CINXE.COM
ابررایانه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ابررایانه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"bd041f1e-474e-4f58-b688-ad944aa80df5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ابررایانه","wgTitle":"ابررایانه","wgCurRevisionId":38087268,"wgRevisionId":38087268,"wgArticleId":159653,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","پیوند رده انبار در ویکی‌داده است","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","ابررایانه‌ها","اختراع‌های آمریکایی","انواع رایانه","خوشه رایانه‌ای","رایانش موازی","رایانش همروند","معماری رایانش توزیع‌شده"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ابررایانه","wgRelevantArticleId":159653,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{ "levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q121117","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles": "ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg/1200px-Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="871"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg/800px-Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="581"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg/640px-Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="464"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ابررایانه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ابررایانه rootpage-ابررایانه skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-نظر_کلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نظر_کلی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>نظر کلی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-نظر_کلی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های نظر کلی</span> </button> <ul id="toc-نظر_کلی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تاریخ_مختصر_صنعتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخ_مختصر_صنعتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۱</span> <span>تاریخ مختصر صنعتی</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخ_مختصر_صنعتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ابزارهای_نرم‌افزاری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ابزارهای_نرم‌افزاری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲</span> <span>ابزارهای نرم‌افزاری</span> </div> </a> <ul id="toc-ابزارهای_نرم‌افزاری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-استفاده‌های_عمومی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#استفاده‌های_عمومی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۳</span> <span>استفاده‌های عمومی</span> </div> </a> <ul id="toc-استفاده‌های_عمومی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-طراحی_سخت‌افزار_و_نرم‌افزار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طراحی_سخت‌افزار_و_نرم‌افزار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>طراحی سخت‌افزار و نرم‌افزار</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-طراحی_سخت‌افزار_و_نرم‌افزار-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های طراحی سخت‌افزار و نرم‌افزار</span> </button> <ul id="toc-طراحی_سخت‌افزار_و_نرم‌افزار-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-فناوری‌ها_و_دشواری‌های_ابررایانه‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فناوری‌ها_و_دشواری‌های_ابررایانه‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>فناوری‌ها و دشواری‌های ابررایانه‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-فناوری‌ها_و_دشواری‌های_ابررایانه‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فنون_پردازش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فنون_پردازش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>فنون پردازش</span> </div> </a> <ul id="toc-فنون_پردازش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سامانه‌عامل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سامانه‌عامل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>سامانه‌عامل</span> </div> </a> <ul id="toc-سامانه‌عامل-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-برنامه‌نویسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#برنامه‌نویسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۴</span> <span>برنامه‌نویسی</span> </div> </a> <ul id="toc-برنامه‌نویسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-معماری_ابررایانه_مدرن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#معماری_ابررایانه_مدرن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>معماری ابررایانه مدرن</span> </div> </a> <ul id="toc-معماری_ابررایانه_مدرن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ابررایانه‌های_هدفمند_و_دارای_کاربرد_ویژه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ابررایانه‌های_هدفمند_و_دارای_کاربرد_ویژه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>ابررایانه‌های هدفمند و دارای کاربرد ویژه</span> </div> </a> <ul id="toc-ابررایانه‌های_هدفمند_و_دارای_کاربرد_ویژه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سریع‌ترین_ابررایانه_روز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سریع‌ترین_ابررایانه_روز"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>سریع‌ترین ابررایانه روز</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-سریع‌ترین_ابررایانه_روز-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های سریع‌ترین ابررایانه روز</span> </button> <ul id="toc-سریع‌ترین_ابررایانه_روز-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-محاسبهٔ_سرعت_ابررایانه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#محاسبهٔ_سرعت_ابررایانه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>محاسبهٔ سرعت ابررایانه</span> </div> </a> <ul id="toc-محاسبهٔ_سرعت_ابررایانه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فهرست_پانصد_عنوان_برتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فهرست_پانصد_عنوان_برتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>فهرست پانصد عنوان برتر</span> </div> </a> <ul id="toc-فهرست_پانصد_عنوان_برتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سریع‌ترین_ابررایانه_کنونی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سریع‌ترین_ابررایانه_کنونی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳</span> <span>سریع‌ترین ابررایانه کنونی</span> </div> </a> <ul id="toc-سریع‌ترین_ابررایانه_کنونی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ابر_شبه_محاسبه_(کازی_سوپر_کامپیوتینگ_quasi_super_computing)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ابر_شبه_محاسبه_(کازی_سوپر_کامپیوتینگ_quasi_super_computing)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۴</span> <span>ابر شبه محاسبه (کازی سوپر کامپیوتینگ quasi super computing)</span> </div> </a> <ul id="toc-ابر_شبه_محاسبه_(کازی_سوپر_کامپیوتینگ_quasi_super_computing)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ابر_رایانه_ایران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ابر_رایانه_ایران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>ابر رایانه ایران</span> </div> </a> <ul id="toc-ابر_رایانه_ایران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تحقیق_و_توسعه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تحقیق_و_توسعه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>تحقیق و توسعه</span> </div> </a> <ul id="toc-تحقیق_و_توسعه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جدول_زمانی_ابررایانه‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جدول_زمانی_ابررایانه‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>جدول زمانی ابررایانه‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-جدول_زمانی_ابررایانه‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ابررایانه</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۷۹ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-79" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۷۹ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A8_%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%82" title="حاسوب فائق–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حاسوب فائق" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Superkomp%C3%BCter" title="Superkompüter–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Superkompüter" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BF%E2%80%99%D1%8E%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Суперкамп’ютар–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Суперкамп’ютар" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8E%D1%82%D1%8A%D1%80" title="Суперкомпютър–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Суперкомпютър" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="सुपरकंप्यूटर–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सुपरकंप्यूटर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="সুপারকম্পিউটার–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সুপারকম্পিউটার" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Superra%C4%8Dunar" title="Superračunar–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Superračunar" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Supercomputador" title="Supercomputador–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Supercomputador" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Superpo%C4%8D%C3%ADta%C4%8D" title="Superpočítač–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Superpočítač" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82" title="Υπερυπολογιστής–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Υπερυπολογιστής" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Komputilego" title="Komputilego–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Komputilego" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Supercomputadora" title="Supercomputadora–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Supercomputadora" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Superarvuti" title="Superarvuti–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Superarvuti" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Superkonputagailu" title="Superkonputagailu–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Superkonputagailu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Supertietokone" title="Supertietokone–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Supertietokone" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Superordinateur" title="Superordinateur–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Superordinateur" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%97%D7%A9%D7%91-%D7%A2%D7%9C" title="מחשב-על–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מחשב-על" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%95" title="महासंगणक–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="महासंगणक" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Superra%C4%8Dunalo" title="Superračunalo–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Superračunalo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9" title="Գերհամակարգիչ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գերհամակարգիչ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Superkomputer" title="Superkomputer–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Superkomputer" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Ofurt%C3%B6lva" title="Ofurtölva–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Ofurtölva" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B9%E3%83%BC%E3%83%91%E3%83%BC%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%BF" title="スーパーコンピュータ–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="スーパーコンピュータ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="სუპერკომპიუტერი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="სუპერკომპიუტერი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Суперкомпьютер–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Суперкомпьютер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8A%88%ED%8D%BC%EC%BB%B4%ED%93%A8%ED%84%B0" title="슈퍼컴퓨터–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="슈퍼컴퓨터" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Superkomputer" title="Superkomputer–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Superkomputer" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Суперкомпьютер–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Суперкомпьютер" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Supracomputador" title="Supracomputador–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Supracomputador" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCpercumpi%C3%BCter" title="Süpercumpiüter–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Süpercumpiüter" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%8A%E0%BA%B8%E0%BA%9A%E0%BB%80%E0%BA%9B%E0%BA%B5%E0%BA%84%E0%BA%AD%E0%BA%A1%E0%BA%9E%E0%BA%B4%E0%BA%A7%E0%BB%80%E0%BA%95%E0%BA%B5" title="ຊຸບເປີຄອມພິວເຕີ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຊຸບເປີຄອມພິວເຕີ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Superkompiuteris" title="Superkompiuteris–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Superkompiuteris" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Superdators" title="Superdators–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Superdators" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Milina_fikajiana_lehibe" title="Milina fikajiana lehibe–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Milina fikajiana lehibe" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Superkomputer" title="Superkomputer–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Superkomputer" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%82%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%BC_%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%BC" title="സൂപ്പർ കമ്പ്യൂട്ടർ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സൂപ്പർ കമ്പ്യൂട്ടർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Суперкомпьютер–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Суперкомпьютер" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%95" title="महासंगणक–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="महासंगणक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Superkomputer" title="Superkomputer–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Superkomputer" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Supercumputador" title="Supercumputador–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Supercumputador" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%B0%E1%80%95%E1%80%AB_%E1%80%80%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%AC" title="စူပါ ကွန်ပျူတာ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="စူပါ ကွန်ပျူတာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%AA%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="सुपर कम्प्युटर–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सुपर कम्प्युटर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Superdatamaskin" title="Superdatamaskin–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Superdatamaskin" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Superordinator" title="Superordinator–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Superordinator" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%AA%E0%A8%B0_%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Superkomputer" title="Superkomputer–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Superkomputer" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%B1_%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%B9%D8%B1" title="سپر کمپیوٹر–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سپر کمپیوٹر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Supercomputador" title="Supercomputador–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Supercomputador" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Yalliq_anta%C3%B1iqiq" title="Yalliq antañiqiq–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yalliq antañiqiq" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Supercalculator" title="Supercalculator–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Supercalculator" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Суперкомпьютер–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Суперкомпьютер" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Superra%C4%8Dunar" title="Superračunar–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Superračunar" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%B4%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%92_%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A" title="සුපිරි පරිගණක–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="සුපිරි පරිගණක" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Supercomputer" title="Supercomputer–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Supercomputer" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Superpo%C4%8D%C3%ADta%C4%8D" title="Superpočítač–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Superpočítač" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Superra%C4%8Dunalnik" title="Superračunalnik–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Superračunalnik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Superkompjuteri" title="Superkompjuteri–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Superkompjuteri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Суперрачунар–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Суперрачунар" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Superdator" title="Superdator–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Superdator" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Tarakilishikuu" title="Tarakilishikuu–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Tarakilishikuu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B1%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AE%A3%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AE%BF" title="மீத்திறன் கணினி–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மீத்திறன் கணினி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%95%E0%B0%82%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%9F%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="సూపర్ కంప్యూటర్–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="సూపర్ కంప్యూటర్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8B%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="ซูเปอร์คอมพิวเตอร์–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ซูเปอร์คอมพิวเตอร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCper_bilgisayar" title="Süper bilgisayar–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Süper bilgisayar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%27%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Суперкомп'ютер–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Суперкомп'ютер" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%B1_%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%B9%D8%B1" title="سپر کمپیوٹر–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سپر کمپیوٹر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Si%C3%AAu_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Siêu máy tính–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Siêu máy tính" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%85%E7%BA%A7%E8%AE%A1%E7%AE%97%E6%9C%BA" title="超级计算机–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="超级计算机" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="სუპერკომპიუტერი–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="სუპერკომპიუტერი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%85%E7%BA%A7%E8%AE%A1%E7%AE%97%E6%9C%BA" title="超级计算机–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="超级计算机" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%85%E7%B4%9A%E9%9B%BB%E8%85%A6" title="超級電腦–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="超級電腦" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IsiCikizikhulu" title="IsiCikizikhulu–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IsiCikizikhulu" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q121117#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&oldid=38087268" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&id=38087268&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25B1%25D8%25B1%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2587"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25B1%25D8%25B1%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2587"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Supercomputer" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q121117" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg/300px-Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg" decoding="async" width="300" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg/450px-Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg/600px-Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1524" /></a><figcaption>ابررایانه کلمبیا در مرکز محاسبات ابررایانه پیشرفته واقع در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7" class="mw-redirect" title="مرکز پژوهشی ایمز ناسا">مرکز پژوهشی ایمز ناسا</a> در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Supercomputer-power-flops.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Supercomputer-power-flops.svg/220px-Supercomputer-power-flops.svg.png" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Supercomputer-power-flops.svg/330px-Supercomputer-power-flops.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Supercomputer-power-flops.svg/440px-Supercomputer-power-flops.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="600" /></a><figcaption>قدرت قوی‌ترین ابررایانه در هر سال بر پایه <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%BE%D8%B3" title="فلاپس">فلاپس</a></figcaption></figure> <p><b>اَبَررایانه</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span lang="en" title="متن به زبان انگلیسی"><bdi>Supercomputer</bdi></span>) به <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رایانه">رایانه‌ای</a> گفته می‌شود که در زمان معرفی آن در زمینه میزان ظرفیت محاسبه در واحد زمان در جهان پیشرو باشد. این واژه برای نخستین‌بار توسط مجله «نیویورک ورلد» برای اشاره به جدول‌سازهای <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85" title="آی‌بی‌ام">آی‌بی‌ام</a> در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7" title="دانشگاه کلمبیا">دانشگاه کلمبیا</a> به‌کار رفت.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اولین ابر رایانه در جهان در سال ۱۹۶۰ ساخته شد.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ساخت ابررایانه در ایران از سال ۱۳۸۹ شروع شد و تا به امروز دو ابر رایانه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ابررایانه ملی شیخ بهایی">شیخ بهایی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA" title="ابررایانه سیمرغ">سیمرغ</a> ساخته شده‌است. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نظر_کلی"><span id=".D9.86.D8.B8.D8.B1_.DA.A9.D9.84.DB.8C"></span>نظر کلی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: نظر کلی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تاریخ_مختصر_صنعتی"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE_.D9.85.D8.AE.D8.AA.D8.B5.D8.B1_.D8.B5.D9.86.D8.B9.D8.AA.DB.8C"></span>تاریخ مختصر صنعتی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: تاریخ مختصر صنعتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Colossus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Colossus.jpg/300px-Colossus.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Colossus.jpg/450px-Colossus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Colossus.jpg/600px-Colossus.jpg 2x" data-file-width="3504" data-file-height="2337" /></a><figcaption>پروژه رایانه کولاسوس در ۱۹۴۴</figcaption></figure> <p>ابررایانه‌هایی را که در دههٔ ۱۹۶۰ ساخته و ارائه شدند <i>سیمور کری</i> از بنگاه کنترل اطلاعات (CDC) طراحی کرده بود و تا دههٔ ۱۹۹۰ هم بازار در دست این ابررایانه‌ها بود. زمانی که سیمور کری جدا شد و رفت تا شرکت خودش به نام تحقیقات سیمور را راه‌اندازی و اداره کند با طرح‌های جدیدش بازار ابررایانه‌ها را در دست گرفت و تا پنج سال (۱۹۸۵–۱۹۹۰) یکه‌تاز بازار ابر محاسبه بود. خود کری هرگز واژهٔ ابررایانه را استفاده نکرد و کمتر کسی به خاطر دارد که او تنها کلمهٔ رایانه را استفاده می‌کرد. در سال ۱۹۸۰ همزمان با ظهور بازار رایانه‌های کوچک که یک دهه پیش به وجود آمده بودند شمار زیادی رقبای کوچک وارد بازار شدند. اما بسیاری از این‌ها در دههٔ ۱۹۹۰ با بروز مبارزات بازار ابررایانه حذف شدند. امروزه ابررایانه‌ها طراحی‌های سفارشی کم‌نظیری هستند که شرکت‌های صنعتی مثل آی‌بی‌ام و اچ‌پی تولید می‌کنند. همان شرکت‌هایی که بسیاری از شرکت‌های دههٔ ۱۹۹۰ را خریدند تا از تجربه‌شان استفاده کنند. البته بنگاه کری هنوز به صورت حرفه‌ای به ساخت ابررایانه ادامه می‌دهد. اصطلاح ابررایانه چندان پایدار و ثابت نیست. ممکن است ابررایانه امروز فردا تبدیل به یک رایانه معمولی شود. نخستین دستگاه‌های CDC پردازنده‌های نرده‌ای (اسکالر) خیلی سریع بودند؛ ده برابر سریع‌تر از سریع‌ترین ماشین‌های دیگر شرکت‌ها. در دههٔ ۱۹۷۰ اکثر ابررایانه‌ها به انجام محاسبات برداری پرداختند و بسیاری رقبا و تولیدکنندگان جدید پردازنده‌های خودشان را با قیمت پایین با همان روش کار به بازار ارائه کردند تا در بازار حاضر شوند. در ابتدا و میانهٔ دههٔ ۱۹۸۰ ماشین‌هایی با پردازنده‌های اندک برداری که به صورت موازی کار می‌کردند تبدیل به استاندارد شدند. هر ماشینی معمولاً چهارده تا شانزده پردازندهٔ برداری داشت. در اواخر دهٔ ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ دوباره توجه‌ها از پردازنده‌های برداری به سامانه‌های پردازندهٔ موازی معمول معطوف شد که هزاران <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" title="ریزپردازنده">ریزپردازنده</a> معمولی داشتند و برخی از آن‌ها نمونه‌های آماده و برخی هم سفارش‌های مشتریان بودند (در اصطلاح کاری، این را حملهٔ میکروهای کشنده می‌نامند). امروزه طرح‌های موازی بر اساس ریزپردازنده‌های آمادهٔ نوع سرور ساخته می‌شوند از جمله Power PC, Itanium, x۸۶–۶۴ و مدرن‌ترین ابررایانه‌ها بسته (کلاستر)های رایانه‌ای با تنظیمات دقیق هستند که پردازنده‌های کم حجم و رابط‌های داخلی سفارشی و بسته به مورد دارند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ابزارهای_نرم‌افزاری"><span id=".D8.A7.D8.A8.D8.B2.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.86.D8.B1.D9.85.E2.80.8C.D8.A7.D9.81.D8.B2.D8.A7.D8.B1.DB.8C"></span>ابزارهای نرم‌افزاری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: ابزارهای نرم‌افزاری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ابزارهای نرم‌افزاری برای پردازش توزیع شده شامل APIهای استاندارد از جمله MPI, PVM و ابزارهای نرم‌افزاری متن باز ازجمله Beowulf, Warewulf, Open mosix هستند که ساختن یک ابررایانه را از شماری سرورها یا واحدهای کاری ممکن می‌کنند. فناوری‌هایی مثل ZerConf (Rendez-Vous/Bonjourقرار ملاقات/سلام) برای ساخت بسته‌های رایانه‌ای موردنیاز برای نرم‌افزارهای تخصصی مثل shake اپل هستند. در <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="علوم رایانه">علوم رایانه</a> هنوز یک <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان برنامه‌نویسی">زبان برنامه‌نویسی</a> ساده برای ابررایانه‌ها نیست و موضوع خوبی برای تحقیق خواهد بود. برنامه‌های کاربردی هزاران دلار هزینه داشت اما امروزه به لطف جامعهٔ متن باز (که گاهی در این زمینه فناوری‌های جالب توجهی به وجود می‌آورد) رایگان هستند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="استفاده‌های_عمومی"><span id=".D8.A7.D8.B3.D8.AA.D9.81.D8.A7.D8.AF.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B9.D9.85.D9.88.D9.85.DB.8C"></span>استفاده‌های عمومی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: استفاده‌های عمومی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ابررایانه‌ها با رم‌ها و کار آیی‌های بسیاری که دارند معمولاً برای عملیات حساس روی محاسبه از جمله مسائل فیزیک کوانتوم، هواشناسی، تحقیقات آب و هوا (از جمله تحقیق دربارهٔ گرم شدن کرهٔ زمین) مدل‌سازی مولکولی (مطالعهٔ ساختارها و محتویات ترکیبات شیمیایی، ماکرومولکول‌های بیولوژیکی، پلیمرها و بلورها) شبیه‌سازی‌های فیزیکی (مثل شبیه‌سازی هواپیماها در تونل‌های هوا، شبیه‌سازی انفجار سلاح‌های هسته‌ای و تحقیق دربارهٔ پیوست هسته‌ای) تحلیل مخفی و … استفاده می‌شوند. دانشگاه‌های بزرگ، مراکز نظامی و آزمایشگاه‌های تحقیقات علمی بزرگ‌ترین کاربران آن هستند. نوع خاصی از مسائل به نام مسائل بسیار مشکل، مسائلی که حل کامل شان نیازمند منابع رایانه‌ای نیمه بی پایان هستند. یک مطلب قابل توجه در این مقال تفاوت بین محاسبهٔ، توانایی محاسبه و ظرفیت است چنان‌که گراهام و همکارانش بررسی کرده‌اند. محاسبهٔ توانایی یعنی استفاده از ماکزیمم توان محاسبه برای حل یک مسئلهٔ بزرگ در کم‌ترین زمان. این سامانه اغلب می‌تواند مسئلهٔ را با حجم و پیچیدگی که هیچ رایانه دیگری نمی‌تواند حل کند حل نماید. اما محاسبهٔ ظرفیت یعنی استفاده از توان محاسبهٔ مقرون به صرفه و کارآمد برای حل مسائل کم و بیش بزرگ یا شمار زیادی مسائل کوچک یا آمادگی برای اجرا روی سامانه توانایی استفاده می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طراحی_سخت‌افزار_و_نرم‌افزار"><span id=".D8.B7.D8.B1.D8.A7.D8.AD.DB.8C_.D8.B3.D8.AE.D8.AA.E2.80.8C.D8.A7.D9.81.D8.B2.D8.A7.D8.B1_.D9.88_.D9.86.D8.B1.D9.85.E2.80.8C.D8.A7.D9.81.D8.B2.D8.A7.D8.B1"></span>طراحی سخت‌افزار و نرم‌افزار</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: طراحی سخت‌افزار و نرم‌افزار"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ابررایانه‌هایی که پردازنده‌های سفارشی داشتند پیش‌تر سرعتی که روی رایانه‌های معمولی داشتند را از طراحی‌های ابتکاری شان به دست می‌آوردند که اجازه می‌داد مثل یک مهندسی به هم پیچیده چند کار را به صورت موازی انجام دهند. آن‌ها را تنها برای انواع مشخصی از محاسبات مثل <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="آنالیز عددی">محاسبات عددی</a> استفاده می‌کردند و در محاسبات کلی تر رایانه‌ای ضعیف عمل می‌کردند. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8" title="سلسله‌مراتب">سلسله مراتب</a> حافظهٔ آن‌ها به دقت طراحی می‌شد تا دائماً اطلاعات و دستورالعمل در دسترس پردازنده قرار گیرد. در اصل عمده‌ترین تفاوت بین ابررایانه‌هاو رایانه‌های کندتر در سلسله مراتب حافظه‌شان است. سامانه ورودی/خروجی آن‌ها برای پهنای باندهای بالا با <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A3%D8%AE%DB%8C%D8%B1_(%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C)" title="تأخیر (مهندسی)">تأخیر</a> بسیار پایین طراحی شده‌است چرا که اساساً ابررایانه‌ها برای پردازش انتقالات طراحی نشده‌اند. در این‌جا هم مثل هر سامانه موازی قانون آمدال صدق می‌کند. طراحی‌های مختلف ابررایانه‌ها برای حذف تتابع (serialization) نرم‌افزارها تلاش بسیاری می‌کنند و برای رفع مشکلات و تنگناهای باقی‌مانده و تسریع آن‌ها از سخت‌افزار استفاده می‌کنند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فناوری‌ها_و_دشواری‌های_ابررایانه‌ها"><span id=".D9.81.D9.86.D8.A7.D9.88.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7_.D9.88_.D8.AF.D8.B4.D9.88.D8.A7.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>فناوری‌ها و دشواری‌های ابررایانه‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: فناوری‌ها و دشواری‌های ابررایانه‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Beowulf-cluster-the-borg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Beowulf-cluster-the-borg.jpg/300px-Beowulf-cluster-the-borg.jpg" decoding="async" width="300" height="289" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Beowulf-cluster-the-borg.jpg/450px-Beowulf-cluster-the-borg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Beowulf-cluster-the-borg.jpg/600px-Beowulf-cluster-the-borg.jpg 2x" data-file-width="1104" data-file-height="1064" /></a><figcaption>یک کلاستر بیوولف</figcaption></figure> <ul><li>یک ابررایانه گرمای زیادی تولید می‌کند و باید خنک شود. خنک کردن بسیاری ابررایانه‌ها مسئلهٔ بسیار بزرگی برای HVAC است.</li> <li>اطلاعات نمی‌توانند با سرعتی بالاتر از سرعت نور بین دو بخش رایانه جابجا شوند. به همین دلیل یک ابررایانه چندمتری (با عرض چندمتر) باید تأخیر بین قطعاتش در حد چند ده نانوثانیه باشد. به خاطر همین مشکل طراحی‌های سیمور کری کوشیدند در حد امکان از طول کابل‌های کمتر استفاده کنند شکل استوانهٔ کری هم به همین ترتیب به وجود آمد. در ابررایانه‌هایی که شمار بسیار زیادی cpu دارند که موازی هم کار می‌کنند برای فرستادن پیام بین پردازنده‌ها توقف یک تا پنج میکرو ثانیه معمول است.</li> <li>برای فرستادن پیام بین پردازنده‌هاها حجم بسیار بالای اطلاعات را در مدت زمان کوتاه مصرف و تولید می‌کنند. کن بچر می‌گوید: برای فرستادن پیام بین پردازنده‌ها وسیله‌ای است که مسائل محدود به محاسبه را محدود به I/O می‌کند. برای حصول اطمینان از انتقال سریع و ذخیرهٔ و بازیابی صحیح اطلاعات باید روی پهنای باند ذخیرهٔ خارجی کار زیادی انجام بدهیم.</li></ul> <p>فناوری‌های تولید شده برای ابررایانه‌ها شامل این‌ها می‌شوند: </p> <ul><li>پردازش برداری</li> <li>خنک‌کنندگی مایع</li> <li>دسترسی ناهمشکل به حافظه (NUMA)</li> <li>دیسک‌های راه راه (نخستین نمونه از آنچه سپس نامش RAID شد)</li> <li>فایل سامانه‌های موازی</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فنون_پردازش"><span id=".D9.81.D9.86.D9.88.D9.86_.D9.BE.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D8.B2.D8.B4"></span>فنون پردازش</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: فنون پردازش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>فنون پردازش برداری اوائل برای ابررایانه‌ها طراحی و ایجاد شده‌اند و برای کاربردهای سطح بالا و تخصصی استفاده می‌شوند. این فنون به وفور وارد بازار معماری DSP و راهکارهای پردازش SIMD رایانه‌های همه منظوره هم شده‌اند. به‌ویژه کنسول‌های جدید بازی‌های رایانه‌ای از SIMD خیلی استفاده می‌کنند و به این دلیل است که برخی تولیدکنندگان ادعا می‌کنند ماشین‌های بازی شان ابررایانه هستند. واقعیت این است که برخی کارت‌های گرافیک توان محاسبهٔ چندین ترافلاپ (teraFLOP) را دارند. نخستین پردازش‌های رایانه‌ای طبیعتی داشت که هدف خاصی را دنبال می‌کرد و کاربردهایی که می‌توان برای این قدرت داشت را محدود می‌کرد با پیش رفته تر شدن بازی‌های رایانه‌ای واحدهای پردازش گرافیکی (GPUها) متحول شده‌است به عنوان پردازنده‌های برداری همه منظوره مفیدتر شده‌اند و یک دیسیپلین کامل علوم رایانه‌ای به وجود آمد تا از این توانایی استفاده کند به نام محاسبه‌های همه منظوره بر واحدهای پردازش گرافیکی(GPGPU). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سامانه‌عامل"><span id=".D8.B3.D8.A7.D9.85.D8.A7.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D8.B9.D8.A7.D9.85.D9.84"></span>سامانه‌عامل</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: سامانه‌عامل"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84" title="سیستم‌عامل">سامانه‌عامل</a> ابررایانه‌ها که اغلب امروزه انواعی از <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3" title="لینوکس">لینوکس</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3" title="یونیکس">یونیکس</a> هستند و اگر پیچیده‌تر از ماشین‌های کوچک‌تر نباشند همان قدر پیچیده هستند. ظاهری که کاربر می‌بیند ساده‌تر است چون سازندگان OSها منابع برنامه‌نویسی کمتری برای سرمایه‌گذاری بر بخش‌های غیرضروری OSها (یعنی بخش‌هایی که مستقیماً به بهترین کاربرد سخت‌افزار نمی‌شود) دارند. دلیل اصلی آن این است که این رایانه‌ها میلیون‌ها دلار قیمت دارند اما بازار خریدشان بسیار کوچک است لذا بودجه‌های R&D شان اغلب محدود است. وجود یونیکس و لینوکس اجازه می‌دهد ظاهر کاربری (user interface) نرم‌افزار دسکتاپ معمولی دوباره مورد استفاده قرار بگیرد. جالب آنجا ست که در تاریخ صنعت ابررایانه‌ها این روند هم چنان ادامه پیدا کرده‌است و رهبران قدیمی این فناوری از جمله Silicon Graphics در برابر امثال nVIDIA عقب نشسته‌اند چرا که این‌ها می‌توانند محصولات ابتکاری ارزان و پرفایده و پرکاربرد را به لطف مشتریان بسیارشان که R&D آن‌ها را تأمین می‌کنند تولید نمایند. از نظر تاریخی تا ابتدا و میانهٔ دههٔ ابررایانه‌ها اغلب سازگاری گروه دستورات و قابلیت جابجایی کدها را فدای عملکرد و سرعت پردازش و دسترسی به حافظهٔ رایانه می‌کردند. اغلب ابررایانه‌ها تا به امروز برخلاف رایانه‌های گران‌قیمت فنی high end main frames سامانه‌های عامل بسیار متفاوتی دارند. Cray-۱ به تنهایی شش OS ویژه خودش را داشت که جامعهٔ رایانه هیچ خبری از آن‌ها نداشت. مشابه آن کامپایلرهای برداری‌کننده و مواز ی‌کنندهٔ بسیاری هم برای <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D9%86" title="فرترن">فرترن</a> موجود بود. اگر به خاطر سازگاری گروه دستورات اولیه بین Cray-۱ و Cray x-mp و پذیرش انواع OSهای یونیکس مثل CrayUnicos و لینوکس نبود این اتفاق برای ETA-۱۰ هم می‌افتاد. به همین دلیل در آینده سامانه‌هایی با بالاترین کاربرد احتمالاً رنگ و بویی از یونیکس خواهند داشت اما با خاصیت‌های ویژه سامانه ناسازگار به‌ویژه برای سامانه‌های بسیار فنی و گران‌قیمت با امکانات امن مطمئن. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="برنامه‌نویسی"><span id=".D8.A8.D8.B1.D9.86.D8.A7.D9.85.D9.87.E2.80.8C.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3.DB.8C"></span>برنامه‌نویسی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: برنامه‌نویسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>معماری موازی ابررایانه‌ها ایجاب می‌کند فنون برنامه‌نویسی خاصی برای سرعت بالایشان استفاده شود. کامپایلرهای هدفمند فرترن معمولاً می‌توانند کدهای سریع تری از C یا C++ تولید کنند. به این دلیل فراترن همچنان بهترین انتخاب برای برنامه‌نویسی علمی و البته برای اکثر برنامه‌هایی که روی ابررایانه‌ها اجرا می‌شود باقی می‌ماند. برای بهره‌وری از موازی بودن ابررایانه‌ها، محیط‌های برنامه‌نویسی خاصی برای برنامه‌نویسی آن‌ها استفاده می‌شود از جمله برای بسته‌های رایانه‌ای پراکنده و دور از هم PVM و MPI و برای ماشین‌های حافظه اشتراکی بسیار نزدیک به هم OpenMP استفاده می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="معماری_ابررایانه_مدرن"><span id=".D9.85.D8.B9.D9.85.D8.A7.D8.B1.DB.8C_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87_.D9.85.D8.AF.D8.B1.D9.86"></span>معماری ابررایانه مدرن</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: معماری ابررایانه مدرن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>چنان‌که در فهرست نوامبر ۲۰۰۶ می‌بینیم ده رایانه برتر فهرست پانصد رایانه برتر (و البته بسیاری رایانه دیگر در این لیست) معماری سطح بالا اما مشابهی دارند. هر کدام مجموعه‌ای از مولتی پروسسورهای تماماً SIMD هستند. هر ابررایانه‌ای بسته به‌شمار مولتی پروسسورهای مجموعه، شمار پروسسورهای هر مولتی پروسسور و نیز شمار عملیاتی که می‌تواند به صورت همزمان در هر پروسسور SIMD انجام بدهد از دیگر ابررایانه‌ها متفاوت می‌شود. در این سلسله چنین چیزهایی داریم: </p> <ul><li>یک مجموعه رایانه‌ای که رایانه‌های آن از طریق شبکهٔ سرعت بالا یا شبکهٔ تعویض (switching fabric) اتصال بسیار مفصلی با هم دارند. هر رایانه هم تحت نمونهٔ مجزایی از OS کار می‌کند.</li> <li>رایانه مولتی پروسسور رایانه‌ای است که تحت OS مشخصی کار می‌کند و بیش از یک CPU دارد و در آن نرم‌افزار سطح عملکرد از شمار پروسسورها مستقل است. وظایفی مثل مولتی پروسسینگ متقارن (SMP) و دسترسی غیرهمشکل به حافظه (NUMA) را با هم انجام می‌دهند.</li> <li>یک پروسسور SIMD یک دستور را بر چندین دسته اطلاعات به صورت همزمان اجرا می‌کند. پردازنده می‌تواند چندمنظوره یا برداری با کاربرد خاص باشد. سطح عملکرد هم می‌تواند بالا یا پایین باشد.</li></ul> <p>طبق بررسی ماه نوامبر سال ۲۰۰۶ <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B1" title="قانون مور">قانون مور</a> (Moore) و اقتصاد مقیاسی (economy of scale) فاکتور اصلی در طراحی ابررایانه‌ها هستند. یک PC دسکتاپ مدرن امروزه قوی تر از یک ابررایانه پانزده سال پیش است و این طراحی‌هایی که سابقاً اجازه می‌داد ابررایانه‌ها از ماشین‌های دسکتاپ بهتر عمل کنند در طراحی PCها استفاده می‌شوند. به علاوه هزینه‌های ایجاد تراشه‌ها (چیپchip) باعث می‌شود طراحی تراشه‌های سفارشی برای کاربرد محدود مقرون به صرفه نباشد بلکه <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87" title="تولید انبوه">تولید انبوه</a> تراشه‌ها را تأیید می‌کند که مشتری داشته باشند و هزینهٔ تولید را پوشش بدهد. یک واحد کاری مدل هسته چهارگانه Xeon با عملکرد GHz۲٫۶۶ از یک ابررایانه C۹۰ کری چند میلیون دلاری که در دههٔ ۱۹۹۰ استفاده می‌شد بهتر است و حجم بسیار بالایی از کار که در دههٔ ۱۹۹۰ به چنین ابررایانه‌ای نیاز داشت امروزه با یک واحد کاری کمتر از ۴۰۰۰ دلاری انجام می‌شود. مسایلی که ابررایانه‌ها آن‌ها را حل می‌کردند اکثراً باید موازی‌سازی می‌شدند (یعنی تقسیم کار بزرگ به چند کار کوچک‌تر برای انجام همزمان) آن هم به قطعات بزرگ تا حجم اطلاعاتی که بین واحدهای پردازندهٔ مستقل انتقال پیدا می‌کرد کاهش پیدا کند. این است که می‌توان به جای بسیاری ابررایانه‌های سنتی از بسته‌های طراحی استاندارد بهره برد که با برنامه‌ریزی قابلیت عملکرد یگانه و همگرا را دارند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ابررایانه‌های_هدفمند_و_دارای_کاربرد_ویژه"><span id=".D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.87.D8.AF.D9.81.D9.85.D9.86.D8.AF_.D9.88_.D8.AF.D8.A7.D8.B1.D8.A7.DB.8C_.DA.A9.D8.A7.D8.B1.D8.A8.D8.B1.D8.AF_.D9.88.DB.8C.DA.98.D9.87"></span>ابررایانه‌های هدفمند و دارای کاربرد ویژه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: ابررایانه‌های هدفمند و دارای کاربرد ویژه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg/300px-IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg/450px-IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg/600px-IBM_Blue_Gene_P_supercomputer.jpg 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1391" /></a><figcaption>ابررایانه <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88_%D8%AC%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بلو جین">بلو جین</a>، محصول <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C_%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="آی بی ام">آی بی ام</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86" title="آزمایشگاه ملی آرگون">آزمایشگاه ملی آرگون</a></figcaption></figure> <p>ابررایانه هدفمند ابزارهای محاسباتی با عملکرد بسیار سطح بالا و معماری سخت‌افزاری مناسب حل یک مسئلهٔ خاص هستند. می‌توان در آن‌ها از تراشه‌های FPGA برنامه‌ریزی شده یا چیپ‌های VLSI سفارشی استفاده نمود که عمومیت شان را از دست می‌دهند اما در عوض نسبت قیمت به کاربرد بالاتری ارائه می‌دهند. از آن‌ها برای محاسبات نجومی و کد شکنی‌های بسیار قوی استفاده می‌شود. پیش آمده‌است که یک ابررایانه هدفمند جدید از برخی نظرها از سریع‌ترین ابررایانه وقت سریع تر عمل کند مثلاً GRAPE-۶ که در سال ۲۰۰۲ در برخی مسائل سریع تر از شبیه‌ساز زمین عمل کرد. مثال‌هایی از ابررایانه هدفمند </p> <ul><li>DEEP BLUE برای بازی شطرنج</li> <li>ماشین‌ها یا ابزار و قطعات ماشین‌های محاسبهٔ قابل پیکربندی مجدد</li> <li>GRAPE برای فیزیک نجوم و دینامیک مولکول</li> <li>DEEP CRACK برای رمزشکنی DES</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سریع‌ترین_ابررایانه_روز"><span id=".D8.B3.D8.B1.DB.8C.D8.B9.E2.80.8C.D8.AA.D8.B1.DB.8C.D9.86_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87_.D8.B1.D9.88.D8.B2"></span>سریع‌ترین ابررایانه روز</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: سریع‌ترین ابررایانه روز"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="محاسبهٔ_سرعت_ابررایانه"><span id=".D9.85.D8.AD.D8.A7.D8.B3.D8.A8.D9.87.D9.94_.D8.B3.D8.B1.D8.B9.D8.AA_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87"></span>محاسبهٔ سرعت ابررایانه</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: محاسبهٔ سرعت ابررایانه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>سرعت ابررایانه بر اساس <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%BE%D8%B3" title="فلاپس">FLOPS</a> محاسبه می‌شود که مخفف عملیات دقیق شناور در هر لحظه می‌باشد و معمولاً هم یک پسوند SI مثل ترا یا پتا با آن است. در حالت ترا بودن آن را TFLOPS ترافلاپ ده به توان دوازده FLOP و در حالت پتا بودن PFLOPS پتافلاپ ده به توان پانزده می‌گویند. این محاسبهٔ بر اساس مقیاسی که مارتیس بزرگ را تجزیه ی(LU decomposition می‌کند صورت می‌گیرد. این نمونه مسائل حقیقی را بررسی می‌کند اما خیلی راحت‌تر از محاسبهٔ مسائل جهان واقعی است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فهرست_پانصد_عنوان_برتر"><span id=".D9.81.D9.87.D8.B1.D8.B3.D8.AA_.D9.BE.D8.A7.D9.86.D8.B5.D8.AF_.D8.B9.D9.86.D9.88.D8.A7.D9.86_.D8.A8.D8.B1.D8.AA.D8.B1"></span>فهرست پانصد عنوان برتر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: فهرست پانصد عنوان برتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از سال ۱۹۹۳ نتایج LINPAK پانصد ابررایانه سریع جهان را همواره رتبه‌بندی نموده‌است. البته ادعا نمی‌شود این فهرست کاملاً بی ایراد است اما بهترین از سرعت رایانه را در هر زمان دارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سریع‌ترین_ابررایانه_کنونی"><span id=".D8.B3.D8.B1.DB.8C.D8.B9.E2.80.8C.D8.AA.D8.B1.DB.8C.D9.86_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87_.DA.A9.D9.86.D9.88.D9.86.DB.8C"></span>سریع‌ترین ابررایانه کنونی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: سریع‌ترین ابررایانه کنونی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از Tianhe-1A، نوبت به این غول چینی رسید تا رکورد سرعت را با ثبت عدد ۳۳٫۸۶ پتافلاپس بشکند. Tianhe-2 از پردازنده‌های Xeons و Xeon Phi اینتل از سری آیوی بریج استفاده می‌کند و در مجموع ۳ میلیون و ۱۲۰ هزار هسته پردازشی دارد. این ابر رایانه که ۱۷٬۸۰۸ کیلووات مصرف انرژی دارد، بر روی کاغذ قادر است به سرعت ۵۴٫۹ پتافلاپس هم دست یابد. پس اگر لازم شد، شاید بتواند برای حفظ جایگاه خود، سرسختانه بجنگد. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.techradar.com/us/news/computing-components/processors/intel-leak-reveals-plans-for-8-core-haswell-e-series-cpu-1159621">منبع</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ابر_شبه_محاسبه_(کازی_سوپر_کامپیوتینگ_quasi_super_computing)"><span id=".D8.A7.D8.A8.D8.B1_.D8.B4.D8.A8.D9.87_.D9.85.D8.AD.D8.A7.D8.B3.D8.A8.D9.87_.28.DA.A9.D8.A7.D8.B2.DB.8C_.D8.B3.D9.88.D9.BE.D8.B1_.DA.A9.D8.A7.D9.85.D9.BE.DB.8C.D9.88.D8.AA.DB.8C.D9.86.DA.AF_quasi_super_computing.29"></span>ابر شبه محاسبه (کازی سوپر کامپیوتینگ quasi super computing)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: ابر شبه محاسبه (کازی سوپر کامپیوتینگ quasi super computing)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>برخی انواع محاسبات توزیع شدهٔ مقیاس وسیع برای مسائل بسیار موازی‌سازی شده را می‌توان اوج ابر محاسبهٔ دسته‌بندی شده نامید؛ مثلاً پلتفرم BOINC (که میزبان شماری پروژهٔ محاسبهٔ توزیع شده هستند) در بیست و هفتم مارس سال ۲۰۰۷ از طریق ۱۷۹۷۰۰۰ رایانه اضافه روی شبکه بالای ۵۳۰٫۷ ترافلاپ سرعت عملکرد به ثبت رساند. سریع‌ترین پروژه بود SETI@home که با ۱۳۹۰۰۰۰ رایانه اضافه ۲۷۶٫۳ ترافلاپ کار می‌کرد. یک پروژهٔ توزیع شدهٔ دیگر Folding@home بود که در اواخر سپتامبر ۲۰۰۷ قدرت عملکرد برابر ۱٫۳ پتافلاپ گزارش داد. مشتریانی که از پلی استیشن استفاده می‌کنند از توان محاسبهٔ بالا ۱ پتافلاپ استفاده می‌کنند. تحقیق Mersenne Prime توزیع شدهٔ GIMP تا اکتبر ۲۰۰۷ قدرت برابر ۲۳ ترافلاپ به ثبت رسانده‌اند. سامانه موتور جستجوی گوگل با ۱۲۶ تا ۳۱۶ ترافلاپ احتمالاً سریع‌ترین باشد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ابر_رایانه_ایران"><span id=".D8.A7.D8.A8.D8.B1_.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>ابر رایانه ایران</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: ابر رایانه ایران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg/220px-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg/330px-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg/440px-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1333" /></a><figcaption>ابررایانه ملی سیمرغ</figcaption></figure> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ابررایانه ملی شیخ بهایی">ابررایانه ملی شیخ بهایی</a></b> اولین ابر رایانه ایران در سال ۱۳۸۹ رونمایی شد.</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA" title="ابررایانه سیمرغ">ابررایانه سیمرغ</a></b> نام ابر رایانه بعدی ایران است که در سال ۱۴۰۰ رونمایی گردید که اول با توان ۱ <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%BE%D8%B3" title="فلاپس">پتافلاپس</a> شروع و می‌تواند در فاز بعدی تا ۱۰ پتافلاپس گسترش پیدا کند. در این ابررایانه مشکلات ابر رایانه قبلی رفع شد و حدود ۱۲ برابر سریع تر از ابررایانه شیخ بهایی عمل می‌کند.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>ابر رایانه مریم</b>، ابر رایانه بعدی ایران که مراحل ساخت آن شروع شده با نام مریم به یاد <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مریم میرزاخانی">مریم میرزاخانی</a> است. قدرت این ابر رایانه قرار است ۱۰۰ پتافلاپس باشد.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>رایانش سریع هزاره ایرانیان</li> <li>مرکز پردازش سریع پژوهشکده علوم کامپیوتر پژوهشگاه دانش‌های بنیادی</li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رایانش موازی">پردازش موازی</a> هوشمند آرنا سورین</li> <li>پردازش موازی راهکار آینده زمین</li> <li>پردازش سریع دانشگاه صنعتی شریف</li> <li>ابر تورین- پژوهشگاه دانش‌های بنیادی</li> <li>مرکز محاسبات شبیه سازان امیرکبیر</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تحقیق_و_توسعه"><span id=".D8.AA.D8.AD.D9.82.DB.8C.D9.82_.D9.88_.D8.AA.D9.88.D8.B3.D8.B9.D9.87"></span>تحقیق و توسعه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: تحقیق و توسعه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در نهم سپتامبر سال ۲۰۰۶ دفتر مدیریت امنیت هسته‌ای ملی انرژی آمریکا (NNSA)، آی بی ام(IBM) را برای طراحی و ساخت نخستین ابررایانه جهان انتخاب کرد. سامانه‌ای که برای تولید ماشینی پردازندهٔ موتور پنهای باند سلولی (cell BE) ماشینی با توان پایستهٔ یک پتافلاپ یا یک هزار تریلیون محاسبه در ثانیه بسازد. پروژهٔ دیگری که IBM به آن مشغول است ساخت Cyclops۶۴ است که قرار است روی یک تراشه یک ابررایانه نصب کند. دکتر کارمارکار در هند پروژه‌ای را برای ساخت ابررایانه یک پتافلاپی رهبری می‌کند. CDAC هم در حال ساخت رهبری می‌کندی است که تا سال ۲۰۱۰ بتواند به یک پتافلاپ برسد. NSF هم پروژه‌ای بیست میلیون دلاری برای ساخت یک ابررایانه یک پتافلاپی در دست دارد. NCSA هم در دانشگاه ایلینوی اوربانا شامپاین مشغول چنین پروژه‌ای است و برآورد می‌شود تا سال ۲۰۱۱ آن را تکمیل کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جدول_زمانی_ابررایانه‌ها"><span id=".D8.AC.D8.AF.D9.88.D9.84_.D8.B2.D9.85.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>جدول زمانی ابررایانه‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: جدول زمانی ابررایانه‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>این‌جا جدولی از سریع‌ترین ابررایانه‌های رکورددار همه منظورهٔ موجود در جهان با سال کسب رکوردشان را می‌بینید. منبع عناوینی که سال ثبتشان پیش از سال ۱۹۹۳ است مختلف است اما برای عناوین پس از سال ۱۹۹۳ از فهرست پانصد رایانه برتر جهان استفاده کرده‌ایم. </p><p>قدتمندترین سوپر کامپیوتر جهان در سال ۲۰۲۱ معرفی شده‌است و فوگاکو (Fugaku) نام دارد. این سوپر کامپیوتر از توان پردازشی ۴۴۲ ترافلاپس بهره می‌برد و نسبت به سوپر کامپیوتر Summit متعلق به IBM که در جایگاه دوم لیست برترین ابرکامپیوترهای جهان قرار دارد و از توان پردازشی ۱۴۸٫۸ ترافلاپس بهره می‌برد، سه برابر قدرتمندتر است. </p> <table class="wikitable" cellspacing="۱"> <tbody><tr> <th>Year</th> <th width="۲۰۰px">Supercomputer</th> <th>Peak speed</th> <th>Location </th></tr> <tr valign="top"> <td rowspan="۲">۱۹۴۲ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Atanasoff%E2%80%93Berry_Computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atanasoff–Berry Computer (صفحه وجود ندارد)">Atanasoff–Berry Computer (ABC)</a> </td> <td align="right">۳۰ OPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%D9%88%D9%88%D8%A7" title="دانشگاه ایالتی آیووا">دانشگاه ایالتی آیووا</a>، <a href="/w/index.php?title=Ames,_Iowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ames, Iowa (صفحه وجود ندارد)">Ames, Iowa</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Telecommunications_Research_Establishment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telecommunications Research Establishment (صفحه وجود ندارد)">TRE</a> <a href="/w/index.php?title=Heath_Robinson_(codebreaking_machine)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heath Robinson (codebreaking machine) (صفحه وجود ندارد)">Heath Robinson</a> </td> <td align="right">۲۰۰ OPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=Bletchley_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bletchley Park (صفحه وجود ندارد)">Bletchley Park</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۴۴ </td> <td><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AF_%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2" title="توماس هارولد فلاورز">Flowers</a> <a href="/w/index.php?title=Colossus_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colossus computer (صفحه وجود ندارد)">Colossus</a> </td> <td align="right">۵ kOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=Post_Office_Research_Station&action=edit&redlink=1" class="new" title="Post Office Research Station (صفحه وجود ندارد)">Post Office Research Station</a>, <a href="/w/index.php?title=Dollis_Hill&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dollis Hill (صفحه وجود ندارد)">Dollis Hill</a>, <a href="/wiki/UK" class="mw-redirect" title="UK">UK</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۴۶ </td> <td><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="دانشگاه پنسیلوانیا">UPenn</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="انیاک">انیاک</a><br />(before 1948+ modifications) </td> <td align="right">۱۰۰ kOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%8C_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="آبردین پروو گراوند، مریلند">آبردین پروو گراوند، مریلند</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="مریلند">مریلند</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۵۴ </td> <td><a href="/wiki/IBM" class="mw-redirect" title="IBM">IBM</a> NORC </td> <td align="right">۶۷ kOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=Naval_Surface_Warfare_Center_Dahlgren_Division&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naval Surface Warfare Center Dahlgren Division (صفحه وجود ندارد)">U.S. Naval Proving Ground</a>, <a href="/w/index.php?title=Dahlgren,_Virginia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dahlgren, Virginia (صفحه وجود ندارد)">Dahlgren</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="ویرجینیا">ویرجینیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۵۶ </td> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%87_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%86%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="مؤسسه فناوری ماساچوست">MIT</a> <a href="/w/index.php?title=TX-%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="TX-۰ (صفحه وجود ندارد)">TX-۰</a> </td> <td align="right">۸۳ kOPS </td> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%87_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%86%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="مؤسسه فناوری ماساچوست">Massachusetts Inst. of Technology</a>, <a href="/w/index.php?title=Lexington,_Massachusetts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lexington, Massachusetts (صفحه وجود ندارد)">Lexington</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%86%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="ماساچوست">ماساچوست</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۵۸ </td> <td><a href="/wiki/IBM" class="mw-redirect" title="IBM">IBM</a> <a href="/w/index.php?title=AN/FSQ-%DB%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="AN/FSQ-۷ (صفحه وجود ندارد)">AN/FSQ-۷</a> </td> <td align="right">۴۰۰ kOPS </td> <td>۲۵ <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا">U.S. Air Force</a> sites across the <a href="/w/index.php?title=Continental_United_States&action=edit&redlink=1" class="new" title="Continental United States (صفحه وجود ندارد)">continental USA</a> and 1 site in <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a> (۵۲ computers) </td></tr> <tr> <td>۱۹۶۰ </td> <td><a href="/w/index.php?title=UNIVAC&action=edit&redlink=1" class="new" title="UNIVAC (صفحه وجود ندارد)">UNIVAC</a> <a href="/w/index.php?title=UNIVAC_LARC&action=edit&redlink=1" class="new" title="UNIVAC LARC (صفحه وجود ندارد)">LARC</a> </td> <td align="right">۲۵۰ kFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1" title="آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور">آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۶۱ </td> <td><a href="/w/index.php?title=IBM_%DB%B7%DB%B0%DB%B3%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="IBM ۷۰۳۰ (صفحه وجود ندارد)">IBM 7030 "Stretch"</a> </td> <td align="right">۱٫۲ MFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آزمایشگاه ملی لاس آلاموس">آزمایشگاه ملی لاس آلاموس</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="نیومکزیکو">نیومکزیکو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۶۴ </td> <td><a href="/w/index.php?title=CDC_%DB%B6%DB%B6%DB%B0%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="CDC ۶۶۰۰ (صفحه وجود ندارد)">CDC ۶۶۰۰</a> </td> <td align="right">۳ MFLOPS </td> <td rowspan="۳" valign="top"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1" title="آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور">آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۶۹ </td> <td><a href="/w/index.php?title=CDC_%DB%B7%DB%B6%DB%B0%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="CDC ۷۶۰۰ (صفحه وجود ندارد)">CDC ۷۶۰۰</a> </td> <td align="right">۳۶ MFLOPS </td></tr> <tr> <td>۱۹۷۴ </td> <td><a href="/w/index.php?title=CDC_STAR-%DB%B1%DB%B0%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="CDC STAR-۱۰۰ (صفحه وجود ندارد)">CDC STAR-۱۰۰</a> </td> <td align="right">۱۰۰ MFLOPS </td></tr> <tr> <td>۱۹۷۵ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Burroughs_Corporation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Burroughs Corporation (صفحه وجود ندارد)">Burroughs</a> <a href="/w/index.php?title=ILLIAC_IV&action=edit&redlink=1" class="new" title="ILLIAC IV (صفحه وجود ندارد)">ILLIAC IV</a> </td> <td align="right">۱۵۰ MFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7" class="mw-redirect" title="مرکز پژوهشی ایمز ناسا">مرکز پژوهشی ایمز ناسا</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr valign="top"> <td>۱۹۷۶ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Cray-%DB%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cray-۱ (صفحه وجود ندارد)">Cray-۱</a> </td> <td align="right">۲۵۰ MFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آزمایشگاه ملی لاس آلاموس">آزمایشگاه ملی لاس آلاموس</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="نیومکزیکو">نیومکزیکو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> (80+ sold worldwide) </td></tr> <tr> <td>۱۹۸۱ </td> <td><a href="/w/index.php?title=CDC_Cyber&action=edit&redlink=1" class="new" title="CDC Cyber (صفحه وجود ندارد)">CDC Cyber ۲۰۵</a> </td> <td align="right">۴۰۰ MFLOPS </td> <td>(numerous sites worldwide) </td></tr> <tr> <td>۱۹۸۳ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Cray_X-MP&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cray X-MP (صفحه وجود ندارد)">Cray X-MP</a>/۴ </td> <td align="right">۹۴۱ MFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آزمایشگاه ملی لاس آلاموس">آزمایشگاه ملی لاس آلاموس</a>; <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1" title="آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور">آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور</a>; <a href="/w/index.php?title=Battelle_Memorial_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="Battelle Memorial Institute (صفحه وجود ندارد)">Battelle</a>; <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="بوئینگ">بوئینگ</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۸۴ </td> <td><a href="/w/index.php?title=M-13_(computer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="M-13 (computer) (صفحه وجود ندارد)">M-۱۳</a> </td> <td align="right">۲٫۴ GFLOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=Scientific_Research_Institute_of_Computer_Complexes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific Research Institute of Computer Complexes (صفحه وجود ندارد)">Scientific Research Institute of Computer Complexes</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی">USSR</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۸۵ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Cray-%DB%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cray-۲ (صفحه وجود ندارد)">Cray-۲</a>/۸ </td> <td align="right">۳٫۹ GFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1" title="آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور">آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۸۹ </td> <td><a href="/w/index.php?title=ETA%DB%B1%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ETA۱۰ (صفحه وجود ندارد)">ETA۱۰</a>-G/۸ </td> <td align="right">۱۰٫۳ GFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%A7" title="دانشگاه ایالتی فلوریدا">دانشگاه ایالتی فلوریدا</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%A7" title="فلوریدا">فلوریدا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۹۰ </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="ان‌ای‌سی">NEC</a> SX-۳/۴۴R </td> <td align="right">۲۳٫۲ GFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="ان‌ای‌سی">NEC</a> Fuchu Plant, <a href="/w/index.php?title=Fuchu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fuchu (صفحه وجود ندارد)">Fuchu</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> </td></tr> <tr valign="top"> <td rowspan="۳">۱۹۹۳ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Thinking_Machines&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thinking Machines (صفحه وجود ندارد)">Thinking Machines</a> <a href="/w/index.php?title=Connection_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Connection Machine (صفحه وجود ندارد)">CM</a>-۵/۱۰۲۴ </td> <td align="right">۶۵٫۵ GFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آزمایشگاه ملی لاس آلاموس">آزمایشگاه ملی لاس آلاموس</a>; <a href="/wiki/%D8%A2%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا">آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88" title="فوجیتسو">فوجیتسو</a> <a href="/w/index.php?title=Numerical_Wind_Tunnel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Numerical Wind Tunnel (صفحه وجود ندارد)">Numerical Wind Tunnel</a> </td> <td align="right">۱۲۴٫۵۰ GFLOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=National_Aerospace_Laboratory&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Aerospace Laboratory (صفحه وجود ندارد)">National Aerospace Laboratory</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88" title="توکیو">توکیو</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%84" title="اینتل">اینتل</a> <a href="/w/index.php?title=Intel_Paragon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intel Paragon (صفحه وجود ندارد)">Paragon</a> XP/S ۱۴۰ </td> <td align="right">۱۴۳٫۴۰ GFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="آزمایشگاه ملی سندیا">آزمایشگاه ملی سندیا</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="نیومکزیکو">نیومکزیکو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۹۴ </td> <td><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88" title="فوجیتسو">فوجیتسو</a> <a href="/w/index.php?title=Numerical_Wind_Tunnel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Numerical Wind Tunnel (صفحه وجود ندارد)">Numerical Wind Tunnel</a> </td> <td align="right">۱۷۰٫۴۰ GFLOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=National_Aerospace_Laboratory&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Aerospace Laboratory (صفحه وجود ندارد)">National Aerospace Laboratory</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88" title="توکیو">توکیو</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> </td></tr> <tr valign="top"> <td rowspan="۲">۱۹۹۶ </td> <td><a href="/w/index.php?title=Hitachi,_Ltd.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hitachi, Ltd. (صفحه وجود ندارد)">Hitachi</a> SR۲۲۰۱/۱۰۲۴ </td> <td align="right">۲۲۰٫۴ GFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88" title="دانشگاه توکیو">دانشگاه توکیو</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Hitachi,_Ltd.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hitachi, Ltd. (صفحه وجود ندارد)">Hitachi</a>/<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="تسوکوبا، ایباراکی">تسوکوبا، ایباراکی</a> CP-PACS/۲۰۴۸ </td> <td align="right">۳۶۸٫۲ GFLOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=Center_for_Computational_Physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Center for Computational Physics (صفحه وجود ندارد)">Center for Computational Physics</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D8%B3%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="دانشگاه تسوکوبا">دانشگاه تسوکوبا</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="تسوکوبا، ایباراکی">تسوکوبا، ایباراکی</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۹۷ </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%84" title="اینتل">اینتل</a> <a href="/wiki/ASCI_Red" title="ASCI Red">ASCI Red</a>/۹۱۵۲ </td> <td align="right">۱٫۳۳۸ TFLOPS </td> <td rowspan="۲" valign="top"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="آزمایشگاه ملی سندیا">آزمایشگاه ملی سندیا</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="نیومکزیکو">نیومکزیکو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۱۹۹۹ </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%84" title="اینتل">اینتل</a> <a href="/wiki/ASCI_Red" title="ASCI Red">ASCI Red</a>/۹۶۳۲ </td> <td align="right">۲٫۳۷۹۶ TFLOPS </td></tr> <tr> <td>۲۰۰۰ </td> <td><a href="/wiki/IBM" class="mw-redirect" title="IBM">IBM</a> <a href="/w/index.php?title=ASCI_White&action=edit&redlink=1" class="new" title="ASCI White (صفحه وجود ندارد)">ASCI White</a> </td> <td align="right">۷٫۲۲۶ TFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1" title="آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور">آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td>۲۰۰۲ </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="ان‌ای‌سی">NEC</a> <a href="/w/index.php?title=Earth_Simulator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Earth Simulator (صفحه وجود ندارد)">Earth Simulator</a> </td> <td align="right">۳۵٫۸۶ TFLOPS </td> <td><a href="/w/index.php?title=Earth_Simulator_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Earth Simulator Center (صفحه وجود ندارد)">Earth Simulator Center</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A7" title="یوکوهاما">یوکوهاما</a>-shi، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> </td></tr> <tr> <td>۲۰۰۴ </td> <td rowspan="۴" valign="top"><a href="/wiki/IBM" class="mw-redirect" title="IBM">IBM</a> <a href="/wiki/%DA%98%D9%86_%D8%A2%D8%A8%DB%8C" title="ژن آبی">Blue Gene/L</a> </td> <td align="right">۷۰٫۷۲ TFLOPS </td> <td><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا">U.S. Department of Energy</a>/<a href="/wiki/IBM" class="mw-redirect" title="IBM">IBM</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr valign="top"> <td rowspan="۲">۲۰۰۵ </td> <td align="right">۱۳۶٫۸ TFLOPS </td> <td rowspan="۳"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا">U.S. Department of Energy</a>/<a href="/w/index.php?title=United_States_National_Nuclear_Security_Administration&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States National Nuclear Security Administration (صفحه وجود ندارد)">U.S. National Nuclear Security Administration</a>،<br /><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1" title="آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور">آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">USA</a> </td></tr> <tr> <td align="right">۲۸۰٫۶ TFLOPS </td></tr> <tr> <td rowspan="۱">۲۰۰۷ </td> <td align="right">۴۷۸٫۲ TFLOPS </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40381259">.mw-parser-output .portalbox{float:left;border:solid #aaa 1px;padding:0}.mw-parser-output .portalbox.tleft{margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalbox.tright{margin:0.5em 0 0.5em 1em}.mw-parser-output .portalbox>ul{display:table;box-sizing:border-box;padding:0.1em;max-width:175px;background:#f9f9f9;font-size:85%;line-height:110%;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox>ul>li{display:table-row}.mw-parser-output .portalbox>ul>li>span:first-child{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox>ul>li>span:last-child{display:table-cell;padding:0.2em 0.3em 0.2em 0.2em;vertical-align:middle}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .portalbox>ul{background:transparent}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .portalbox>ul{background:transparent}}</style><div role="navigation" aria-label="درگاه‌ها" class="noprint portalbox plainlist tleft"> <ul> <li><span><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Computer_n_screen.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Computer_n_screen.svg/27px-Computer_n_screen.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Computer_n_screen.svg/41px-Computer_n_screen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Computer_n_screen.svg/54px-Computer_n_screen.svg.png 2x" data-file-width="119" data-file-height="123" /></a></span></span><span><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="درگاه:رایانه">درگاه رایانه</a></span></li></ul></div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="واتسون (رایانه)">واتسون (رایانه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="پروژه بلو برین">پروژه بلو برین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86_%D8%A2%D8%A8%DB%8C" title="ژن آبی">بلو جین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%BE_%D8%A8%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="دیپ بلو">دیپ بلو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="سامیت">سامیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست دسته‌بندی اندازه رایانه‌ها">فهرست دسته‌بندی اندازه رایانه‌ها</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation book">«<i>اَبَررایانه، اَبَرخُردرایانه</i>» [<i>رایانه و فنّاوری اطلاعات</i>] هم‌ارزِ «<i>supercomputer, supermini computer</i>»؛ منبع: <cite id="CITEREFگروه_واژه‌گزینی" class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://apll.ir/واژه%E2%80%8Cگزینی/">گروه واژه‌گزینی</a>. جواد میرشکاری، ویراستار. <i>دفتر اول</i>. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. <a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تهران">تهران</a>: انتشارات <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%AF%D8%A8_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="فرهنگستان زبان و ادب فارسی">فرهنگستان زبان و ادب فارسی</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-7531-31-1" title="ویژه:منابع کتاب/964-7531-31-1"><bdi>۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱</bdi></a> (ذیل سرواژهٔ <i>اَبَررایانه</i>)</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1+%D8%A7%D9%88%D9%84&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.series=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%A8+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D8%A7%D8%AF%D8%A8+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.isbn=---&rft.au=%5Bhttps%3A%2F%2Fapll.ir%2F%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%25E2%2580%258C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%DB%8C%2F+%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87+%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%DB%8C%5D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFYJC2018" class="citation web">YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (<bdi>۲۰۱۸-۰۹-۰۷</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yjc.news/fa/news/6650818">«ابررایانه‌ها و هرآنچه که باید از آن‌ها بدانید + تاریخچه و معرفی سریع‌ترین سوپرکامپیوتر دنیا»</a>. <i>fa</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۳-۱۷</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=fa&rft.atitle=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D9%87%D8%B1%D8%A2%D9%86%DA%86%D9%87+%DA%A9%D9%87+%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF+%2B+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87+%D9%88+%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C+%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86+%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1+%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7&rft.date=2018-09-07&rft.aulast=YJC&rft.aufirst=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86+%7C+%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86+%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%7C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.yjc.news%2Ffa%2Fnews%2F6650818&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFEric_G._SwedinDavid_L._Ferro2007" class="citation book cs1">Eric G. Swedin; David L. Ferro (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/computerslifesto0000swed_l9t6"><i>Computers: The Life Story of a Technology</i></a>. JHU Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/computerslifesto0000swed_l9t6/page/57">57</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-8774-1" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-8774-1"><bdi>978-0-8018-8774-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Computers%3A+The+Life+Story+of+a+Technology&rft.pages=57&rft.pub=JHU+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-8018-8774-1&rft.au=Eric+G.