CINXE.COM
Энергия — Википедия
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="ru" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Энергия — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ruwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","январь","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"b9cee50e-4796-42aa-8955-1dbea758eb33","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Энергия","wgTitle":"Энергия","wgCurRevisionId":141873579,"wgRevisionId":141873579,"wgArticleId":11484,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false, "wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Статьи с ссылкой на БСЭ, без указания издания","Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN","Статьи со ссылками на Викисловарь","Википедия:Ссылка на Викитеку непосредственно в статье","Статьи со ссылками на Викисклад","Физические величины по алфавиту","Энергия"],"wgPageViewLanguage":"ru","wgPageContentLanguage":"ru","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Энергия","wgRelevantArticleId":11484,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":141873579,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ru","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ru"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":false,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11379","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user": "ready","user.options":"loading","ext.math.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.logo","ext.gadget.edittop","ext.gadget.navboxDefaultGadgets","ext.gadget.wikibugs","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ru&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=ext.gadget.common-site&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=noscript&only=styles&skin=vector"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg/1200px-Sun_in_February_%28black_version%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg/800px-Sun_in_February_%28black_version%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg/640px-Sun_in_February_%28black_version%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Энергия — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Править" href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ru)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ru.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom-лента" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Энергия rootpage-Энергия skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Энергия</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Материал из Википедии — свободной энциклопедии</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Перейти к навигации</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Перейти к поиску</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ru" dir="ltr"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable noprint dabhide">У этого термина существуют и другие значения, см. <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="Энергия (значения)">Энергия (значения)</a>.</div> <table class="infobox infobox-732b5a9f0be25925" style="" data-name="Физическая величина"><tbody><tr><th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-above" style="">Энергия</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center; font-size:large;"><span data-wikidata-property-id="P416" class="no-wikidata"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \ E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mtext> </mtext> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \ E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/01358ea1a9419bfbfbaab2467c6db81c1a6b1fb0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.356ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \ E}" /></span>, <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \ W}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mtext> </mtext> <mi>W</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \ W}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/230a8dd5777a9d364aed3dc2da3fb76fbf416ce5" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.016ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \ W}" /></span></span></td></tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Размерность физической величины">Размерность</a></th> <td class="plainlist"> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{2}MT^{-2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mi>M</mi> <msup> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>−<!-- − --></mo> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{2}MT^{-2}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3eec8feffb954afd40d5ed75d5778216eda6f820" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:9.132ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle L^{2}MT^{-2}}" /></span></td> </tr> <tr> <th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-header" style=""><a href="/wiki/%D0%95%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD" title="Единицы физических величин">Единицы измерения</a></th> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86" title="Международная система единиц">СИ</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Джоуль">Дж</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%93%D0%A1" title="СГС">СГС</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3" title="Эрг">эрг</a></td> </tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Sun_in_February_(black_version).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg/170px-Sun_in_February_%28black_version%29.jpg" decoding="async" width="170" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg/255px-Sun_in_February_%28black_version%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg/340px-Sun_in_February_%28black_version%29.jpg 2x" data-file-width="2632" data-file-height="2632" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D1%86%D0%B5" title="Солнце">Солнце</a> является источником энергии для большей части жизни на Земле. Оно получает свою энергию главным образом от <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D1%8F%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Термоядерная реакция">ядерного синтеза</a> в его ядре, превращая массу в энергию, когда протоны объединяются в гелий. Эта энергия переносится на поверхность Солнца, а затем высвобождается в космос в основном в форме <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Энергия излучения (оптика)">лучистой (световой) энергии</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg/170px-Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg" decoding="async" width="170" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg/255px-Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg/340px-Lightning_over_Oradea_Romania_zoom.jpg 2x" data-file-width="1468" data-file-height="964" /></a><figcaption>В типичном ударе <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Молния">молнии</a> 500 <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C" class="mw-redirect" title="Мегаджоуль">мегаджоулей</a> <span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Electric potential energy"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Электрическая потенциальная энергия (страница отсутствует)">потенциальной электрической энергии</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Electric_potential_energy" class="extiw" title="en:Electric potential energy"><span title="Electric potential energy — версия статьи «Электрическая потенциальная энергия» на английском языке">[англ.]</span></a></sup> преобразуются в такое же количество энергии в других формах — в основном в <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Энергия излучения (оптика)">световую энергию</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Звуковая энергия">звуковую</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Теплота">тепловую</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Hot_metalwork.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Hot_metalwork.jpg/170px-Hot_metalwork.jpg" decoding="async" width="170" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Hot_metalwork.jpg/255px-Hot_metalwork.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Hot_metalwork.jpg/340px-Hot_metalwork.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1163" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Теплота">Тепловая энергия</a> — это энергия микроскопических составляющих материи, которая может включать как <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">кинетическую</a>, так и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">потенциальную энергию</a>. На этой картинке видно, как тепловая энергия превращается в световую.</figcaption></figure> <p><b>Эне́ргия</b> (<a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Древнегреческий язык">др.-греч.</a> <span lang="grc"><span style="font-family: palatino linotype, new athena unicode, athena, gentium, code2000, serif; font-size: 105%;">ἐνέργεια</span></span> — «то, что задействует / вводит в действие», «сила», «мощь») — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Скалярная величина">скалярная</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Физическая величина">физическая величина</a>, являющаяся единой мерой различных форм движения и взаимодействия <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Материя (физика)">материи</a>, мерой перехода движения материи из одних форм в другие. Введение понятия энергии удобно тем, что в случае, если <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Физическая система">физическая система</a> является замкнутой, то её энергия сохраняется в этой системе на протяжении <a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Время">времени</a>, в течение которого система будет являться замкнутой. Это утверждение носит название <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D1%81%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Закон сохранения энергии">закона сохранения энергии</a><sup id="cite_ref-Викитека_МСЭ2_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Викитека_МСЭ2-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>С фундаментальной точки зрения энергия представляет собой один из трёх (наравне с <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Импульс">импульсом</a> и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B0" title="Момент импульса">моментом импульса</a>) <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аддитивность физической величины (страница отсутствует)">аддитивных</a> <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BB_%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Интеграл движения">интегралов движения</a> (то есть сохраняющихся во времени величин), связанный, согласно <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%9D%D1%91%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Теорема Нётер">теореме Нётер</a>, с однородностью <a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Время">времени</a>, то есть независимостью законов, описывающих движение, от времени. </p><p>Слово «энергия» введено <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Аристотель">Аристотелем</a> в трактате «<a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0_(%D0%90%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C)" title="Физика (Аристотель)">Физика</a>», однако там оно обозначало деятельность человека. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="ru" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Содержание</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Используемые_обозначения"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Используемые обозначения</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#История_термина"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">История термина</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Виды_энергии"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Виды энергии</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Кинетическая"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Кинетическая</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Потенциальная"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Потенциальная</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Электромагнитная"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Электромагнитная</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Гравитационная"><span class="tocnumber">3.4</span> <span class="toctext">Гравитационная</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Ядерная"><span class="tocnumber">3.5</span> <span class="toctext">Ядерная</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Внутренняя"><span class="tocnumber">3.6</span> <span class="toctext">Внутренняя</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Химический_потенциал"><span class="tocnumber">3.7</span> <span class="toctext">Химический потенциал</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Энергия_взрыва"><span class="tocnumber">3.8</span> <span class="toctext">Энергия взрыва</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Энергия_вакуума"><span class="tocnumber">3.9</span> <span class="toctext">Энергия вакуума</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Осмотическая_энергия"><span class="tocnumber">3.10</span> <span class="toctext">Осмотическая энергия</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#Энергия_и_работа"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Энергия и работа</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="#В_специальной_теории_относительности"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">В специальной теории относительности</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Энергия_и_масса"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Энергия и масса</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#Энергия_и_импульс"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Энергия и импульс</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#В_квантовой_механике"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">В квантовой механике</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="#В_общей_теории_относительности"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">В общей теории относительности</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="#Энергия_и_энтропия"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Энергия и энтропия</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-21"><a href="#Физическая_размерность_и_соотношение_между_единицами_измерения"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Физическая размерность и соотношение между единицами измерения</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#Источники_энергии"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Источники энергии</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#Потребление_энергии"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Потребление энергии</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="#См._также"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">См. также</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="#Примечания"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Примечания</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="#Литература"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Литература</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="#Ссылки"><span class="tocnumber">15</span> <span class="toctext">Ссылки</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Используемые_обозначения"><span id=".D0.98.D1.81.D0.BF.D0.BE.D0.BB.D1.8C.D0.B7.D1.83.D0.B5.D0.BC.D1.8B.D0.B5_.D0.BE.D0.B1.D0.BE.D0.B7.D0.BD.D0.B0.D1.87.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Используемые обозначения</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=1" title="Редактировать раздел «Используемые обозначения»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=1" title="Редактировать код раздела «Используемые обозначения»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Обычно энергия обозначается символом <b>Е</b> — от <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Латинский язык">лат.</a> <span lang="la" style="font-style:italic;"><a href="https://ru.wiktionary.org/wiki/energia" class="extiw" title="wikt:energia"><b>e</b>nergīa</a></span> (действие, деятельность, мощь). </p><p>Для обозначения количества теплоты (величины энергии, переданной теплообменом) обычно используется символ <b>Q</b> — от <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;"><b>q</b>uantity of heat</span> (количество теплоты). </p><p>Для обозначения работы, как количества переданной энергии, обычно используется символ <b>A</b> — от <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Немецкий язык">нем.</a> <span lang="de" style="font-style:italic;"><i><b>a</b>rbeit</i> </span> (работа, труд) или символ <b>W</b> — от <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;"><i><b>w</b>ork</i></span> (работа, труд). </p><p>Для обозначения мощности, как количества изменения энергии за единицу времени, используют символ <b>W</b>. </p><p>Для обозначения внутренней энергии тела обычно используется символ <b>U</b> (происхождение символа подлежит уточнению). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="История_термина"><span id=".D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F_.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.BC.D0.B8.D0.BD.D0.B0"></span>История термина</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=2" title="Редактировать раздел «История термина»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=2" title="Редактировать код раздела «История термина»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Термин «энергия» происходит от греческого слова <i>ἐνέργεια</i>, которое впервые появилось в работах <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Аристотель">Аристотеля</a> и обозначало <i>действие</i> или <i>действительность</i> (то есть действительное осуществление действия в противоположность его возможности). Это слово, в свою очередь, через приставку эн- (<a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Древнегреческий язык">др.-греч.</a> <span lang="grc"><span style="font-family: palatino linotype, new athena unicode, athena, gentium, code2000, serif; font-size: 105%;"><a href="https://ru.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%90%CE%BD#Древнегреческий" class="extiw" title="wikt:ἐν">ἐν</a></span></span>, означающую «в, внутри, внутрь») образовано от греческой основы ἔργον («эргон») — «работа». <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Праиндоевропейский язык">Праиндоевропейский</a> корень <i>werg</i> обозначал работу или деятельность (ср. