CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Obesitas - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"ed7b00aa-b389-41b9-9d87-fb7e8a6fff12","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Obesitas","wgTitle":"Obesitas","wgCurRevisionId":68440673,"wgRevisionId":68440673,"wgArticleId":1893157,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds maart 2018","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Artikel mist referentie sinds juli 2018","Voedingsstoornis"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Obesitas","wgRelevantArticleId":1893157,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q12174","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles": "ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame" ,"ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.6"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Obesity-waist_circumference.svg/1200px-Obesity-waist_circumference.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1056"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Obesity-waist_circumference.svg/800px-Obesity-waist_circumference.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="704"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Obesity-waist_circumference.svg/640px-Obesity-waist_circumference.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="563"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Obesitas - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Obesitas"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Obesitas"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Obesitas rootpage-Obesitas skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Hoofdmenu </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z">Hoofdpagina</a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie">Vind een artikel</a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/12_december">Vandaag</a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage">Etalage</a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles">Categorieën</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r">Recente wijzigingen</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x">Willekeurige pagina</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden">Gebruikersportaal</a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus">Snelcursus</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki">Hulp en contact</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"> Zoeken </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Uiterlijk </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl" class="">Doneren</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Obesitas" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class="">Account aanmaken</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Obesitas" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class="">Aanmelden</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Persoonlijke hulpmiddelen </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl">Doneren</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Obesitas" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."> Account aanmaken</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Obesitas" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"> Aanmelden</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken">meer lezen</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y">Bijdragen</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n">Overleg</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Etymologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Etymologie"> <div class="vector-toc-text"> 1 Etymologie </div> </a> <ul id="toc-Etymologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gevolgen_voor_de_gezondheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gevolgen_voor_de_gezondheid"> <div class="vector-toc-text"> 2 Gevolgen voor de gezondheid </div> </a> <button aria-controls="toc-Gevolgen_voor_de_gezondheid-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Gevolgen voor de gezondheid-subkopje inklappen </button> <ul id="toc-Gevolgen_voor_de_gezondheid-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sterfte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sterfte"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Sterfte </div> </a> <ul id="toc-Sterfte-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ziekten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ziekten"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 Ziekten </div> </a> <ul id="toc-Ziekten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obesitasparadox" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Obesitasparadox"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Obesitasparadox </div> </a> <ul id="toc-Obesitasparadox-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Volksgezondheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Volksgezondheid"> <div class="vector-toc-text"> 2.4 Volksgezondheid </div> </a> <ul id="toc-Volksgezondheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> 3 Geschiedenis </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Geschiedenis-subkopje inklappen </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Historische_trends_van_jeugdobesitas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_trends_van_jeugdobesitas"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Historische trends van jeugdobesitas </div> </a> <ul id="toc-Historische_trends_van_jeugdobesitas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historische_trends_van_voedingspatronen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_trends_van_voedingspatronen"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Historische trends van voedingspatronen </div> </a> <ul id="toc-Historische_trends_van_voedingspatronen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historische_trends_van_weinig_bewegen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_trends_van_weinig_bewegen"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Historische trends van weinig bewegen </div> </a> <ul id="toc-Historische_trends_van_weinig_bewegen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis_van_de_visie_op_obesitas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis_van_de_visie_op_obesitas"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Geschiedenis van de visie op obesitas </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis_van_de_visie_op_obesitas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obesitas_in_de_kunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Obesitas_in_de_kunst"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Obesitas in de kunst </div> </a> <ul id="toc-Obesitas_in_de_kunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Definitie_en_classificatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Definitie_en_classificatie"> <div class="vector-toc-text"> 4 Definitie en classificatie </div> </a> <button aria-controls="toc-Definitie_en_classificatie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Definitie en classificatie-subkopje inklappen </button> <ul id="toc-Definitie_en_classificatie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-BMI" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#BMI"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 BMI </div> </a> <ul id="toc-BMI-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Andere_methoden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Andere_methoden"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Andere methoden </div> </a> <ul id="toc-Andere_methoden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Oorzaken_en_risicofactoren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorzaken_en_risicofactoren"> <div class="vector-toc-text"> 5 Oorzaken en risicofactoren </div> </a> <button aria-controls="toc-Oorzaken_en_risicofactoren-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Oorzaken en risicofactoren-subkopje inklappen </button> <ul id="toc-Oorzaken_en_risicofactoren-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Voeding" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Voeding"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Voeding </div> </a> <ul id="toc-Voeding-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Andere_factoren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Andere_factoren"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Andere factoren </div> </a> <ul id="toc-Andere_factoren-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Genetische_oorzaken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Genetische_oorzaken"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.1 Genetische oorzaken </div> </a> <ul id="toc-Genetische_oorzaken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evolutionaire_hypothese" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Evolutionaire_hypothese"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.2 Evolutionaire hypothese </div> </a> <ul id="toc-Evolutionaire_hypothese-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Andere_aandoeningen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Andere_aandoeningen"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Andere aandoeningen </div> </a> <ul id="toc-Andere_aandoeningen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Roken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Roken"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Roken </div> </a> <ul id="toc-Roken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Virussen_en_bacteriën" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Virussen_en_bacteriën"> <div class="vector-toc-text"> 5.5 Virussen en bacteriën </div> </a> <ul id="toc-Virussen_en_bacteriën-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sociale_klasse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sociale_klasse"> <div class="vector-toc-text"> 5.6 Sociale klasse </div> </a> <ul id="toc-Sociale_klasse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Maatschappelijke_oorzaken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Maatschappelijke_oorzaken"> <div class="vector-toc-text"> 5.7 Maatschappelijke oorzaken </div> </a> <ul id="toc-Maatschappelijke_oorzaken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pathofysiologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pathofysiologie"> <div class="vector-toc-text"> 6 Pathofysiologie </div> </a> <ul id="toc-Pathofysiologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Behandeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Behandeling"> <div class="vector-toc-text"> 7 Behandeling </div> </a> <ul id="toc-Behandeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Economische_gevolgen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economische_gevolgen"> <div class="vector-toc-text"> 8 Economische gevolgen </div> </a> <ul id="toc-Economische_gevolgen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Acceptatie_van_obesitas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Acceptatie_van_obesitas"> <div class="vector-toc-text"> 9 Acceptatie van obesitas </div> </a> <ul id="toc-Acceptatie_van_obesitas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obesitas_bij_dieren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Obesitas_bij_dieren"> <div class="vector-toc-text"> 10 Obesitas bij dieren </div> </a> <ul id="toc-Obesitas_bij_dieren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> 11 Zie ook </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> 12 Literatuur </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> 13 Externe links </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Inhoudsopgave omschakelen </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Obesitas</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 125 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-125" aria-hidden="true" > 125 talen </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Obesiteit" title="Obesiteit – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Obesiteit" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Adipositas" title="Adipositas – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Adipositas" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Obesidat" title="Obesidat – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Obesidat" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="मेदुरता – Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="मेदुरता" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Angika" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%A9" title="سمنة – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="سمنة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%AE%D9%86" title="تخن – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="تخن" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%A6%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="মেদবহুলতা – Assamees" lang="as" hreflang="as" data-title="মেদবহুলতা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Assamees" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Obesid%C3%A1" title="Obesidá – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Obesidá" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6kl%C3%BCk" title="Köklük – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Köklük" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A4%DA%A9%D9%84%D9%88%DA%A9" title="کؤکلوک – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کؤکلوک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D2%AF" title="Һимереү – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Һимереү" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Fettsucht" title="Fettsucht – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Fettsucht" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Nutok%C4%97ms" title="Nutokėms – Samogitisch" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Nutokėms" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitisch" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BB%D1%83%D1%81%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Атлусценне – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Атлусценне" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BB%D1%83%D1%81%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D0%B5" title="Атлусьценьне – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Атлусьценьне" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BB%D1%8A%D1%81%D1%82%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Затлъстяване – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Затлъстяване" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BE" title="मोटापा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="मोटापा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Kalamakan" title="Kalamakan – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Kalamakan" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%BD%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%82%8F%E1%80%9C%E1%80%BD%E1%80%89%E1%80%BA%EA%A9%BB%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%82%E1%80%AB%E1%82%8F" title="ပြွောင်ႏလွဉ်ꩻရောႏဂါႏ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ပြွောင်ႏလွဉ်ꩻရောႏဂါႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A7%82%E0%A6%B2%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="অতিস্থূলতা – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="অতিস্থূলতা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Teuc%27hegezh" title="Teuc'hegezh – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Teuc'hegezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Gojaznost" title="Gojaznost – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Gojaznost" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0" title="Таргалалта – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Таргалалта" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Obesitat" title="Obesitat – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Obesitat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%DB%95%DA%B5%DB%95%D9%88%DB%8C" title="قەڵەوی – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="قەڵەوی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Obesit%C3%A0" title="Obesità – Corsicaans" lang="co" hreflang="co" data-title="Obesità" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Corsicaans" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Obezita" title="Obezita – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Obezita" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gordewdra" title="Gordewdra – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gordewdra" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Overv%C3%A6gt" title="Overvægt – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Overvægt" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Adipositas" title="Adipositas – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Adipositas" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8A%DE%A6%DE%8D%DE%A6%DE%84%DE%A6%DE%8D%DE%A8" title="ފަލަބަލި – Divehi" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ފަލަބަލި" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Divehi" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%87%CF%85%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1" title="Παχυσαρκία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Παχυσαρκία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Obesity" title="Obesity – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Obesity" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Trodikeco" title="Trodikeco – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Trodikeco" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Obesidad" title="Obesidad – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Obesidad" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Rasvumus" title="Rasvumus – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Rasvumus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Obesitate" title="Obesitate – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Obesitate" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="چاقی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="چاقی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lihavuus" title="Lihavuus – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lihavuus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Lihon%C3%B5min%C3%B5" title="Lihonõminõ – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Lihonõminõ" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Ovurfiti" title="Ovurfiti – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Ovurfiti" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%A9sit%C3%A9" title="Obésité – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Obésité" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Obesitas" title="Obesitas – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Obesitas" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Murtall" title="Murtall – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Murtall" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%A9zit%C3%A9" title="Obézité – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Obézité" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Obesidade" title="Obesidade – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Obesidade" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tekokyra" title="Tekokyra – Guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tekokyra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guaraní" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Kiba" title="Kiba – Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kiba" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A9%D7%9E%D7%A0%D7%AA_%D7%99%D7%AA%D7%A8_%D7%97%D7%95%D7%9C%D7%A0%D7%99%D7%AA" title="השמנת יתר חולנית – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="השמנת יתר חולנית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BE" title="मोटापा – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मोटापा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Motaapa" title="Motaapa – Fijisch Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Motaapa" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fijisch Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Pretilost" title="Pretilost – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Pretilost" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Elh%C3%ADz%C3%A1s" title="Elhízás – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Elhízás" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%83%D5%A1%D6%80%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ճարպակալում – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ճարպակալում" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%83%D5%A1%D6%80%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ճարպակալում – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Ճարպակալում" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kegemukan" title="Kegemukan – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Kegemukan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Offita" title="Offita – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Offita" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Obesit%C3%A0" title="Obesità – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Obesità" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%82%A5%E6%BA%80" title="肥満 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="肥満" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Obisiti" title="Obisiti – Jamaicaans Creools" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Obisiti" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaicaans Creools" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Obesitas" title="Obesitas – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Obesitas" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D1%96%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BA" title="Семіздік – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Семіздік" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%8A%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9C%E0%B3%81" title="ಬೊಜ್ಜು – Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬೊಜ್ಜು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B9%84%EB%A7%8C%EC%A6%9D" title="비만증 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="비만증" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%80%D2%AF%D2%AF" title="Семирүү – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Семирүү" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Obesitas" title="Obesitas – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Obesitas" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Enuuni_ezimbye" title="Enuuni ezimbye – Luganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Enuuni ezimbye" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="Luganda" class="interlanguage-link-target">Luganda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Obesit%C3%A0" title="Obesità – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Obesità" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nutukimas" title="Nutukimas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Nutukimas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aptauko%C5%A1an%C4%81s" title="Aptaukošanās – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Aptaukošanās" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Дебелина – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Дебелина" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%9F%E0%B4%BF" title="പൊണ്ണത്തടി – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പൊണ്ണത്തടി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%82" title="Таргалалт – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Таргалалт" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%A0%E0%A5%8D%E0%A4%A0%E0%A4%AA%E0%A4%A3%E0%A4%BE" title="लठ्ठपणा – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="लठ्ठपणा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Obesiti" title="Obesiti – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Obesiti" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%9D%E1%80%9C%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="အဝလွန်ခြင်း – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="အဝလွန်ခြင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="چکری – Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="چکری" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Mazanderani" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Adipositas" title="Adipositas – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Adipositas" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%8B%E0%A4%AA%E0%A4%A8" title="मोटोपन – Nepalees" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मोटोपन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalees" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%82%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AF%E0%A5%8D" title="ल्व्हंल्वय् – Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="ल्व्हंल्वय्" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Newari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Overvekt" title="Overvekt – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Overvekt" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fedme" title="Fedme – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fedme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Obesitat" title="Obesitat – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Obesitat" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AE%E0%AD%87%E0%AC%A6_%E0%AC%AC%E0%AC%B9%E0%AD%81%E0%AC%B3%E0%AC%A4%E0%AC%BE" title="ମେଦ ବହୁଳତା – Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ମେଦ ବହୁଳତା" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Odia" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A8%BE" title="ਮੋਟਾਪਾ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮੋਟਾਪਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Oty%C5%82o%C5%9B%C4%87" title="Otyłość – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Otyłość" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%B9%D8%A7%D9%BE%D8%A7" title="مٹاپا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مٹاپا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Obesidade" title="Obesidade – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Obesidade" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Wirakaray" title="Wirakaray – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Wirakaray" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Obezitate" title="Obezitate – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Obezitate" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B6%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Ожирение – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ожирение" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="मेदुरता – Sanskriet" lang="sa" hreflang="sa" data-title="मेदुरता" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Sanskriet" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BE%D0%B9%D1%83%D1%83" title="Уойуу – Jakoets" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Уойуу" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Jakoets" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9A%E1%B1%B4%E1%B1%9F%E1%B1%9C_%E1%B1%B5%E1%B1%AE%E1%B1%A2%E1%B1%9F%E1%B1%A8" title="ᱢᱚᱴᱟᱜ ᱵᱮᱢᱟᱨ – Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱚᱴᱟᱜ ᱵᱮᱢᱟᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Obesity" title="Obesity – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Obesity" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Gojaznost" title="Gojaznost – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Gojaznost" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%AE%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B6%AD%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ස්ථුලතාව – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="ස්ථුලතාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Obesity" title="Obesity – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Obesity" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Obezita" title="Obezita – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Obezita" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Debelost" title="Debelost – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Debelost" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Kufuta" title="Kufuta – Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Kufuta" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Shona" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mbipesha" title="Mbipesha – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mbipesha" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Гојазност – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Гојазност" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Fetma" title="Fetma – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fetma" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Unene_wa_kupindukia" title="Unene wa kupindukia – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Unene wa kupindukia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/kizemu" title="kizemu – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="kizemu" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target">Sakizaya</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%9F%E0%AE%B1%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="உடற் பருமன் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உடற் பருமன்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B1%82%E0%B0%B2_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="స్థూల కాయం – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="స్థూల కాయం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%99" title="โรคอ้วน – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="โรคอ้วน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Katabaan" title="Katabaan – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Katabaan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Obezite" title="Obezite – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Obezite" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%80%D2%AF" title="Симерү – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Симерү" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/K%C9%9Bseyare%C9%9B" title="Kɛseyareɛ – Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Kɛseyareɛ" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Twi" class="interlanguage-link-target">Twi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B6%D0%B8%D1%80%D1%96%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Ожиріння – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Ожиріння" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%B9%D8%A7%D9%BE%D8%A7" title="موٹاپا – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="موٹاپا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yog%CA%BB_bosish" title="Yogʻ bosish – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yogʻ bosish" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Razvduz" title="Razvduz – Wepsisch" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Razvduz" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Wepsisch" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9o_ph%C3%AC" title="Béo phì – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Béo phì" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Fornourixhaedje" title="Fornourixhaedje – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Fornourixhaedje" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Obesidad" title="Obesidad – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Obesidad" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%82%A5%E8%83%96%E7%97%87" title="肥胖症 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="肥胖症" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%A8%D7%90%D7%91" title="גראב – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="גראב" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%82%A5%E8%83%96%E7%97%87" title="肥胖症 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="肥胖症" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/To%C4%81-kho%CD%98" title="Toā-kho͘ – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Toā-kho͘" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%82%A5" title="肥 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="肥" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12174#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Obesitas" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Obesitas" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t">Overleg</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Nederlands </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Obesitas">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis weergeven</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Hulpmiddelen </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Obesitas">Lezen</a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&action=edit">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&action=history">Geschiedenis weergeven</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Obesitas" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Obesitas" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u">Bestand uploaden</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&oldid=68440673" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Obesitas&id=68440673&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren">Deze pagina citeren</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlQ%C4%B1sald%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FObesitas">Verkorte URL verkrijgen</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrKodu&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FObesitas">QR-code downloaden</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Obesitas">Boek aanmaken</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Obesitas&action=show-download-screen">Downloaden als PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Obesitas&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Obesity" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12174" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g">Wikidata-item</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="spoiler" align="center" style="margin:1em auto; width:fit-content; overflow:hidden;"><div style="display:flex; align-items:center; justify-content:center; gap:0.5em; border-top:2px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1); border-bottom:2px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1); padding:0.1em 0.2em;"> <div style="min-width:max-content;"><a href="/wiki/Bestand:Esculaap4.svg" class="mw-file-description" title="Esculaap"><img alt="Esculaap" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Esculaap4.svg/26px-Esculaap4.svg.png" decoding="async" width="26" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Esculaap4.svg/40px-Esculaap4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Esculaap4.svg/53px-Esculaap4.