniki+czyli+kroniki+s%C5%82awnego+Kr%C3%B3lestwa+Polskiego&rft.aulast=D%C5%82ugosz" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMoździoch2000176–187-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFMoździoch2000176–187_36-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFMoździoch2000176–187_36-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFMoździoch2000176–187_36-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMoździoch2000">Moździoch 2000 ↓</a></span>, s. 176–187.</span> </li> <li id="cite_note-21-39-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21-39_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text">C. Lévi-Strauss, <i>Myśl nieoswojona</i>, Warszawa 1969, s. 21–39. Zob. też pracę poświęconą tzw. <a href="/w/index.php?title=Opozycje_binarne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opozycje binarne (strona nie istnieje)">opozycjom binarnym</a>: C. Lévi-Strauss, <i>Antropologia strukturalna</i>, Warszawa 1970, s. 285–315.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Urbańczyk, <i>Dawni Słowianie – wiara i kult</i>, Wrocław 1991, s. 125.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFStrzelczyk19988–9-39"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFStrzelczyk19988–9_39-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFStrzelczyk19988–9_39-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFStrzelczyk1998">Strzelczyk 1998 ↓</a></span>, s. 8–9.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200323-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200323_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 23.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFUrbańczyk1991126-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFUrbańczyk1991126_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbańczyk1991">Urbańczyk 1991 ↓</a></span>, s. 126.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKozak202030-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKozak202030_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKozak2020">Kozak 2020 ↓</a></span>, s. 30.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKozak202022-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKozak202022_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKozak2020">Kozak 2020 ↓</a></span>, s. 22.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Eliade, <i>Historia wierzeń i idei religijnych</i>, t. III, Warszawa 1995, s. 27.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200325-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200325_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 25.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKozak2020???-46"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKozak2020???_46-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKozak2020???_46-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKozak2020???_46-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKozak2020">Kozak 2020 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200329–38-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200329–38_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 29–38.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">Różne wersje mitu spisał i przeanalizował M. Eliade, <i>Historia wierzeń i idei religijnych</i>, t. III, Warszawa 1995, s. 11. W artykule została podana wersja mitu z jego podstawowymi elementami.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200359–64-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200359–64_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 59–64.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">W. Toporow, <i>Wokół rekonstrukcji mitu o jaju kosmicznym (na podstawie baśni rosyjskich)</i>, [w:] <i>Semiotyka kultury</i>, red. E. Janus i M. R. Mayenowa, Warszawa 1977, s. 132–133.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980125-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980125_51-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 125.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200369–73-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200369–73_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 69–73.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200376–80-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200376–80_53-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 76–80.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200380–88-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200380–88_54-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 80–88.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">L. P. Słupecki, <i>Wawel jako święta góra a słowiańskie mity o zajęciu kraju</i>, „Przegląd religioznawczy”, 1993, nr 2, s. 14.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Gładyszowa, <i>Ludowa wiedza o gwiazdach</i>, Wrocław 1956.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200384–85-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200384–85_57-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 84–85.</span> </li> <li id="cite_note-M._Salamon,_2005-58"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-M._Salamon,_2005_58-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-M._Salamon,_2005_58-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">Red. M. Salamon, <i>Kształtowanie średniowiecza</i>, Wydawnictwo Fogra, Kraków 2005.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFThietmarI_14-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFThietmarI_14_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFThietmar">Thietmar ↓</a></span>, I 14.</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">B. Uspienski, <i>Kult świętego Mikołaja na Rusi</i>, Lublin 1980.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200378-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200378_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 78.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980219–220-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980219–220_62-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 219–220.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200379-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200379_63-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 79.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980220-64"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980220_64-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980220_64-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 220.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980215–240-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980215–240_65-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 215–240.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003176-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003176_66-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 176.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003182-67"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003182_67-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003182_67-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 182.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003179-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003179_68-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 179.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003181-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003181_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 181.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text">L. Stomma, <i>Antropologia kultury wsi polskiej XIX w.</i>, Warszawa 1986, s. 159–166. Podobnie D. K. Zielenin i L. N. Winogradowa.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003162–170-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003162–170_71-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 162–170.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003170–176-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003170–176_72-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 170–176.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980231-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980231_73-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 231.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980221-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980221_74-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 221.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003184–190-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003184–190_75-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 184–190.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003186-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003186_76-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 186.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFUrbańczyk199152-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFUrbańczyk199152_77-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbańczyk1991">Urbańczyk 1991 ↓</a></span>, s. 52.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003195-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003195_78-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 195.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003144-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003144_79-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 144.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003191-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003191_80-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 191.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980156–158-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980156–158_81-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 156–158.</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbańczyk1991">Urbańczyk 1991 ↓</a></span><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>; <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMoszyński1939">Moszyński 1939 ↓</a></span><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBrückner1985???-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBrückner1985???_83-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBrückner1985">Brückner 1985 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980156–157-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980156–157_84-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 156–157.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003192–193-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003192–193_85-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 192–193.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text">Poglądy podane za: <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 156–157 i <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 192–193.</span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">H. Łozko, <i>Rodzima wiara ukraińska</i>, Wrocław 1977, s. 24.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003202–206-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003202–206_88-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 202–206.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003210–211-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003210–211_89-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 210–211.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text">Alfonso M. di Nola, <i>Tryumf śmierci. Antropologia żałoby</i>, Kraków 2006.</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text">W. Szafrański, <i>Prahistoria religii na ziemiach polskich</i>, s. 356–357, 417–418.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980218-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980218_92-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 218.