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;">work</span>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Немецкий язык">нем.</a> <span lang="de" style="font-style:italic;">Werk</span>). В виде основы <i>ἔργον</i> присутствует в таком <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC_(%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Интернационализм (лексика)">интернационализме</a> греческого происхождения как <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Эргономика">эргономика</a> (приспособленность чего-либо к человеческой деятельности), в виде <i>οργ</i> / <i>ουργ</i> — в таких <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Греческий язык">греческих</a> словах, как <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Оргия">оргия</a> (<a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%83%D0%B4" class="mw-redirect" title="Блуд">блудодейство</a>) или <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Теургия">теургия</a> (божественное действо) и т. п. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Thomas_Young_(scientist).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Thomas_Young_%28scientist%29.jpg/170px-Thomas_Young_%28scientist%29.jpg" decoding="async" width="170" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Thomas_Young_%28scientist%29.jpg/255px-Thomas_Young_%28scientist%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Thomas_Young_%28scientist%29.jpg/340px-Thomas_Young_%28scientist%29.jpg 2x" data-file-width="898" data-file-height="1138" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81_%D0%AE%D0%BD%D0%B3" class="mw-redirect" title="Томас Юнг">Томас Юнг</a> первым использовал понятие «энергия» в современном смысле слова</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Joule%27s_Apparatus_(Harper%27s_Scan).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Joule%27s_Apparatus_%28Harper%27s_Scan%29.png/170px-Joule%27s_Apparatus_%28Harper%27s_Scan%29.png" decoding="async" width="170" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Joule%27s_Apparatus_%28Harper%27s_Scan%29.png/255px-Joule%27s_Apparatus_%28Harper%27s_Scan%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Joule%27s_Apparatus_%28Harper%27s_Scan%29.png/340px-Joule%27s_Apparatus_%28Harper%27s_Scan%29.png 2x" data-file-width="1684" data-file-height="1387" /></a><figcaption>Прибор Джоуля для измерения механического эквивалента тепла. Нисходящий груз, прикреплённый к струне, вызывает вращение погружённого в воду весла.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B9%D0%B1%D0%BD%D0%B8%D1%86" class="mw-redirect" title="Лейбниц">Лейбниц</a> в своих трактатах 1686 и 1695 годов ввёл понятие «<a href="/wiki/%D0%96%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B0_(%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Живая сила (физика)">живой силы</a>» (<i>vis viva</i>), которую он определил как произведение массы объекта и квадрата его скорости (в современной терминологии — <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">кинетическая энергия</a>, только удвоенная). Кроме того, Лейбниц верил в сохранение общей «живой силы». Для объяснения уменьшения скорости тел из-за <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Трение">трения</a>, он предположил, что утраченная часть «живой силы» переходит к атомам. </p><p>Маркиза <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B8_%D0%B4%D1%8E_%D0%A8%D0%B0%D1%82%D0%BB%D0%B5" title="Эмили дю Шатле">Эмили дю Шатле</a> в книге «Учебник физики» (<a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Французский язык">фр.</a> <span lang="fr" style="font-style:italic;">Institutions de Physique</span>, 1740), объединила идею Лейбница с практическими наблюдениями <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B4,_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC_%D0%AF%D0%BA%D0%BE%D0%B1" title="Гравезанд, Вильгельм Якоб">Виллема Гравезанда</a>. </p><p>В 1807 году <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BD%D0%B3,_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81" title="Юнг, Томас">Томас Юнг</a> первым использовал термин «энергия» в современном смысле этого слова взамен понятия «живая сила»<sup id="cite_ref-Смит_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Смит-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%81,_%D0%93%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80-%D0%93%D1%8E%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2" title="Кориолис, Гаспар-Гюстав">Гаспар-Гюстав Кориолис</a> раскрыл связь между работой и кинетической энергией в 1829 году. <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD,_%D0%A3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BC_(%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B4_%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D0%BD)" title="Томсон, Уильям (лорд Кельвин)">Уильям Томсон (будущий лорд Кельвин)</a> впервые использовал термин «<i><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">кинетическая энергия</a></i>» не позже 1851 года, а в 1853 году <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B8%D0%BD,_%D0%A3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BC_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD" title="Ренкин, Уильям Джон">Уильям Ренкин</a> впервые ввёл понятие «<i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">потенциальная энергия</a></i>». </p><p>Несколько лет велись споры, является ли энергия субстанцией (<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Теплород">теплород</a>) или только физической величиной. </p><p>Развитие паровых двигателей требовало от инженеров разработать понятия и формулы, которые позволили бы им описать механический и термический <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%8D%D1%84%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Коэффициент полезного действия">КПД</a> своих систем. Физики (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%BE" class="mw-redirect" title="Сади Карно">Сади Карно</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C,_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D1%81" title="Джоуль, Джеймс">Джеймс Джоуль</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%80%D0%BE%D0%BD,_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%83%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Клапейрон, Бенуа Поль Эмиль">Эмиль Клапейрон</a> и <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%93%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%86" class="mw-redirect" title="Герман Гельмгольц">Герман Гельмгольц</a>), математики — все развивали идею, что способность совершать определённые действия, называемая <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Механическая работа">работой</a>, была как-то связана с энергией системы. В 1850-х годах, профессор <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Натурфилософия">натурфилософии</a> из Глазго Уильям Томсон и инженер Уильям Ренкин начали работу по замене устаревшего языка механики с такими понятиями как «кинетическая и фактическая (actual) энергии»<sup id="cite_ref-Смит_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Смит-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Уильям Томсон соединил знания об энергии в законы термодинамики, что способствовало стремительному развитию химии. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%83%D1%81,_%D0%A0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84_%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D1%83%D1%81_%D0%AD%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%8D%D0%BB%D1%8C" class="mw-redirect" title="Клаузиус, Рудольф Юлиус Эммануэль">Рудольф Клаузиус</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B1%D0%B1%D1%81,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D0%B9%D1%8F_%D0%A3%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B4" title="Гиббс, Джозайя Уиллард">Джозайя Гиббс</a> и <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%81%D1%82,_%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Нернст, Вальтер Герман">Вальтер Нернст</a> объяснили многие химические процессы, используя законы термодинамики. Развитие термодинамики было продолжено Клаузиусом, который ввёл и математически сформулировал понятие <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%8F" title="Энтропия">энтропии</a>, и Джозефом Стефаном, который ввёл закон излучения абсолютно чёрного тела. В 1853 году Уильям Ренкин ввёл понятие «<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">потенциальная энергия</a>»<sup id="cite_ref-Смит_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-Смит-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 1881 году Уильям Томсон заявил перед слушателями<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r128273053">.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-source{margin:1em 0 0 5%}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq{margin:0 -32px -8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq{margin-left:0}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding-left:32px;padding-right:1.052632em}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding:8px 32px}.mw-parser-output .reference-text .ts-Начало_цитаты-quote{margin:0}</style> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> Само слово <i>энергия</i>, хотя и было впервые употреблено в современном смысле доктором Томасом Юнгом приблизительно в начале этого века, только сейчас входит в употребление практически после того, как теория, которая дала определение энергии, … развилась от просто формулы математической динамики до принципа, пронизывающего всю природу и направляющего исследователя в области науки. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137874063">.mw-parser-output .ts-oq.ts-oq{border:0;overflow:auto;padding:0;font-style:normal;font-size:100%}.mw-parser-output .ts-oq .ref-info{font-size:100%}.mw-parser-output .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header{background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-subtle,#54595d);font-size:95%;padding-left:1em;padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-oq-content{font-size:95%;font-style:italic}.mw-parser-output blockquote .ts-oq{margin:0 -32px -8px}.mw-parser-output blockquote .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,.mw-parser-output blockquote .ts-oq .ts-oq-content{padding-left:32px;padding-right:1.052632em}.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ar),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(fa),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(he),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ja),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ko),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(th),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ur),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(zh){font-style:normal}.mw-parser-output .ts-oq.ts-oq .mw-collapsible-toggle{float:none;font-size:100%;margin-left:1em;text-align:left}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-oq-header{background-color:transparent;font-weight:normal}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-oq .ts-oq-content{padding:0;font-size:100%}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r142621938">.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок{margin:0;overflow:hidden;border-collapse:collapse;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-title{text-align:center;font-weight:bold;line-height:1.6em;min-height:1.2em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок .mw-collapsible-content{overflow-x:auto;overflow-y:hidden;clear:both}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок::before,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок .mw-collapsible-toggle{padding-top:.1em;width:6em;font-weight:normal;font-size:calc(90%/0.95)}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray{padding:2px;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent{border:none}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray .ts-Скрытый_блок-title{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.1em 6em;padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent .ts-Скрытый_блок-title{background:transparent;padding:.1em 5.5em;padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray .mw-collapsible-content{padding:.25em 1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent .mw-collapsible-content{padding:.25em 0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-left:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-left:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:6.5em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle{padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок+.ts-Скрытый_блок,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок+link+.ts-Скрытый_блок{border-top-style:hidden}</style><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-noneHideLink ts-oq" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title ts-Скрытый_блок-title-leftTitle ts-oq-header" style="text-align:left;">Оригинальный текст <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small><div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content ts-oq-content" style=""><div lang="en" dir="auto">The very name energy, though first used in its present sense by Dr Thomas Young about the beginning of this century, has only come into use practically after the doctrine which defines it had … been raised from mere formula of mathematical dynamics to the position it now holds of a principle pervading all nature and guiding the investigator in the field of science.</div></div></div> </blockquote> <p>В течение следующих тридцати лет эта новая наука имела несколько названий, например, «динамическая теория тепла» (<a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;">dynamical theory of heat</span>) и «энергетика» (<a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;">energetics</span>). В 1920-х годах общепринятым стало название «<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Термодинамика">термодинамика</a>» — наука о преобразовании энергии. </p><p>Особенности преобразования <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%BE" class="mw-redirect" title="Тепло">тепла</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Термодинамическая работа">работы</a> были показаны в первых двух <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B8" class="mw-redirect" title="Законы термодинамики">законах термодинамики</a>. Наука об энергии разделилась на множество различных областей, таких как <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Биологическая термодинамика (страница отсутствует)">биологическая термодинамика</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Термоэкономика (страница отсутствует)">термоэкономика</a> (<a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;">thermoeconomics</span>). Параллельно развивались связанные понятия, такие как <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%8F" title="Энтропия">энтропия</a>, мера потери полезной энергии, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%89%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Мощность">мощность</a>, поток энергии за единицу времени, и так далее. В последние два века использование слова энергия в ненаучном смысле широко распространилось в популярной литературе. </p><p>В 1918 году было доказано, что <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D1%81%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Закон сохранения энергии">закон сохранения энергии</a> есть математическое следствие <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Трансляционная симметрия">трансляционной симметрии</a> времени, величины сопряжённой энергии. То есть энергия сохраняется потому, что законы физики не изменяются с течением времени (см. <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%9D%D1%91%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Теорема Нётер">Теорема Нётер</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%BE%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%8F" title="Изотропия">изотропия</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%B2_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B5" title="Пространство в физике">пространства</a>). </p><p>В 1961 году выдающийся преподаватель физики и нобелевский лауреат, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BD,_%D0%A0%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D1%81" class="mw-redirect" title="Фейнман, Ричард Филлипс">Ричард Фейнман</a> в лекциях так выразился о концепции энергии<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053"> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> Существует факт, или, если угодно, <i>закон</i>, управляющий всеми явлениями природы, всем, что было известно до сих пор. Исключений из этого закона не существует; насколько мы знаем, он абсолютно точен. Название его — <i>сохранение энергии</i>. Он утверждает, что существует определённая величина, называемая энергией, которая не меняется ни при каких превращениях, происходящих в природе. Само это утверждение весьма и весьма отвлечённо. Это по существу математический принцип, утверждающий, что существует некоторая численная величина, которая не изменяется ни при каких обстоятельствах. Это отнюдь не описание механизма явления или чего-то конкретного, просто-напросто отмечается то странное обстоятельство, что можно подсчитать какое-то число и затем спокойно следить, как природа будет выкидывать любые свои трюки, а потом опять подсчитать это число — и оно останется прежним. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r137874063"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142621938"><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-noneHideLink ts-oq" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title ts-Скрытый_блок-title-leftTitle ts-oq-header" style="text-align:left;">Оригинальный текст <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small><div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content ts-oq-content" style=""><div lang="en" dir="auto">There is a fact, or if you wish, a law, governing natural phenomena that are known to date. There is no known exception to this law—it is exact so far we know. The law is called conservation of energy; it states that there is a certain quantity, which we call energy that does not change in manifold changes which nature undergoes. That is a most abstract idea, because it is a mathematical principle; it says that there is a numerical quantity, which does not change when something happens. It is not a description of a mechanism, or anything concrete; it is just a strange fact that we can calculate some number, and when we finish watching nature go through her tricks and calculate the number again, it is the same.