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="300" /></a></div> <div style="text-wrap:balance;">Neem het <a href="/wiki/Wikipedia:Voorbehoud_bij_medische_informatie" title="Wikipedia:Voorbehoud bij medische informatie">voorbehoud bij medische informatie</a> in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een <a href="/wiki/Arts" title="Arts">arts</a>.</div> </div></div> <table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Obesitas </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><a href="/wiki/Bestand:Obesity-waist_circumference.svg" class="mw-file-description"><img alt="Drie silhouetten voor resp. normaal, overgewicht, obees (rechts)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Obesity-waist_circumference.svg/266px-Obesity-waist_circumference.svg.png" decoding="async" width="266" height="234" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Obesity-waist_circumference.svg/399px-Obesity-waist_circumference.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Obesity-waist_circumference.svg/532px-Obesity-waist_circumference.svg.png 2x" data-file-width="376" data-file-height="331" /></a> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center;" colspan="3"><div style="font-size:90%">Drie silhouetten voor resp. normaal, overgewicht, obees (rechts)</div> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="color:inherit;" colspan="3">Coderingen </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/ICD-10" title="ICD-10">ICD-10</a> <a href="/wiki/ICD-9" title="ICD-9">ICD-9</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/ICD10_Hoofdstuk_IV" class="mw-redirect" title="ICD10 Hoofdstuk IV">E</a><a rel="nofollow" class="external text" href="https://icd.who.int/browse10/2019/en#/E66">66</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://icd9.chrisendres.com/index.php?action=search&srchtext=278">278</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Mendelian_Inheritance_in_Man" title="Mendelian Inheritance in Man">OMIM</a> </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/omim/601665">601665</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Diseases_Database" title="Diseases Database">DiseasesDB</a> </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.diseasesdatabase.com/ddb9099.htm">9099</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/MedlinePlus" title="MedlinePlus">MedlinePlus</a> </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003101.htm">003101</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/EMedicine" title="EMedicine">eMedicine</a> </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.emedicine.com/med/topic1653.htm">med/1653</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a> </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/search?searchInField=termDescriptor&searchMethod=FullWord&searchType=exactMatch&size=20&q=Obesity">Obesity</a> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="color:inherit;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;">Portaal  <a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a>   </td> <td class="ta-left"><a href="/wiki/Portaal:Geneeskunde" title="Portaal:Geneeskunde">Geneeskunde</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/260px--Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="146" data-durationhint="825" data-mwtitle="Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c3/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm/Waarom_is_dik_worden_zo_makkelijk-_-_GEMAK.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /></video><figcaption>Waarom is dik worden zo makkelijk? - <a href="/wiki/Universiteit_van_Nederland" title="Universiteit van Nederland">Universiteit van Nederland</a></figcaption></figure> Obesitas (de toestand van obees zijn, verwante en min of meer synonieme termen zijn zwaarlijvigheid, vetzucht, corpulentie, dikheid, adipositas en ernstig <a href="/wiki/Overgewicht" title="Overgewicht">overgewicht</a>) is een <a href="/wiki/Medische_aandoening" class="mw-redirect" title="Medische aandoening">medische aandoening</a> waarbij zich zoveel <a href="/wiki/Lichaamsvet" class="mw-redirect" title="Lichaamsvet">lichaamsvet</a> heeft opgehoopt dat dit een negatief effect kan hebben op de gezondheid. Dit kan leiden tot een kortere <a href="/wiki/Levensverwachting" title="Levensverwachting">levensverwachting</a> en/of meer gezondheidsproblemen.<a href="#cite_note-WHO_2000_p.6-1">[1]</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> De autoriteiten beschouwen het dan ook als een van de ernstigste problemen voor de <a href="/wiki/Volksgezondheid" title="Volksgezondheid">volksgezondheid</a> in de 21e eeuw.<a href="#cite_note-PMID_18000969-3">[3]</a> Mensen met een <a href="/wiki/Queteletindex" title="Queteletindex">queteletindex</a> of body mass index (BMI) hoger dan 30 kg/m2 worden als obees beschouwd.<a href="#cite_note-WHO_2000_p.9-4">[4]</a> De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht in <a href="/wiki/Kilogram" title="Kilogram">kilo's</a> te delen door het kwadraat van de lengte in <a href="/wiki/Meter" title="Meter">meters</a>. Zwaarlijvigheid is bij wilde dieren vrij zeldzaam, maar niet ongewoon bij mensen en bij <a href="/wiki/Gezelschapdier" title="Gezelschapdier">huisdieren</a>, die vaak overvoed zijn en te weinig bewegen. In een groot deel van de moderne wereld (vooral in de <a href="/wiki/Westerse_wereld" title="Westerse wereld">westerse wereld</a>) worden mensen met obesitas <a href="/wiki/Schaamte" title="Schaamte">beschaamd</a> en <a href="/wiki/Stigma_(schandvlek)" title="Stigma (schandvlek)">gestigmatiseerd</a>. Dit fenomeen wordt "<a href="/wiki/Fatshaming" title="Fatshaming">fatshaming</a>" genoemd. Toch werd het vroeger algemeen gezien als een symbool van rijkdom en vruchtbaarheid, en in sommige delen van de wereld is dat nog steeds zo.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Woodhouse-5">[5]</a> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etymologie">Etymologie</h2></div> Het woord obesitas komt van het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijnse</a> obesus dat "vet of volgegeten" betekent. Ēsus is het voltooide deelwoord van edere (eten), waar ob (te veel) aan is toegevoegd.<a href="#cite_note-etymol-6">[6]</a> Het gebruik van het woord in het Engels werd in 1611 voor het eerst in de <a href="/wiki/Oxford_English_Dictionary" title="Oxford English Dictionary">Oxford English Dictionary</a> gedocumenteerd door <a href="/w/index.php?title=Randle_Cotgrave&action=edit&redlink=1" class="new" title="Randle Cotgrave (de pagina bestaat niet)">Randle Cotgrave</a>.<a href="#cite_note-7">[7]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gevolgen_voor_de_gezondheid">Gevolgen voor de gezondheid</h2></div> Obesitas vergroot het risico op <a href="/wiki/Morbide_obesitas" class="mw-redirect" title="Morbide obesitas">verschillende ziekten</a>, met name <a href="/wiki/Hart-_en_vaatziekten" title="Hart- en vaatziekten">hartaandoeningen</a>, type 2 <a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes</a>, <a href="/wiki/Slaapapneu" title="Slaapapneu">obstructieve slaapapneu</a>, bepaalde vormen van <a href="/wiki/Kanker_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kanker (hoofdbetekenis)">kanker</a>, <a href="/wiki/Artrose" title="Artrose">artrose</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> en <a href="/wiki/Astma" title="Astma">astma</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Medical_News_Today-8">[8]</a><a href="#cite_note-Poulain-9">[9]</a>. Obesitas wordt meestal veroorzaakt door een combinatie van een buitensporige inname van <a href="/wiki/Voedselenergie" class="mw-redirect" title="Voedselenergie">voedselenergie</a> (te veel eten), gebrek aan lichaamsbeweging en <a href="/wiki/Polygene_overerving" class="mw-redirect" title="Polygene overerving">genetische aanleg</a>. Mensen met obesitas hebben vaak last van hun zwaarlijvigheid. Ze kunnen door het extra gewicht vaak moeilijker lopen en bewegen. Dit belemmert hen vervolgens in het verhogen van hun activiteitenniveau teneinde gewicht te verliezen. In sommige gevallen ligt de oorzaak echter voornamelijk in de <a href="/wiki/Genen" class="mw-redirect" title="Genen">genen</a>, <a href="/wiki/Endocrien_systeem" title="Endocrien systeem">endocriene aandoeningen</a>, <a href="/wiki/Geneesmiddel" title="Geneesmiddel">medicijnen</a> of een <a href="/wiki/Psychische_ziekte" class="mw-redirect" title="Psychische ziekte">psychische ziekte</a>. Er is weinig bewijs voor de opvatting dat sommige obese personen weinig eten en toch zwaarder worden door een trage stofwisseling; doorgaans verbruiken obese mensen meer energie dan hun slanke tegenhangers vanwege de energie die nodig is voor de instandhouding van een groot lijf.<a href="#cite_note-10">[10]</a><a href="#cite_note-Anes2000-11">[11]</a> De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat obesitas aanzienlijk bijdraagt aan diverse ziekten, waaronder <a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes mellitus type 2</a> (44%), <a href="/wiki/Hart-_en_vaatziekten" title="Hart- en vaatziekten">hart- en vaatziekten</a> (23%) en kanker (7-41%).<a href="#cite_note-PMID_24502225-12">[12]</a> Ook <a href="/wiki/Slaapapneu" title="Slaapapneu">obstructieve slaapapneu</a>, bepaalde vormen van <a href="/wiki/Kanker_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kanker (hoofdbetekenis)">kanker</a>, <a href="/wiki/Artrose" title="Artrose">artrose</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> en <a href="/wiki/Astma" title="Astma">astma</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Medical_News_Today-8">[8]</a><a href="#cite_note-Poulain-9">[9]</a> worden in verband gebracht met een te hoog <a href="/wiki/Lichaamsgewicht" title="Lichaamsgewicht">lichaamsgewicht</a>. Daardoor verkort obesitas de <a href="/wiki/Levensverwachting" title="Levensverwachting">levensverwachting</a>.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sterfte">Sterfte</h3></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67750980">body.skin--responsive .mw-parser-output a>img,body.skin--responsive .mw-parser-output noscript>img{max-width:initial!important}</style><div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:408px;"> <table style="border: 0; padding: 0; margin: 0; width:404px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:middle;"> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><a href="/wiki/Bestand:MenBMIMort.png" class="mw-file-description" title="Relatieve sterfterisico naar BMI in 10 jaar in de VS voor blanke mannen (links) en vrouwen (rechts) die nog nooit hebben gerookt.[13]"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/MenBMIMort.png/200px-MenBMIMort.png" decoding="async" width="200" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/MenBMIMort.png/300px-MenBMIMort.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/MenBMIMort.png/400px-MenBMIMort.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="487" /></a> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><a href="/wiki/Bestand:WomenBMIMort.png" class="mw-file-description" title="Relatieve sterfterisico naar BMI in 10 jaar in de VS voor blanke mannen (links) en vrouwen (rechts) die nog nooit hebben gerookt.[13]"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/WomenBMIMort.png/200px-WomenBMIMort.png" decoding="async" width="200" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/WomenBMIMort.png/300px-WomenBMIMort.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/WomenBMIMort.png/400px-WomenBMIMort.png 2x" data-file-width="641" data-file-height="493" /></a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" colspan="3"><div class="thumbcaption">Relatieve sterfterisico naar BMI in 10 jaar in de VS voor blanke mannen (links) en vrouwen (rechts) die nog nooit hebben gerookt.<a href="#cite_note-NEJM10-13">[13]</a> </div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> Obesitas is wereldwijd een van de belangrijkste <a href="/w/index.php?title=Vermijdbare_doodsoorzaak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vermijdbare doodsoorzaak (de pagina bestaat niet)">vermijdbare doodsoorzaken</a>.<a href="#cite_note-PMID_18000969-3">[3]</a><a href="#cite_note-14">[14]</a><a href="#cite_note-Allison-15">[15]</a> Terwijl sterke zwaarlijvigheid veel gezondheidsproblemen veroorzaakt, hebben degenen die enigszins te zwaar zijn ook een verhoogde <a href="/wiki/Mortaliteit" class="mw-redirect" title="Mortaliteit">mortaliteit</a>. Uit onderzoek uit 2006<a href="#cite_note-16">[16]</a> bleek dat een gering overgewicht al leidt tot een vergrote sterftekans. Voor personen tussen de 30 en 62 geldt dat elke 0,45 kg extra de kans om binnen 26 jaar te overlijden, met 1-2% verhoogt, zoals uit de Framingham Heart Study blijkt. Uit grootschalige Amerikaanse en Europese onderzoeken is gebleken dat het risico op vroegtijdig overlijden bij niet-rokers het kleinst is bij een BMI van 20 tot 25 kg/m2<a href="#cite_note-NEJM10-13">[13]</a><a href="#cite_note-Lancet2009-17">[17]</a> en bij rokers bij een BMI van 24 tot 27 kg/m2. Het risico neemt toe bij veranderingen in beide richtingen.<a href="#cite_note-18">[18]</a><a href="#cite_note-Euro2008-19">[19]</a> In een 16 jaar durend onderzoek is verband gevonden tussen een BMI hoger dan 32 en een verdubbeling van het <a href="/wiki/Sterftecijfer" title="Sterftecijfer">sterftecijfer</a> onder vrouwen.<a href="#cite_note-20">[20]</a> In de Verenigde Staten veroorzaakt obesitas naar schatting tussen de 111.909 en ruim 365.000 sterfgevallen per jaar.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Allison-15">[15]</a> In Europa worden 1 miljoen (7,7%) sterfgevallen toegeschreven aan overgewicht.<a href="#cite_note-EuroG2008-21">[21]</a><a href="#cite_note-Euro2007-22">[22]</a> Gemiddeld verlaagt obesitas de levensverwachting met zes tot zeven jaar:<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-23">[23]</a> een BMI van 30 tot 35 verlaagt de levensverwachting met twee tot vier jaar,<a href="#cite_note-Lancet2009-17">[17]</a> terwijl ernstige obesitas (BMI > 40) de levensverwachting met 10 jaar verlaagt.<a href="#cite_note-Lancet2009-17">[17]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ziekten">Ziekten</h3></div> Zwaarlijvigheid gaat gepaard met een verhoogd risico op vele lichamelijke en geestelijke aandoeningen. De gevolgen voor de gezondheid zijn globaal in twee categorieën te verdelen: gevolgen die toe te schrijven zijn aan een verhoogd vetgehalte (zoals <a href="/wiki/Artrose" title="Artrose">artrose</a>, obstructieve <a href="/wiki/Slaapapneu" title="Slaapapneu">slaapapneu</a>, <a href="/wiki/Rugpijn" title="Rugpijn">rugpijn</a>, <a href="/wiki/Artrose" title="Artrose">artrose</a> van heupen, enkels en knieën, <a href="/wiki/Klinische_depressie" class="mw-redirect" title="Klinische depressie">depressie</a> en lage zelfwaardering, sociale stigmatisatie) en die voortkomen uit een verhoogd aantal <a href="/wiki/Vetcel" class="mw-redirect" title="Vetcel">vetcellen</a> (<a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes</a>, <a href="/wiki/Kanker_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kanker (hoofdbetekenis)">kanker</a> en <a href="/wiki/Cardiovasculaire_ziekte" class="mw-redirect" title="Cardiovasculaire ziekte">cardiovasculaire ziekte</a> en niet-alcoholische <a href="/wiki/Leververvetting" title="Leververvetting">leververvetting</a>).<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Bray2004-24">[24]</a> Deze laatste categorie ziekten komt meestal tot uiting in een <a href="/wiki/Metabool_syndroom" title="Metabool syndroom">metabool syndroom</a>,<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> een combinatie van medische aandoeningen, waaronder <a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes mellitus type 2</a>, <a href="/wiki/Hypertensie" title="Hypertensie">hoge bloeddruk</a>, <a href="/wiki/Hypercholesterolemie" title="Hypercholesterolemie">hoog cholesterolgehalte in het bloed</a> en <a href="/w/index.php?title=Hypertriglyceridemie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypertriglyceridemie (de pagina bestaat niet)">hoog triglyceridengehalte</a>.<a href="#cite_note-25">[25]</a> Bij een toename van het lichaamsvet verandert de reactie van het lichaam op insuline, wat kan leiden tot <a href="/w/index.php?title=Insulineresistentie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Insulineresistentie (de pagina bestaat niet)">insulineresistentie</a>. Het verhoogde vetgehalte veroorzaakt ook een <a href="/wiki/Ontsteking_(geneeskunde)" title="Ontsteking (geneeskunde)">pro-inflammatoire toestand</a><a href="#cite_note-26">[26]</a><a href="#cite_note-27">[27]</a> en een <a href="/wiki/Trombose" title="Trombose">protrombotische</a> toestand.<a href="#cite_note-Bray2004-24">[24]</a><a href="#cite_note-28">[28]</a> Deze complicaties worden ofwel rechtstreeks door obesitas veroorzaakt of hangen indirect daarmee samen door factoren met dezelfde oorzaak, zoals een slecht eetpatroon of een <a href="/w/index.php?title=Zittend_leven&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zittend leven (de pagina bestaat niet)">zittend leven</a>. Er is niet altijd een sterke samenhang tussen obesitas en specifieke aandoeningen. De relatie met <a href="/wiki/Type_2_diabetes" class="mw-redirect" title="Type 2 diabetes">type 2 diabetes</a> behoort tot de sterkste. Overmatig lichaamsvet is de oorzaak van 64% van de gevallen van diabetes bij mannen en van 77% bij vrouwen.<a href="#cite_note-29">[29]</a> In overeenstemming met gegevens uit de <a href="/w/index.php?title=Cognitieve_epidemiologie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cognitieve epidemiologie (de pagina bestaat niet)">cognitieve epidemiologie</a> bevestigen een groot aantal onderzoeken dat obesitas gepaard gaat met cognitieve stoornissen.<a href="#cite_note-Smith2011-30">[30]</a> Het is op dit moment niet duidelijk of obesitas cognitieve stoornissen veroorzaakt, of andersom. Ook <a href="/wiki/Onvruchtbaarheid" title="Onvruchtbaarheid">onvruchtbaarheid</a> komt veel voor bij zwaarlijvigheid. <table class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"> <caption>Aandoeningen veroorzaakt door obesitas voor de verschillende medische vakgebieden </caption> <tbody><tr> <th>Medisch vakgebied </th> <th>Aandoening </th> <th>Medisch vakgebied </th> <th>Aandoening </th></tr> <tr> <td width="10%"><a href="/wiki/Cardiologie" title="Cardiologie">Cardiologie</a> </td> <td> <ul><li>ischemische hartziekte:<a href="#cite_note-Yusuf2004-31">[31]</a> <a href="/wiki/Angina_pectoris" title="Angina pectoris">angina</a> en <a href="/wiki/Myocardinfarct" class="mw-redirect" title="Myocardinfarct">myocardinfarct</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Congestief_hartfalen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Congestief hartfalen (de pagina bestaat niet)">congestief hartfalen</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Hoge_bloeddruk" class="mw-redirect" title="Hoge bloeddruk">hoge bloeddruk</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dislipidemie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dislipidemie (de pagina bestaat niet)">abnormale cholesterolgehalten</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Diepveneuze_trombose" title="Diepveneuze trombose">diepveneuze trombose</a> en <a href="/wiki/Longembolie" title="Longembolie">longembolie</a><a href="#cite_note-32">[32]</a></li></ul> </td> <td><a href="/wiki/Dermatologie" title="Dermatologie">Dermatologie</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Striae" title="Striae">striae</a><a href="#cite_note-derm2007-33">[33]</a></li> <li><a href="/wiki/Acanthosis_nigricans" title="Acanthosis nigricans">acanthosis nigricans</a><a href="#cite_note-derm2007-33">[33]</a></li> <li><a href="/wiki/Lymfoedeem" title="Lymfoedeem">lymfoedeem</a><a href="#cite_note-derm2007-33">[33]</a></li> <li><a href="/wiki/Sinaasappelhuid" title="Sinaasappelhuid">cellulitis</a><a href="#cite_note-derm2007-33">[33]</a></li> <li><a href="/wiki/Hirsutisme" title="Hirsutisme">hirsutisme</a><a href="#cite_note-derm2007-33">[33]</a></li> <li><a href="/wiki/Intertrigo" title="Intertrigo">intertrigo</a><a href="#cite_note-34">[34]</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Endocrinologie" title="Endocrinologie">Endocrinologie</a> en <a href="/w/index.php?title=Voortplantingsgeneeskunde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voortplantingsgeneeskunde (de pagina bestaat niet)">voortplantingsgeneeskunde</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes mellitus</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Polycysteus-ovariumsyndroom" title="Polycysteus-ovariumsyndroom">polycysteus-ovariumsyndroom</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Menstruatie" title="Menstruatie">menstruatie</a>-stoornissen<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Onvruchtbaarheid" title="Onvruchtbaarheid">onvruchtbaarheid</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-OBGYN2008-35">[35]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maternale_obesitas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maternale obesitas (de pagina bestaat niet)">complicaties tijdens de zwangerschap</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-OBGYN2008-35">[35]</a></li> <li><a href="/wiki/Aangeboren_afwijkingen" class="mw-redirect" title="Aangeboren afwijkingen">aangeboren afwijkingen</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Doodgeboorte" title="Doodgeboorte">intra-uteriene vruchtdood</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li></ul> </td> <td><a href="/w/index.php?title=Maag-darm-leverheelkunde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maag-darm-leverheelkunde (de pagina bestaat niet)">Maag-darm-leverheelkunde</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Gastro-oesofageale_refluxziekte" class="mw-redirect" title="Gastro-oesofageale refluxziekte">gastro-oesofageale refluxziekte</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-GERD2008-36">[36]</a></li> <li><a href="/wiki/Leververvetting" title="Leververvetting">leververvetting</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Cholelithiase" class="mw-redirect" title="Cholelithiase">cholelithiase</a> (galstenen)<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Neurologie" title="Neurologie">Neurologie</a> </td> <td style="width:40%;"> <ul><li><a href="/wiki/Beroerte" class="mw-redirect" title="Beroerte">beroerte</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Meralgia_paraesthetica" title="Meralgia paraesthetica">meralgia paraesthetica</a><a href="#cite_note-37">[37]</a></li> <li><a href="/wiki/Migraine" title="Migraine">migraine</a><a href="#cite_note-38">[38]</a></li> <li><a href="/wiki/Carpaletunnelsyndroom" title="Carpaletunnelsyndroom">carpaletunnelsyndroom</a><a href="#cite_note-39">[39]</a></li> <li><a href="/wiki/Dementie" title="Dementie">dementie</a><a href="#cite_note-40">[40]</a></li> <li><a href="/wiki/Idiopathische_intracrani%C3%ABle_hypertensie" class="mw-redirect" title="Idiopathische intracraniële hypertensie">idiopathische intracraniële hypertensie</a><a href="#cite_note-41">[41]</a></li> <li><a href="/wiki/Multipele_sclerose" class="mw-redirect" title="Multipele sclerose">multipele sclerose</a><a href="#cite_note-42">[42]</a></li></ul> </td> <td><a href="/wiki/Oncologie" title="Oncologie">Oncologie</a><a href="#cite_note-43">[43]</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Borstkanker" title="Borstkanker">borst-</a>, <a href="/wiki/Eierstokkanker" class="mw-redirect" title="Eierstokkanker">eierstokkanker</a></li> <li><a href="/wiki/Slokdarmkanker" title="Slokdarmkanker">slokdarm-</a>, <a href="/wiki/Dikkedarmkanker" class="mw-redirect" title="Dikkedarmkanker">dikkedarmkanker</a></li> <li><a href="/wiki/Hepatocellulair_carcinoom" title="Hepatocellulair carcinoom">lever-</a>, <a href="/wiki/Alvleesklierkanker" title="Alvleesklierkanker">alvleesklierkanker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Galblaaskanker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galblaaskanker (de pagina bestaat niet)">galblaas-</a>, <a href="/wiki/Maagkanker" title="Maagkanker">maagkanker</a></li> <li><a href="/wiki/Baarmoederkanker" title="Baarmoederkanker">baarmoeder-</a>, <a href="/wiki/Baarmoederhalskanker" title="Baarmoederhalskanker">baarmoederhalskanker</a></li> <li><a href="/wiki/Prostaatkanker" title="Prostaatkanker">prostaat-</a>, <a href="/wiki/Niercelkanker" title="Niercelkanker">niercelkanker</a></li> <li><a href="/wiki/Non-hodgkinlymfoom" title="Non-hodgkinlymfoom">non-hodgkinlymfoom</a>, <a href="/wiki/Multipel_myeloom" title="Multipel myeloom">multipel myeloom</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="width:10%;"><a href="/wiki/Psychiatrie" title="Psychiatrie">Psychiatrie</a> </td> <td style="width:40%;"> <ul><li><a href="/wiki/Klinische_depressie" class="mw-redirect" title="Klinische depressie">depressie bij vrouwen</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li>sociale <a href="/w/index.php?title=Stigmatisatie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stigmatisatie (de pagina bestaat niet)">stigmatisatie</a>.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li></ul> </td> <td><a href="/wiki/Longziekten" class="mw-redirect" title="Longziekten">Longziekten</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Slaapapneu" title="Slaapapneu">obstructieve slaapapneu</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Poulain-9">[9]</a></li> <li><a href="/wiki/Obesitas-hypoventilatiesyndroom" title="Obesitas-hypoventilatiesyndroom">obesitas-hypoventilatiesyndroom</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Poulain-9">[9]</a></li> <li><a href="/wiki/Astma" title="Astma">astma</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Poulain-9">[9]</a></li> <li>toename van complicaties tijdens <a href="/wiki/Narcose" class="mw-redirect" title="Narcose">narcose</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><a href="#cite_note-Anes2000-11">[11]</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Reumatologie" title="Reumatologie">Reumatologie</a> en <a href="/wiki/Orthopedie" title="Orthopedie">orthopedie</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Jicht" title="Jicht">jicht</a><a href="#cite_note-44">[44]</a></li> <li>slechte mobiliteit<a href="#cite_note-45">[45]</a></li> <li><a href="/wiki/Artrose" title="Artrose">artrose</a><a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a></li> <li><a href="/wiki/Lage_rugpijn" title="Lage rugpijn">lage rugpijn</a><a href="#cite_note-46">[46]</a></li></ul> </td> <td><a href="/wiki/Urologie" title="Urologie">Urologie</a> en <a href="/wiki/Nefrologie" title="Nefrologie">nefrologie</a> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Erectiestoornis" title="Erectiestoornis">erectiestoornis</a><a href="#cite_note-47">[47]</a></li> <li><a href="/wiki/Urine-incontinentie" title="Urine-incontinentie">urine-incontinentie</a><a href="#cite_note-48">[48]</a></li> <li><a href="/wiki/Chronisch_nierfalen" class="mw-redirect" title="Chronisch nierfalen">chronisch nierfalen</a><a href="#cite_note-49">[49]</a></li> <li><a href="/wiki/Hypogonadisme" title="Hypogonadisme">hypogonadisme</a><a href="#cite_note-50">[50]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Begraven_penis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Begraven penis (de pagina bestaat niet)">begraven penis</a><a href="#cite_note-pmid19935302-51">[51]</a></li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Obesitasparadox">Obesitasparadox</h3></div> Hoewel er voldoende bewijs is voor de negatieve gevolgen van obesitas voor de menselijke gezondheid, lijken bepaalde subgroepen juist gezonder te zijn bij een verhoogde BMI. Dit verschijnsel wordt wel de 'obesitasparadox' genoemd.<a href="#cite_note-Schmidt2007-52">[52]</a> Deze paradox is voor het eerst beschreven in 1999 bij mensen met overgewicht of obesitas die hemodialyse ondergingen;<a href="#cite_note-Schmidt2007-52">[52]</a> daarna is dit verschijnsel vastgesteld bij mensen met <a href="/wiki/Hartfalen" title="Hartfalen">hartfalen</a> en <a href="/w/index.php?title=Perifeer_vaatlijden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perifeer vaatlijden (de pagina bestaat niet)">perifeer arterieel vaatlijden</a> (PAV).<a href="#cite_note-paradox2003-53">[53]</a> Bij mensen met hartfalen was het sterftecijfer lager bij een BMI tussen 30,0 en 34,9 dan bij mensen met een normaal gewicht. De verklaring die hiervoor wel is gegeven, is dat mensen vaak gewicht verliezen naarmate ze steeds zieker worden.<a href="#cite_note-54">[54]</a> Hetzelfde is vastgesteld bij andere soorten hartziekten. Mensen met obesitas klasse 1 en een hartziekte hebben niet meer bijkomende hartproblemen dan mensen met een normaal gewicht en een hartziekte. Mensen met ernstiger obesitas lopen echter wel een groter risico op meer hartproblemen.<a href="#cite_note-55">[55]</a><a href="#cite_note-56">[56]</a> Zelfs na een <a href="/wiki/Overbruggingsoperatie" title="Overbruggingsoperatie">cardiale bypassoperatie</a> is het sterftecijfer niet hoger bij overgewicht en obesitas.<a href="#cite_note-57">[57]</a> In een onderzoek is vastgesteld dat de grotere overlevingskans te verklaren was door de agressievere behandeling van obese patiënten na een hartaanval.<a href="#cite_note-58">[58]</a> Een ander onderzoek liet zien dat obesitas geen voordeel oplevert bij patiënten met perifeer arterieel vaatlijden die ook <a href="/w/index.php?title=Chronische_obstructieve_longziekte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chronische obstructieve longziekte (de pagina bestaat niet)">chronische obstructieve longziekte</a> (COPD) hebben.