CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bertsolaritza - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"70620c60-c02d-4025-bdf2-cbe8a8ef4902","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bertsolaritza","wgTitle":"Bertsolaritza","wgCurRevisionId":9542328,"wgRevisionId":9542328,"wgArticleId":3377,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages with graphs","Hezkuntza Programako artikuluak","Hezkuntza Programa/Literatura","Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak","Pages with disabled graphs","Pages using the JsonConfig extension","Ikusgelako bideoak dituzten artikuluak","Bertsolaritza","Poesiaren generoak"],"wgPageViewLanguage":"eu","wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Bertsolaritza", "wgRelevantArticleId":3377,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q631621","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled": false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista","ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea", "ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg/1200px-Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg/800px-Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg/640px-Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bertsolaritza - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bertsolaritza rootpage-Bertsolaritza skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu nagusia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z"><span>Azala</span></a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala"><span>Txikipedia</span></a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela"><span>Ikusgela</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna"><span>Txokoa</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r"><span>Aldaketa berriak</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x"><span>Ausazko orria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua."><span>Laguntza</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Bilatu</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itxura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class=""><span>Dohaintza egin</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Bertsolaritza" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class=""><span>Sortu kontua</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Bertsolaritza" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hasi saioa</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tresna pertsonalak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu"><span>Dohaintza egin</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Bertsolaritza" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Sortu kontua</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Bertsolaritza" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hasi saioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi"><span>gehiago ikasi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y"><span>Ekarpenak</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Historia azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-XVIII._eta_XIX._mendeetan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XVIII._eta_XIX._mendeetan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>XVIII. eta XIX. mendeetan</span> </div> </a> <ul id="toc-XVIII._eta_XIX._mendeetan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XX._mendearen_hasiera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XX._mendearen_hasiera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>XX. mendearen hasiera</span> </div> </a> <ul id="toc-XX._mendearen_hasiera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Errepublika_garaiko_berrikuntzak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Errepublika_garaiko_berrikuntzak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Errepublika garaiko berrikuntzak</span> </div> </a> <ul id="toc-Errepublika_garaiko_berrikuntzak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Isiltasun_aldia:_(1936-1945)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Isiltasun_aldia:_(1936-1945)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Isiltasun aldia: (1936-1945)</span> </div> </a> <ul id="toc-Isiltasun_aldia:_(1936-1945)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erresistentziako_bertsolaritza:_(1960-1979)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Erresistentziako_bertsolaritza:_(1960-1979)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Erresistentziako bertsolaritza: (1960-1979)</span> </div> </a> <ul id="toc-Erresistentziako_bertsolaritza:_(1960-1979)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Neurri_erabilienak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Neurri_erabilienak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Neurri erabilienak</span> </div> </a> <ul id="toc-Neurri_erabilienak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gaur_egungo_bertsolaritza_eta_bertsolariak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gaur_egungo_bertsolaritza_eta_bertsolariak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Gaur egungo bertsolaritza eta bertsolariak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gaur_egungo_bertsolaritza_eta_bertsolariak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Gaur egungo bertsolaritza eta bertsolariak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Gaur_egungo_bertsolaritza_eta_bertsolariak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bertso-eskolak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bertso-eskolak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Bertso-eskolak</span> </div> </a> <ul id="toc-Bertso-eskolak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Emakumeak_bertsolaritzan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Emakumeak_bertsolaritzan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Emakumeak bertsolaritzan</span> </div> </a> <ul id="toc-Emakumeak_bertsolaritzan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Saio_motak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Saio_motak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Saio motak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Saio_motak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Saio motak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Saio_motak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Jendaurreko_saioak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jendaurreko_saioak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Jendaurreko saioak</span> </div> </a> <ul id="toc-Jendaurreko_saioak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sariketa_eta_txapelketak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sariketa_eta_txapelketak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Sariketa eta txapelketak</span> </div> </a> <ul id="toc-Sariketa_eta_txapelketak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Inprobisazioa_munduan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Inprobisazioa_munduan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Inprobisazioa munduan</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Inprobisazioa_munduan-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Inprobisazioa munduan azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Inprobisazioa_munduan-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mexiko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mexiko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Mexiko</span> </div> </a> <ul id="toc-Mexiko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Georgia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Georgia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Georgia</span> </div> </a> <ul id="toc-Georgia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Maroko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Maroko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Maroko</span> </div> </a> <ul id="toc-Maroko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kurdistan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kurdistan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Kurdistan</span> </div> </a> <ul id="toc-Kurdistan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bertsolari_ospetsuak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bertsolari_ospetsuak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bertsolari ospetsuak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bertsolari_ospetsuak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Bertsolari ospetsuak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Bertsolari_ospetsuak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Klasikoak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klasikoak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Klasikoak</span> </div> </a> <ul id="toc-Klasikoak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Garaikideak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Garaikideak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Garaikideak</span> </div> </a> <ul id="toc-Garaikideak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Elkarteak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Elkarteak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Elkarteak</span> </div> </a> <ul id="toc-Elkarteak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ikerleak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikerleak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Ikerleak</span> </div> </a> <ul id="toc-Ikerleak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ondare_izendapena" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ondare_izendapena"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Ondare izendapena</span> </div> </a> <ul id="toc-Ondare_izendapena-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Erreferentziak</span> </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ikus_gainera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikus_gainera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Ikus gainera</span> </div> </a> <ul id="toc-Ikus_gainera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Kanpo estekak</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bertsolaritza</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 12 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-12" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">12 hizkuntza</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Bertsolarisme" title="Bertsolarisme – katalana" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Bertsolarisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalana" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza" title="Bertsolaritza – galesa" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Bertsolaritza" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galesa" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza" title="Bertsolaritza – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="Bertsolaritza" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Versolarismo" title="Versolarismo – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Versolarismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bertsolarisme" title="Bertsolarisme – frantsesa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Bertsolarisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="frantsesa" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza" title="Bertsolaritza – galiziera" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Bertsolaritza" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziera" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Bertsolarismo" title="Bertsolarismo – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Bertsolarismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%81%E3%83%A7%E3%83%A9%E3%83%AA%E3%83%84%E3%82%A1" title="ベルチョラリツァ – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ベルチョラリツァ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Versolarismus" title="Versolarismus – latina" lang="la" hreflang="la" data-title="Versolarismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latina" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza" title="Bertsolaritza – bokmål (norvegiera)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Bertsolaritza" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmål (norvegiera)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D1%87%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Берчоларица – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Берчоларица" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Bertsolaritza" title="Bertsolaritza – suediera" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Bertsolaritza" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suediera" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q631621#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bertsolaritza" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c"><span>Artikulua</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eztabaida:Bertsolaritza" rel="discussion" title="Artikuluari buruzko eztabaida [t]" accesskey="t"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">euskara</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bertsolaritza"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tresnak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bertsolaritza"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=history"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Bertsolaritza" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j"><span>Honanzko esteka duten orriak</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Bertsolaritza" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k"><span>Lotutako orrietako aldaketak</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u"><span>Fitxategia igo</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q"><span>Orri bereziak</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&oldid=9542328" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra"><span>Lotura iraunkorra</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago"><span>Orri honen datuak</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Bertsolaritza&id=9542328&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa"><span>Artikulu hau aipatu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FBertsolaritza"><span>URL laburra lortu</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FBertsolaritza"><span>QR kodea jaitsi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Bertsolaritza"><span>Liburu bat sortu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Bertsolaritza&action=show-download-screen"><span>Deskargatu PDF formatuan</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p"><span>Inprimatzeko bertsioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bertsolaritza" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q631621" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g"><span>Wikidata itema</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-2-HezkuntzaPrograma" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza" title="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da"><img alt="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-2-Ikusgela" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela" title="Bideo honek Ikusgela proiektuko bideo bat barneratzen du"><img alt="Bideo honek Ikusgela proiektuko bideo bat barneratzen du" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Ikusgela-logoa_%282%29.png/20px-Ikusgela-logoa_%282%29.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Ikusgela-logoa_%282%29.png/30px-Ikusgela-logoa_%282%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Ikusgela-logoa_%282%29.png/40px-Ikusgela-logoa_%282%29.png 2x" data-file-width="3335" data-file-height="3334" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg/300px-Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg/450px-Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg/600px-Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1728" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jon_Azpillaga" title="Jon Azpillaga">Jon Azpillaga</a>, <a href="/wiki/Koxme_Lizaso" class="mw-redirect" title="Koxme Lizaso">Koxme Lizaso</a>, <a href="/wiki/Jon_Lopategi" title="Jon Lopategi">Jon Lopategi</a>, <a href="/wiki/Joxe_Lizaso" title="Joxe Lizaso">Joxe Lizaso</a>, <a href="/wiki/Uztapide" class="mw-redirect" title="Uztapide">Uztapide</a>, <a href="/wiki/Manuel_Lasarte" title="Manuel Lasarte">Manuel Lasarte</a>, <a href="/wiki/Jose_Joakin_Mitxelena" title="Jose Joakin Mitxelena">Jose Joakin Mitxelena</a>, <a href="/wiki/Mattin" class="mw-disambig" title="Mattin">Mattin</a> eta <a href="/wiki/Xalbador" title="Xalbador">Xalbador</a> bertsolariak, <a href="/wiki/1970eko_hamarkada" title="1970eko hamarkada">1970eko hamarkadako</a> saio baten ondoren</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/249px--Bertsolaritza_bide.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="249" height="140" data-durationhint="246" data-mwtitle="Bertsolaritza_bide.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fitxategi:Bertsolaritza_bide.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="256" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0e/Bertsolaritza_bide.webm/Bertsolaritza_bide.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /></video></span><figcaption>Bertsolaritzari buruzko elkarrizketa</figcaption></figure> <p><b>Bertsolaritza</b> abestuz, errimatuz eta neurtuz egiten den berbaldi bat da. <a href="/wiki/Ahozko_euskal_literatura" title="Ahozko euskal literatura">Ahozko euskal literaturaren</a> adarretako bat da. Bertsolaria jendaurrean bat-batean jarduten duen abeslaria da.<sup id="cite_ref-:0_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Bertso" title="Bertso">Bertsoa</a> gai librean kanta daiteke edo gai-jartzaile batek gaia emanda, bakarrik edo bi <a href="/wiki/Bertsolari" title="Bertsolari">bertsolariren</a> edo gehiagoren artean. </p><p>Bertsolariak neurri eta hoskidetasun arau zorrotzak bete behar ditu, eta <a href="/wiki/Bertso-papera" class="mw-redirect" title="Bertso-papera">bertso-paperen</a> kasuan salbu, denbora-tarte laburra dauka gaia entzuten duenetik bertsoa pentsatu eta kantuan hasteko.<sup id="cite_ref-:0_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>«Eztabaida dialektikoa» darabilen artearen adierazpide hau mundu osoko kultura askotan agertu da. Gaur egun, besteak beste, badaude <a href="/wiki/Alpujarra" title="Alpujarra">Alpujarrako</a> <i>trovo</i>, Ameriketako <a href="/wiki/Hego_Konoa" title="Hego Konoa">Hego Konoko</a> <i>payada</i> edota <a href="/wiki/Kuba" title="Kuba">Kubako</a> <i>repentismo</i> direlakoak. Orobat, <a href="/wiki/Asia" title="Asia">Asiako</a> tradizioko parte da, antzinako <a href="/wiki/Grezia" title="Grezia">greziar</a> eta <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">erromatar</a> kulturetakoa, eta <a href="/wiki/Musulman" title="Musulman">islamdar</a> <a href="/wiki/Mediterraneoa" title="Mediterraneoa">Mediterraneoko</a> historiakoa.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:0; font-size: 90%;">Neurriz eta errimaz <br /> <p>kantatzea hitza <br /> horra hor zer kirol mota <br /> den bertsolaritza </p> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="padding: 10px; padding-top:0; font-size: 85%;"><p style="line-height:1em;text-align: right"><cite style="font-style:normal;">—<a href="/wiki/Xabier_Amuriza" title="Xabier Amuriza">Xabier Amuriza</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></cite></p> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Historia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XVIII._eta_XIX._mendeetan">XVIII. eta XIX. mendeetan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «XVIII. eta XIX. mendeetan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: XVIII. eta XIX. mendeetan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf/page1-638px-Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf.jpg" decoding="async" width="638" height="451" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf/page1-957px-Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf/page1-1276px-Bertsolaritza_denbora_lerroa.pdf.jpg 2x" data-file-width="1752" data-file-height="1239" /></a><figcaption>Bertsolaritzaren denbora lerroa</figcaption></figure><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_1" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/220px-seek%3D62-Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="483" data-mwtitle="Ikusgela_–_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fitxategi:Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.480p.vp9.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.720p.vp9.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.1080p.vp9.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.144p.mjpeg.mov#t=00:00:47" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="256" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.240p.vp9.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.360p.vp9.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6b/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm/Ikusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm.360p.webm#t=00:00:47" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AIkusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm&lang=ar&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ar" label="العربية ‪(ar)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AIkusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm&lang=bn&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="bn" label="বাংলা ‪(bn)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AIkusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AIkusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm&lang=es&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="es" label="español ‪(es)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AIkusgela_%E2%80%93_Xalbador_eta_XX._Mendeko_bertsolaritza.webm&lang=eu&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="eu" label="euskara ‪(eu)‬" data-dir="ltr" /></video></span><figcaption><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela" title="Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero."><img alt="Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Ikusgela-logoa.png/40px-Ikusgela-logoa.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Ikusgela-logoa.png/60px-Ikusgela-logoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Ikusgela-logoa.png/80px-Ikusgela-logoa.png 2x" data-file-width="3334" data-file-height="3334" /></a><figcaption>Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.</figcaption></figure>Zer da bertsolaritza?