</div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r128273076">.mw-parser-output .ts-Конец_цитаты-source{margin:1em 2em 0 0;text-align:right}</style><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B5" title="Фейнмановские лекции по физике">Фейнмановские лекции по физике</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></cite></div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Виды_энергии"><span id=".D0.92.D0.B8.D0.B4.D1.8B_.D1.8D.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D0.B8"></span>Виды энергии</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=3" title="Редактировать раздел «Виды энергии»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=3" title="Редактировать код раздела «Виды энергии»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table align="right" cellpadding="2" class="toccolours" style="margin-left:0.5em;"> <tbody><tr> <th colspan="3">Виды <a class="mw-selflink selflink">энергии</a>: </th></tr> <tr> <td bgcolor="#B066FF"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Atwood_machine.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Atwood_machine.svg/16px-Atwood_machine.svg.png" decoding="async" width="16" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Atwood_machine.svg/24px-Atwood_machine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Atwood_machine.svg/32px-Atwood_machine.svg.png 2x" data-file-width="240" data-file-height="510" /></a></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Механическая энергия">Механическая</a></td> <td> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">Потенциальная</a><br /> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">Кинетическая</a> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#990000"><span style="color:#CC3300; text-decoration:inherit; text-decoration-color:#CC3300;">‹<span style="color:#FF8000; text-decoration:inherit; text-decoration-color:#FF8000;">♦</span>›</span></td> <td><a href="/wiki/%D0%92%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Внутренняя энергия">Внутренняя</a> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#B066FF"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Sun_corner.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Sun_corner.svg/24px-Sun_corner.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Sun_corner.svg/36px-Sun_corner.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Sun_corner.svg/48px-Sun_corner.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></a></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8F" title="Энергия электромагнитного поля">Электромагнитная</a></td> <td> <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5" title="Электрическое поле">Электрическая</a><br /> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5" title="Магнитное поле">Магнитная</a> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#B066FF"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Oil%26gas_portal_logo.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Oil%26gas_portal_logo.PNG/24px-Oil%26gas_portal_logo.PNG" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Oil%26gas_portal_logo.PNG/36px-Oil%26gas_portal_logo.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Oil%26gas_portal_logo.PNG/48px-Oil%26gas_portal_logo.PNG 2x" data-file-width="782" data-file-height="806" /></a></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Химическая энергия">Химическая</a> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#B066FF"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Radiation_symbol_alternate.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Radiation_symbol_alternate.svg/24px-Radiation_symbol_alternate.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Radiation_symbol_alternate.svg/36px-Radiation_symbol_alternate.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Radiation_symbol_alternate.svg/48px-Radiation_symbol_alternate.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Ядерная энергия">Ядерная</a> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#B066FF" align="center"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle G}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>G</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle G}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/f5f3c8921a3b352de45446a6789b104458c9f90b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.827ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle G}" /></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Гравитационная энергия">Гравитационная</a> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#B066FF" align="center"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \emptyset }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∅<!-- ∅ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \emptyset }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6af50205f42bb2ec3c666b7b847d2c7f96e464c7" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:1.162ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle \emptyset }" /></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%83%D0%BC%D0%B0" title="Энергия вакуума">Вакуума</a> </td></tr> <tr> <th colspan="3" align="center"><small>Гипотетические:</small> </th></tr> <tr> <td bgcolor="#000000"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"></mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/df4dcd61276328f7c7ec5bdc399b6e11114a2c68" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.171ex; width:0; height:0.343ex;" alt="{\displaystyle }" /></span></td> <td><a href="/wiki/%D0%A2%D1%91%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Тёмная энергия">Тёмная</a> </td></tr> <tr> <td colspan="3"><small>См. также: </small><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D1%81%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Закон сохранения энергии">Закон сохранения энергии</a> </td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Механика">Механика</a> различает <i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">потенциальную энергию</a></i> (или, в более общем случае, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B2%D0%B7%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Энергия взаимодействия">энергию взаимодействия</a> тел или их частей между собой или с внешними полями) и <i><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">кинетическую энергию</a></i> (энергия движения). Их сумма называется <i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Полная энергия">полной механической энергией</a></i>. </p><p>Энергией обладают все виды полей. По этому признаку различают: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8F" title="Энергия электромагнитного поля">электромагнитную</a> (разделяемую иногда на электрическую и магнитную энергии), <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Гравитационная энергия">гравитационную (тяготения)</a> и <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Ядерная энергия">атомную (ядерную) энергии</a> (также может быть разделена на энергию <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B5_%D0%B2%D0%B7%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Слабое взаимодействие">слабого</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B2%D0%B7%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Сильное взаимодействие">сильного взаимодействий</a>). </p><p><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Термодинамика">Термодинамика</a> рассматривает <a href="/wiki/%D0%92%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Внутренняя энергия">внутреннюю энергию</a> и иные <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Термодинамические потенциалы">термодинамические потенциалы</a>. </p><p>В <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Химия">химии</a> рассматриваются такие величины, как <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%B0_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B8" title="Энергия разрыва химической связи">энергия связи</a>, <a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Химическое сродство">химическое сродство</a>, имеющие размерность энергии, отнесённой к <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%B2%D0%B5%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Количество вещества">количеству вещества</a>. См. также: <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB" title="Химический потенциал">химический потенциал</a>. </p><p>Энергия <a href="/wiki/%D0%92%D0%B7%D1%80%D1%8B%D0%B2" title="Взрыв">взрыва</a> иногда измеряется в <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D1%8D%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Тротиловый эквивалент">тротиловом эквиваленте</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Кинетическая"><span id=".D0.9A.D0.B8.D0.BD.D0.B5.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F"></span>Кинетическая</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=4" title="Редактировать раздел «Кинетическая»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=4" title="Редактировать код раздела «Кинетическая»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r142002967">.mw-parser-output .ts-main a{font-weight:bold}.mw-parser-output .ts-main a.new,.mw-parser-output .ts-main a.extiw,.mw-parser-output .ts-main a.external{font-weight:normal}</style>Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">Кинетическая энергия</a></div> <p>Кинетическая энергия — энергия <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" class="mw-redirect" title="Механическая система">механической системы</a>, зависящая от <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Скорость">скоростей</a> движения её точек. Часто выделяют кинетическую энергию <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Поступательное движение">поступательного</a> и <a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Вращательное движение">вращательного</a> движения. Единица измерения в <a href="/wiki/%D0%A1%D0%98" class="mw-redirect" title="СИ">СИ</a> — <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Джоуль">джоуль</a>. Более строго, кинетическая энергия есть разность между полной энергией системы и её <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%8F" class="mw-redirect" title="Энергия покоя">энергией покоя</a>; таким образом, кинетическая энергия — часть полной энергии, обусловленная <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Механическое движение">движением</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Потенциальная"><span id=".D0.9F.D0.BE.D1.82.D0.B5.D0.BD.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D0.B0.D1.8F"></span>Потенциальная</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=5" title="Редактировать раздел «Потенциальная»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=5" title="Редактировать код раздела «Потенциальная»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">Потенциальная энергия</a></div> <p>Потенциальная энергия <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle U({\vec {r}})}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>U</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>r</mi> <mo stretchy="false">→<!-- → --></mo> </mover> </mrow> </mrow> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle U({\vec {r}})}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8dec6601005dfdc7b499504dc919d362a3f1b709" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:4.815ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle U({\vec {r}})}" /></span> — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Скалярная величина">скалярная</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Физическая величина">физическая величина</a>, характеризует запас энергии некоего тела (или материальной точки), находящегося в потенциальном силовом поле, который идёт на приобретение (изменение) кинетической энергии тела за счёт работы сил поля. Другое определение: потенциальная энергия — это функция координат, являющаяся слагаемым в <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B6%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Лагранжиан">лагранжиане</a> системы, и описывающая взаимодействие элементов системы<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Термин «потенциальная энергия» был введён в XIX веке <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Шотландия">шотландским</a> инженером и физиком <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B8%D0%BD,_%D0%A3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BC_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD" title="Ренкин, Уильям Джон">Уильямом Ренкином</a>. Единицей измерения энергии в <a href="/wiki/%D0%A1%D0%98" class="mw-redirect" title="СИ">СИ</a> является <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Джоуль">джоуль</a>. Потенциальная энергия принимается равной нулю для некоторой конфигурации тел в пространстве, выбор которой определяется удобством дальнейших вычислений. Процесс выбора данной конфигурации называется <i>нормировкой потенциальной энергии</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Электромагнитная"><span id=".D0.AD.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.BE.D0.BC.D0.B0.D0.B3.D0.BD.D0.B8.D1.82.D0.BD.D0.B0.D1.8F"></span>Электромагнитная</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=6" title="Редактировать раздел «Электромагнитная»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=6" title="Редактировать код раздела «Электромагнитная»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8F" title="Энергия электромагнитного поля">Энергия электромагнитного поля</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Дополнительные сведения: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B8%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Электромагнитное излучение">Электромагнитное излучение</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">См. также: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Электроэнергия">Электроэнергия</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Гравитационная"><span id=".D0.93.D1.80.D0.B0.D0.B2.D0.B8.D1.82.D0.B0.D1.86.D0.B8.D0.BE.D0.BD.D0.BD.D0.B0.D1.8F"></span>Гравитационная</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=7" title="Редактировать раздел «Гравитационная»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=7" title="Редактировать код раздела «Гравитационная»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Гравитационная энергия">Гравитационная энергия</a></div> <p>Гравитационная энергия — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Потенциальная энергия">потенциальная энергия</a> системы тел (частиц), обусловленная их взаимным <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Гравитация">тяготением</a>. <i>Гравитационно-связанная система</i> — система, в которой гравитационная энергия больше суммы всех остальных видов энергий (помимо <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%8F" class="mw-redirect" title="Энергия покоя">энергии покоя</a>). Общепринята шкала, согласно которой для любой системы тел, находящихся на конечных расстояниях, гравитационная энергия отрицательна, а для бесконечно удалённых, то есть для гравитационно не взаимодействующих тел, гравитационная энергия равна нулю. Полная энергия системы, равная сумме гравитационной и <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">кинетической энергии</a> постоянна, для изолированной системы гравитационная энергия является <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B8" title="Энергия связи">энергией связи</a>. Системы с положительной полной энергией не могут быть стационарными. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ядерная"><span id=".D0.AF.D0.B4.D0.B5.D1.80.D0.BD.D0.B0.D1.8F"></span>Ядерная</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=8" title="Редактировать раздел «Ядерная»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=8" title="Редактировать код раздела «Ядерная»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Ядерная энергия">Ядерная энергия</a></div> <p>Ядерная энергия (атомная энергия) — это энергия, содержащаяся в <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%8F%D0%B4%D1%80%D0%BE" title="Атомное ядро">атомных ядрах</a> и выделяемая при <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Ядерная реакция">ядерных реакциях</a>. </p><p><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B8" title="Энергия связи">Энергия связи</a> — энергия, которая требуется, чтобы разделить ядро на отдельные <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BD" title="Нуклон">нуклоны</a>, называется энергией связи. Энергия связи, приходящаяся на один нуклон, неодинакова для разных <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химический элемент">химических элементов</a> и, даже, <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BF" class="mw-redirect" title="Изотоп">изотопов</a> одного и того же химического элемента. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Внутренняя"><span id=".D0.92.D0.BD.D1.83.D1.82.D1.80.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D1.8F.D1.8F"></span>Внутренняя</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=9" title="Редактировать раздел «Внутренняя»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=9" title="Редактировать код раздела «Внутренняя»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%92%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Внутренняя энергия">Внутренняя энергия</a></div> <p>Внутренняя энергия тела (обозначается как E или U) — это сумма энергий молекулярных взаимодействий и тепловых движений молекул. Внутреннюю энергию тела нельзя измерить напрямую. Внутренняя энергия является однозначной функцией состояния системы. Это означает, что всякий раз, когда система оказывается в данном состоянии, её внутренняя энергия принимает присущее этому состоянию значение, независимо от предыстории системы. Следовательно, изменение внутренней энергии при переходе из одного состояния в другое будет всегда равно разности между её значениями в конечном и начальном состояниях, независимо от пути, по которому совершался переход. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Химический_потенциал"><span id=".D0.A5.D0.B8.D0.BC.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B9_.D0.BF.D0.BE.D1.82.D0.B5.D0.BD.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB"></span>Химический потенциал</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=10" title="Редактировать раздел «Химический потенциал»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=10" title="Редактировать код раздела «Химический потенциал»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB" title="Химический потенциал">Химический потенциал</a></div> <p>Химический потенциал <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mu }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>μ<!-- μ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mu }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9fd47b2a39f7a7856952afec1f1db72c67af6161" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:1.402ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \mu }" /></span> — один из <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Термодинамика">термодинамических</a> параметров системы, а именно энергия добавления одной частицы в систему без совершения работы. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Энергия_взрыва"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D0.B2.D0.B7.D1.80.D1.8B.D0.B2.D0.B0"></span>Энергия взрыва</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=11" title="Редактировать раздел «Энергия взрыва»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=11" title="Редактировать код раздела «Энергия взрыва»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%92%D0%B7%D1%80%D1%8B%D0%B2" title="Взрыв">Взрыв</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Дополнительные сведения: <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D1%8D%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Тротиловый эквивалент">Тротиловый эквивалент</a></div> <p>Взрыв — <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Физика">физический</a> или/и <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Химия">химический</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Скорость химической реакции">быстропротекающий</a> процесс с выделением значительной энергии в небольшом <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D1%91%D0%BC" title="Объём">объёме</a> за короткий промежуток <a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Время">времени</a>, приводящий к ударным, вибрационным и тепловым воздействиям на окружающую среду и высокоскоростному расширению газов. </p><p>При химическом взрыве, кроме газов, могут образовываться и твёрдые высокодисперсные частицы, <a href="/wiki/%D0%94%D1%8B%D0%BC" title="Дым">взвесь</a> которых называют <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%B2%D0%B7%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%B0" title="Состав продуктов взрыва">продуктами взрыва</a>. Энергию взрыва иногда измеряют в <i>тротиловом эквиваленте</i> — мере энерговыделения высокоэнергетических событий, выраженной в количестве <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D0%BB" title="Тринитротолуол">тринитротолуола</a> (ТНТ), выделяющем при взрыве равное количество энергии. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Энергия_вакуума"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D0.B2.D0.B0.D0.BA.D1.83.D1.83.D0.BC.D0.B0"></span>Энергия вакуума</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=12" title="Редактировать раздел «Энергия вакуума»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=12" title="Редактировать код раздела «Энергия вакуума»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%83%D0%BC%D0%B0" title="Энергия вакуума">Энергия вакуума</a></div> <p>Энергия вакуума — энергия, равномерно распределённая в вакууме и, предположительно, вызывающая отталкивание между любыми материальными объектами во Вселенной с силой, прямо пропорциональной их массе и расстоянию между ними. Обладает крайне низкой плотностью. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Осмотическая_энергия"><span id=".D0.9E.D1.81.D0.BC.D0.BE.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.8D.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F"></span>Осмотическая энергия</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=13" title="Редактировать раздел «Осмотическая энергия»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=13" title="Редактировать код раздела «Осмотическая энергия»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Осмотическая энергия">Осмотическая энергия</a></div> <p>Осмотическая энергия — работа, которую надо произвести, чтобы повысить концентрацию молекул или ионов в растворе. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Энергия_и_работа"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D0.B8_.D1.80.D0.B0.D0.B1.D0.BE.D1.82.D0.B0"></span>Энергия и работа</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=14" title="Редактировать раздел «Энергия и работа»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=14" title="Редактировать код раздела «Энергия и работа»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Энергия является мерой способности физической системы совершить <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Механическая работа">работу</a>. Например, изменение полной механической энергии тела численно равно величине механической работы, совершённой над телом. Поэтому количественно энергия и работа выражаются в одних единицах. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="В_специальной_теории_относительности"><span id=".D0.92_.D1.81.D0.BF.D0.B5.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D0.BE.D0.B9_.D1.82.D0.B5.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B8_.D0.BE.D1.82.D0.BD.D0.BE.D1.81.D0.B8.D1.82.D0.B5.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B8"></span>В специальной теории относительности</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=15" title="Редактировать раздел «В специальной теории относительности»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=15" title="Редактировать код раздела «В специальной теории относительности»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Энергия_и_масса"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D0.B8_.D0.BC.D0.B0.D1.81.D1.81.D0.B0"></span>Энергия и масса</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=16" title="Редактировать раздел «Энергия и масса»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=16" title="Редактировать код раздела «Энергия и масса»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D1%8B_%D0%B8_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Эквивалентность массы и энергии">Эквивалентность массы и энергии</a></div> <p>Согласно <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Специальная теория относительности">специальной теории относительности</a> между массой и энергией существует связь, выражаемая знаменитой <b>формулой <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B9%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD,_%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82" title="Эйнштейн, Альберт">Эйнштейна</a></b>: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E=mc^{2},}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>=</mo> <mi>m</mi> <msup> <mi>c</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mo>,</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E=mc^{2},}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/2d252b76318c12e124bfdc1bb565abead2d37de2" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:9.622ex; height:3.009ex;" alt="{\displaystyle E=mc^{2},}" /></span></dd></dl> <dl><dd>где <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4232c9de2ee3eec0a9c0a19b15ab92daa6223f9b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.776ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E}" /></span> — энергия системы;</dd> <dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle m}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>m</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle m}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0a07d98bb302f3856cbabc47b2b9016692e3f7bc" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.04ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle m}" /></span> — её <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Масса">масса</a>;</dd> <dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle c}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>c</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle c}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/86a67b81c2de995bd608d5b2df50cd8cd7d92455" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.007ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle c}" /></span> — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%B2_%D0%B2%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%83%D0%BC%D0%B5" class="mw-redirect" title="Скорость света в вакууме">скорость света в вакууме</a>.</dd></dl> <p>Несмотря на то, что исторически предпринимались попытки трактовать это выражение как полную эквивалентность понятия энергии и массы, что, в частности, привело к появлению такого понятия как <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0" class="mw-redirect" title="Релятивистская масса">релятивистская масса</a>, в современной физике принято сужать смысл этого уравнения, понимая под массой массу тела в состоянии покоя (так называемая <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%8F" class="mw-redirect" title="Масса покоя">масса покоя</a>), а под энергией — только внутреннюю энергию, заключённую в системе. </p><p>Энергия тела, согласно законам классической механики, зависит от системы отсчёта, то есть неодинакова для разных наблюдателей. Если тело движется со скоростью <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle v}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>v</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle v}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e07b00e7fc0847fbd16391c778d65bc25c452597" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.128ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle v}" /></span> относительно некоего наблюдателя, то для другого наблюдателя, движущегося с той же скоростью, оно будет казаться неподвижным. Соответственно, для первого наблюдателя <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Кинетическая энергия">кинетическая энергия</a> тела будет равна, <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle mv^{2}/2}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>m</mi> <msup> <mi>v</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mn>2</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle mv^{2}/2}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/d26e5302531653b0271f8bfeb3dc99123030856d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:6.547ex; height:3.176ex;" alt="{\displaystyle mv^{2}/2}" /></span>, где <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle m}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>m</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle m}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0a07d98bb302f3856cbabc47b2b9016692e3f7bc" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.04ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle m}" /></span> — масса тела, а для другого наблюдателя — <b>нулю</b>. </p><p>Эта зависимость энергии от системы отсчёта сохраняется также в теории относительности. Для определения преобразований, происходящих с энергией при переходе от одной инерциальной системы отсчёта к другой используется сложная математическая конструкция — <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D1%80_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8-%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B0" title="Тензор энергии-импульса">тензор энергии-импульса</a>. </p><p>Зависимость энергии тела от скорости рассматривается уже не так, как в ньютоновской физике, а согласно вышеназванной формуле Эйнштейна: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E={\frac {mc^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}},}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>m</mi> <msup> <mi>c</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mrow> <msqrt> <mn>1</mn> <mo>−<!-- − --></mo> <msup> <mi>v</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <msup> <mi>c</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </msqrt> </mfrac> </mrow> <mo>,</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E={\frac {mc^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}},}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/25e6e93355635b581a468053a2ccae0cd4de9c6a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.171ex; width:18.089ex; height:7.009ex;" alt="{\displaystyle E={\frac {mc^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}},}" /></span></dd></dl> <dl><dd>где <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle m}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>m</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle m}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0a07d98bb302f3856cbabc47b2b9016692e3f7bc" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.04ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle m}" /></span> — <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Инвариантная масса">инвариантная масса</a>. В системе отсчёта, связанной с телом, его скорость равна нулю, а энергия, которую называют энергией покоя, выражается формулой:</dd></dl> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E_{0}=mc^{2}.}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mi>m</mi> <msup> <mi>c</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mo>.</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E_{0}=mc^{2}.}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/61b20084dd4d9a63cdfe6b714921f667e4323210" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:10.616ex; height:3.009ex;" alt="{\displaystyle E_{0}=mc^{2}.}" /></span></dd></dl> <p>Это минимальная энергия, которую может иметь тело, обладающее массой. Значение формулы Эйнштейна также в том, что до неё энергия определялась с точностью до произвольной постоянной, а формула Эйнштейна указывает абсолютное значение этой постоянной. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Энергия_и_импульс"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D0.B8_.D0.B8.D0.BC.D0.BF.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.81"></span>Энергия и импульс</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=17" title="Редактировать раздел «Энергия и импульс»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=17" title="Редактировать код раздела «Энергия и импульс»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Специальная теория относительности рассматривает энергию как компоненту <a href="/wiki/4-%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81" class="mw-redirect" title="4-импульс">4-импульса</a> (4-вектора энергии-импульса), в который наравне с энергией входят три пространственные компоненты импульса. Таким образом энергия и импульс оказываются связанными и оказывают взаимное влияние друг на друга при переходе из одной системы отсчёта в другую. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="В_квантовой_механике"><span id=".D0.92_.D0.BA.D0.B2.D0.B0.D0.BD.D1.82.D0.BE.D0.B2.D0.BE.D0.B9_.D0.BC.D0.B5.D1.85.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.B5"></span>В квантовой механике</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=18" title="Редактировать раздел «В квантовой механике»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=18" title="Редактировать код раздела «В квантовой механике»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В квантовой механике энергия <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4232c9de2ee3eec0a9c0a19b15ab92daa6223f9b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.776ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E}" /></span> свободной частицы связана с круговой частотой <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>ω<!-- ω --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/48eff443f9de7a985bb94ca3bde20813ea737be8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.446ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle \omega }" /></span> соответствующей <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D1%8B_%D0%B4%D0%B5_%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%8F" class="mw-redirect" title="Волны де Бройля">волны де Бройля</a> соотношением <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E=\hbar \omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>=</mo> <mi class="MJX-variant">ℏ<!-- ℏ --></mi> <mi>ω<!-- ω --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E=\hbar \omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/fb16565f02349106457258633097e0d0414a8e2d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:7.626ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E=\hbar \omega }" /></span>, где <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \hbar }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi class="MJX-variant">ℏ<!-- ℏ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \hbar }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/de68de3a92517953436c93b5a76461d49160cc41" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.306ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \hbar }" /></span> — <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%91%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Приведённая постоянная Планка">приведённая постоянная Планка</a>. <sup id="cite_ref-_ded9131004ddfcfa_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ded9131004ddfcfa-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_4d80e1ce93b9474e_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4d80e1ce93b9474e-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Это уравнение является математическим выражением <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%BE-%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B4%D1%83%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Корпускулярно-волновой дуализм">принципа корпускулярно-волнового дуализма</a> волн и частиц для случая энергии.