</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text">Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem, <i>Kronika polska</i>, I 19.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980219-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980219_94-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 219.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003200-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003200_95-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 200.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980186-96"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980186_96-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980186_96-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 186.</span> </li> <li id="cite_note-pap-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pap_97-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170330085239/http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,413609,zycie-duchowe-dawnych-slowian-to-skomplikowane.html">Życie duchowe dawnych Słowian. To skomplikowane</a>. [w:] <i>Nauka w Polsce</i> [on-line]. PAP SA, 2017-03-30. [dostęp 2017-03-30]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,413609,zycie-duchowe-dawnych-slowian-to-skomplikowane.html">tego adresu</a> (2017-03-30)]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980183–186-98"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980183–186_98-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980183–186_98-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 183–186.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text">Thietmar, <i>Kronika Thietmara</i>, VI.</span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text">Herbord, <i>Dialog o życiu św. Ottona biskupa bamberskiego</i>, II 32.</span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text">Saxo Grammaticus, <i><a href="/wiki/Gesta_Danorum" title="Gesta Danorum">Gesta Danorum</a></i>, XIV 39, 2-3.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980180-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980180_102-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 180.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFUrbańczyk1991???-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFUrbańczyk1991???_103-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbańczyk1991">Urbańczyk 1991 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text">H. Łowmiański, <i>Religia Słowian i jej upadek</i>, Warszawa 1979.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980168–183-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980168–183_105-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 168–183.</span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFThietmar">Thietmar ↓</a></span>, I 3. Thietmar wspomina także o innym świętym gaju, tzw. <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_B%C3%B3r" title="Święty Bór">Świętym Borze</a> (oryg. <i>Zeitibure</i>) wytrzebionym w roku 1009; patrz: <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFThietmar">Thietmar ↓</a></span>, VI 37.</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text">Cytat i komentarz w: A. Gieysztor, <i>Mitologia Słowian</i>, s. 176.</span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Rajman, <i>Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333</i>, Kraków 2004, s. 46–47.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFThietmarVII_51-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFThietmarVII_51_109-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFThietmar">Thietmar ↓</a></span>, VII 51.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980177-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980177_110-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 177.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980172-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980172_111-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 172.</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text">Herbord, <i>Dialog o życiu św. Ottona biskupa bamberskiego</i>, III 22.</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text">L. P. Słupecki, <i>Slavonic Pagan Sanctuaries</i>, Warszawa 1994.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski2003149–156-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski2003149–156_114-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 149–156.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Roszko, <i>Wierzynek i jego sąsiedzi</i>, <a href="/wiki/Krajowa_Agencja_Wydawnicza" title="Krajowa Agencja Wydawnicza">Krajowa Agencja Wydawnicza</a>, Kraków, s. 16.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKalikUchitel2019???-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019???_116-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKalikUchitel2019">Kalik i Uchitel 2019 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text">B. A. Rybakow, <i>Jazyczeskoje mirowozrienije russkogo sriedniewiekowja</i>, „Woprosy istorii”, 1 (1974).</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980187–189-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980187–189_118-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 187–189.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzyjewski200388–90-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzyjewski200388–90_119-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzyjewski2003">Szyjewski 2003 ↓</a></span>, s. 88–90.</span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text">W. Szafrański, <i>Prahistoria religii na ziemiach polskich</i>, Wrocław-Warszawa 1987, s. 404.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980189–194-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980189–194_121-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 189–194.</span> </li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text">Raffaele Pettazzoni, <i>Wszechwiedza bogów</i>, Seria Religioznawcza, Książka i Wiedza, Warszawa 1967.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980196-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980196_123-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 196.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980196–198-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980196–198_124-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 196–198.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980198–201-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980198–201_125-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 198–201.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980201–202-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980201–202_126-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 201–202.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGieysztor1980202-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGieysztor1980202_127-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGieysztor1980">Gieysztor 1980 ↓</a></span>, s. 202.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976539–540-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976539–540_128-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 539–540.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976541-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976541_129-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 541.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976563-130"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976563_130-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976563_130-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 563.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976546–547-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976546–547_131-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 546–547.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976547-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976547_132-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 547.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBanek2007397-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBanek2007397_133-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBanek2007">Banek 2007 ↓</a></span>, s. 397.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBanek2007398-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBanek2007398_134-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBanek2007">Banek 2007 ↓</a></span>, s. 398.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzafrański1976554-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzafrański1976554_135-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzafrański1976">Szafrański 1976 ↓</a></span>, s. 554.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGajda2014???-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGajda2014???_136-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGajda2014">Gajda 2014 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRiordan2007???-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRiordan2007???_137-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRiordan2007">Riordan 2007 ↓</a></span>, s. ???.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKalikUchitel2019130–131-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019130–131_138-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKalikUchitel2019">Kalik i Uchitel 2019 ↓</a></span>, s. 130–131.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKalikUchitel2019129-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKalikUchitel2019129_139-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKalikUchitel2019">Kalik i Uchitel 2019 ↓</a></span>, s. 129.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFÁlvarez-Pedrosa2021">Juan Antonio Álvarez-Pedrosa: <i>Sources of Slavic Pre-Christian Religion</i>. 2021.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sources+of+Slavic+Pre-Christian+Religion&rft.aulast=%C3%81lvarez-Pedrosa&rft.aufirst=Juan+Antonio"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFBanek2007">Słowianie. W: <a href="/wiki/Kazimierz_Banek" title="Kazimierz Banek">Kazimierz Banek</a>: <i>Historia religii. Religie niechrześcijańskie</i>. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2007. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788360490440" title="Specjalna:Książki/9788360490440">ISBN <span class="isbn">978-83-60490-44-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+religii.+Religie+niechrze%C5%9Bcija%C5%84skie&rft.atitle=S%C5%82owianie&rft.aulast=Banek&rft.aufirst=Kazimierz&rft.pub=Zak%C5%82ad+Wydawniczy+%E2%80%9ENomos%E2%80%9D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-60490-44-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFBiałous2016"><a href="/wiki/Miros%C5%82aw_Bia%C5%82ous" title="Mirosław Białous">Mirosław Białous</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/4919/1/ELPIS_2016_18_M.Bialous_Fenomen_religii_praslowian.pdf"><em>Fenomen religii prasłowian</em></a>. „<a href="/wiki/Elpis_(czasopismo)" title="Elpis (czasopismo)">Elpis</a>”, 2016.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Fenomen+religii+pras%C5%82owian&rft.jtitle=%5B%5BElpis+%28czasopismo%29%7CElpis%5D%5D&rft.date=2016&rft.au=%5B%5BMiros%C5%82aw+Bia%C5%82ous%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Frepozytorium.uwb.edu.pl%2Fjspui%2Fbitstream%2F11320%2F4919%2F1%2FELPIS_2016_18_M.Bialous_Fenomen_religii_praslowian.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFRiordan2012">James Riordan: Europa Środkowa i Wschodnia. W: Arthur Cotterell: <i>Mitologie Świata. Bogowie – przedstawienia – motywy</i>. Ożarów Mazowiecki: Olejsiuk, 2012, s. 102–113. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781405489683" title="Specjalna:Książki/9781405489683">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-1-4054-8968-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mitologie+%C5%9Awiata.