CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="eo" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Vidi fonton por Napoleono Bonaparte - Vikipedio</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eowikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januaro","februaro","marto","aprilo","majo","junio","julio","aŭgusto","septembro","oktobro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"e44ea551-0e70-4423-b50f-2914cecf75a6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Napoleono_Bonaparte","wgTitle":"Napoleono Bonaparte","wgCurRevisionId":8897242,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":13111,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"eo","wgPageContentLanguage":"eo","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Napoleono_Bonaparte","wgRelevantArticleId":13111,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":8897242,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eo","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eo"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.niceInfoboxes":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user": "ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.Rekta-ligilo-al-Komunejo","ext.gadget.DocTabs","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession", "wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eo&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eo&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eo&modules=ext.gadget.niceInfoboxes&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eo&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Napoleon_I_of_France_by_Andrea_Appiani.jpg/1200px-Napoleon_I_of_France_by_Andrea_Appiani.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1614"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Napoleon_I_of_France_by_Andrea_Appiani.jpg/800px-Napoleon_I_of_France_by_Andrea_Appiani.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1076"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Napoleon_I_of_France_by_Andrea_Appiani.jpg/640px-Napoleon_I_of_France_by_Andrea_Appiani.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="861"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Vidi fonton por Napoleono Bonaparte - Vikipedio"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eo.m.wikipedia.org/wiki/Napoleono_Bonaparte"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redakti" href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedio (eo)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eo.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Napoleono_Bonaparte"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eo"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedio Atom-fonto" href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Lastaj_%C5%9Dan%C4%9Doj&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Napoleono_Bonaparte rootpage-Napoleono_Bonaparte skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltu al enhavo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Retejo"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ĉefa menuo" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ĉefa menuo</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ĉefa menuo</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">kaŝi</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigado </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-desciption" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedio:%C4%88efpa%C4%9Do"><span>Ĉefpaĝo</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portalo:Komunumo" title="Pri la projekto, kion vi povas fari, kie vi povas trovi ion"><span>Komunuma portalo</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedio:Diskutejo"><span>Diskutejo</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedio:Aktuala%C4%B5oj" title="Trovi fonajn informojn pri nunaj eventoj"><span>Aktualaĵoj</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Lastaj_%C5%9Dan%C4%9Doj" title="Listo de la lastaj ŝanĝoj en la vikio. [r]" accesskey="r"><span>Lastaj ŝanĝoj</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Novaj_pa%C4%9Doj"><span>Novaj paĝoj</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Hazarda_pa%C4%9Do" title="Iri al hazarda paĝo [x]" accesskey="x"><span>Hazarda paĝo</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Helpo:Enhavo" title="La loko por eltrovi"><span>Helpo</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Vikipedio:%C4%88efpa%C4%9Do" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedio" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-eo.svg" style="width: 6.875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eo.svg" width="109" height="13" style="width: 6.8125em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Ser%C4%89i" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Serĉi tra Vikipedio [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Serĉi</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Serĉi tra Vikipedio" aria-label="Serĉi tra Vikipedio" autocapitalize="sentences" title="Serĉi tra Vikipedio [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specialaĵo:Serĉi"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Serĉi</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Personaj iloj"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspekto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspekto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspekto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eo.wikipedia.org&uselang=eo" class=""><span>Donaci</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Krei_konton&returnto=Napoleono+Bonaparte&returntoquery=action%3Dedit" title="Ni rekomendas ke vi kreu uzantokonton kaj ensalutu, kvankam tio ne estas deviga" class=""><span>Krei konton</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Ensaluti&returnto=Napoleono+Bonaparte&returntoquery=action%3Dedit" title="Ni rekomendas ke vi ensalutu, kvankam tio ne estas devige. [o]" accesskey="o" class=""><span>Ensaluti</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Pliaj agordoj" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Personaj iloj" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Personaj iloj</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menuo de uzanto" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eo.wikipedia.org&uselang=eo"><span>Donaci</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Krei_konton&returnto=Napoleono+Bonaparte&returntoquery=action%3Dedit" title="Ni rekomendas ke vi kreu uzantokonton kaj ensalutu, kvankam tio ne estas deviga"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Krei konton</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Ensaluti&returnto=Napoleono+Bonaparte&returntoquery=action%3Dedit" title="Ni rekomendas ke vi ensalutu, kvankam tio ne estas devige. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Ensaluti</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Paĝoj por elsalutitaj redaktistoj <a href="/wiki/Helpo:Enkonduko" aria-label="Lernu pli pri redaktado"><span>Lernu pli</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Miaj_kontribuoj" title="Listo de redaktoj faritaj el ĉi tiu IPa adreso [y]" accesskey="y"><span>Kontribuoj</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Mia_diskutpa%C4%9Do" title="Diskuto pri redaktoj sub tiu ĉi IP adreso [n]" accesskey="n"><span>Diskuto</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Retejo"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Vidi fonton por Napoleono Bonaparte</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ĉi tiu artikolo ekzistas nur en ĉi tiu lingvo. Aldonu la artikolon por aliaj lingvoj" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aldoni lingvojn</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Nomspacoj"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Napoleono_Bonaparte" title="Vidi la artikolon [c]" accesskey="c"><span>Artikolo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Diskuto:Napoleono_Bonaparte" rel="discussion" title="Diskuto pri la artikolo [t]" accesskey="t"><span>Diskuto</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ŝanĝi lingvan varianton" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Esperanto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vidoj"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Napoleono_Bonaparte"><span>Legi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&veaction=edit" title="Redakti ĉi tiun paĝon [v]" accesskey="v"><span>Redakti</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=edit" title="Redakti fontan kodon de tiu ĉi paĝo"><span>Redakti fonton</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=history" title="Antaŭaj versioj de ĉi tiu paĝo. [h]" accesskey="h"><span>Vidi historion</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paĝaj iloj"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Iloj" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Iloj</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Iloj</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">kaŝi</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Pliaj opcioj" > <div class="vector-menu-heading"> Agoj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Napoleono_Bonaparte"><span>Legi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&veaction=edit" title="Redakti ĉi tiun paĝon [v]" accesskey="v"><span>Redakti</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=edit" title="Redakti fontan kodon de tiu ĉi paĝo [e]" accesskey="e"><span>Redakti fonton</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=history"><span>Vidi historion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ĝenerale </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Kio_ligas_%C4%89i_tien%3F/Napoleono_Bonaparte" title="Listo de ĉiuj vikiaj paĝoj kiuj ligas ĉi tien [j]" accesskey="j"><span>Ligiloj ĉi tien</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Rilataj_%C5%9Dan%C4%9Doj/Napoleono_Bonaparte" rel="nofollow" title="Lastaj ŝanĝoj en paĝoj kiuj ligas al ĉi tiu paĝo [k]" accesskey="k"><span>Rilataj ŝanĝoj</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eo" title="Alŝuti dosierojn [u]" accesskey="u"><span>Alŝuti dosieron</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Specialaj_pa%C4%9Doj" title="Listo de ĉiuj specialaj paĝoj [q]" accesskey="q"><span>Specialaj paĝoj</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=info" title="Pli da informo pri ĉi tiu paĝo"><span>Informoj pri la paĝo</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feo.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNapoleono_Bonaparte%26action%3Dedit"><span>Akiri mallongigitan URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:QrCode&url=https%3A%2F%2Feo.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNapoleono_Bonaparte%26action%3Dedit"><span>Elŝutu QR-kodon</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En aliaj projektoj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q517" title="Ligilo al konektita datuma ero [g]" accesskey="g"><span>Ero en Vikidatumoj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paĝaj iloj"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspekto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspekto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">kaŝi</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Napoleono_Bonaparte" title="Napoleono Bonaparte">Napoleono Bonaparte</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Vi ne rajtas redakti ĉi tiun paĝon, pro la jena kialo: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Your IP address is in a range that has been <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">blocked on all Wikimedia Foundation wikis</a>.</b> <p>The block was made by <a href="/wiki/Uzanto:Jon_Kolbert" title="Uzanto:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. The reason given is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Start of block: 15:12, 27 aŭg. 2023</li> <li>Expiry of block: 15:12, 27 aŭg. 2028</li></ul> <p>Your current IP address is 8.222.208.146. The blocked range is 8.222.128.0/17. </p><p>Bonvolu inkluzivi ĉiujn suprajn detalojn en iuj demandoj, kiujn vi sendas. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">No open proxies</a> global policy. </p> Otherwise, to discuss the block please <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">post a request for review on Meta-Wiki</a>. You could also send an email to the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> queue at <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> including all above details.</div></div><hr /> <p>Vi povas vidi kaj kopii la vikitekston de tiu ĉi paĝo: </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="eo" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Informkesto gravulo}} '''Napoleono Bonaparte''' ({{lang-fr|Napoléon Bonaparte}}, naskiĝis la {{daton|15|aŭgusto|1769}} en [[Ajaccio]], [[Korsiko]], mortis la {{daton|5|majo|1821}} en la [[Britio|brita]] kolonio [[Sankta Heleno]]) regis [[Francio]]n de la fino de [[1799]], sub titolo unue de "Unua Konsulo", kaj poste [[Imperiestro]] de la Francoj de [[1804]] ĝis [[1815]] sub nomo '''Napoleono la 1-a'''. Li konkeris aŭ tenis sub sia hegemonio la plej grandan parton de [[Eŭropo]]. Li iniciatis la dinastion [[Bonaparte]]. En la [[itala lingvo|itala]] li nomiĝis ''Napoleone Buonaparte'', en la [[korsika lingvo|korsika]] ''Nabolione'' aŭ ''Nabulione''. Li estis filo de [[nobelo]]j. Li estis edukita en Francio ekde kiam li estis 9-jaraĝa. Napoleone (pliposte nomiĝos Napoléon Bonaparte) eklernis [[franca lingvo|francan]] kiam li estis 10-jaraĝa. Li ĉiam parolis kun [[Italio|itala]] [[akĉento]]. Li studis la militarton por iĝi artileria oficiro en militista lernejo de [[Brienne]]. Kiam la ŝipo de la ekspedicio de [[Jean-François de La Pérouse]] pretiĝis iri surmaren en sia esplora vojaĝo, li kandidatiĝis por partopreni, sed estis rifuzita. Se li estus akceptita, la historio estus malsama, ĉar neniu revenis viva de tiu vojaĝo... Napoléon estis oficiro en franca armeo en la komenco de la [[Franca revolucio de 1789|Franca Revolucio]]. Napoléon unuafoje famiĝis, kiam li venkis la anglojn en [[Toulon]]. Lia dua ŝanco estis la eventoj konitaj laŭ la monato en la [[franca respublika kalendaro]] kiel ''[[Vendemiero]]'', kiam li savis la [[direktoraro]]n kanonpafante kontraŭ la reĝismanoj sur la ŝtuparo de [[kirko]] Saint-Roch. Tiel li iĝis favorita de la tiamaj mastroj de la respubliko, kaj estris la francan revolucian armeon por militiro al Italio. Liaj ĉefaj venkoj tiam estis [[Marengo]], kaj [[Batalo de Lodi]], kie Napoléon venkis [[Aŭstrio]]n. Dum tiuj bataloj, Napoléon komandis artilerion kaj ricevis la kromnomon ''La Malgranda [[Kaporalo]]''. En [[1798]], Napoléon iris ataki [[Egiptio]]n, cele dehaki [[Britio]]n de [[Hindio]]. Multaj sciencistoj, artistoj, historiistoj, ktp. akompanis lin, kaj komencis studi detale la civilizon de [[Antikva Egiptio]]. Dum tiu militiro estis malkovrita la estonte gravega [[Rozeta ŝtono]]. En [[1814]], Napoléon malvenkis en [[Batalo de Leipzig]], kaj la aliancitaj eŭropaj reĝaj potencoj kaptis [[Parizo]]n. Napoléon abdikis kaj estis ekzilita en insulo [[Elba]]. Tamen, post pluraj monatoj, Napoléon eskapis, atingis la francan marbordon en [[Fréjus]]; li unue ŝajnis sen forto kaj aventurema, sed ju pli li antaŭeniris al Parizo des pli la armeoj lanĉitaj kontraŭ li aniĝis al li kaj la gazetoj, kiuj unue anoncis lian faron per "La sanga monstro eliris el sia karcero" iom post iom ŝanĝis siajn titolojn, kaj fine anoncis: "La imperiestro estos morgaŭ en Parizo"! Tamen la eŭropaj potencoj, tiam kongresantaj en [[Kongreso de Vieno|Vieno]], tute ne intencis lasi lin repreni la povon en Francio, kaj milito ree ekis. Tiam baldaŭ vidiĝis, ke kontraŭ ĉiuj la aliancitaj potencoj li ne havis ŝancon, kaj post 100 tagoj da nova regado li devis rezigni post la [[Batalo de Waterloo]], kie li fine malvenkis kontraŭ la [[Duko de Wellington]] kaj [[Prusio|prusa]] armeo. Li estis ekzilita tiam al pli aparta insulo en Atlantiko, nome [[Sankta Heleno]]. == Biografio == === Junaĝo === ==== Naskiĝo de Napoleono ==== [[Dosiero:Coat of arms of Buonaparte.svg|eta|200px|La blazono de la familio [[Bonaparte]] (antaŭ Napoleono la 1-a).]] [[Dosiero:Joseph Karl Stieler - Portrait of Madame Mère de l'Empereur (Maria Laetitia Ramolino Bonaparte, 1750 - 1836).jpg|eta|200px|Portreto de Madame Mère de Joseph Karl Stieler, 1811]] [[Dosiero:CarloB.jpg|eta|200px|Portreto de Charles Bonaparte, la patro de Napoleono.]] Napoleono Bonaparte naskiĝis en [[Ajaccio]] la {{daton|15|aŭgusto|1769}}, unu jaron post la [[traktato de Versailles (1768)|traktato de Versailles]] per kiu la [[Ĝenova Respubliko]] transdonis la insulon [[Korsiko]] al [[Francujo]]. Lia baptonomo estis ''Napoleone di Buonaparte'' (akto de la {{dato|21|julio|1771}}, sed sian edzeckontrakton kun Joséphine de Beauharnais li subskribis ''Napoleone Buonaparte''. El nobela familio, itala-korsika, kiu jam vivis sur la insulo ekde la [[16-a jarcento]]<ref>Jean Tulard ''Napoléon ou le mythe du sauveur'' p. 40. Depuis 1616, les Bonaparte sont membres du conseil des Anciens d'Ajaccio ; ils sont aussi avocats et fréquemment alliés aŭ anciennes familles seigneuriales insulaires ; voir aussi Valynselee 1954, ''Le sang des Bonaparte''</ref> li estis la kvara infano (dua supervivanta) de [[Charles Bonaparte|Carlo Maria Buonaparte]], advokato ĉe la supera konsilio de insulo kaj de [[Maria Letizia Ramolino]]. Lian antaŭnomon, Napoleone (aŭ Nabulione laŭ la korsika skribmaniero <ref>Chuquet, ''La Jeunesse de Napoléon'', tome 1, p. 66. En fait, la vraie graphie corse est « Napulione », car dans la phonétique de cette langue, on doit prononcer "b" la consonne p, quand elle est précédée d'une voyelle.</ref>), li ricevis memore al onklo mortinta en Corte en [[1767]]<ref>Kiel skribita sur mortoakto de ''Lapulion'' cf. J. Godechot en Mistler ''Napoléon 1. Naissance d'un empire'' p. 29</ref>. ==== Infanaĝo ==== Lia patrino poste priskribos lin kiel kuraĝega. Tion konfirmis ĉe Sankta Heleno Napoleono al Emmanuel de Las Cases. Januaro de 1779, kiam li estis naŭjaraĝa, Napoleono Bonaparte eliris el Korsiko, kaj abandonis sian lernejon de Jezuitoj<ref name="Octave Aubry">Octave Aubry, ''Napoléon'', 1961, 391 p.</ref>, por eniri en lernejo de Autun. La abato Chardon, unu de liaj instruistoj, priskribis lin kiel knabo pensema, kiu ne amuziĝis interhome kaj kutime promenis sola. Ĉar tiam li scipovis paroli nur la [[korsika]]n, li lernis en tri monatoj la [[franca]]n, kaj tiele li povis kaj paroladi kaj verketi eseetojn kaj versiojn, laŭ la abato Chardon<ref>''Géographia magazine'', janvier 1963, numero 136, p. 12</ref>. Fine de majo, li estis akceptita ĉe la militista lernejo de [[Brienne-le-Château]], estrita de la [[Ordeno de la Minimuloj]], kie li ekvestiĝis uniformon. Li estis elstara en [[matematiko]], sed nur mezbona en [[literaturo]], [[latino]] kaj [[germana]]<ref name="Octave Aubry"/>. Ne aprezata de siaj kamaradoj, li alproksimiĝis vere nur al unu, nome Louis Antoine Fauvelet de Bourrienne<ref name="Octave Aubry"/>. La legendo napoleona rakontos epizodon de sia militista edukado dum kiu, en [[1783]]<ref name="Octave Aubry"/>, li estus estro de siaj kamaradoj por batalo de neĝobuloj. Tio estos poste rakontita de libroj pri Napoleono. ==== Militista edukado ==== En [[1777]], Charles Bonaparte, reprezentanto de la nobelaro, estis ano de la deputitaro, kiun sendis Korsiko al Versailles ĉe la reĝon [[Ludoviko la 16-a (Francio)|Ludoviko la 16-a]]. Tiuokaze la guberniestro de la insulo havigis de la ministro pri milito, stipendion por ke la dua filo de Charles povu viziti militistan lernejon (lia pli aĝa frato Joseph estis destinita al eklezia kariero).<ref>J. Tulard, L. Garros ''Itinéraire de Napoléon'' p.13</ref> La {{daton|1|januaro|1779}}, Napoleono kaj lia frato Joseph eniris provizore la lernejon de [[Autun]]. Napoleono restos tie dum tri monatoj, dum lia patro kunigis la necesajn rajtigilojn por ricevi la reĝan stipendion.<ref>André Castelot, ''Bonaparte'', p. 30</ref> Kontrolis kaj akceptis la dosieron Antoine-Marie d'Hozier de Serigny <ref name="Tulard15">J.Tulard, L.Garros ''Itinéraire…'', p. 15</ref>. Napoleono estis do akceptita en la militista lernejo de Tiron, sed pro aliaj foriroj, li fine anis la reĝan militistan lernejon de [[Brienne-le-Château]] ([[Aube (departemento)|Aube]])<ref name="Tulard15" />. Napoleono eniris la sepan klason de la lernejo la {{daton|15|majo|1779}}.<ref>J.Tulard, L.Garros ''Itinéraire…''p.16</ref> Ĝi estis unu el la dek du lernejoj en Francujo, kiu akceptis la filojn de la malalta nobelaro. Napoleono restis tie dum kvin jaroj. Li estis taksita bona lernejano, ĉefe pri matematiko, tamen liaj samklasanoj ne tro aprezis lin, ĉefe pro lia admiro de [[Pascal Paoli]]<ref>''Mémoires de Bourrienne'' tome premier p. 33 selon Jacques Godechot les témoignages sur le séjour de Brienne sont contradictoires et sujets à caution (sous la direction de Jean Mistler, 1969) ''Napoléon : tome 1. Naissance d'un empire'' chapitre 1 p.35</ref>. Li jam montris emon pri la arto estri, organizis militludojn, kiujn li gvidis. Neĝbula batalo, kiujn li estrus vintre iĝis parto de lia legendo.<ref>Longtemps attribué à Bourrienne, en fait, selon J. Tulard et L. Garros, ''Ibid.'', p. 17, cet épisode provient d'une brochure anglaise traduite sous le titre de ''Quelques notions sur les premières années de Bonaparte'' parue en l'an VI et reprise dans les ''Mémoires de Bourrienne sur Napoléon'' (1829), tome premier, p. 25.</ref>. Lia frato Joseph, post forlaso de la projekto iĝi ekleziulo, studis [[juro]]n; Lucien eniris la seminarion de [[Aix-en-Provence]] kaj liaj fratinoj estis edukitaj de Sinjorino Campan. La [[17-an de oktobro]] [[1784]] Napoleono forlasis la lernejon kaj kvin tagojn poste aniĝis en [[Parizo]] al la ''compagnie des cadets gentilshommes'' (kompanio de la nobelaj kadetoj) <ref>J. Tulard, L. Garros ''Itinéraire…'' p.21</ref>. La [[24-an de februaro]] [[1785]], lia patro mortis pro stomaka [[kancero]]; lia frato Joseph iĝis la familiestro, kvankam Napoleono taksis lin tro malforteca por estri la familion.