</figcaption></figure> <p>Nahiz eta lehenagoko aztarnak ere badiren, bertsolaritza <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendetik</a> aurrera garatu zen <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herrian</a>. Ez zen lurralde guztian indar berarekin hedatu, ordea. <a href="/wiki/Gipuzkoa" title="Gipuzkoa">Gipuzkoako</a> eskualde batzuek eman zituzten bertsolaririk ezagunenak. XIX. mendeko gerra eta gatazka ugariek eskaini zuten bertsotarako gairik. Hori dela eta, frantsesen aurka, <a href="/wiki/Karlismo" title="Karlismo">karlisten</a> zein <a href="/wiki/Liberalismo" title="Liberalismo">liberalen</a> alde eta <a href="/wiki/Kubako_Independentzia_Gerra" title="Kubako Independentzia Gerra">Kubako independentzia-gerraren</a> berri emanez bertso-paper mordoxka bat iritsi ziren, eta ahoz aho banaka batzuk. Kanta paperen bidez zabaldutako bertsoak oso modan egon ziren, zenbait kasutan gainera, orduko gertaera eta albisteak jakinarazteko modurik herrikoienetako bat ziren. </p><p>Mende hartako bertsolari zaharrenen artean <a href="/wiki/Xenpelar" title="Xenpelar">Xenpelar</a> <a href="/wiki/Errenteria" title="Errenteria">errenteriarra</a> da ospetsuena. Haren bertso-sorta askok bizirik diraute euskal kantutegian: <i><a href="/wiki/Betroiarena" class="mw-redirect" title="Betroiarena">Betroiarenak</a></i>, <i>Pasaiako zezenarenak</i> edo <i><a href="/wiki/Ia_guriak_egin_du" title="Ia guriak egin du">Ia guriak egin du</a></i>, esaterako. Bat-bateko bertsolari moduan nabarmendu ez baziren ere, <a href="/wiki/Jose_Maria_Iparragirre" title="Jose Maria Iparragirre">Jose Mari Iparragirre</a> eta <a href="/wiki/Bilintx" title="Bilintx">Bilintxen</a> bertsoak ere aipagarriak dira. Lehenaren <i>Ume eder bat</i> eta <i><a href="/wiki/Gernikako_arbola_(abestia)" class="mw-redirect" title="Gernikako arbola (abestia)">Gernikako arbola</a></i> edo bigarrenaren <i><a href="/wiki/Behin_batean_Loiolan" title="Behin batean Loiolan">Behin batian Loiolan</a></i> eta <i><a href="/wiki/Loriak_udan_intza_bezela" title="Loriak udan intza bezela">Loriak udan intza bezela</a></i>, oso ezagunak dira. <a href="/wiki/Zuberoa" title="Zuberoa">Zuberoako</a> Piarres Topet <a href="/wiki/Pierre_Topet" title="Pierre Topet"><i>Etxahun</i></a> <a href="/wiki/Barkoxe" title="Barkoxe">barkoxtarra</a>-k bertso sorta ezagunak utzi zituen (<i>Ürx'aphal bat badügü</i>, <i><a href="/wiki/Maria_Solt_eta_Kastero" title="Maria Solt eta Kastero">Maria Solt eta Kastero</a></i>...) eta <a href="/wiki/Nafarroa_Beherea" title="Nafarroa Beherea">Nafarroa Behereko</a> <a href="/wiki/Joanes_Otsalde" title="Joanes Otsalde">Joanes Otsalde</a> <a href="/wiki/Bidarrai" title="Bidarrai">bidarraitarra</a>-k, aldiz, <i>Lurreko ene bizia</i>, <i>Iruñeko ferietan</i>… </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp/150px-Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp.png" decoding="async" width="150" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp/225px-Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp/300px-Maria_Luisa_Erdozio_Etxeberri.webp.png 2x" data-file-width="532" data-file-height="673" /></a><figcaption><a href="/wiki/Mari_Luixa_Erdozio" title="Mari Luixa Erdozio">Maria Luixa Erdozio Etxeberri</a> (1848-1925)</figcaption></figure> <p>XIX. mende bukaeran eta XX. mende hasieran euskal intelektualek bertsolaritza inprobisatua txarto ikusten zuten. <a href="/wiki/Manuel_Lekuona" title="Manuel Lekuona">Manuel Lekuonak</a> (1894-1987) pentsamendu tradizional hau aldatu zuen, <a href="/wiki/Bergara" title="Bergara">Bergaran</a>, <a href="/wiki/Eusko_Ikaskuntza" title="Eusko Ikaskuntza">Eusko Ikaskuntzaren</a> V. kongresuan herri poesiari buruz hitz egin zuenean. Adibideak eman zituen, bertsolaritzaren mekanika sistematizatu zuen, dauden generoak sailkatu zituen eta horrela finkaturik utzi zituen bertsolaritzaren azterketa zientifikorako oinarriak. </p><p>XIX. mendean aurrera joan ahala, bertsolari asko azaldu ziren Gipuzkoa aldean, <a href="/wiki/Asteasu" title="Asteasu">Asteasu</a>-<a href="/wiki/Zizurkil" title="Zizurkil">Zizurkil</a> eta <a href="/wiki/Donostia" title="Donostia">Donostiatik</a> <a href="/wiki/Orio" title="Orio">Oriora</a> bitartean bereziki: famatuenak Juan Jose Alkain<a href="/wiki/Juan_Jose_Alkain" title="Juan Jose Alkain"><i>Udarregi</i></a>, Pedro Jose Elizegi <a href="/wiki/Pello_Errota" title="Pello Errota"><i>Pello Errota</i></a> eta <a href="/wiki/Pello_Mari_Ota%C3%B1o" title="Pello Mari Otaño">Pello Mari Otaño</a> ziren. Udarregi, sasoi hartako asko legez, <a href="/wiki/Analfabetismo" title="Analfabetismo">analfabetoa</a> izan arren, adimen oso argikoa zen. Hark asmatu zuen bertsoez oroitzeko marra sistema partikularra. Pello Errotak ospea zor die bere ateraldi azkarrei eta ezten zorrotzari; horregatik, maiz heltzen zitzaizkion zerbaiti buruz bertsoak egiteko eskariak. Pello Mari Otañok ez zuen plazarik plaza ibiltzerik izan, izan ere, <i>Kattarro</i> ezizenaz zen ezaguna ahots gutxitxo zeukalako. Hala ere, besteak baino letratuagoa izaki, paperean ipini zituen bere lan asko. Hartara bertsoek zabalkunde handiagoa izan zuten. Ezagunak dira bere <i>Lagundurikan danoi</i>, <i><a href="/wiki/Mutil_koxkor_bat" title="Mutil koxkor bat">Mutil koxkor bat</a></i>, <i>Zazpiak bat</i>, <i>Ameriketako panpetan</i> etab.<sup id="cite_ref-:1_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg/150px-Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg" decoding="async" width="150" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg/225px-Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg/300px-Ana_debrua_-_Mariana_Etchegaray_Baraziart.jpg 2x" data-file-width="591" data-file-height="827" /></a><figcaption><a href="/wiki/Mariana_Etxegarai" title="Mariana Etxegarai">Mariana Etxegarai Baraziart</a> (1873–1939)</figcaption></figure> <p>Garaiko bertsolari batzuen izenak: </p> <ul><li><a href="/wiki/Pernando_Amezketarra" title="Pernando Amezketarra">Pernando Amezketarra</a> 1764-1823</li> <li><a href="/wiki/Pierre_Topet" title="Pierre Topet">Etxaun Barkoxe</a> 1786-1862</li> <li><a href="/wiki/Jose_Maria_Iparragirre" title="Jose Maria Iparragirre">Iparragirre</a> 1820-1881</li> <li><a href="/wiki/Bilintx" title="Bilintx">Bilintx</a> 1831-1876</li> <li><a href="/wiki/Xenpelar" title="Xenpelar">Xenpelar</a> 1835-1869</li> <li><a href="/wiki/Mari_Luixa_Erdozio" title="Mari Luixa Erdozio">Maria Luixa Erdozio</a> 1848-1925</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Pedro_Mari_Ota%C3%B1o" class="mw-redirect" title="Pedro Mari Otaño">Otaño</a> 1857-1910</li> <li><a href="/wiki/Mariana_Etxegarai" title="Mariana Etxegarai">Mariana Etxegarai Baraziart</a> (1873–1939)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XX._mendearen_hasiera">XX. mendearen hasiera</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «XX. mendearen hasiera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: XX. mendearen hasiera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_(1_de_1)_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_1%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg/306px-Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_1%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg" decoding="async" width="306" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_1%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg/459px-Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_1%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_1%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg/612px-Grupo_de_bertsolaris_posando_ante_la_puerta_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_1%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="687" /></a><figcaption>Dargaitz, Harriet, Iriarte, <a href="/wiki/Jose_Manuel_Lujanbio" title="Jose Manuel Lujanbio">Txirrita</a>, <a href="/wiki/Juan_Jose_Lujanbio_Zabaleta" title="Juan Jose Lujanbio Zabaleta">Saiburu</a>, Etxeberria, <a href="/wiki/Aquilino_Izagirre" title="Aquilino Izagirre">Zepai</a>, Txapel eta <a href="/wiki/Manuel_Olaizola" title="Manuel Olaizola">Uztapide</a> (1936)</figcaption></figure> <p>Bertsolarien prestigioak apur bat beherantz egin zuen <a href="/wiki/XX._mendea" title="XX. mendea">XX. mendearen</a> hasieran. Dena den, herri eta auzoetako jai eta ospakizunik garrantzitsuenetan ez zen bertsoen faltarik izaten eta pasadizo xelebreen kanta paperak zabaltzen jarraitzen zuten. Bertsolariek gizarteko gai gehientsuenei heltzen zieten, gainera: <a href="/wiki/Itsastar" title="Itsastar">marinelen</a> eta baserritarren bizimodua, langileen borrokak eta <a href="/wiki/Greba" title="Greba">grebak</a>, orduko gertaera entzutetsuak (<a href="/wiki/Lehen_Mundu_Gerra" title="Lehen Mundu Gerra">Lehen Mundu Gerra</a> edo <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a> aldera Ipar Afrikan izandakoa) eta abar. </p><p>Gerra aurretik bertsolari onak jardun ziren Gipuzkoa eta inguruetan; <a href="/wiki/Usurbil" title="Usurbil">Usurbil</a>, <a href="/wiki/Hernani" title="Hernani">Hernani</a>, <a href="/wiki/Errenteria" title="Errenteria">Errenteria</a>, <a href="/wiki/Oiartzun" title="Oiartzun">Oiartzun</a> aldean batez ere: <a href="/wiki/Juan_Bautista_Urkia" title="Juan Bautista Urkia">Juan Bautista Urkia</a> <i>Gaztelu</i> usurbildarra, Juan Jose Lujanbio <a href="/wiki/Juan_Jose_Lujanbio_Zabaleta" title="Juan Jose Lujanbio Zabaleta"><i>Saiburu</i></a> hernaniarra, <a href="/wiki/Jose_Maria_Berra" title="Jose Maria Berra">Jose Mari Berra</a> <i>Teilleri txiki</i> errenteriarra, Jose Joakin Urbieta <i><a href="/wiki/Kaskazuri" class="mw-redirect" title="Kaskazuri">Kaskazuri</a></i> oiartzuarra, <a href="/wiki/Fermin_Imaz" title="Fermin Imaz">Fermin Imatz</a> donostiarra, Errenteriako <a href="/wiki/Jose_Zapirain" title="Jose Zapirain">Zapirain</a> eta <a href="/wiki/Juan_Zabaleta" title="Juan Zabaleta">Juan</a> eta <a href="/wiki/Pello_Zabaleta_Lekuona" title="Pello Zabaleta Lekuona">Pello Zabaleta</a> anaiak, <a href="/wiki/Lezo" title="Lezo">Lezoko</a> Juan Jose Saratsola <a href="/wiki/Juan_Jose_Sarasola" title="Juan Jose Sarasola"><i>Lexo</i></a> eta beste asko. <a href="/wiki/Azkoitia" title="Azkoitia">Azkoitia</a> eta <a href="/wiki/Azpeitia" title="Azpeitia">Azpeitian</a> ere izan zen bertsolaririk: <a href="/wiki/Juan_Mari_Juaristi_Balentziaga" title="Juan Mari Juaristi Balentziaga">Juan Mari Juaristi <i>Atano</i></a>, Juan Mari Zubizarreta <a href="/wiki/Juan_Mari_Zubizarreta_Larra%C3%B1aga" title="Juan Mari Zubizarreta Larrañaga"><i>Etxeberritxo</i></a>, <i>Uztarri</i>, <a href="/wiki/Frantzisko_Iturzaeta" title="Frantzisko Iturzaeta">Frantzisko Iturzaeta</a>... </p><p>Baina garai hartan Euskal Herriko ia bazter guztietan kantatu zuen bertsolaria Jose Manuel Lujanbio <a href="/wiki/Jose_Manuel_Lujanbio" title="Jose Manuel Lujanbio"><i>Txirrita</i></a> (<a href="/wiki/1860" title="1860">1860</a>-<a href="/wiki/1936" title="1936">1936</a>) izan zen. Hernanin jaio eta hamahiru urterekin Errenteriako Txirrita baserrira aldatu zen gizon honek etorri ikaragarria zuen. Denetan abila zen: bat-batean eta idatziz, gai jostalari nahiz serioetan, bakarrean zein lagun artean. Topiko bihurtu da garai hartako bertsolaritzari “<a href="/wiki/Sagardotegi" title="Sagardotegi">sagardotegiko</a> bertsolaritza” deitzea. Batzuetan txapelketetan ere parte hartzen zuen, baina hau ez zen ohikoena, ez baitzen batere eroso sentitzen giro hartan eta hori bere bertso askotan adierazten zuen.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:1-3"><sup>[3]</sup></a> Haren bertso ospetsuetako batzuk dira <i><a href="/wiki/Neskazar_bat_tentatzen_Txirritak_jarriyak" title="Neskazar bat tentatzen Txirritak jarriyak">Neskazar bat tentatzen</a></i>, <i>Albaiteruen salan</i>, <i>Proportziyo bat</i>, <a href="/wiki/Antonio_C%C3%A1novas_del_Castillo" title="Antonio Cánovas del Castillo"><i>Il da Canovas</i></a>, <a href="/wiki/Gure_munduko_bizimodua" title="Gure munduko bizimodua"><i>Gure munduko bizimodua</i></a> edo <a href="/wiki/Norteko_trenbideari" title="Norteko trenbideari"><i>Norteko trenari jarriak</i></a>. </p><p><a href="/wiki/Bizkaia" title="Bizkaia">Bizkaian</a> ez zen Gipuzkoan beste indartu bertsolaritza. Hala ere, ezin da ahaztu <a href="/wiki/Muxika" title="Muxika">Muxikako</a> <a href="/wiki/Enbeita_(familia)" title="Enbeita (familia)">Enbeitatarren familiak</a> izandako garrantzia. XX. mende hasieran <a href="/wiki/Kepa_Enbeita" title="Kepa Enbeita">Kepa Enbeita</a> <i>Urretxindorra</i> (<a href="/wiki/1878" title="1878">1878</a>-<a href="/wiki/1942" title="1942">1942</a>) izan zen ospetsuena anaia Imanolekin batera. Bere probintziatik kanpora ere sarri ibili zen, beste batzuekin lehian edo baita hauteskunde kanpainetan eta mitinetan <a href="/wiki/Jeltzale" title="Jeltzale">jeltzaleen</a> ideiak defendatzen ere. Hein batean puristen euskara "garbia" erabili arren, entzuleengana erraz heltzen zekien. Gerraostean bere seme <a href="/wiki/Balendin_Enbeita" title="Balendin Enbeita">Balendinek</a> eta hainbat bilobek jarraitu diote familiako bertsolari sagari. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Errepublika_garaiko_berrikuntzak">Errepublika garaiko berrikuntzak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «Errepublika garaiko berrikuntzak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Errepublika garaiko berrikuntzak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertsolariya.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bertsolariya.jpg/261px-Bertsolariya.jpg" decoding="async" width="261" height="334" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8d/Bertsolariya.jpg 1.5x" data-file-width="322" data-file-height="412" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Bertsolariya" title="Bertsolariya">Bertsolariya</a></i> aldizkaria</figcaption></figure><p><a href="/wiki/Espainiako_Bigarren_Errepublika" title="Espainiako Bigarren Errepublika">Espainiako Bigarren Errepublika</a> etorri baino urtebete lehenago eman zuen bertsolaritzak bere entzutearen hobekuntzarako urrats handia. Esan bezala, pertsona ikasiek bertsoak jende landugabearen huskeriatzat zeuzkaten. Uste hori aldatzeko, erabakigarria izan zen Manuel Lekuona irakasleak <a href="/wiki/Eusko_Ikaskuntza" title="Eusko Ikaskuntza">Eusko Ikaskuntzaren</a> V. Biltzarrean ahozko literaturari buruz irakurritako hitzaldia, sei urte geroago kaleratuko zuen <i>Literatura oral euskérica</i> liburuaren aurrerapena. Garbi azaldu zuen arlotekeria baino zerbait gehiago zegoela konposizio askotan eta bertsolariaren buruak harrigarriro lan egiten duela ahapaldiak osatzeko orduan. Lekuonak bertsolarien doinu, neurri eta teknikaren xehetasunak erakutsi zituen, zenbait bertso motaren ezaugarriak azaldu eta bertsolaritzaren historiari buruzko hainbat eta hainbat albiste eskaini. </p><p>Lekuonaren hitzaldiak izan zituen ondorioak euskaltzaleengan. Horietako bat Donostian <i><a href="/wiki/Euskaltzaleak" title="Euskaltzaleak">Euskaltzaleak</a></i> eta <i><a href="/wiki/Euzko_Gaztedi" title="Euzko Gaztedi">Eusko Gaztedia</a></i> erakundeetako <a href="/wiki/Joseba_Zubimendi" title="Joseba Zubimendi">Joseba Zubimendi</a>, <a href="/wiki/Jose_Ariztimu%C3%B1o" title="Jose Ariztimuño"><i>Aitzol</i></a> eta bestek antolatutako "Bertsolari-Egunak" izan ziren. Lehena <a href="/wiki/1935" title="1935">1935ean</a> ospatu zen <a href="/wiki/Kursaal_jauregia" title="Kursaal jauregia">Kursaaleko</a> Poxpolinen antzokian, hemeretzi bertsolariren partaidetzarekin. Gehienak gipuzkoarrak ziren, baina baita bizkaitar eta lapurtar batzuk ere. Txirrita, Lexo edo Saiburu bezalako zaharrak, <a href="/wiki/Euxebio_Eizmendi" title="Euxebio Eizmendi"><i>Txapel</i></a> eta Zabaleta anaien tankerako bertsolari sasoikoak, edota Akilino Izagirre <a href="/wiki/Aquilino_Izagirre" title="Aquilino Izagirre"><i>Zepai</i></a> eta Iñaki Eizmendi <a href="/wiki/Inazio_Eizmendi" title="Inazio Eizmendi"><i>Basarri</i>-ren</a> moduko gazteak. <i>Basarri</i>-ri jantzi zioten txapela. Gisa hartan hasi zen bertsolaritzaren aro berri bat. </p><p>Hurrengo urtean ere Donostian bildu ziren bertsolariak (<a href="/wiki/Victoria_Eugenia_Antzokia" title="Victoria Eugenia Antzokia">Victoria Eugenia antzokian</a>), aldez aurretik eskualdeka hiru kanporaketa egin eta gero. Bizkaitar eta lapurtarrik ez zen oraingoan azaldu, baina bai <a href="/wiki/Nafarroa_Garaia" title="Nafarroa Garaia">Nafarroa Garaiko</a> zein <a href="/wiki/Nafarroa_Beherea" title="Nafarroa Beherea">Behereko</a> bertsolariak. Aurkezle lanetan aritu zen Basarriren aginduetara hamar partaide lehiatu ziren. Handik hilabete gutxira hilko zen Txirritak irabazi zuen bigarren txapel hau; hartara, berandu samar bazen ere, inoizko bertsolaririk onenetako bati omenaldia egin zioten. Baina ondorengo belaunaldia ere ziurtatua geratu zen, bigarren eta hirugarren postuak Manuel Olaitzola <a href="/wiki/Manuel_Olaizola" title="Manuel Olaizola"><i>Uztapide</i></a>-k eta <i>Zepai</i>-k eskuratu baitzituzten. Ez zekiten ondo hurrengo hamarkadetan zein baldintza eskasetan kantatu beharko zuten, <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a> eta <a href="/wiki/1960" title="1960">1960</a> artean bereziki, <a href="/wiki/Espainiako_Gerra_Zibila" title="Espainiako Gerra Zibila">Espainiako Gerra Zibilaren</a> irabazleek ezarritako erregimen politiko bortitzaren ondorioz. </p><p><a href="/wiki/Juan_Jose_Makazaga" title="Juan Jose Makazaga">Juan Jose Makatzaga</a> (<a href="/wiki/1887" title="1887">1887</a>-<a href="/wiki/1963" title="1963">1963</a>) <a href="/wiki/Altza" title="Altza">altzarraren</a> lana ere aipagarria da, bertsolaria izan ez bazen ere. Inprimatzailea zen, lehenik <a href="/wiki/Ordizia" title="Ordizia">Ordizian</a> eta <a href="/wiki/1926" title="1926">1926tik</a> aurrera Errenterian. Kanta paperez gain, "bertso-berri"-z osatutako sortak ere kaleratu zituen. Garaiko bertsolari askoren lanak bere kabuz inprimarazi zituen, jatorrizko testua errespetatuz. Bere bilduma batzuk: <i>Xenpelar'en bertsuak</i>, <i>Bilintx'en bertsuak</i>, <i>Txirrita'ren testamentua</i> edo <i>Euskal Erriko kanta zarrak</i>, hiru tomo txikitan banatua. Gainera, <a href="/wiki/1931" title="1931">1931</a>-<a href="/wiki/1932" title="1932">1932</a> bitartean hiru orriko bertso aldizkaria argitaratu zuen astero, <i><a href="/wiki/Bertsolariya" title="Bertsolariya">Bertsolariya</a></i> izenekoa. <i>Bertsolariya-k</i> autore zahar eta berrien bertsoak zekartzan, <a href="/wiki/Hego_Euskal_Herria" title="Hego Euskal Herria">Hego Euskal Herrikoak</a> gehienbat, baina <a href="/wiki/Ipar_Euskal_Herria" title="Ipar Euskal Herria">Ipar Euskal Herrikoak</a> ere bai. Azkenean, 330 orrialdeko liburu bilakatu zen. </p><p><a href="/wiki/2014" title="2014">2014ko</a> <a href="/wiki/Abenduaren_10" title="Abenduaren 10">abenduaren 10ean</a>, lau andrek <a href="/wiki/1816" title="1816">1816an</a> egindako bertsoak aurkitu zituzten.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-4"><sup>[4]</sup></a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Isiltasun_aldia:_(1936-1945)"><span id="Isiltasun_aldia:_.281936-1945.29"></span>Isiltasun aldia: (1936-1945)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «Isiltasun aldia: (1936-1945)»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Isiltasun aldia: (1936-1945)"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9105067">.mw-parser-output .notepaper{position:relative;margin:10px auto 10px 20px;padding:7px;width:350px;line-height:22px;color:#6a5f49;text-shadow:0 1px 1px white;background-color:#f2f6c1;border:1px solid #c3baaa;border-color:rgba(195,186,170,0.9)}.mw-parser-output .notepaper:before,.mw-parser-output .notepaper:after{content:"";position:absolute;top:0;bottom:0}.mw-parser-output .notepaper:before{left:28px;width:2px;border:solid #efcfad;border-color:rgba(239,207,173,0.9);border-width:0 1px}.mw-parser-output .notepaper:after{z-index:-1;left:0;right:0;background:rgba(242,246,193,0.9);border:1px solid rgba(170,157,134,0.7)}.mw-parser-output .notepaper blockquote.curly-quotes{padding:0!important}.mw-parser-output .quote{font-family:Georgia,serif;font-size:12px}.mw-parser-output .curly-quotes{font-family:"Courier New",Courier,monospace;margin-top:15px;font-size:11px}.mw-parser-output .curly-quotes:before,.mw-parser-output .curly-quotes:after{display:inline-block;vertical-align:top;height:30px;line-height:38px;font-size:50px;opacity:.2}.mw-parser-output .curly-quotes:before{content:"“";margin-right:4px;margin-left:-8px;float:left}.mw-parser-output .curly-quotes:after{content:"”";margin-left:4px;margin-right:-20px;float:right;margin-top:-30px}.mw-parser-output .quote-by{display:block;padding-right:10px;text-align:right;font-size:13px;font-style:italic;color:#84775c}.mw-parser-output .lt-ie8 .notepaper{padding:15px 25px}</style> <div class="notepaper" style="float:right;"> <blockquote class="curly-quotes" style="border: none;"> <div class="poem"> <p>Sentimentu asko dauzkat nerekin<br /> orain kontatu beharrak<br /> ez dakit nola zuzenduko ‘iran<br /> egin dituzten okerrak,<br /> pazientzitik ez naiz atera<br /> Jaungoikoari eskerrak;<br /> leku askotan jarri dituzte<br /> tristura eta negarrak,<br /> lehen hamar lagun ginan etxean<br /> ta orain hiru bakarrak. </p> </div> </blockquote> </div><p><a href="/wiki/Espainiako_Gerra_Zibila" title="Espainiako Gerra Zibila">1936ko Gerraren</a> ondoren, gerraostea iritsi zen. <a href="/wiki/Frankismo" title="Frankismo">Frankistek</a> Euskal Herria “traidore” deklaratu zuten.<sup id="cite_ref-:1_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aldi haren funtsa <a href="/wiki/Juan_Kruz_Zapirain" title="Juan Kruz Zapirain">Juan Kruz Zapirainen</a> bertso honen isiltasun deiadartsuan islatzen da: </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Erresistentziako_bertsolaritza:_(1960-1979)"><span id="Erresistentziako_bertsolaritza:_.281960-1979.29"></span>Erresistentziako bertsolaritza: (1960-1979)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Erresistentziako bertsolaritza: (1960-1979)»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Erresistentziako bertsolaritza: (1960-1979)"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Euskaltzaindia" title="Euskaltzaindia">Euskaltzaindiak</a> lan handia egin zuen <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herriko</a> bazter guztietan bertsolari bila, publikoan jardun zezaten animatuz eta probintzia mailako txapelketak antolatuz, gero onenen artean Euskal Herriko Txapelduna erabakitzeko.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:1-3"><sup>[3]</sup></a> Ahalegin horien emaitza da <a href="/wiki/1960ko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="1960ko Bertsolari Txapelketa Nagusia">1960ko bertsolari txapelketa</a>, Bertsolari Txapelketa Nagusiaren III. edizioa izan zen, 1935tik ez baizen ospatzen, gerra zela eta.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:1-3"><sup>[3]</sup></a> Aurrena probintzia mailako txapelketak egin ziren, eta txapelketa nagusia Basarrik irabazi zuen. Hurrengo txapelketan (<a href="/wiki/1962" title="1962">1962</a>) Uztapide izan zen txapeldun. Honekin erlazionatutako polemika baten ondoren Basarrik ez zuen gehiago parte hartu eta Uztapidek irabazi zituen <a href="/wiki/1965eko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="1965eko Bertsolari Txapelketa Nagusia">1965eko</a> eta <a href="/wiki/1967ko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="1967ko Bertsolari Txapelketa Nagusia">1967ko txapelketak</a> ere.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:1-3"><sup>[3]</sup></a> </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertsolari_Txapelketa_Nagusia_1986.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bertsolari_Txapelketa_Nagusia_1986.png/540px-Bertsolari_Txapelketa_Nagusia_1986.png" decoding="async" width="540" height="383" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bertsolari_Txapelketa_Nagusia_1986.png/810px-Bertsolari_Txapelketa_Nagusia_1986.