+Swedin&rft.au=David+L.+Ferro&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcomputerslifesto0000swed_l9t6&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.irna.ir/news/84330947/ابر-رایانه-ملی-سیمرغ-رونمایی-شد">«ابر رایانه ملی سیمرغ رونمایی شد»</a>. <i>ایرنا</i>. <bdi>۲۰۲۱-۰۵-۱۶</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۳-۱۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D8%A7%D8%A8%D8%B1+%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87+%D9%85%D9%84%DB%8C+%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA+%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%B4%D8%AF&rft.date=2021-05-16&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F84330947%2F%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%BA-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.isna.ir/news/1400022618055/سوپرکامپیوتر-مریم-در-کشور-راه-اندازی-می-شود">«سوپرکامپیوتر "مریم" در کشور راه اندازی می‌شود»</a>. <i>ایسنا</i>. <bdi>۲۰۲۱-۰۵-۱۶</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۱-۰۵-۲۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1+%22%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85%22+%D8%AF%D8%B1+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%B1%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C+%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF&rft.date=2021-05-16&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F1400022618055%2F%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol></div></div> <ul><li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=182274862">Supercomputer</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۴.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Supercomputers" class="extiw" title="commons:Category:Supercomputers">ابررایانه</a></span> موجود است.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.top500.org/lists/2009/11">لیست ۵۰۰ سریع‌ترین ابررایانه جهان</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="اندازه‌های_رایانه" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="الگو:اندازه‌های رایانه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:اندازه‌های رایانه (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:اندازه‌های رایانه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="اندازه‌های_رایانه" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست دسته‌بندی اندازه رایانه‌ها">اندازه‌های رایانه</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده‌های رایانه">رده‌های رایانه</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بزرگ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">ابر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="بزرگ‌رایانه">بزرگ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" title="رایانه کوچک">کوچک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Midrange_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Midrange computer (صفحه وجود ندارد)">متوسط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="سرور (رایانه)">سرور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ریزرایانه">ریز</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C" title="رایانه شخصی">شخصی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ایستگاه کاری">ایستگاه کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="رایانه رومیزی">رومیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="رایانه خانگی">خانگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Small_form_factor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Small form factor (صفحه وجود ندارد)">SFF</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%90%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D9%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="نِتتاپ (صفحه وجود ندارد)">نِتتاپ</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plug_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plug computer (صفحه وجود ندارد)">Plug</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portable_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portable computer (صفحه وجود ندارد)">قابل حمل</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Table_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Table computer (صفحه وجود ندارد)">Tabletop</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%AF" title="دستگاه بازی آرکید">دستگاه بازی آرکید</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Arcade_system_board&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arcade system board (صفحه وجود ندارد)">System board</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Home_video_game_console&action=edit&redlink=1" class="new" title="Home video game console (صفحه وجود ندارد)">کنسول خانگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microconsole&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microconsole (صفحه وجود ندارد)">ریزکنسول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3%DA%A9_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="کیوسک همگانی اینترنت">کیوسک همگانی اینترنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="تلویزیون هوشمند">تلویزیون هوشمند</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Mobile_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mobile computing (صفحه وجود ندارد)">سیار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D9%BE" class="mw-redirect" title="لپتاپ">لپتاپ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Desktop_replacement_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Desktop replacement computer (صفحه وجود ندارد)">Desktop replacement computer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laplet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laplet (صفحه وجود ندارد)">Laplet</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subnotebook&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subnotebook (صفحه وجود ندارد)">Subnotebook</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%DA%A9" title="نت‌بوک">نت‌بوک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسمارت‌بوک (صفحه وجود ندارد)">اسمارت‌بوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%DA%A9" title="اولترابوک">اُلترابوک</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Palmtop_PC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palmtop PC (صفحه وجود ندارد)">Palmtop PC</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D9%84%D8%AA" title="تبلت">تبلت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D9%88%D9%82_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87" class="mw-redirect" title="رایانه‌های فوق همراه">رایانه‌های فوق همراه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=2-in-1_PC&action=edit&redlink=1" class="new" title="2-in-1 PC (صفحه وجود ندارد)">2-in-1 PC</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A8%D9%84%D8%AA" title="فبلت">فبلت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="سامانه اطلاعاتی">سامانه اطلاعاتی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Handheld_PC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Handheld PC (صفحه وجود ندارد)">Handheld PC</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Palm-size_PC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palm-size PC (صفحه وجود ندارد)">Palm-size PC</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AC%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="رایانه جیبی">رایانه جیبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pocket_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pocket computer (صفحه وجود ندارد)">Pocket computer</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C" title="دستیار دیجیتال شخصی">PDA</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Electronic_organizer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Electronic organizer (صفحه وجود ندارد)">Electronic organizer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Enterprise_digital_assistant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enterprise digital assistant (صفحه وجود ندارد)">EDA</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87" title="تلفن همراه">تلفن همراه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="تلفن همراه ساده">ساده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="تلفن هوشمند">تلفن هوشمند</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A8%D9%84%D8%AA" title="فبلت">فبلت</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portable_media_player&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portable media player (صفحه وجود ندارد)">PMP</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Portable_media_player&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portable media player (صفحه وجود ندارد)">DAP</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="کتابخوان الکترونیک">کتابخوان الکترونیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="کنسول بازی دستی">کنسول بازی دستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portable_data_terminal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portable data terminal (صفحه وجود ندارد)">Portable</a>/<a href="/w/index.php?title=Mobile_data_terminal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mobile data terminal (صفحه وجود ندارد)">Mobile data terminal</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8" title="ماشین حساب">ماشین‌های حساب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Scientific_calculator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific calculator (صفحه وجود ندارد)">Scientific</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Programmable_calculator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Programmable calculator (صفحه وجود ندارد)">Programmable</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Graphing_calculator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Graphing calculator (صفحه وجود ندارد)">Graphing</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%BE%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="رایانه پوشیدنی">رایانه پوشیدنی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D9%85%DA%86%DB%8C" title="ساعت مچی">ساعت مچی دیجیتال</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساعت ماشین‌حساب‌دار (صفحه وجود ندارد)">ساعت ماشین‌حساب‌دار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="ساعت هوشمند">ساعت هوشمند</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DA%A9_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="عینک هوشمند">عینک هوشمند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="نمایشگر سربند">نمایشگر سربند</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D9%87%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="سیستم هاد">سیستم هاد</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1" title="ریزکنترل‌گر">ریزکنترل‌گر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nanocomputer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nanocomputer (صفحه وجود ندارد)">Nanocomputer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pizza_box_form_factor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pizza box form factor (صفحه وجود ندارد)">Pizza box form factor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Single-board_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Single-board computer (صفحه وجود ندارد)">Single-board computer</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="گرد هوشمند">گرد هوشمند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85_%D8%AD%D8%B3%DA%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="شبکه بی‌سیم حسگر">شبکه بی‌سیم حسگر</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="رایانش_موازی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="الگو:رایانش موازی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:رایانش موازی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:رایانش موازی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="رایانش_موازی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رایانش موازی">رایانش موازی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="رایانش ابری">رایانش ابری</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">ابررایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="خوشه کامپیوتری">خوشه کامپیوتری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رایانش توزیع‌شده">رایانش توزیع‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D8%B4%D8%A8%DA%A9" title="رایانش مشبک">رایانش مشبک</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="10" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:AmdahlsLaw.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AmdahlsLaw.svg/200px-AmdahlsLaw.svg.png" decoding="async" width="200" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AmdahlsLaw.svg/300px-AmdahlsLaw.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AmdahlsLaw.svg/400px-AmdahlsLaw.