+Bogowie+%E2%80%93+przedstawienia+%E2%80%93+motywy&rft.atitle=Europa+%C5%9Arodkowa+i+Wschodnia&rft.aulast=Riordan&rft.aufirst=James&rft.pub=Olejsiuk&rft.place=O%C5%BCar%C3%B3w+Mazowiecki&rft.pages=102%E2%80%93113&rft.isbn=9781405489683"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGajda2014">Agnieszka Gajda: Romanticism and the Rise of Neopaganism in Nineteenth-Century Central and Eastern Europe: The Polish Case. W: <i>Modern Pagan and Native Faith Movements in Central and Eastern Europe</i>. Kaarina Aitamurto (red.), Scott Simpson (red.). 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781844656622" title="Specjalna:Książki/9781844656622">ISBN <span class="isbn">978-1-84465-662-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Modern+Pagan+and+Native+Faith+Movements+in+Central+and+Eastern+Europe&rft.atitle=Romanticism+and+the+Rise+of+Neopaganism+in+Nineteenth-Century+Central+and+Eastern+Europe%3A+The+Polish+Case&rft.aulast=Gajda&rft.aufirst=Agnieszka&rft.isbn=978-1-84465-662-2"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGąssowski1988"><a href="/wiki/Jerzy_G%C4%85ssowski" title="Jerzy Gąssowski">Jerzy Gąssowski</a>: Kult religijny. W: <i>Mały słownik kultury dawnych Słowian</i>. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ma%C5%82y+s%C5%82ownik+kultury+dawnych+S%C5%82owian&rft.atitle=Kult+religijny&rft.aulast=G%C4%85ssowski&rft.aufirst=Jerzy&rft.pub=Wiedza+Powszechna&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGieysztor1980"><a href="/wiki/Aleksander_Gieysztor" title="Aleksander Gieysztor">Aleksander Gieysztor</a>: <i>Mitologia Słowian</i>. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980, seria: Mitologie świata. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/832210152X" title="Specjalna:Książki/832210152X">ISBN <span class="isbn">83-221-0152-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mitologia+S%C5%82owian&rft.aulast=Gieysztor&rft.aufirst=Aleksander&rft.pub=Wydawnictwa+Artystyczne+i+Filmowe&rft.place=Warszawa&rft.series=Mitologie+%C5%9Bwiata&rft.isbn=83-221-0152-X"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKalikUchitel2019">Judith Kalik, Alexander Uchitel: <i>Slavic Gods and Heroes</i>. Nowy Jork: Routledge, 2019.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Slavic+Gods+and+Heroes&rft.aulast=Kalik&rft.aufirst=Judith&rft.pub=Routledge&rft.place=Nowy+Jork"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKozak2021"><a href="/wiki/%C5%81ukasz_Kozak" title="Łukasz Kozak">Łukasz Kozak</a>: <i><a href="/wiki/Upi%C3%B3r._Historia_naturalna" title="Upiór. Historia naturalna">Upiór. Historia naturalna</a></i>. Warszawa: Fundacja Evviva L’arte, 2021. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788395689574" title="Specjalna:Książki/9788395689574">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-956895-7-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BUpi%C3%B3r.+Historia+naturalna%5D%5D&rft.aulast=Kozak&rft.aufirst=%C5%81ukasz&rft.pub=Fundacja+Evviva+L%E2%80%99arte&rft.place=Warszawa&rft.isbn=9788395689574"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFŁowmiański1986"><a href="/wiki/Henryk_%C5%81owmia%C5%84ski" title="Henryk Łowmiański">Henryk Łowmiański</a>: <i>Religia Słowian i jej upadek</i>. Warszawa: PWN, 1986. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301000333" title="Specjalna:Książki/8301000333">ISBN <span class="isbn">83-01-00033-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religia+S%C5%82owian+i+jej+upadek&rft.aulast=%C5%81owmia%C5%84ski&rft.aufirst=Henryk&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-01-00033-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMoszyński1939"><a href="/wiki/Kazimierz_Moszy%C5%84ski_(etnograf)" title="Kazimierz Moszyński (etnograf)">Kazimierz Moszyński</a>: <i>Kultura ludowa Słowian</i>. T. II: Kultura duchowa. Cz. 2: Sztuka, onomastyka i symbolika znaków. Kraków: 1939.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kultura+ludowa+S%C5%82owian&rft.aulast=Moszy%C5%84ski&rft.aufirst=Kazimierz&rft.place=Krak%C3%B3w"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMoździoch2000"><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Mo%C5%BAdzioch" title="Sławomir Moździoch">Sławomir Moździoch</a>: Archeologiczne ślady kultu pogańskiego na Śląsku wczesnośredniowiecznym. W: <i>Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsca kultu we wczesnym średniowieczu</i>. Wrocław: 2000.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cz%C5%82owiek%2C+sacrum%2C+%C5%9Brodowisko.+Miejsca+kultu+we+wczesnym+%C5%9Bredniowieczu&rft.atitle=Archeologiczne+%C5%9Blady+kultu+poga%C5%84skiego+na+%C5%9Al%C4%85sku+wczesno%C5%9Bredniowiecznym&rft.aulast=Mo%C5%BAdzioch&rft.aufirst=S%C5%82awomir&rft.place=Wroc%C5%82aw"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSzafrański1976"><a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Szafra%C5%84ski" title="Włodzimierz Szafrański">Włodzimierz Szafrański</a>: Religia Słowian. W: <i>Zarys dziejów religii</i>. Warszawa: Iskry, 1976.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zarys+dziej%C3%B3w+religii&rft.atitle=Religia+S%C5%82owian&rft.aulast=Szafra%C5%84ski&rft.aufirst=W%C5%82odzimierz&rft.pub=Iskry&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFStrzelczyk1998"><a href="/wiki/Jerzy_Strzelczyk" title="Jerzy Strzelczyk">Jerzy Strzelczyk</a>: <i>Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian</i>. Poznań: 1998.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mity%2C+podania+i+wierzenia+dawnych+S%C5%82owian&rft.aulast=Strzelczyk&rft.aufirst=Jerzy&rft.place=Pozna%C5%84"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSzyjewski2003"><a href="/wiki/Andrzej_Szyjewski" title="Andrzej Szyjewski">Andrzej Szyjewski</a>: <i>Religia Słowian</i>. Kraków: WAM, 2003. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373182055" title="Specjalna:Książki/8373182055">ISBN <span class="isbn">83-7318-205-5</span></a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/830542618">830542618</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religia+S%C5%82owian&rft.aulast=Szyjewski&rft.aufirst=Andrzej&rft.pub=WAM&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=83-7318-205-5&rft_id=info:oclcnum/830542618"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREF">Thietmar: <i>Kronika Thietmara</i>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kronika+Thietmara&rft.au=Thietmar"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFUrbańczyk1991"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Urba%C5%84czyk" title="Stanisław Urbańczyk">Stanisław Urbańczyk</a>: <i>Dawni Słowianie – wiara i kult</i>. Wrocław: 1991.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dawni+S%C5%82owianie+%E2%80%93+wiara+i+kult&rft.aulast=Urba%C5%84czyk&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.place=Wroc%C5%82aw"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFWojciechowska1968">Maria Wojciechowska: <i>Kosmasa Kronika Czechów</i>. Warszawa: 1968.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kosmasa+Kronika+Czech%C3%B3w&rft.aulast=Wojciechowska&rft.aufirst=Maria&rft.place=Warszawa"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Otwarty_dost%C4%99p" title="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać"><img alt="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/8px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/12px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/16px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Karolina_G%C5%82owacka" title="Karolina Głowacka">Karolina Głowacka</a> i Paweł Szczepanik, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=3mBEWTOLE5w">Wierzenia słowiańskie – jak rekonstruować zatartą religię?</a></i>, kanał „Radio Naukowe” na <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a>, 18 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-19].</li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Religia_i_mitologia_S%C5%82owian" title="Szablon:Religia i mitologia Słowian"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Religia_i_mitologia_S%C5%82owian" title="Dyskusja szablonu:Religia i mitologia Słowian"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Religia_i_mitologia_S%C5%82owian&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Religia i mitologia Słowian</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Historyczna religia Słowian</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_s%C5%82owia%C5%84ska" title="Mitologia słowiańska">Mitologia słowiańska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo słowiańskie">Rodzimowierstwo słowiańskie</a></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Lista_b%C3%B3stw_s%C5%82owia%C5%84skich" title="Lista bóstw słowiańskich">Bóstwa</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Chors" title="Chors">Chors</a></li> <li><a href="/wiki/Czarnob%C3%B3g_i_Bia%C5%82ob%C3%B3g" title="Czarnobóg i Białobóg">Czarnobóg i Białobóg</a><sup id="cite_ref-:1_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Czarnog%C5%82%C3%B3w_(mitologia)" title="Czarnogłów (mitologia)">Czarnogłów</a><sup id="cite_ref-:1_140-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Dad%C5%BAb%C3%B3g" title="Dadźbóg">Dadźbóg</a></li> <li><a href="/wiki/Dzidzileyla" title="Dzidzileyla">Dzidzileyla</a><sup id="cite_ref-:1_140-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Dziewanna_(mitologia)" title="Dziewanna (mitologia)">Dziewanna</a><sup id="cite_ref-:1_140-3" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Flins" title="Flins">Flins</a><sup id="cite_ref-:1_140-4" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Hennil" title="Hennil">Hennil</a><sup id="cite_ref-:1_140-5" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Jarowit" title="Jarowit">Jarowit</a></li> <li><a href="/wiki/Jary%C5%82o" title="Jaryło">Jaryło</a><sup id="cite_ref-:1_140-6" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Jesza" title="Jesza">Jesza</a><sup id="cite_ref-:1_140-7" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Kupa%C5%82a_(mitologia)" title="Kupała (mitologia)">Kupała</a><sup id="cite_ref-:1_140-8" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/%C5%81ada_(mitologia)" title="Łada (mitologia)">Łada</a><sup id="cite_ref-:1_140-9" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Marzanna" title="Marzanna">Marzanna</a></li> <li><a href="/wiki/Mokosz" title="Mokosz">Mokosz</a></li> <li><a href="/wiki/Nyja" title="Nyja">Nyja</a><sup id="cite_ref-:1_140-10" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Perep%C5%82ut" title="Perepłut">Perepłut</a></li> <li><a href="/wiki/Perperuna" title="Perperuna">Perperuna</a></li> <li><a href="/wiki/Perun" title="Perun">Perun</a></li> <li><a href="/wiki/Pizamar" title="Pizamar">Pizamar</a></li> <li><a href="/wiki/Podaga" title="Podaga">Podaga</a></li> <li><a href="/wiki/Pogoda_(b%C3%B3stwo)" title="Pogoda (bóstwo)">Pogoda</a><sup id="cite_ref-:1_140-11" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Pogwizd" title="Pogwizd">Pogwizd</a><sup id="cite_ref-:1_140-12" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Porenut" title="Porenut">Porenut</a></li> <li><a href="/wiki/Porewit" title="Porewit">Porewit</a></li> <li><a href="/wiki/Pripegala" title="Pripegala">Pripegala</a><sup id="cite_ref-:1_140-13" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Prowe" title="Prowe">Prowe</a></li> <li><a href="/wiki/Radogost_(mitologia)" title="Radogost (mitologia)">Radogost</a></li> <li><a href="/wiki/Rod_(b%C3%B3g)" title="Rod (bóg)">Rod</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzanice" title="Rodzanice">Rodzanice</a></li> <li><a href="/wiki/Rugiewit" title="Rugiewit">Rugiewit</a></li> <li><a href="/wiki/Simarg%C5%82" title="Simargł">Simargł</a></li> <li><a