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/Bertsolari_Txapelketa_Nagusia_1986.png 2x" data-file-width="1057" data-file-height="750" /></a><figcaption><a href="/wiki/1986ko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="1986ko Bertsolari Txapelketa Nagusia">1986ko Bertsolari Txapelketa Nagusian</a> zazpi finalistaː <a href="/wiki/Jon_Enbeita" title="Jon Enbeita">Jon Enbeita</a>, <a href="/wiki/Anjel_Mari_Pe%C3%B1agarikano" title="Anjel Mari Peñagarikano">Anjel Mari Peñagarikano</a>, <a href="/wiki/I%C3%B1aki_Murua" title="Iñaki Murua">Iñaki Murua</a>, <a href="/wiki/Jon_Lopategi" title="Jon Lopategi">Jon Lopategi</a> <a href="/wiki/Xabier_Amuriza" title="Xabier Amuriza">Xabier Amuriza</a>, <a href="/wiki/Sebastian_Lizaso" title="Sebastian Lizaso">Sebastian Lizaso</a>, eta <a href="/wiki/Andoni_Ega%C3%B1a" title="Andoni Egaña">Andoni Egaña</a>. <a href="/wiki/Jon_Sarasua" title="Jon Sarasua">Jon Sarasua</a> falta da, aurrean kantatzen zegoen une horretan. Lizaso izango zen txapelduna urte hartan.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Neurri_erabilienak">Neurri erabilienak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «Neurri erabilienak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Neurri erabilienak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertsoaren_Neurriak.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Bertsoaren_Neurriak.jpg/263px-Bertsoaren_Neurriak.jpg" decoding="async" width="263" height="340" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Bertsoaren_Neurriak.jpg/394px-Bertsoaren_Neurriak.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Bertsoaren_Neurriak.jpg/525px-Bertsoaren_Neurriak.jpg 2x" data-file-width="2862" data-file-height="3705" /></a><figcaption><a href="/wiki/Hamarreko_handi" title="Hamarreko handi">Bertso neurri desberdinak</a></figcaption></figure><p>Bertsoetan gehien erabiltzen diren neurriak sei hauek dira: <a href="/wiki/Zortziko_txiki" title="Zortziko txiki">zortziko txikia</a> (4 puntuko txikia), <a href="/wiki/Zortziko_handi" title="Zortziko handi">zortziko handia</a> (4 puntuko handia), <a href="/wiki/Hamarreko_txiki" title="Hamarreko txiki">hamarreko txikia</a> (5 puntuko txikia), <a href="/wiki/Hamarreko_handi" title="Hamarreko handi">hamarreko handia</a> (5 puntuko handia), <a href="/wiki/Kopla_txiki" title="Kopla txiki">kopla txikia</a> (2 puntuko txikia) eta <a href="/wiki/Kopla_handia" class="mw-redirect" title="Kopla handia">kopla handia</a> (2 puntuko handia).<sup id="cite_ref-:2_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eta horien artean zortzikoak izaten dira erabilienak.<sup id="cite_ref-:02_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-:02-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><table class="wikitable"> <caption>Bertso-neurri erabilienak<sup id="cite_ref-:2_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th> </th> <th>Neurri txikia </th> <th>Neurri handia </th></tr> <tr> <th>8 lerro <br />4 puntu </th> <td><a href="/wiki/Zortziko_txiki" title="Zortziko txiki">Zortziko txikia</a> (4 puntuko txikia) </td> <td><a href="/wiki/Zortziko_handi" title="Zortziko handi">Zortziko handia</a> (4 puntuko handia) </td></tr> <tr> <th>10 lerro <br />5 puntu </th> <td><a href="/wiki/Hamarreko_txiki" title="Hamarreko txiki">Hamarreko txikia</a> (5 puntuko txikia) </td> <td><a href="/wiki/Hamarreko_handi" title="Hamarreko handi">Hamarreko handia</a> (5 puntuko handia) </td></tr> <tr> <th>4 lerro <br />2 puntu <br />(kopla) </th> <td><a href="/wiki/Kopla_txiki" title="Kopla txiki">Kopla txikia</a> (2 puntuko txikia) </td> <td><a href="/wiki/Kopla_handia" class="mw-redirect" title="Kopla handia">Kopla handia</a> (2 puntuko handia) </td></tr></tbody></table> <p><br /> Hona hemen adibide batzuk: </p> <table class="wikitable"> <caption>Bertso-neurri erabilienak </caption> <tbody><tr> <th> </th> <th>Neurri txikia </th> <th>Neurri handia </th></tr> <tr> <th scope="row">8 lerro <p>4 puntu </p> </th> <td><a href="/wiki/Zortziko_txiki" title="Zortziko txiki">Zortziko txikia</a> (4 puntuko txikia) <dl><dd>Maritxu nora zoaz? ..(7)</dd> <dd>eder galant hori ......(6a)</dd> <dd>Iturrira, Bartolo, ......(7)</dd> <dd>nahi baduzu etorri ..(6a)</dd> <dd>Iturrian zer dago? ...(7)</dd> <dd>Ardotxo txuria ........(6a)</dd> <dd>Biok edango dugu ...(7)</dd> <dd>nahi dugun guztia ...(6a)</dd></dl> </td> <td><a href="/wiki/Zortziko_handi" title="Zortziko handi">Zortziko handia</a> (4 puntuko handia) <dl><dd>Ume eder bat ikusi nuen .........(10)</dd> <dd>Donostiako kalean, ................. (8a)</dd> <dd>hitz erditxo bat hari esan gabe (10)</dd> <dd>nola pasatu parean? ............... (8a)</dd> <dd>Gorputza zuen liraina eta ........(10)</dd> <dd>oinak zebiltzan aidean .............(8a)</dd> <dd>Politagorik ez det ikusi ............(10)</dd> <dd>nere begien aurrean ................(8a)</dd></dl> </td></tr> <tr> <th scope="row">10 lerro <p>5 puntu </p> </th> <td><a href="/wiki/Hamarreko_txiki" title="Hamarreko txiki">Hamarreko txikia</a> (5 puntuko txikia) <dl><dd>Mando baten gainean (7)</dd> <dd>Domingo Kanpaña .....(6a)</dd> <dd>ez zihoak hutsikan .....(7)</dd> <dd>mando horren gaina. .(6a)</dd> <dd>Azpian dihoana ..........(7)</dd> <dd>mandoa dek baina, ....(6a)</dd> <dd>gainekoa ere badek ...(7)</dd> <dd>azpikoa haina ............(6a)</dd> <dd>mando baten gainean (7)</dd> <dd>bestea alajaina. .........(6a)</dd></dl> </td> <td><a href="/wiki/Hamarreko_handi" title="Hamarreko handi">Hamarreko handia</a> (5 puntuko handia) <dl><dd>Zazpi mendeko gauean gaude (10)</dd> <dd>Gure lore eta sasi ................... (8a)</dd> <dd>Irrintzi oihu,ele eta ulu ............(10)</dd> <dd>Marmario eta garrasi .............. (8a)</dd> <dd>Haize, enbata, brisa, galerna ..(10)</dd> <dd>Gaur garbi bihar nahasi ..........(8a)</dd> <dd>Xake taularen zuri beltzetan ..,(10)</dd> <dd>Arrats gozo egun gazi .............(8a)</dd> <dd>Ai itsasorik ez bageneuka .......(10)</dd> <dd>Zeri so negarrez hasi ..............(8a)</dd></dl> </td></tr> <tr> <th scope="row">4 lerro <p>2 puntu <br /> (kopla) </p> </th> <td><a href="/wiki/Kopla_txiki" title="Kopla txiki">Kopla txikia</a> (2 puntuko txikia) <dl><dd>Ama begira zazu .....(7)</dd> <dd>leihotik plazara: ......(6a)</dd> <dd>ni bezalakorikan ......(7)</dd> <dd>plazan bai ote dan? .(6a)</dd> <dd>.<br /></dd> <dd>Plazan bai ote dan?</dd> <dd>Lai lara lai tra la</dd></dl> </td> <td><a href="/wiki/Kopla_handia" class="mw-redirect" title="Kopla handia">Kopla handia</a> (2 puntuko handia) <dl><dd>Axuri beltza ona duk, baina .....(10)</dd> <dd>txuria berriz hobea ...................(8a)</dd> <dd>dantzan ikasi nahi duen horrek.(10)</dd> <dd>nere oinetara begira ................(8a)</dd> <dd>.<br /></dd> <dd>.</dd> <dd>.</dd></dl> </td></tr></tbody></table><p> Orokorrean, bertsoak sortzeko hainbat neurri edo eredu erabil daiteke. Adibidez, bertso bilaketak egiteko, <a href="/w/index.php?title=Bertsolaritzaren_Datu_Basean&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bertsolaritzaren Datu Basean (sortu gabe)">Bertsolaritzaren Datu Basean</a> 30etik gora bertso-neurri posible desberdin eskaintzen dira.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p><ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Bertso bilaketak egiteko, <a href="/w/index.php?title=Bertsolaritzaren_Datu_Basean&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bertsolaritzaren Datu Basean (sortu gabe)">BDBn</a> eskaintzen diren bertso-neurriak</li> <li class="gallerybox" style="width: 274px"> <div class="thumb" style="width: 272px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:BDB_neurriak1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/BDB_neurriak1.png/408px-BDB_neurriak1.png" decoding="async" width="272" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/BDB_neurriak1.png/612px-BDB_neurriak1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/BDB_neurriak1.png/816px-BDB_neurriak1.png 2x" data-file-width="1039" data-file-height="917" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 274px"> <div class="thumb" style="width: 272px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:BDB_neurriak2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/BDB_neurriak2.png/408px-BDB_neurriak2.png" decoding="async" width="272" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/BDB_neurriak2.png/612px-BDB_neurriak2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/BDB_neurriak2.png/816px-BDB_neurriak2.png 2x" data-file-width="1039" data-file-height="917" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gaur_egungo_bertsolaritza_eta_bertsolariak">Gaur egungo bertsolaritza eta bertsolariak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Gaur egungo bertsolaritza eta bertsolariak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Gaur egungo bertsolaritza eta bertsolariak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gaur egun, era askotako saio motei esker denen gusturako dago. <a href="/wiki/Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="Bertsolari Txapelketa Nagusia">Euskal Herriko bertsolari txapelketa nagusiak</a> 14.000 pertsona elkartzen ditu finalean. <a href="/wiki/1990" title="1990">1990ean</a> 419 bertso saio izan ziren eta 290 bertsolari zeuden.<sup id="cite_ref-:1_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/2015" title="2015">2015ean</a> 1764 bertso saio egin ziren, eta bertsolari kopurua 859ra emendatua zen, ordurako. Horrek erakusten du bertsolaritzaren garrantzia ezinbestekoa dela euskal kulturan, <a href="/wiki/Euskal_Herriko_Bertsozale_Elkartea" title="Euskal Herriko Bertsozale Elkartea">Bertsozale Elkartearen</a> arabera.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Gaur egun, bertso saioak hedabideen bitartez partekatzen dira, eta bertso saio asko Internetetik ikus daitezke. Jende multzo zabalagoa hunkitzen du horrela.<sup id="cite_ref-:1_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-:1-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Halaber, bertso eskola berrien sortzeak eta handitzeak erakusten du sozializazio fase batean dagoela. </p><p>Bat-bateko lan egiten dute hori bertso-saioetan, bertso-afarietan, bertso-kantaldi edo bertso txapelketetan. Gehienetan euskal kulturari, historiari, mugimenduei eta aktualitateari egiten diete erreferentzia. Bertso batek testuingurua eta pasatako gertakariak kontuan hartzen ditu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bertso-eskolak">Bertso-eskolak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «Bertso-eskolak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Bertso-eskolak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertso-eskolen_mapa.pdf" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Bertso-eskolen_mapa.pdf/page1-438px-Bertso-eskolen_mapa.pdf.jpg" decoding="async" width="438" height="310" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Bertso-eskolen_mapa.pdf/page1-657px-Bertso-eskolen_mapa.pdf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Bertso-eskolen_mapa.pdf/page1-876px-Bertso-eskolen_mapa.pdf.jpg 2x" data-file-width="1752" data-file-height="1239" /></a><figcaption>Bertso-eskolen kopurua Euskal Herriko probintzia bakoitzean.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Bertso-eskola" title="Bertso-eskola">Bertso-eskoletan</a> bertsoak sortzen irakasten da, bat-batekoak edo bertso-paperak. Bertsolaritzaren transmisioa belaunaldiz belaunaldi izan zen XX.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:2-6"><sup>[6]</sup></a> mende bukaerara arte. 80ko hamarkadan bertsolaritza irakasteko lehen metodo didaktikoak argitaratu ziren, <a href="/wiki/Xabier_Amuriza" title="Xabier Amuriza">Xabier Amurizak</a> eta <a href="/w/index.php?title=Juanito_Dorronsoro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juanito Dorronsoro (sortu gabe)">Juanito Dorronsorok</a> idatzitako liburuetan. Metodo didaktiko hauekin batera bertso-eskolen mugimendua hasi zen. Bertsolaritza gune urbanoetara zabaldu zen.