<ref>Jean Massin, ''Almanach du Premier Empire'' p.3</ref> Septembre, li trapasis la lernejfinan ekzamenon. Li iĝis dua leŭtenanto (42-a el 58 ĉe la artileria ekzameno) kaj iris al la de li elektita artileria regimento de ''la Fère'', tiam en [[Valence (Drôme)|Valence]].<ref>J. Tulard, ''Napoléon ou le mythe du sauveur'', p. 41</ref> Li forlasis Parizon la {{daton|30|oktobro|1785}}. La [[15-an de septembro]] [[1786]], sep jarojn kaj naŭ monatojn post sia foriro li denove estis sur Korsiko okaze de duonjara ferio. Dum la jaroj 1787 kaj 1788 li kombinis multajn ripozpermesojn, trejnadon pri artilerio kaj legadon. Ankaŭ en 1789 li ricevis ripozpermesojn. === Unuaj militagadoj === {{Ĉefartikolo|Francaj revoluciaj militoj}} Komence de la [[franca revolucio]] en [[1789]], la leŭtenanto Bonaparte estis 19-jaraĝa. Li militservis ĉe la regimento de ''La Fère'' jam de la [[15-a de junio]] [[1788]]. La marŝalo Jean-Pierre du Teil respondecigis lin pri subpremo de loka ribelo la {{daton|19|julio|1789}}. En 1791, la leŭtenanto Bonaparte respondis al malfermo de la rusa armeo por la francaj enmigrintoj ordonita de la [[caro|carino]] [[Katerina la 2-a (Rusio)|Katerina la 2-a]]. Lia propono estis malakceptita ĉar la carino, kiu malfidis je respublikanoj, estis same malema el la vantema karaktero de la leŭtenanto kiu postulas integron en ŝia armeo kun alta rango<ref>Roberto Barrazutti, en ''Guerre et Histoire'' n° 14, paĝo 112</ref>. En Parizo la juna oficiro spektis la invadon de la [[Tuileries|palaco de la Tuileries]] fare de la popolo la {{daton|20|junio|1792}} kaj montrintus sian malestimon pri la malforto de [[Ludoviko la 16-a (Francio)|Ludoviko la 16-a]]. Tiu ĉi subskribis kelkajn tagojn poste lian diplomon de [[kapitano]], unu el la lastaj publikaj agadoj de la reĝo. [[Dosiero:Hinrichtung Ludwig des XVI.png|eta|270px|maldekstra|Ekzekuto de Ludoviko la 16-a (gravuro el la jaro 1793); tiu afero akrigis la dividon inter anoj el la [[Bonaparte]] kaj la paolistoj.]] Napoleono revenis ofte al Korsiko, kie klanbataloj ankaŭ oftis, la familio Pascal Paoli subtenis la monarkion anglecstilan, dum la familio [[Bonaparte]] apogis la revolucion. Napoleono estis elektita leŭtenant-kolonelo de la Nacia Gvardio en marto de 1792, danke al 522 voĉdonoj el 492 enskribitoj<ref>Programo « Les dossiers de l'histoire » de Henri Guillemin elsendita la 13/01/1968 per la [[Radio télévision suisse|RTF]]. Videbla ĉe [http://www.rts.ch/archives/tv/culture/dossiers-de-l-histoire/3448731-le-faux-depart-1.html nome retejo de la arkivoj de la RTS] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140815143206/http://www.rts.ch/archives/tv/culture/dossiers-de-l-histoire/3448731-le-faux-depart-1.html|date=2014-08-15}}</ref>. Kiel dua komandanto de la bataliono Quenza-Bonaparte li faris siajn unuajn militagadojn en februaro de 1793, partoprenante estre de la artilerio ĉe la ekspedicio de [[La Maddalena]]. Spite la kompetentecon kaj la determinadon de Napoleono, la operaco estrita de Colonna Cesari, proksimulo de la Paolioj, estis malvenko. Tiu evento kaj la ekzekuto de la reĝo [[Ludoviko la 16-a (Francio)|Ludoviko la 16-a]] en januaro de 1793 akrigis la dividon rilate al la paolistoj, kio okazigis ribelon de la sendependistoj. La malkonsento inter Paoli kaj Bonaparte akriĝis eĉ plie sekve de letero de [[Lucien Bonaparte]] al la [[Nacia Konvencio|Konvencio]] por denonci Paoli. La familio de Napoleono, kies domo estis rabita kaj incendiita<ref name="Octave Aubry"/>, devis rifuĝiĝi en alia loko, nome malgranda farmo Milleli, kaj poste, nome la 10an de junio 1793, lasi rapide la insulon por iri al la kontinenta Francio. Elŝipiĝintaj ĉe [[Toulon]], la familio Bonaparte instaliĝis en la regiono de Marsejlo. Napoleono Bonaparte aliĝis al la armeo taskita por finigi la [[federalismo|federalismajn insurekciojn]] de la Sudo (''Midi''). Li aktivulis por liverado al la artilerio de materialo dum la somero de 1793. Tiam li redaktis ''[[Le Souper de Beaucaire]]'', politika broŝuro pro-jakobena kaj kontraŭ-federalisma. Fine de aŭgusto de 1793, kiam Marsejlo estis rekaptita de la respublikanaj jakobenoj kaj la familio Bonaparte instaliĝis tie, [[Toulon]], enmane de la federalistoj kaj la monarkistoj, estis kaptita de trupoj kaj britaj kaj hispanaj. {{Ĉefartikolo|Sieĝo de Toulon (1793)}} [[Dosiero:Napoleon à Toulon par Edouard Detaille.jpg|eta|altdekstre|Bonaparte dum la [[Sieĝo de Toulon]].]] Bonaparte estis artileria [[kapitano]] kiam prezentiĝis antaŭ [[Jean-François Carteaux|la generalo Carteaux]] taskita por estri la sieĝon de la urbo. Tiu ne atentis lin kaj ne sekvis liajn konsilojn<ref name="Octave Aubry"/>. Bonaparte akiris, laŭ mendo de la komisaroj [[Augustin Robespierre]] kaj lia samlandano [[Christophe Saliceti|Salicetti]], la komandadon de la artilerio, kun rango de ''batalionestro''. Bonaparte kontraŭis ankaŭ Louis Fréron, kiu, pro sia malbonkvalita administrado de la militaj aferoj, kontribuis al plialtigo de lia kariero. Li renkontis dum tiu sieĝo junajn oficirojn kiaj [[Auguste Frédéric Louis Viesse de Marmont|Marmont]] aŭ [[Claude-Victor Perrin|Victor]] kaj la tiam serĝento [[Jean-Andoche Junot|Junot]]<ref name="Octave Aubry"/> kiuj akompanos lin en lia kariero. La 23an de novembro li kaptis kun siaj soldatoj la anglan generalon [[Charles O'Hara]]<ref name="Octave Aubry"/>. Post malvenko de atako kontraŭ Toulon, Napoleono prezentis planon de atako al la generalo [[Jacques François Dugommier|Dugommier]], kiu prenis la estradon de la sieĝo. La aplikado de tiu plano permesis la rekapton de la urbo el la trupoj monarkismaj kaj britaj la [[18an de decembro]], post la kapto de la ''Petit Gibraltar'' (Ĝibraltareto)<ref name="Octave Aubry"/>. Liaj ordonoj kontribuis devigi la britan ŝiparon abandoni la golfeton de Toulon, tiele senigante la insurekciintojn de grava helpo. Li iĝis [[brigada generalo]] la [[22an de decembro]], post esti malakceptinta al la komisaro [[Augustin Robespierre]] la estradon de la armeo de Parizo<ref name="Octave Aubry"/>. Post tiu venko, li aliĝis al la armeo de [[Italio]], koncentrita ĉe la regiono de [[Nico]]. Lia amikeco kun la [[Jakobeno]]j okazigas lian areston post la [[falo de Robespierre]] la 9an Thermidor de la jaro II (27an de julio 1794), ĉe [[Antibes]], precize ĉe la Fort Carré (Kvadrata Fortikaĵo)<ref name="Octave Aubry"/>. ==== La 13an de ''Vendemiero'', edziniĝo kaj armeo de Italio ==== [[Dosiero:1801 Antoine-Jean Gros - Bonaparte on the Bridge at Arcole.jpg|eta|altdekstre|maldekstra|alt=A three-quarter-length depiction of Bonaparte, with black tunic and leather gloves, holding a standard and sword, turning backwards to look at his troops|''[[Bonaparte au pont d'Arcole]]'', pentraĵo de [[Antoine-Jean Gros]], (ĉ. 1801), [[Muzeo Luvro]], Parizo]] Post liberigo, [[François Aubry]], membro de la militista komitato, proponis al li estradon en la [[Milito de Vendée|Vendée]] sed li malakceptis<ref name="Octave Aubry"/>. Aubry lasis lin sentaske kaj sensalajre. Sekve li vagadis tra [[Parizo]] sen fakta estreco; senmona, li iris vespermanĝi ofte ĉe Bourrienne aŭ ĉe Sinjorino Panoria Comnène, edzino de Permon, konatulino el Korsiko, kun [[Jean-Andoche Junot|Junot]], ambaŭ intimaj ekde la [[Sieĝo de Toulon (1793)|sieĝo de Toulon]]<ref name="Octave Aubry"/>. La 13an de ''Vendemiero'' de la jaro IV, [[Paul Barras|Barras]] taskis lin subpremadi la monarkisman insurekcion kontraŭ la [[Nacia Konvencio]]<ref name="Octave Aubry"/>. Tiam, Bonaparte havis kiel subulon junan oficiron, nome [[Joaĥimo Murat]], lia estonta bofrato. Tiu lasta ludis gravan rolon, liverante akurate la bezonitajn kanonojn ekde Sablons al la ''Tuileries''. La kanonado de [[Preĝejo Sankta Roĥo (Parizo)|Sankta Roĥo]] — kie la kugloj estis anstataŭitaj de la mitrajlo, nome pli efika — disigis la monarkismajn fortojn, kaj faris nombrajn viktimojn. Post kelkaj tagoj, Bonaparte estis altigita al rango de divizia generalo, kaj poste al tiu de komandanto de la Interna Armeo, sukcedante al Barras kiu iĝis unu de la kvin membroj de la [[Direktoraro]]. Li instaliĝis en Parizo, ĉe la hejmo de la 271 divizio, ĉe la strato Capucines<ref name="Octave Aubry"/> Oficiro de [[artilerio]] pro formado, li plinovigis tiuepoke la uzadon de la artilerio (kanonoj de Gribeauval) kiel movebla forto helpa al la atakoj fare de [[infanterio]]. [[Dosiero:Napoleon at the Battle of Rivoli.jpg|eta|Napoleono dum la [[Batalo de Rivoli]], pentraĵo de [[Henri Félix Emmanuel Philippoteaux|Philippoteaux]]]] Li edziĝis la [[9an de marto]] [[1796]]<ref name="Octave Aubry"/> kun [[Joséphine de Beauharnais]], amikino kaj iama amatino de Barras. Tiu edziĝo permesis al li atingi, la [[2an de marto]] [[1796]], sian rangaltiĝon al ĉefgeneralo de la malgranda Armeo de Italio, taskita dekomence nur por malfermi simplan fintan fronton<ref name="Octave Aubry"/>. Li motivis siajn soldatojn kaj faris, sur la tereno kiun li rekonis en 1793-94, kampanjon kiu poste utilis en militlernejoj. Li venkis separe super kvar generaloj kaj piemontanoj kaj aŭstrianoj (el kiuj Colli, Von Beaulieu kaj Argenteau en [[batalo de Millesimo|Millesimo]], [[batalo de Montenotte|Montenotte]]), post konkeri la Masivon l'Authion kun [[André Masséna|Masséna]], kie la generaloj Brunet kaj [[Jean Mathieu Philibert Sérurier|Sérurier]] estis malsukcesaj, ĉe Turini-Camp d'argent, kaj subskribis la batalpaŭzon de Cherasco kun la unua reĝlando. En dua fazo, li venkis super nova armeo aŭstria sendita por helpi kaj estrita de Sebottendorf en [[batalo de la ponto de Lodi|Lodi]] kaj de Beaulieu en [[batalo de Borghetto|Borghetto]], kio sekurigis al li la konkeron de [[Milano]]. En tria fazo organizita ĉe la [[sieĝo de Mantovo (1796-1797)|sieĝo de Mantovo]], li venkis super du novaj aŭstriaj armeoj estritaj de Quasdanovich kaj Wurmser en sep bataloj, kiaj Castiglione kaj Roveredo. Finfine, la plifortigaĵoj senditaj de Alvinczy estis same venkitaj ĉe Arcole kaj ĉe [[Batalo de Rivoli (1797)|Rivoli]]. Samtempe li organizis en Italio [[Napoleona ŝtato|fratajn respublikojn]] laŭ la modelo de la [[Direktoraro|Franca Respubliko]], kaj iris kontraŭ Aŭstrio; subskribis la pactraktatojn de Leoben. Dum malpli ol unu jaro, li venkis super kvin aŭstriaj armeoj, foje unu kontraŭ du, kaj decidis per li mem la futuron de la milito, dum la francaj armeoj en Germanio (Rejno) estis venkitaj de la aŭstroj kiuj devis malfortigi siajn trupojn tie por sendi plifortaĵojn en Italion. La strato de Parizo kiu nomiĝis Chantereine iĝis ĝis nun ''Rue de la Victoire'' (strato de la venko). === Kampanjo de Egiptio === [[Dosiero:Antoine-Jean Gros - Bonaparte visitant les pestiférés de Jaffa.jpg|eta|maldekstra|Pentraĵo de [[Antoine-Jean Gros]] (1804), ''Bonaparte vizitanta la pestomalsanulojn de Jaffa'']] {{Ĉefartikolo|Franca militiro al Egiptio}} Reveninte de Italio, en decembro de 1797, Bonaparte estis ricevita kiel heroo de la Direktoraro kiu organizis oficialan ceremonion por celebri la pacon de Campo-Formio. Lia populareco ĉe la francoj pliiĝis kaj la [[25an de decembro]] de [[1797]], li estis elektita membro de la [[Institut de France]] en la fako de mekanikaj artoj de la klaso de fizikaj kaj matematikaj sciencoj. En februaro de 1798, la Direktoraro studas kun Bonaparte la projekton de invado al [[Anglio]]. Napoleono inspektis la francajn marbordojn de [[Boulogne-sur-Mer|Bulonjo]], [[Calais]] kaj [[Dunkerque]], cele al la realigo de la projekto. La 23an de februaro de 1798, la registaro abandonis la projekton de invado de Anglio laŭ la konsiloj de Bonaparte, kiu, li mem influita de [[Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord|Talleyrand]], konvinkis tiam la Direktoraron porti la militon al [[Egiptio]], kie li povus tranĉi la vojon al Hindio el Granda Britio. La [[24an de februaro]] de [[1798]], la informo estis prezentita al Barras. La 5an de marto, maltrankvila pro populareco de Bonaparte, la [[Direktoraro]] taskis lin por ekspedicio en Egiption, cele al forigo de li. Krome, la balotasembleo de [[Landes]] elektis lin por deputito, sed tiu elekto estis senvalidita per leĝo (11a de majo 1798), kun tiu de aliaj 105 aliaj deputitoj, ĉefe jakobenoj<ref>Michel Massie, Sieyès et Roger Ducos se sont-ils partagé devant Bonaparte le trésor du Directoire ?, Annales historiques de la Révolution française, numero 257 julio-septembre 1984, p. 404-417.