href="/wiki/Strzyb%C3%B3g" title="Strzybóg">Strzybóg</a></li> <li><a href="/wiki/Swaro%C5%BCyc" title="Swarożyc">Swarożyc</a></li> <li><a href="/wiki/Swar%C3%B3g" title="Swaróg">Swaróg</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99towit" title="Świętowit">Świętowit</a></li> <li><a href="/wiki/Trojan_(b%C3%B3stwo)" title="Trojan (bóstwo)">Trojan</a><sup id="cite_ref-:1_140-14" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Trzyg%C5%82%C3%B3w" title="Trzygłów">Trzygłów</a></li> <li><a href="/wiki/Weles" title="Weles">Weles</a></li> <li><a href="/wiki/Zorza_(mitologia)" title="Zorza (mitologia)">Zorza</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBywa" title="Żywa">Żywa</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBywie" title="Żywie">Żywie</a><sup id="cite_ref-:1_140-15" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Demony_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Demony słowiańskie">Demony i duchy</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/A%C5%BCdacha" title="Ażdacha">ażdacha</a></li> <li><a href="/wiki/Bannik" title="Bannik">bannik</a></li> <li><a href="/wiki/Bahan" title="Bahan">bahan</a></li> <li><a href="/wiki/Be%C5%82t_(demon)" title="Bełt (demon)">bełt</a></li> <li><a href="/wiki/Biali_ludzie_(mitologia)" title="Biali ludzie (mitologia)">biali ludzie</a></li> <li><a href="/wiki/Bies" title="Bies">bies</a></li> <li><a href="/wiki/Bieda_(demon)" title="Bieda (demon)">bieda</a></li> <li><a href="/wiki/B%C5%82%C4%99dne_ogniki" title="Błędne ogniki">błędne ogniki</a></li> <li><a href="/wiki/Bobo_(demon)" title="Bobo (demon)">bobo</a></li> <li><a href="/wiki/Boginka" title="Boginka">boginka</a></li> <li><a href="/wiki/Brodarica" title="Brodarica">brodarica</a></li> <li><a href="/wiki/Brzeginia" title="Brzeginia">brzeginia</a></li> <li><a href="/wiki/Bzionek" title="Bzionek">bzionek</a></li> <li><a href="/wiki/Chabernica" title="Chabernica">chabernica</a></li> <li><a href="/wiki/Cha%C5%82a_(demon)" title="Chała (demon)">chała</a></li> <li><a href="/wiki/Chobo%C5%82d" title="Chobołd">chobołd</a></li> <li><a href="/wiki/Chochlik_(istota)" title="Chochlik (istota)">chochlik</a></li> <li><a href="/wiki/Chowaniec_(demon)" title="Chowaniec (demon)">chowaniec</a></li> <li><a href="/wiki/Cicha_(demon)" title="Cicha (demon)">cicha</a></li> <li><a href="/wiki/Cioty" title="Cioty">cioty</a></li> <li><a href="/wiki/Cmentarna_baba" class="mw-redirect" title="Cmentarna baba">cmentarna baba</a></li> <li><a href="/wiki/Czart" title="Czart">czart</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%86mok_(demon)" title="Ćmok (demon)">ćmok</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%86much" title="Ćmuch">ćmuch</a></li> <li><a href="/wiki/Dobrochoczy" title="Dobrochoczy">dobrochoczy</a></li> <li><a href="/wiki/Dola_(mitologia)" title="Dola (mitologia)">dola</a></li> <li><a href="/wiki/Domowik" title="Domowik">domowik</a></li> <li><a href="/wiki/Dworowy" title="Dworowy">dworowy</a></li> <li><a href="/wiki/Dydko" title="Dydko">dydko</a></li> <li><a href="/wiki/Dziwo%C5%BCona" title="Dziwożona">dziwożona</a></li> <li><a href="/wiki/Fajermon" title="Fajermon">fajermon</a></li> <li><a href="/wiki/Gnieciuch" title="Gnieciuch">gnieciuch</a></li> <li><a href="/wiki/Grad_(demon)" title="Grad (demon)">grad</a></li> <li><a href="/wiki/Graniecnik" title="Graniecnik">graniecnik</a></li> <li><a href="/wiki/Gumiennik" title="Gumiennik">gumiennik</a></li> <li><a href="/wiki/Hurb%C3%B3%C5%BC" title="Hurbóż">hurbóż</a></li> <li><a href="/wiki/Jaroszek" title="Jaroszek">jaroszek</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99dza" title="Jędza">jędza</a></li> <li><a href="/wiki/Julki" title="Julki">julki</a></li> <li><a href="/wiki/Kikimora" title="Kikimora">kikimora</a></li> <li><a href="/wiki/K%C5%82obuk_(demon)" title="Kłobuk (demon)">kłobuk</a></li> <li><a href="/wiki/Kocmeuch" title="Kocmeuch">kocmeuch</a></li> <li><a href="/wiki/Korgorusze" title="Korgorusze">korgorusze</a></li> <li><a href="/wiki/Lamia_(mitologia_s%C5%82owia%C5%84ska)" title="Lamia (mitologia słowiańska)">lamia</a></li> <li><a href="/wiki/Latawiec_(demon)" title="Latawiec (demon)">latawiec</a></li> <li><a href="/wiki/Leszy" title="Leszy">leszy</a></li> <li><a href="/wiki/Licho" title="Licho">licho</a></li> <li><a href="/wiki/Ludki" title="Ludki">ludki</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81apiduch" title="Łapiduch">łapiduch</a></li> <li><a href="/wiki/Macica_(demon)" title="Macica (demon)">macica</a></li> <li><a href="/wiki/Mamuna" title="Mamuna">mamuna</a></li> <li><a href="/wiki/Maruda_(demon)" title="Maruda (demon)">maruda</a></li> <li><a href="/wiki/M%C4%99%C5%BCyk_(demon)" title="Mężyk (demon)">mężyk</a></li> <li><a href="/wiki/Miawka" title="Miawka">miawka</a></li> <li><a href="/wiki/Miernik_(demon)" title="Miernik (demon)">miernik</a></li> <li><a href="/wiki/Nocnica" title="Nocnica">nocnica</a></li> <li><a href="/wiki/Nawie" title="Nawie">nawie</a></li> <li><a href="/wiki/Oblakinia" title="Oblakinia">oblakinia</a></li> <li><a href="/wiki/Omacnica" title="Omacnica">omacnica</a></li> <li><a href="/wiki/Piwosznik" title="Piwosznik">piwosznik</a></li> <li><a href="/wiki/Plonek" title="Plonek">plonek</a></li> <li><a href="/wiki/Plunek" title="Plunek">plunek</a></li> <li><a href="/wiki/P%C5%82am%C4%99ta" title="Płamęta">płamęta</a></li> <li><a href="/wiki/P%C5%82anetnik" title="Płanetnik">płanetnik</a></li> <li><a href="/wiki/Podciep" title="Podciep">podciep</a></li> <li><a href="/wiki/Poku%C4%87" title="Pokuć">pokuć</a></li> <li><a href="/wiki/Polewik" title="Polewik">polewik</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%82udnica" title="Południca">południca</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82nocnica" title="Północnica">północnica</a></li> <li><a href="/wiki/Poroniec_(demon)" title="Poroniec (demon)">poroniec</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%9Bwist_(demon)" title="Poświst (demon)">poświst</a></li> <li><a href="/wiki/Rar%C3%B3g_(mitologia)" title="Raróg (mitologia)">raróg</a></li> <li><a href="/wiki/Rokitnik_(demon)" title="Rokitnik (demon)">rokitnik</a></li> <li><a href="/wiki/Rusa%C5%82ka" title="Rusałka">rusałka</a></li> <li><a href="/wiki/Samodiwa_(demon)" title="Samodiwa (demon)">samodiwa</a></li> <li><a href="/wiki/Skarbnik_(demon)" title="Skarbnik (demon)">skarbnik</a></li> <li><a href="/wiki/Skrzak" title="Skrzak">skrzak</a></li> <li><a href="/wiki/Spor" title="Spor">spor</a></li> <li><a href="/wiki/Srala_Bartek" title="Srala Bartek">Srala Bartek</a></li> <li><a href="/wiki/Stichija" title="Stichija">stichija</a></li> <li><a href="/wiki/Stopan" title="Stopan">stopan</a></li> <li><a href="/wiki/Strzyga" title="Strzyga">strzyga</a></li> <li><a href="/wiki/T%C4%99sknica" title="Tęsknica">tęsknica</a></li> <li><a href="/wiki/Topielica_(demon)" title="Topielica (demon)">topielica</a></li> <li><a href="/wiki/Turosik" title="Turosik">turosik</a></li> <li><a href="/wiki/Ubo%C5%BCe" title="Uboże">uboże</a></li> <li><a href="/wiki/Ustre%C5%82" title="Ustreł">ustreł</a></li> <li><a href="/wiki/Utopiec" title="Utopiec">utopiec</a></li> <li><a href="/wiki/Wampir" title="Wampir">wampir</a></li> <li><a href="/wiki/Wargin" title="Wargin">wargin</a></li> <li><a href="/wiki/We%C5%82et" title="Wełet">wełet</a></li> <li><a href="/wiki/Wieszczy" title="Wieszczy">wieszczy</a></li> <li><a href="/wiki/Wietrzyca" title="Wietrzyca">wietrzyca</a></li> <li><a href="/wiki/Wie%C5%BCtyca" title="Wieżtyca">wieżtyca</a></li> <li><a href="/wiki/Wi%C5%82_(mitologia)" title="Wił (mitologia)">wił</a></li> <li><a href="/wiki/Wi%C5%82a" title="Wiła">wiła</a></li> <li><a href="/wiki/Wisielec_(demon)" title="Wisielec (demon)">wisielec</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82osie%C5%84_(mitologia)" title="Włosień (mitologia)">włosień</a></li> <li><a href="/wiki/Wodnik_(demon)" title="Wodnik (demon)">wodnik</a></li> <li><a href="/wiki/Zagorkinia" title="Zagorkinia">zagorkinia</a></li> <li><a href="/wiki/Zaraza_(demon)" title="Zaraza (demon)">zaraza</a></li> <li><a href="/wiki/Zimnica_(mitologia)" title="Zimnica (mitologia)">zimnica</a></li> <li><a href="/wiki/Z%C5%82ydnia" title="Złydnia">złydnia</a></li> <li><a href="/wiki/Zmora" title="Zmora">zmora</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BByrownik" title="Żyrownik">żyrownik</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Postacie mitologiczne i legendarne,<br />bohaterowie <a href="/wiki/Bylina_(literatura)" title="Bylina (literatura)">bylin</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Alosza_Popowicz" title="Alosza Popowicz">Alosza Popowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Baba_Jaga" title="Baba Jaga">Baba Jaga</a></li> <li><a href="/wiki/Choryw" title="Choryw">Choryw</a></li> <li><a href="/wiki/Ciechan_(posta%C4%87)" title="Ciechan (postać)">Ciechan</a></li> <li><a href="/wiki/Czech" title="Czech">Czech</a></li> <li><a href="/wiki/Dobrynia_Nikiticz" title="Dobrynia Nikiticz">Dobrynia Nikiticz</a></li> <li><a href="/wiki/Ilja_Muromiec_(posta%C4%87)" title="Ilja Muromiec (postać)">Ilja Muromiec</a></li> <li><a href="/wiki/Iwan_Carewicz" title="Iwan Carewicz">Iwan Carewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Kazi" title="Kazi">Kazi</a></li> <li><a href="/wiki/Kij_(posta%C4%87_legendarna)" title="Kij (postać legendarna)">Kij</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bciej_Nie%C5%9Bmiertelny" title="Kościej Nieśmiertelny">Kościej Nieśmiertelny</a></li> <li><a href="/wiki/Krak" title="Krak">Krak</a></li> <li><a href="/wiki/Krok_(w%C5%82adca_Czech)" title="Krok (władca Czech)">Krok</a></li> <li><a href="/wiki/Lech_(posta%C4%87_legendarna)" title="Lech (postać legendarna)">Lech</a></li> <li><a href="/wiki/Lel_i_Polel" title="Lel i Polel">Lel i Polel</a><sup id="cite_ref-:1_140-16" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140">[A]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Liczyrzepa" title="Liczyrzepa">Liczyrzepa</a></li> <li><a href="/wiki/Libusza_(ksi%C4%99%C5%BCniczka)" title="Libusza (księżniczka)">Libusza</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81ybed%C5%BA" title="Łybedź">Łybedź</a></li> <li><a href="/wiki/Rus" title="Rus">Rus</a></li> <li><a href="/wiki/Michaj%C5%82o_Potok" title="Michajło Potok">Michajło Potok</a></li> <li><a href="/wiki/Miku%C5%82a_Sielaninowicz" title="Mikuła Sielaninowicz">Mikuła Sielaninowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Sadko" title="Sadko">Sadko</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%A0em%C3%ADk" title="Šemík">Šemík</a></li> <li><a href="/wiki/Szczek" title="Szczek">Szczek</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awiatogor" title="Światogor">Światogor</a></li> <li><a href="/wiki/Tetka" title="Tetka">Tetka</a></li> <li><a href="/wiki/Waleska" title="Waleska">Waleska</a></li> <li><a href="/wiki/Wanda_(legendarna_ksi%C4%99%C5%BCniczka)" title="Wanda (legendarna księżniczka)">Wanda</a></li> <li><a href="/wiki/Walig%C3%B3ra_i_Wyrwid%C4%85b" title="Waligóra i Wyrwidąb">Waligóra i Wyrwidąb</a></li> <li><a href="/wiki/Wo%C5%82ch_Wsies%C5%82awiewicz" title="Wołch Wsiesławiewicz">Wołch Wsiesławiewicz</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Sabat_(zlot)" title="Sabat (zlot)">Sabat</a></li> <li><a href="/wiki/Uroczne_oczy" title="Uroczne oczy">uroczne oczy</a></li> <li><a href="/wiki/Wilko%C5%82ak" title="Wilkołak">wilkołak</a></li> <li><a href="/wiki/Zduhacz" title="Zduhacz">zduhacz</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBmij" title="Żmij">żmij</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Miejsca_kultu_poga%C5%84skich_S%C5%82owian" title="Miejsca kultu pogańskich Słowian">Miejsca kultu</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Arkona" title="Arkona">Arkona</a></li> <li><a