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="500" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سطوح</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="موازی‌سازی بیتی">بیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%B7%D8%AD_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="موازی‌سازی در سطح دستورالعمل">دستوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="موازی‌سازی داده (صفحه وجود ندارد)">داده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="موازی‌سازی وظیفه (صفحه وجود ندارد)">وظیفه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگوریتم‌های چندریسمانی">ریسه‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="چندرشته زمانی">Superthreading</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="فراریسمانی">فراریسمانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نظریه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84" title="قانون امدال">قانون امدال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%81%D8%B3%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون گوستافسون (صفحه وجود ندارد)">قانون گوستافسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="کارایی هزینه">کارایی هزینه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%BE-%D9%81%D9%84%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="استاندارد کرپ-فلت (صفحه وجود ندارد)">استاندارد کرپ-فلت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاهش‌سرعت موازی (صفحه وجود ندارد)">کاهش‌سرعت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="افزایش‌سرعت (صفحه وجود ندارد)">افزایش‌سرعت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عناصر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="فرآیند (رایانه)">فرآیند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="ریسه (رایانه)">ریسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%A8%D8%B1_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="فیبر (علوم رایانه)">فیبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="حافظه دسترسی تصادفی موازی">PRAM</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Instruction_window&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instruction window (صفحه وجود ندارد)">Instruction window</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">هماهنگی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="چندپردازشی">چندپردازشی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="چندریسمانی">چندریسمانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Memory_coherence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memory coherence (صفحه وجود ندارد)">Memory coherency</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86" title="انسجام حافظه نهان">انسجام حافظه نهان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cache_invalidation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cache invalidation (صفحه وجود ندارد)">Cache invalidation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="مانع همگام‌سازی (علوم رایانه)">Barrier</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="همزمانی (رایانه)">همزمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حالت‌برداری برنامه‌ای">حالت‌برداری برنامه‌ای</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="برنامه‌نویسی">برنامه‌نویسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مدل برنامه‌نویسی موازی">مدل‌ها</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AD%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="موازی‌سازی تلویحی (صفحه وجود ندارد)">موازی‌سازی تلویحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="موازی‌سازی آشکار (صفحه وجود ندارد)">موازی‌سازی آشکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="هم‌روندی">هم‌روندی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%81%D9%84%DB%8C%D9%86" title="طبقه‌بندی فلین">طبقه‌بندی فلین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="اس‌آی‌اس‌دی">اس‌آی‌اس‌دی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="اس‌آی‌ام‌دی">اس‌آی‌ام‌دی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ام‌آی‌اس‌دی">ام‌آی‌اس‌دی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ام‌آی‌ام‌دی">ام‌آی‌ام‌دی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="اس‌پی‌ام‌دی">اس‌پی‌ام‌دی</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگوریتم‌های چندریسمانی">الگوریتم‌های چندریسمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%AF%D9%88%D8%AF%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="الگوریتم‌های غیرمسدودکننده">الگوریتم‌های غیرمسدودکننده</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="سخت‌افزار رایانه">سخت‌افزار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%B1" title="چندپردازشگر">چندپردازشگر</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="چند پردازشی متقارن">متقارن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%86%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="چند پردازشی نامتقارن (صفحه وجود ندارد)">نامتقارن</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="حافظه نیمه‌هادی">حافظه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87" title="حافظه دسترسی غیریکپارچه">نوما</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%81%D9%82%D8%B7_%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86" title="معماری حافظه فقط پنهان">کوما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="حافظه توزیع‌شده">توزیع‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="حافظه مشترک">مشترک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="حافظه مشترک توزیع‌شده (صفحه وجود ندارد)">مشترک توزیع‌شده</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="چندریسمانی همزمان">چندریسمانی همزمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" class="mw-redirect" title="شدیدا موازی (رایانش)">ام‌پی‌پی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سوپراسکالر">سوپراسکالر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پردازنده برداری">پردازنده برداری</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">ابررایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%84%D9%81_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" class="mw-redirect" title="بیوولف (رایانش)"><i>بیوولف</i></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="رابط برنامه‌نویسی نرم‌افزار">رابط‌های برنامه‌نویسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ateji_PX&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ateji PX (صفحه وجود ندارد)">Ateji PX</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D8%B3" title="ریسه‌های پازیکس">ریسه‌های پازیکس</a></li> <li><a href="/wiki/OpenMP" class="mw-redirect" title="OpenMP">OpenMP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=OpenHMPP&action=edit&redlink=1" class="new" title="OpenHMPP (صفحه وجود ندارد)">OpenHMPP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=OpenACC&action=edit&redlink=1" class="new" title="OpenACC (صفحه وجود ندارد)">OpenACC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Parallel_Virtual_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parallel Virtual Machine (صفحه وجود ندارد)">PVM</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D9%81%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85" title="رابط فرستادن پیام">MPI</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unified_Parallel_C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unified Parallel C (صفحه وجود ندارد)">UPC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intel_Threading_Building_Blocks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intel Threading Building Blocks (صفحه وجود ندارد)">Intel Threading Building Blocks</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%AA_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%2B%2B)" class="mw-redirect" title="بوست (کتابخانه‌های سی++)">بوست (کتابخانه‌های سی++)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Global_Arrays&action=edit&redlink=1" class="new" title="Global Arrays (صفحه وجود ندارد)">Global Arrays</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charm%2B%2B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charm++ (صفحه وجود ندارد)">Charm++</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cilk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cilk (صفحه وجود ندارد)">Cilk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Co-array_Fortran&action=edit&redlink=1" class="new" title="Co-array Fortran (صفحه وجود ندارد)">Co-array Fortran</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="اپن‌سی‌ال">اپن‌سی‌ال</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="کودا">کودا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dryad_(programming)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dryad (programming) (صفحه وجود ندارد)">Dryad</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مشکلات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Embarrassingly_parallel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Embarrassingly parallel (صفحه وجود ندارد)">Embarrassingly parallel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Software_lockout&action=edit&redlink=1" class="new" title="Software lockout (صفحه وجود ندارد)">Software lockout</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="مقیاس‌پذیری">مقیاس‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DB%8C" title="وضعیت رقابتی">وضعیت رقابتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B3%D8%AA_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="بن‌بست (علوم رایانه)">بن‌بست (علوم رایانه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B3%D8%AA_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="بن‌بست (علوم رایانه)">بن‌بست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C" title="الگوریتم قطعی">الگوریتم قطعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Parallel_slowdown&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parallel slowdown (صفحه وجود ندارد)">Parallel slowdown</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رده:رایانش موازی">رده</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Parallel_computing" class="extiw" title="commons:Category:Parallel computing"><b>داده</b></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q121117#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q121117#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q121117#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb120021513">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb120021513">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4128144-5">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007548597405171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85130580">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/01090879">ژاپن</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph126278&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="واحد_پردازش_گرافیکی_ای‌ام‌دی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" title="الگو:واحد پردازش گرافیکی ای‌ام‌دی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:واحد پردازش گرافیکی ای‌ام‌دی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:واحد پردازش گرافیکی ای‌ام‌دی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="واحد_پردازش_گرافیکی_ای‌ام‌دی" style="font-size:114%;margin:0 4em">واحد پردازش گرافیکی <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" title="ای‌ام‌دی">ای‌ام‌دی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align:center;"><div id="محصول_-_رادئونList_of_GPUs_(GPU_features_template)_and_List_of_APUs_(APU_features_template)" style="font-size:114%;margin:0 4em">محصول - <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%86" title="رادئون">رادئون</a><br /><small><a href="/w/index.php?title=List_of_AMD_graphics_processing_units&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of AMD graphics processing units (صفحه وجود ندارد)">List of GPUs</a> (<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:AMD_GPU_features&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:AMD GPU features (صفحه وجود ندارد)">GPU features template</a>) and <a href="/w/index.php?title=List_of_AMD_Accelerated_Processing_Unit_microprocessors&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of AMD Accelerated Processing Unit microprocessors (صفحه وجود ندارد)">List of APUs</a> (<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:AMD_APU_features&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:AMD APU features (صفحه وجود ندارد)">APU features template</a>)</small></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Fixed pipeline</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=ATI_Wonder_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATI Wonder series (صفحه وجود ندارد)">Wonder</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ATI_Mach&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATI Mach (صفحه وجود ندارد)">Mach</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ATI_Rage&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATI Rage (صفحه وجود ندارد)">Rage</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=All-in-Wonder&action=edit&redlink=1" class="new" title="All-in-Wonder (صفحه وجود ندارد)">All-in-Wonder</a> (before 2000)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Vertex and fragment shaders</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=ATi_Radeon_R100_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATi Radeon R100 Series (صفحه وجود ندارد)">R100</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ATI_Radeon_R200_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATI Radeon R200 series (صفحه وجود ندارد)">R200</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ATi_Radeon_R300_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATi Radeon R300 Series (صفحه وجود ندارد)">R300</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ATi_Radeon_R400_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="ATi Radeon R400 Series (صفحه وجود ندارد)">R400</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_X1000_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon X1000 series (صفحه وجود ندارد)">R500</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=All-in-Wonder&action=edit&redlink=1" class="new" title="All-in-Wonder (صفحه وجود ندارد)">All-in-Wonder</a> (after 1999)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C_%DB%8C%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87" title="مدل سایه‌زنی یکپارچه">مدل سایه‌زنی