<sup id="cite_ref-_4d80e1ce93b9474f_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4d80e1ce93b9474f-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> В <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Квантовая механика">квантовой механике</a> энергия двойственна <a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F_(%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" class="mw-redirect" title="Время (физика)">времени</a>. В частности, в силу фундаментальных причин принципиально невозможно измерить абсолютно точно энергию системы в каком-либо процессе, время протекания которого конечно. При проведении серии измерений одного и того же процесса значения измеренной энергии будут флуктуировать, однако среднее значение всегда определяется законом сохранения энергии. Это приводит к тому, что иногда говорят, что в квантовой механике сохраняется средняя энергия. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="В_общей_теории_относительности"><span id=".D0.92_.D0.BE.D0.B1.D1.89.D0.B5.D0.B9_.D1.82.D0.B5.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B8_.D0.BE.D1.82.D0.BD.D0.BE.D1.81.D0.B8.D1.82.D0.B5.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B8"></span>В общей теории относительности</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=19" title="Редактировать раздел «В общей теории относительности»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=19" title="Редактировать код раздела «В общей теории относительности»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Общая теория относительности">общей теории относительности</a> <a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Время">время</a> не является однородным, поэтому возникают определённые проблемы при попытке введения понятия энергии. В частности, оказывается невозможным определить энергию гравитационного поля как <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D1%80" title="Тензор">тензор</a> относительно общих преобразований координат. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Энергия_и_энтропия"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.8F_.D0.B8_.D1.8D.D0.BD.D1.82.D1.80.D0.BE.D0.BF.D0.B8.D1.8F"></span>Энергия и энтропия</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=20" title="Редактировать раздел «Энергия и энтропия»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=20" title="Редактировать код раздела «Энергия и энтропия»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%92%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Внутренняя энергия">Внутренняя энергия</a> (или энергия хаотического движения молекул) является самым «деградированным» видом энергии — она не может превращаться в другие виды энергии без потерь (см.: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%8F" title="Энтропия">энтропия</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Физическая_размерность_и_соотношение_между_единицами_измерения"><span id=".D0.A4.D0.B8.D0.B7.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.BC.D0.B5.D1.80.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D1.8C_.D0.B8_.D1.81.D0.BE.D0.BE.D1.82.D0.BD.D0.BE.D1.88.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5_.D0.BC.D0.B5.D0.B6.D0.B4.D1.83_.D0.B5.D0.B4.D0.B8.D0.BD.D0.B8.D1.86.D0.B0.D0.BC.D0.B8_.D0.B8.D0.B7.D0.BC.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Физическая размерность и соотношение между единицами измерения</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=21" title="Редактировать раздел «Физическая размерность и соотношение между единицами измерения»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=21" title="Редактировать код раздела «Физическая размерность и соотношение между единицами измерения»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD" title="Система физических величин">системе физических величин</a> LMT энергия имеет <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Размерность физической величины">размерность</a> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle ML^{2}T^{-2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>M</mi> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <msup> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>−<!-- − --></mo> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle ML^{2}T^{-2}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3c87f11851a486da7664b00a562aa5ee540c00e9" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:9.132ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle ML^{2}T^{-2}}" /></span>. </p> <table class="standard wide" style="text-align:center" cellpadding="1"> <caption>Соотношения между единицами энергии. </caption> <tbody><tr> <th rowspan="2">Единица</th> <th colspan="4">Эквивалент </th></tr> <tr> <th>в <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Джоуль">Дж</a></th> <th>в <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3" title="Эрг">эрг</a></th> <th>в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Международная калория">межд. кал</a></th> <th>в <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%82" title="Электронвольт">эВ</a> </th></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Джоуль">Дж</a></td> <td>1</td> <td>10<sup>7</sup></td> <td>0,238846</td> <td>0,624146⋅10<sup>19</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B3" title="Эрг">эрг</a></td> <td>10<sup>−7</sup></td> <td>1</td> <td>2,38846⋅10<sup>−8</sup></td> <td>0,624146⋅10<sup>12</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Международный Джоуль (страница отсутствует)">межд. Дж</a><sup id="cite_ref-bse_joule_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-bse_joule-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>1,00020</td> <td>1,00020⋅10<sup>7</sup></td> <td>0,238891</td> <td>0,624332⋅10<sup>19</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B0-%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80" title="Килограмм-сила-метр">кгс·м</a></td> <td>9,80665</td> <td>9,80665⋅10<sup>7</sup></td> <td>2,34227</td> <td>6,12078⋅10<sup>19</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%82-%D1%87%D0%B0%D1%81" title="Киловатт-час">кВт·ч</a></td> <td>3,60000⋅10<sup>6</sup></td> <td>3,60000⋅10<sup>13</sup></td> <td>8,5985⋅10<sup>5</sup></td> <td>2,24693⋅10<sup>25</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D1%80" title="Литр">л</a>·<a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0_(%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" title="Атмосфера (единица измерения)">атм</a></td> <td>101,3278</td> <td>1,013278⋅10<sup>9</sup></td> <td>24,2017</td> <td>63,24333⋅10<sup>19</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Международная калория">межд. кал</a> (cal<sub>IT</sub>)</td> <td>4,1868</td> <td>4,1868⋅10<sup>7</sup></td> <td>1</td> <td>2,58287⋅10<sup>19</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Термохимическая калория (страница отсутствует)">термохим. кал</a> (кал<sub>ТХ</sub>)</td> <td>4,18400</td> <td>4,18400⋅10<sup>7</sup></td> <td>0,99933</td> <td>2,58143⋅10<sup>19</sup> </td></tr> <tr> <td>1 <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%82" title="Электронвольт">электронвольт</a> (эВ)</td> <td>1,60219⋅10<sup>−19</sup></td> <td>1,60219⋅10<sup>−12</sup></td> <td>3,92677⋅10<sup>−20</sup></td> <td>1 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Источники_энергии"><span id=".D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.87.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.B8_.D1.8D.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D0.B8"></span>Источники энергии</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=22" title="Редактировать раздел «Источники энергии»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=22" title="Редактировать код раздела «Источники энергии»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Energy_and_life.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Energy_and_life.svg/170px-Energy_and_life.svg.png" decoding="async" width="170" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Energy_and_life.svg/255px-Energy_and_life.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Energy_and_life.svg/340px-Energy_and_life.svg.png 2x" data-file-width="746" data-file-height="565" /></a><figcaption>Базовый обзор <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_(%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0)" title="Биоэнергетика (наука)">энергии и жизни человека</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Turbogenerator01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Turbogenerator01.jpg/170px-Turbogenerator01.jpg" decoding="async" width="170" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Turbogenerator01.jpg/255px-Turbogenerator01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Turbogenerator01.jpg/340px-Turbogenerator01.jpg 2x" data-file-width="2126" data-file-height="1519" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Турбогенератор">Турбогенератор</a> преобразует энергию пара под давлением в электрическую энергию</figcaption></figure> <p>Условно источники энергии можно поделить на два типа: <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D1%8F%D0%B5%D0%BC%D1%8B%D0%B5_%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%83%D1%80%D1%81%D1%8B" class="mw-redirect" title="Невозобновляемые ресурсы">невозобновляемые</a> и <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D1%8F%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Возобновляемая энергия">постоянные</a>. К первым относятся газ, нефть, уголь, уран и т. д. Технология получения и преобразования энергии из этих источников отработана, но, как правило, неэкологична, и многие из них истощаются. К постоянным источникам можно отнести энергию солнца, энергию, получаемую на <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Гидроэлектростанция">ГЭС</a> и т. д. </p> <table class="standard"> <caption>Невозобновляемые ресурсы энергии и их величина<sup id="cite_ref-_e76b42316ce4b306_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e76b42316ce4b306-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <td>Вид ресурса</td> <td>Запасы, Дж </td></tr> <tr> <td>Термоядерная энергия</td> <td>3,6·10<sup>26</sup> </td></tr> <tr> <td>Ядерная энергия</td> <td>2·10<sup>24</sup> </td></tr> <tr> <td>Химическая энергия нефти и газа</td> <td>2·10<sup>23</sup> </td></tr> <tr> <td>Внутреннее тепло Земли</td> <td>5·10<sup>20</sup> </td></tr></tbody></table> <table class="standard"> <caption>Возобновляемые ресурсы энергии и их годовая величина<sup id="cite_ref-_e76b42316ce4b306_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-_e76b42316ce4b306-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <td>Вид ресурса</td> <td>Запасы, Дж </td></tr> <tr> <td>Солнечная энергия</td> <td>2·10<sup>24</sup> </td></tr> <tr> <td>Энергия морских приливов</td> <td>2,5·10<sup>23</sup> </td></tr> <tr> <td>Энергия ветра</td> <td>6·10<sup>21</sup> </td></tr> <tr> <td>Энергия рек</td> <td>6,5·10<sup>19</sup> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Потребление_энергии"><span id=".D0.9F.D0.BE.D1.82.D1.80.D0.B5.D0.B1.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5_.D1.8D.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D0.B8"></span>Потребление энергии</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=23" title="Редактировать раздел «Потребление энергии»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=23" title="Редактировать код раздела «Потребление энергии»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Существует довольно много форм энергии, большинство из которых<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> так или иначе используются в <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Энергетика">энергетике</a> и различных современных <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Технология">технологиях</a>. </p><p>Темпы <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" class="mw-redirect" title="Энергопотребление">энергопотребления</a> растут во всем мире, поэтому на современном этапе развития цивилизации наиболее актуальна проблема <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%BE%D1%8D%D1%84%D1%84%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Энергоэффективность">энергоэффективности</a> и <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Энергосбережение">энергосбережения</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="См._также"><span id=".D0.A1.D0.BC._.D1.82.D0.B0.D0.BA.D0.B6.D0.B5"></span>См. также</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=24" title="Редактировать раздел «См. также»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=24" title="Редактировать код раздела «См. также»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="columns" style=";column-count:3; column-width: 20em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Энергия атомизации">Энергия атомизации</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Энергия ионизации">Энергия ионизации</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B8" title="Энергия связи">Энергия связи</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D1%80_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8-%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B0" title="Тензор энергии-импульса">Тензор энергии-импульса</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D1%8B_%D0%B8_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Эквивалентность массы и энергии">Эквивалентность массы и энергии</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%91%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Тёмная энергия">Тёмная энергия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" class="mw-redirect" title="Количество теплоты">Количество теплоты</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Примечания"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.B5.D1.87.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Примечания</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=25" title="Редактировать раздел «Примечания»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=25" title="Редактировать код раздела «Примечания»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Викитека_МСЭ2-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Викитека_МСЭ2_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">«<i><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9C%D0%A1%D0%AD2/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:МСЭ2/Энергия">Энергия</a></i>» — статья в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Малая советская энциклопедия">Малой советской энциклопедии</a>; 2 издание; 1937—1947 гг.</span> </li> <li id="cite_note-Смит-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Смит_2-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Смит_2-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Смит_2-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r141305934">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a::after,.mw-parser-output .id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration a::after,.mw-parser-output .id-lock-subscription a::after,.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{content:"";width:1.1em;height:1.1em;display:inline-block;vertical-align:middle;background-position:center;background-repeat:no-repeat;background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}</style><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Смит, Кросби.</i> The science of energy: a cultural history of energy physics in Victorian Britain. — The University of Chicago Press, 1998. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/0226764214" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-226-76421-4</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Томсон, Уильям.</i> Об источниках энергии, доступных человеку для совершения механических эффектов = On the sources of energy available to man for the production of mechanical effect. — BAAS Rep, 1881. С. 513</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Richard Feynman.</i> The Feynman Lectures on Physics. — США: Addison Wesley, 1964. — Vol. 1. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/0201021153" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-201-02115-3</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BD,_%D0%A0%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D1%81" class="mw-redirect" title="Фейнман, Ричард Филлипс">Фейнман, Ричард</a>.</i> Фейнмановские лекции по физике = The Feynman Lectures on Physics. — Т. 1.</span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%83,_%D0%9B%D0%B5%D0%B2_%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Ландау, Лев Давидович">Ландау, Л. Д.</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%84%D1%88%D0%B8%D1%86,_%D0%95%D0%B2%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Лифшиц, Евгений Михайлович">Лифшиц, Е. М.</a></i> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%81_%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%83_%D0%B8_%D0%9B%D0%B8%D1%84%D1%88%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Курс теоретической физики Ландау и Лифшица">Теоретическая физика</a>. — 5-е изд. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Физматлит, 2004. — Т. I. Механика. — 224 с. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5922100556" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-9221-0055-6</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-_ded9131004ddfcfa-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ded9131004ddfcfa_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFПаули1947">Паули, 1947</a>, с. 11.</span> </li> <li id="cite_note-_4d80e1ce93b9474e-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4d80e1ce93b9474e_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШироков1972">Широков, 1972</a>, с. 18.</span> </li> <li id="cite_note-_4d80e1ce93b9474f-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4d80e1ce93b9474f_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШироков1972">Широков, 1972</a>, с. 19.</span> </li> <li id="cite_note-bse_joule-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-bse_joule_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Джоуль (единица энергии и работы)</i> — статья из <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Большая советская энциклопедия">Большой советской энциклопедии</a>. Г. Д. Бурдун. </span> </li> <li id="cite_note-_e76b42316ce4b306-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_e76b42316ce4b306_11-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_e76b42316ce4b306_11-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлексеев1978">Алексеев, 1978</a>, с. 134.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://profbeckman.narod.ru/InformLekc.files/Inf03.pdf">Источник</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 28 марта 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120610043527/http://profbeckman.narod.ru/InformLekc.files/Inf03.pdf">Архивировано</a> 10 июня 2012 года.