href="/wiki/Babia_Prze%C5%82%C4%99cz" title="Babia Przełęcz">Babia Przełęcz</a></li> <li><a href="/wiki/Batorz" title="Batorz">Batorz</a></li> <li><a href="/wiki/Bazaltowa_G%C3%B3ra" title="Bazaltowa Góra">Bazaltowa Góra</a></li> <li><a href="/wiki/Bia%C5%82y_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(wojew%C3%B3dztwo_dolno%C5%9Bl%C4%85skie)" title="Biały Kościół (województwo dolnośląskie)">Biały Kościół</a></li> <li><a href="/wiki/Bugaj_(powiat_wrzesi%C5%84ski)" title="Bugaj (powiat wrzesiński)">Bugaj</a></li> <li><a href="/wiki/Ciemny_W%C4%85d%C3%B3%C5%82" title="Ciemny Wądół">Ciemny Wądół</a></li> <li><a href="/wiki/G%C5%82omacz" title="Głomacz">Głomacz</a></li> <li><a href="/wiki/Gontyniec" title="Gontyniec">Gontyniec</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_Cerkwicka" title="Góra Cerkwicka">Góra Cerkwicka</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_Dobrzeszowska" title="Góra Dobrzeszowska">Góra Dobrzeszowska</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_Grodowa" title="Góra Grodowa">Góra Grodowa</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_%C5%9Awi%C4%99tego_Jana_w_Mikluszowicach" title="Góra Świętego Jana w Mikluszowicach">Góra Świętego Jana</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_%C5%9Awi%C4%99tej_Doroty" title="Góra Świętej Doroty">Góra Świętej Doroty</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_Witos%C5%82awska" title="Góra Witosławska">Góra Witosławska</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ry_Wysokie" title="Góry Wysokie">Góry Wysokie</a></li> <li><a href="/wiki/Gro%C3%9F_Raden" title="Groß Raden">Groß Raden</a></li> <li><a href="/wiki/Feldberg_(Feldberger_Seenlandschaft)" title="Feldberg (Feldberger Seenlandschaft)">Feldberg</a></li> <li><a href="/wiki/Ka%C5%82dus" title="Kałdus">Kałdus</a></li> <li><a href="/wiki/Klimont" title="Klimont">Klimont</a></li> <li><a href="/wiki/Kobyla_G%C3%B3ra_Chronowska" title="Kobyla Góra Chronowska">Kobyla Góra Chronowska</a></li> <li><a href="/wiki/Kopaniec_(wojew%C3%B3dztwo_dolno%C5%9Bl%C4%85skie)" title="Kopaniec (województwo dolnośląskie)">Kopaniec</a></li> <li><a href="/wiki/Kopiec_Tatarski_w_Przemy%C5%9Blu" title="Kopiec Tatarski w Przemyślu">Kopiec Przemysława</a></li> <li><a href="/wiki/Lednica_G%C3%B3rna" title="Lednica Górna">Lednica Górna</a></li> <li><a href="/wiki/Liche%C5%84_Stary" title="Licheń Stary">Licheń Stary</a></li> <li><a href="/wiki/Lubomia_(grodzisko)" title="Lubomia (grodzisko)">Lubomia</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81any_Wielkie_(powiat_zawiercia%C5%84ski)" title="Łany Wielkie (powiat zawierciański)">Łany Wielkie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81ob%C5%BCenica" title="Łobżenica">Łobżenica</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81ysa_G%C3%B3ra_(G%C3%B3ry_%C5%9Awi%C4%99tokrzyskie)" title="Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)">Łysa Góra</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81ysica_(G%C3%B3ry_%C5%9Awi%C4%99tokrzyskie)" title="Łysica (Góry Świętokrzyskie)">Łysica</a></li> <li><a href="/wiki/Mileszki" title="Mileszki">Mileszki</a></li> <li><a href="/wiki/Motycz" title="Motycz">Motycz</a></li> <li><a href="/wiki/Mucharz" title="Mucharz">Mucharz</a></li> <li><a href="/wiki/N%C4%99tno" title="Nętno">Nętno</a></li> <li><a href="/wiki/Nowosielce_(powiat_przeworski)" title="Nowosielce (powiat przeworski)">Nowosielce</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Al%C4%99%C5%BCa" title="Ślęża">Ślęża</a></li> <li><a href="/wiki/Poganowo" title="Poganowo">Poganowo</a></li> <li><a href="/wiki/Radogoszcz_(gr%C3%B3d)" title="Radogoszcz (gród)">Radogoszcz</a></li> <li><a href="/wiki/Radunia_(szczyt)" title="Radunia (szczyt)">Radunia</a></li> <li><a href="/wiki/Rowok%C3%B3%C5%82" title="Rowokół">Rowokół</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ta_G%C3%B3ra_(Gosty%C5%84ska)" title="Święta Góra (Gostyńska)">Święta Góra (Gostyńska)</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ta_G%C3%B3ra_(ko%C5%82o_Sta%C5%9Bwin)" title="Święta Góra (koło Staświn)">Święta Góra (koło Staświn)</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_B%C3%B3r" title="Święty Bór">Święty Bór</a></li> <li><a href="/wiki/Tropie_(wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie)" title="Tropie (województwo małopolskie)">Tropie</a></li> <li><a href="/wiki/Wawel" title="Wawel">Wawel</a></li> <li><a href="/wiki/Wolin_(miasto)" title="Wolin (miasto)">Wolin</a></li> <li><a href="/wiki/Wyszkowo_(Trzebiat%C3%B3w)" title="Wyszkowo (Trzebiatów)">Wyszkowo</a></li> <li><a href="/wiki/Wzg%C3%B3rze_Lecha_(Gniezno)" title="Wzgórze Lecha (Gniezno)">Wzgórze Lecha (Gniezno)</a></li> <li><a href="/wiki/Rezerwat_przyrody_Zamczysko_(wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bwi%C4%99tokrzyskie)" title="Rezerwat przyrody Zamczysko (województwo świętokrzyskie)">Zamczysko</a></li> <li><a href="/wiki/Zara%C5%84sko" title="Zarańsko">Zarańsko</a></li> <li><a href="/wiki/Zawada_(powiat_tarnowski)" title="Zawada (powiat tarnowski)">Zawada</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Osoby związane z kultem i mitologią</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Cioty" title="Cioty">Cioty</a></li> <li><a href="/wiki/Junak_(mitologia)" title="Junak (mitologia)">Junak</a></li> <li><a href="/wiki/Kol%C4%99dowanie" title="Kolędowanie">Kolędnicy</a></li> <li><a href="/wiki/Wied%C5%BAma" title="Wiedźma">Wiedźma</a></li> <li><a href="/wiki/Wo%C5%82chw" title="Wołchw">Wołchw</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBerca" title="Żerca">Żerca</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Święta i obrzędy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Badnjak" title="Badnjak">Badnjak</a></li> <li><a href="/wiki/Bocianie_%C5%82apy" title="Bocianie łapy">Bocianie łapy</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C5%BCynki" title="Dożynki">Dożynki</a></li> <li><a href="/wiki/Diduch" title="Diduch">Diduch</a></li> <li><a href="/wiki/Dziady_(zwyczaj)" title="Dziady (zwyczaj)">Dziady</a></li> <li><a href="/wiki/Gaik_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Gaik (święto)">Gaik</a></li> <li><a href="/wiki/Gromnica_w_tradycji_S%C5%82owian" title="Gromnica w tradycji Słowian">Gromnica</a></li> <li><a href="/wiki/Ja%C5%84skie_rajtowanie" title="Jańskie rajtowanie">Jańskie rajtowanie</a></li> <li><a href="/wiki/Jare_%C5%9Awi%C4%99to" title="Jare Święto">Jare Święto</a></li> <li><a href="/wiki/Kol%C4%99dowanie" title="Kolędowanie">Kolędowanie</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%82acz_(pieczywo)" title="Kołacz (pieczywo)">Kołacz</a></li> <li><a href="/wiki/Korowaj" title="Korowaj">Korowaj</a></li> <li><a href="/wiki/Kostroma_(mitologia)" title="Kostroma (mitologia)">Kostroma</a></li> <li><a href="/wiki/Kostrubonko" title="Kostrubonko">Kostrubonko</a></li> <li><a href="/wiki/Kurentowanie" title="Kurentowanie">Kurentowanie</a></li> <li><a href="/wiki/Maslenica" title="Maslenica">Maslenica</a></li> <li><a href="/wiki/Noc_Kupa%C5%82y" title="Noc Kupały">Noc Kupały</a></li> <li><a href="/wiki/Obiata" title="Obiata">Obiata</a></li> <li><a href="/wiki/Oczepiny" title="Oczepiny">Oczepiny</a></li> <li><a href="/wiki/Ostatki" title="Ostatki">Ostatki</a></li> <li><a href="/wiki/Peperuda" title="Peperuda">Peperuda</a></li> <li><a href="/wiki/Pogrzeb_strza%C5%82y" title="Pogrzeb strzały">Pogrzeb strzały</a></li> <li><a href="/wiki/Postrzy%C5%BCyny" title="Postrzyżyny">Postrzyżyny</a></li> <li><a href="/wiki/Ptasie_wesele" title="Ptasie wesele">Ptasie wesele</a></li> <li><a href="/wiki/Radonica" title="Radonica">Radonica</a></li> <li><a href="/wiki/R%C4%99kawka" title="Rękawka">Rękawka</a></li> <li><a href="/wiki/Rozpleciny" title="Rozpleciny">Rozpleciny</a></li> <li><a href="/wiki/Slava" title="Slava">Slava</a></li> <li><a href="/wiki/Stado_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Stado (święto)">Stado</a></li> <li><a href="/wiki/Stypa" title="Stypa">Stypa</a></li> <li><a href="/wiki/Swa%C4%87ba" title="Swaćba">Swaćba</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Acinanie_kani" title="Ścinanie kani">Ścinanie kani</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Amigus-dyngus" title="Śmigus-dyngus">Śmigus-dyngus</a></li> <li><a href="/wiki/Szczodre_Gody" title="Szczodre Gody">Szczodre Gody</a></li> <li><a href="/wiki/Tryzna" title="Tryzna">Tryzna</a></li> <li><a href="/wiki/Za%C5%BCynki" title="Zażynki">Zażynki</a></li> <li><a href="/wiki/Zielone_%C5%9Awi%C4%85tki" title="Zielone Świątki">Zielone Świątki</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBertwa" title="Żertwa">Żertwa</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Obiekty kultowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Chram" title="Chram">Chram</a></li> <li><a href="/wiki/Kapiszcze" title="Kapiszcze">Kapiszcze</a></li> <li><a href="/wiki/Kamienne_b%C3%B3stwo_poga%C5%84skie_z_Ma%C5%82ocina" title="Kamienne bóstwo pogańskie z Małocina">Kamienne bóstwo pogańskie z Małocina</a></li> <li><a href="/wiki/Stanica_(chor%C4%85giew)" title="Stanica (chorągiew)">Stanica</a></li> <li><a href="/wiki/Idol_ze_Zbrucza" title="Idol ze Zbrucza">Światowid ze Zbrucza</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99towit_woli%C5%84ski" title="Świętowit woliński">Świętowit woliński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Zbruch_Idol.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Zbruch_Idol.jpg/100px-Zbruch_Idol.jpg" decoding="async" width="100" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Zbruch_Idol.jpg/150px-Zbruch_Idol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Zbruch_Idol.jpg/200px-Zbruch_Idol.jpg 2x" data-file-width="259" data-file-height="464" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Wikiprojekt:Mitologia_s%C5%82owia%C5%84ska" title="Wikiprojekt:Mitologia słowiańska">Wikiprojekt:Mitologia słowiańska</a></li></ul> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-:1-140"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_140-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-12">m</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-13">n</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-14">o</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-15">p</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_140-16">q</a></sup></span> <span class="reference-text">Historyczność bóstwa kontrowersyjna.