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:2-6"><sup>[6]</sup></a> Gaur egungo bertsolaritzaren atal garrantzitsu bat dira bertso-eskolak, belaunaldi berriko bertsolari gehienak bertso-eskoletatik datozelako. Bertso-eskolak sortu zirenetik hainbat topaketa antolatu dira, egitura antolatzeko, lanerako materiala partekatzeko eta berria sortzeko, datuak biltzeko… Horrez gain Eskolarteko Bertso Txapelketak eta bertso uda-lekuak ere antolatzen dira.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:2-6"><sup>[6]</sup></a> Euskal Herrian, zazpi probintzietan, 130 bertso-eskola inguru daude.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-7"><sup>[7]</sup></a> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Errimak.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Errimak.jpg/284px-Errimak.jpg" decoding="async" width="284" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Errimak.jpg/426px-Errimak.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Errimak.jpg/568px-Errimak.jpg 2x" data-file-width="5184" data-file-height="3456" /></a><figcaption>Bertsoen errimak</figcaption></figure> <div style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Emakumeak_bertsolaritzan">Emakumeak bertsolaritzan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «Emakumeak bertsolaritzan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Emakumeak bertsolaritzan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg/250px-Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg" decoding="async" width="250" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg/375px-Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg/500px-Maialen_Lujanbio_winning_in_2017.jpg 2x" data-file-width="1249" data-file-height="1239" /></a><figcaption><a href="/wiki/Maialen_Lujanbio" title="Maialen Lujanbio">Maialen Lujanbio</a>, <a href="/wiki/2017ko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="2017ko Bertsolari Txapelketa Nagusia">2017ko Bertsolari Txapelketa Nagusian</a> garaile</figcaption></figure><p>Bertsolaritza gehienetan gizonen kontu bat izan da, plazetan, tabernetan eta hainbat saiotan. Baina horrek ez du erran nahi ez dela bertsolari emakumerik izan.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:4-8"><sup>[8]</sup></a> Ez ziren agerian agertzen, modu ezkutuan egiten zuten gizarte kodeen debekuengatik.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:4-8"><sup>[8]</sup></a> </p><p>Orain arte aurkitu den emakumeen lehen parte hartzea ahozko literaturan <a href="/wiki/XV._mendea" title="XV. mendea">XV. mendean</a> izan zen. Garai haietan <a href="/wiki/Eresiak" class="mw-redirect" title="Eresiak"><i>eresiak</i></a> egiten zituzten.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-9"><sup>[9]</sup></a> <a href="/wiki/Ezkontza" title="Ezkontza">Ezkontzetan</a> edo <a href="/wiki/Ehorzketa" class="mw-redirect" title="Ehorzketa">ehorzketetan</a> emakumeek kantatzen zituzten abestiak ziren. Pertsonen historia kontatzen zuten. Horrez gain, bertso haietan gizartearen kritika ere egiten zuten. Horren ondorioz garai hartako botereak ohitura zahar hori gelditu zuen edo hein batean isilarazi egin zituen. </p><p>Garaiko emakume bertsolari batzuk: </p> <ul><li><a href="/wiki/Milia_Lasturkoren_eresia" title="Milia Lasturkoren eresia">Milia Lasturko</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hortiz_Santxa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hortiz Santxa (sortu gabe)">Hortiz Santxa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Santxa_Ozaetako&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santxa Ozaetako (sortu gabe)">Santxa Ozaetako</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Usoa_Alosko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Usoa Alosko (sortu gabe)">Usoa Alosko</a></li></ul> <p>Pixkanaka pixkanaka bertso mundura itzuli ziren gai-emaile moduan, gai-sortzaile moduan eta epaile moduan. Hori izan zen azken urratsa emakumeak bertsotan hasi arte. Horrek ez du erran nahi denbora tarte luze horretan ez dela emakume bertsolaririk izan.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:4-8"><sup>[8]</sup></a> </p><p>Gai jartzaile: </p> <ul><li><a href="/wiki/Bizenta_Mogel" title="Bizenta Mogel">Bizenta Mogel</a> (<a href="/wiki/1782" title="1782">1782</a>-<a href="/wiki/1858" title="1858">1858</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Kontzezio_Irazusta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kontzezio Irazusta (sortu gabe)">Kontzezio Irazusta</a> (<a href="/wiki/1772" title="1772">1772</a>-<a href="/wiki/1851" title="1851">1851</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Teresa_Antonia_Beobide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teresa Antonia Beobide (sortu gabe)">Teresa Antonia Beobide</a> (<a href="/wiki/1781" title="1781">1781</a>-<a href="/wiki/1856" title="1856">1856</a>)</li></ul> <p>Bertsolariak: </p> <ul><li><a href="/wiki/Mari_Luixa_Erdozio" title="Mari Luixa Erdozio">Mari Luixa Erdozio</a> (<a href="/wiki/1846" title="1846">1846</a>-<a href="/wiki/1925" title="1925">1925</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mariana_Hargain" title="Mariana Hargain">Mariana Hargain Etxepare</a> (<a href="/wiki/1860" title="1860">1860</a>-<a href="/wiki/1925" title="1925">1925</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Mariana_Ethegaray&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mariana Ethegaray (sortu gabe)">Mariana Ethegaray Baraziart <i>Aña debrua</i></a> (1873-1939)</li></ul> <div style="color: grey; font-size: 1.5em; text-align: center;">Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.</div> <div><small>Ikus <a class="external text" href="https://query.wikidata.org/#SELECT%20%3Fyear%20%28COUNT%28%3F_genre%29%20AS%20%3Fcount%29%20%28SAMPLE%28%3F_genreLabel%29%20AS%20%3Flabel%29%20WHERE%20%7B%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22%5BAUTO_LANGUAGE%5D%2Ces%2Cen%22.%20%7D%0A%20%20%3FBertsolari%20wdt%3AP31%20wd%3AQ8247090.%0A%20%20%3FBertsolari%20wdt%3AP710%20%3Fparte_hartzaileak.%0A%20%20%3Fparte_hartzaileak%20wdt%3AP21%20%3F_genre.%0A%20%20%3F_genre%20rdfs%3Alabel%20%3F_genreLabel.%0A%20%20%3FBertsolari%20wdt%3AP582%20%3Fdata.%0A%20%20BIND%28STR%28YEAR%28%3Fdata%29%29%20AS%20%3Fyear%29%0A%20%20FILTER%28%28LANG%28%3F_genreLabel%29%29%20%3D%20%22eu%22%29%0A%7D%0AGROUP%20BY%20%3F_genreLabel%20%3Fyear">jatorrizko Wikidata eskaera</a>.</small></div> <p><br /> </p><p>Gaur egun normalizatu egin da. 1980ko hamarkadan <a href="/wiki/Kristina_Mardaras" title="Kristina Mardaras">Kristina Mardaras</a> eta <a href="/wiki/Arantzazu_Loidi" title="Arantzazu Loidi">Arantzazu Loidi</a> izan ziren plazan aritu ziren lehen emakume bertsolariak. 1980ko hamarkadatik goiti bertso eskoletan nesken emendatze bat sentitu da, honen adibide dira <a href="/wiki/Estitxu_Arozena" title="Estitxu Arozena">Estitxu Arozena</a>, <a href="/wiki/Nafarroako_Bertsolari_Txapelketa" title="Nafarroako Bertsolari Txapelketa">Nafarroako Bertsolari Txapelketa</a> hainbat aldiz irabazi zuena, eta <a href="/wiki/Oihane_Perea" title="Oihane Perea">Oihane Perea</a>, <a href="/wiki/Arabako_Bertsolari_Txapelketa" title="Arabako Bertsolari Txapelketa">Arabako Bertsolari Txapelketan</a> lau alditan txapeldun izan dena. <a href="/wiki/Onintza_Enbeita" title="Onintza Enbeita">Onintza Enbeitak</a> <a href="/wiki/Bizkaiko_Bertsolari_Txapelketa" title="Bizkaiko Bertsolari Txapelketa">Bizkaiko txapelketa</a> irabazi zuen 2018an. Euskal Herriko <a href="/wiki/2009ko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="2009ko Bertsolari Txapelketa Nagusia">2009ko</a> eta <a href="/wiki/2017ko_Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="2017ko Bertsolari Txapelketa Nagusia">2017ko</a> bertso txapelketa nagusian, <a href="/wiki/Maialen_Lujanbio" title="Maialen Lujanbio">Maialen Lujanbiok</a> jantzi zuen txapela. Hura izan zen Euskal Herriko Txapela jantzi zuen lehen emakumea. Hauxe erran zuen <a href="/wiki/2009" title="2009">2009an</a>: "<i>Kosta egiten da emakumeen lorpenak aitortzea, eta txapela irabaztea, sinbolikoki, pauso bat da</i>”.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:5-10"><sup>10]</sup></a> Gaur egungo belaunaldiko emakume gazteek leku garrantzitsua dute txapelketetan, besteak beste, <a href="/wiki/Miren_Amuriza" title="Miren Amuriza">Miren Amuriza</a>, <a href="/wiki/Alaia_Martin" class="mw-redirect" title="Alaia Martin">Alaia Martin</a>, <a href="/wiki/Oihana_Iguaran" title="Oihana Iguaran">Oihana Iguaran</a>, <a href="/wiki/Nerea_Ibarzabal" title="Nerea Ibarzabal">Nerea Ibartzabal</a>, Onintza Enbeita… Horiek denek hartu dute parte Bertsolari Txapelketa Nagusian.<sup id="cite_ref-:5_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bi probintziatan, bertsozale elkartearen lehendakariak emakumeak dira: Nafarroan <a href="/w/index.php?title=Alaitz_Rekondo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alaitz Rekondo (sortu gabe)">Alaitz Rekondo</a> eta Gipuzkoan <a href="/wiki/Saroi_Jauregi" title="Saroi Jauregi">Saroi Jauregi</a>.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:5-10"><sup>[10]</sup></a> <a href="/w/index.php?title=Joana_Itzaina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joana Itzaina (sortu gabe)">Joana Itzaina</a> izan zen Iparraldean, <a href="/wiki/2010" title="2010">2010tik</a> <a href="/wiki/2017" title="2017">2017ra</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Saio_motak">Saio motak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «Saio motak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Saio motak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jendaurreko_saioak">Jendaurreko saioak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «Jendaurreko saioak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Jendaurreko saioak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gutxienez bi eta gehienez zortzi bertsolariren arteko saioak dira. Hainbat formatu daude, herrietan egiten diren plaza saioak, pilota lekuetako saioak, bertso-afariak…<sup id="cite_ref-:3_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertso_Saioa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Bertso_Saioa.jpg/234px-Bertso_Saioa.jpg" decoding="async" width="234" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Bertso_Saioa.jpg/351px-Bertso_Saioa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Bertso_Saioa.jpg/468px-Bertso_Saioa.jpg 2x" data-file-width="5184" data-file-height="3456" /></a><figcaption>Gasteizen egindako bertso saioa 2019an.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sariketa_eta_txapelketak">Sariketa eta txapelketak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Sariketa eta txapelketak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Sariketa eta txapelketak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Txapelketa formatuan egiten diren saioak dira. Epaimahai batek puntuen bitartez sariak banatzen ditu. Ezagunena: Euskal Herriko Txapelketa Nagusia.<sup id="cite_ref-:3_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Txapelketa ezagunenak: </p> <ul><li><a href="/wiki/Bertsolari_Txapelketa_Nagusia" title="Bertsolari Txapelketa Nagusia">Bertsolari Txapelketa Nagusia</a></li> <li><a href="/wiki/Arabako_Bertsolari_Txapelketa" title="Arabako Bertsolari Txapelketa">Arabako Bertsolari Txapelketa</a></li> <li><a href="/wiki/Bizkaiko_Bertsolari_Txapelketa" title="Bizkaiko Bertsolari Txapelketa">Bizkaiko Bertsolari Txapelketa</a></li> <li><a href="/wiki/Gipuzkoako_Bertsolari_Txapelketa" title="Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa">Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa</a></li> <li><a href="/wiki/Nafarroako_Bertsolari_Txapelketa" title="Nafarroako Bertsolari Txapelketa">Nafarroako Bertsolari Txapelketa</a></li> <li><a href="/wiki/Xilaba_Bertsulari_Xapelketa" title="Xilaba Bertsulari Xapelketa">Xilaba Bertsulari Xapelketa</a></li></ul> <p>Horietaz gain, badira maila txikiagoko txapelketak, bertsolari gazteen artean estimatuak direnak. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Inprobisazioa_munduan">Inprobisazioa munduan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Inprobisazioa munduan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Inprobisazioa munduan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mexiko">Mexiko</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Mexiko»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Mexiko"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Mexiko" title="Mexiko">Mexikon</a> Huapangoko menditarra edo “konposizio menditarra” egiten dute. <a href="/wiki/Olerkigintza" title="Olerkigintza">Poesia</a> eta <a href="/wiki/Dantza" title="Dantza">dantza</a> nahasten ditu. Hamarreko bost ahapaldiz edo gehiagoz osatzen den poesia da. Lau bertso-lerroko oinarria du.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:3-11"><sup>[11]</sup></a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Georgia">Georgia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=16" title="Aldatu atal hau: «Georgia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Georgia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Georgia" title="Georgia">Georgian</a> <i>_airi</i> edo kopla, 8 edo 16 silabako bertso-lerro errimatuak dituen forma tradizionala da. Gai orokorrak jorratzen ditu.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:3-11"><sup>[11]</sup></a> </p><p><i>K’apia</i> kopla inprobisatuek, gai satirikoak, umoretsuak eta amodiozkoak jorratzen dituzte. <a href="/wiki/Inprobisazio" title="Inprobisazio">Inprobisatua</a> izaten da beti, bakarrizketa izan daiteke edo bi aurkariren arteko ika-mikan oinarrituta dagoen elkarrizketa.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:3-11"><sup>[11]</sup></a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Maroko">Maroko</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=17" title="Aldatu atal hau: «Maroko»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Maroko"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Maroko" title="Maroko">Marokon</a> <a href="/wiki/Berbere" title="Berbere">Amazigh</a>-a erabiltzen dute haien poesia egiteko. Poeta gazteek arbasoek sortutako poema eta kantu guztiak ikasi behar dituzte, ogibidea ongi ikasteko. Ezaugarririk garrantzitsuena inprobisazioa da, inprobisatzen ez duen poeta ez da hoberenen artean egongo.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:3-11"><sup>[11]</sup></a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kurdistan">Kurdistan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=18" title="Aldatu atal hau: «Kurdistan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Kurdistan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Kurdistan" title="Kurdistan">Kurdistanen</a> “Lawje” (“kelam” <a href="/wiki/Arabiera" title="Arabiera">arabieraz</a>) elezaharrak, ipuinak, eta istorioak doinuarekin elkartzean sortzen da, musika-tresnak erabili gabe.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:3-11"><sup>[11]</sup></a> “Dengbeg” kantatzen duen profesionala, margolari edo beste edozein artista bezain profesionala da. Heroismoa, izadia eta maitasuna dira gehien lantzen diren gaiak.<a class="mw-selflink-fragment" href="#cite_note-:3-11"><sup>[11]</sup></a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bertsolari_ospetsuak">Bertsolari ospetsuak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=19" title="Aldatu atal hau: «Bertsolari ospetsuak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Bertsolari ospetsuak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertsolariaren_marrazkia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Bertsolariaren_marrazkia.jpg/416px-Bertsolariaren_marrazkia.jpg" decoding="async" width="416" height="573" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Bertsolariaren_marrazkia.jpg/624px-Bertsolariaren_marrazkia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Bertsolariaren_marrazkia.jpg/832px-Bertsolariaren_marrazkia.jpg 2x" data-file-width="2483" data-file-height="3421" /></a><figcaption>Bertsolari baten ilustrazioa.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klasikoak">Klasikoak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=20" title="Aldatu atal hau: «Klasikoak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Klasikoak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-size:100%; -moz-column-count:2; column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/Inazio_Eizmendi" title="Inazio Eizmendi">Basarri</a></li> <li><a href="/wiki/Bilintx" title="Bilintx">Bilintx</a></li> <li><a href="/wiki/Balendin_Enbeita" title="Balendin Enbeita">Balendin Enbeita</a></li> <li><a href="/wiki/Kepa_Enbeita" title="Kepa Enbeita">Kepa Enbeita</a></li> <li><a href="/wiki/Mari_Luixa_Erdozio" title="Mari Luixa Erdozio">Mari Luixa Erdozio</a></li> <li><a href="/wiki/Pello_Errota" title="Pello Errota">Pello Errota</a></li> <li><a href="/wiki/Pierre_Topet" title="Pierre Topet">Etxahun</a></li> <li><a href="/wiki/Joan_Etxamendi" title="Joan Etxamendi">Joan Etxamendi</a></li> <li><a href="/wiki/Mariana_Etxegarai" title="Mariana Etxegarai">Mariana Etxegarai</a></li> <li><a href="/wiki/Mariana_Hargain" title="Mariana Hargain">Mariana Hargain</a></li> <li><a href="/wiki/Lazkao_Txiki" title="Lazkao Txiki">Lazkao Txiki</a></li> <li><a href="/wiki/Juan_Jose_Sarasola" title="Juan Jose Sarasola">Lexo</a></li> <li><a href="/wiki/Jose_Luis_Lekuona" class="mw-redirect" title="Jose Luis Lekuona">Lexoti</a></li> <li><a href="/wiki/Pello_Mari_Ota%C3%B1o" title="Pello Mari Otaño">Otaño</a></li> <li><a href="/wiki/Pernando_Amezketarra" title="Pernando Amezketarra">Pernando Amezketarra</a></li> <li><a href="/wiki/Mattin_Treku" title="Mattin Treku">Mattin Treku</a></li> <li><a href="/wiki/Jose_Manuel_Lujanbio" title="Jose Manuel Lujanbio">Txirrita</a></li> <li><a href="/wiki/Manuel_Olaizola" title="Manuel Olaizola">Uztapide</a></li> <li><a href="/wiki/Xalbador" title="Xalbador">Xalbador</a></li> <li><a href="/wiki/Xenpelar" title="Xenpelar">Xenpelar (Juan Frantzisko Petriarena</a>)</li> <li><a href="/wiki/Inazio_Eizmendi" title="Inazio Eizmendi">Xenpelar (Joxepa Antoni Aranberri)</a></li> <li><a href="/wiki/Aquilino_Izagirre" title="Aquilino Izagirre">Zepai</a></li> <li><a href="/wiki/Joxepa_Zubeldia" title="Joxepa Zubeldia">Joxepa Zubeldia</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Garaikideak">Garaikideak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=21" title="Aldatu atal hau: «Garaikideak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Garaikideak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Bertsolari_garaikideen_zerrenda" class="mw-redirect" title="Bertsolari garaikideen zerrenda">Bertsolari garaikideen zerrenda</a>»</div> <div style="font-size:100%; -moz-column-count:2; column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/Miren_Amuriza" title="Miren Amuriza">Miren Amuriza</a></li> <li><a href="/wiki/Xabier_Amuriza" title="Xabier Amuriza">Xabier Amuriza</a></li> <li><a href="/wiki/Estitxu_Arozena" title="Estitxu Arozena">Estitxu Arozena</a></li> <li><a href="/wiki/Amets_Arzallus" title="Amets Arzallus">Amets Arzallus</a></li> <li><a href="/wiki/Sustrai_Colina" title="Sustrai Colina">Sustrai Colina</a></li> <li><a href="/wiki/Andoni_Ega%C3%B1a" title="Andoni Egaña">Andoni Egaña</a></li> <li><a href="/wiki/Igor_Elortza" title="Igor Elortza">Igor Elortza</a></li> <li><a href="/wiki/Nerea_Elustondo" title="Nerea Elustondo">Nerea Elustondo</a></li> <li><a href="/wiki/Onintza_Enbeita" title="Onintza Enbeita">Onintza Enbeita</a></li> <li><a href="/wiki/Xabier_Euzkitze" title="Xabier Euzkitze">Xabier Euzkitze</a></li> <li><a href="/wiki/Nerea_Ibarzabal" title="Nerea Ibarzabal">Nerea Ibartzabal</a></li> <li><a href="/wiki/Oihana_Iguaran" title="Oihana Iguaran">Oihana Iguaran</a></li> <li><a href="/wiki/Jexux_Mari_Irazu" title="Jexux Mari Irazu">Jesus Mari Irazu</a></li> <li><a href="/wiki/Unai_Iturriaga" title="Unai Iturriaga">Unai Iturriaga</a></li> <li><a href="/wiki/Sebastian_Lizaso" title="Sebastian Lizaso">Sebastian Lizaso</a></li> <li><a href="/wiki/Jon_Lopategi" title="Jon Lopategi">Jon Lopategi</a></li> <li><a href="/wiki/Maialen_Lujanbio" title="Maialen Lujanbio">Maialen Lujanbio</a></li> <li><a href="/wiki/Jon_Maia" title="Jon Maia">Jon Maia</a></li> <li><a href="/wiki/Gregorio_Larra%C3%B1aga" title="Gregorio Larrañaga">Mañukorta</a></li> <li><a href="/wiki/Alaia_Martin" class="mw-redirect" title="Alaia Martin">Alaia Martin</a></li> <li><a href="/wiki/Jon_Martin" class="mw-redirect" title="Jon Martin">Jon Martin</a></li> <li><a href="/wiki/Xabier_Paya" title="Xabier Paya">Xabier Paya</a></li> <li><a href="/wiki/Anjel_Mari_Pe%C3%B1agarikano" title="Anjel Mari Peñagarikano">Anjel Mari Peñagarikano</a></li> <li><a href="/wiki/Jon_Sarasua" title="Jon Sarasua">Jon Sarasua</a></li> <li><a href="/wiki/Aitor_Sarriegi" title="Aitor Sarriegi">Aitor Sarriegi</a></li> <li><a href="/wiki/Xabier_Silveira" title="Xabier Silveira">Xabier Silveira</a></li> <li><a href="/wiki/Jone_Uria" title="Jone Uria">Jone Uria</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Elkarteak">Elkarteak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=22" title="Aldatu atal hau: «Elkarteak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Elkarteak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Euskal_Herriko_Bertsozale_Elkartea" title="Euskal Herriko Bertsozale Elkartea">Bertsozale Elkartea</a> erakunde nagusia da, nazio eremukoa, <a href="/wiki/Bertso-eskola" title="Bertso-eskola">bertso-eskolak</a> nolabait koordinatzen dituena eta txapelketak antolatzen dituena, besteak beste. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikerleak">Ikerleak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=23" title="Aldatu atal hau: «Ikerleak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Ikerleak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Antonio_Zavala" title="Antonio Zavala">Antonio Zabala</a> fraide <a href="/wiki/Tolosa" title="Tolosa">tolosarrak</a> lan handia egin zuen bertsolaritza ikertu eta aztertzen. Arlo horretan ia 40 liburu argitaratu ditu, eta inoizko ikerle garrantzitsuenetako bat da. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ondare_izendapena">Ondare izendapena</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=24" title="Aldatu atal hau: «Ondare izendapena»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Ondare izendapena"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>2022an, Frantziako Kultura Ministerioak <a href="/wiki/Kultura_ondare_ukiezin" class="mw-redirect" title="Kultura ondare ukiezin">kultura ondare ukiezin</a> izendatu zuen Nafarroako Gobernuak ere 2018an eman zion bertsolaritzari ondare inmaterialaren aitortza, legez Nafarroako lurraldean jaso lezakeen babes mailarik handiena emanez. </p><p>Araba, Bizkaia eta Gipuzkoari dagokionez, Bertsozale Elkarteak dagokion eskaera egina dio Eusko Jaurlaritzari Erkidegoan ere Bertsolaritzak kultur-ondare inmaterialaren aitortza izan dezan<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=25" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Erreferentziak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-:0-1">↑ <a href="#cite_ref-:0_1-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_1-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/881218648"><i>Ahozko euskal literaturaren antologia = Antología de literatura oral vasca. </i></a> Etxepare Euskal Institutua D.L. 2013 <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/9788469566923" title="Berezi:BookSources/9788469566923">9788469566923</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=881218648">881218648</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-03-01)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <span class="reference-text">R. Fernández Manzano eta beste: <i>El trovo de la Alpujarra</i>. Centro de Documentación Musical de Andalucía argitaletxea, 1992, 27. orrialdea.