</span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Литература"><span id=".D0.9B.D0.B8.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Литература</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=26" title="Редактировать раздел «Литература»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=26" title="Редактировать код раздела «Литература»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137903846">.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты{clear:right;float:right;width:19em;box-sizing:border-box;margin:0 0 .5em 1em;padding:.4em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);font-size:90%}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-header{margin-bottom:.2em;padding:.2em .6em;font-size:110%}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-item{display:flex;padding:.2em .6em}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-image{min-width:24px;display:inline-block;margin-right:.4em;flex:none;vertical-align:top;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-image img{vertical-align:middle}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-label{align-self:center}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты{clear:none;float:none;width:auto;margin-left:0;margin-right:0}}</style><div class="ts-Родственные_проекты ruwikiWikimediaNavigation metadata plainlinks plainlist noprint" role="navigation" aria-labelledby="В_родственных_проектах"><div class="ts-Родственные_проекты-header" id="В_родственных_проектах"><b>В родственных проектах</b></div><ul><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Notification-icon-Wiktionary-logo.svg/24px-Notification-icon-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Notification-icon-Wiktionary-logo.svg/36px-Notification-icon-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Notification-icon-Wiktionary-logo.svg/48px-Notification-icon-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label wiktionary-ref"><a href="https://ru.wiktionary.org/wiki/%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="wikt:энергия">Значения в Викисловаре</a></span></li><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/24px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/36px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/48px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label wikisource-ref"><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:Энергия">Тексты в Викитеке</a></span></li><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label commons-ref"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Energy" class="extiw" title="commons:Category:Energy">Медиафайлы на Викискладе</a></span></li></ul></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДобиаш_А._А.1890—1907"><i><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%B0%D1%88,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Добиаш, Александр Антонович">Добиаш А. А.</a></i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248"><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Энергия">Энергия</a></span> // <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B3%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B0_%D0%B8_%D0%95%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона">Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона</a> : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>, 1890—1907.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFПаули1947"><i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%83%D0%BB%D0%B8,_%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3" title="Паули, Вольфганг">Паули В.</a></i> Общие принципы волновой механики. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Гостехтеориздат, 1947. — 332 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFШироков1972"><i><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%AE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Широков, Юрий Михайлович">Широков Ю. М.</a>, <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B4%D0%B8%D0%BD,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%84%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Юдин, Николай Прокофьевич">Юдин Н. П.</a></i> Ядерная физика. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1972. — 670 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFПономарев1989"><i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%91%D0%B2,_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4_%D0%98%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Пономарёв, Леонид Иванович">Пономарёв Л. И.</a></i> Под знаком кванта. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1989. — 368 с. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/502014049X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-014049-X</a>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFАлексеев1978"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B5%D0%B2,_%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B9_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алексеев, Георгий Николаевич (страница отсутствует)">Алексеев Г. Н.</a></i> Энергия и энтропия. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Знание, 1978. — 192 с.</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ссылки"><span id=".D0.A1.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D0.B8"></span>Ссылки</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=27" title="Редактировать раздел «Ссылки»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=27" title="Редактировать код раздела «Ссылки»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.femto.com.ua/articles/part_2/4753.html">Энергия</a> в <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Физическая энциклопедия">Физической энциклопедии</a>.</li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ссылки_на_внешние_ресурсы" data-name="External links" style="padding-top:1px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2" style="display:none"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:External_links" title="Перейти к шаблону «External links»"><img alt="Перейти к шаблону «External links»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Ссылки_на_внешние_ресурсы" style="font-size:114%;margin:0 5em">Ссылки на внешние ресурсы</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0 35px 0 0; width: 100%;"><div class="skin-invert-image" style="float: left;"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»"><img alt="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11379#identifiers" title="Перейти к элементу Викиданных"><img alt="Перейти к элементу Викиданных" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/14px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/21px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/28px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div>  Тематические сайты</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncatlab.org/nlab/show/energy">nLab</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Словари и энциклопедии</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://denstoredanske.lex.dk/&id=energi">Большая датская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0102231.xml">Большая каталанская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=215415">Большая китайская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=300859">Большая китайская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=111074">Большая китайская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/energi">Большая норвежская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bigenc.ru/c/energiia-19e21c">Большая российская (научно-образовательный портал)</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Энергия">Брокгауза и Ефрона</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/energia_res-0d8adc6f-4525-11e7-a2fd-00271042e8d9_(Enciclopedia-Italiana)">Итальянская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/energia_res-04eb3b7c-9bbf-11e2-9d1b-00271042e8d9_(Enciclopedia-Italiana)">Итальянская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/energia_(Enciclopedia-Italiana)">Итальянская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/energia_res-baa7daa7-87e7-11dc-8e9d-0016357eee51_(Enciclopedia-Italiana)">Итальянская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/energia_res-7c3f8430-8bae-11dc-8e9d-0016357eee51_(Enciclopedia-Italiana)">Итальянская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/energy/">Канадская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://encykorea.aks.ac.kr/Contents/Item/E0036253">Корейской культуры</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/énergie/47746">Ларусса</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:МЭСБЕ/Энергия">Малый Брокгауза и Ефрона</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A2%D0%A1%D0%942/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ТСД2/Энергия">В. Даля</a></li> <li><a href="https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Energy" class="extiw" title="wikisource:1911 Encyclopædia Britannica/Energy">Britannica (11-th)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/energy">Britannica (онлайн)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3897972.html">PWN</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/energia">Treccani</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/energie-la-notion/">Universalis</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/energie-vue-d-ensemble/">Universalis</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9D%D0%AD%D0%A1%D0%93/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:НЭСГ/Энергия">Настольный</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">В библиографических каталогах</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Национальная библиотека Франции">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119314344">119314344</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4014692-3">4014692-3</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_(%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" title="Национальная парламентская библиотека (Япония)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00561932">00561932</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A7%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Национальная библиотека Чешской Республики">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114472&CON_LNG=ENG">ph114472</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Основные_элементы_природы" data-name="Природа"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Перейти к шаблону «Природа»"><img alt="Перейти к шаблону «Природа»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Основные_элементы_природы" style="font-size:114%;margin:0 5em">Основные элементы <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Природа">природы</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F" title="Вселенная">Вселенная</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Космическое пространство">Космос</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Время">Время</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Энергия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Вещество">Вещество</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Частица">частица</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химический элемент">химический элемент</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F" title="Земля">Земля</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8_%D0%BE_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B5" title="Науки о Земле">Науки</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="История Земли">История</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="Геологическая история Земли">геологическая</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="Строение Земли">Строение</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Геология">Геология</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Тектоника плит">Тектоника плит</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD" title="Мировой океан">Океаны</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%88%D0%B0" title="Суша">суша</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%83%D1%89%D0%B5%D0%B5_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="Будущее Земли">Будущее</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Погода">Погода</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Метеорология">Метеорология</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="Атмосфера Земли">Атмосфера</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%82" title="Климат">Климат</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0" title="Облака">Облака</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D1%8C" title="Дождь">Дождь</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BD%D0%B5%D0%B3" title="Снег">Снег</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82" class="mw-redirect" title="Солнечный свет">Свет</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B2_%D0%B8_%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Прилив и отлив">Приливы и отливы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Ветер">Ветер</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%87" title="Смерч">смерч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BD" title="Тропический циклон">циклон</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B0" title="Окружающая среда">Окружающая среда</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология">Экология</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Экосистема">Экосистема</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="Дикие земли">Дикие земли</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D1%8C" title="Жизнь">Жизнь</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B8" title="Возникновение жизни">Возникновение</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B5" title="История жизни на Земле">История</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Биосфера">Биосфера</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология">Биология</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B8" title="Уровни организации жизни">Уровни организации</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B5" title="Биоразнообразие">Биоразнообразие</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Организм">Организм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Эукариоты">Эукариоты</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Флора">флора</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Растения">растения</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%83%D0%BD%D0%B0" title="Фауна">фауна</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%96%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5" title="Животные">животные</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B1%D1%8B" title="Грибы">грибы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%8B" title="Протисты">протисты</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Прокариоты">Прокариоты</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B8" title="Археи">археи</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Бактерии">бактерии</a></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вирусы">Вирусы</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Folder_Hexagonal_Icon.svg" class="mw-file-description" title="Категория"><img alt="Категория" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Категория:Природа">Категория</a></b> • <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Symbol_question.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/16px-Symbol_question.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/24px-Symbol_question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/32px-Symbol_question.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nature" class="extiw" title="commons:Category:Nature">Викисклад</a></b></div></td></tr></tbody></table></div></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Источник — <a dir="ltr" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Энергия&oldid=141873579">https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Энергия&oldid=141873579</a></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Служебная:Категории">Категории</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B8%D0%BD%D1%8B_%D0%BF%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%83" title="Категория:Физические величины по алфавиту">Физические величины по алфавиту</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Категория:Энергия">Энергия</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Скрытые категории: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%A1%D0%AD,_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Категория:Статьи с ссылкой на БСЭ, без указания издания">Статьи с ссылкой на БСЭ, без указания издания</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B,_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%88%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_ISBN" title="Категория:Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN">Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Категория:Статьи со ссылками на Викисловарь">Статьи со ссылками на Викисловарь</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%83_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE_%D0%B2_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B5" title="Категория:Википедия:Ссылка на Викитеку непосредственно в статье">Википедия:Ссылка на Викитеку непосредственно в статье</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Категория:Статьи со ссылками на Викисклад">Статьи со ссылками на Викисклад</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Персональные инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Страница участника для моего IP">Вы не представились системе</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D1%91_%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Страница обсуждений для моего IP [n]" accesskey="n"><span>Обсуждение</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Список правок, сделанных с этого IP-адреса [y]" accesskey="y"><span>Вклад</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D1%83%D1%87%D1%91%D1%82%D0%BD%D1%83%D1%8E_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&returnto=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Мы предлагаем вам создать учётную запись и войти в систему, хотя это и не обязательно."