</span> </li> </ol></div></div> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Szablon:Rodzimowierstwo słowiańskie"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rodzimowierstwo słowiańskie (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo słowiańskie">Rodzimowierstwo słowiańskie</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <p><a class="mw-selflink selflink">Historyczna religia Słowian</a> </p> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Lista_b%C3%B3stw_s%C5%82owia%C5%84skich" title="Lista bóstw słowiańskich">Bogowie i boginie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Perun" title="Perun">Perun</a></li> <li><a href="/wiki/Swar%C3%B3g" title="Swaróg">Swaróg</a></li> <li><a href="/wiki/Swaro%C5%BCyc" title="Swarożyc">Swarożyc</a></li> <li><a href="/wiki/Dad%C5%BAb%C3%B3g" title="Dadźbóg">Dażbóg</a></li> <li><a href="/wiki/Dziewanna_(mitologia)" title="Dziewanna (mitologia)">Dziewanna</a></li> <li><a href="/wiki/Marzanna" title="Marzanna">Marzanna</a></li> <li><a href="/wiki/Jarowit" title="Jarowit">Jarowit</a></li> <li><a href="/wiki/Weles" title="Weles">Weles</a></li> <li><a href="/wiki/Mokosz" title="Mokosz">Mokosz</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81ada_(mitologia)" title="Łada (mitologia)">Łada</a></li> <li><a href="/wiki/Dzidzileyla" title="Dzidzileyla">Lela</a></li> <li><a href="/wiki/Rod_(b%C3%B3g)" title="Rod (bóg)">Rod</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Święta i obrzędy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Jare_%C5%9Awi%C4%99to" title="Jare Święto">Jare Gody</a></li> <li><a href="/wiki/Stado_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Stado (święto)">Stado</a></li> <li><a href="/wiki/Noc_Kupa%C5%82y" title="Noc Kupały">Noc Kupały</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99to_Peruna" title="Święto Peruna">Święto Peruna</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C5%BCynki" title="Dożynki">Święto Plonów</a></li> <li><a href="/wiki/Dziady_(zwyczaj)" title="Dziady (zwyczaj)">Dziady</a></li> <li><a href="/wiki/Szczodre_Gody" title="Szczodre Gody">Szczodre Gody</a></li> <li><a href="/wiki/Postrzy%C5%BCyny" title="Postrzyżyny">Postrzyżyny</a></li> <li><a href="/wiki/Swa%C4%87ba" title="Swaćba">Swaćba</a></li> <li><a href="/wiki/Tryzna" title="Tryzna">Tryzna</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Historia rodzimowierstwa</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><i><a href="/wiki/O_S%C5%82awia%C5%84szczy%C5%BAnie_przed_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwem" title="O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem">O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem</a></i></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%82o_Czcicieli_%C5%9Awiatowida" title="Koło Czcicieli Światowida">Koło Czcicieli Światowida</a></li> <li><a href="/wiki/Demiurg_(czasopismo)" title="Demiurg (czasopismo)">Demiurg</a></li> <li><a href="/wiki/Og%C3%B3lnopolski_Zjazd_Rodzimowierczy" title="Ogólnopolski Zjazd Rodzimowierczy">Ogólnopolski Zjazd Rodzimowierczy</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Organizacje</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Rodzima_Wiara" title="Rodzima Wiara">Rodzima Wiara</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimy_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Polski" title="Rodzimy Kościół Polski">Rodzimy Kościół Polski</a></li> <li><a href="/wiki/Zjednoczenie_Rodzimowierc%C3%B3w_Ukrainy" title="Zjednoczenie Rodzimowierców Ukrainy">Zjednoczenie Rodzimowierców Ukrainy</a></li> <li><a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_S%C5%82owia%C5%84skich_Wsp%C3%B3lnot_S%C5%82owia%C5%84skiej_Rodzimej_Wiary" title="Związek Słowiańskich Wspólnot Słowiańskiej Rodzimej Wiary">Związek Słowiańskich Wspólnot SRW</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Postacie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Zorian_Do%C5%82%C4%99ga-Chodakowski" title="Zorian Dołęga-Chodakowski">Zorian Dołęga-Chodakowski</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Hempel_(filozof)" title="Jan Hempel (filozof)">Jan Hempel</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Ko%C5%82odziej" title="Władysław Kołodziej">Władysław Kołodziej</a></li> <li><a href="/wiki/Ha%C5%82yna_%C5%81ozko" title="Hałyna Łozko">Halina Łozko</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Potrzebowski" title="Stanisław Potrzebowski">Stanisław Potrzebowski</a></li> <li><a href="/wiki/Lech_Emfazy_Stefa%C5%84ski" title="Lech Emfazy Stefański">Lech Emfazy Stefański</a></li> <li><a href="/wiki/Wo%C5%82odymyr_Szajan" title="Wołodymyr Szajan">Włodzimir Szajan</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Tematy powiązane</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Zadruga_(ruch)" title="Zadruga (ruch)">Zadruga</a></li> <li><a href="/wiki/Europejski_Kongres_Religii_Etnicznych" title="Europejski Kongres Religii Etnicznych">Europejski Kongres Religii Etnicznych</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Rodnover_symbols.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Rodnover_symbols.png/125px-Rodnover_symbols.png" decoding="async" width="125" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Rodnover_symbols.png/188px-Rodnover_symbols.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Rodnover_symbols.png/250px-Rodnover_symbols.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="700" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><b><a href="/wiki/Portal:Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Portal:Rodzimowierstwo słowiańskie">Portal</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Kategoria:Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Kategoria:Rodzimowierstwo słowiańskie">Kategoria</a></b></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Religioznawstwo" title="Szablon:Religioznawstwo"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Religioznawstwo" title="Dyskusja szablonu:Religioznawstwo"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Religioznawstwo&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Religioznawstwo" title="Religioznawstwo">Religioznawstwo</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Religioznawstwo" title="Kategoria:Religioznawstwo">kategoria</a></li> <li><a href="/wiki/Wikiprojekt:Religioznawstwo" title="Wikiprojekt:Religioznawstwo">wikiprojekt</a></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Religie" title="Kategoria:Religie">Religie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Religia" title="Religia">religia</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_naturalna" title="Religia naturalna">religie pierwotne</a></li> <li><a href="/wiki/Religie_rodzime_Afryki" title="Religie rodzime Afryki">afrykańskie religie rodzime</a> <ul><li><a href="/wiki/Afrochrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Afrochrześcijaństwo">afrochrześcijaństwo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religie_afroameryka%C5%84skie" title="Religie afroamerykańskie">afroamerykańskie religie</a></li> <li><a href="/wiki/Synkretyzm_afroameryka%C5%84ski" title="Synkretyzm afroamerykański">afroamerykański synkretyzm</a> <ul><li><a href="/wiki/Candombl%C3%A9" title="Candomblé">candomblé</a></li> <li><a href="/wiki/If%C3%A1" title="Ifá">ifá</a></li> <li><a href="/wiki/Santeria" title="Santeria">santeria</a></li> <li><a href="/wiki/Umbanda" title="Umbanda">umbanda</a></li> <li><a href="/wiki/Voodoo" title="Voodoo">voodoo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religie_rodzime_Australii" title="Religie rodzime Australii">australijskie religie rodzime</a> <ul><li><a href="/wiki/Wikipedia:Skarbnica_Wikipedii/Mitologia_aboryge%C5%84ska" title="Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Mitologia aborygeńska">australijska mitologia aborygeńska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ahmadijja" title="Ahmadijja">ahmadijja</a></li> <li><a href="/wiki/Ajjawali" title="Ajjawali">ajjawali</a></li> <li><a href="/wiki/Animizm" title="Animizm">animizm</a></li> <li><a href="/wiki/Babizm" title="Babizm">babizm</a></li> <li><a href="/wiki/Bahaizm" title="Bahaizm">bahaizm</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B6n" title="Bön">bön</a></li> <li><a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Burchanizm" title="Burchanizm">burchanizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%C5%84ska_religia_ludowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chińska religia ludowa (strona nie istnieje)">chińska religia ludowa (szenizm)</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%C5%84ski_kult_przodk%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiński kult przodków (strona nie istnieje)">chiński kult przodków</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_chi%C5%84ska" title="Mitologia chińska">mitologia chińska</a></li> <li><a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwo</a></li> <li><a href="/wiki/Czondoizm" title="Czondoizm">czondoizm</a></li> <li><a href="/wiki/Druid" title="Druid">druidyzm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_druzyjska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia druzyjska (strona nie istnieje)">druzim</a></li> <li><a href="/wiki/D%C5%BAinizm" title="Dźinizm">dźinizm</a></li> <li><a href="/wiki/Eckankar" title="Eckankar">eckankar</a></li> <li><a href="/wiki/Falun_Gong" title="Falun Gong">Falun Gong</a></li> <li><a href="/wiki/Gnostycyzm" title="Gnostycyzm">gnostycyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Ruchy_religijne_Indian" title="Ruchy religijne Indian">indiańskie ruchy religijne</a> <ul><li><a href="/wiki/Pejotyzm" title="Pejotyzm">pejotyzm</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99te_miejsca_tubylczych_lud%C3%B3w_Ameryki_P%C3%B3%C5%82nocnej" title="Święte miejsca tubylczych ludów Ameryki Północnej">święte miejsca tubylczych ludów Ameryki Północnej</a></li> <li><a href="/wiki/Ustawa_o_wolno%C5%9Bci_religijnej_Indian_ameryka%C5%84skich" title="Ustawa o wolności religijnej Indian amerykańskich">Ustawa o wolności religijnej Indian amerykańskich</a></li> <li><a href="/wiki/Panindianizm" title="Panindianizm">panindianizm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">hinduizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Hinduizm_balijski" title="Hinduizm balijski">hinduizm balijski</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a></li> <li><a href="/wiki/Jezydyzm" title="Jezydyzm">jezydyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kaodaizm" title="Kaodaizm">kaodaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kulty_cargo" title="Kulty cargo">kargizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Hauka" title="Hauka">hauka</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Konfucjanizm" title="Konfucjanizm">konfucjanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kult_przodk%C3%B3w" title="Kult przodków">kult przodków</a></li> <li><a href="/wiki/Mandaizm" title="Mandaizm">mandaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Manaizm" title="Manaizm">manaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Manicheizm" title="Manicheizm">manicheizm</a></li> <li><a href="/wiki/Mazdaizm" title="Mazdaizm">mazdaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Mitraizm" title="Mitraizm">mitraizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kategoria:Mitologie_wed%C5%82ug_kultury" title="Kategoria:Mitologie według kultury">mitologie</a></li> <li><a href="/wiki/Neopoga%C5%84stwo" title="Neopogaństwo">neopogaństwo</a></li> <li><a href="/wiki/New_Age" title="New Age">New Age</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Thought&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Thought (strona nie istnieje)">New Thought</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%8Cmoto" title="Ōmoto">ōmoto</a></li> <li><a href="/wiki/Preanimizm" title="Preanimizm">preanimizm</a></li> <li><a href="/wiki/Ruch_Rastafari" title="Ruch Rastafari">rastafarianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Wierzenia_Olmek%C3%B3w" title="Wierzenia Olmeków">religia Olmeków</a></li> <li><a href="/wiki/Cywilizacja_Maj%C3%B3w#Religia_Majów" title="Cywilizacja Majów">religia Majów</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_maja%C5%84ska" title="Mitologia majańska">mitologia majańska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wierzenia_Aztek%C3%B3w" title="Wierzenia Azteków">religia Azteków</a> <ul><li><a href="/wiki/Mexicayotl" title="Mexicayotl">mexicayotl</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wierzenia_Ink%C3%B3w" title="Wierzenia Inków">religia Inków</a> <ul><li><a href="/wiki/Ajmara#Religia" title="Ajmara">religia Ajmarów</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_Mezopotamii" title="Religia Mezopotamii">religia Mezopotamii</a> <ul><li><a href="/wiki/Religia_asyryjska" title="Religia asyryjska">religia asyryjska</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_babilo%C5%84ska" title="Religia babilońska">religia babilońska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_sumeryjska" title="Mitologia sumeryjska">mitologia sumeryjska</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Ba%C5%82t%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Bałtów (strona nie istnieje)">religia