</ref>. En aprilo de 1798 oni kreis la Armeon de Oriento, sub la ordonoj de Bonaparte. Scienculoj kiu formos la Instituton de Egiptio akompanis lin. Li estis krome akompanata de la generaloj [[Jean-Baptiste Kléber|Kléber]], [[Louis Charles Antoine Desaix|Desaix]], [[Joaĥimo Murat|Murat]], Lannes, Davout kaj Caffarelli. Multaj el ili estis framasonoj (la [[generalo Kléber]] kiu fondis la loĝion «Isis» en Kajro, Dominique Vivant Denon, membro de la Ordono de Sofizianoj kaj de la loĝio «La Parfaite Réunion», Gaspard Monge membro de la militista loĝio «L'Union parfaite»), kaj tiele onidiro asertas, ke Bonaparte povos estis iniciatita en la [[framasonismo]] dum tiu kampanjo de Egiptio en la loĝio «Isis», kiel sugestas ĉefe la manuskripto ''Le miroir de la Vérité'' (la verspegulo) dediĉita al ĉiuj framasonoj<ref>''Le miroir de la Vérité'', arkivoj de la BNF, Tolbiac H11830</ref>, tamen la kritikojn kontraŭ la framasonoj kiujn li faris ekde sia ekzilo en [[Sankta Heleno]] ŝajne pruvas la malon<ref>Roger Dachez, Histoire de la franc-maçonnerie française, PUF, 2003, p. 81.</ref>. [[Dosiero:Jean-Léon Gérôme 003.jpg|eta|dekstra|''Bonaparte antaŭ la Sfinkso'' (1867-68), Hearst Castle, San Simeon, Kalifornio.]] La 19an de majo de 1798, Bonaparte eliris el Toulon kun la kerno de la franca ŝiparo kaj evitis la persekutadon fare de la brita ŝiparo de [[Horatio Nelson|Nelson]]. La francoj konkeris [[Malto]]n, la [[10-a de junio|10a]]-11a de junio 1798, por sekurigi la postan komunikadon inter Francio kaj Egiptio. La [[19an de junio]] [[1798]], post lasi roton de 3,000 homoj surloke, la ŝiparo direktis sin al [[Aleksandrio]] kien ili alvenis la [[1an de julio]] [[1798]]. Post mallonga rezisto, la urbo estis konkerita la sekvantan tagon. Bonaparte lasis tri mil homojn en Aleksandrio kaj direktis sin orienten, laŭlonge de la delto de la rivero [[Nilo]] ĝis la rivero kiun li suprenirirs al [[Kajro]]. La unua vera lukto de la kampanjo de Egiptio okazis ĉe Ĉebreis la 13an de julio de 1798 kiam la [[mamelukoj]] estis venkitaj, danke al la artilerio de la Armeo de Oriento. La 21an de julio, ĉe la batalo de la [[Piramidoj de Gizo|Piramidoj]] de [[Nekropolo de Gizo|Gizo]], Bonaparte venkis denove super la armeo de la mamelukoj. La 24an de julio, Bonaparte kaj sia armeo eniris kiel venkintoj en Kajron. La [[1a de aŭgusto|1a]] kaj [[2a de aŭgusto]] la franca ŝiparo estis preskaŭ tute detruita ĉe [[Batalo de Abukiro (1798)|Abukiro]] fare de la ŝiparo de la admiralo Nelson. Tiele la britoj ''posedis'' la Mediteraneon kaj Bonaparte estis prizonulo de sia konkero. Post tiu malvenko, la turkoj, je la 9a de septembro, deklaris la militon al [[Francio]]. Tiam Egiptio estis parto de la [[Otomana Imperio]], kiel majoritato de [[Proksima Oriento]]. [[Dosiero:Napoleon-Gérome.jpg|eta|maldekstra|''Napoléon et ses généraux en Égypte.'' (Napoleono kaj liaj generaloj en Egiptio), [[Jean-Léon Gérôme]].]] Dum li decidis fari de Egiptio veran ŝtaton kapabla vivi en aŭtarkio, Bonaparte sendis la generalon Desaix persekuti Murad Bejon ĝis la Supra Egiptio, kompletigante tiele la submeton de la lando. Pelitaj de britoj kaj turkoj, la mamelukoj kiuj survivis influis super la loĝantaro de [[Kajro]] kiu ribeliĝis la 21an de oktobro kontraŭ la francoj. Tiu ribelo estis senpie subpremita de la francaj trupoj: Trankvilo revenis kaj Bonaparte restarigis la situacion dekretante fine [[ĝenerala amnestio|ĝeneralan amnestion]], post senkapigi multajn, kies kapoj estis montritaj al la terurita homamaso, kaj kanonadi la Grandan [[moskeo Al-Azhar|Moskeon Al-Azhar]]. En februaro de 1799, Bonaparte [[Franca militiro al Egiptio|eliris al Sirio]] por fronti la trupojn otomanajn kiujn la [[sultano]] estis senditaj por ataki la francojn en Egiptio. La 10an de februaro de 1799, Bonaparte eliris el Kajro kun sia armeo kaj venkis super la turkoj ĉe la bataloj de El-Ariĉ kaj [[Gaza]]. La 7an de marto de 1799, la urbo [[Jafo]] estis konkerita kaj rabita de la francoj. Napoleono ordonis la ekzekutadon de ĉirkaŭ dumil kvincent turkaj prizonuloj kiuj estis aŭ mortpafitaj aŭ buĉitaj pro manko de municio<ref>Ĵurnalisma dosiero «Bonaparte et l'Égypte» ĉe [[Instituto de la Araba Mondo]].</ref>. Per tiu masakro, li esperis impresi siajn kontraŭulojn. Tiam la [[pesto]] aperis inter la francoj. Napoleono favoris al [[eŭtanazio]] de la mortontaj soldatoj helpe de fortaj dozoj de [[opio]] (uzita por maldolorigi), sed lia kuracisto, la barono Desgenettes, ege kontraŭis. [[Dosiero:NazarethSouth1799.jpg|eta|Loko de la batalo de Monto Tabor, laŭ mapo de Pierre Jacotin, 1826.]] La 19an de marto 1799, Bonaparte eksieĝis ĉe [[Akko]]. La 13an de aprilo de 1799, la kavalerianoj de [[Jean-Andoche Junot|Junot]] venkis super la otomanaj kavalerianoj ĉe la batalo de [[Nazareth]] kaj la 16an de aprilo de 1799, Bonaparte kaj [[Jean-Baptiste Kléber|Kléber]] detruis la turkan armeon sendita por helpi fare de la sultano por liberigi la sieĝon de Akko dum la [[batalo de Monto Tabor]]. Kvankam ili venkis ĉe tiu batalo, la ekspedicio en [[Sirio]] estos dekonigita de la [[pesto]] kaj haltigita ĉe Akko. Reveninta al Akko, Bonaparte klopodis, malsukcese de la 24a de aprilo al la 10a de majo de 1799, konkeri la urbon. La 17an de majo de 1799, li decidis abandoni la sieĝon kaj revenis en Egiption. La 14an de junio 1799, li alvenis al Kajro kaj, ŝanĝante la situacion, venkis super la turkoj la 25an de julio de 1799 ĉe la [[Batalo de Abukiro (1799)|surtera batalo de Abukiro]]. La situacio de la [[Direktoraro]] ŝajnis al li favora por puĉo, kaj Bonaparte, kiu jam havis nur malfortan surteran armeon, ĉar li estis perdinta sian ŝiparon, abandonis la estradon de la Armeo de Oriento al [[Jean-Baptiste Kléber]]. ==== Reveno al Parizo, situacio de Francio ==== Li revenis diskrete en Francion la [[23an de aŭgusto]] de [[1799]] surŝipe de la fregato ''La Muiron'', abandonante la generalon [[Jean-Baptiste Kléber|Kléber]] kun armeo malgrandigita kaj malsana. Li elŝipiĝis ĉe [[Saint-Raphaël (Var)|Saint-Raphaël]] la [[9an de oktobro]] de 1799 post eviti mirakle la britajn ŝipojn dum la 47 tagoj de veturado. Survoje al [[Parizo]], li estis aklamita de la popolo. [[Jean-Baptiste Kléber]] montriĝis elstara administranto kaj la [[20an de marto]] de [[1800]], sukcesis venki super la turkoj ĉe la [[batalo de Heliopolo]]. Tiu venko permesis al Francio konservi [[Egiptio]]n, sed Kléber estis [[murdo|murdita]], la 14an de junio de 1800 en Kajro, la saman tagon kiam Napoleono klare venkis en la [[batalo de Marengo]] en Italio, danke al la heroa atako de [[Louis Charles Antoine Desaix|Desaix]], kiu mortiĝis dume, nome forpasante li mem ankaŭ la saman tagon kiel Kléber. La sukcedanto de Kléber, nome la generalo Menou, kapitulacis la [[31an de aŭgusto]] de [[1801]] antaŭ la fortoj turka-britaj post esti perdinta 13,500 homojn, ĉefe viktimoj de epidemioj dum la pacnegocado. La francaj soldatoj restintaj estis repatriigitaj sur britaj ŝipoj al [[Francio]]. == Reganto de Francio == {{Ĉefartikolo|18a de Brumero}} [[Dosiero:Bouchot - Le general Bonaparte au Conseil des Cinq-Cents.jpg|eta|maldekstre|Napoleono ĉirkaŭita de membroj de la Konsilio de Kvin-Centoj dum la puĉo de la [[18a de Brumero]], pentrita de [[François Bouchot]].]] En Egiptio, Bonaparte restis informita pri la aferoj de Eŭropo. Li eksciis ke Francio estis suferinta en 1799 serion de malvenkoj en la [[Milito de la Dua Koalicio]].<ref name=egyptreturn /> La 24an de Aŭgusto 1799, li profitis avantaĝon de la portempa eliro el Britaj ŝipoj el la Francaj marbordaj havenoj kaj enŝipiĝis al Francio, spite la fakton ke li ne estis ricevinta klarajn ordonojn por tio el Parizo.<ref name="Roberts 2001, p.xx">Roberts 2001, p.xx</ref> La armeo estis lasita zorgite de [[Jean Baptiste Kléber]].<ref>Dwyer 2008, p. 444</ref> Nekonate al Bonaparte, la Direktoraro estis sendinta al li ordonoj retiriĝi por helpi eviti eblajn invadojn de Franca tero, sed la malbonaj linioj de komunikado malhelpis la liveron de tiuj mesaĝoj.<ref name=egyptreturn>Connelly 2006, p.57</ref> Kiam li atingis Parizon en Oktobro, la situacio de Francio estis estinta plibonigita pro serio de venkoj. La Respubliko, tamen, estis finance ruinigita kaj la neefika Direktoraro estis nepopulara ene de la Franca loĝantaro.<ref>Dwyer 2008, p. 455</ref> La Direktoraro studis la "dizerton" de Bonaparte sed ĝi estis tro malforta por puni lin.<ref name=egyptreturn /> Spite la malsukcesojn en Egiptio, Napoleono revenis bonvenigita kiel heroo. Li faris aliancon kun la Direktoro [[Emmanuel Joseph Sieyès]], sia frato Lucien, parolanto de la [[Konsilio de la Kvin Centoj]] [[Roger Ducos]], Direktoro [[Joseph Fouché]], kaj Talleyrand, kaj ili elpostenigis la Direktoraron per [[puĉo]] la 9an de Novembro 1799 ("la 18an de Brumero" laŭ la [[Franca respublika kalendaro|revolucia kalendaro]]), nuligante la Konsilion de la Kvin Centoj. Napoleono iĝis "unua konsulo" por dek jaroj, kun du konsuloj nomumitaj de li mem kiu havis nur konsultajn voĉojn. Lia povo estis konfirmita de la nova "Konstitucio de la Jaro VIII", origine plenita de Sieyès por doni al Napoleono minoran rolon, sed reverkita de Napoleono, kaj akceptita per rekta popola voĉdonado (3,000,000 favore, 1,567 opozicie). La konstitucio konservis la aspekton de respubliko sed reale establis diktatorecon.<ref>François Furet, ''The French Revolution, 1770–1814'' (1996), p. 212</ref><ref>Georges Lefebvre, ''Napoleon from 18 Brumaire to Tilsit 1799–1807'' (1969), pp. 60–68</ref> === Konsularo === {{Ĉefartikolo|Milito de la Dua Koalicio|Konsularo (Francio)}} [[Dosiero:Jean Auguste Dominique Ingres, Portrait de Napoléon Bonaparte en premier consul.jpg|eta|upright|''Bonaparte, Unua Konsulo'', de [[Jean Auguste Dominique Ingres|Ingres]]. Pozi kun mano en jako estis ofte uzita en portretoj de regantoj por indiki trankvilan kaj stabilan regopovon.]] Napoleono stablis politikan sistemon kiu historiisto Martyn Lyons nomigis "diktatoreco per plebiscito".