><span>Создать учётную запись</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%92%D1%85%D0%BE%D0%B4&returnto=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Здесь можно зарегистрироваться в системе, но это необязательно. [o]" accesskey="o"><span>Войти</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Пространства имён</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Просмотреть контентную страницу [c]" accesskey="c"><span>Статья</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5:%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" rel="discussion" title="Обсуждение основной страницы [t]" accesskey="t"><span>Обсуждение</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">русский</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Просмотры</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F"><span>Читать</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&veaction=edit" title="Редактировать данную страницу [v]" accesskey="v"><span>Править</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=edit" title="Править исходный текст этой страницы [e]" accesskey="e"><span>Править код</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=history" title="Журнал изменений страницы [h]" accesskey="h"><span>История</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Больше возможностей" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ещё</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Поиск</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Искать в Википедии" aria-label="Искать в Википедии" autocapitalize="sentences" title="Искать в Википедии [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Служебная:Поиск"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Найти страницы, содержащие указанный текст" value="Найти"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Перейти к странице, имеющей в точности такое название" value="Перейти"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Навигация</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу [z]" accesskey="z"><span>Заглавная страница</span></a></li><li id="n-content" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Содержание</span></a></li><li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8" title="Статьи, считающиеся лучшими статьями проекта"><span>Избранные статьи</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Посмотреть случайно выбранную страницу [x]" accesskey="x"><span>Случайная статья</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%83%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Статьи о текущих событиях в мире"><span>Текущие события</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ru.wikipedia.org&uselang=ru" title="Поддержите нас"><span>Пожертвовать</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-participation" class="mw-portlet mw-portlet-participation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-participation-label" > <h3 id="p-participation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Участие</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D0%B1_%D0%BE%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B0%D1%85" title="Сообщить об ошибке в этой статье"><span>Сообщить об ошибке</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0:%D0%92%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Как править статьи</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="О проекте, о том, чем здесь можно заниматься, а также — где что находится"><span>Сообщество</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Форум участников Википедии"><span>Форум</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0" title="Место расположения Справки"><span>Справка</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8" title="Список последних изменений [r]" accesskey="r"><span>Свежие правки</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B" title="Список недавно созданных страниц"><span>Новые страницы</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B"><span>Служебные страницы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D1%8E%D0%B4%D0%B0/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Список всех страниц, ссылающихся на данную [j]" accesskey="j"><span>Ссылки сюда</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" rel="nofollow" title="Последние изменения в страницах, на которые ссылается эта страница [k]" accesskey="k"><span>Связанные правки</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&oldid=141873579" title="Постоянная ссылка на эту версию страницы"><span>Постоянная ссылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=info" title="Подробнее об этой странице"><span>Сведения о странице</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&id=141873579&wpFormIdentifier=titleform" title="Информация о том, как цитировать эту страницу"><span>Цитировать страницу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25AD%25D0%25BD%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B3%25D0%25B8%25D1%258F"><span>Получить короткий URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:QrCode&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%25AD%25D0%25BD%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B3%25D0%25B8%25D1%258F"><span>Скачать QR-код</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Печать/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:DownloadAsPdf&page=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&action=show-download-screen" title="Скачать эту страницу как файл PDF"><span>Скачать как PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&printable=yes" title="Версия этой страницы для печати [p]" accesskey="p"><span>Версия для печати</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">В других проектах</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Energy" hreflang="en"><span>Викисклад</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11379" title="Ссылка на связанный элемент репозитория данных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Викиданных</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">На других языках</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/%C3%89nerji" title="Énerji — ачехский" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Énerji" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ачехский" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Energie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — швейцарский немецкий" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Energie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарский немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%85%E1%88%9D" title="አቅም — амхарский" lang="am" hreflang="am" data-title="አቅም" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхарский" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Enerch%C3%ADa" title="Enerchía — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="Enerchía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9" title="طاقة — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="طاقة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%AC%DC%98%DC%A9%DC%A6%DC%90" title="ܬܘܩܦܐ — арамейский" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܬܘܩܦܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="арамейский" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9" title="طاقة — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="طاقة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82%D9%87" title="طاقه — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="طاقه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="শক্তি — ассамский" lang="as" hreflang="as" data-title="শক্তি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассамский" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Enerx%C3%ADa" title="Enerxía — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Enerxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Enerji" title="Enerji — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="Enerji" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="انرژی — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="انرژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — башкирский" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Энергия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкирский" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Energie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Energ%C4%97j%C4%97" title="Energėjė — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Energėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Enerhiya" title="Enerhiya — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Enerhiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Энергія — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Энергія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%8D%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Энэргія — белорусский (тарашкевица)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Энэргія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="белорусский (тарашкевица)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Енергия — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Енергия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE" title="ऊर्जा — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="ऊर्जा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="শক্তি — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="শক্তি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Energiezh" title="Energiezh — бретонский" lang="br" hreflang="br" data-title="Energiezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонский" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Energija" title="Energija — боснийский" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Energija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Energia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8" title="Энерги — чеченский" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Энерги" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченский" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Enerhiya" title="Enerhiya — себуано" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Enerhiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%95" title="وزە — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="وزە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Energie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8" title="Энерги — чувашский" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Энерги" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашский" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Egni_(gwyddonol)" title="Egni (gwyddonol) — валлийский" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Egni (gwyddonol)" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлийский" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Energi" title="Energi — датский" lang="da" hreflang="da" data-title="Energi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датский" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Energie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Tinori" title="Tinori — Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Tinori" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1" title="Ενέργεια — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Ενέργεια" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Energy" title="Energy — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Energy" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Energio" title="Energio — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Energio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Energ%C3%ADa" title="Energía — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Energía" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — эстонский" lang="et" hreflang="et" data-title="Energia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонский" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Energia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Nirg%C3%ADa" title="Nirgía — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Nirgía" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="انرژی — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="انرژی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Energia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Igu" title="Igu — фиджи" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Igu" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="фиджи" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89nergie_(physique)" title="Énergie (physique) — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Énergie (physique)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="хорошая статья"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Energii" title="Energii — северный фризский" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Energii" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="северный фризский" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Enerzjy" title="Enerzjy — западнофризский" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Enerzjy" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризский" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Fuinneamh" title="Fuinneamh — ирландский" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Fuinneamh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирландский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/%C3%89nerji" title="Énerji — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Énerji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/L%C3%B9th" title="Lùth — гэльский" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Lùth" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="гэльский" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Enerx%C3%ADa" title="Enerxía — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Enerxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Mbaretekue" title="Mbaretekue — гуарани" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mbaretekue" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%89%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AA%BE" title="ઉર્જા — гуджарати" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ઉર્જા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Bree" title="Bree — мэнский" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Bree" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэнский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Makamashi" title="Makamashi — хауса" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Makamashi" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/N%C3%A8n-li%C3%B2ng" title="Nèn-liòng — хакка" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Nèn-liòng" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="хакка" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A0%D7%A8%D7%92%D7%99%D7%94" title="אנרגיה — иврит" lang="he" hreflang="he" data-title="אנרגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE" title="ऊर्जा — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ऊर्जा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Shakti" title="Shakti — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Shakti" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Energija" title="Energija — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Energija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/En%C3%A8ji" title="Enèji — гаитянский" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Enèji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаитянский" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Energia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Էներգիա — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Էներգիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — интерлингва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Energia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Energi" title="Energi — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Energi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — интерлингве" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Energie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Enerhia" title="Enerhia — илоко" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Enerhia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8C%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Хьинар — ингушский" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Хьинар" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингушский" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Energio" title="Energio — идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Energio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="хорошая статья"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Orka" title="Orka — исландский" lang="is" hreflang="is" data-title="Orka" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландский" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Energia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A8%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="エネルギー — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="エネルギー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Enaji" title="Enaji — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Enaji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%C3%88nergi" title="Ènergi — яванский" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ènergi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванский" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ენერგია — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ენერგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Energiya" title="Energiya — каракалпакский" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Energiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="каракалпакский" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tafasa" title="Tafasa — кабильский" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tafasa" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабильский" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Энергия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B6%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%BF" title="ಶಕ್ತಿ — каннада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಶಕ್ತಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%97%90%EB%84%88%EC%A7%80" title="에너지 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="에너지" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Wize" title="Wize — курдский" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Wize" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдский" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Nerth" title="Nerth — корнский" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Nerth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнский" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — киргизский" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Энергия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="киргизский" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — латинский" lang="la" hreflang="la" data-title="Energia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латинский" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — люксембургский" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Energie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембургский" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Energy" title="Energy — ганда" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Energy" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="ганда" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — лимбургский" lang="li" hreflang="li" data-title="Energie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбургский" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — ломбардский" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Energia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ломбардский" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Molung%C3%A9" title="Molungé — лингала" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Molungé" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Energija" title="Energija — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Energija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ener%C4%A3ija" title="Enerģija — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Enerģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ang%C3%B4vo" title="Angôvo — малагасийский" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Angôvo" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Energi" title="Energi — минангкабау" lang="min" hreflang="min" data-title="Energi" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Енергија — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Енергија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%8A%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B4%82" title="ഊർജ്ജം — малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഊർജ്ജം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8" title="Энерги — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Энерги" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE" title="ऊर्जा — маратхи" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ऊर्जा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Tenaga" title="Tenaga — малайский" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Tenaga" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Einergie" title="Einergie — мирандский" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Einergie" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="мирандский" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%84%E1%80%BA" title="စွမ်းအင် — бирманский" lang="my" hreflang="my" data-title="စွမ်းအင်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирманский" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B5" title="Альме — эрзянский" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Альме" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянский" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="انرژی — мазандеранский" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="انرژی" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеранский" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — нижненемецкий" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Energie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="нижненемецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE" title="ऊर्जा — непальский" lang="ne" hreflang="ne" data-title="ऊर्जा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE" title="ऊर्जा — неварский" lang="new" hreflang="new" data-title="ऊर्जा" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неварский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Energie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Energi" title="Energi — нюнорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Energi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нюнорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Energi" title="Energi — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Energi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Energie" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — окситанский" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Energia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанский" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Anniisaa" title="Anniisaa — оромо" lang="om" hreflang="om" data-title="Anniisaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B6%E0%AC%95%E0%AD%8D%E0%AC%A4%E0%AC%BF" title="ଶକ୍ତି — ория" lang="or" hreflang="or" data-title="ଶକ୍ତି" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ория" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE" title="ਊਰਜਾ — панджаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਊਰਜਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Energia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Energ%C3%ACa" title="Energìa — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Energìa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="توانائی — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="توانائی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%D9%8A" title="انرژي — пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="انرژي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Energia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Micha" title="Micha — кечуа" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Micha" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — романшский" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Energia" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="романшский" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Energie" title="Energie — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Energie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D2%91%D1%96%D1%8F" title="Енерґія — русинский" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Енерґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русинский" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Энергия" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Enirg%C3%ACa" title="Enirgìa — сицилийский" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Enirgìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилийский" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Energy" title="Energy — шотландский" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Energy" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландский" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="توانائي — синдхи" lang="sd" hreflang="sd" data-title="توانائي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Energija" title="Energija — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Energija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ta%E1%BA%93%E1%B8%8Da%E1%B9%9Bt" title="Taẓḍaṛt — ташельхит" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Taẓḍaṛt" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташельхит" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%81%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BA" title="ශක්තිය — сингальский" lang="si" hreflang="si" data-title="ශක්තිය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингальский" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Energy" title="Energy — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Energy" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — словацкий" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Energia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словацкий" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Energija" title="Energija — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Energija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Energia" title="Energia — инари-саамский" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Energia" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="инари-саамский" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Simba" title="Simba — шона" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Simba" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Tamar" title="Tamar — сомали" lang="so" hreflang="so" data-title="Tamar" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Energjia" title="Energjia — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Energjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Енергија — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Енергија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/%C3%89nergi" title="Énergi — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Énergi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Energi" title="Energi — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Energi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Nishati" title="Nishati — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Nishati" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%86%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%B1%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="ஆற்றல் — тамильский" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஆற்றல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамильский" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B6%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BF" title="శక్తి — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="శక్తి" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — таджикский" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Энергия" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджикский" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="พลังงาน — тайский" lang="th" hreflang="th" data-title="พลังงาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайский" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Energi%C3%BDa" title="Energiýa — туркменский" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Energiýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="туркменский" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Enerhiya" title="Enerhiya — тагалог" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Enerhiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="тагалог" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Eneji" title="Eneji — ток-писин" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Eneji" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ток-писин" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Enerji" title="Enerji — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Enerji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Matimba" title="Matimba — тсонга" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Matimba" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="тсонга" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Энергия" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Энергия — тувинский" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Энергия" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="тувинский" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%90%D9%86%DB%90%D8%B1%DA%AF%D9%89%D9%8A%DB%95" title="ئېنېرگىيە — уйгурский" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئېنېرگىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="уйгурский" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Енергія — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Енергія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="توانائی — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="توانائی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Energiya" title="Energiya — узбекский" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Energiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекский" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Enerzia" title="Enerzia — венецианский" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Enerzia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венецианский" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Energii" title="Energii — вепсский" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Energii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="вепсский" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Năng lượng — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Năng lượng" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/N%C3%A4met" title="Nämet — волапюк" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Nämet" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапюк" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Enerhiya" title="Enerhiya — варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Enerhiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/K%C3%A0ttan" title="Kàttan — волоф" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Kàttan" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волоф" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%83%BD%E9%87%8F" title="能量 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="能量" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ენერგია — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ენერგია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A0%D7%A2%D7%A8%D7%92%D7%99%D7%A2" title="ענערגיע — идиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ענערגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%83%BD%E9%87%8F" title="能量 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="能量" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%83%BD%E9%87%8F" title="能量 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="能量" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAng-li%C5%8Dng" title="Lêng-liōng — миньнань" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lêng-liōng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="миньнань" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%83%BD%E9%87%8F" title="能量 — кантонский" lang="yue" hreflang="yue" data-title="能量" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонский" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Isidlakalasi" title="Isidlakalasi — зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Isidlakalasi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11379#sitelinks-wikipedia" title="Править ссылки на другие языки" class="wbc-editpage">Править ссылки</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Эта страница в последний раз была отредактирована 3 декабря 2024 в 23:44.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст доступен по <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru">лицензии Creative Commons «С указанием авторства — С сохранением условий» (CC BY-SA)</a>; в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. <span class="noprint">Подробнее см. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/ru">Условия использования</a>.</span><br /> Wikipedia® — зарегистрированный товарный знак некоммерческой организации <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/ru/">«Фонд Викимедиа» (Wikimedia Foundation, Inc.)</a></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Политика конфиденциальности</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5">Описание Википедии</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%BE%D1%82_%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8">Отказ от ответственности</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Контакты">Свяжитесь с нами</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Universal_Code_of_Conduct/ru">Кодекс поведения</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Разработчики</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ru.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заявление о куки</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ru.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильная версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-99xjz","wgBackendResponseTime":182,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.621","walltime":"1.151","ppvisitednodes":{"value":6085,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":66969,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11778,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":17,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":49176,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 690.239 1 -total"," 20.29% 140.031 1 Шаблон:Вс"," 13.52% 93.341 1 Шаблон:Примечания"," 13.41% 92.584 9 Шаблон:Книга"," 10.05% 69.338 2 Шаблон:Oq"," 10.02% 69.178 1 Шаблон:Навигация"," 8.58% 59.232 1 Шаблон:Физическая_величина"," 8.22% 56.710 1 Шаблон:Карточка"," 7.03% 48.545 2 Шаблон:Начало_скрытого_блока"," 5.67% 39.164 1 Шаблон:Другие_значения"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.228","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4858037,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype string of P416 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-76d7f9c6cd-7rx56","timestamp":"20250213135820","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u042d\u043d\u0435\u0440\u0433\u0438\u044f","url":"https:\/\/ru.wikipedia.org\/wiki\/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11379","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11379","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-09-11T12:28:39Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/fb\/Sun_in_February_%28black_version%29.jpg","headline":"\u0441\u043a\u0430\u043b\u044f\u0440\u043d\u0430\u044f \u0444\u0438\u0437\u0438\u0447\u0435\u0441\u043a\u0430\u044f \u0432\u0435\u043b\u0438\u0447\u0438\u043d\u0430, \u044f\u0432\u043b\u044f\u044e\u0449\u0430\u044f\u0441\u044f \u0435\u0434\u0438\u043d\u043e\u0439 \u043c\u0435\u0440\u043e\u0439 \u0440\u0430\u0437\u043b\u0438\u0447\u043d\u044b\u0445 \u0444\u043e\u0440\u043c \u0434\u0432\u0438\u0436\u0435\u043d\u0438\u044f \u0438 \u0432\u0437\u0430\u0438\u043c\u043e\u0434\u0435\u0439\u0441\u0442\u0432\u0438\u044f \u043c\u0430\u0442\u0435\u0440\u0438\u0438, \u043c\u0435\u0440\u043e\u0439 \u043f\u0435\u0440\u0435\u0445\u043e\u0434\u0430 \u0434\u0432\u0438\u0436\u0435\u043d\u0438\u044f \u043c\u0430\u0442\u0435\u0440\u0438\u0438"}</script> </body> </html>