یکپارچه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="تراسکال" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=TeraScale_(microarchitecture)&action=edit&redlink=1" class="new" title="TeraScale (microarchitecture) (صفحه وجود ندارد)">تراسکال</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_2000_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 2000 series (صفحه وجود ندارد)">HD 2000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_3000_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 3000 Series (صفحه وجود ندارد)">HD 3000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_4000_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 4000 series (صفحه وجود ندارد)">HD 4000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_5000_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 5000 Series (صفحه وجود ندارد)">HD 5000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_6000_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 6000 Series (صفحه وجود ندارد)">HD 6000</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="واحد پردازش گرافیکی">واحد پردازش گرافیکی</a> و سایه‌زنی یکپارچه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%B1_%D9%86%DA%A9%D8%B3%D8%AA" title="گرافیک کر نکست">گرافیک کر نکست</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_7000_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 7000 Series (صفحه وجود ندارد)">HD 7000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_HD_8000_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon HD 8000 series (صفحه وجود ندارد)">HD 8000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_Radeon_Rx_200_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD Radeon Rx 200 series (صفحه وجود ندارد)">Rx 200</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_RX300" class="mw-redirect" title="رادئون سری RX300">رادئون سری RX300</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_RX400" class="mw-redirect" title="رادئون سری RX400">رادئون سری RX400</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_500" class="mw-redirect" title="رادئون سری 500">رادئون سری 500</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%A2%D8%B1.%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D9%88%DA%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="ای‌ام‌دی آر.ایکس مجموعه وگا">ای‌ام‌دی آر.ایکس مجموعه وگا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1.%D8%AF%DB%8C.%D8%A7%D9%86.%D8%A7%DB%8C_(%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="آر.دی.ان.ای (ریزمعماری)">آر.دی.ان.ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_5000" class="mw-redirect" title="ای‌ام‌دی رادئون سری 5000">ای‌ام‌دی رادئون سری 5000</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align:center;"><div id="Current_technologies_and_software" style="font-size:114%;margin:0 4em">Current technologies and software</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شتاب‌دهنده صوت و تصویر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Unified_Video_Decoder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unified Video Decoder (صفحه وجود ندارد)">Unified Video Decoder (UVD)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Video_Coding_Engine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Video Coding Engine (صفحه وجود ندارد)">Video Coding Engine (VCE)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Video_Core_Next&action=edit&redlink=1" class="new" title="Video Core Next (صفحه وجود ندارد)">Video Core Next (VCN)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_TrueAudio&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD TrueAudio (صفحه وجود ندارد)">TrueAudio</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تکنولوژی جی‌پی‌یو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=AMD_Eyefinity&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD Eyefinity (صفحه وجود ندارد)">Eyefinity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=FreeSync&action=edit&redlink=1" class="new" title="FreeSync (صفحه وجود ندارد)">FreeSync</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_PowerTune&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD PowerTune (صفحه وجود ندارد)">PowerTune</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="کراس فایر">کراس فایر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_Hybrid_Graphics&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD Hybrid Graphics (صفحه وجود ندارد)">Hybrid Graphics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=HyperMemory&action=edit&redlink=1" class="new" title="HyperMemory (صفحه وجود ندارد)">HyperMemory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=HyperZ&action=edit&redlink=1" class="new" title="HyperZ (صفحه وجود ندارد)">HyperZ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heterogeneous_System_Architecture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heterogeneous System Architecture (صفحه وجود ندارد)">HSA</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نرم‌افزار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">حال‌حاضر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Radeon_Software&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon Software (صفحه وجود ندارد)">Radeon Software</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=AMD_HD3D&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD HD3D (صفحه وجود ندارد)">HD3D</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMDGPU&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMDGPU (صفحه وجود ندارد)">AMDGPU</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=CodeXL&action=edit&redlink=1" class="new" title="CodeXL (صفحه وجود ندارد)">CodeXL</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_GPU_PerfStudio&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD GPU PerfStudio (صفحه وجود ندارد)">GPU PerfStudio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_APP_SDK&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD APP SDK (صفحه وجود ندارد)">AMD APP SDK</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=GPUOpen&action=edit&redlink=1" class="new" title="GPUOpen (صفحه وجود ندارد)">GPUOpen</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=TressFX&action=edit&redlink=1" class="new" title="TressFX (صفحه وجود ندارد)">TressFX</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=HLSL2GLSL&action=edit&redlink=1" class="new" title="HLSL2GLSL (صفحه وجود ندارد)">HLSL2GLSL</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">منسوخ‌شده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=AMD_Catalyst&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD Catalyst (صفحه وجود ندارد)">کاتالیست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Close_to_Metal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Close to Metal (صفحه وجود ندارد)">Close to Metal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_CodeAnalyst&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD CodeAnalyst (صفحه وجود ندارد)">CodeAnalyst</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mantle_(API)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mantle (API) (صفحه وجود ندارد)">Mantle</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align:center;"><div id="سایر_برندها_و_محصولات" style="font-size:114%;margin:0 4em">سایر برندها و محصولات</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="ایستگاه کار">ایستگاه کار</a> و <a class="mw-selflink selflink">ابررایانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="رادئون پرو (صفحه وجود ندارد)">رادئون پرو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radeon_Instinct&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radeon Instinct (صفحه وجود ندارد)">Radeon Instinct</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_FirePro&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD FirePro (صفحه وجود ندارد)">FireGL/FirePro</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_FireMV&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD FireMV (صفحه وجود ندارد)">فایر ام‌وی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_FireStream&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD FireStream (صفحه وجود ندارد)">فایر استریم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="کنسول بازی">کنسول بازی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Flipper_(graphics_chip)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flipper (graphics chip) (صفحه وجود ندارد)">فلیپر</a> (<a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%A8" title="گیم‌کیوب">گیم‌کیوب</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Xenos_(graphics_chip)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xenos (graphics chip) (صفحه وجود ندارد)">زنوس</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%DB%B3%DB%B6%DB%B0" class="mw-redirect" title="اکس‌باکس ۳۶۰">اکس‌باکس ۳۶۰</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hollywood_(graphics_chip)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hollywood (graphics chip) (صفحه وجود ندارد)">هالیوود</a> (<a href="/wiki/%D9%88%DB%8C" title="وی">وی</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=AMD_Liverpool&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD Liverpool (صفحه وجود ندارد)">لیورپول</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B4%D9%86_%DB%B4" title="پلی‌استیشن ۴">پلی‌استیشن ۴</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="جاگوار (ریزمعماری)">جاگوار (ریزمعماری)</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اکس‌باکس وان">اکس‌باکس وان</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="جاگوار (ریزمعماری)">جاگوار (ریزمعماری)</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B4%D9%86_%DB%B4" title="پلی‌استیشن ۴">پلی‌استیشن ۴</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="جاگوار (ریزمعماری)">جاگوار (ریزمعماری)</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اکس‌باکس وان">اکس‌باکس وان</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3" title="آتاری وی‌سی‌اس">آتاری وی‌سی‌اس</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐67f96847dc‐75fhp Cached time: 20241125090149 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.610 seconds Real time usage: 0.820 seconds Preprocessor visited node count: 1587/1000000 Post‐expand include size: 120187/2097152 bytes Template argument size: 1302/2097152 bytes Highest expansion depth: 13/100 Expensive parser function count: 9/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 50365/5000000 bytes Lua time usage: 0.402/10.000 seconds Lua memory usage: 24404802/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 676.334 1 -total 29.81% 201.631 1 الگو:پانویس 19.82% 134.045 1 الگو:ویکی‌انبار-رده 19.33% 130.765 1 الگو:پروژه_خواهر 19.10% 129.180 1 الگو:Side_box 18.54% 125.381 1 الگو:به_انگلیسی 18.32% 123.928 1 الگو:به_زبان_دیگر 18.09% 122.377 1 الگو:Lang 17.87% 120.849 9 الگو:Navbox 13.97% 94.472 1 الگو:رده‌بندی_رایانه‌ها --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:idhash:159653-0!canonical and timestamp 20241125090149 and revision id 38087268. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ابررایانه&oldid=38087268">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ابررایانه&oldid=38087268</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:ابررایانه‌ها">ابررایانه‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:اختراع‌های آمریکایی">اختراع‌های آمریکایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:انواع رایانه">انواع رایانه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="رده:خوشه رایانه‌ای">خوشه رایانه‌ای</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رده:رایانش موازی">رایانش موازی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%87%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF" title="رده:رایانش همروند">رایانش همروند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رده:معماری رایانش توزیع‌شده">معماری رایانش توزیع‌شده</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار در ویکی‌داده است">پیوند رده انبار در ویکی‌داده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۵ اکتبر ۲۰۲۳ ساعت ۱۰:۲۵ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-jk5lq","wgBackendResponseTime":156,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.610","walltime":"0.820","ppvisitednodes":{"value":1587,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":120187,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1302,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":50365,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 676.334 1 -total"," 29.81% 201.631 1 الگو:پانویس"," 19.82% 134.045 1 الگو:ویکی‌انبار-رده"," 19.33% 130.765 1 الگو:پروژه_خواهر"," 19.10% 129.180 1 الگو:Side_box"," 18.54% 125.381 1 الگو:به_انگلیسی"," 18.32% 123.928 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 18.09% 122.377 1 الگو:Lang"," 17.87% 120.849 9 الگو:Navbox"," 13.97% 94.472 1 الگو:رده‌بندی_رایانه‌ها"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.402","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":24404802,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-67f96847dc-75fhp","timestamp":"20241125090149","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0627\u0628\u0631\u0631\u0627\u06cc\u0627\u0646\u0647","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q121117","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q121117","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-10-07T12:09:53Z","dateModified":"2023-10-15T10:25:24Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1f\/Columbia_Supercomputer_-_NASA_Advanced_Supercomputing_Facility.jpg","headline":"\u0628\u0647 \u0631\u0627\u06cc\u0627\u0646\u0647\u200c\u0627\u06cc \u0627\u0637\u0644\u0627\u0642 \u0645\u06cc\u200c\u06af\u0631\u062f\u062f \u06a9\u0647 \u062f\u0631 \u0632\u0645\u0627\u0646 \u0645\u0639\u0631\u0641\u06cc \u0622\u0646 \u062f\u0631 \u0632\u0645\u06cc\u0646\u0647\u0654 \u0645\u06cc\u0632\u0627\u0646 \u0638\u0631\u0641\u06cc\u062a \u0645\u062d\u0627\u0633\u0628\u0647 \u062f\u0631 \u0648\u0627\u062d\u062f \u0632\u0645\u0627\u0646 \u062f\u0631 \u062c\u0647\u0627\u0646 \u067e\u06cc\u0634\u0631\u0648 \u0628\u0627\u0634\u062f"}</script> </body> </html>