<a href="#cite_note-paradox2003-53">[53]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Volksgezondheid">Volksgezondheid</h3></div> De <a href="/wiki/Wereldgezondheidsorganisatie" title="Wereldgezondheidsorganisatie">Wereldgezondheidsorganisatie</a> voorspelde in 2008 dat overgewicht en obesitas op korte termijn de traditionele <a href="/wiki/Volksgezondheid" title="Volksgezondheid">volksgezondheidsproblemen</a> zoals <a href="/wiki/Ondervoeding" title="Ondervoeding">ondervoeding</a> en <a href="/wiki/Infectieziekten" class="mw-redirect" title="Infectieziekten">infectieziekten</a> zal vervangen als de belangrijkste oorzaak van slechte gezondheid.<a href="#cite_note-59">[59]</a> Obesitas is een probleem voor de volksgezondheid en voor beleidsmakers vanwege haar wijdverspreidheid, kosten en gezondheidseffecten.<a href="#cite_note-60">[60]</a> De gezondheidszorg probeert te begrijpen welke omgevingsfactoren verantwoordelijk zijn voor het toenemend voorkomen van obesitas en deze factoren te corrigeren. Oplossingen worden gezocht in het veranderen van de factoren die een overvloedige voedselinname veroorzaken en lichaamsbeweging afremmen. Het gaat hier om maatregelen zoals gesubsidieerde maaltijdprogramma's op scholen, het beperken van reclame voor <a href="/wiki/Junkfood" title="Junkfood">junkfood</a> voor kinderen<a href="#cite_note-61">[61]</a> en het beperken van de beschikbaarheid van gezoete frisdranken op scholen.<a href="#cite_note-62">[62]</a> Bij het inrichten van stedelijke gebieden wordt meer aandacht besteed aan toegankelijkheid van parken en het ontwikkelen van loop- en fietsroutes.<a href="#cite_note-63">[63]</a> Er zijn veel landen en groepen die rapporten hebben gepubliceerd met betrekking tot obesitas. In 1998 werden de eerste US Federal Guidelines gepubliceerd onder de titel Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults: The Evidence Report.<a href="#cite_note-64">[64]</a> In 2006 publiceerde het <a href="/w/index.php?title=Canadian_Obesity_Network&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canadian Obesity Network (de pagina bestaat niet)">Canadian Obesity Network</a> het rapport "Canadian Clinical Practice Guidelines (CPG) on the Management and Prevention of Obesity in Adults and Children". Dit is een uitvoerige richtlijn op basis van wetenschappelijk bewijs over de aanpak van de behandeling en het voorkomen van overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen.<a href="#cite_note-65">[65]</a> In 2004, werd in Groot-Brittannië door het <a href="/w/index.php?title=Royal_College_of_Physicians&action=edit&redlink=1" class="new" title="Royal College of Physicians (de pagina bestaat niet)">Royal College of Physicians</a>, de <a href="/w/index.php?title=Faculty_of_Public_Health&action=edit&redlink=1" class="new" title="Faculty of Public Health (de pagina bestaat niet)">Faculty of Public Health</a> en het <a href="/w/index.php?title=Royal_College_of_Paediatrics_and_Child_Health&action=edit&redlink=1" class="new" title="Royal College of Paediatrics and Child Health (de pagina bestaat niet)">Royal College of Paediatrics and Child Health</a> het rapport "Storing up Problems" gepubliceerd, waarin het groeiende probleem van obesitas in het Verenigd Koninkrijk werd benadrukt.<a href="#cite_note-66">[66]</a> In hetzelfde jaar publiceerde het <a href="/w/index.php?title=Health_Select_Committee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Health Select Committee (de pagina bestaat niet)">Health Select Committee</a> van het <a href="/w/index.php?title=British_House_of_Commons&action=edit&redlink=1" class="new" title="British House of Commons (de pagina bestaat niet)">House of Commons</a> zijn "meest omvangrijke onderzoek [...] ooit uitgevoerd" naar de effecten van obesitas op de gezondheid en de maatschappij in Groot-Brittannië en mogelijke manieren om het probleem aan te pakken.<a href="#cite_note-GB2004-67">[67]</a> In 2006 heeft het <a href="/w/index.php?title=National_Institute_for_Health_and_Clinical_Excellence&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Institute for Health and Clinical Excellence (de pagina bestaat niet)">National Institute for Health and Clinical Excellence</a> (NICE) een richtlijn uitgegeven voor de diagnose en behandeling van obesitas, met beleidsadviezen voor niet-gezondheidsorganisaties zoals gemeenteraden.<a href="#cite_note-PMID_22497033-68">[68]</a> In een rapport uit 2007 van <a href="/w/index.php?title=Derek_Wanless&action=edit&redlink=1" class="new" title="Derek Wanless (de pagina bestaat niet)">Derek Wanless</a> in opdracht van het <a href="/w/index.php?title=King%27s_Fund&action=edit&redlink=1" class="new" title="King's Fund (de pagina bestaat niet)">King's Fund</a> werd gewaarschuwd dat als er geen verdere actie wordt ondernomen, obesitas de <a href="/wiki/National_Health_Service" title="National Health Service">National Health Service</a> financieel lam kan leggen.<a href="#cite_note-69">[69]</a> Er wordt gezocht naar alomvattende aanpakken om de toename van obesitas het hoofd te kunnen bieden. Het "Obesity Policy Action" (OPA) platform maakt onderscheid tussen verschillende niveaus van beleid. 'Upstream'beleid richt zich op veranderingen op maatschappelijk niveau, 'midstream'beleid probeert het gedrag van individuele mensen te veranderen om obesitas te voorkomen en 'downstream'-beleid probeert mensen met obesitas te genezen.<a href="#cite_note-70">[70]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2></div> Vóór de 20e eeuw kwam obesitas zelden voor.<a href="#cite_note-PMID_17316298-71">[71]</a> De <a href="/wiki/Grieken" title="Grieken">Grieken</a> waren de eersten die obesitas als een medische aandoening beschouwden.<a href="#cite_note-PMID_17316298-71">[71]</a> <a href="/wiki/Hippocrates_van_Kos" title="Hippocrates van Kos">Hippocrates</a> schreef dat "Corpulentie niet alleen een ziekte op zich is, maar ook de voorbode van andere ziekten".<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> De Indische chirurg <a href="/wiki/Sushruta" title="Sushruta">Sushruta</a> (6e eeuw v. Chr.) legde een verband tussen obesitas en diabetes en hart- en vaatziekten.<a href="#cite_note-Dwivedi&Dwivedi07-72">[72]</a> Hij adviseerde lichamelijke inspanning om de aandoening en bijwerkingen te bestrijden.<a href="#cite_note-Dwivedi&Dwivedi07-72">[72]</a> De mensheid heeft het grootste deel van haar geschiedenis moeten worstelen met voedselschaarste.<a href="#cite_note-73">[73]</a> Daarom wordt obesitas historisch als een teken van welvaart en voorspoed beschouwd. Het kwam veel voor onder de hoge ambtenaren in Europa in de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwen</a> en de <a href="/wiki/Renaissance_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Renaissance (hoofdbetekenis)">renaissance</a><a href="#cite_note-PMID_14578257-74">[74]</a> en in klassieke beschavingen in Oost-Azië.<a href="#cite_note-75">[75]</a> Met het begin van de <a href="/wiki/Industri%C3%ABle_revolutie" title="Industriële revolutie">industriële revolutie</a> besefte men dat de militaire en economische macht van landen afhankelijk was van zowel de lichaamsomvang als de kracht van de soldaten en arbeiders.<a href="#cite_note-Caballero-76">[76]</a> Het verhogen van de gemiddelde BMI van wat tegenwoordig als ondergewicht wordt beschouwd naar wat nu normaal is, speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van industriële samenlevingen.<a href="#cite_note-Caballero-76">[76]</a> Als gevolg daarvan namen lengte en gewicht beide toe gedurende de 19e eeuw in ontwikkelde landen. In de 20e eeuw bereikte de lichaamslengte van de mens zo'n beetje het maximum van wat genetisch mogelijk was, en groeide lichaamsgewicht veel meer dan lichaamslengte, wat tot obesitas leidde.<a href="#cite_note-Caballero-76">[76]</a> In de jaren 50 nam kindersterfte door de toenemende welvaart in ontwikkelde landen af, maar naarmate lichaamsgewicht toenam, kwamen ook hart- en nierziekten vaker voor.<a href="#cite_note-Caballero-76">[76]</a><a href="#cite_note-77">[77]</a> Gedurende deze periode zagen verzekeringsmaatschappijen het verband tussen gewicht en levensverwachting en verhoogden ze de premies voor mensen met overgewicht.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_(20%2B)_1981-2006.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_%2820%2B%29_1981-2006.jpg/300px-Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_%2820%2B%29_1981-2006.jpg" decoding="async" width="300" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_%2820%2B%29_1981-2006.jpg/450px-Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_%2820%2B%29_1981-2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_%2820%2B%29_1981-2006.jpg/600px-Obesitas_in_Nederland_onder_volwassenen_%2820%2B%29_1981-2006.jpg 2x" data-file-width="657" data-file-height="415" /></a><figcaption>Een cumulatieve relatieve frequentiepolygoon van obesitas (BMI>30) in Nederland onder volwassenen, bron: <a href="/wiki/Organisatie_voor_Economische_Samenwerking_en_Ontwikkeling" title="Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling">OESO</a> / <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a></figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67750980"><div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:408px;"> <table style="border: 0; padding: 0; margin: 0; width:404px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:middle;"> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><a href="/wiki/Bestand:World_map_of_Male_Obesity,_2008.svg" class="mw-file-description" title="Wereldwijde obesitaspercentages onder mannen (links) en vrouwen (rechts).[78] ■ <5% ■ 5–10% ■ 10–15% ■ 15–20% ■ 20–25% ■ 25–30% ■ 30–35% ■ 35–40% ■ 40–45% ■ 45–50% ■ 50–55% ■ >55%"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/World_map_of_Male_Obesity%2C_2008.svg/200px-World_map_of_Male_Obesity%2C_2008.svg.png" decoding="async" width="200" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/World_map_of_Male_Obesity%2C_2008.svg/300px-World_map_of_Male_Obesity%2C_2008.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/World_map_of_Male_Obesity%2C_2008.svg/400px-World_map_of_Male_Obesity%2C_2008.svg.png 2x" data-file-width="940" data-file-height="415" /></a> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><a href="/wiki/Bestand:World_map_of_Female_Obesity,_2008.svg" class="mw-file-description" title="Wereldwijde obesitaspercentages onder mannen (links) en vrouwen (rechts).[78] ■ <5% ■ 5–10% ■ 10–15% ■ 15–20% ■ 20–25% ■ 25–30% ■ 30–35% ■ 35–40% ■ 40–45% ■ 45–50% ■ 50–55% ■ >55%"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/World_map_of_Female_Obesity%2C_2008.svg/200px-World_map_of_Female_Obesity%2C_2008.svg.png" decoding="async" width="200" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/World_map_of_Female_Obesity%2C_2008.svg/300px-World_map_of_Female_Obesity%2C_2008.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/World_map_of_Female_Obesity%2C_2008.svg/400px-World_map_of_Female_Obesity%2C_2008.svg.png 2x" data-file-width="940" data-file-height="415" /></a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" colspan="3"><div class="thumbcaption">Wereldwijde obesitaspercentages onder mannen (links) en vrouwen (rechts).<a href="#cite_note-IOTF2008-78">[78]</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68437638">.mw-parser-output .kolommen{display:flex;flex-wrap:wrap;column-gap:1em;row-gap:0.3em;margin-top:0.3em;clear:left}.mw-parser-output .kolom{flex:1 1 15em}.mw-parser-output .infobox .kolom,.mw-parser-output .thumbcaption .kolom{flex-basis:0}.mw-parser-output .kolommen-auto>.kolom{flex-basis:auto}.mw-parser-output .kolommen-compact>.kolom{flex-grow:0}.mw-parser-output .kolom .mw-heading{display:flex;flex-direction:column;padding:0}.mw-parser-output .kolom .mw-heading:first-of-type{margin-top:0}.mw-parser-output .kolom .mw-editsection{margin:0 0 0.5em 0;line-height:unset}body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom .mw-heading{flex-direction:row}body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom .mw-editsection{margin:inherit}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .kolommen:not(.kolommen-compact){flex-direction:column}.mw-parser-output .kolom{flex:1 1 auto!important}.mw-parser-output .kolommen-compact>.kolom{flex:0 1 auto!important}.mw-parser-output .kolom .wikitable{display:table;min-width:100%;table-layout:fixed}}</style><div class="kolommen kolommen-auto"> <div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffff65; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ <5%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #fff200; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 5–10%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffdc00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 10–15%</div> </div><div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffc600; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 15–20%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffb000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 20–25%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff9a00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 25–30%</div> </div><div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff8400; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 30–35%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff6e00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 35–40%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff5800; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 40–45%</div> </div><div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff4200; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 45–50%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff2c00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 50–55%</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #cb0000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ >55%</div> </div></div> </div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> In de periode vlak na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> tot 1960 steeg het gewicht van de gemiddelde persoon in de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Verenigde Staten</a>, maar slechts weinigen waren zwaarlijvig. In 1960 was vrijwel de volledige bevolking goed gevoed, maar werd men in het algemeen niet te zwaar. In de periode sinds 1980 heeft de groei in het aantal zwaarlijvigen <a href="/wiki/Epidemie" title="Epidemie">epidemische</a> vormen aangenomen. In 1997 erkende de Wereldgezondheidsorganisatie obesitas officieel als een wereldwijde epidemie.<a href="#cite_note-Caballero-76">[76]</a> In de Europese Unie had in 2008 meer dan de helft van de volwassen bevolking overgewicht of obesitas. Gemiddeld was 15,5% van de bevolking obees (BMI van meer dan 30 kg/m2). Voor de meeste Europese landen, waaronder Nederland, was dit meer dan een verdubbeling ten opzichte van de cijfers van 1988.<a href="#cite_note-OECD-79">[79]</a> In 2008 had 35% van de wereldbevolking overgewicht, terwijl 10% van de mannen en 14% van de vrouwen obees was.<a href="#cite_note-PMID_24502225-12">[12]</a> Dit cijfer is veel hoger in welvarende gebieden, zoals de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Verenigde Staten</a>, waar in 2008 62% overgewicht had en 26% obees was en in Australië, waar deze cijfers respectievelijk 35% en 28% zijn.<a href="#cite_note-PMID_24502225-12">[12]</a> Het percentage ernstige obesitas stijgt in de Verenigde Staten, Australië en Canada sneller dan het totale obesitaspercentage.<a href="#cite_note-morbid2007-80">[80]</a><a href="#cite_note-81">[81]</a><a href="#cite_note-Tjepkema2005-82">[82]</a> Deze toename is het meest opvallend in stedelijke gebieden.<a href="#cite_note-WHO2009-83">[83]</a> De enige regio in de wereld waar obesitas niet algemeen voorkomt is <a href="/wiki/Sub-Saharisch_Afrika" class="mw-redirect" title="Sub-Saharisch Afrika">Sub-Saharisch Afrika</a>.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historische_trends_van_jeugdobesitas">Historische trends van jeugdobesitas</h3></div> Jeugdobesitas heeft in de 21e eeuw epidemische vormen aangenomen: de percentages stijgen zowel in de ontwikkelde wereld als in de ontwikkelingslanden. Obesitas bij kinderen en adolescenten wordt gedefinieerd als een BMI hoger dan de 95e <a href="/wiki/Percentiel" title="Percentiel">percentiel</a>.<a href="#cite_note-cdc.gov-84">[84]</a> De referentiegegevens waarop deze percentielen berusten, stammen uit de periode 1963 tot 1994 en zijn dus niet vertroebeld door de recente stijgingen van obesitaspercentages.<a href="#cite_note-Flegal_KM,_Ogden_CL,_Wei_R,_Kuczmarski_RL,_Johnson_CL_2001_1086–93-85">[85]</a> Obesitas bij kinderen is in de periode sinds de jaren 80 van de vorige eeuw met een factor twee tot vijf toegenomen in ontwikkelde landen en bijna viermaal in ontwikkelingslanden.<a href="#cite_note-PMID_23924506-86">[86]</a> Het obesitaspercentage onder Canadese jongens steeg van 11% in de jaren 80 tot meer dan 30% in de jaren 90 van de vorige eeuw, onder Braziliaanse kinderen steeg dat percentage in dezelfde periode van 4 tot 14%.<a href="#cite_note-flynn2006-87">[87]</a> Circa 18% van de kinderen in de VS is obees.<a href="#cite_note-PMID_23924506-86">[86]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historische_trends_van_voedingspatronen">Historische trends van voedingspatronen</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67750980"><div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:408px;"> <table style="border: 0; padding: 0; margin: 0; width:404px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:middle;"> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><a href="/wiki/Bestand:World_map_of_calory_consumption_1961_(v2).svg" class="mw-file-description" title="Kaart van beschikbare energie uit voeding per persoon per dag in 1961 (links) en 2001–2003 (rechts), uitgedrukt in kcal/persoon/dag.[88] ■ geen gegevens ■ <1600 ■ 1600–1800 ■ 1800–2000 ■ 2000–2200 ■ 2200-2400 ■ 2400–2600 ■ 2600–2800 ■ 2800-3000 ■ 3000-3200 ■ 3200-3400 ■ 3400–3600 ■ >3600"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/World_map_of_calory_consumption_1961_%28v2%29.svg/200px-World_map_of_calory_consumption_1961_%28v2%29.svg.png" decoding="async" width="200" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/World_map_of_calory_consumption_1961_%28v2%29.svg/300px-World_map_of_calory_consumption_1961_%28v2%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/World_map_of_calory_consumption_1961_%28v2%29.svg/400px-World_map_of_calory_consumption_1961_%28v2%29.svg.png 2x" data-file-width="940" data-file-height="415" /></a> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><a href="/wiki/Bestand:World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg" class="mw-file-description" title="Kaart van beschikbare energie uit voeding per persoon per dag in 1961 (links) en 2001–2003 (rechts), uitgedrukt in kcal/persoon/dag.[88] ■ geen gegevens ■ <1600 ■ 1600–1800 ■ 1800–2000 ■ 2000–2200 ■ 2200-2400 ■ 2400–2600 ■ 2600–2800 ■ 2800-3000 ■ 3000-3200 ■ 3200-3400 ■ 3400–3600 ■ >3600"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg/200px-World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg.png" decoding="async" width="200" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg/300px-World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg/400px-World_map_of_Energy_consumption_2001-2003.svg.png 2x" data-file-width="940" data-file-height="415" /></a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" colspan="3"><div class="thumbcaption">Kaart van beschikbare energie uit voeding per persoon per dag in 1961 (links) en 2001–2003 (rechts), uitgedrukt in kcal/persoon/dag.<a href="#cite_note-Earth09-88">[88]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68437638"><div class="kolommen kolommen-auto"> <div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #b3b3b3; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ geen gegevens</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffff65; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ <1600</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #fff200; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 1600–1800</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffdc00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 1800–2000</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffc600; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 2000–2200</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ffb000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 2200-2400</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff9a00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 2400–2600</div> </div><div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff8400; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 2600–2800</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff6e00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 2800-3000</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff5800; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 3000-3200</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff4200; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 3200-3400</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff2c00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ 3400–3600</div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #cb0000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■ >3600</div> </div></div> </div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> De <a href="/w/index.php?title=Hoeveelheid_voedselenergie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoeveelheid voedselenergie (de pagina bestaat niet)">hoeveelheid voedselenergie</a> per persoon verschilt aanmerkelijk tussen regio's en landen. Deze hoeveelheid is ook in de loop der tijd sterk veranderd.<a href="#cite_note-Earth09-88">[88]</a> Tussen het begin van de jaren 70 en het einde van de jaren 90 nam de gemiddelde beschikbare hoeveelheid calorieën per persoon per dag (de hoeveelheid gekocht voedsel) toe in alle delen van de wereld, met uitzondering van Oost-Europa. In de Verenigde Staten was de beschikbaarheid het hoogst met 3654 calorieën per persoon in 1996.<a href="#cite_note-Earth09-88">[88]</a> Dit nam verder toe tot 3754 in 2003.<a href="#cite_note-Earth09-88">[88]</a> Aan het eind van de jaren 90 beschikten Europeanen over 3394 calorieën per persoon, in de ontwikkelingslanden in Azië was dat 2648 calorieën per persoon en in Afrika ten zuiden van de Sahara 2176 calorieën per persoon.<a href="#cite_note-Earth09-88">[88]</a><a href="#cite_note-89">[89]</a> Er is verband gevonden tussen de totale calorieconsumptie en obesitas.<a href="#cite_note-90">[90]</a> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:World_Per_Person_Energy_Consumption.png" class="mw-file-description"><img alt="Een grafiek die een geleidelijke wereldwijde toename laat zien van geconsumeerde voedselenergie per persoon per dag tussen 1961 en 2002." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/World_Per_Person_Energy_Consumption.png/400px-World_Per_Person_Energy_Consumption.png" decoding="async" width="400" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/World_Per_Person_Energy_Consumption.png/600px-World_Per_Person_Energy_Consumption.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/World_Per_Person_Energy_Consumption.png/800px-World_Per_Person_Energy_Consumption.png 2x" data-file-width="817" data-file-height="467" /></a><figcaption>Gemiddelde energieconsumptie per persoon wereldwijd van 1961 tot 2002<a href="#cite_note-Earth09-88">[88]</a></figcaption></figure> De wijdverbreide beschikbaarheid van <a href="/w/index.php?title=Voedingsrichtlijn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voedingsrichtlijn (de pagina bestaat niet)">voedingsrichtlijnen</a><a href="#cite_note-91">[91]</a> heeft weinig bijgedragen aan een oplossing van de problemen van overeten en een slechte keuze van voedingsmiddelen.<a href="#cite_note-92">[92]</a> Tussen 1971 en 2000 is het obesitaspercentage in de Verenigde Staten gestegen van 14,5% naar 30,9%.<a href="#cite_note-Flegal2002-93">[93]</a> In diezelfde periode nam de gemiddelde consumptie van voedselenergie toe. De gemiddelde stijging bedroeg voor vrouwen 335 calorieën per dag (van 1542 calorieën in 1971 tot 1877 calorieën in 2004), terwijl de gemiddelde stijging voor mannen 168 calorieën per dag was (van 2450 calorieën in 1971 tot 2618 calorieën in 2004). Het grootste deel van deze extra voedselenergie bestond uit een toegenomen consumptie van koolhydraten in plaats van vet.<a href="#cite_note-94">[94]</a> De voornaamste bron van deze extra koolhydraten zijn gezoete dranken, die nu bijna 25% van de dagelijkse voedselenergie van jonge volwassenen in Amerika vormen,<a href="#cite_note-Caballero-76">[76]</a> en chips.<a href="#cite_note-95">[95]</a> Wetenschappers zijn van mening dat de consumptie van gezoete dranken bijdraagt aan de toename van obesitas.<a href="#cite_note-96">[96]</a><a href="#cite_note-97">[97]</a> Een recente studie naar eetgewoonten en het ontwikkelen van overgewicht en diabetes legt een direct verband tussen de hoeveelheid koolhydraten en deze aandoeningen. Naarmate samenlevingen steeds afhankelijker worden van grote porties <a href="/wiki/Voedselenergie" class="mw-redirect" title="Voedselenergie">energierijke</a> fast-foodmaaltijden wordt het verband tussen fast-foodconsumptie en obesitas zorgwekkender.<a href="#cite_note-98">[98]</a> In de Verenigde Staten is tussen 1977 en 1995 de consumptie van fast-foodmaaltijden verdrievoudigd en de geconsumeerde voedselenergie uit deze maaltijden verviervoudigd.<a href="#cite_note-99">[99]</a> Mensen met obesitas geven hun voedselconsumptie voortdurend te laag op in vergelijking met mensen met een normaal gewicht.<a href="#cite_note-100">[100]</a> Dit blijkt zowel uit <a href="/wiki/Calorimeter" title="Calorimeter">calorimeteronderzoek</a> van mensen<a href="#cite_note-101">[101]</a> als uit directe observatie. Interessant genoeg is het aantal Amerikanen dat een <a href="/wiki/Dieet" title="Dieet">dieet</a> volgt eveneens gegroeid sinds de toename van zwaarlijvigheid. Inmiddels is bekend dat diëten op de korte termijn het overgewicht kunnen laten afnemen, maar dat men na verloop van tijd toch weer in gewicht toeneemt. Aan dit fenomeen, bekend als <a href="/wiki/Jojo-effect" title="Jojo-effect">jojo-effect</a>, liggen complexe <a href="/wiki/Hormoon" title="Hormoon">hormonale</a> en <a href="/wiki/Neurologie" title="Neurologie">neurologische</a> processen ten grondslag. <a href="/w/index.php?title=Landbouwbeleid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Landbouwbeleid (de pagina bestaat niet)">Landbouwbeleid</a> en <a href="/w/index.php?title=Groene_revolutie_(landbouw)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Groene revolutie (landbouw) (de pagina bestaat niet)">-technieken</a> in de Verenigde Staten en Europa hebben geleid tot prijsdalingen voor voedsel. In de Verenigde Staten heeft subsidiëring van maïs, soja, tarwe en rijst volgens de <a href="/w/index.php?title=Landbouwwet_van_de_VS&action=edit&redlink=1" class="new" title="Landbouwwet van de VS (de pagina bestaat niet)">landbouwwet van de VS</a> de voornaamste bronnen van bewerkte levensmiddelen goedkoop gemaakt ten opzichte van fruit en groenten.<a href="#cite_note-102">[102]</a> Controversieel is echter de gedocumenteerde tendens uit de VS dat zowel de energie- als de (verzadigd)vetinname in de periode 1971-2000 significant zijn gedaald, terwijl de consumptie van koolhydraatbronnen is gestegen. Uit geschiedkundig oogpunt blijkt ook dat een aantal parameters van onze voeding ten opzichte van de <a href="/wiki/Neolithicum" title="Neolithicum">neolithicum</a> drastisch is veranderd. Een van deze parameters is de glykemische index, maar ook de algehele samenstelling van de macronutriënten is veranderd: wij eten tegenwoordig meer koolhydraten en minder vetten en proteïnen.<a href="#cite_note-103">[103]</a> Inmiddels is in meerdere onderzoeken duidelijk geworden dat wanneer mensen, en niet alleen mensen met overgewicht maar ook met diabetes mellitus (suikerziekte), graanproducten uit hun dieet houden (Low-Carb), de vetzuren en cholesterol zich verbeteren en er wordt zelfs een daling gezien van de bloedsuikerwaarden.<a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding">[bron?]</a> Ook het gewicht verbetert, niet alleen door de lagere calorie-intake maar tevens doordat de hypothalamus weer gevoelig wordt voor leptine door de verlaging van de triglyceriden. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historische_trends_van_weinig_bewegen">Historische trends van weinig bewegen</h3></div> Een <a href="/w/index.php?title=Zittend_leven&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zittend leven (de pagina bestaat niet)">zittend leven</a> speelt een belangrijke rol bij obesitas.<a href="#cite_note-104">[104]</a> Wereldwijd heeft een grote verschuiving plaatsgevonden naar lichamelijk minder belastend werk:<a href="#cite_note-WHO2009-83">[83]</a><a href="#cite_note-WHOExercise-105">[105]</a><a href="#cite_note-Ness2006-106">[106]</a> momenteel krijgt minstens 60% van de wereldbevolking te weinig beweging.<a href="#cite_note-WHOExercise-105">[105]</a> De hoofdoorzaken zijn de toename van mechanisch vervoer en de toename van thuiswerken met arbeidsbesparende technologie.<a href="#cite_note-WHO2009-83">[83]</a><a href="#cite_note-WHOExercise-105">[105]</a><a href="#cite_note-Ness2006-106">[106]</a> Elk jaar brengt een groter deel van de werkende bevolking de volledige werkdag achter een bureau of computer door. Kinderen lijken lichamelijk minder actief te worden doordat ze minder lopen en minder aan gymnastiek en sport doen.<a href="#cite_note-107">[107]</a> Wereldwijde trends in actieve vrijetijdsbesteding in de vorm van <a href="/wiki/Lichaamsbeweging" title="Lichaamsbeweging">lichaamsbeweging</a> zijn niet geheel duidelijk. De <a href="/wiki/Wereldgezondheidsorganisatie" title="Wereldgezondheidsorganisatie">Wereldgezondheidsorganisatie</a> meldt dat mensen over de hele wereld minder actieve bezigheden kiezen om te recreëren, terwijl uit een Fins onderzoek<a href="#cite_note-108">[108]</a> juist een toename bleek en een onderzoek uit de Verenigde Staten geen substantiële verandering te zien gaf in lichaamsbeweging als vrijetijdsbesteding.<a href="#cite_note-109">[109]</a> Zowel bij kinderen als bij volwassenen is er verband tussen het aantal uren televisie kijken en het risico op obesitas.<a href="#cite_note-110">[110]</a><a href="#cite_note-111">[111]</a><a href="#cite_note-112">[112]</a> Uit een overzicht bleek dat 63 van 73 onderzoeken (86%) aantoonden dat obesitas in de kinderjaren toenam met een toegenomen blootstelling aan media, waarbij de toename van obesitasgevallen gelijke tred hield met de toename van het aantal uren televisie kijken.<a href="#cite_note-113">[113]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geschiedenis_van_de_visie_op_obesitas">Geschiedenis van de visie op obesitas</h3></div> Door de eeuwen heen zagen veel culturen obesitas als het gevolg van karakterzwakte. De obesus of het dikke personage in de <a href="/w/index.php?title=Griekse_komedie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Griekse komedie (de pagina bestaat niet)">Griekse komedie</a> was een veelvraat en een figuur waarmee de spot gedreven werd. In christelijke tijden werd voedsel beschouwd als een poort naar de zonden <a href="/w/index.php?title=Vadsigheid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vadsigheid (de pagina bestaat niet)">vadsigheid</a> en <a href="/wiki/Lust_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Lust (hoofdbetekenis)">lust</a>.<a href="#cite_note-Woodhouse-5">[5]</a> Historisch is zwaarlijvigheid niet altijd als een probleem gezien. Vooral als uitdrukking van het tegendeel van hongersnood kon een obees lichaam een ideaal zijn, dat juist in de volkscultuur vaak terugkeert. Het slankheidsideaal is ontstaan bij maatschappelijke bovenlagen en pas later algemeen geworden.<a href="#cite_note-114">[114]</a> In de moderne westerse cultuur wordt overgewicht vaak gezien als onaantrekkelijk, en wordt obesitas veelal in verband gebracht met verschillende negatieve stereotypen. Mensen van alle leeftijden kunnen sociaal worden gestigmatiseerd en het doelwit zijn van pesterijen of door anderen worden gemeden. Obesitas is wederom een reden voor discriminatie.<a href="#cite_note-Bias2001-115">[115]</a> In de westerse samenleving zijn de algemene opvattingen over gezond lichaamsgewicht anders dan de opvattingen over het ideaalgewicht, en beide opvattingen zijn sinds het begin van de 20e eeuw veranderd. Het gewicht dat als ideaal wordt beschouwd is sinds de jaren 20 lager geworden. Dit blijkt uit het feit dat de gemiddelde lengte van winnaars van de Miss America-verkiezingen van 1922 tot 1999 met 2% is toegenomen, terwijl hun gemiddelde gewicht met 12% is afgenomen.