<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 111">Lyons 1994, p. 111</ref> Priokupita pro la demokrataj fortoj liberigitaj de la Revolucio, sed nevola ignori lin entute, Napoleono turniĝis al regulaj balotaj konsultoj kun la franca popolo en sia vojo al la imperia povo.<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 111"/> Li redaktis la Konstitucion de la Jaro VIII kaj sekuris sian propran elekton kiel [[Unua Konsulo]], ekloĝante en la [[Tujlerioj]]. La konstitucio estis aprobita en manipulia referendumo okaziĝinta la venontan Januaron, per 99.94 procento de oficiale listitoj kiel voĉdonintaj "jes".<ref>Lefebvre, ''Napoleon from 18 Brumaire to Tilsit 1799–1807'' (1969), pp. 71–92</ref> La frato de Napoleono, nome Lucien, estis falsiginte la informojn por montri ke 3 milionoj da personoj estis partoprenintaj en la plebiscito; la reala nombro estis 1.5 milionoj.<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 111"/> Politikaj observantoj tiamaj supozis ke la eblaj elektantoj francaj publike voĉdonuntaj nombris ĉirkaŭ 5 milionoj da personoj, kaj tiele la reĝimo artefarite duobligis la partoprenan indicon por indiki popularan entuziasmon por la Konsularo.<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 111"/> En la unuaj kelkaj monatoj de la Konsularo, kun milito ankoraŭ timigante Eŭropon kaj la interna nestabileco ankoraŭ plage en la lando, la kapto fare de Napoleono de la povo restis ankoraŭ tre milda. Printempe de 1800, Napoleono kaj liaj trupoj trapasis la Svisajn Alpojn en Italion, cele al surprizo kontraŭ la Aŭstriaj armeojn kiuj estis reokupintaj la duoninsulon kiam Napoleono estis ankoraŭ en Egiptio. Tio estas priskribita en ''Bonaparte trapasanta la Alpojn'' de [[Hippolyte Delaroche]] kaj en la imperia pentraĵo de [[Jacques-Louis David]] nome ''Napoleono trapasanta la Alpojn''.<ref>Chandler 2002, p. 51.</ref> Post malfacila trapasado de la Alpoj, la franca armeo eniris en la ebenaĵoj de Norda Italio praktike senopozicie.<ref>Chandler 1966, pp. 279–81.</ref> Kiam Franca armeo alproksimiĝis el la nordo, la Aŭstrianoj estis tro okupitaj pro alia postene en [[Ĝenovo]], kiu estis [[Sieĝo de Ĝenovo (1800)|sieĝita]] de grava forto. La akra rezisto de tiu Franca armeo, sub [[André Masséna]], havigis al la norda truparo iome da tempo por finfari operaciojn sen grava interfero.<ref name="McLynn 1998, p.235">{{Harvnb|McLynn|1998|p=235}}</ref> Post kelkaj tagoj de reciproka serĉado, la du armeoj koliziis en la [[Batalo de Marengo]] la 14an de Junio. La [[Michael von Melas|Generalo Melas]] havis avantaĝon laŭ homkvanto de ĉirkaŭ 30 000 Aŭstraj soldatoj dum Napoleono komandis ĉirkaŭ 24 000 Francajn trupojn.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=292}}</ref> La batalo ekis favore por la Aŭstrianoj ĉar ties komenca atako surprizis la Francojn kaj laŭgrade retirigis ilin. Melas asertis ke li estis venkinta en la batalo kaj retirigis sian stabanaron al sia stabejo ĉirkaŭ la 3a horo posttagmeze, lasante siajn subulojn zorge de la persekutado de la Francoj.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=293}}</ref> La Francaj linioj neniam rompiĝis dum tiu taktika retiriĝo; Napoleono konstante rajdis inter la trupoj instige al la rezisto kaj la pluluktado. Vespere, kompleta divizio estre de [[Louis Desaix|Desaix]] alvenis al la batalkampo kaj ŝanĝis ties tajdon. Serio de artileriaj kaj de kavaleriaj atakoj dekonigis la Aŭstran armeon, kiu fuĝis laŭ la rivero Bormida reen al [[Alessandria]], lasante ĉirkaŭ 14 000 perdojn.<ref name="Chandler, David 1966, p. 296">{{Harvnb|Chandler|1966|p=296}}</ref> La venontan tagon, la Aŭstria armeo interkonsentis abandoni Nordan Italion laŭ la Konvencio de Alessandria, kiu garantiis al ili sekuran pasadon al amika teritorio ŝanĝe de ties fortikaĵoj tra la tuta regiono.<ref name="Chandler, David 1966, p. 296"/> [[Dosiero:The little grey coated figure of the soldiers' Hero.jpg|eta|maldekstre|Napoleono kiel komandanto de la Armeo.]] Kvankam kritikistoj indikis kelkajn taktikajn erarojn de Napoleono antaŭ la batalo, ili ankaŭ laŭdis lian aŭdacon kiam elektis riskan kampanjostrategion, invadante la Italian duoninsulon el la nordo kiam plej parto de Francaj invadoj venis okcidente, ĉe aŭ laŭlonge de la marbordo.<ref name="Chandler, David 1966, pp. 298-304">{{Harvnb|Chandler|1966|pp=298–304}}</ref> Kiel Chandler indikas, Napoleono uzis preskaŭ unu jaron por elpeli la Aŭstrianojn el Italio en sia unua kampanjo; en 1800, necesis nur unu monato por atingi la saman celon.<ref name="Chandler, David 1966, pp. 298-304"/> Germana strategiisto kaj batalkampa marŝalo [[Alfred von Schlieffen]] konkludis ke "Bonaparte ne nuligis sian malamikon sed eliminis lin kaj igis lin nedamaĝa" dum "[atingo] de la kampanja celo: nome la konkero de Norda Italio".<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=301}}</ref> La venko de Napoleono ĉe Marengo sekurigis sian politikan aŭtoritaton kaj levis sian popularecon hejme, sed ĝi ne koondukis al tuja paco. Frato de Bonaparte, nome Jozefo, estris la komplikajn negocadojn en [[Lunéville]] kaj informis ke Aŭstrio, kuraĝigita de Brita subteno, ne agknoskus la novan teritorion kiun Francio estis akirinta. Tiele Bonaparte ordonis al sia generalo [[Jean Victor Marie Moreau|Moreau]] frapi Aŭstrion denove. Moreau kaj la Francoj trairis [[Bavario]]n kaj venkegis ĉe [[Batalo de Hohenlinden|Hohenlinden]] en Decembro 1800. Kiel rezulto, la Aŭstrianoj kapitulacis kaj subskribis la [[Traktato de Lunéville|Traktaton de Lunéville]] en Februaro 1801. Tiu traktato konfirmis kaj etendis la dekomencajn francajn akirojn de la [[Traktato de Campo Formio]].<ref name="Schom 1997, p.302">{{Harvnb|Schom|1997|p=302}}</ref> Britio tiam restis la nura lando kiu estis ankoraŭ milite kontraŭ Francio. ==== Provizora paco en Eŭropo ==== {{Vidu ankaŭ|Haitia Revolucio}} Post jardeko de konstanta milito, Francio kaj Britio subskribis la artikolojn de la [[Traktato de Amiens]] en Marto 1802, kio markis la finon de la Revoluciaj Militoj. Amiens alvokis por la retiro de la Britia trupoj el ĵus konkeritaj koloniaj teritorioj same kiel por la sekuro tranĉi la ekspansiajn celojn de la Franca Respubliko.<ref name="McLynn 1998, p.235" /> Kun Eŭropo pace kaj la rekuperon de la ekonomio, la populareco de Napoleono plialtiĝis al siaj plej altaj niveloj sub la Konsularo, kaj hejme kaj eksterlande.<ref name="Lyons, Martyn 1994, pp. 111-4">{{Harvnb|Lyons|1994|pp=111–4}}</ref> Per konstitucia referendumo dum la printempo de 1802, la Franca popolo klare aprobis konstitucion kiu faris la Konsularon permanenta, esence plialtigante Napoleonon al la posteno de diktatoro porvive.<ref name="Lyons, Martyn 1994, pp. 111-4"/> Kvankam la voĉdonado de du jaroj antaŭe estis alportinta 1.5 milionojn da personoj al la balotado, la nova referendumo estis partoprenita de 3.6 milionoj (72% el elektanteblaj voĉdonantoj).<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 113">{{Harvnb|Lyons|1994|p=113}}</ref> Ne estis sekreta balotado en 1802 kaj malmultaj personoj deziris malferme kontraŭi la reĝimon; la konstitucio atingis aprobon per ĉirkaŭ 99% el la voĉdonado.<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 113"/> Liaj ampleksaj povoj estis deklaritaj en la nova konstitucio: ''Artikolo 1. La Franca popolo nomigas, kaj la Senato proklamas Napoleonon Bonaparte Unua Konsulo dumviva.''<ref>Edwards 1999, p.55</ref> Post 1802, li estis ĝenerale aludita kiel Napoleono pli ol kiel Bonaparte.<ref name=m290>{{Harvnb|McLynn|1998|p=290}}</ref> [[Dosiero:Toussaint Louverture.jpg|eta|dekstra|170px|François Dominique Toussaint-Louverture kontraŭis la napoleonajn klopodojn reakiri la francan kolonion kiu poste estos [[Haitio]].]] Tiu mallonga paco en Eŭropo permesis al Napoleono centriĝi en la Francaj kolonioj eksterlande. [[Domingo|Sankta-Domingo]] estis sukcesinta akiri altan nivelon de politika aŭtonomeco dum la Revoluciaj Militoj, kaj [[Toussaint Louverture]] instalis sin kiel ''[[de facto]]'' diktatoro ĉirkaŭ 1801. Napoleono vidis oportunon rekuperi la iaman riĉan kolonion kiam li subskribis la Traktaton de Amiens. Dum la Revolucio, la Nacia Konvencio voĉdonis por aboli [[sklaveco]]n en Februaro 1794. Laŭ la terminoj de Amiens, tamen, Napoleono interkonsentis pacigi la Britiajn postulojn por ne aboli sklavecon en kolonioj kie la dekreto de 1794 neniam estis plenumita. La rezulta Leĝo de 20a de Majo 1802 neniam aplikiĝis al kolonioj kiel [[Gvadelupo]] aŭ [[Franca Gujano]], kvankam generaloj kaj aliaj oficiroj uzis la ekskuzon de la paco kiel oportuno por reinstali sklavecon en kelkaj el tiuj lokoj. La Leĝo de 20a de Majo oficiale restaŭris la [[sklavokomerco]]n en la kolonioj de [[Karibio]], ne la sklavecon mem.<ref>Roberts, Andrew. ''Napoleon: A Life''. Penguin Group, 2014, p. 301</ref> Napoleono sendis ekspedicion estre de la generalo Charles Leclerc por rehavi kontrolon super Sankta-Domingo. Kvankam la francoj sukcesis kapti Toussaint Louverture, la ekspedicio malsukcesis kiam malsano kripligis la Francian armeon. En Majo 1803, la lastaj 8000 Francaj trupoj lasis la insulon kaj la sklavoj proklamis sendependan respublikon kiun ili nomigis [[Haitio]] en 1804.<ref>Roberts, Andrew. ''Napoleon: A Life''. Penguin Group, 2014, p. 303</ref> Vidinte la malsukceson de siaj koloniaj klopodoj, Napoleono decidis en 1803 [[Vendo de Luiziano|vendi]] la Teritorion Luiziano al Usono, kio tuj duobligis la grandon de la tiama Usono. La vendoprezo estis malpli ol tri centimoj por akreo, nome totalo de 15 milionoj da usonaj dolaroj.<ref>Roberts, Andrew. Napoleon: A Life. Penguin Group, 2014, Introduction.</ref><ref>Connelly 2006, p.70</ref> La paco kun Britio montriĝis nestabila kaj polemika.<ref>R.B. Mowat, ''The Diplomacy of Napoleon'' (1924) [https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.80819 is a survey online]; por ĵusa diplomatia historio, vidu Paul W. Schroeder, ''The Transformation of European Politics 1763–1848'' (Oxford U.P. 1996) pp 177–560</ref> Britio ne foriris el Malto kiel estis promesita kaj protestis kontraŭ la [[anekso]] de [[Piemonto]] fare de Napoleono kaj lia ''Acte de Médiation'' (perakto), kiu establis novan Svisan Konfederacion. Neniu el tiuj teritorioj estis kovritaj de la Traktato de Amiens, sed ili okazigis gravajn streĉojn.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=265}}</ref> La disputo finis per deklaro de milito fare de Britio en Majo 1803; Napoleono reagis rekunigante la invadan kampadejon ĉe Boulogne.<ref name="Roberts 2001, p.xx"/> == Unua Imperio == {{Ĉefartikolo|Unua Imperio (Francio)}} [[Dosiero:Jacques-Louis David, The Coronation of Napoleon edit.jpg|eta|alt=Colored painting depicting Napoleon crowning his wife inside of a cathedral |''[[La kronigo de Napoleono]]'' de [[Jacques-Louis David]] en 1804.]] {{Vidu ankaŭ|Kronigo de Napoleono la 1-a|Napoleonaj Militoj}} Dum la Konsularo, Napoleono frontis kelkajn monarkiajn kaj Jakobenajn murdoklopodojn, kiaj la ''Konspiro de la ponardistoj'' en Oktobro 1800 kaj la Konspiro de la strato Saint-Nicaise (konata ankaŭ kiel la ''Infera Maŝino'') du monatojn poste.