Bałtów</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_ba%C5%82tyjska" title="Mitologia bałtyjska">mitologia bałtyjska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_litewska" title="Mitologia litewska">mitologia litewska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_ba%C5%82tyjskie" title="Rodzimowierstwo bałtyjskie">rodzimowierstwo bałtyjskie</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Scyt%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Scytów (strona nie istnieje)">religia Scytów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Hun%C3%B3w" title="Religia Hunów">religia Hunów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Mongo%C5%82%C3%B3w" title="Religia Mongołów">religia Mongołów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Awar%C3%B3w" title="Religia Awarów">religia Awarów</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_w%C4%99gierska" title="Mitologia węgierska">mitologia węgierska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_ormia%C5%84ska" title="Mitologia ormiańska">mitologia ormiańska</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_plemienna" title="Religia plemienna">religia plemienna</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">religia Słowian</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_s%C5%82owia%C5%84ska" title="Mitologia słowiańska">mitologia słowiańska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo słowiańskie">rodzimowierstwo słowiańskie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_starosemicka" title="Religia starosemicka">religia starosemicka</a> <ul><li><a href="/wiki/Religia_kananejska" title="Religia kananejska">religia kananejska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_arabska" title="Mitologia arabska">mitologia arabska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_staro%C5%BCytnej_Grecji" title="Religia starożytnej Grecji">religia starożytnej Grecji</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_grecka" title="Mitologia grecka">mitologia grecka</a></li> <li><a href="/wiki/Orfizm_(religia)" title="Orfizm (religia)">orfizm</a></li> <li><a href="/wiki/Pitagorejczycy#Poglądy_religijne" title="Pitagorejczycy">pitagoreizm</a></li> <li><a href="/wiki/Hellenizm_(religia)" title="Hellenizm (religia)">hellenizm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_staro%C5%BCytnego_Egiptu" title="Religia starożytnego Egiptu">religia starożytnego Egiptu</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_egipska" title="Mitologia egipska">mitologia egipska</a></li> <li><a href="/wiki/Kemetyzm" title="Kemetyzm">kemetyzm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_staro%C5%BCytnego_Rzymu" title="Religia starożytnego Rzymu">religia starożytnego Rzymu</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_rzymska" title="Mitologia rzymska">mitologia rzymska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religie_etniczne" title="Religie etniczne">religie etniczne</a></li> <li><a href="/wiki/Kategoria:Religie_pierwotne" title="Kategoria:Religie pierwotne">religie pierwotne</a></li> <li><a href="/wiki/Religie_prehistoryczne" title="Religie prehistoryczne">religie prehistoryczne</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_celtycka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia celtycka (strona nie istnieje)">religia celtycka</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_celtycka" title="Mitologia celtycka">mitologia celtycka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Gal%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Galów (strona nie istnieje)">religia Galów</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_irlandzka" title="Mitologia irlandzka">mitologia irlandzka</a></li> <li><a href="/wiki/Rekonstrukcjonizm_celtycki" title="Rekonstrukcjonizm celtycki">rekonstrukcjonizm celtycki</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_German%C3%B3w" title="Religia Germanów">religia Germanów</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_germa%C5%84ska" title="Mitologia germańska">mitologia germańska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kontynentalna_mitologia_germa%C5%84ska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kontynentalna mitologia germańska (strona nie istnieje)">kontynentalna mitologia germańska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_germa%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo germańskie">rodzimowierstwo germańskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Anglosas%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Anglosasów (strona nie istnieje)">religia Anglosasów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Frank%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Franków (strona nie istnieje)">religia Franków</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Got%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Gotów (strona nie istnieje)">religia Gotów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_staronordycka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia staronordycka (strona nie istnieje)">religia staronordycka</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_nordycka" title="Mitologia nordycka">mitologia nordycka</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Berber%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Berberów (strona nie istnieje)">religia Berberów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mitologia_polinezyjska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitologia polinezyjska (strona nie istnieje)">mitologia polinezyjska</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Religia_hawajska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia hawajska (strona nie istnieje)">religia hawajska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_hawajska" title="Mitologia hawajska">mitologia hawajska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Satanizm" title="Satanizm">satanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Scjentologia" title="Scjentologia">scjentologia</a></li> <li><a href="/wiki/Shint%C5%8D" title="Shintō">shintō</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_japo%C5%84ska" title="Mitologia japońska">mitologia japońska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sikhizm" title="Sikhizm">sikhizm</a></li> <li><a href="/wiki/Szamanizm" title="Szamanizm">szamanizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Szamanizm_korea%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szamanizm koreański (strona nie istnieje)">szamanizm koreański</a></li> <li><a href="/wiki/Taoizm" title="Taoizm">taoizm</a></li> <li><a href="/wiki/Tenri-ky%C5%8D" title="Tenri-kyō">tenrikio</a></li> <li><a href="/wiki/Teozofia" title="Teozofia">teozofia</a></li> <li><a href="/wiki/Uniwersalizm" title="Uniwersalizm">uniwersalizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Religia_uniwersalna" title="Religia uniwersalna">religia uniwersalna</a></li> <li><a href="/wiki/Uniwersalizm_unitaria%C5%84ski" title="Uniwersalizm unitariański">unitarianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Subud" title="Subud">subud</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wicca" title="Wicca">wicca</a></li> <li><a href="/wiki/Zaratusztrianizm" title="Zaratusztrianizm">zaratusztrianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Zurwanizm" title="Zurwanizm">zurwanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Nowe_ruchy_religijne" title="Nowe ruchy religijne">nowe ruchy religijne</a></li> <li><a href="/wiki/Agnostycyzm" title="Agnostycyzm">agnostycyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Apateizm" title="Apateizm">apateizm</a></li> <li><a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizm</a></li> <li><a href="/wiki/Deizm" title="Deizm">deizm</a></li> <li><a href="/wiki/Parodia_religii" title="Parodia religii">parodia religii</a> <ul><li><a href="/wiki/Dyskordianizm" title="Dyskordianizm">dyskordianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Iglesia_Maradoniana" title="Iglesia Maradoniana">Iglesia Maradoniana</a></li> <li><a href="/wiki/Jediizm" title="Jediizm">jediizm</a></li> <li><a href="/wiki/Lataj%C4%85cy_Potw%C3%B3r_Spaghetti" title="Latający Potwór Spaghetti">pastafarianizm</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Postteizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Postteizm (strona nie istnieje)">postteizm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Biografie_wed%C5%82ug_religii_i_wyzna%C5%84" title="Kategoria:Biografie według religii i wyznań">Ludzie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Duchowie%C5%84stwo" title="Duchowieństwo">duchowny</a></li> <li><a href="/wiki/Kap%C5%82an" title="Kapłan">kapłan</a></li> <li><a href="/wiki/Ajatollah" title="Ajatollah">ajatollah</a></li> <li><a href="/wiki/Bhikku" title="Bhikku">bhikku</a></li> <li><a href="/wiki/B%C5%82ogos%C5%82awiony" title="Błogosławiony">błogosławiony</a></li> <li><a href="/wiki/Bramin" title="Bramin">bramin</a></li> <li><a href="/wiki/Cadyk" title="Cadyk">cadyk</a></li> <li><a href="/wiki/Czarownik" title="Czarownik">czarownik</a></li> <li><a href="/wiki/Druid" title="Druid">druid</a></li> <li><a href="/wiki/Egzorcysta" title="Egzorcysta">egzorcysta</a></li> <li><a href="/wiki/Eremita" title="Eremita">eremita</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ewangelizator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ewangelizator (strona nie istnieje)">ewangelizator</a></li> <li><a href="/wiki/G%C5%82osiciel" title="Głosiciel">głosiciel</a></li> <li><a href="/wiki/Guru" title="Guru">guru</a></li> <li><a href="/wiki/Heros" title="Heros">heros</a></li> <li><a href="/wiki/Imam" title="Imam">imam</a></li> <li><a href="/wiki/Kohen" title="Kohen">kohen</a></li> <li><a href="/wiki/Mu%C5%82%C5%82a" title="Mułła">mułła</a></li> <li><a href="/wiki/Junak_(mitologia)" title="Junak (mitologia)">junak</a></li> <li><a href="/wiki/Jurodiwyj" title="Jurodiwyj">jurodiwyj</a></li> <li><a href="/wiki/Kannushi" title="Kannushi">kannushi</a></li> <li><a href="/wiki/Kaznodzieja" title="Kaznodzieja">kaznodzieja</a></li> <li><a href="/wiki/Kriwe" title="Kriwe">kriwe</a></li> <li><a href="/wiki/Ksi%C4%85dz" title="Ksiądz">ksiądz</a></li> <li><a href="/wiki/Lama_(religioznawstwo)" title="Lama (religioznawstwo)">lama</a></li> <li><a href="/wiki/Magid" title="Magid">magid</a></li> <li><a href="/wiki/Medium_(osoba)" title="Medium (osoba)">medium</a></li> <li><a href="/wiki/M%C4%99czennik" title="Męczennik">męczennik</a></li> <li><a href="/wiki/Ministrant" title="Ministrant">ministrant</a></li> <li><a href="/wiki/Misjonarz" title="Misjonarz">misjonarz</a></li> <li><a href="/wiki/Mistycyzm#Niektórzy_mistycy" title="Mistycyzm">mistyk</a></li> <li><a href="/wiki/Pastor" title="Pastor">pastor</a></li> <li><a href="/wiki/Pielgrzym_(religia)" title="Pielgrzym (religia)">pielgrzym</a></li> <li><a href="/wiki/Pionier_(%C5%9Awiadkowie_Jehowy)" title="Pionier (Świadkowie Jehowy)">pionier</a></li> <li><a href="/wiki/Pop_(kap%C5%82an)" title="Pop (kapłan)">pop</a></li> <li><a href="/wiki/Prorok" title="Prorok">prorok</a></li> <li><a href="/wiki/Przeor" title="Przeor">przeor</a></li> <li><a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">rabin</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82uga_Bo%C5%BCy" title="Sługa Boży">sługa Boży</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82uga_pomocniczy" title="Sługa pomocniczy">sługa pomocniczy</a></li> <li><a href="/wiki/Starszy_zboru" title="Starszy zboru">starszy zboru</a></li> <li><a href="/wiki/Szaman" title="Szaman">szaman</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty" title="Święty">święty</a> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%B3wny_aposto%C5%82om" title="Równy apostołom">równy