<a href="#cite_note-116">[116]</a> Aan de andere kant zijn de opvattingen over gezond gewicht de andere kant op veranderd. In Groot-Brittannië was het gewicht waarbij mensen zichzelf als te zwaar beschouwden in 2007 aanzienlijk hoger dan in 1999.<a href="#cite_note-John2008-117">[117]</a> Men vermoedt dat deze veranderingen het gevolg zijn van toenemende vetzucht, waardoor extra lichaamsvet steeds meer als normaal wordt beschouwd.<a href="#cite_note-John2008-117">[117]</a> In veel delen van <a href="/wiki/Afrika_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Afrika (hoofdbetekenis)">Afrika</a> wordt obesitas nog steeds als een teken van welvaart en welzijn beschouwd. Dit is vooral gangbaar geworden sinds het begin van de <a href="/wiki/Hiv" title="Hiv">hiv</a>-epidemie.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Obesitas_in_de_kunst">Obesitas in de kunst</h3></div> De eerste beelden van het menselijk lichaam 20.000 tot 35.000 jaar geleden zijn voorstellingen van obese vrouwen. Sommigen schrijven de <a href="/wiki/Venusbeeldjes" class="mw-redirect" title="Venusbeeldjes">Venusbeeldjes</a> toe aan de gewoonte om vruchtbaarheid te benadrukken, terwijl anderen van mening zijn dat ze de "vetheid" in de mensen van die tijd weergeven.<a href="#cite_note-Woodhouse-5">[5]</a> Corpulentie is echter afwezig in zowel Griekse als Romeinse kunst, waarschijnlijk in overeenstemming met hun idealen met betrekking tot gematigdheid. Deze trend werd grotendeels voortgezet in de christelijke Europese traditie, waarbij alleen mensen met een lage sociaal-economische status obees werden afgebeeld.<a href="#cite_note-Woodhouse-5">[5]</a> Tijdens de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwen</a> en de <a href="/wiki/Renaissance_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Renaissance (hoofdbetekenis)">renaissance</a> werd obesitas vaak als een teken van welvaart beschouwd, en kwam het vrij vaak voor onder de elite: De Toscaanse Generaal <a href="/w/index.php?title=Alessandro_del_Borro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alessandro del Borro (de pagina bestaat niet)">Alessandro del Borro</a> toegeschreven aan Charles Mellin, 1645.<a href="#cite_note-PMID_14578257-74">[74]</a> Tijdens de <a href="/wiki/Renaissance_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Renaissance (hoofdbetekenis)">renaissance</a> begonnen sommige leden van de hogere stand met hun grote omvang te pronken, zoals te zien is in portretten van Hendrik VIII en Alessandro del Borro.<a href="#cite_note-Woodhouse-5">[5]</a> <a href="/wiki/Peter_Paul_Rubens" title="Peter Paul Rubens">Rubens</a> (1577–1640) beeldde regelmatig stevige vrouwen in zijn schilderijen af, waarvan de term <a href="/w/index.php?title=Rubensvrouw&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rubensvrouw (de pagina bestaat niet)">Rubensvrouw</a> is afgeleid. Deze vrouwen behielden echter hun zandloperfiguur dat verband hield met vruchtbaarheid.<a href="#cite_note-Fumento-118">[118]</a> Gedurende de 19e eeuw veranderden de opvattingen over obesitas in de westerse wereld. Na eeuwen waarin obesitas synoniem was met welvaart en sociale status, begon men nu slankheid als de gewenste norm te zien.<a href="#cite_note-Woodhouse-5">[5]</a> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Bestand:Venus_von_Willendorf_01.jpg" class="mw-file-description" title="Venus van Willendorf uit 24.000–22.000 v. Chr."><img alt="Venus van Willendorf uit 24.000–22.000 v. Chr." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Venus_von_Willendorf_01.jpg/64px-Venus_von_Willendorf_01.jpg" decoding="async" width="64" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Venus_von_Willendorf_01.jpg/96px-Venus_von_Willendorf_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Venus_von_Willendorf_01.jpg/127px-Venus_von_Willendorf_01.jpg 2x" data-file-width="1428" data-file-height="2684" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Venus_van_Willendorf" title="Venus van Willendorf">Venus van Willendorf</a> uit 24.000–22.000 v. Chr.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Bestand:Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg" class="mw-file-description" title="Portret van Gerard Andriesz Bicker, 1640. Obesitas is niet uitsluitend een modern verschijnsel, maar kwam - zij het minder frequent - ook in vroeger eeuwen reeds voor."><img alt="Portret van Gerard Andriesz Bicker, 1640. Obesitas is niet uitsluitend een modern verschijnsel, maar kwam - zij het minder frequent - ook in vroeger eeuwen reeds voor." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg/90px-Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg/136px-Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg/181px-Bartholomeus_van_der_Helst_-_Gerard_Andriesz_Bicker.jpg 2x" data-file-width="724" data-file-height="960" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Portret_van_Gerard_Andriesz_Bicker" title="Portret van Gerard Andriesz Bicker">Portret van Gerard Andriesz Bicker</a>, 1640. Obesitas is niet uitsluitend een modern verschijnsel, maar kwam - zij het minder frequent - ook in vroeger eeuwen reeds voor.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Bestand:Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg" class="mw-file-description" title="Een zeer zwaarlijvige man met een opvallende dubbele kin en een snor, in het zwart gekleed met een zwaard aan zijn linkerzijde."><img alt="Een zeer zwaarlijvige man met een opvallende dubbele kin en een snor, in het zwart gekleed met een zwaard aan zijn linkerzijde." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg/71px-Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg" decoding="async" width="71" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg/106px-Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg/142px-Charles_Mellin_zugeschr_-_Portr%C3%A4t_eines_Herrn_-_Gem%C3%A4ldegalerie_Berlin.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1690" /></a></div> <div class="gallerytext">Een zeer zwaarlijvige man met een opvallende dubbele kin en een snor, in het zwart gekleed met een zwaard aan zijn linkerzijde.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Definitie_en_classificatie">Definitie en classificatie</h2></div> Obesitas is een <a href="/wiki/Medische_aandoening" class="mw-redirect" title="Medische aandoening">medische aandoening</a> waarbij zich zoveel overtollig <a href="/wiki/Lichaamsvet" class="mw-redirect" title="Lichaamsvet">lichaamsvet</a> heeft opgehoopt dat dit een nadelig effect op de gezondheid kan hebben.<a href="#cite_note-WHO_2000_p.6-1">[1]</a> Of er sprake is van obesitas wordt bepaald met de <a href="/wiki/Queteletindex" title="Queteletindex">queteletindex</a> of body mass index (BMI) en verder beoordeeld aan de hand van de vetverdeling volgens de <a href="/w/index.php?title=Taille-heupverhouding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taille-heupverhouding (de pagina bestaat niet)">taille-heupverhouding</a> en het totaal van risicofactoren voor hart- en vaatziekten.<a href="#cite_note-119">[119]</a><a href="#cite_note-120">[120]</a> De BMI is nauw verbonden met het percentage <a href="/wiki/Lichaamsvet" class="mw-redirect" title="Lichaamsvet">lichaamsvet</a> en de totale hoeveelheid lichaamsvet.<a href="#cite_note-121">[121]</a> Bij kinderen is een gezond gewicht leeftijds- en geslachtsafhankelijk. Obesitas bij kinderen en pubers wordt niet in een absoluut getal weergegeven, maar in verhouding tot een historisch normale groep, zodat er sprake is van obesitas bij een BMI hoger dan de 95e <a href="/wiki/Percentiel" title="Percentiel">percentiel</a>.<a href="#cite_note-cdc.gov-84">[84]</a> De referentiegegevens waarop deze percentielen waren gebaseerd dateren uit de periode van 1963 tot 1994, en zijn dus niet verstoord door de recente gewichtsstijgingen.<a href="#cite_note-Flegal_KM,_Ogden_CL,_Wei_R,_Kuczmarski_RL,_Johnson_CL_2001_1086–93-85">[85]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="BMI">BMI</h3></div> Bij mensen is de meest gebruikte maat voor zwaarlijvigheid de <a href="/wiki/Queteletindex" title="Queteletindex">queteletindex</a> of Body Mass Index (BMI). De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht te delen door het kwadraat van de lichaamslengte: <dl><dd><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle BMI={\frac {m}{h^{2}}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>B</mi> <mi>M</mi> <mi>I</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mi>m</mi> <msup> <mi>h</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle BMI={\frac {m}{h^{2}}}}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3c416bb84f3001caa66a7d82c5b0ca24d75a0196" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.171ex; width:11.706ex; height:5.009ex;" alt="{\displaystyle BMI={\frac {m}{h^{2}}}}"> met m in <a href="/wiki/Kilogram" title="Kilogram">kilogram</a> en h in <a href="/wiki/Meter" title="Meter">meter</a></dd></dl> De <a href="/wiki/Wereldgezondheidsorganisatie" title="Wereldgezondheidsorganisatie">Wereldgezondheidsorganisatie</a> (WHO) heeft in 1997 (gepubliceerd in 2000), de volgende BMI-classificatie vastgesteld:<a href="#cite_note-WHO_2000_p.9-4">[4]</a> <ul><li>Ondergewicht: een <a href="/wiki/Queteletindex" title="Queteletindex">BMI</a> beneden 18,5 kg/m2</li> <li>Normaal gewicht: een <a href="/wiki/Queteletindex" title="Queteletindex">BMI</a> variërend tussen 18,5 en 24,99 kg/m2</li> <li>Overgewicht: een BMI tussen 25,00 en 29,99 kg/m2</li> <li>Obesitas klasse 1: een BMI tussen 30,00 kg/m2 en 34,99 kg/m2</li> <li>Obesitas klasse 2: een BMI tussen 35,00 kg/m2 en 39,99 kg/m2</li> <li>Obesitas klasse 3: een BMI vanaf 40,00 kg/m2</li></ul> Sommige instanties hebben nog enkele wijzigingen aangebracht in de definities van de WHO. Hieronder een veelgebruikte indeling van de obesitasklassen, de exacte grenzen staan (soms) nog ter discussie.<a href="#cite_note-morbid2007-80">[80]</a> <ul><li>Obesitas: een BMI tussen 30,00 kg/m2 en 34,99 kg/m2</li> <li>Ernstige obesitas: een BMI tussen 35,00 kg/m2 en 39,99 kg/m2</li> <li>Morbide obesitas: een BMI vanaf 40,00 kg/m2 Van morbide obesitas is reeds sprake bij een BMI van meer dan 35 kg/m2, indien er zich samenhangende problemen voordoen: gewrichts-, hart- of longklachten, suikerziekte, hoge bloeddruk</li> <li>Superobesitas: een BMI vanaf 50,00 kg/m2</li></ul> Aangezien <a href="/wiki/Aziatisch" class="mw-redirect" title="Aziatisch">Aziatische</a> <a href="/wiki/Bevolkingsgroep" class="mw-redirect" title="Bevolkingsgroep">bevolkingsgroepen</a> negatieve gezondheidsconsequenties ervaren bij een lagere BMI dan blanken, hebben sommige landen obesitas geherdefinieerd. In <a href="/wiki/Japan_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Japan (hoofdbetekenis)">Japan</a> begint obesitas al vanaf een BMI van 25<a href="#cite_note-122">[122]</a>, terwijl in <a href="/wiki/Volksrepubliek_China" title="Volksrepubliek China">China</a> de grens van obesitas bij een BMI van 28 ligt.<a href="#cite_note-123">[123]</a> Wat betreft kinderen varieert een gezonde BMI naargelang de leeftijd en het geslacht van het kind. De BMI is geen volledige diagnose, in zoverre dat deze niet de vetdistributie binnen het lichaam in overweging neemt, en de relatieve vet- spier- en botbijdragen aan het totale lichaamsgewicht negeert. Een krachtige atleet kan door zijn BMI als te zwaar worden gerangschikt (toe te schrijven aan een zwaar spierstelsel), terwijl ten onrechte een "normale" BMI kan worden gediagnosticeerd in het geval van een bejaarde persoon met zeer lage vetvrije massa. Een BMI-score alleen is ontoereikend als <a href="/wiki/Diagnose" title="Diagnose">diagnose</a>, omdat de BMI niet in staat is om vet van vetvrije massa te onderscheiden en ook geen rekening houdt met gevaarlijk <a href="/wiki/Buikvet" title="Buikvet">buikvet</a>. Bij 'normaal gewicht obesitas' is er sprake van een normaal lichaamsgewicht, maar hoge lichaamsvetpercentages met dezelfde gezondheidsrisico's als obesitas. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Andere_methoden">Andere methoden</h3></div> Andere manieren om zwaarlijvigheid te bepalen zijn de bepaling van het percentage lichaamsvet, de taille-heup ratio en de heupomtrek. <ul><li>Percentage lichaamsvet. Onder wetenschappers wordt dit beschouwd als de betrouwbaarste methode om overgewicht te bepalen. BMI is slechts een manier om het lichaamsvetpercentage te benaderen. Precieze meting van het lichaamsvetpercentage is echter moeilijk. Er bestaan verschillende methoden van variërende moeilijkheidsgraad en complexiteit. Het lichaamsvetpercentage kan onder meer gemeten worden via huidplooimeting, waarbij op zekere plaatsen van de huid precies wordt gemeten wat de dikte van de onderhuidse vetlaag is.</li> <li>Heupomtrek en taille-heupverhouding meten een veelvoorkomende vorm van obesitas, namelijk buikobesitas of centrale obesitas, die gekarakteriseerd wordt door overmatige opslag van vet in de buikregio en in de peritoneale holte. Ze blijken vergelijkbaar te zijn met de BMI in de mate waarin ze het risico op metabolische afwijkingen als diabetes type II kunnen voorspellen, en zijn mogelijk beter dan BMI in het voorspellen van het risico op hart- en vaatziekten. Een taille-heupverhouding groter dan 0,85 bij vrouwen en groter dan 0,9 bij mannen geldt als overgewicht, vanaf 0,85 respectievelijk 1,0 als adipositas<a href="#cite_note-124">[124]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Oorzaken_en_risicofactoren">Oorzaken en risicofactoren</h2></div> Zwaarlijvigheid is over het algemeen een resultaat van een combinatie van factoren. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Voeding">Voeding</h3></div> De belangrijkste factor is te veel voeding tot zich nemen in relatie tot het energieverbruik van het lichaam. Op individueel niveau wordt een combinatie van overmatige <a href="/w/index.php?title=Voedselconsumptie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voedselconsumptie (de pagina bestaat niet)">voedselconsumptie</a> en gebrek aan <a href="/wiki/Lichaamsbeweging" title="Lichaamsbeweging">lichaamsbeweging</a> dan ook beschouwd als de verklaring voor de meeste gevallen van obesitas.<a href="#cite_note-CADG2006-125">[125]</a> In een beperkt aantal gevallen is de oorzaak in de eerste plaats een <a href="/wiki/Gen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gen (hoofdbetekenis)">genetische</a>, een medische of een psychische aandoening.<a href="#cite_note-126">[126]</a> Daarentegen wordt de snelle stijging van obesitas op maatschappelijk niveau gezien als het gevolg van bewerkt<a href="#cite_note-127">[127]</a>, gemakkelijk verkrijgbaar en smakelijk voedsel,<a href="#cite_note-128">[128]</a> een toenemende afhankelijkheid van auto's en machinale productie.<a href="#cite_note-129">[129]</a><a href="#cite_note-James2008-130">[130]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Andere_factoren">Andere factoren</h3></div> <ul><li>eetziekte zoals <a href="/wiki/Eetbuistoornis" title="Eetbuistoornis">eetbuistoornis</a></li> <li>toename van de hoeveelheid koolhydraten en toegevoegde suikers in de voeding, met name <a href="/wiki/Fructose" title="Fructose">fructose</a><a href="#cite_note-PMID_23924506-86">[86]</a></li> <li><a href="/wiki/Stress" title="Stress">Stress</a><a href="#cite_note-131">[131]</a></li></ul> In 2006 werden in een overzicht nog tien andere mogelijke redenen voor de recente toename van obesitas opgesomd: <ul><li>te weinig <a href="/wiki/Slaap_(rust)" title="Slaap (rust)">slaap</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hormoonverstorende_stoffen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hormoonverstorende stoffen (de pagina bestaat niet)">hormoonverstorende stoffen</a> (<a href="/wiki/Milieuverontreiniging" title="Milieuverontreiniging">milieuvervuiling</a> die het <a href="/wiki/Vetstofwisseling" title="Vetstofwisseling">vetmetabolisme</a> verstoort)</li> <li>minder afwisseling in de omgevingstemperatuur</li> <li>afname van het <a href="/wiki/Roken_(tabak)" title="Roken (tabak)">roken</a>, roken onderdrukt namelijk de eetlust</li> <li>toegenomen gebruik van medicijnen die gewichtstoename kunnen veroorzaken (bijv. <a href="/wiki/Atypische_antipsychotica" title="Atypische antipsychotica">atypische antipsychotica</a>)</li> <li>relatief groter wordende leeftijds- en etnische groepen waarvan de leden vaak zwaarder zijn</li> <li>zwangerschap op hogere leeftijd (waardoor kinderen gevoeliger kunnen zijn voor obesitas)</li> <li><a href="/wiki/Epigenetica" title="Epigenetica">epigenetische</a> risicofactoren die van generatie op generatie worden doorgegeven</li> <li><a href="/wiki/Natuurlijke_selectie" title="Natuurlijke selectie">natuurlijke selectie</a> op een hogere BMI</li> <li><a href="/w/index.php?title=Kiezen_voor_een_vergelijkbare_partner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiezen voor een vergelijkbare partner (de pagina bestaat niet)">kiezen voor een vergelijkbare partner</a> dat leidt tot een concentratie van risicofactoren voor obesitas (daardoor neemt het aantal mensen met obesitas verhoudingsgewijs toe).<a href="#cite_note-pmid16801930-132">[132]</a></li></ul> Hoewel er een aanzienlijke hoeveelheid bewijs is dat de invloed van deze mechanismen op de toename van obesitas ondersteunt, is het definitieve bewijs nog niet geleverd en stellen de auteurs dat deze factoren waarschijnlijk minder invloed hebben dan de factoren die in de vorige alinea zijn beschreven. Bij jeugdobesitas dragen, net als bij obesitas bij volwassenen, vele factoren bij aan de stijgende percentages. Veranderingen in eetgewoonten en minder lichaamsbeweging worden gezien als de twee belangrijkste oorzaken van de stijgende percentages.<a href="#cite_note-133">[133]</a> Omdat jeugdobesitas vaak tot op volwassen leeftijd blijft bestaan, worden obese kinderen vaak onderzocht op <a href="/wiki/Hypertensie" title="Hypertensie">hypertensie</a>, <a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes</a>, <a href="/wiki/Hyperlipidemie" class="mw-redirect" title="Hyperlipidemie">hyperlipidemie</a> en <a href="/wiki/Leververvetting" title="Leververvetting">leververvetting</a>.<a href="#cite_note-CADG2006-125">[125]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Genetische_oorzaken">Genetische oorzaken</h4></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:La_monstrua_desnuda_(1680),_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg" class="mw-file-description"><img alt="Een schilderij van een donkerharig zwaarlijvig naakt meisje met roze wangen dat tegen een tafel leunt. In haar linkerhand houdt ze druiven en druivenbladeren, waarmee ze haar schaamstreek bedekt." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/La_monstrua_desnuda_%281680%29%2C_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg/200px-La_monstrua_desnuda_%281680%29%2C_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg" decoding="async" width="200" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/La_monstrua_desnuda_%281680%29%2C_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg/300px-La_monstrua_desnuda_%281680%29%2C_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/La_monstrua_desnuda_%281680%29%2C_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg/400px-La_monstrua_desnuda_%281680%29%2C_de_Juan_Carre%C3%B1o_de_Miranda..jpg 2x" data-file-width="2049" data-file-height="3051" /></a><figcaption>Een schilderij uit 1680 door <a href="/wiki/Juan_Carreno_de_Miranda" class="mw-redirect" title="Juan Carreno de Miranda">Juan Carreno de Miranda</a> van een meisje dat waarschijnlijk lijdt aan het <a href="/wiki/Syndroom_van_Prader-Willi" title="Syndroom van Prader-Willi">syndroom van Prader-Willi</a><a href="#cite_note-134">[134]</a></figcaption></figure> Net als veel andere medische aandoeningen is obesitas het gevolg van wisselwerking tussen genetische en omgevingsfactoren. <a href="/wiki/Polymorfisme_(biologie)" class="mw-redirect" title="Polymorfisme (biologie)">Polymorfisme</a> in meerdere <a href="/wiki/Gen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gen (hoofdbetekenis)">genen</a> die de <a href="/wiki/Eetlust" class="mw-redirect" title="Eetlust">eetlust</a> en de <a href="/wiki/Stofwisseling" title="Stofwisseling">stofwisseling</a> regelen, leiden tot een aanleg voor obesitas indien er voldoende voedselenergie beschikbaar is. Sinds 2006 zijn meer dan 41 van deze genen in verband gebracht met het ontstaan van obesitas indien een gunstige omgeving aanwezig is.<a href="#cite_note-135">[135]</a> Mensen met twee kopieën van het <a href="/w/index.php?title=FTO-gen&action=edit&redlink=1" class="new" title="FTO-gen (de pagina bestaat niet)">FTO-gen</a> (het gen dat verband houdt met vetmassa en obesitas) wegen gemiddeld 3–4 kg meer en lopen een 1,67 keer zo groot risico op obesitas in vergelijking met mensen zonder het risico-<a href="/wiki/Allel" title="Allel">allel</a>.<a href="#cite_note-136">[136]</a> Het percentage van obesitas dat kan worden toegeschreven aan genetische oorzaken varieert van 6% tot 85%, afhankelijk van de onderzochte bevolkingsgroep.<a href="#cite_note-137">[137]</a> Obesitas is een belangrijk kenmerk van enkele syndromen, zoals het <a href="/wiki/Syndroom_van_Prader-Willi" title="Syndroom van Prader-Willi">syndroom van Prader-Willi</a>, het <a href="/wiki/Syndroom_van_Bardet-Biedl" class="mw-redirect" title="Syndroom van Bardet-Biedl">syndroom van Bardet-Biedl</a>, het <a href="/w/index.php?title=Syndroom_van_Cohen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Syndroom van Cohen (de pagina bestaat niet)">syndroom van Cohen</a> en het <a href="/w/index.php?title=MOMO-syndroom&action=edit&redlink=1" class="new" title="MOMO-syndroom (de pagina bestaat niet)">MOMO-syndroom</a>. (Soms wordt de term "niet-syndromale obesitas" gebruikt om deze aandoeningen uit te sluiten.)<a href="#cite_note-pmid19506576-138">[138]</a> Bij mensen die al op jonge leeftijd ernstige obesitas hadden (dat is jonger dan 10 jaar en een BMI van meer dan 3 <a href="/wiki/Standaarddeviatie" class="mw-redirect" title="Standaarddeviatie">standaarddeviaties</a> dan normaal), heeft 7% een DNA-puntmutatie.<a href="#cite_note-139">[139]</a> In onderzoeken gericht op erfelijke patronen in plaats van op specifieke genen, is gebleken dat 80% van de nakomelingen van twee obese ouders obesitas had, tegen minder dan 10% van nakomelingen van ouders met een normaal gewicht.<a href="#cite_note-140">[140]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Evolutionaire_hypothese">Evolutionaire hypothese</h4></div> De <a href="/w/index.php?title=Thrifty_gene_hypothese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thrifty gene hypothese (de pagina bestaat niet)">thrifty gene hypothese</a> stelt dat mensen vanwege voedselschaarste tijdens de menselijke evolutie vatbaar zijn voor obesitas. Het vermogen om gebruik te maken van zeldzame periodes van voedselovervloed door de energie op te slaan als vet, zou een evolutionair voordeel bieden in tijden van wisselende beschikbaarheid van voedsel. Mensen met meer vetreserves zouden beter in staat zijn om te overleven in tijden van schaarste. Deze neiging tot vetopslag zou echter juist slecht zijn in een maatschappij waarin voedsel altijd beschikbaar is.<a href="#cite_note-141">[141]</a> Dit wordt geïllustreerd door de geschiedenis van volkeren welke eeuwenlang in schaarste hebben geleefd en nu meer voedsel tot hun beschikking hebben. Het bekendste fenomeen hierin zijn de mensen op het eiland <a href="/wiki/Nauru" title="Nauru">Nauru</a> in de buurt van Australië. Dit eiland ligt ver van het vasteland en werd circa 3000 jaar geleden bereikt met grote zeekano's. De eerste bewoners van Nauru waren in staat tot die grote oversteek, doordat zij weinig voedsel snel opsloegen als vet en dit weer langzaam verbrandden. Sinds enkele decennia is de welvaart 'toegenomen' onder andere door de winning van fosfaat op het eiland, waardoor men er Westers ging eten (toename van vetten en koolhydraten). Dat dit niet strookt met hun natuurlijke aanleg, blijkt uit het feit dat inmiddels 90% van de mensen op Nauru overgewicht heeft en 40% Diabetes (hoogste ter wereld). De levensverwachting is derhalve laag. Ook op andere eilanden in de Grote Oceaan is dit waargenomen; ieder kent wel de foto's van slanke meisjes op Hawaï in strooien rokjes maar in het hier en nu worden die zeldzaam. Een ander volk dat het genetisch model ondersteunt, zijn de <a href="/w/index.php?title=Pima_(volk)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pima (volk) (de pagina bestaat niet)">Pima Indianen</a> in Noord-Amerika. Tot de jaren vijftig leefden zij vrij traditioneel maar na de komst van goedkope koolhydraten en vetten is hun gewicht dramatisch gestegen en wordt ook <a href="/wiki/Diabetes_mellitus" title="Diabetes mellitus">diabetes</a> veel vaker gezien. In <a href="/wiki/Samoa" title="Samoa">Samoa</a> is 60-75% van de volwassen bevolking obees. Deze theorie heeft veel kritiek gekregen en er zijn andere op evolutie gebaseerde theorieën voorgesteld, zoals de <a href="/w/index.php?title=Drifty_gene_hypothese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Drifty gene hypothese (de pagina bestaat niet)">drifty gene hypothese</a> en de <a href="/w/index.php?title=Thrifty_phenotype&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thrifty phenotype (de pagina bestaat niet)">thrifty phenotype hypothese</a>.<a href="#cite_note-142">[142]</a><a href="#cite_note-143">[143]</a> Hoewel sommige mensen misschien een genetische tendens tot zwaarlijvigheid hebben, is het pas met de vermindering van fysieke activiteit en een beweging naar hoogcaloriediëten van de moderne maatschappij dat obesitas wijdverspreid is geworden. Dat de rol van dikmakende genen beperkt is, blijkt uit het volgende: tussen 1990 en 2001 is het aantal mensen dat zwaarlijvig is met 61% gestegen. Deze trend zet zich wereldwijd voort en beperkt zich niet tot Europa en de Verenigde Staten. Sinds eind jaren tachtig is obesitas in Latijns-Amerika en Azië sterk in opmars. Het ontwikkelen van obesitas is dus multifactorieel bepaald; er is een zekere aanleg voor nodig boven op een verkeerde voeding en/of verkeerd voedingspatroon. In een aantal studies is aangetoond dat flesgevoede kinderen meer risico lopen op het ontwikkelen van obesitas. Zo ook bij kinderen van moeders waar gedurende de zwangerschap de bloedglucosewaarden te hoog of juist te laag zijn geweest. Opvallend is het aantal personen met overgewicht die geboren zijn tijdens de <a href="/wiki/Hongerwinter" title="Hongerwinter">hongerwinter</a> van 1944-1945, juist in een tijd dat voedsel niet in grote hoeveelheden voorhanden was.<a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding">[bron?]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Andere_aandoeningen">Andere aandoeningen</h3></div> Sommige lichamelijke en psychische aandoeningen en de medicijnen die worden gebruikt om die te behandelen, kunnen het risico op obesitas vergroten. Onder de medische aandoeningen die het risico op obesitas vergroten zijn enkele zeldzame genetische syndromen (zie boven), maar ook enkele aangeboren of later verkregen aandoeningen zoals: <a href="/wiki/Hypothyreo%C3%AFdie" title="Hypothyreoïdie">hypothyreoïdie</a>, <a href="/wiki/Syndroom_van_Cushing" title="Syndroom van Cushing">syndroom van Cushing</a>, <a href="/wiki/Groeihormoondefici%C3%ABntie" title="Groeihormoondeficiëntie">groeihormoondeficiëntie</a><a href="#cite_note-144">[144]</a> en de <a href="/wiki/Eetstoornis" title="Eetstoornis">eetstoornissen</a> <a href="/w/index.php?title=%27binge%27-eten&action=edit&redlink=1" class="new" title="'binge'-eten (de pagina bestaat niet)">'binge'-eten</a> en <a href="/w/index.php?title=Nachtelijk_eten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nachtelijk eten (de pagina bestaat niet)">nachtelijk eten</a>.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> Obesitas wordt echter niet gezien als een psychische stoornis en is daarom niet als psychische stoornis opgenomen in de <a href="/wiki/Diagnostic_and_Statistical_Manual_of_Mental_Disorders" title="Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders">DSM-IVR</a>.<a href="#cite_note-145">[145]</a> Het risico op overgewicht en obesitas is hoger bij mensen met dan bij mensen zonder psychische stoornis.<a href="#cite_note-146">[146]</a> Sommige medicijnen kunnen zorgen voor gewichtstoename of veranderingen in de <a href="/w/index.php?title=Lichaamssamenstelling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lichaamssamenstelling (de pagina bestaat niet)">lichaamssamenstelling</a>. Dit betreft o.a. <a href="/wiki/Insuline" title="Insuline">insuline</a>, <a href="/w/index.php?title=Sulfonylureumderivaat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sulfonylureumderivaat (de pagina bestaat niet)">sulfonylureumderivaten</a>, <a href="/w/index.php?title=Thiazolidinedion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiazolidinedion (de pagina bestaat niet)">thiazolidinedionen</a>, <a href="/wiki/Atypische_antipsychotica" title="Atypische antipsychotica">atypische antipsychotica</a>, <a href="/wiki/Antidepressiva" title="Antidepressiva">antidepressiva</a>, <a href="/wiki/Glucocortico%C3%AFden" title="Glucocorticoïden">steroïden</a>, bepaalde <a href="/wiki/Anti-epileptica" title="Anti-epileptica">anti-epileptica</a> (<a href="/wiki/Fenyto%C3%AFne" title="Fenytoïne">fenytoïne</a> en <a href="/wiki/Valpro%C3%AFnezuur" title="Valproïnezuur">valproïnezuur</a>), <a href="/w/index.php?title=Pizotifeen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pizotifeen (de pagina bestaat niet)">pizotifeen</a> en sommige vormen van hormonale <a href="/wiki/Anticonceptiva" class="mw-redirect" title="Anticonceptiva">anticonceptiva</a>.<a href="#cite_note-PMID_16198769-2">[2]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Roken">Roken</h3></div> <a href="/wiki/Roken_(tabak)" title="Roken (tabak)">Roken</a> heeft een aanzienlijk effect op lichaamsgewicht. Mensen die stoppen met roken komen gemiddeld 4,4 kg (mannen) respectievelijk 5 kg (vrouwen) aan.<a href="#cite_note-147">[147]</a> Veranderende percentages rokers hebben echter weinig effect op het totale obesitaspercentage gehad.<a href="#cite_note-148">[148]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Virussen_en_bacteriën">Virussen en bacteriën</h3></div> Het onderzoek naar het effect van virussen en bacteriën op de stofwisseling staat nog in de kinderschoenen. Er zijn verschillen in <a href="/wiki/Darmflora" title="Darmflora">darmflora</a> gevonden tussen magere en obese mensen. Er zijn aanwijzingen dat de darmflora in obese en magere mensen van invloed kan zijn op de capaciteit van de stofwisseling. Gedacht wordt dat deze kennelijke verandering in stofwisselingscapaciteit tot een groter vermogen tot energieopslag in de vorm van vet leidt en zo bijdraagt aan het ontstaan van obesitas. Of deze verschillen de directe oorzaak of het gevolg zijn van obesitas moet nog onomstotelijk worden vastgesteld.<a href="#cite_note-149">[149]</a> Bij mensen en verschillende diersoorten is verband gevonden tussen <a href="/wiki/Virus_(biologie)" title="Virus (biologie)">virussen</a> en obesitas. Zo heeft recent onderzoek aangetoond dat besmetting met een <a href="/wiki/Adenovirus" class="mw-redirect" title="Adenovirus">adenovirus</a> zwaarlijvigheid bij dieren (o.a. kippen en muizen) kan veroorzaken. Er moet nog verder worden onderzocht of dat voor de mens ook geldt en als dat het geval is, in welke mate dit verband heeft bijgedragen aan de toename van obesitas.<a href="#cite_note-150">[150]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sociale_klasse">Sociale klasse</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg/260px-More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg" decoding="async" width="260" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg/390px-More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg/520px-More_adults_are_obese_in_more_unequal_rich_countries.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Meer volwassenen hebben obesitas in landen met een grotere <a href="/wiki/Economische_ongelijkheid" title="Economische ongelijkheid">economische ongelijkheid</a></figcaption></figure> Wereldwijd varieert het verband tussen <a href="/wiki/Sociale_klasse" title="Sociale klasse">sociale klasse</a> en BMI. Een onderzoeksoverzicht uit 1989 toonde aan dat in ontwikkelde landen vrouwen uit een hogere sociale klasse minder vaak dik waren. Voor mannen werd geen verschil gevonden tussen de verschillende sociale klassen. In ontwikkelingslanden waren vrouwen, mannen en kinderen van hogere sociale klassen vaker obees.