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=243}}</ref> Januare 1804, lia polico malkovris murdan konspiron kontraŭ li en kiu estis implikita Moreau kaj kiu estis klare sponsorita de la familio de la [[Burbonoj]], iamaj regantoj de Francio. Je konsilo de Talleyrand, Napoleono ordonis la kidnapon de Louis Antoine, Duko de Enghien, kontraŭ la suvereneco de [[Baden]]. La Duko estis tuj ekzekutita post sekreta militjuĝado, kvankam li ne estis implikita en la konspiro.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=296}}</ref> La ekzekuto de Enghien furiozigis la monarkiajn kortegojn tra tuta Eŭropo, kaj tio iĝis unu el la kontribuaj politikaj faktoroj por la eksplodo de la [[Napoleonaj Militoj]]. [[Dosiero:Bust of Napoleon I, 1807-1809 CE. Marble, from Carrara, Italy. After Antoine-Denis Chaudet. The Victoria and Albert Museum, London.jpg|eta|maldekstra|Busto de Napoleono la 1-a, 1807–1809. Marmoro, el [[Kararo]]. Laŭ Antoine-Denis Chaudet. [[Muzeo Viktoria kaj Alberto]], Londono.]] Por etendi sian povon, Napoleono uzis tiujn murdoknspirojn por justigi la kreadon de imperia sistemo bazita sur la Romia modelo. Li kredis ke Burbona restaŭrado estus pli malfacila se la sukcedo ene de sia propra familio estus enmetita en la konstitucion.<ref name=m297>{{Harvnb|McLynn|1998|p=297}}</ref> Lanĉante alian referendumon en 1804, Napoleono estis elektita kiel ''Imperiestro de Francoj'' per pli ol 99%.<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 113"/> Same kiel por la Dumviva Konsuleco du jarojn antaŭe, tiu referendumo produktis tre altan partoprenon, kun preskaŭ 3.6 milionoj da voĉdonantoj en la balotejoj.<ref name="Lyons, Martyn 1994, p. 113"/> Atenta observanto de la plialtigo de Bonaparte al la absoluta povo, nome Madame de Rémusat, klarigis ke "homoj elĉerpita pro la tumultemo de la Revolucio... serĉis la dominadon de kapabla reganto" kaj ke "la homoj kredis tre sincere ke Bonaparte, ĉu kiel konsulo aŭ kiel imperiestro, plenumos sian aŭtoritaton kaj savos [ilin] el la danĝeroj de anarkio.<ref>De Rémusat, Claire Elisabeth, ''Memoirs of Madame De Rémusat, 1802-1808 Volume 1'', HardPress Publishing, 2012, 542 p., {{ISBN|978-1290517478}}.</ref>" La kronigo de Napoleono okazis la 2an de Decembro 1804. Oni alportis du separatajn kronojn por la ceremonio: ora laŭra krono alvokanta al la [[Romia Imperio]] kaj kopio de la krono de [[Karlo la Granda]].<ref name="AndrewRoberts2">Roberts, Andrew. ''Napoleon: A Life''. Penguin Group, 2014, p. 355.</ref> Napoleono eniris en la ceremonion vestante la laŭran kronon kaj tenis ĝin sur sia kapo dum la tuta proceduro.<ref name="AndrewRoberts2"/> Por la oficiala kronigo, li mem levis la krono de Karlo la Granda super sia kapo kiel simbola gesto, sed neniam metis ĝin sur la verto ĉar li jam estis portinta la oran laŭran kronon.<ref name="AndrewRoberts2"/> Anstataŭe li metis la kronon sur la kapo de Josephine, kiu evento estis memorita en la oficiale akceptita pentraĵo de [[Jacques-Louis David]].<ref name="AndrewRoberts2"/> Napoleono stis kronita ankaŭ kiel [[Reĝo de Italio]], per la [[Fera Krono de Lombardio]], ĉe la [[Katedralo de Milano]] la 26an de Majo 1805. Li kreis dekok ''[[Marŝalo de Francio|Marŝalojn de Imperio]]'' el inter siaj pintaj generaloj por sekurigi la fidelon de la armeo. === Milito de la Tria Koalicio === {{Ĉefartikolo|Milito de la Tria Koalicio}} [[Dosiero:Ulm capitulation.jpg|eta|alt=Colored painting depicting Napoleon receiving the surrender of the Austrian generals, with the opposing armies and the city of Ulm in the background |Napoleono kaj la ''[[Grande Armée]]'' ricevas la kapitulacon de [[Aŭstria Imperio|Aŭstra]] [[Karl Mack von Leiberich|Generalo Mack]] post la [[Batalo de Ulm]] en Oktobro 1805. La definitiva finalo de la Kampanjo de Ulm levis la nombron de la kaptitaj aŭstraj soldatoj al 60 000. Kun la Aŭstria armeo detruita, [[Vieno]] falus al la Francoj en Novembro.]] Granda Britio estis rompinta la Pacon de Amiens deklarante militon kontraŭ Francio en Majo 1803.<ref>Paul W. Schroeder, ''The Transformation of European Politics 1763–1848'' (1996) pp 231–86</ref> En Decembro 1804, Angla-Sveda interkonsento iĝis la unua paŝo al la kreado de la Tria Koalicio. Aprile 1805, ankaŭ Britio estis subskribinta aliancon kun Rusio.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=328}}. Dume, Francaj teritoriaj rearanĝoj en Germanio okazis sen Rusia konsultado kaj la aneksado fare de Napoleono en la [[Pado|Pada valo]] pli kaj pli malfaciligis la rilatojn inter ambaŭ.</ref> Aŭstrio estis venkita de Francio dufoje en la ĵusa memoro kaj volis revenĝon, kaj tiele ĝi aliĝis al la koalicio kelkajn monatojn poste.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=331}}</ref> Antaŭ la formado de la Tria Koalicio, Napoleono estis ariginta invadan forton, nome ''Armée d'Angleterre'' (Armeo de Anglio), en ses kampadejoj ĉe [[Boulogne-sur-Mer|Boulogne]] en Norda Francio. Li intencis uzi tiun invadan forton por frapi en Anglion. Ili neniam invadis, sed la trupoj de Napoleono ricevis zorgan kaj valoran trejnadon por estontaj militoperacojn.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=323}}</ref> La homoj de Boulogne formis la kernon de tio kion Napoleono poste nomigis ''[[La Grande Armée]]''. Je starto, tiu Franca armeo havis ĉirkaŭ 200 000 homojn organizitajn en sep [[Korpuso (armeo)|korpusojn]], kiuj estis grandaj kampunuoj kiuj havis po 36 al 40 [[kanono]]jn kaj estis kapablaj je sendependa agado ĝis aliaj korpusoj povu veni al savado.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=332}}</ref> Unusola korpuso taŭge situa en forta defenda posteno povu survivi almenaŭ unu tagon sen subteno, havigante al la ''Grande Armée'' enormajn strategiajn kaj taktikajn eblojn en ĉiu kampanjo. Pinte de tiuj fortoj, Napoleono kreis [[kavalerio|kavalerian]] rezervon de 22 000 organizitaj en du kirasistaj [[Divizio (armeo)|divizioj]], kvar rajdaj divizioj de [[dragono]]j, unu divizion de nerajdaj dragonoj, kaj unu de malpeza kavalerio, ĉiuj subtenitaj de 24 pecoj de [[artilerio]].<ref name="Chandler p. 333">{{Harvnb|Chandler|1966|p=333}}</ref> Ĉirkaŭ 1805, la ''Grande Armée'' estis kreskinta ĝis forto de 350 000 homoj,<ref name="Chandler p. 333" /> kiuj estis bone ekipitaj, bone trejinitaj, kaj estritaj de kompetentaj oficiroj.<ref>Michael J. Hughes, ''Forging Napoleon's Grande Armée: Motivation, Military Culture, and Masculinity in the French Army, 1800–1808'' (NYU Press, 2012).</ref> Napoleono sciis ke la Franca ŝiparo ne povas venki super la [[Royal Navy]] en rekta batalo, kaj tiele li planis malproksimigi tiun for el la Manika Markolo pere de distraj taktikoj.<ref name="McLynn 1998, p.321">{{Harvnb|McLynn|1998|p=321}}</ref> La ĉefa strategia ideo konsistis el la eskapo de la [[Franca Mararmeo]] el la Britaj blokadoj de [[Toulon]] kaj [[Brest (Francio)|Brest]] kaj minaco de atako al Karibio. Pro tiu atako, oni esperis, ke la Britoj malfortigu sian defendon de la Okcidentaj Proksimejoj (okcidente de la Brita Insularo) pere de la sendado de ŝipoj al Karibio, kio permesus al kombinita Franc-hispana ŝiparo ekkontroli la markolon sufiĉe dumlonge por ke la Francaj armeoj trapasu ĝin kaj [[Planita invado de Unuiĝinta Reĝlando fare de Napoleono|invadu]].<ref name="McLynn 1998, p.321" /> Tamen, la plano malmuntiĝis post la Britia venko de la [[Batalo de Kabo Finisterre (1805)|Batalo de Kabo Finisterre]] en Julio de 1805. La Franca [[Pierre-Charles Villeneuve|Admiralo Villeneuve]] tiam retiriĝis al [[Cádiz]] anstataŭ unuiĝi al la Franca ŝiparo ĉe Brest por atako en la [[Manika Markolo]].<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=332}}</ref> Ĉirkaŭ Aŭgusto 1805, Napoleono estis konstatinta ke la strategia situacio estis ŝanĝita fundamente. Frontante eblan invadon fare de siaj kontinentaj malamikoj, li decidis frapi la unuan kaj turnis la direktojn de sia armeo el la Manika Markolo al la rivero [[Rejno]]. Lia baza celo estis detrui la izolitajn Aŭstriajn armeojn en Suda Germanio antaŭ la ebla alveno de ties Rusiaj aliancanoj. La 25an de Septembro, post granda sekreto kaj arda marŝado, 200 000 Francaj trupoj ektrapasis la Rejnon en fronto de 260&nbsp;km.<ref>Richard Brooks (eldonisto), ''Atlas of World Military History.'' p. 108</ref><ref>Andrew Uffindell, ''Great Generals of the Napoleonic Wars.'' p. 15</ref> Aŭstria komandanto [[Karl Mack]] estis arigante la plej grandan parton de la Aŭstria armeo ĉe la fortikaĵo de [[Ulm]] en [[Svabio]]. Napoleono sendis siajn fortojn sudorienten kaj la ''Grande Armée'' plenumis prilaboritan cirklan movadon kiu flankis la Aŭstriajn okupolokojn. La [[Ulma Kampanjo|Ulma Manovro]] komplete surprizis la Generalon Mack, kiu malfrue komprenis ke lia armeo estis tranĉokaptita. Post kelkaj minoraj bataletoj kiuj rezultis en la [[Batalo de Ulm]], Mack fine kapitulacis post esti konstatinta ke ne estis vojo por rompi la Francan ĉirkaŭon. Kontraŭ nur 2000 perdojn de Francoj, Napoleon estis sukcesinta kapti totalon de 60,000 Aŭstriaj soldatoj pere de la rapida marŝado de sia armeo.<ref>Richard Brooks (eldonisto), ''Atlas of World Military History''. p. 156.</ref> La [[Ulma Kampanjo]] estas ĝenerale konsiderata kiel strategia majstroverko kaj estis influa en la disvolvigo de la [[Plano Schlieffen]] fine de la 19a jarcento.<ref>Richard Brooks (eldonisto), ''Atlas of World Military History''. p. 156. "It is a historical cliché to compare the Schlieffen Plan with Hannibal's tactical envelopment at Cannae (216 BC); Schlieffen owed more to Napoleon's strategic maneuver on Ulm (1805)".</ref> Por la Francoj, tiu spektakla venko surtere estis tamen amarigita pro la klara venko kiun la [[Royal Navy]] akiris en la [[Batalo de Trafalgar]] la 21an de Oktobro. Post Trafalgar, Britio havis totalan dominadon de la maroj dum la daŭro de la Napoleonaj Militoj. [[Dosiero:La bataille d'Austerlitz. 2 decembre 1805 (François Gérard).jpg|eta|300px|maldekstre|Napoleono ĉe la Batalo de Austerlitz, de [[François Gérard]] 1805. La [[Batalo de Austerlitz]], konata ankaŭ kiel la Batalo de la Tri Imperiestroj, estis unu el multaj venkoj de Napoleono, kie la [[Unua Imperio (Francio)|Franca Imperio]] venkis super la [[Tria Koalicio]].]] Post la Ulma Kampanjo, Francaj fortoj sukcesis kapti [[Vieno]]n en Novembro. La falo de Vieno havigis al la Francoj grandan milit-akiron ĉar ili kaptis 100 000 pafilojn, 500 kanonojn, kaj netuŝitajn pontojn super la [[Danubo]].