apostołom</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wo%C5%82chw" title="Wołchw">wołchw</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznawca" title="Wyznawca">wyznawca</a></li> <li><a href="/wiki/Zakonnik" title="Zakonnik">zakonnik</a>/<a href="/wiki/Zakonnica" title="Zakonnica">zakonnica</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBerca" title="Żerca">żerca</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Hierotopografia" title="Kategoria:Hierotopografia">Miejsca</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Miejsce_%C5%9Bwi%C4%99te" title="Miejsce święte">miejsce święte</a></li> <li><a href="/wiki/Sanktuarium" title="Sanktuarium">sanktuarium</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia" title="Świątynia">świątynia</a></li> <li><a href="/wiki/Cerkiew_(budynek)" title="Cerkiew (budynek)">cerkiew</a></li> <li><a href="/wiki/Chram" title="Chram">chram</a></li> <li><a href="/wiki/Erem" title="Erem">erem</a></li> <li><a href="/wiki/Gompa" title="Gompa">gompa</a></li> <li><a href="/wiki/Jinja" title="Jinja">jinja</a></li> <li><a href="/wiki/Kaplica" title="Kaplica">kaplica</a></li> <li><a href="/wiki/Kienesa" title="Kienesa">kienesa</a></li> <li><a href="/wiki/Klasztor" title="Klasztor">klasztor</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(budynek)" title="Kościół (budynek)">kościół</a></li> <li><a href="/wiki/Mandir" title="Mandir">mandir</a></li> <li><a href="/wiki/Meczet" title="Meczet">meczet</a></li> <li><a href="/wiki/Molenna" title="Molenna">molenna</a></li> <li><a href="/wiki/Sala_kr%C3%B3lestwa" title="Sala królestwa">sala królestwa</a></li> <li><a href="/wiki/Sala_zgromadze%C5%84" title="Sala zgromadzeń">sala zgromadzeń</a></li> <li><a href="/wiki/Synagoga" title="Synagoga">synagoga</a></li> <li><a href="/wiki/Stupa" title="Stupa">stupa</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_gaj_(antropologia)" title="Święty gaj (antropologia)">święty gaj</a></li> <li><a href="/wiki/Zb%C3%B3r" title="Zbór">zbór</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Kult_religijny" title="Kategoria:Kult religijny">Rytuały</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Apostazja" title="Apostazja">apostazja</a></li> <li><a href="/wiki/Bierzmowanie" title="Bierzmowanie">bierzmowanie</a></li> <li><a href="/wiki/Brahma%C4%87arja" title="Brahmaćarja">brahmaćarja</a></li> <li><a href="/wiki/Chrzest" title="Chrzest">chrzest</a></li> <li><a href="/wiki/Egzorcyzm" title="Egzorcyzm">egzorcyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Eucharystia_(sakrament)" title="Eucharystia (sakrament)">eucharystia</a></li> <li><a href="/wiki/Gryhastha" title="Gryhastha">gryhastha</a></li> <li><a href="/wiki/Inicjacja" title="Inicjacja">inicjacja</a></li> <li><a href="/wiki/Joga" title="Joga">joga</a></li> <li><a href="/wiki/Konwersja_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Konwersja (chrześcijaństwo)">konwersja</a></li> <li><a href="/wiki/Koszerno%C5%9B%C4%87" title="Koszerność">koszerność</a></li> <li><a href="/wiki/Medytacja" title="Medytacja">medytacja</a></li> <li><a href="/wiki/Modlitwa" title="Modlitwa">modlitwa</a></li> <li><a href="/wiki/Nawr%C3%B3cenie" title="Nawrócenie">nawrócenie</a></li> <li><a href="/wiki/Obrzezanie" title="Obrzezanie">obrzezanie</a></li> <li><a href="/wiki/Obrz%C4%99d_przej%C5%9Bcia" title="Obrzęd przejścia">obrzęd przejścia</a></li> <li><a href="/wiki/Ofiara_(religia)" title="Ofiara (religia)">ofiara</a></li> <li><a href="/wiki/Pielgrzymka" title="Pielgrzymka">pielgrzymka</a></li> <li><a href="/wiki/Pi%C4%99%C4%87_filar%C3%B3w_islamu" title="Pięć filarów islamu">pięć filarów islamu</a></li> <li><a href="/wiki/Pogrzeb" title="Pogrzeb">pogrzeb</a></li> <li><a href="/wiki/Postrzy%C5%BCyny" title="Postrzyżyny">postrzyżyny</a></li> <li><a href="/wiki/Pud%C5%BAa" title="Pudźa">pudźa</a></li> <li><a href="/wiki/Sakrament" title="Sakrament">sakrament</a></li> <li><a href="/wiki/Spirytyzm" title="Spirytyzm">seans spirytystyczny</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Alub" title="Ślub">ślub</a></li> <li><a href="/wiki/Tantra" title="Tantra">tantra</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBa%C5%82oba" title="Żałoba">żałoba</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Pojęcia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Absolut" title="Absolut">absolut</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antropogonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antropogonia (strona nie istnieje)">antropogonia</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">bóg</a></li> <li><a href="/wiki/Brahman" title="Brahman">brahman</a></li> <li><a href="/wiki/Dao" title="Dao">dao</a> (tao)</li> <li><a href="/wiki/Demon" title="Demon">demon</a></li> <li>duch <ul><li><a href="/wiki/Duch_(filozofia)" title="Duch (filozofia)">filozofia</a></li> <li><a href="/wiki/Duch_(spirytyzm)" title="Duch (spirytyzm)">spirytyzm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Dusza_(religia)" title="Dusza (religia)">dusza</a></li> <li><a href="/wiki/Eschatologia" title="Eschatologia">eschatologia</a></li> <li><a href="/wiki/Fundamentalizm_religijny" title="Fundamentalizm religijny">fundamentalizm religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Kosmogonia" title="Kosmogonia">kosmogonia</a></li> <li><a href="/wiki/Kult_religijny" title="Kult religijny">kult</a></li> <li><a href="/wiki/Magia" title="Magia">magia</a></li> <li><a href="/wiki/Mana_(religia_polinezyjska)" title="Mana (religia polinezyjska)">mana</a></li> <li><a href="/wiki/Manitu" title="Manitu">manitu</a></li> <li><a href="/wiki/Mistycyzm" title="Mistycyzm">mistycyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Mit" title="Mit">mit</a></li> <li><a href="/wiki/Profanum" title="Profanum">profanum</a></li> <li><a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacja</a></li> <li><a href="/wiki/Sacrum" title="Sacrum">sacrum</a></li> <li><a href="/wiki/Sekta" title="Sekta">sekta</a></li> <li><a href="/wiki/Spirytyzm" title="Spirytyzm">spirytyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Symbol_religijny" title="Symbol religijny">symbol</a></li> <li><a href="/wiki/Synkretyzm_religijny" title="Synkretyzm religijny">synkretyzm religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Tabu" title="Tabu">tabu</a></li> <li><a href="/wiki/Teofania" title="Teofania">teofania</a></li> <li><a href="/wiki/Teogonia" title="Teogonia">teogonia</a></li> <li><a href="/wiki/Totem_(religia)" title="Totem (religia)">totem</a></li> <li><a href="/wiki/Transcendencja_(religia)" title="Transcendencja (religia)">transcendencja</a></li> <li><a href="/wiki/Wr%C3%B3%C5%BCenie" title="Wróżenie">wróżenie</a></li> <li><a href="/wiki/Zakon" title="Zakon">zakon</a></li> <li><a href="/wiki/Zakon_mniszy" title="Zakon mniszy">zakon mniszy</a></li> <li><a href="/wiki/Za%C5%9Bwiaty" title="Zaświaty">zaświaty</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:ReligijneSymbole.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/ReligijneSymbole.svg/90px-ReligijneSymbole.svg.png" decoding="async" width="90" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/ReligijneSymbole.svg/135px-ReligijneSymbole.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/ReligijneSymbole.svg/180px-ReligijneSymbole.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1200" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Etnologia_religii" title="Etnologia religii">etnologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Fenomenologia_religii" title="Fenomenologia religii">fenomenologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Geneza_religii" title="Geneza religii">geneza religii</a></li> <li><a href="/wiki/Geografia_religii" title="Geografia religii">geografia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_religii" title="Historia religii">historia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Krytyka_religii" title="Krytyka religii">krytyka religii</a></li> <li><a href="/wiki/Psychologia_religii" title="Psychologia religii">psychologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Socjologia_religii" title="Socjologia religii">socjologia religii</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tanatologia_religii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tanatologia religii (strona nie istnieje)">tanatologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_religii" title="Teologia religii">teologia religii</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Religie_etniczne" title="Religie etniczne">Religie etniczne</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph211792">ph211792</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810640874305606">9810640874305606</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=000089709">000089709</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3976551.html">3976551</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Slavic-religion">topic/Slavic-religion</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/3041076">3041076</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Religia_Słowian&oldid=74659262">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Religia_Słowian&oldid=74659262</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Religia_S%C5%82owian" title="Kategoria:Religia Słowian">Religia Słowian</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Dawni_S%C5%82owianie" title="Kategoria:Dawni Słowianie">Dawni Słowianie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_odn_bez_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon odn bez numeru strony">Szablon odn bez numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_wymagaj%C4%85ce_aktualizacji" title="Kategoria:Artykuły wymagające aktualizacji">Artykuły wymagające aktualizacji</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Has%C5%82a_kanonu_polskiej_Wikipedii" title="Kategoria:Hasła kanonu polskiej Wikipedii">Hasła kanonu polskiej Wikipedii</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 31 sie 2024, 16:58.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Religia_S%C5%82owian&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-694cf4987f-8rtpv","wgBackendResponseTime":143,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.034","walltime":"1.237","ppvisitednodes":{"value":37055,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":169733,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":28991,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":17,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":110884,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 970.396 1 -total"," 29.18% 283.173 132 Szablon:Odn"," 15.54% 150.759 3 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 14.69% 142.547 1 Szablon:Religia_i_mitologia_Słowian"," 13.57% 131.653 17 Szablon:Cytuj_książkę"," 13.47% 130.727 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 6.77% 65.708 132 Szablon:Odn/tekst"," 4.37% 42.365 278 Szablon:Odn/id"," 4.31% 41.800 1 Szablon:Dopracować"," 4.22% 40.980 7 Szablon:Cytuj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.369","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4806268,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-745f94f9f8-bkpxk","timestamp":"20241119220918","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Religia S\u0142owian","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Religia_S%C5%82owian","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q838267","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q838267","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-08-01T14:03:27Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b4\/O98_Idol_von_Sbrutsch_mit_Darstellung_von_Unterwelt%2C_Erde_und_des_Himmels%2C_zirka_10._Jh._n._Chr..JPG","headline":"zesp\u00f3\u0142 wierze\u0144, mit\u00f3w i praktyk kultowych S\u0142owian"}</script> </body> </html>