<a href="#cite_note-151">[151]</a> In 2007 is dit onderzoek herhaald en werden dezelfde verbanden gevonden, maar in mindere mate. Dat dit verband minder sterk geworden is, wordt toegeschreven aan de effecten van <a href="/wiki/Globalisering" class="mw-redirect" title="Globalisering">globalisering</a>.<a href="#cite_note-McLaren2007-152">[152]</a> In ontwikkelde landen is het aantal volwassenen met obesitas, en het percentage van tieners met overgewicht, gerelateerd aan <a href="/wiki/Inkomensverdeling" title="Inkomensverdeling">inkomensongelijkheid</a>. Een vergelijkbaar beeld is te zien in verschillende staten in de VS: meer volwassenen, zelfs in hogere sociale klassen, hebben overgewicht in staten met een grotere ongelijkheid.<a href="#cite_note-spirit-153">[153]</a> Er zijn vele verklaringen naar voren gebracht voor het verband tussen BMI en sociale klasse. Aangenomen wordt dat in ontwikkelde landen de rijken beter in staat zijn om gezonde voeding te kopen, ze onder grotere sociale druk staan om slank te blijven en betere kansen hebben op lichamelijke <a href="/w/index.php?title=Fitheid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fitheid (de pagina bestaat niet)">fitheid</a>. In <a href="/wiki/Ontwikkelingslanden" class="mw-redirect" title="Ontwikkelingslanden">ontwikkelingslanden</a> zouden de mogelijkheid om voedsel te kopen, hoog energieverbruik door lichamelijke arbeid en een culturele voorkeur voor een dikker lichaam bijdragen aan de waargenomen patronen.<a href="#cite_note-McLaren2007-152">[152]</a> De houding van mensen in iemands leven ten opzichte van lichaamsgewicht kan ook een rol spelen bij het ontwikkelen van obesitas: onder vrienden, verwanten en echtgenoten zijn overeenkomsten in BMI-veranderingen in de loop van de tijd gevonden.<a href="#cite_note-154">[154]</a> Stress en vermeende lage sociale status lijken het risico op obesitas te vergroten.<a href="#cite_note-spirit-153">[153]</a><a href="#cite_note-155">[155]</a><a href="#cite_note-156">[156]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Maatschappelijke_oorzaken">Maatschappelijke oorzaken</h3></div> In ontwikkelingslanden speelt urbanisatie een rol bij de toename van obesitas. In <a href="/wiki/Volksrepubliek_China" title="Volksrepubliek China">China</a> is het totale obesitaspercentage lager dan 5%, maar in sommige steden is het hoger dan 20%.<a href="#cite_note-157">[157]</a> Hogere efficiëntie in de landbouw in combinatie met landbouwsubsidies in de Verenigde Staten en Europa, hebben tot voedselprijzen voor consumenten geleid die lager zijn dan op welk eerder moment in geschiedenis ook. Suiker en glucosestroop, twee substantiële bronnen van voedselenergie, vallen onder de meest gesubsidieerde producten door de overheid van de Verenigde Staten. De toegenomen <a href="/wiki/Marketing" title="Marketing">marketingactiviteiten</a> wordt ook vaak een rol toebedeeld. In de vroege jaren tachtig hief het bewind van <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">president Reagan</a> de meeste verordeningen betreffende reclame gericht op kinderen op. Dientengevolge steeg het aantal reclamespots dat door het gemiddelde kind wordt gezien, en een groot deel hiervan was voor fastfood en suikergoed. Dit laat echter onverlet dat de obesitasgolf in Amerika al vanaf begin jaren zestig opkwam, en dat obesitas een wereldwijd fenomeen is. De veranderingen in de prijs van minerale olie en benzine worden ook verondersteld effect gehad te hebben, aangezien het nu, in tegenstelling tot tijdens de jaren zeventig, betaalbaar is om overal naartoe te rijden in de Verenigde Staten. Tezelfdertijd zijn meer gebieden gebouwd zonder parken. Ook van invloed is het stijgende aantal huishoudens met twee inkomens, dus waarvan één ouder niet meer thuis blijft om voor het huis en het gezin te zorgen. Dit verhoogt het aantal restaurant- en meeneemmaaltijden. In de keuken heeft de magnetron ervoor gezorgd dat men meer snackt en minder vers voedsel eet. Sinds 1980 hebben <a href="/wiki/Fast-food" class="mw-redirect" title="Fast-food">fast-foodrestaurants</a> een enorme groei doorgemaakt, zowel in omzet als in aantal klanten. In de Verenigde Staten bestaat verband tussen het aantal kinderen dat iemand heeft en zijn/haar risico op obesitas. Het risico van vrouwen groeit met 7% per kind, dat van mannen met 4% per kind.<a href="#cite_note-158">[158]</a> Dit kan gedeeltelijk worden verklaard door het feit dat het hebben van jonge kinderen bij westerse ouders tot minder lichaamsbeweging leidt.<a href="#cite_note-159">[159]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pathofysiologie">Pathofysiologie</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Fatmouse.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Twee witte muizen waarvan de oren, zwarte ogen en roze neuzen even groot zijn. Het lichaam van de linker muis is echter ongeveer drie keer zo dik als dat van de normaal gebouwde rechter muis." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Fatmouse.jpg/260px-Fatmouse.jpg" decoding="async" width="260" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Fatmouse.jpg/390px-Fatmouse.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Fatmouse.jpg/520px-Fatmouse.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="435" /></a><figcaption>Een vergelijking van muizen waarvan de ene niet in staat is om <a href="/wiki/Leptine" title="Leptine">leptine</a> te produceren, wat resulteert in obesitas (links) en een normale muis (rechts)</figcaption></figure> Flier heeft de vele mogelijke <a href="/w/index.php?title=Pathofysiologie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pathofysiologie (de pagina bestaat niet)">pathofysiologische</a> mechanismen opgesomd die betrokken zijn bij het ontstaan en in stand houden van obesitas.<a href="#cite_note-flier-160">[160]</a> Dit onderzoeksterrein was nog nauwelijks betreden tot aan de ontdekking van <a href="/wiki/Leptine" title="Leptine">leptine</a> in 1994. Sinds deze ontdekking van leptine zijn er nog veel meer hormonale mechanismen ontdekt die een rol spelen bij de regulering van <a href="/wiki/Eetlust" class="mw-redirect" title="Eetlust">eetlust</a> en voedselinname, opslagpatronen van <a href="/wiki/Vetweefsel" title="Vetweefsel">vetweefsel</a> en de ontwikkeling van <a href="/w/index.php?title=Insulineresistentie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Insulineresistentie (de pagina bestaat niet)">insulineresistentie</a>. Na de ontdekking van leptine, zijn ook <a href="/wiki/Ghreline" title="Ghreline">ghreline</a>, <a href="/wiki/Insuline" title="Insuline">insuline</a>, <a href="/wiki/Orexine" title="Orexine">orexine</a>, <a href="/wiki/PYY_3-36" title="PYY 3-36">PYY 3-36</a>, <a href="/wiki/Cholecystokinine" title="Cholecystokinine">cholecystokinine</a>, <a href="/w/index.php?title=Adiponectine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adiponectine (de pagina bestaat niet)">adiponectine</a> en nog vele andere stoffen bestudeerd die bij deze processen een rol spelen. <a href="/w/index.php?title=Adipokinen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adipokinen (de pagina bestaat niet)">Adipokinenn</a> zijn stoffen die door vetweefsel worden geproduceerd; hun activiteiten lijken van invloed te zijn op veel aan obesitas gerelateerde aandoeningen. Leptine en ghreline vullen elkaar aan wat betreft hun invloed op de eetlust. Ghreline wordt geproduceerd door de maag en regelt de eetlust op korte termijn (d.w.z. aandrang om te eten als de maag leeg is en te stoppen met eten als de maag vol is). Leptine wordt geproduceerd door vetweefsel om de opslag van vetreserves in het lichaam te controleren en regelt de eetlust op de lange termijn (d.w.z. dat het stimuleert om meer te eten als er weinig vetreserve is en minder als er veel van is). Een belangrijke theorie rondom leptine is is dat mensen met overgewicht normale hoeveelheden of zelfs meer leptine aanmaken in hun vetcellen, maar dat de negatieve terugkoppeling op de hersenen (<a href="/wiki/Hypothalamus" title="Hypothalamus">hypothalamus</a>) verstoord is. Er blijkt verder een relatie tussen de hoogte van de <a href="/wiki/Triglyceride" class="mw-redirect" title="Triglyceride">triglyceriden</a> in het bloed (bepaalde vetten) en de mate waarin leptine wordt geblokkeerd. Slechts bij zeer weinig mensen met overgewicht is het stuk chromosoom dat voor leptine codeert defect. Die mensen hebben een tekort aan leptine en bij hen kan toediening van leptine nuttig zijn, maar de meeste mensen met obesitas hebben veel leptine in hun lichaam en zijn dus waarschijnlijk ongevoelig voor die stof.<a href="#cite_note-161">[161]</a> Deze ongevoeligheid verklaart waarschijnlijk ten dele waarom toediening van leptine bij de meeste obese mensen de eetlust niet onderdrukt.<a href="#cite_note-flier-160">[160]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Leptin.png" class="mw-file-description"><img alt="Een driedimensionaal model van twee paren van tegengesteld krullende banen die aan het uiteinde verbonden zijn door rechtere segmenten." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Leptin.png/260px-Leptin.png" decoding="async" width="260" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Leptin.png/390px-Leptin.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Leptin.png/520px-Leptin.png 2x" data-file-width="928" data-file-height="726" /></a><figcaption>Een grafische weergave van een <a href="/wiki/Leptine" title="Leptine">leptinemolecuul</a></figcaption></figure> Hoewel leptine en ghreline niet centraal worden geproduceerd, regelen ze de eetlust door hun inwerking op het <a href="/wiki/Centraal_zenuwstelsel" title="Centraal zenuwstelsel">centraal zenuwstelsel</a>. Ze zijn, samen met andere aan eetlust gerelateerde hormonen, vooral van invloed op de <a href="/wiki/Hypothalamus" title="Hypothalamus">hypothalamus</a>, een deel van de hersenen dat de voedselconsumptie en het energieverbruik reguleert. Er zijn diverse circuits binnen de hypothalamus die bijdragen aan de rol van de hypothalamus bij het op elkaar afstemmen van de diverse aspecten van de eetlust. Het <a href="/w/index.php?title=Melanocortine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Melanocortine (de pagina bestaat niet)">melanocortinecircuit</a> wordt daarvan het beste begrepen.<a href="#cite_note-flier-160">[160]</a> Dit circuit begint in een gedeelte van de hypothalamus, de <a href="/w/index.php?title=Nucleus_arcuatus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nucleus arcuatus (de pagina bestaat niet)">nucleus arcuatus</a>, dat signalen verstuurt naar de <a href="/w/index.php?title=Laterale_hypothalamus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laterale hypothalamus (de pagina bestaat niet)">laterale hypothalamus</a> (LH) and <a href="/w/index.php?title=Ventromediale_hypothalamus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ventromediale hypothalamus (de pagina bestaat niet)">ventromediale hypothalamus</a> (VMH), respectievelijk de centra voor voeding en verzadiging.<a href="#cite_note-162">[162]</a> De nucleus arcuatus bevat twee afzonderlijke groepen <a href="/wiki/Neuron" class="mw-redirect" title="Neuron">neuronen</a>.<a href="#cite_note-flier-160">[160]</a> De eerste groep zorgt voor de productie van <a href="/wiki/Neuropeptide_Y" title="Neuropeptide Y">neuropeptide Y</a> (NPY) en <a href="/w/index.php?title=Agouti-gerelateerd_peptide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agouti-gerelateerd peptide (de pagina bestaat niet)">agouti-gerelateerd peptide</a> (AgRP), en heeft een stimulerende invloed op de laterale hypothalamus en een remmende invloed op de ventromediale hypothalamus. De tweede groep zorgt voor de productie van <a href="/wiki/Pro-opiomelanocortine" title="Pro-opiomelanocortine">pro-opiomelanocortine</a> (POMC) en <a href="/w/index.php?title=Coca%C3%AFne-_en_amfetaminegereguleerd_transcript&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cocaïne- en amfetaminegereguleerd transcript (de pagina bestaat niet)">cocaïne- en amfetaminegereguleerd transcript</a> (CART), en heeft een stimulerende invloed op de ventromediale hypothalamus en een remmende invloed op de laterale hypothalamus. Bijgevolg stimuleren NPY/AgRP-neuronen de voedselinname en remmen ze de verzadiging, terwijl POMC/CART-neuronen de verzadiging stimuleren en de voedselinname remmen. Beide groepen neuronen in de nucleus arcuatus worden gedeeltelijk gereguleerd door leptine. Leptine remt de NPY/AgRP-groep, terwijl het de POMC/CART-groep stimuleert. Als leptine niet goed werkt (doordat er een tekort aan is of doordat er sprake is van weerstand tegen leptine) leidt dat dus tot overmatige voedselinname, en kan dit de oorzaak zijn van sommige vormen van genetische of verworven obesitas.<a href="#cite_note-flier-160">[160]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Behandeling">Behandeling</h2></div> <a href="/wiki/Dieet" title="Dieet">Dieet</a> en <a href="/wiki/Lichaamsbeweging" title="Lichaamsbeweging">lichaamsbeweging</a> zijn de belangrijkste onderdelen van de behandeling van obesitas. Het is mogelijk de kwaliteit van de voeding te verbeteren door minder energierijk voedsel (met minder vet en vooral minder suiker) en meer <a href="/wiki/Voedingsvezels" title="Voedingsvezels">voedingsvezels</a> te eten. Eventueel kan men <a href="/w/index.php?title=Anti-obesitasmedicijnen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-obesitasmedicijnen (de pagina bestaat niet)">anti-obesitasmedicijnen</a> gebruiken om de eetlust of de vetopname te remmen, in combinatie met een passend dieet. Wanneer dieet, lichaamsbeweging en medicatie geen effect hebben, kan een <a href="/w/index.php?title=Maagballon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maagballon (de pagina bestaat niet)">maagballon</a> helpen om gewicht te verliezen. Ook is het mogelijk om de maaginhoud te verkleinen en/of de darm in te korten door middel van een <a href="/wiki/Maagverkleining" title="Maagverkleining">maagverkleining met een operatie</a>. Hierdoor treedt er eerder <a href="/w/index.php?title=Verzadiging_(eten)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Verzadiging (eten) (de pagina bestaat niet)">verzadiging</a> op en vermindert het vermogen om voedingsstoffen uit voedsel op te nemen.<a href="#cite_note-PMID_22497033-68">[68]</a><a href="#cite_note-PMID_18459025-163">[163]</a> De behandeling van zwaarlijvigheid berust op de twee pijlers van een in energie beperkt <a href="/wiki/Dieet" title="Dieet">dieet</a> en verhoogde lichaamsbeweging.<a href="#cite_note-CADG2006-125">[125]</a> <ul><li>Vroeger werd bij behandeling van zwaarlijvigheid gestreefd naar het bereiken van een normaal gewicht. Deze doelstelling blijkt in de praktijk voor heel veel patiënten niet haalbaar. Ook blijkt uit sommig medisch onderzoek dat een beperkt gewichtsverlies van 5-15% de risico's op complicaties al sterk vermindert. Daarom wordt tegenwoordig veeleer gestreefd naar dat beperkte gewichtsverlies. Belangrijker nog dan gewichtsverlies is het vasthouden hiervan. Want dieetprogramma's leiden weliswaar tot <a href="/wiki/Gewichtsverlies" class="mw-redirect" title="Gewichtsverlies">gewichtsverlies</a> op korte termijn,<a href="#cite_note-Strychar-164">[164]</a> maar het is vaak moeilijk om dit gewichtsverlies vast te houden. Hiervoor is het vaak nodig om lichaamsbeweging en minder eten tot een permanent onderdeel van iemands leefpatroon te maken.<a href="#cite_note-165">[165]</a><a href="#cite_note-166">[166]</a> Het succespercentage van gewichtsverlies op lange termijn door verandering van leefstijl is laag, variërend van 2-20%.<a href="#cite_note-167">[167]</a> Het veranderen van het eet- en leefpatroon is wel effectief voor het beperken van overmatige gewichtstoename tijdens de <a href="/wiki/Zwangerschap" title="Zwangerschap">zwangerschap</a> en verbetert de resultaten voor zowel de moeder als het kind.<a href="#cite_note-168">[168]</a></li> <li>Veel onderzoek concentreert zich op nieuwe medicijnen om zwaarlijvigheid te bestrijden, die als het grootste gezondheidsprobleem gezien wordt van de ontwikkelde landen. Sommige voedingsdeskundigen zijn van mening dat deze onderzoeksfondsen beter besteed zouden kunnen worden aan advies over goede voeding, gezond eten en het bevorderen van een actievere levensstijl. Een medicijn dat wel voor zwaarlijvigheid wordt voorgeschreven, als het houden van een dieet en lichaamsbeweging niet werkt, is <a href="/wiki/Orlistat" title="Orlistat">orlistat</a>. Het middel is momenteel algemeen verkrijgbaar en is goedgekeurd voor langdurig gebruik. Het gewichtsverlies van gemiddeld 2,9 kg in 1 tot 4 jaar is echter bescheiden en er is weinig bekend over de effecten van dit geneesmiddel op complicaties van obesitas op langere termijn.<a href="#cite_note-Orli07-169">[169]</a> Het gebruik veroorzaakt vaak darmproblemen als bijwerking<a href="#cite_note-Orli07-169">[169]</a> en er zijn zorgen geuit over negatieve bijwerkingen op de nieren.<a href="#cite_note-170">[170]</a> Er zijn nog twee andere medicijnen beschikbaar. <a href="/w/index.php?title=Lorcaserin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lorcaserin (de pagina bestaat niet)">Lorcaserin</a> (Belviq) is vergeleken met een placebo en leidt in een jaar tijd tot een gemiddeld gewichtsverlies van 3,1 kg (3% van het lichaamsgewicht) meer dan de placebo.<a href="#cite_note-171">[171]</a> Een combinatie van <a href="/w/index.php?title=Fentermine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fentermine (de pagina bestaat niet)">fentermine</a> en <a href="/wiki/Topiramaat" title="Topiramaat">topiramaat</a> (Qsymia) is ook enigszins werkzaam.<a href="#cite_note-172">[172]</a> <a href="/wiki/Rimonabant" title="Rimonabant">Rimonabant</a> en <a href="/wiki/Sibutramine" title="Sibutramine">sibutramine</a> zijn vanwege geringe werkzaamheid en hoog risico op ernstige bijwerkingen inmiddels van de markt gehaald.</li> <li>Ook wordt <a href="/w/index.php?title=Bariatrische_chirurgie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bariatrische chirurgie (de pagina bestaat niet)">bariatrische chirurgie</a> gebruikt om de maagcapaciteit (verlaagt voedselinname) en/of de lengte van de darm (verlaagt voedselopname) te beperken. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een <a href="/wiki/Maagverkleining" title="Maagverkleining">maagverkleining</a> door het afnieten van een deel van de maag, door het in de maag brengen van een opblaasbare ballon, door het verwijderen van een deel van de lengte van de darm (<a href="/wiki/Gastric_bypass" title="Gastric bypass">gastric bypass</a>). Opereren bij ernstige obesitas leidt tot langdurig gewichtsverlies en minder sterfte. In een onderzoek werd bariatrische chirurgie vergeleken met standaard maatregelen voor gewichtsverlies. Na 10 jaar bleek chirurgie tot een gewichtsverlies van 10% tot 25% (afhankelijk van het soort operatie dat werd uitgevoerd) en 29% minder sterfte te leiden.<a href="#cite_note-173">[173]</a> Het verwijderen of omleiden van een deel van de lengte van de darm levert het meeste gewichtsverlies op en bovendien een verbetering van eventuele <a href="/wiki/Suikerziekte" class="mw-redirect" title="Suikerziekte">suikerziekte</a>. Dit hangt waarschijnlijk samen met de afgifte van hormonen door de darm, die op insuline inwerken en daarnaast een verzadigd gevoel geven. Het gewichtsverlies bedraagt gemiddeld ongeveer 50 tot 60 kilo, maar daar staat een sterfte van 0,1% tot 1% tegenover. Bariatrische chirurgie als behandeling van zwaarlijvigheid is dan ook alleen een geschikte behandeling voor mensen bij wie het overgewicht forse risico's met zich meebrengt: <ul><li><a href="/wiki/Body_Mass_Index" class="mw-redirect" title="Body Mass Index">BMI</a> van hoger dan 40 of</li> <li>BMI van hoger dan 35 en nog andere risicofactoren, zoals <a href="/wiki/Suikerziekte" class="mw-redirect" title="Suikerziekte">suikerziekte</a>, hoge <a href="/wiki/Bloeddruk" title="Bloeddruk">bloeddruk</a>, <a href="/wiki/Hart-_en_vaatziekten" title="Hart- en vaatziekten">hart- en vaatziekten</a>, <a href="/wiki/Slaapapneu" title="Slaapapneu">slaapapneu</a><a href="#cite_note-174">[174]</a><a href="#cite_note-175">[175]</a></li></ul></li></ul> <dl><dd>Vanwege de kosten en de risico's op complicaties zoeken onderzoekers echter naar andere effectieve, maar minder ingrijpende behandelmethodes.</dd></dl> <ul><li>Onderzoek in 2013-2014 van de <a href="/wiki/Rijksuniversiteit_Groningen" title="Rijksuniversiteit Groningen">Rijksuniversiteit Groningen</a> en de <a href="/wiki/Purdue_University" class="mw-redirect" title="Purdue University">Purdue University</a> wijst uit dat het contraproductief is om mensen met overgewicht te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid betreffende hun gewicht (ongezond eten, weinig bewegen) en te wijzen op het feit dat ze de samenleving veel geld kosten. Het effect is vaak dat de persoon in kwestie zal volharden in het ongezonde gedrag. Wanneer echter gewezen wordt op andere oorzaken voor het overgewicht (zoals het overaanbod van ongezonde levensmiddelen en snacks) dan blijkt de persoon met overgewicht eerder geneigd te zijn om voor gezond voedsel te kiezen. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Psychology and Health.<a href="#cite_note-176">[176]</a></li></ul> Behandelingen die bij kinderen worden toegepast, zijn vooral beïnvloeding van de leefwijze en technieken die tot gedragsverandering moeten leiden, al heeft stimulering van lichaamsbeweging bij kinderen tot nu toe weinig succes.<a href="#cite_note-177">[177]</a> In de VS zijn geneesmiddelen voor deze leeftijdscategorie niet toegelaten.<a href="#cite_note-flynn2006-87">[87]</a> In een <a href="/wiki/Cochrane_review" class="mw-redirect" title="Cochrane review">Cochrane Systematic Review</a> van 2018 werd onderzocht of leefstijlinterventies de cognitieve vaardigheden en schoolprestaties van jongeren met overgewicht en obesitas verbeteren. De invloed van leefstijlinterventies op cognitieve vaardigheden en schoolprestaties bij jongeren met overgewicht en obesitas kan slechts gedeeltelijk en met beperkte bewijskracht worden aangetoond. Zo hebben interventies die de fysieke activiteit verhogen een positief effect op de cognitieve vaardigheden, maar niet op de prestaties voor wiskunde en lezen. Daarnaast kunnen voedingsinterventies de algemene schoolprestaties verbeteren van obese jongeren, maar niet die van kinderen met overgewicht. Gezondheidswerkers en opvoeders moeten zich ervan bewust zijn dat leefstijlinterventies bij jongeren met overgewicht en obesitas niet enkel gezondheidsparameters verbeteren, maar ook extra voordelen kunnen opleveren op vlak van cognitieve vaardigheden en schoolprestaties. Verder onderzoek is echter nodig. <a href="#cite_note-178">[178]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economische_gevolgen">Economische gevolgen</h2></div> Naast de gevolgen voor de gezondheid leidt obesitas tot veel problemen, waaronder nadelen voor de werkgelegenheid<a href="#cite_note-Puhl_R._p.29-179">[179]</a><a href="#cite_note-180">[180]</a> en hogere bedrijfskosten. Deze gevolgen zijn voelbaar in alle lagen van de maatschappij, van individuen tot ondernemingen en overheden. In 2005 bedroegen de medische kosten van obesitas in de VS naar schatting US$ 190,2 miljard of 20,6% van alle medische kosten,<a href="#cite_note-medical-costs-181">[181]</a><a href="#cite_note-182">[182]</a><a href="#cite_note-183">[183]</a> terwijl de kosten van obesitas in Canada in 1997 naar schatting CA$ 2 miljard (2,4% van de totale gezondheidskosten) waren.<a href="#cite_note-CADG2006-125">[125]</a> De totale jaarlijkse directe kosten van overgewicht en obesitas in Australië waren in 2005 A$21 miljard. Australiërs met overgewicht en obesitas kregen bovendien A$ 35,6 miljard aan overheidssubsidie.<a href="#cite_note-MJA2009-184">[184]</a> De schattingen van jaarlijkse uitgaven aan dieetproducten lopen alleen in de VS al uiteen van $ 40  tot $ 100 miljard.<a href="#cite_note-185">[185]</a> In 2022 wees onderzoek uit dat de totale kostenpost van overgewicht en obesitas bij volwassenen in Nederland ruim 79 miljard euro per jaar bedraagt.<a href="#cite_note-186">[186]</a> Preventieprogramma's voor obesitas blijken de behandelingskosten voor ziekten in verband met obesitas te verminderen. Hoe langer mensen echter leven, des te meer medische kosten ze maken. Onderzoekers concluderen hieruit dat het terugdringen van obesitas de volksgezondheid weliswaar verbetert, maar dat het de algehele gezondheidskosten waarschijnlijk niet vermindert.<a href="#cite_note-187">[187]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Wide_Chair.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Een extra brede stoel naast een aantal gewone stoelen." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Wide_Chair.jpg/260px-Wide_Chair.jpg" decoding="async" width="260" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Wide_Chair.jpg/390px-Wide_Chair.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Wide_Chair.jpg/520px-Wide_Chair.jpg 2x" data-file-width="543" data-file-height="457" /></a><figcaption>Obese personen hebben speciale voorzieningen nodig, zoals veel bredere stoelen.<a href="#cite_note-188">[188]</a></figcaption></figure> Obesitas kan tot sociale stigmatisatie en nadelen in werkgelegenheid leiden.<a href="#cite_note-Puhl_R._p.29-179">[179]</a> Vergeleken met hun collega's met een normaal gewicht, hebben obese werknemers gemiddeld een hoger werkverzuim en nemen ze vaker ziekteverlof, waardoor werkgevers meer kosten maken en de productiviteit afneemt.<a href="#cite_note-189">[189]</a> Uit een onderzoek met werknemers van Duke University bleek dat mensen met een BMI hoger dan 40 twee keer zo vaak een claim bij de <a href="/wiki/Ongevallenverzekering" class="mw-redirect" title="Ongevallenverzekering">ongevallenverzekering</a> indienen dan mensen met een BMI van 18,5–24,9. Ze hadden bovendien meer dan 12 keer zoveel verloren werkdagen. De meest voorkomende blessures in deze groep waren het gevolg van vallen en tillen, waarbij het de benen, polsen of handen, en de rug betrof.<a href="#cite_note-190">[190]</a> De Amerikaanse Alabama Employees' Insurance Board heeft een controversieel plan goedgekeurd om obese werknemers $25 per maand in rekening te brengen als ze geen stappen ondernemen om hun gewicht te verlagen en hun gezondheid te verbeteren. Deze maatregelen gingen in januari 2010 van kracht en zijn van toepassing op mensen met een BMI hoger dan 35 kg/m2 die het niet lukt om hun gezondheid in een jaar tijd te verbeteren.<a href="#cite_note-191">[191]</a> Specifieke bedrijfstakken, zoals luchtvaartmaatschappijen, gezondheidszorg en voedingsmiddelenindustrie, hebben speciale zorgen. Vanwege de toenemende obesitas hebben luchtvaartmaatschappijen hogere brandstofkosten en staan ze onder druk om stoelen breder te maken.<a href="#cite_note-192">[192]</a> In 2000 kostte het extra gewicht van obese passagiers luchtvaartmaatschappijen US$275 miljard.<a href="#cite_note-193">[193]</a> De gezondheidszorg moest in speciale voorzieningen investeren om extreem obese patiënten te behandelen, waaronder speciale tilapparatuur en <a href="/w/index.php?title=Bariatrische_ambulance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bariatrische ambulance (de pagina bestaat niet)">bariatrische ambulances</a>.<a href="#cite_note-194">[194]</a> Kosten voor restaurants zijn hoger vanwege rechtszaken waarin ze ervan worden beschuldigd obesitas te veroorzaken.<a href="#cite_note-Govtrack-195">[195]</a> In 2005 werd in het Amerikaanse Congres wetgeving besproken die burgerlijke rechtszaken tegen de voedingsmiddelenindustrie met betrekking tot obesitas zou moeten voorkomen; het is echter nooit tot een wet gekomen.<a href="#cite_note-Govtrack-195">[195]</a><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><video id="mwe_player_1" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv/260px--%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="213" data-durationhint="67" data-mwtitle="''Zwaargewicht''_wedstrijd-513862.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/ae/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="352" data-height="288" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="352" data-height="288" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/ae/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="176" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/ae/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv/%27%27Zwaargewicht%27%27_wedstrijd-513862.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="294" data-height="240" /></video><figcaption>"Zwaargewicht"-wedstrijd <a href="/wiki/Polygoonjournaal" title="Polygoonjournaal">Polygoonjournaal</a> (1955)</figcaption></figure> Uit onderzoek, gepubliceerd in het begin van de 21e eeuw, blijkt dat obese mensen minder snel worden aangenomen voor een baan en minder snel een promotie krijgen.<a href="#cite_note-Bias2001-115">[115]</a> Obese mensen krijgen bovendien voor hetzelfde werk minder betaald dan collega's die niet obees zijn. Obese vrouwen verdienen gemiddeld 6% minder en obese mannen 3% minder.<a href="#cite_note-196">[196]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Acceptatie_van_obesitas">Acceptatie van obesitas</h2></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:PresidentTaftTelephoneCrop.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/PresidentTaftTelephoneCrop.jpg/150px-PresidentTaftTelephoneCrop.jpg" decoding="async" width="150" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/PresidentTaftTelephoneCrop.jpg/225px-PresidentTaftTelephoneCrop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/PresidentTaftTelephoneCrop.jpg/300px-PresidentTaftTelephoneCrop.jpg 2x" data-file-width="694" data-file-height="1117" /></a><figcaption>President <a href="/wiki/William_Howard_Taft" title="William Howard Taft">William Howard Taft</a> van de VS werd vaak bespot omdat hij te dik was</figcaption></figure> Er bestaat een aantal organisaties die proberen te bevorderen dat obesitas geaccepteerd wordt. Dit soort organisaties is in de tweede helft van de 20e eeuw bekender geworden.<a href="#cite_note-197">[197]</a> De Amerikaanse NAAFA (<a href="/w/index.php?title=National_Association_to_Advance_Fat_Acceptance&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Association to Advance Fat Acceptance (de pagina bestaat niet)">National Association to Advance Fat Acceptance</a> – nationale vereniging ter bevordering van de acceptatie van lichaamsvet) is in 1969 opgericht en beschrijft zichzelf als een burgerrechtenbeweging gewijd aan de bestrijding van discriminatie wegens lichaamsomvang.<a href="#cite_note-198">[198]</a><a href="#cite_note-199">[199]</a><a href="#cite_note-200">[200]</a> Binnen deze beweging zijn er echter ook mensen die het vastgestelde verband tussen obesitas en gezondheidsproblemen in twijfel trekken.<a href="#cite_note-Pulver2007-201">[201]</a> Activisme in verband met lichaamsvet blijft echter een marginale beweging.<a href="#cite_note-202">[202]</a> De ISAA (<a href="/w/index.php?title=International_Size_Acceptance_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Size Acceptance Association (de pagina bestaat niet)">International Size Acceptance Association</a> – internationale vereniging ter acceptatie van lichaamsomvang) is een <a href="/wiki/Niet-gouvernementele_organisatie" title="Niet-gouvernementele organisatie">niet-gouvernementele organisatie</a> (ngo) die in 1997 is opgericht. Deze organisatie is meer mondiaal ingesteld, en is gericht op bevordering van acceptatie van lichaamsomvang en beëindiging van discriminatie op basis van lichaamsgewicht.<a href="#cite_note-203">[203]</a> In Amerika strijden deze groepen vaak voor officiële erkenning van obesitas als vorm van invaliditeit. De Amerikaanse wetgever heeft echter bepaald dat de mogelijke kosten voor de volksgezondheid zwaarder wegen dan de voordelen van het opnemen van obesitas in antidiscriminatiewetten.<a href="#cite_note-Pulver2007-201">[201]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Obesitas_bij_dieren">Obesitas bij dieren</h2></div> In vele landen is obesitas bij huisdieren een bekend verschijnsel. De percentages honden met overgewicht en obesitas lopen in de VS uiteen van 23% tot 41%; ongeveer 5,1% van de honden is obees.