<ref>David G. Chandler, ''The Campaigns of Napoleon''. p. 407</ref> Je tiu kritika situacio, kaj la [[Aleksandro la 1-a (Rusio)|caro Aleksandro la 1-a]] kaj la [[Francisko la 1-a (Aŭstrio)|Sankta Romia Imperiestro Francisko la 2-a]] decidis fronti Napoleonon batale, spite la kontraŭvolojn de kelkaj el ties subuloj. Napoleono sendis sian armeon norden persekute de Aliancanoj, sed poste li ordoni al siaj fortoj retiriĝi ĉar li sentis malfortecon. Nesperante allogi la Aliancanojn en batalon, Napoleono donis indikojn dum la tagoj antaŭ la engaĝiĝo ke la Franca armeo estas en bedaŭrinda stato, eĉ abandonante la dominajn Altaĵojn Pratzen ĉe la vilaĝo Austerlitz. Ĉe la [[Batalo de Austerlitz]], en [[Moravio]] la 2an de Decembro, li deplojis la Francan armeon sub la Altaĵojn Pratzen kaj intence malfortigis sian dekstran flankon, kuraĝigante la Aliancanojn lanĉi fortan atakon tie espere ĉirkaŭi la tutan Francan linion. Perforta marŝado el Vieno fare de [[Louis-Nicolas Davout|Marŝalo Davout]] kaj de lia 3a Korpuso plenigis la malplenon lasita de Napoleono ĝuste akurate. Dume, la forta Aliancana deplojado kontraŭ la Franca dekstro malfortigis ties centron de la Altaĵoj Pratzen, kiuj estis arde atakitaj de la 4a Korpuso de [[Jean-de-Dieu Soult|Marŝalo Soult]]. Kun la Aliancana centro detruita, la Francoj forbalais ambaŭ malamikajn flankojn kaj devigis la Aliancanoj fuĝi ĥaose, kaptante milojn da prizonuloj en la procezo. La batalo estis ofte vidita kiel taktika majstroverko pro la preskaŭ-perfekta plenumo de kalkulita sed danĝera plano — de sama gravo kiel ĉe [[Batalo de Cannae|Cannae]], nome fama venkego de [[Hanibalo]] ĉirkaŭ 2,000 jarojn antaŭe.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=MZoO7SIwMVIC&pg=PA133|titolo=The Encyclopedia of Warfare: From Earliest Time to the Present Day|alirdato=11-a de julio 2014|aŭtoro=Adrian Gilbert|jaro=2000|eldoninto=Taylor & Francis|ISBN=978-1-57958-216-6|paĝo=133}}</ref> La Aliancana katastrojo ĉe Austerlitz signife frapis la fidon de la Imperiestro Francisko en la Briti-estrita militklopodo. Francio kaj Aŭstrio interkonsentis por tuja batalpaŭzo kaj la Traktato de Pressburg (Bratislavo) tuj sekvis poste la 26an de Decembro. Tiu traktato eligis Aŭstrion el la milito kaj el la Koalicio dum plifortigis la antaŭajn traktatojn de [[Traktato de Campo Formio|Campo Formio]] kaj de [[Traktato de Lunéville|Lunéville]] inter ambaŭ potencoj. Tiu traktato konfirmis la Aŭstriajn perdojn de tero al Francio en [[Reĝlando Italio (1805–1814)|Italio]] kaj en [[Elektoprinclando Bavario|Bavario]], kaj terojn en Germanio al la Germanaj aliancanoj de Napoleono. Ĝi inkludis ankaŭ reparacion de 40 milionoj de frankoj al la venkitaj Habsburgoj kaj permesis al la fuĝintaj Rusiaj trupoj liberan pasadon tra malamikaj teritorioj kaj reen al ties hejmolokoj. Napoleono diris, "La batalo de Austerlitz estas la plej fajna el ĉiuj kiujn mi luktis".<ref>Schom 1997, p.414</ref> Frank McLynn sugestis ke Napoleono estis tiom sukcesa ĉe Austerlitz ke li perdis kontakton kun la realo, kaj ke tio kiu estis Francia eksterlanda politiko iĝis "persona Napoleona".<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=350}}</ref> Vincent Cronin malkonsentas, asertante ke Napoleono ne estis tiom tro ambicia por si mem, "li enkorpigis la ambiciojn de tridek milionoj da Francoj".<ref>Cronin 1994, p.344</ref> === Mezorientaj aliancoj === {{Ĉefartikolo|Franc-Otomana alianco|Franc-Persa alianco}} [[Dosiero:The Persian Envoy Mirza Mohammed Reza Qazvini Finkenstein Castle 27 Avril 1807 by Francois Mulard.jpg|eta|250px|La Irania sendito Mirza Mohammed Reza-Qazvini kunside kun Napoleono Bonaparte ĉe la [[Palaco Finckenstein]], la 27an de Aprilo 1807, por subskribi la [[Traktato de Finckenstein|Traktaton de Finckenstein]].]] Napoleono plue entreprenis grandan skemon por establi Francan eston en Mezoriento por meti premon al Britio kaj Rusio, kaj eble por formi aliancon kun la [[Otomana Imperio]].<ref name=Watson>Watson 2003, pp.13–14</ref> Februare 1806, la Otomana Imperiestro [[Selimo la 3-a]] finfine agnoskis Napoleonon kiel ''Imperiestro''. Li ankaŭ klinis por alianco kun Francio, nomante Francion "nia sincera kaj natura aliancano".<ref>Karsh 2001, p.12</ref> Tiu decido kondukis la Otomanan Imperion al perdo de milito kontraŭ Rusio kaj Britio. Franc-Persa alianco estis formita ankaŭ inter Napoleono kaj la [[Kaĝaroj|Persa Imperio]] de [[Fath-Ali Ŝaho Kaĝaro]]. Ĝi falis en 1807, kiam Francio kaj Rusio mem formis senesperan aliancon.<ref name=Watson /> Finfine, Napoleono ne estis farinta efektivajn aliancojn en la Mezoriento.<ref>Sicker 2001, p. 99.</ref> === Milito de la Kvara Koalicio kaj Tilsit === {{Ĉefartikolo|Milito de la Kvara Koalicio}} Post Austerlitz, Napoleono establis la [[Rejna Federacio|Rejnan Federacion]] en 1806. Kolekto de Germanaj ŝtatoj intencis servi kiel kusena zono inter Francio kaj Centra Eŭropo, kaj tiele la kreo de tiu Konfederacio markis la finon de la [[Sankta Romia Imperio]] kaj grave alarmis la Prusianojn. La senhonta reorganizado de Germana teritorio fare de la Francoj riskis minaci la Prusian influon en la regiono, se ne elimini ĝin entute. Militofebro en Berlino rapide altiĝis tra la somero de 1806. Je insisto de sia kortego, speciale de sia edzino [[Luiza de Meklenburgo-Strelitz|la reĝino Louise]], [[Frederiko Vilhelmo la 3-a (Prusio)|Frederiko Vilhelmo la 3-a]] decidis defii la Francan dominadon de Centra Eŭropo irante al la milito.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=-gn5CQAAQBAJ&pg=PA9|titolo=Napoleon and Berlin: The Franco-Prussian War in North Germany, 1813|aŭtoro=Michael V. Leggiere|jaro=2015|paĝo=9}}</ref> [[Dosiero:Iena.jpg|eta|maldekstre|Napoleono revizias la Imperian Gvardion antaŭ la [[Batalo de Jena]].]] La komencaj militmanovroj ekis en Septembro 1806. En letero al la [[Jean-de-Dieu Soult|Marŝalo Soult]] detalante la planon por la kampanjo, Napoleono priskribis la esencajn trajtojn de la Napoleona militmaniero kaj enkondukis la frazon ''le bataillon-carré'' ("kvadrata bataliono").<ref name="Chandler 1966, p. 467-8">Chandler 1966, p. 467–68</ref> En la sistemo de ''bataillon-carré'', la diversaj korpusoj de la ''Grande Armée'' marŝus unuforme kune laŭ tre proksima subtena distanco.<ref name="Chandler 1966, p. 467-8" /> Se ajna sola korpuso estis atakita, la aliaj povus rapide eniri en agado kaj veni helpo. Napoleono invadis Prusion kun 180,000 trupoj, rapide marŝante al la dekstra bordo de la [[Saale|rivero Saale]]. Kiel en antaŭaj kampanjoj, lia fundamenta celo estis detrui unu opozicianton antaŭ plifortigoj el alia pinto povu ekvilibrigi la militon. Post cii pri la lokoj kie estis la Prusia armeo, la Francoj revenis okcidenten kaj trapasis la Saale kun nerezistebla forto. Je la ĝemelaj [[Batalo de Jena–Auerstedt|bataloj de Jena kaj Auerstedt]], luktitaj la 14an de Oktobro, la Francoj klare venkis super la Prusianoj kaj okazigis al ili enormajn perdojn. Kun kelkaj gravaj komandantoj mortintaj aŭ senkapabligitaj, la Prusia reĝo montriĝis nekapabla efektive komandi la armeon, kiu rapide komencis disintegriĝi. En laŭdita persekutado kiu markis la "pinton de la Napoleona militmaniero", laŭ la historiisto Richard Brooks,<ref>Brooks 2000, p. 110</ref> la Francoj sukcesis kapti el la malamiko 140,000 soldatojn, ĉirkaŭ 2,000 kanonojn kaj centojn da municiaj vagonoj, ĉiuj en unusola monato. La historiisto David Chandler verkis pri la Prusiaj fortoj: "Neniam la spirit-forto de ajna armeo estis pli komplete detruita".<ref name="Chandler 1966, p. 467-8" /> Spite ties enorman malvenkon, la Prusianoj malakceptis negoci kun la Francoj ĝis la Rusoj havus oportunon eniri en la lukto. [[Dosiero:Tilsitz 1807.JPG|eta|dekstre|La [[Traktatoj de Tilsit]]: Napoleono kunside kun [[Aleksandro la 1-a (Rusio)|Aleksandro la 1-a de Rusio]] sur flosaĵo en la mezo de la [[Nemunas|rivero Neman]].]] Post sia venko, Napoleono trudis la unuajn elementojn de la [[Kontinenta Sistemo]] pere de la Berlina Dekreto publikigita en Novembro 1806. La Kontinenta Sistemo, kiu malpermesis al Eŭropaj nacioj komerci kun Britio, estis amplekse malatentita tra sia regoteritorio.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=497}}</ref><ref>Jacques Godechot et al. ''Napoleonic Era in Europe'' (1971) pp 126–39</ref> En la venontaj kelkaj monatoj, Napoleono marŝis kontraŭ la antaŭenirintaj Rusiaj armeoj tra Pollando kaj venis al la sangelverŝa sakostrato de la [[Batalo de Eylau]] en Februaro 1807.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=370}}</ref> Post periodo de ripozo kaj plifirmigo ambaŭflanke, la milito restartis en Junio pere de la komenca lukto ĉe [[Batalo de Heilsberg|Heilsberg]] kiu montriĝis nedecida. La 14an de Junio, tamen, Napoleono finfine atingis klaran venkon super la Rusoj en la [[Batalo de Friedland]], forbalaante la majoritaton de la Rusia armeo en tre sangelverŝa batalo. La grado de tiu malvenko konvinkis la Rusojn fari pacon kun la Francoj. La 19an de Junio, la caro Aleksandro sendis senditon por klopodi batalpaŭzon kun Napoleono. Tiu lasta certigis al la sendito ke la rivero [[Vistulo]] reprezentis la naturajn limojn inter Franca kaj Rusia influoj en Eŭropo. Sur tiu bazo, la du imperiestroj komencis porpacajn negocadojn ĉe la urbo [[Sovetsk (Kaliningrada provinco)|Tilsit]] post kunsidi sur simbola flosilo sur la [[Nemunas|rivero Niemen]]. La unua afero kiun Aleksandro diris al Napoleono estis probable bone kalkulita: "Mi hatas la Anglojn triom multe kiom vi".<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=jZ8fAAAAMAAJ&pg=PA459|titolo=Napoleon I.: A Biography|aŭtoro=August Fournier|jaro=1911|paĝo=459}}</ref> Aleksandro frontis premon el sia frato, la [[Konstantin Pavloviĉ|Duko Konstantin]], kontraŭ fari pacon kun Napoleono. Pro la venko kiun li ĵus atingis, la Francia imperiestro proponis al la Rusoj relative malseverajn terminojn – postulante ke Rusio aliĝu al la Kontinenta Sistemo, retiru siajn fortojn el [[Valaĥio (Rumanio)|Valaĥio]] kaj [[Moldavio]], kaj lasu la kontrolon super la [[Ioniaj insuloj]] al Francio.<ref>Roberts 2014, pp. 458–59.</ref> Kontraste, Napoleono diktis tre akrajn pacterminojn por Prusio, spite la senĉesajn instigojn de la [[Luiza de Meklenburgo-Strelitz|reĝino Luiza]]. Forbalaante duonon de la Prusiaj teritorioj el la mapo, Napoleono kreis novan regnon de 1,100 kvadrataj mejloj nome Vestfalio. Li poste nomumis sian junan fraton Jérôme kiel la nova monarko de tiu nova reĝlando. La humiliga traktado al Prusio en Tilsit okazigis profundan kaj amaran antagonismon kiu pli akriĝis dum progresis la [[Napoleona epoko]]. Plie, la intencoj de Aleksandro por amikeco kun Napoleono kondukis tiun lastan al serioza misjuĝo pri la veraj intencoj de sia Rusia partnero, kiu malatentos nombrajn erojn de la traktato en la venontaj jaroj. Spite tiujn problemojn, la [[Traktatoj de Tilsit]] finfine permesis al Napoleono ripozon el milito kaj revenon al Francio, kie li ne estis dum ĉirkaŭ 300 tagoj.<ref>Roberts 2014, pp. 459–61.</ref> === Duoninsula Milito kaj Erfurt === {{Ĉefartikolo|Duoninsula Milito}} La paco de Tilsit donis al Napoleono tempon por organizi sian imperion. Unu el liaj ĉefaj celoj estis plifortigi la Kontinentan Sistemon kontraŭ la Britoj. Li decidis fokusigi sian atenton al la [[Regno Portugalio]], kiu konstante malatentis liajn komercajn malpermesojn. Post malvenko en la [[Milito de la Oranĝoj]] en 1801, Portugalio adoptis duoble-flankan politikon. Dekomence, [[Johano la 6-a (Portugalio)|Johano la 6-a]] interkonsentis fermi siajn havenojn al la Britia komerco. La situacio tute ŝanĝiĝis post la Franc-Hispana malvenko de Trafalgar; Johano kuraĝiĝis kaj oficiale pluigis diplomatiajn kaj komercajn rilatojn kun Britio. [[Dosiero:Joseph-Bonaparte.jpg|eta|maldekstre|[[Joseph Bonaparte]], frato de Napoleono, kiel Reĝo de Hispanio.]] Malkontenta pro tiu ŝanĝo de politiko fare de la [[Registaro de Portugalio]], Napoleono negocis [[Traktato de Fontainebleau (1807)|sekretan traktaton]] kun [[Karlo la 4-a (Hispanio)|Karlo la 4-a de Hispanio]] kaj sendis armeon por invadi Portugalion.