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation" id="CITEREFKarrera_Ugarte2020">Karrera Ugarte, Oskia.  (2020). <i>Bertsoak argazkitan. </i>, 40 or. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/9788409-25368-5" title="Berezi:BookSources/9788409-25368-5">9788409-25368-5</a>.</span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFKarrera_UgarteL.G._2020">Karrera Ugarte, Oskia 1969-.  (L.G. 2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogo.sanchoelsabio.eus/Record/437531/Details"><i>Bertsoak argazkitan / [argazkiak</i></a><i> Oskia Karrera ; azken mendeetako 75 bertso nagusiki Aintzane Irazustak hautatuak ; hitzaurreak Xabier Amuriza eta Alaia Martin ; [Xalbador...(et al.)]. </i>] Oskia Karrera Ugarte, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-84-09-25368-5" title="Berezi:BookSources/978-84-09-25368-5">978-84-09-25368-5</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2024-01-06)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:1-5">↑ <a href="#cite_ref-:1_5-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_5-1"><sup><b>b</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_5-2"><sup><b>c</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_5-3"><sup><b>d</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREF1953-[2012]">1953-, Garzia, Joxerra,.  ([2012]). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/857339605"><i>Bertsolaritza : euskarazko bat-bateko bertsogintzaren gaur egungo egoera, tradizioa eta etorkizuna = El bertsolarismo : realidad, tradición y futuro de la improvisación oral vasca = Bertsolaritza : the reality, tyradition and future of Basque orsl improvisation. </i></a> Etxepare Euskal Institutua = Instituto Vasco Etxepare <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/9788461497638" title="Berezi:BookSources/9788461497638">9788461497638</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=857339605">857339605</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-03-01)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:2-6">↑ <a href="#cite_ref-:2_6-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_6-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFMendizabalKazabon1993">Mendizabal, Mikel; Kazabon, Antton.  (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/247599958"><i>Txikitik handira. </i></a> Gipuzkoako Ikastolen Elkartea (GIE) <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/84-7703-040-5" title="Berezi:BookSources/84-7703-040-5">84-7703-040-5</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=247599958">247599958</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2022-12-17)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:02-7"><a href="#cite_ref-:02_7-0">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eke.eus/eu/kultura/bertsularitza/bertsuaren-arauak/neurria/zortzikoa">«Zortziko handia eta Zortziko txikia»</a> <i>EKE</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2022-01-28)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation" id="CITEREFElkartea">Elkartea, Xenpelar Dokumentazio Zentroa-Bertsozale. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bdb.bertsozale.eus/web/doinutegia/bilaketa">«Doinutegia - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea»</a> <i>bdb.bertsozale.eus</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-01-03)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bertsozale.eus/eu/bertsolaritza/historia"><i>Bertsozale Elkartea. </i></a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:5-10"><a href="#cite_ref-:5_10-0">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eke.eus/eu/kultura/bertsularitza/bertsularia/emaztea-bertsularitzan">«Emaztea bertsularitzan — Euskal kultur erakundea»</a> <i>www.eke.eus</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-03-01)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:3-11">↑ <a href="#cite_ref-:3_11-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:3_11-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/433837729"><i>Inprobisazioa munduan : Kulturarteko Topaketak 2003, txostenak. </i></a> (1. argit. argitaraldia) Bertsolari Liburuak 2004 <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/8495697092" title="Berezi:BookSources/8495697092">8495697092</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=433837729">433837729</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-03-01)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bertsoa.eus/albisteak/9039-bertsularitza-kultura-ondare-immaterialaren-katalogoan-sartu-du-frantziako-kultura-ministerioak">«Bertsularitza kultura-ondare immaterial izendatu du Frantziako Kultura Ministerioak»</a> <i>bertsoa.eus</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-12-13)</small></span></span>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=26" title="Aldatu atal hau: «Bibliografia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Bibliografia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Andoni_Ega%C3%B1a" title="Andoni Egaña">Andoni EGAÑA</a>, <a href="/wiki/Joxerra_Garzia" title="Joxerra Garzia">Joxerra GARZIA</a> eta <a href="/wiki/Jon_Sarasua" title="Jon Sarasua">Jon SARASUA</a>: <i>Bat-bateko bertsolaritza: gakoak eta azterbideak</i> (2001).</li> <li><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span> <i>Oral Tradition Journal</i>, 22-2 (2007): «Basque Special Issue»</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikus_gainera">Ikus gainera</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=27" title="Aldatu atal hau: «Ikus gainera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Ikus gainera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Sean-n%C3%B3s_abestia" title="Sean-nós abestia">Sean-nós abestia</a></li> <li><a href="/wiki/Zortziko_txiki" title="Zortziko txiki">Zortziko txiki</a></li> <li><a href="/wiki/Kategoria:Zortziko_txikiak" title="Kategoria:Zortziko txikiak">Zortziko txikiak</a></li> <li><a href="/wiki/Zortziko_handi" title="Zortziko handi">Zortziko handi</a></li> <li><a href="/wiki/Hamarreko_txiki" title="Hamarreko txiki">Hamarreko txiki</a></li> <li><a href="/wiki/Hamarreko_handi" title="Hamarreko handi">Hamarreko handi</a></li> <li><a href="/wiki/Kopla_txiki" title="Kopla txiki">Kopla txiki</a></li> <li><a href="/wiki/Kopla_handi" title="Kopla handi">Kopla handi</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&veaction=edit&section=28" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertsolaritza&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Kanpo estekak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bertsozale.com/">Bertsozale Elkartea</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.argia.com/argia-astekaria/2189/bertsogintza-ikastaroa/osoa">"Hizkuntz eskolan bertsotan" artikulua Argia aldizkarian (2009-06-21)</a></li></ul> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Wikimedia proiektuak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q631621" class="extiw" title="wikidata:Q631621">Q631621</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bertsolaritza">Bertsolaritza</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q631621%22">Q631621</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identifikadoreak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" class="mw-redirect" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16691831m">16691831m</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb16691831m">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Authority_File" class="mw-redirect" title="Integrated Authority File">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4406979-0">4406979-0</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">SUDOC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/170168077">170168077</a></span></li> <li><b>Hiztegiak eta entziklopediak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/bertsolaritza">url</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q631621" class="extiw" title="wikidata:Q631621">Q631621</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bertsolaritza">Bertsolaritza</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q631621%22">Q631621</a></span></span></li></ul> </div></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertsolaritza&oldid=9542328">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertsolaritza&oldid=9542328</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoriak</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Pages_with_disabled_graphs" title="Kategoria:Pages with disabled graphs">Pages with disabled graphs</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Kategoria:Pages_using_the_JsonConfig_extension&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kategoria:Pages using the JsonConfig extension (sortu gabe)">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ikusgelako_bideoak_dituzten_artikuluak" title="Kategoria:Ikusgelako bideoak dituzten artikuluak">Ikusgelako bideoak dituzten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Bertsolaritza" title="Kategoria:Bertsolaritza">Bertsolaritza</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Poesiaren_generoak" title="Kategoria:Poesiaren generoak">Poesiaren generoak</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Pages_with_graphs" title="Kategoria:Pages with graphs">Pages with graphs</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programako_artikuluak" title="Kategoria:Hezkuntza Programako artikuluak">Hezkuntza Programako artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programa/Literatura" title="Kategoria:Hezkuntza Programa/Literatura">Hezkuntza Programa/Literatura</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:BNF_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:GND_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 13 urtarrila 2024, 12:28.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertsolaritza&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-v8npv","wgBackendResponseTime":140,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.509","walltime":"0.776","ppvisitednodes":{"value":7235,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":43453,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12497,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":19548,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":6,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 470.004 1 -total"," 46.89% 220.388 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 21.53% 101.191 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 16.79% 78.897 11 Txantiloi:Erreferentzia"," 15.09% 70.938 22 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"," 11.63% 54.650 2 Txantiloi:Top_icon"," 11.03% 51.822 1 Txantiloi:HezkuntzaPrograma"," 9.37% 44.036 2 Txantiloi:Category_handler"," 6.79% 31.899 2 Txantiloi:Category_handler/numbered"," 6.29% 29.567 2 Txantiloi:Namespace_detect"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.158","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2835164,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-gfl2k","timestamp":"20241128131128","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bertsolaritza","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Bertsolaritza","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q631621","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q631621","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-08-27T12:14:02Z","dateModified":"2024-01-13T11:28:06Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/4a\/Bertsolariak_1970eko_hamarkadan.jpg"}</script> </body> </html>