<a href="#cite_note-Lund2006-204">[204]</a> Het obesitaspercentage bij katten was met 6,4% iets hoger.<a href="#cite_note-Lund2006-204">[204]</a> In Australië is het obesitaspercentage bij honden in dierenartspraktijken vastgesteld op 7,6%.<a href="#cite_note-205">[205]</a> Het risico van honden om obesitas te krijgen hangt samen met de vraag of hun baasje obees is; bij katten bestaat dat verband echter niet.<a href="#cite_note-206">[206]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2></div> <ul><li><a href="/wiki/Body_positivity" title="Body positivity">Body positivity</a></li> <li><a href="/wiki/Verantwoord_afvallen" title="Verantwoord afvallen">Verantwoord afvallen</a></li> <li><a href="/wiki/Jojo-effect" title="Jojo-effect">Jojo-effect</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2></div> <ul><li>Georges Vigarello, Les métamorphoses du gras. Histoire de l'obésité du Moyen Âge au XXe siècle, 2010</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.obesitasvereniging.nl/">Nederlandse Obesitasvereniging</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div>Bronnen, noten en/of referenties</div> <ul><li>Bruch H. Eating Disorders, Obesity, Anorexia Nervosa and the Person Within. New York: Basic Books, 1973.</li> <li>Janssen I, Katzmarzyk PT, Ross R. Waist circumference and not body mass index explains obesity-related health risk. Am J Clin Nutr 2004;79:379-84 <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14985210">14985210</a></li> <li>Flier JS. Obesity wars: molecular progress confronts an expanding epidemic. Cell 2004;116:337-50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14744442">14744442</a>.</li> <li>Lopez R. Urban sprawl and risk for being overweight or obese. Am J Publ Health 2004;94:1574-9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15333317">15333317</a>.</li> <li>Mokdad AH, Marks JS, Stroup DF, Gerberding JL. Actual causes of death in the United States, 2000. <a href="/wiki/Journal_of_the_American_Medical_Association" title="Journal of the American Medical Association">JAMA</a> 2004;291:1238-45. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15010446">15010446</a></li> <li>Roberts SB, Savage J, Coward WA, Chew B, Lucas A. Energy expenditure and intake in infants born to lean and overweight mothers. <a href="/w/index.php?title=N_Engl_J_Med&action=edit&redlink=1" class="new" title="N Engl J Med (de pagina bestaat niet)">N Engl J Med</a> 1988;318:461-6. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3340127">3340127</a></li> <li>Ross JG, Pate RR. The National Children and Youth Fitness Study II: A summary of findings. J Phys Educ Recr Dance 1987;58:51-6.</li> <li>Tillotson JE. America's Obesity: Conflicting Public Policies, Industrial Economic Development, and Unintended Human Consequences. Annu Rev Nutr 2004;24:617-43. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15189134">15189134</a></li> <li>Vangipuram SD, Sheele J, Atkinson RL, Holland TC, Dhurandhar NV. A human adenovirus enhances preadipocyte differentiation. Obes Res 2004;12:770-7. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15166297">15166297</a>.</li> <li>Wolf MC, Cohen KR, Rosenfeld JG. School-based interventions for obesity: Current approaches and future prospects. Psychology in the Schools 1985;22:187-200.</li> <li>NHANES:Trends in intake in energy and macronutrients 1971-2000 <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5304a3.htm">http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5304a3.htm</a></li> <li><a href="/wiki/World_Health_Organization" class="mw-redirect" title="World Health Organization">World Health Organization</a> (WHO) (2000). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150501075305/http://whqlibdoc.who.int/trs/WHO_TRS_894_(part1).pdf">Technical report series 894: Obesity: Preventing and managing the global epidemic.</a></cite> (PDF). World Health Organization, Geneva. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/92-4-120894-5" title="Speciaal:Boekbronnen/92-4-120894-5">ISBN 92-4-120894-5</a>. Gearchiveerd op 1 mei 2015.</li></ul> <hr /> In de tekst: <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-WHO_2000_p.6-1">↑ <a href="#cite_ref-WHO_2000_p.6_1-0">a</a> <a href="#cite_ref-WHO_2000_p.6_1-1">b</a> WHO 2000 p.6 </li> <li id="cite_note-PMID_16198769-2">↑ <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-1">b</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-2">c</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-3">d</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-4">e</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-5">f</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-6">g</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-7">h</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-8">i</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-9">j</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-10">k</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-11">l</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-12">m</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-13">n</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-14">o</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-15">p</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-16">q</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-17">r</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-18">s</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-19">t</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-20">u</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-21">v</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-22">w</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-23">x</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-24">y</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-25">z</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-26">aa</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-27">ab</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-28">ac</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-29">ad</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-30">ae</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-31">af</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-32">ag</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-33">ah</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-34">ai</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-35">aj</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-36">ak</a> <a href="#cite_ref-PMID_16198769_2-37">al</a> Haslam DW, James WP (2005). <cite>Obesity</cite>. Lancet 366 (9492): 1197–209. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16198769">16198769</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S0140-6736(05)67483-1">10.1016/S0140-6736(05)67483-1</a>. </li> <li id="cite_note-PMID_18000969-3">↑ <a href="#cite_ref-PMID_18000969_3-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_18000969_3-1">b</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style>(en) Barness LA, Opitz JM, Gilbert-Barness E (December 2007). <cite>Obesity: genetic, molecular, and environmental aspects</cite>. Am. J. Med. Genet. A 143A (24): 3016–34. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1552-4825">1552-4825</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18000969">18000969</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002/ajmg.a.32035">10.1002/ajmg.a.32035</a>. </li> <li id="cite_note-WHO_2000_p.9-4">↑ <a href="#cite_ref-WHO_2000_p.9_4-0">a</a> <a href="#cite_ref-WHO_2000_p.9_4-1">b</a> WHO 2000 p.9 </li> <li id="cite_note-Woodhouse-5">↑ <a href="#cite_ref-Woodhouse_5-0">a</a> <a href="#cite_ref-Woodhouse_5-1">b</a> <a href="#cite_ref-Woodhouse_5-2">c</a> <a href="#cite_ref-Woodhouse_5-3">d</a> <a href="#cite_ref-Woodhouse_5-4">e</a> <a href="#cite_ref-Woodhouse_5-5">f</a> Woodhouse R (2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=nXRU4Ea1aMkC&pg=PA271&lpg=PA271&dq=Obesity+in+art:+a+brief+overview">Obesity in art: A brief overview</a></cite>. Front Horm Res Frontiers of Hormone Research 36: 271–86. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18230908">18230908</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1159/000115370">10.1159/000115370</a>. </li> <li id="cite_note-etymol-6"><a href="#cite_ref-etymol_6-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=obesity">Online Etymology Dictionary: Obesity</a>. Douglas Harper. Geraadpleegd op 31 december 2008. </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oed.com/">Obesity, n</a>. <a href="/wiki/Oxford_English_Dictionary" title="Oxford English Dictionary">Oxford English Dictionary</a> 2008. Geraadpleegd op March 21, 2009. </li> <li id="cite_note-Medical_News_Today-8">↑ <a href="#cite_ref-Medical_News_Today_8-0">a</a> <a href="#cite_ref-Medical_News_Today_8-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Myron KC. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.medicalnewstoday.com/releases/24118.php">Is obesity a risk factor for asthma? Medical News Today 10 mei 2005.</a> </li> <li id="cite_note-Poulain-9">↑ <a href="#cite_ref-Poulain_9-0">a</a> <a href="#cite_ref-Poulain_9-1">b</a> <a href="#cite_ref-Poulain_9-2">c</a> <a href="#cite_ref-Poulain_9-3">d</a> <a href="#cite_ref-Poulain_9-4">e</a> Poulain M, Doucet M, Major GC (April 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/174/9/1293">The effect of obesity on chronic respiratory diseases: pathophysiology and therapeutic strategies</a></cite>. CMAJ 174 (9): 1293–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16636330">16636330</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1435949">1435949</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1503/cmaj.051299">10.1503/cmaj.051299</a>. </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Kushner, Robert (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=vWjK5etS7PMC&pg=PA121&lpg=PA121&dq=measurement+of+metabolism+in+obese+Bessesen">Treatment of the Obese Patient (Contemporary Endocrinology)</a></cite>. Humana Press, Totowa, NJ, p. 158. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/1-59745-400-1" title="Speciaal:Boekbronnen/1-59745-400-1">ISBN 1-59745-400-1</a>. Geraadpleegd op 5 april 2009. </li> <li id="cite_note-Anes2000-11">↑ <a href="#cite_ref-Anes2000_11-0">a</a> <a href="#cite_ref-Anes2000_11-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Adams JP, Murphy PG (July 2000). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bja.oxfordjournals.org/cgi/content/full/85/1/91">Obesity in anaesthesia and intensive care</a></cite>. Br J Anaesth 85 (1): 91–108. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10927998">10927998</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/bja/85.1.91">10.1093/bja/85.1.91</a>. </li> <li id="cite_note-PMID_24502225-12">↑ <a href="#cite_ref-PMID_24502225_12-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_24502225_12-1">b</a> <a href="#cite_ref-PMID_24502225_12-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Grantham JP, Staub K, Rühli FJ, Henneberg M. Modern diet and metabolic variance--a recipe for disaster? Nutrition Journal. 2014;13:15. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24502225">24502225</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1186%2F1475-2891-13-15">10.1186/1475-2891-13-15</a>. Dit is een <a href="/wiki/Open_access" class="mw-disambig" title="Open access">open access</a> artikel, beschikbaar onder de licentie <a href="/wiki/Creative_Commons#Kenmerken" title="Creative Commons">Creative Commons Naamsvermelding</a> (CC BY; versie 2.0). </li> <li id="cite_note-NEJM10-13">↑ <a href="#cite_ref-NEJM10_13-0">a</a> <a href="#cite_ref-NEJM10_13-1">b</a> Berrington de Gonzalez A (December 2010). <cite>Body-Mass Index and Mortality among 1.46 Million White Adults</cite>. N. Engl. J. Med. 363 (23): 2211–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21121834">21121834</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3066051">3066051</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJMoa1000367">10.1056/NEJMoa1000367</a>. </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> Mokdad AH, Marks JS, Stroup DF, Gerberding JL (March 2004). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.csdp.org/research/1238.pdf">Actual causes of death in the United States, 2000</a></cite> (PDF). JAMA 291 (10): 1238–45. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15010446">15010446</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/jama.291.10.1238">10.1001/jama.291.10.1238</a>. </li> <li id="cite_note-Allison-15">↑ <a href="#cite_ref-Allison_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-Allison_15-1">b</a> Allison DB, Fontaine KR, <a href="/w/index.php?title=JoAnn_E._Manson&action=edit&redlink=1" class="new" title="JoAnn E. Manson (de pagina bestaat niet)">Manson JE</a>, Stevens J, VanItallie TB (October 1999). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/282/16/1530">Annual deaths attributable to obesity in the United States</a></cite>. JAMA 282 (16): 1530–8. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10546692">10546692</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/jama.282.16.1530">10.1001/jama.282.16.1530</a>. </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> NRC Wetenschap 29 augustus 2006 maakt melding van een onderzoek gepubliceerd in The New England Journal of Medicine </li> <li id="cite_note-Lancet2009-17">↑ <a href="#cite_ref-Lancet2009_17-0">a</a> <a href="#cite_ref-Lancet2009_17-1">b</a> <a href="#cite_ref-Lancet2009_17-2">c</a> Whitlock G, Lewington S, Sherliker P (March 2009). <cite>Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies</cite>. Lancet 373 (9669): 1083–96. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19299006">19299006</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2662372">2662372</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S0140-6736(09)60318-4">10.1016/S0140-6736(09)60318-4</a>. </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> Calle EE, Thun MJ, Petrelli JM, Rodriguez C, Heath CW (October 1999). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://content.nejm.org/cgi/content/full/341/15/1097">Body-mass index and mortality in a prospective cohort of U.S. adults</a></cite>. N. Engl. J. Med. 341 (15): 1097–105. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10511607">10511607</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJM199910073411501">10.1056/NEJM199910073411501</a>. </li> <li id="cite_note-Euro2008-19"><a href="#cite_ref-Euro2008_19-0">↑</a> Pischon T, Boeing H, Hoffmann K (November 2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_new-england-journal-of-medicine_2008-11-13_359_20/page/n49">General and abdominal adiposity and risk of death in Europe</a></cite>. N. Engl. J. Med. 359 (20): 2105–20. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19005195">19005195</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJMoa0801891">10.1056/NEJMoa0801891</a>. </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> Manson JE, Willett WC, Stampfer MJ (1995). <cite>Body weight and mortality among women</cite>. N. Engl. J. Med. 333 (11): 677–85. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7637744">7637744</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJM199509143331101">10.1056/NEJM199509143331101</a>. </li> <li id="cite_note-EuroG2008-21"><a href="#cite_ref-EuroG2008_21-0">↑</a> Tsigosa Constantine (April 2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gojaznost.org/gs/dodatak/OMTFManagementofObesityinAdults2008.pdf">Management of Obesity in Adults: European Clinical Practice Guidelines</a></cite>. The European Journal of Obesity 1 (2): 106–16. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20054170">20054170</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1159/000126822">10.1159/000126822</a>. </li> <li id="cite_note-Euro2007-22"><a href="#cite_ref-Euro2007_22-0">↑</a> Fried M, Hainer V, Basdevant A (April 2007). <cite>Inter-disciplinary European guidelines on surgery of severe obesity</cite>. Int J Obes (Lond) 31 (4): 569–77. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17325689">17325689</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0803560">10.1038/sj.ijo.0803560</a>. </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> Peeters A, Barendregt JJ, Willekens F, Mackenbach JP, Al Mamun A, Bonneux L (January 2003). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.annals.org/cgi/reprint/138/1/24">Obesity in adulthood and its consequences for life expectancy: A life-table analysis</a></cite> (PDF). Ann. Intern. Med. 138 (1): 24–32. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12513041">12513041</a>. </li> <li id="cite_note-Bray2004-24">↑ <a href="#cite_ref-Bray2004_24-0">a</a> <a href="#cite_ref-Bray2004_24-1">b</a> Bray GA (2004). <cite>Medical consequences of obesity</cite>. J. Clin. Endocrinol. Metab. 89 (6): 2583–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15181027">15181027</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1210/jc.2004-0535">10.1210/jc.2004-0535</a>. </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> Grundy SM (2004). <cite>Obesity, metabolic syndrome, and cardiovascular disease</cite>. J. Clin. Endocrinol. Metab. 89 (6): 2595–600. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15181029">15181029</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1210/jc.2004-0372">10.1210/jc.2004-0372</a>. </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> Shoelson SE, Herrero L, Naaz A (May 2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_gastroenterology_2007-05_132_6/page/2169">Obesity, inflammation, and insulin resistance</a></cite>. Gastroenterology 132 (6): 2169–80. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17498510">17498510</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1053/j.gastro.2007.03.059">10.1053/j.gastro.2007.03.059</a>. </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> Shoelson SE, Lee J, Goldfine AB (July 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jci.org/articles/view/29069">Inflammation and insulin resistance</a></cite>. J. Clin. Invest. 116 (7): 1793–801. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16823477">16823477</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1483173">1483173</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1172/JCI29069">10.1172/JCI29069</a>. </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> Dentali F, Squizzato A, Ageno W (July 2009). <cite>The metabolic syndrome as a risk factor for venous and arterial thrombosis</cite>. Semin. Thromb. Hemost. 35 (5): 451–7. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19739035">19739035</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1055/s-0029-1234140">10.1055/s-0029-1234140</a>. </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> Seidell 2005 p.9 </li> <li id="cite_note-Smith2011-30"><a href="#cite_ref-Smith2011_30-0">↑</a> <Please add first missing authors to populate metadata.>. <cite><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-789X.2011.00920.x/abstract">[1]</a></cite>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2011.00920.x">10.1111/j.1467-789X.2011.00920.x</a>. </li> <li id="cite_note-Yusuf2004-31"><a href="#cite_ref-Yusuf2004_31-0">↑</a> Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, Dans T, Avezum A, Lanas F, McQueen M, Budaj A, Pais P, Varigos J, Lisheng L, INTERHEART Study Investigators. (2004). <cite>Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): Case-control study</cite>. Lancet 364 (9438): 937–52. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15364185">15364185</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S0140-6736(04)17018-9">10.1016/S0140-6736(04)17018-9</a>. </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> Darvall KA, Sam RC, Silverman SH, Bradbury AW, Adam DJ (February 2007). <cite>Obesity and thrombosis</cite>. Eur J Vasc Endovasc Surg 33 (2): 223–33. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17185009">17185009</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.ejvs.2006.10.006">10.1016/j.ejvs.2006.10.006</a>. </li> <li id="cite_note-derm2007-33">↑ <a href="#cite_ref-derm2007_33-0">a</a> <a href="#cite_ref-derm2007_33-1">b</a> <a href="#cite_ref-derm2007_33-2">c</a> <a href="#cite_ref-derm2007_33-3">d</a> <a href="#cite_ref-derm2007_33-4">e</a> Yosipovitch G, DeVore A, Dawn A (June 2007). <cite>Obesity and the skin: skin physiology and skin manifestations of obesity</cite>. J. Am. Acad. Dermatol. 56 (6): 901–16; quiz 917–20. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17504714">17504714</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.jaad.2006.12.004">10.1016/j.jaad.2006.12.004</a>. </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> Hahler B (June 2006). <cite>An overview of dermatological conditions commonly associated with the obese patient</cite>. Ostomy Wound Manage 52 (6): 34–6, 38, 40 passim. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16799182">16799182</a>. </li> <li id="cite_note-OBGYN2008-35">↑ <a href="#cite_ref-OBGYN2008_35-0">a</a> <a href="#cite_ref-OBGYN2008_35-1">b</a> Arendas K, Qiu Q, Gruslin A (June 2008). <cite>Obesity in pregnancy: pre-conceptional to postpartum consequences</cite>. J Obstet Gynaecol Can 30 (6): 477–88. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18611299">18611299</a>. </li> <li id="cite_note-GERD2008-36"><a href="#cite_ref-GERD2008_36-0">↑</a> Anand G, Katz PO (2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160918092414/http://www.medreviews.com/pubmed.cfm?j=3&v=8&i=4&p=233">Gastroesophageal reflux disease and obesity</a></cite>. Rev Gastroenterol Disord 8 (4): 233–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19107097">19107097</a>. Gearchiveerd van origineel op 18 september 2016. Geraadpleegd op 16 juni 2014. </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> Harney D, Patijn J (2007). <cite>Meralgia paresthetica: diagnosis and management strategies</cite>. Pain Med 8 (8): 669–77. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18028045">18028045</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1526-4637.2006.00227.x">10.1111/j.1526-4637.2006.00227.x</a>. </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> Bigal ME, Lipton RB (January 2008). <cite>Obesity and chronic daily headache</cite>. Curr Pain Headache Rep 12 (1): 56–61. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18417025">18417025</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s11916-008-0011-8">10.1007/s11916-008-0011-8</a>. </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> Sharifi-Mollayousefi A, Yazdchi-Marandi M, Ayramlou H (February 2008). <cite>Assessment of body mass index and hand anthropometric measurements as independent risk factors for carpal tunnel syndrome</cite>. Folia Morphol. (Warsz) 67 (1): 36–42. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18335412">18335412</a>. </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> Beydoun MA, Beydoun HA, Wang Y (May 2008). <cite>Obesity and central obesity as risk factors for incident dementia and its subtypes: A systematic review and meta-analysis</cite>. Obes Rev 9 (3): 204–18. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18331422">18331422</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2008.00473.x">10.1111/j.1467-789X.2008.00473.x</a>. </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> Wall M (March 2008). <cite>Idiopathic intracranial hypertension (pseudotumor cerebri)</cite>. Curr Neurol Neurosci Rep 8 (2): 87–93. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18460275">18460275</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s11910-008-0015-0">10.1007/s11910-008-0015-0</a>. </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> Munger, KL, Chitnis, T, Ascherio, A. (2009). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_neurology_2009-11-10_73_19/page/n53">Body size and risk of MS in two cohorts of US women</a></cite>. Neurology 73 (19): 1543–50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19901245">19901245</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2777074">2777074</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1212/WNL.0b013e3181c0d6e0">10.1212/WNL.0b013e3181c0d6e0</a>. </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> Calle EE, Rodriguez C, Walker-Thurmond K, Thun MJ (April 2003). <cite>Overweight, obesity, and mortality from cancer in a prospectively studied cohort of U.S. adults</cite>. N. Engl. J. Med. 348 (17): 1625–38. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12711737">12711737</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJMoa021423">10.1056/NEJMoa021423</a>. </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> Choi HK, Atkinson K, Karlson EW, Curhan G (April 2005). <cite>Obesity, weight change, hypertension, diuretic use, and risk of gout in men: the health professionals follow-up study</cite>. Arch. Intern. Med. 165 (7): 742–8. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15824292">15824292</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/archinte.165.7.742">10.1001/archinte.165.7.742</a>. </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> Tukker A, Visscher T, Picavet H (April 2008). <cite>Overweight and health problems of the lower extremities: osteoarthritis, pain and disability</cite>. Public Health Nutr 12 (3): 1–10. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18426630">18426630</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017/S1368980008002103">10.1017/S1368980008002103</a>. </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> Molenaar EA, Numans ME, van Ameijden EJ, Grobbee DE (November 2008). <cite>[Considerable comorbidity in overweight adults: results from the Utrecht Health Project]</cite>. Ned Tijdschr Geneeskd 152 (45): 2457–63. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19051798">19051798</a>. </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> Esposito K, Giugliano F, Di Palo C, Giugliano G, Marfella R, D'Andrea F, D'Armiento M, Giugliano D (2004). <cite>Effect of lifestyle changes on erectile dysfunction in obese men: A randomized controlled trial</cite>. JAMA 291 (24): 2978–84. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15213209">15213209</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/jama.291.24.2978">10.1001/jama.291.24.2978</a>. </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> Hunskaar S (2008). <cite>A systematic review of overweight and obesity as risk factors and targets for clinical intervention for urinary incontinence in women</cite>. Neurourol. Urodyn. 27 (8): 749–57. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18951445">18951445</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002/nau.20635">10.1002/nau.20635</a>. </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> Ejerblad E, Fored CM, Lindblad P, Fryzek J, McLaughlin JK, Nyrén O (2006). <cite>Obesity and risk for chronic renal failure</cite>. J. Am. Soc. Nephrol. 17 (6): 1695–702. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16641153">16641153</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1681/ASN.2005060638">10.1681/ASN.2005060638</a>. </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> Makhsida N, Shah J, Yan G, Fisch H, Shabsigh R (September 2005). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-urology_2005-09_174_3/page/827">Hypogonadism and metabolic syndrome: Implications for testosterone therapy</a></cite>. J. Urol. 174 (3): 827–34. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16093964">16093964</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1097/01.ju.0000169490.78443.59">10.1097/01.ju.0000169490.78443.59</a>. </li> <li id="cite_note-pmid19935302-51"><a href="#cite_ref-pmid19935302_51-0">↑</a> Pestana IA, Greenfield JM, Walsh M, Donatucci CF, Erdmann D (October 2009). <cite>Management of "buried" penis in adulthood: an overview</cite>. Plast. Reconstr. Surg. 124 (4): 1186–95. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19935302">19935302</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1097/PRS.0b013e3181b5a37f">10.1097/PRS.0b013e3181b5a37f</a>. </li> <li id="cite_note-Schmidt2007-52">↑ <a href="#cite_ref-Schmidt2007_52-0">a</a> <a href="#cite_ref-Schmidt2007_52-1">b</a> Schmidt DS, Salahudeen AK (2007). <cite>Obesity-survival paradox-still a controversy?</cite>. Semin Dial 20 (6): 486–92. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17991192">17991192</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1525-139X.2007.00349.x">10.1111/j.1525-139X.2007.00349.x</a>. </li> <li id="cite_note-paradox2003-53">↑ <a href="#cite_ref-paradox2003_53-0">a</a> <a href="#cite_ref-paradox2003_53-1">b</a> U.S. Preventive Services Task Force (June 2003). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-family-physician_2003-06-15_67_12/page/n138">Behavioral counseling in primary care to promote a healthy diet: recommendations and rationale</a></cite>. Am Fam Physician 67 (12): 2573–6. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12825847">12825847</a>. </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> Habbu A, Lakkis NM, Dokainish H (October 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-journal-of-cardiology_2006-10-01_98_7/page/n103">The obesity paradox: Fact or fiction?</a></cite>. Am. J. Cardiol. 98 (7): 944–8. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16996880">16996880</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.amjcard.2006.04.039">10.1016/j.amjcard.2006.04.039</a>. </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> Romero-Corral A, Montori VM, Somers VK (2006). <cite>Association of bodyweight with total mortality and with cardiovascular events in coronary artery disease: A systematic review of cohort studies</cite>. Lancet 368 (9536): 666–78. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16920472">16920472</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S0140-6736(06)69251-9">10.1016/S0140-6736(06)69251-9</a>. </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> Oreopoulos A, Padwal R, Kalantar-Zadeh K, Fonarow GC, Norris CM, McAlister FA (July 2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-heart-journal_2008-07_156_1/page/13">Body mass index and mortality in heart failure: A meta-analysis</a></cite>. Am. Heart J. 156 (1): 13–22. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18585492">18585492</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.ahj.2008.02.014">10.1016/j.ahj.2008.02.014</a>. </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> Oreopoulos A, Padwal R, Norris CM, Mullen JC, Pretorius V, Kalantar-Zadeh K (February 2008). <cite>Effect of obesity on short- and long-term mortality postcoronary revascularization: A meta-analysis</cite>. Obesity (Silver Spring) 16 (2): 442–50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18239657">18239657</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/oby.2007.36">10.1038/oby.2007.36</a>. </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> Diercks DB, Roe MT, Mulgund J (July 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-heart-journal_2006-07_152_1/page/140">The obesity paradox in non-ST-segment elevation acute coronary syndromes: Results from the Can Rapid risk stratification of Unstable angina patients Suppress ADverse outcomes with Early implementation of the American College of Cardiology/American Heart Association Guidelines Quality Improvement Initiative</a></cite>. Am Heart J 152 (1): 140–8. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16824844">16824844</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.ahj.2005.09.024">10.1016/j.ahj.2005.09.024</a>. </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> Loscalzo, Joseph; Fauci, Anthony S.; Braunwald, Eugene; Dennis L. Kasper; Hauser, Stephen L; Longo, Dan L. (2008). <cite>Harrison's principles of internal medicine</cite>. McGraw-Hill Medical. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-07-146633-9" title="Speciaal:Boekbronnen/0-07-146633-9">ISBN 0-07-146633-9</a>. </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> Satcher D (2001). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK44206/">The Surgeon General's Call to Action to Prevent and Decrease Overweight and Obesity</a></cite>. U.S. Dept. of Health and Human Services, Public Health Service, Office of Surgeon General. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-0-16-051005-2" title="Speciaal:Boekbronnen/978-0-16-051005-2">ISBN 978-0-16-051005-2</a>. </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> Brook Barnes, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2007/07/18/business/18food.html">Limiting Ads of Junk Food to Children</a>", New York Times, 18 juli 2007. Geraadpleegd op 24 juli 2008. </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121116045620/http://www.healthfinder.gov/news/newsstory.aspx?docID=625759">Fewer Sugary Drinks Key to Weight Loss -healthfinder.gov</a>. U.S. Department of Health and Human Services. Gearchiveerd op 16 november 2012. Geraadpleegd op Oct 18,2009. </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> Brennan Ramirez LK, Hoehner CM, Brownson RC (December 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-journal-of-preventive-medicine_2006-12_31_6/page/530">Indicators of activity-friendly communities: An evidence-based consensus process</a></cite>. Am J Prev Med 31 (6): 530–32. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17169714">17169714</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.amepre.2006.07.026">10.1016/j.amepre.2006.07.026</a>. </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> National Heart, Lung, and Blood Institute (1998). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/obesity/ob_gdlns.pdf">Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults</a></cite> (PDF). International Medical Publishing, Inc. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/1-58808-002-1" title="Speciaal:Boekbronnen/1-58808-002-1">ISBN 1-58808-002-1</a>. </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> Lau DC, Douketis JD, Morrison KM, Hramiak IM, Sharma AM, Ur E (April 2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/176/8/S1">2006 Canadian clinical practice guidelines on the management and prevention of obesity in adults and children summary</a></cite>. CMAJ 176 (8): S1–13. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17420481">17420481</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1839777">1839777</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1503/cmaj.061409">10.1503/cmaj.061409</a>. </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <cite>Storing up problems; the medical case for a slimmer nation</cite>. Royal College of Physicians, Londen (11 februari 2004). <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/1-86016-200-2" title="Speciaal:Boekbronnen/1-86016-200-2">ISBN 1-86016-200-2</a>. </li> <li id="cite_note-GB2004-67"><a href="#cite_ref-GB2004_67-0">↑</a> Great Britain Parliament House of Commons Health Committee (May 2004). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200304/cmselect/cmhealth/23/2302.htm">Obesity– Volume 1 – HCP 23-I, Third Report of session 2003–04. Report, together with formal minutes</a></cite>. TSO (The Stationery Office), Londen, UK. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-0-215-01737-6" title="Speciaal:Boekbronnen/978-0-215-01737-6">ISBN 978-0-215-01737-6</a>. Geraadpleegd op 17 december 2007. </li> <li id="cite_note-PMID_22497033-68">↑ <a href="#cite_ref-PMID_22497033_68-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_22497033_68-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/CG43NICEGuideline.pdf">Obesity: guidance on the prevention, identification, assessment and management of overweight and obesity in adults and children</a> (PDF). <a href="/w/index.php?title=National_Institute_for_Health_and_Clinical_Excellence&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Institute for Health and Clinical Excellence (de pagina bestaat niet)">National Institute for Health and Clinical Excellence</a>(NICE). <a href="/w/index.php?title=National_Health_Services&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Health Services (de pagina bestaat niet)">National Health Services</a> (NHS) (2006). Geraadpleegd op 8 april 2009. </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> Wanless, Sir Derek, John Appleby, Anthony Harrison, Darshan Patel (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kingsfund.org.uk/research/publications/our_future.html">Our Future Health Secured? A review of NHS funding and performance</a></cite>. The King's Fund, Londen, UK. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/1-85717-562-X" title="Speciaal:Boekbronnen/1-85717-562-X">ISBN 1-85717-562-X</a>. Geraadpleegd op 17 december 2007. </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> Sacks G, Swinburn B, Lawrence M (January 2009). <cite>Obesity Policy Action framework and analysis grids for a comprehensive policy approach to reducing obesity</cite>. Obes Rev 10 (1): 76–86. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18761640">18761640</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2008.00524.x">10.1111/j.1467-789X.2008.00524.x</a>. </li> <li id="cite_note-PMID_17316298-71">↑ <a href="#cite_ref-PMID_17316298_71-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_17316298_71-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Haslam D (March 2007). <cite>Obesity: a medical history</cite>. Obes Rev 8 Suppl 1: 31–6. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17316298">17316298</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2007.00314.x">10.1111/j.1467-789X.2007.00314.x</a>. </li> <li id="cite_note-Dwivedi&Dwivedi07-72">↑ <a href="#cite_ref-Dwivedi&Dwivedi07_72-0">a</a> <a href="#cite_ref-Dwivedi&Dwivedi07_72-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081010045900/http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf">History of Medicine: Sushruta – the Clinician –Teacher par Excellence</a> (PDF). Dwivedi, Girish & Dwivedi, Shridhar (2007). Gearchiveerd op 10 oktober 2008. Geraadpleegd op 19 september 2008. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> Theodore Mazzone; Giamila Fantuzzi (2006). <cite>Adipose Tissue And Adipokines in Health And Disease (Nutrition and Health)</cite>. Humana Press, Totowa, NJ, p. 222. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/1-58829-721-7" title="Speciaal:Boekbronnen/1-58829-721-7">ISBN 1-58829-721-7</a>. </li> <li id="cite_note-PMID_14578257-74">↑ <a href="#cite_ref-PMID_14578257_74-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_14578257_74-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Zachary Bloomgarden (2003). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://care.diabetesjournals.org/content/26/11/3172.full">Prevention of Obesity and Diabetes</a></cite>. Diabetes Care 26 (11): 3172–3178. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14578257">14578257</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2337/diacare.26.11.3172">10.2337/diacare.26.11.3172</a>. </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> Keller p. 49 </li> <li id="cite_note-Caballero-76">↑ <a href="#cite_ref-Caballero_76-0">a</a> <a href="#cite_ref-Caballero_76-1">b</a> <a href="#cite_ref-Caballero_76-2">c</a> <a href="#cite_ref-Caballero_76-3">d</a> <a href="#cite_ref-Caballero_76-4">e</a> <a href="#cite_ref-Caballero_76-5">f</a> Caballero B (2007). <cite>The global epidemic of obesity: An overview</cite>. Epidemiol Rev 29: 1–5. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17569676">17569676</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/epirev/mxm012">10.1093/epirev/mxm012</a>. </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> Breslow L (September 1952). <cite>Public Health Aspects of Weight Control</cite>. Am J Public Health Nations Health 42 (9): 1116–20. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12976585">12976585</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1526346">1526346</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2105/AJPH.42.9.1116">10.2105/AJPH.42.9.1116</a>. </li> <li id="cite_note-IOTF2008-78"><a href="#cite_ref-IOTF2008_78-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iotf.org/database/documents/GlobalPrevalenceofAdultObesity16thDecember08.pdf">Global Prevalence of Adult Obesity</a> (PDF). <a href="/w/index.php?title=International_Obesity_Taskforce&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Obesity Taskforce (de pagina bestaat niet)">International Obesity Taskforce</a>. Geraadpleegd op January 29, 2008. </li> <li id="cite_note-OECD-79"><a href="#cite_ref-OECD_79-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Cijfers komen uit een rapport gepubliceerd door de Europese Commissie en de OECD. OECD - <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1787/health_glance-2010-en">"Health at a Glance: Europe 2010"</a>, OECD Publishing 2010. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-92-64-09031-6" title="Speciaal:Boekbronnen/978-92-64-09031-6">ISBN 978-92-64-09031-6</a> (PDF). </li> <li id="cite_note-morbid2007-80">↑ <a href="#cite_ref-morbid2007_80-0">a</a> <a href="#cite_ref-morbid2007_80-1">b</a> Sturm R (July 2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_public-health_2007-07_121_7/page/492">Increases in morbid obesity in the USA: 2000–2005</a></cite>. Public Health 121 (7): 492–6. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17399752">17399752</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2864630">2864630</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.puhe.2007.01.006">10.1016/j.puhe.2007.01.006</a>. </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> Howard, Natasha J. (March 2008). <cite>Severe obesity: Investigating the socio-demographics within the extremes of body mass index</cite>. Obesity Research &Clinical Practice 2 (1): 51–59. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.orcp.2008.01.001">10.1016/j.orcp.2008.01.001</a>. </li> <li id="cite_note-Tjepkema2005-82"><a href="#cite_ref-Tjepkema2005_82-0">↑</a> Tjepkema M (6 juli 2005). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.statcan.gc.ca/pub/82-620-m/2005001/article/adults-adultes/8060-eng.htm">Nutrition: Findings from the Canadian Community Health Survey</a></cite>. Statistics Canada, Ottawa, Ontario, "Measured Obesity–Adult obesity in Canada: Measured height and weight". </li> <li id="cite_note-WHO2009-83">↑ <a href="#cite_ref-WHO2009_83-0">a</a> <a href="#cite_ref-WHO2009_83-1">b</a> <a href="#cite_ref-WHO2009_83-2">c</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081218104805/http://www.who.int/dietphysicalactivity/publications/facts/obesity/en/">WHO: Obesity and overweight</a>. <a href="/wiki/World_Health_Organization" class="mw-redirect" title="World Health Organization">World Health Organization</a>. Gearchiveerd op 18 december 2008. Geraadpleegd op January 10, 2009. </li> <li id="cite_note-cdc.gov-84">↑ <a href="#cite_ref-cdc.gov_84-0">a</a> <a href="#cite_ref-cdc.gov_84-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/healthyweight/assessing/bmi/childrens_BMI/about_childrens_BMI.htm">Healthy Weight: Assessing Your Weight: BMI: About BMI for Children and Teens</a>. <a href="/w/index.php?title=Center_for_disease_control_and_prevention&action=edit&redlink=1" class="new" title="Center for disease control and prevention (de pagina bestaat niet)">Center for disease control and prevention</a>. Geraadpleegd op 6 april 2009. </li> <li id="cite_note-Flegal_KM,_Ogden_CL,_Wei_R,_Kuczmarski_RL,_Johnson_CL_2001_1086–93-85">↑ <a href="#cite_ref-Flegal_KM,_Ogden_CL,_Wei_R,_Kuczmarski_RL,_Johnson_CL_2001_1086–93_85-0">a</a> <a href="#cite_ref-Flegal_KM,_Ogden_CL,_Wei_R,_Kuczmarski_RL,_Johnson_CL_2001_1086–93_85-1">b</a> Flegal KM, Ogden CL, Wei R, Kuczmarski RL, Johnson CL (June 2001). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajcn.org/cgi/content/full/73/6/1086">Prevalence of overweight in US children: comparison of US growth charts from the Centers for Disease Control and Prevention with other reference values for body mass index</a></cite>. Am. J. Clin. Nutr. 73 (6): 1086–93. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11382664">11382664</a>. </li> <li id="cite_note-PMID_23924506-86">↑ <a href="#cite_ref-PMID_23924506_86-0">a</a> <a href="#cite_ref-PMID_23924506_86-1">b</a> <a href="#cite_ref-PMID_23924506_86-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Lakhan SE, Kirchgessner A. The emerging role of dietary fructose in obesity and cognitive decline. Nutrition Journal. 2013;12:114. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23924506">23924506</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1186%2F1475-2891-12-114">10.1186/1475-2891-12-114</a>. Dit is een <a href="/wiki/Open_access" class="mw-disambig" title="Open access">open access</a> artikel, beschikbaar onder de licentie <a href="/wiki/Creative_Commons#Kenmerken" title="Creative Commons">Creative Commons Naamsvermelding</a> (CC BY; versie 2.0). </li> <li id="cite_note-flynn2006-87">↑ <a href="#cite_ref-flynn2006_87-0">a</a> <a href="#cite_ref-flynn2006_87-1">b</a> Flynn MA, McNeil DA, Maloff B (February 2006). <cite>Reducing obesity and related chronic disease risk in children and youth: a synthesis of evidence with 'best practice' recommendations</cite>. Obes Rev 7 Suppl 1: 7–66. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16371076">16371076</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2006.00242.x">10.1111/j.1467-789X.2006.00242.x</a>. </li> <li id="cite_note-Earth09-88">↑ <a href="#cite_ref-Earth09_88-0">a</a> <a href="#cite_ref-Earth09_88-1">b</a> <a href="#cite_ref-Earth09_88-2">c</a> <a href="#cite_ref-Earth09_88-3">d</a> <a href="#cite_ref-Earth09_88-4">e</a> <a href="#cite_ref-Earth09_88-5">f</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://earthtrends.wri.org/searchable_db/index.php?theme=8&variable_ID=212&action=select_countries">EarthTrends: Nutrition: Calorie supply per capita</a>. World Resources Institute. Geraadpleegd op Oct. 18, 2009. </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scribd.com/doc/1470965/USDA-frsept99b">USDA: frsept99b</a>. <a href="/wiki/United_States_Department_of_Agriculture" title="United States Department of Agriculture">United States Department of Agriculture</a>. Geraadpleegd op January 10, 2009. </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.statcan.gc.ca/pub/82-003-x/2009004/article/10933-eng.htm">Diet composition and obesity among Canadian adults</a>. Statistics Canada. </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> National Control for Health Statistics, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/nutrition/nutrition_for_everyone">Nutrition For Everyone</a>. Centers for Disease Control and Prevention. Geraadpleegd op 9 juli 2008. </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> Marantz PR, Bird ED, Alderman MH (March 2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-journal-of-preventive-medicine_2008-03_34_3/page/234">A call for higher standards of evidence for dietary guidelines</a></cite>. Am J Prev Med 34 (3): 234–40. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18312812">18312812</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.amepre.2007.11.017">10.1016/j.amepre.2007.11.017</a>. </li> <li id="cite_note-Flegal2002-93"><a href="#cite_ref-Flegal2002_93-0">↑</a> Flegal KM, Carroll MD, Ogden CL, Johnson CL (October 2002). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/288/14/1723">Prevalence and trends in obesity among US adults, 1999–2000</a></cite>. JAMA 288 (14): 1723–1727. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12365955">12365955</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/jama.288.14.1723">10.1001/jama.288.14.1723</a>. </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> Wright JD, Kennedy-Stephenson J, Wang CY, McDowell MA, Johnson CL (February 2004). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5304a3.htm">Trends in intake of energy and macronutrients—United States, 1971–2000</a></cite>. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 53 (4): 80–2. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14762332">14762332</a>. </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> Mozaffarian, D, Hao, T, Rimm, EB, Willett, WC, Hu, FB (23 juni 2011). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_new-england-journal-of-medicine_2011-06-23_364_25/page/2392">Changes in Diet and Lifestyle and Long-Term Weight Gain in Women and Men</a></cite>. The New England Journal of Medicine 364 (25): 2392–404. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21696306">21696306</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3151731">3151731</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJMoa1014296">10.1056/NEJMoa1014296</a>. </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> Malik VS, Schulze MB, Hu FB (August 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajcn.org/cgi/content/full/84/2/274">Intake of sugar-sweetened beverages and weight gain: a systematic review</a></cite>. Am. J. Clin. Nutr. 84 (2): 274–88. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16895873">16895873</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3210834">3210834</a>. </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> Olsen NJ, Heitmann BL (January 2009). <cite>Intake of calorically sweetened beverages and obesity</cite>. Obes Rev 10 (1): 68–75. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18764885">18764885</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2008.00523.x">10.1111/j.1467-789X.2008.00523.x</a>. </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> Rosenheck R (November 2008). <cite>Fast food consumption and increased caloric intake: a systematic review of a trajectory towards weight gain and obesity risk</cite>. Obes Rev 9 (6): 535–47. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18346099">18346099</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2008.00477.x">10.1111/j.1467-789X.2008.00477.x</a>. </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> Lin BH, Guthrie J and Frazao E (1999). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20020611183104/http://www.ers.usda.gov/publications/aib750/">Agriculture Information Bulletin No. 750: America's Eating Habits: Changes and Consequences</a></cite>. US Department of Agriculture, Economic Research Service, Washington, DC, "Nutrient contribution of food away from home", 213–239. Gearchiveerd op 11 juni 2002. Geraadpleegd op 16 juni 2014. </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> Kopelman and Caterson 2005:324. </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> Metabolism alone doesn't explain how thin people stay thin, The Medical Post, John Schieszer </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> Pollan, Michael, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2007/04/22/magazine/22wwlnlede.t.html?ex=1186027200&en=bbe0f6a2c10e3b3c&ei=5070">You Are What You Grow</a>", New York Times, 22 april 2007. Geraadpleegd op 30 juli 2007. </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) NHANES studie 1971-2000 CDC (V.S.) </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> Seidell 2005 p.10 </li> <li id="cite_note-WHOExercise-105">↑ <a href="#cite_ref-WHOExercise_105-0">a</a> <a href="#cite_ref-WHOExercise_105-1">b</a> <a href="#cite_ref-WHOExercise_105-2">c</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_inactivity/en/index.html">WHO | Physical Inactivity: A Global Public Health Problem</a>. <a href="/wiki/World_Health_Organization" class="mw-redirect" title="World Health Organization">World Health Organization</a>. Geraadpleegd op February 22, 2009. </li> <li id="cite_note-Ness2006-106">↑ <a href="#cite_ref-Ness2006_106-0">a</a> <a href="#cite_ref-Ness2006_106-1">b</a> Ness-Abramof R, Apovian CM (February 2006). <cite>Diet modification for treatment and prevention of obesity</cite>. Endocrine 29 (1): 5–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16622287">16622287</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1385/ENDO:29:1:135">10.1385/ENDO:29:1:135</a>. </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> Salmon J, Timperio A (2007). <cite>Prevalence, trends and environmental influences on child and youth physical activity</cite>. Med Sport Sci Medicine and Sport Science 50: 183–99. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17387258">17387258</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1159/000101391">10.1159/000101391</a>. </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> Borodulin K, Laatikainen T, Juolevi A, Jousilahti P (June 2008). <cite>Thirty-year trends of physical activity in relation to age, calendar time and birth cohort in Finnish adults</cite>. Eur J Public Health 18 (3): 339–44. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17875578">17875578</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/eurpub/ckm092">10.1093/eurpub/ckm092</a>. </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> Brownson RC, Boehmer TK, Luke DA (2005). <cite>Declining rates of physical activity in the United States: what are the contributors?</cite>. Annu Rev Public Health 26: 421–43. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15760296">15760296</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144437">10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144437</a>. </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> Gortmaker SL, Must A, Sobol AM, Peterson K, Colditz GA, Dietz WH (April 1996). <cite>Television viewing as a cause of increasing obesity among children in the United States, 1986–1990</cite>. Arch Pediatr Adolesc Med 150 (4): 356–62. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8634729">8634729</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/archpedi.1996.02170290022003">10.1001/archpedi.1996.02170290022003</a>. </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> Vioque J, Torres A, Quiles J (December 2000). <cite>Time spent watching television, sleep duration and obesity in adults living in Valencia, Spain</cite>. Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. 24 (12): 1683–8. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11126224">11126224</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0801434">10.1038/sj.ijo.0801434</a>. </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> Tucker LA, Bagwell M (July 1991). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajph.org/cgi/reprint/81/7/908">Television viewing and obesity in adult females</a></cite> (PDF). Am J Public Health 81 (7): 908–11. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2053671">2053671</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1405200">1405200</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2105/AJPH.81.7.908">10.2105/AJPH.81.7.908</a>. </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ipsdweb.ipsd.org/uploads/IPPC/CSM%20Media%20Health%20Report.pdf">Media + Child and Adolescent Health: A Systematic Review</a> (PDF). Ezekiel J. Emanuel. Common Sense Media (2008). Geraadpleegd op 6 april 2009. </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.filosofie.science.ru.nl/PDF%20library%20HZ/Obesitas.pdf">Zwart, H. "Slankheid als beschavingsoffensief: de culturele en maatschappelijke betekenis van obesitas" in: De obesogene samenleving: maatschappelijke perspectieven op overgewicht (2007) Amsterdam University Press, Amsterdam</a> <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789053569818" title="Speciaal:Boekbronnen/9789053569818">ISBN 9789053569818</a>; p. 43 e.v. p. 2 e.v.; geraadpleegd 2014-11-02 </li> <li id="cite_note-Bias2001-115">↑ <a href="#cite_ref-Bias2001_115-0">a</a> <a href="#cite_ref-Bias2001_115-1">b</a> Puhl R, Brownell KD (December 2001). <cite>Bias, discrimination, and obesity</cite>. Obes. Res. 9 (12): 788–805. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11743063">11743063</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/oby.2001.108">10.1038/oby.2001.108</a>. </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> Rubinstein S, Caballero B (2000). <cite>Is Miss America an undernourished role model?</cite>. JAMA 283 (12). <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10735392">10735392</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/jama.283.12.1569">10.1001/jama.283.12.1569</a>. </li> <li id="cite_note-John2008-117">↑ <a href="#cite_ref-John2008_117-0">a</a> <a href="#cite_ref-John2008_117-1">b</a> Johnson F, Cooke L, Croker H, Wardle J (2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bmj.com/cgi/content/full/337/jul10_1/a494">Changing perceptions of weight in Great Britain: comparison of two population surveys</a></cite>. BMJ 337: a494. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18617488">18617488</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2500200">2500200</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136/bmj.a494">10.1136/bmj.a494</a>. </li> <li id="cite_note-Fumento-118"><a href="#cite_ref-Fumento_118-0">↑</a> Fumento, Michael (1997). <cite>The Fat of the Land: Our Health Crisis and How Overweight Americans Can Help Themselves</cite>. Penguin (Non-Classics), p. 126. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-14-026144-3" title="Speciaal:Boekbronnen/0-14-026144-3">ISBN 0-14-026144-3</a>. </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> Sweeting HN (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nutritionj.com/content/6/1/32">Measurement and Definitions of Obesity In Childhood and Adolescence: A field guide for the uninitiated</a></cite>. Nutr J 6 (1). <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17963490">17963490</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2164947">2164947</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1186/1475-2891-6-32">10.1186/1475-2891-6-32</a>. </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> NHLBI p.xiv </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> Gray DS, Fujioka K (1991). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-epidemiology_1991_44_6/page/545">Use of relative weight and Body Mass Index for the determination of adiposity</a></cite>. J Clin Epidemiol 44 (6): 545–50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2037859">2037859</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/0895-4356(91)90218-X">10.1016/0895-4356(91)90218-X</a>. </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> Kanazawa M, Yoshiike N, Osaka T, Numba Y, Zimmet P, Inoue S (December 2002). <cite>Criteria and classification of obesity in Japan and Asia-Oceania</cite>. Asia Pac J Clin Nutr 11 Suppl 8: S732–S737. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12534701">12534701</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046/j.1440-6047.11.s8.19.x">10.1046/j.1440-6047.11.s8.19.x</a>. </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> Bei-Fan Z, Cooperative Meta-Analysis Group of Working Group on Obesity in China (December 2002). <cite>Predictive values of body mass index and waist circumference for risk factors of certain related diseases in Chinese adults: study on optimal cut-off points of body mass index and waist circumference in Chinese adults</cite>. Asia Pac J Clin Nutr 11 Suppl 8: S685–93. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12534691">12534691</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046/j.1440-6047.11.s8.9.x">10.1046/j.1440-6047.11.s8.9.x</a>. </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(de) <a rel="nofollow" class="external free" href="https://daten2.verwaltungsportal.de/dateien/seitengenerator/2013-1-dokumentationsbogen_klinische_untersuchung_tk.pdf">https://daten2.verwaltungsportal.de/dateien/seitengenerator/2013-1-dokumentationsbogen_klinische_untersuchung_tk.pdf</a> Deutsche Gesellschaft für Sportmedizin und Prävention e.V. </li> <li id="cite_note-CADG2006-125">↑ <a href="#cite_ref-CADG2006_125-0">a</a> <a href="#cite_ref-CADG2006_125-1">b</a> <a href="#cite_ref-CADG2006_125-2">c</a> <a href="#cite_ref-CADG2006_125-3">d</a> Lau DC, Douketis JD, Morrison KM, Hramiak IM, Sharma AM, Ur E (April 2007). <cite>2006 Canadian clinical practice guidelines on the management and prevention of obesity in adults and children summary</cite>. CMAJ 176 (8): S1–13. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17420481">17420481</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1839777">1839777</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1503/cmaj.061409">10.1503/cmaj.061409</a>. </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> Bleich S, Cutler D, Murray C, Adams A (2008). <cite>Why is the developed world obese?</cite>. Annu Rev Public Health 29: 273–95. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18173389">18173389</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.29.020907.090954">10.1146/annurev.publhealth.29.020907.090954</a>. </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2022/11/221108082623.htm">'Processed foods key to rising obesity'</a> University of Sydney, 8 november 2022 </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> Drewnowski A, Specter SE (January 2004). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajcn.org/cgi/content/full/79/1/6">Poverty and obesity: the role of energy density and energy costs</a></cite>. Am. J. Clin. Nutr. 79 (1): 6–16. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14684391">14684391</a>. </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> Nestle M, Jacobson MF (2000). <cite>Halting the obesity epidemic: a public health policy approach</cite>. Public Health Rep 115 (1): 12–24. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10968581">10968581</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1308552">1308552</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/phr/115.1.12">10.1093/phr/115.1.12</a>. </li> <li id="cite_note-James2008-130"><a href="#cite_ref-James2008_130-0">↑</a> James WP (March 2008). <cite>The fundamental drivers of the obesity epidemic</cite>. Obes Rev 9 (Suppl 1): 6–13. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18307693">18307693</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2007.00432.x">10.1111/j.1467-789X.2007.00432.x</a>. </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> Torres SJ, Nowson CA.Relationship between stress, eating behavior, and obesity.Nutrition. 2007;23:887-94. </li> <li id="cite_note-pmid16801930-132"><a href="#cite_ref-pmid16801930_132-0">↑</a> Keith SW, Redden DT, Katzmarzyk PT (2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/ijo/journal/v30/n11/full/0803326a.html">Putative contributors to the secular increase in obesity: Exploring the roads less traveled</a></cite>. Int J Obes (Lond) 30 (11): 1585–94. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16801930">16801930</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0803326">10.1038/sj.ijo.0803326</a>. </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> Dollman J, Norton K, Norton L (December 2005). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_british-journal-of-sports-medicine_2005-12_39_12/page/892">Evidence for secular trends in children's physical activity behaviour</a></cite>. Br J Sports Med 39 (12): 892–7; discussion 897. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16306494">16306494</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1725088">1725088</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136/bjsm.2004.016675">10.1136/bjsm.2004.016675</a>. </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> Mary Jones, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esst.org/newsletter2000.htm">Case Study: Cataplexy and SOREMPs Without Excessive Daytime Sleepiness in Prader Willi Syndrome. Is This the Beginning of Narcolepsy in a Five Year Old?</a>. European Society of Sleep Technologists. Geraadpleegd op 6 april 2009. </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">↑</a> Poirier P, Giles TD, Bray GA (May 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_arteriosclerosis-thrombosis-and-vascular-biology_2006-05_26_5/page/968">Obesity and cardiovascular disease: pathophysiology, evaluation, and effect of weight loss</a></cite>. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 26 (5): 968–76. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16627822">16627822</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1161/01.ATV.0000216787.85457.f3">10.1161/01.ATV.0000216787.85457.f3</a>. </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> Loos RJ, Bouchard C (May 2008). <cite>FTO: the first gene contributing to common forms of human obesity</cite>. Obes Rev 9 (3): 246–50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18373508">18373508</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2008.00481.x">10.1111/j.1467-789X.2008.00481.x</a>. </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> Yang W, Kelly T, He J (2007). <cite>Genetic epidemiology of obesity</cite>. Epidemiol Rev 29: 49–61. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17566051">17566051</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/epirev/mxm004">10.1093/epirev/mxm004</a>. </li> <li id="cite_note-pmid19506576-138"><a href="#cite_ref-pmid19506576_138-0">↑</a> Walley AJ, Asher JE, Froguel P (June 2009). <cite>The genetic contribution to non-syndromic human obesity</cite>. Nat. Rev. Genet. 10 (7): 431–42. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19506576">19506576</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/nrg2594">10.1038/nrg2594</a>. </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> Farooqi S, O'Rahilly S (December 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100710170521/http://edrv.endojournals.org/cgi/content/full/27/7/710">Genetics of obesity in humans</a></cite>. Endocr. Rev. 27 (7): 710–18. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17122358">17122358</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1210/er.2006-0040">10.1210/er.2006-0040</a>. Gearchiveerd van origineel op 10 juli 2010. Geraadpleegd op 16 juni 2014. </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> Kolata,Gina (2007). <cite>Rethinking thin: The new science of weight loss – and the myths and realities of dieting</cite>. Picador, p. 122. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-312-42785-9" title="Speciaal:Boekbronnen/0-312-42785-9">ISBN 0-312-42785-9</a>. </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> Chakravarthy MV, Booth FW (2004). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-applied-physiology_2004-01_96_1/page/3">Eating, exercise, and "thrifty" genotypes: Connecting the dots toward an evolutionary understanding of modern chronic diseases</a></cite>. J. Appl. Physiol. 96 (1): 3–10. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14660491">14660491</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1152/japplphysiol.00757.2003">10.1152/japplphysiol.00757.2003</a>. </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> Wells, J. C. K. (2009). "Thrift: A guide to thrifty genes, thrifty phenotypes and thrifty norms". International Journal of Obesity 33 (12): 1331–1338. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fijo.2009.175">10.1038/ijo.2009.175</a>. <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (de pagina bestaat niet)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19752875">19752875</a>. </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> Wells, J. C. K. (2011). "The thrifty phenotype: An adaptation in growth or metabolism?". American Journal of Human Biology 23 (1): 65–75. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fajhb.21100">10.1002/ajhb.21100</a>. <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (de pagina bestaat niet)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21082685">21082685</a>. </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">↑</a> Rosén T, Bosaeus I, Tölli J, Lindstedt G, Bengtsson BA (1993). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_clinical-endocrinology_1993-01_38_1/page/63">Increased body fat mass and decreased extracellular fluid volume in adults with growth hormone deficiency</a></cite>. Clin. Endocrinol. (Oxf) 38 (1): 63–71. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8435887">8435887</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1365-2265.1993.tb00974.x">10.1111/j.1365-2265.1993.tb00974.x</a>. </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> Zametkin AJ, Zoon CK, Klein HW, Munson S (February 2004). <cite>Psychiatric aspects of child and adolescent obesity: a review of the past 10 years</cite>. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 43 (2): 134–50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14726719">14726719</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1097/00004583-200402000-00008">10.1097/00004583-200402000-00008</a>. </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">↑</a> Chiles C, van Wattum PJ (2010). <cite>Psychiatric aspects of the obesity crisis</cite>. Psychiatr Times 27 (4): 47–51. </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> Flegal KM, Troiano RP, Pamuk ER, Kuczmarski RJ, Campbell SM (November 1995). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030405192136/http://content.nejm.org/cgi/content/full/333/18/1165">The influence of smoking cessation on the prevalence of overweight in the United States</a></cite>. N. Engl. J. Med. 333 (18): 1165–70. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7565970">7565970</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJM199511023331801">10.1056/NEJM199511023331801</a>. Gearchiveerd van origineel op 5 april 2003. Geraadpleegd op 16 juni 2014. </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">↑</a> Chiolero A, Faeh D, Paccaud F, Cornuz J (1 april 2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajcn.org/cgi/content/full/87/4/801">Consequences of smoking for body weight, body fat distribution, and insulin resistance</a></cite>. Am. J. Clin. Nutr. 87 (4): 801–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18400700">18400700</a>. </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> DiBaise JK, Zhang H, Crowell MD, Krajmalnik-Brown R, Decker GA, Rittmann BE (April 2008). <cite>Gut microbiota and its possible relationship with obesity</cite>. Mayo Clinic proceedings. Mayo Clinic 83 (4): 460–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18380992">18380992</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4065/83.4.460">10.4065/83.4.460</a>. </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> Falagas ME, Kompoti M (July 2006). <cite>Obesity and infection</cite>. Lancet Infect Dis 6 (7): 438–46. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16790384">16790384</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S1473-3099(06)70523-0">10.1016/S1473-3099(06)70523-0</a>. </li> <li id="cite_note-151"><a href="#cite_ref-151">↑</a> Sobal J, Stunkard AJ (March 1989). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_psychological-bulletin_1989-03_105_2/page/260">Socioeconomic status and obesity: A review of the literature</a></cite>. Psychol Bull 105 (2): 260–75. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2648443">2648443</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1037/0033-2909.105.2.260">10.1037/0033-2909.105.2.260</a>. </li> <li id="cite_note-McLaren2007-152">↑ <a href="#cite_ref-McLaren2007_152-0">a</a> <a href="#cite_ref-McLaren2007_152-1">b</a> McLaren L (2007). <cite>Socioeconomic status and obesity</cite>. Epidemiol Rev 29: 29–48. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17478442">17478442</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/epirev/mxm001">10.1093/epirev/mxm001</a>. </li> <li id="cite_note-spirit-153">↑ <a href="#cite_ref-spirit_153-0">a</a> <a href="#cite_ref-spirit_153-1">b</a> Wilkinson, Richard, Pickett, Kate (2009). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.equalitytrust.org.uk/why/evidence/obesity">The Spirit Level: Why More Equal Societies Almost Always Do Better</a></cite>. Allen Lane, Londen, 91–101. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-1-84614-039-6" title="Speciaal:Boekbronnen/978-1-84614-039-6">ISBN 978-1-84614-039-6</a>. </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> Christakis NA, <a href="/w/index.php?title=James_H._Fowler&action=edit&redlink=1" class="new" title="James H. Fowler (de pagina bestaat niet)">Fowler JH</a> (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_new-england-journal-of-medicine_2007-07-26_357_4/page/n70">The Spread of Obesity in a Large Social Network over 32 Years</a></cite>. New England Journal of Medicine 357 (4): 370–379. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17652652">17652652</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJMsa066082">10.1056/NEJMsa066082</a>. </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">↑</a> Bjornstop P (2001). <cite>Do stress reactions cause abdominal obesity and comorbidities?</cite>. Obesity Reviews 2 (2): 73–86. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12119665">12119665</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046/j.1467-789x.2001.00027.x">10.1046/j.1467-789x.2001.00027.x</a>. </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> Goodman E, Adler NE, Daniels SR, Morrison JA, Slap GB, Dolan LM (2003). <cite>Impact of objective and subjective social status on obesity in a biracial cohort of adolescents</cite>. Obesity Reviews 11 (8): 1018–26. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12917508">12917508</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/oby.2003.140">10.1038/oby.2003.140</a>. </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.who.int/dietphysicalactivity/media/en/gsfs_obesity.pdf">Obesity and Overweight</a> (PDF). <a href="/wiki/World_Health_Organization" class="mw-redirect" title="World Health Organization">World Health Organization</a>. Geraadpleegd op February 22, 2009. </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">↑</a> Weng HH, Bastian LA, Taylor DH, Moser BK, Ostbye T (2004). <cite>Number of children associated with obesity in middle-aged women and men: results from the health and retirement study</cite>. J Women's Health (Larchmt) 13 (1): 85–91. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15006281">15006281</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1089/154099904322836492">10.1089/154099904322836492</a>. </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> Bellows-Riecken KH, Rhodes RE (February 2008). <cite>A birth of inactivity? A review of physical activity and parenthood</cite>. Prev Med 46 (2): 99–110. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17919713">17919713</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2007.08.003">10.1016/j.ypmed.2007.08.003</a>. </li> <li id="cite_note-flier-160">↑ <a href="#cite_ref-flier_160-0">a</a> <a href="#cite_ref-flier_160-1">b</a> <a href="#cite_ref-flier_160-2">c</a> <a href="#cite_ref-flier_160-3">d</a> <a href="#cite_ref-flier_160-4">e</a> Flier JS (2004). <cite>Obesity wars: Molecular progress confronts an expanding epidemic</cite>. Cell 116 (2): 337–50. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14744442">14744442</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S0092-8674(03)01081-X">10.1016/S0092-8674(03)01081-X</a>. </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> Hamann A, Matthaei S (1996). <cite>Regulation of energy balance by leptin</cite>. Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes 104 (4): 293–300. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8886745">8886745</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1055/s-0029-1211457">10.1055/s-0029-1211457</a>. </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">↑</a> Boulpaep, Emile L.; Boron, Walter F. (2003). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/medicalphysiolog0000boro_a6j9">Medical physiologya: A cellular and molecular approach</a></cite>. Saunders, Philadelphia, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/medicalphysiolog0000boro_a6j9/page/1227">1227</a>. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-7216-3256-4" title="Speciaal:Boekbronnen/0-7216-3256-4">ISBN 0-7216-3256-4</a>. </li> <li id="cite_note-PMID_18459025-163"><a href="#cite_ref-PMID_18459025_163-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Imaz I, Martínez-Cervell C, García-Alvarez EE, Sendra-Gutiérrez JM, González-Enríquez J (July 2008). <cite>Safety and effectiveness of the intragastric balloon for obesity. A meta-analysis</cite>. Obes Surg 18 (7): 841–6. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18459025">18459025</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s11695-007-9331-8">10.1007/s11695-007-9331-8</a>. </li> <li id="cite_note-Strychar-164"><a href="#cite_ref-Strychar_164-0">↑</a> Strychar I (January 2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/174/1/56">Diet in the management of weight loss</a></cite>. CMAJ 174 (1): 56–63. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16389240">16389240</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1319349">1319349</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1503/cmaj.045037">10.1503/cmaj.045037</a>. </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> Shick SM, Wing RR, Klem ML, McGuire MT, Hill JO, Seagle H (April 1998). <cite>Persons successful at long-term weight loss and maintenance continue to consume a low-energy, low-fat diet</cite>. J Am Diet Assoc 98 (4): 408–13. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9550162">9550162</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S0002-8223(98)00093-5">10.1016/S0002-8223(98)00093-5</a>. </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> Tate DF, Jeffery RW, Sherwood NE, Wing RR (1 april 2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajcn.org/cgi/content/full/85/4/954">Long-term weight losses associated with prescription of higher physical activity goals. Are higher levels of physical activity protective against weight regain?</a></cite>. Am. J. Clin. Nutr. 85 (4): 954–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17413092">17413092</a>. </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">↑</a> Wing, Rena R; Phelan, Suzanne (1 July 2005). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajcn.org/cgi/content/full/82/1/222S">Science-Based Solutions to Obesity: What are the Roles of Academia, Government, Industry, and Health Care? Proceedings of a symposium, Boston, Massachusetts, USA, 10–11 March 2004 and Anaheim, California, USA, 2 October 2004</a></cite>. Am. J. Clin. Nutr. 82 (1 Suppl): 207S–273S. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16002825">16002825</a>. </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> Thangaratinam, S, Rogozinska, E; Jolly, K; Glinkowski, S; Roseboom, T; Tomlinson, JW; Kunz, R; Mol, BW; Coomarasamy, A; Khan, KS (2012 May 16). <cite>Effects of interventions in pregnancy on maternal weight and obstetric outcomes: meta-analysis of randomised evidence</cite>. BMJ (Clinical research ed.) 344: e2088. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22596383">22596383</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3355191">3355191</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136/bmj.e2088">10.1136/bmj.e2088</a>. </li> <li id="cite_note-Orli07-169">↑ <a href="#cite_ref-Orli07_169-0">a</a> <a href="#cite_ref-Orli07_169-1">b</a> Rucker D, Padwal R, Li SK, Curioni C, Lau DC (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bmj.com/cgi/content/full/335/7631/1194">Long term pharmacotherapy for obesity and overweight: updated meta-analysis</a></cite>. BMJ 335 (7631): 1194–99. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18006966">18006966</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2128668">2128668</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136/bmj.39385.413113.25">10.1136/bmj.39385.413113.25</a>. </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">↑</a> Wood, Shelley, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.medscape.com/viewarticle/740855?src=mp&spon=30">Diet Drug Orlistat Linked to Kidney, Pancreas Injuries</a>. Medscape. Medscape News. Geraadpleegd op 26 april 2011. </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> Bays, HE (2011 Mar). <cite>Lorcaserin: drug profile and illustrative model of the regulatory challenges of weight-loss drug development</cite>. Expert review of cardiovascular therapy 9 (3): 265–77. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21438803">21438803</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1586/erc.10.22">10.1586/erc.10.22</a>. </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">↑</a> Bays HE, Gadde KM (December 2011). <cite>Phentermine/topiramate for weight reduction and treatment of adverse metabolic consequences in obesity</cite>. Drugs Today 47 (12): 903–14. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22348915">22348915</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1358/dot.2011.47.12.1718738">10.1358/dot.2011.47.12.1718738</a>. </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> Sjöström L, Narbro K, Sjöström CD (August 2007). <cite>Effects of bariatric surgery on mortality in Swedish obese subjects</cite>. N. Engl. J. Med. 357 (8): 741–52. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17715408">17715408</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056/NEJMoa066254">10.1056/NEJMoa066254</a>. </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(nl) Ingrid M. Jazet, Ignace M.C. Janssen, Frits J. Berends, Hanno Pijl, Johannes A. Romijn en A.E. (Edo) Meinders. Bariatrische operatie als therapie voor type 2-diabetes. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:B337 </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(nl) J.W.M. Greve, B. van Ramshorst en I.M.C. Janssen. Maagverkleining bij volwassenen met morbide obesitas in Nederland. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:1116-20 </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> L.B. Mulder, D.E. Rupp, A. Dijkstra. Making snacking less sinful: (Counter-)moralising obesity in the public discourse differentially affects food choices of individuals with high and low perceived body mass,<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08870446.2014.969730?tokenDomain=eprints&tokenAccess=K4kgGqaU5n6INcZQVVw5&forwardService=showFullText&doi=10.1080%2F08870446.2014.969730&journalCode=gpsh20#.VHb-lfldWSo">DOI:10.1080/08870446.2014.969730</a> </li> <li id="cite_note-177"><a href="#cite_ref-177">↑</a> Metcalf, B., Henley, W.; Wilkin, T. (27 september 2012). <cite>Effectiveness of intervention on physical activity of children: systematic review and meta-analysis of controlled trials with objectively measured outcomes (EarlyBird 54)</cite>. BMJ 345 (sep27 1): e5888–e5888. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136/bmj.e5888">10.1136/bmj.e5888</a>. </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">↑</a> Martin A, Booth JN, Laird Y, Sproule J, Reilly JJ, Saunders DH.(2018) Physical activity, diet and other behavioural interventions for improving cognition and school achievement in children and adolescents with obesity or overweight.Cochrane Database of Systematic Reviews,3: CD009728. DOI: 10.1002/14651858.CD009728.pub4 </li> <li id="cite_note-Puhl_R._p.29-179">↑ <a href="#cite_ref-Puhl_R._p.29_179-0">a</a> <a href="#cite_ref-Puhl_R._p.29_179-1">b</a> Puhl R., Henderson K., and Brownell K. 2005 p.29 </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">↑</a> Johansson E, Bockerman P, Kiiskinen U, Heliovaara M (2009). <cite>Obesity and labour market success in Finland: The difference between having a high BMI and being fat</cite>. Economics and Human Biology 7 (1): 36–45. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19249259">19249259</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.ehb.2009.01.008">10.1016/j.ehb.2009.01.008</a>. </li> <li id="cite_note-medical-costs-181"><a href="#cite_ref-medical-costs_181-0">↑</a> Cawley, J, John Cawley, Chad Meyerhoefer (January 2012). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0167629611001366">The medical care costs of obesity: An instrumental variables approach</a></cite>. Journal of Health Economics 31 (1): 219–230. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22094013">22094013</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2011.10.003">10.1016/j.jhealeco.2011.10.003</a>. Geraadpleegd op 2 August 2012. </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">↑</a> Finkelstein EA, Fiebelkorn IA, Wang G (1 January 2003). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://content.healthaffairs.org/cgi/content/full/hlthaff.w3.219v1/DC1">National medical spending attributable to overweight and obesity: How much, and who's paying</a></cite>. Health Affairs Online (May). </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/obesity/economic_consequences.htm">Obesity and overweight: Economic consequences</a>. <a href="/wiki/Centers_for_Disease_Control_and_Prevention" title="Centers for Disease Control and Prevention">Centers for Disease Control and Prevention</a> (22 May 2007). Geraadpleegd op 5 september 2007. </li> <li id="cite_note-MJA2009-184"><a href="#cite_ref-MJA2009_184-0">↑</a> Colagiuri, Stephen (2009). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mja.com.au/public/issues/192_05_010310/col10841_fm.html">The cost of overweight and obesity in Australia</a></cite>. The Medical Journal of Australia. Geraadpleegd op 18 juni 2011. </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">↑</a> Cummings, Laura, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2725943.stm">The diet business: Banking on failure</a>", BBC News, 5 February 2003. Geraadpleegd op 25 February 2009. </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/nieuws/kosten-overgewicht-en-obesitas-ruim-%E2%82%AC79-miljard-jaar">Kosten overgewicht en obesitas ruim €79 miljard per jaar | Maastricht University</a>. www.maastrichtuniversity.nl (1 februari 2022). Geraadpleegd op 28 maart 2024. </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">↑</a> van Baal PH, Polder JJ, de Wit GA (February 2008). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150111110729/http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0050029">Lifetime Medical Costs of Obesity: Prevention No Cure for Increasing Health Expenditure</a></cite>. PLoS Med. 5 (2): e29. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18254654">18254654</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2225430">2225430</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371/journal.pmed.0050029">10.1371/journal.pmed.0050029</a>. Gearchiveerd van origineel op 11 januari 2015. Geraadpleegd op 16 juni 2014. </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">↑</a> Bakewell J (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111008202913/http://www.ijtr.co.uk/cgi-bin/go.pl/library/article.cgi?uid=23858;article=IJTR_14_7_329_333">Bariatric furniture: Considerations for use</a></cite>. Int J Ther Rehabil 14 (7): 329–33. Gearchiveerd van origineel op 8 oktober 2011. </li> <li id="cite_note-189"><a href="#cite_ref-189">↑</a> Neovius K, Johansson K, Kark M, Neovius M (January 2009). <cite>Obesity status and sick leave: a systematic review</cite>. Obes Rev 10 (1): 17–27. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18778315">18778315</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2008.00521.x">10.1111/j.1467-789X.2008.00521.x</a>. </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">↑</a> Ostbye T, Dement JM, Krause KM (2007). <cite>Obesity and workers' compensation: Results from the Duke Health and Safety Surveillance System</cite>. Arch. Intern. Med. 167 (8): 766–73. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17452538">17452538</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1001/archinte.167.8.766">10.1001/archinte.167.8.766</a>. </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webmd.com/diet/news/20080825/alabama-obesity-penalty-stirs-debate">Alabama "Obesity Penalty" Stirs Debate</a>. Don Fernandez. Geraadpleegd op 5 april 2009. </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">↑</a> Lisa DiCarlo, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/2002/10/24/cx_ld_1024obese.html">Why Airlines Can't Cut The Fat</a>. Forbes.com (24 oktober 2002). Geraadpleegd op 23 juli 2008. </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">↑</a> Dannenberg AL, Burton DC, Jackson RJ (2004). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_american-journal-of-preventive-medicine_2004-10_27_3/page/264">Economic and environmental costs of obesity: The impact on airlines</a></cite>. American journal of preventive medicine 27 (3). <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15450642">15450642</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.amepre.2004.06.004">10.1016/j.amepre.2004.06.004</a>. </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194">↑</a> Lauren Cox, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://abcnews.go.com/Health/Diet/obese-health-care-bariatric-ambulances/story?id=7981746">Who Should Pay for Obese Health Care?</a>. ABC News (July 2, 2009). Geraadpleegd op 6 augustus 2012. </li> <li id="cite_note-Govtrack-195">↑ <a href="#cite_ref-Govtrack_195-0">a</a> <a href="#cite_ref-Govtrack_195-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081101192335/http://www.govtrack.us/congress/bill.xpd?bill=h109-554">109th U.S. Congress (2005–2006) H.R. 554: 109th U.S. Congress (2005–2006) H.R. 554: Personal Responsibility in Food Consumption Act of 2005</a>. GovTrack.us. Gearchiveerd op 1 november 2008. Geraadpleegd op 24 juli 2008. </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">↑</a> Puhl R., Henderson K., and Brownell K. 2005 p.30 </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">↑</a> Neumark-Sztainer D (March 1999). <cite>The weight dilemma: a range of philosophical perspectives</cite>. Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. 23 Suppl 2: S31–7. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10340803">10340803</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0800857">10.1038/sj.ijo.0800857</a>. </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">↑</a> National Association to Advance Fat Acceptance, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181226125112/https://www.naafaonline.com/dev2/%20">We come in all sizes</a>. NAAFA (2008). Gearchiveerd op 26 december 2018. Geraadpleegd op 29 juli 2008. </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090312001218/http://www.capitalnaafa.org/whatisnaafa.html">What is NAAFA</a>. <a href="/w/index.php?title=National_Association_to_Advance_Fat_Acceptance&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Association to Advance Fat Acceptance (de pagina bestaat niet)">National Association to Advance Fat Acceptance</a>. Gearchiveerd op 12 maart 2009. Geraadpleegd op February 17, 2009. </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.size-acceptance.org/mission.html">ISAA Mission Statement</a>. <a href="/w/index.php?title=International_Size_Acceptance_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Size Acceptance Association (de pagina bestaat niet)">International Size Acceptance Association</a>. Geraadpleegd op February 17, 2009. </li> <li id="cite_note-Pulver2007-201">↑ <a href="#cite_ref-Pulver2007_201-0">a</a> <a href="#cite_ref-Pulver2007_201-1">b</a> Pulver, Adam (2007). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1316106">An Imperfect Fit: Obesity, Public Health, and Disability Anti-Discrimination Law</a></cite>. Social Science Electronic Publishing. Geraadpleegd op January 13, 2009. </li> <li id="cite_note-202"><a href="#cite_ref-202">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320">(en) Lily-Rygh Glen, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121226160246/http://bitchmagazine.org/article/big-trouble">Big Trouble - Are eating disorders the Lavender Menace of the fat acceptance movement?</a>. Bitch Magazine ('Feminist Response to Pop Culture') (13 februari 2008). Gearchiveerd op 26 december 2012. “Some of the hushed voices surrounding the issue may be due to the relative youth of the movement, which is still finding its footing and setting priorities. And yet it is precisely because this movement is just now gaining real momentum that the time is ripe for having these conversations.” </li> <li id="cite_note-203"><a href="#cite_ref-203">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.size-acceptance.org/">International Size Acceptance Association – ISAA</a>. International Size Acceptance Association. Geraadpleegd op January 13, 2009. </li> <li id="cite_note-Lund2006-204">↑ <a href="#cite_ref-Lund2006_204-0">a</a> <a href="#cite_ref-Lund2006_204-1">b</a> Lund Elizabeth M. (2006). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jarvm.com/articles/Vol4Iss2/Lund.pdf">Prevalence and Risk Factors for Obesity in Adult Dogs from Private US Veterinary Practices</a></cite>. Intern J Appl Res Vet Med 4 (2): 177–86. </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">↑</a> McGreevy PD, Thomson PC, Pride C, Fawcett A, Grassi T, Jones B (May 2005). <cite>Prevalence of obesity in dogs examined by Australian veterinary practices and the risk factors involved</cite>. Vet. Rec. 156 (22): 695–702. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15923551">15923551</a>. </li> <li id="cite_note-206"><a href="#cite_ref-206">↑</a> Nijland ML, Stam F, Seidell JC (June 2009). <cite>Overweight in dogs, but not in cats, is related to overweight in their owners</cite>. Public Health Nutr 13 (1): 1–5. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19545467">19545467</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017/S136898000999022X">10.1017/S136898000999022X</a>. </li> </ol></div></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Obesity#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Obesity">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></div> <div>Zie de categorie <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Obesity#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Obesity">Obesity</a> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <div class="interProject wiktionary mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/obesitas" class="extiw" title="wikt:obesitas">WikiWoordenboek</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><a href="/wiki/Bestand:Wiktionary-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/25px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/38px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/50px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></a></div> <div>Zoek <a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/obesitas" class="extiw" title="wikt:obesitas">obesitas</a> op in het <a href="/wiki/Wiktionary" title="Wiktionary">WikiWoordenboek</a>.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obesitas&oldid=68440673">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obesitas&oldid=68440673</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Voedingsstoornis" title="Categorie:Voedingsstoornis">Voedingsstoornis</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_maart_2018" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds maart 2018">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds maart 2018</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_juli_2018" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds juli 2018">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds juli 2018</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 27 nov 2024 om 14:06.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie. Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Obesitas&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-66c5b56c76-vqsdk","wgBackendResponseTime":177,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.401","walltime":"1.568","ppvisitednodes":{"value":52696,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":318525,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":136608,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":228050,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1208.626 1 -total"," 65.33% 789.603 1 Sjabloon:Appendix"," 62.02% 749.611 1 Sjabloon:References"," 28.41% 343.407 134 Sjabloon:Citeer_journal"," 12.79% 154.598 1 Sjabloon:Infobox_aandoening"," 12.58% 152.065 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 10.22% 123.518 16 Sjabloon:Citeer_boek"," 10.10% 122.129 28 Sjabloon:Citeer_web"," 9.70% 117.261 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"," 6.62% 79.986 159 Sjabloon:Sfnref"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.053","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":976918,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7bbfc6c4f5-4rtnm","timestamp":"20241211115659","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Obesitas","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Obesitas","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12174","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12174","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-02-11T14:58:08Z","dateModified":"2024-11-27T13:06:38Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/08\/Obesity-waist_circumference.svg","headline":"zwaarlijvigheid"}</script> </body> </html>