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.co.uk/books?id=dnI-yMnewzEC|titolo=How Far From Austerlitz? Napoleon 1805-1815|familia nomo=Horne|persona nomo=Alistair|jaro=1997|eldoninto=Pan Macmillan|ISBN=9781743285404|paĝo=238}}</ref> La 17an de Oktobro 1807, 24,000 Francaj trupoj estre de la [[Jean-Andoche Junot|Generalo Junot]] trapasis la [[Pireneoj]]n kun [[Hispanio|hispana]] kunlaborado kaj direktis sin al Portugalio por plifortigi la ordonojn de Napoleono.<ref>Todd Fisher & Gregory Fremont-Barnes, ''The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire.'' p. 197.</ref> Tiu atako estis la unua paŝo al tio kio poste iĝosla Duoninsula Milito, nome ses-jara luktado kiu grave elfosis la Francan forton. Tra la vintro de 1808, Francaj agentoj interplektiĝis pli kaj pli en la hispanaj internaj aferoj, cele al kreado de malkonsento inter la membroj de [[Burbonoj|hispana reĝa familio]]. La 16an de Februaro 1808, sekretaj Francaj maŝinadoj finfine materiiĝis kiam Napoleono anoncis ke li intervenos por peri inter la rivalaj politikaj fakcioj en la lando.<ref>Fisher & Fremont-Barnes pp. 198–99.</ref> La [[Joachim Murat|Marŝalo Murat]] kondukis 120,000 trupojn en Hispanion kaj la Francoj alvenis en [[Madrido]]n la 24a de Marto,<ref>Fisher & Fremont-Barnes p. 199.</ref> kie sovaĝaj tumultoj kontraŭ la okupado eksplodis ĝuste nur kelkajn semajnojn poste. Napoleono nomumis sian fraton, [[Joseph Bonaparte]], kiel la nova Reĝo de Hispanio en la somero de 1808. Tiu nomumo furiozigis la tre religian kaj konserveman hispanan loĝantaron sed ankaŭ gravajn sektorojn de liberaloj. Rezistado al la Franca agreso tuj disvastiĝis tra la tuta lando. La surpriza malvenko de la Francoj ĉe la [[Batalo de Bailén]] en Julio nutris la esperojn de la malamikoj de Napoleono kaj parte konvinkis la Francan imperiestron interveni persone. Antaŭ iri al Iberio, Napoleono decidis entrepreni kelkajn londaŭrajn haltigajn aferojn kun la Rusoj. Ĉe la [[Kongreso de Erfurt]] en Oktobro 1808, Napoleono deziris teni Rusion ĉe sia flanko dum la tuj venonta lukto en Hispanio kaj dum ajna ebla konflikto kontraŭ Aŭstrio. Ambaŭ flankoj atingis interkonsenton, nome Erfurta Konvencio, kiu proponis al Britio ĉesi sian militon kontraŭ Francio, kiu agnoskis la Rusian konkeron de [[Grandprinclando Finnlando|Finnlando]] el [[Svedio]], kaj kiu konfirmis la Rusian subtenon por Francio en ebla milito kontraŭ Aŭstrio "plej bone kapable".<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.napoleon-series.org/research/government/diplomatic/c_erfurt.html|titolo=The Erfurt Convention 1808|alirdato=22a de Aprilo 2013|eldoninto=Napoleon-series.org}}</ref> Napoleono tiam revenis al Francio kaj prepariĝis por milito. La ''Grande Armée'', sub la persona komando de la imperiestro, rapide trapasis la riveron [[Ebro]] norde de Hispanio en Novembro 1808 kaj okazigis serion de detruajn venkojn super la hispanaj fortoj. Post klare venki super la lastaj hispanaj trupoj garde de la ĉefurbo en [[Batalo de Somosierra|Somosierra]], Napoleono eniris en Madridon la 4an de Decembro kun 80,000 trupoj.<ref>Fisher & Fremont-Barnes p. 205.</ref> Li poste liberigis siajn soldatojn kontraŭ [[John Moore (Brita militisto)|Moore]] kaj la Britajn fortojn. La Britoj rapide retiriĝis al la marbordoj el la plej parto de Hispanio post lasta rezisto en la [[Batalo de Korunjo]] en Januaro 1809. Napoleono fine lasis Iberion por trakti kun la Aŭstrianoj en Centra Eŭropo, sed la Duoninsula Milito pluis longe post lia foresto. Li neniam revenis al Hispanio post la kampanjo de 1808. Kelkajn monatojn post la batalo de Korunjo, la Britoj sendis alian armeon al la duoninsulo sub la estonta [[Duko de Wellington]]. La milito tiam eniris en komplika kaj nesimetria strategia senelira sakostrato kie ĉiu partio klopodis akiri venkon. La kerno de la konflikto iĝis la bruta ''[[gerilo]]'' kiu enkotigis multon el la hispana kamparo. Ambaŭ flankoj faraĉis la plej malhumanajn farojn el la Napoleonaj Militoj dum tiu fazo de la konflikto. La senkompata gerilmaniero en Hispanio, ege foresta el la Francaj kampanjoj en Centra Eŭropo, ege malhavigis la Francajn liniojn el liveraĵoj kaj komunikado. Kvankam Francio tenis ĉirkaŭ 300,000 trupojn en Iberio dum la Duoninsula Milito, la majoritato estis ligitaj al kazernoj kaj al informaj operacoj.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|pp=659–60}}</ref> La Francoj neniam kapablis koncentri ĉiujn siajn fortojn efektive, plilongigante la militon ĝis la eventoj aliloke en Eŭropo fine ŝanĝis la tajdon en favoro de la Aliancanoj. Post la invado de Rusio en 1812, la nombro de Francaj trupoj en Hispanio vaste malpliiĝis ĉar Napoleono bezonis plifortigojn por konservi sian strategian pozicion en Eŭropo. Ĉirkaŭ 1814, post serioj de bataloj kaj sieĝoj tra tuta Iberio, la Aliancanoj estis sukcesintaj elpeli la Francojn el la duoninsulo. La efiko de la Napoleona invado de Hispanio kaj anstataŭo de la hispana Burbona monarkio favore de lia frato Joseph havis enorman rezulton sur la [[Hispana imperio]]. En [[Hispanameriko]] multaj lokaj elitoj formis ''juntas'' kaj organizis mekanismojn por regadi en la nomo de [[Fernando la 7-a (Hispanio)|Fernando la 7-a]], kiun ili konsideris la laŭleĝa hispana monarko. La eksplodoj de la militoj de la [[Sendependigo de Hispanameriko]] en plej el imperio estis iel rezulto de la nestabiliga agado de Napoleono en Hispanio kaj kondukis al la apero de [[kaŭdilo]]j en la tajdo de tiuj militoj.<ref>John Lynch, ''Caudillos in Spanish America 1800-1850''. Oxford: Clarendon Press 1992, pp. 402–403.</ref> === Milito de la Kvina Koalicio kaj Marie Louise === {{Ĉefartikolo|Milito de la Kvina Koalicio}} [[Dosiero:Napoleon Wagram.jpg|eta|Napoleono ĉe la [[Batalo de Wagram]], pentrita de [[Horace Vernet]].]] Post kvar jaroj flanke, Aŭstrio serĉis alian militon kun Francio por venĝi siajn pasintajn malvenkojn. Aŭstrio ne povis enkalkuli subtenon el Rusio ĉar tiu lasta estis milite kontraŭ [[Rus-Angla Milito (1807–1812)|Britio]], [[Finna Milito|Svedio]], kaj la [[Rus-Turka Milito (1806–1812)|Otomana Imperio]] en 1809. [[Frederiko Vilhelmo la 3-a (Prusio)|Frederiko Vilhelmo]] de Prusio dekomence promesis helpi la Aŭstrianojn, sed poste malakceptis antaŭ la komenco de la konflikto.<ref name="Fisher & Fremont-Barnes p. 106">Fisher & Fremont-Barnes, p. 106.</ref> Informo de la Aŭstria financa ministro sugestis ke la trezoro elĉerpiĝos meze de 1809 se la granda armeo kiun Aŭstrio estis forminta ekde la Tria Koalicio restos mobilizita.<ref name="Fisher & Fremont-Barnes p. 106" /> Kvankam la [[Arkiduko Karlo de Aŭstrio-Teschen|Arkiduko Karlo]] avertis ke Aŭstrio ne estis preta por alia kunfronto kontraŭ Napoleono, aserto kiu metis lin en la tiel nomita "pacpartio", ankaŭ li ne volis vidi la armeon malmobilizita.<ref name="Fisher & Fremont-Barnes p. 106" /> La 8an de Februaro 1809, la defendantoj de la milito finfine sukcesis kiam la Imperia Registaro sekrete decidis alian kunfrontadon kontraŭ Francio. Frumatene de la 10a de Aprilo, antaŭeniraj elementoj de la Aŭstria armeo trapasis la riveron [[Inn]] kaj invadis Bavarion. La tuja atako de Aŭstrio surprizis la Francojn; Napoleono mem estis ankoraŭ en Pariso kiam li aŭdis pri la invado. Li alvenis al [[Donauwörth]] la 17an por renkonti kun la ''Grande Armée'' kiu estis en danĝera pozicio, kun siaj du flankoj separataj per 121&nbsp;km kaj kunigitaj nur per fajna fadeno de Bavariaj trupoj. Karlo premis la maldekstran alon de la Franca armeo kaj sturmis per siaj homoj la 3an Korpuson de la Marŝalo Davout. Responde, Napoleono ideis planon por tranĉi la Aŭstrianojn per la celebrita ''Manovro Landshut''.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=690}}</ref> Li reliniigis la akson de sia armeo kaj marŝigis siajn soldatojn al la urbo [[Eckmühl]]. La Francoj atingis konvinkan venkon en la rezulta [[Batalo de Eckmühl]], devigante Karlon retiri siajn fortojn al la [[Danubo]] kaj en [[Bohemio]]n. La 13an de Majo, Vieno falis por la dua fojo en kvar jaroj, kvankam la milito pluis ĉar plej el la Aŭstria armeo estis survivinta la komencajn engaĝiĝojn en Suda Germanio. Ĉirkaŭ la 17a de Majo, la ĉefa Aŭstria armeo estrita de Karlo estis alveninta en Marchfeld. Karlo tenis la kernon de siaj trupoj kelkajn mejlojn for el la riverbordo espere koncentradi ilin al la punkto kie Napoleono decidedos trapasi. La 21an de Majo, la Francoj faris sian unuan ĉefan klopodon por trapasi la Danubon, kio rezultis en la [[Batalo de Aspern-Essling]]. La Aŭstroj ĝuis la komfortan laŭnombran superecon super la Francoj laŭlonge de la batalo; la unuan tagon Karlo disponis el 110,000 soldatoj kontraŭ nur 31,000 komanditaj de Napoleono.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=701}}</ref> Ĉirkaŭ la duan tagon, plinfortigoj plialtigis la Francajn nombrojn ĝis 70,000.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=705}}</ref> La batalo estis karakterizita de forta tien kaj reen luktado por la du vilaĝoj Aspern kaj Essling, nome la kernaj punktoj de la Franca pontokapo. Ĉirkaŭ la fino de la luktado, la Francoj estis perdintaj Aspern sed ankoraŭ kontrolis Essling. Konstanta Aŭstria artileria bombardado finfine konvinkis Napoleonon retiri siajn fortojn reen al la insulo Lobau. Ambaŭ flankoj okazigis ĉirkaŭ 23,000 perdojn al la mala flanko.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=706}}</ref> Ĝi estis la unua malvenko kiun Napoleono suferis en grava batalo, kaj ĝi okazigis ekscitigon tra multaj partoj de Eŭropo ĉar ĝi montris, ke li povas estis venkita en la batalkampo.<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|p=707}}</ref> Post la malvenko de Aspern-Essling, Napoleono dediĉis pli ol ses semajnojn en la planado kaj preparado por la eblaj situacioj antaŭ li faris alian klopodon por trapasi la Danubon.<ref name="David G. Chandler p. 708">David G. Chandler, ''The Campaigns of Napoleon''. p. 708.</ref> El la 30a de Junio al la komencaj tagoj de Julio, la Francoj retrapasis la Danubon kun fortoj, kun pli ol 180 000 trupoj marŝanta tra Marchfeld al la Aŭstroj.<ref name="David G. Chandler p. 708" /> Karlo ricevis la Francojn kun 150 000 el siaj propraj homoj.<ref>David G. Chandler, ''The Campaigns of Napoleon''. p. 720.</ref> En la posta [[Batalo de Wagram]], kiu daŭris ankaŭ du tagojn, Napoleono komandis siajn fortojn en kio estis la plej granda batalo de lia kariero ĝis tiam. Napoleono finis la batalon per koncentrita centra kerno kiu faris truon en la Aŭstria armeo kaj devigis Karlon retiriĝi. Aŭstriaj perdoj estis tre fortaj, atingante ĉirkaŭ 40,000.<ref>David G. Chandler, ''The Campaigns of Napoleon''. p. 729.</ref> La Francoj estis tro lacegaj por persekuti la Aŭstrianojn tuje, sed Napoleono finfine renkontiĝis kun Karlo ĉe [[Znojmo|Znaim]] kaj tiu lasta subskribis batalpaŭzon en la 12a de Julio. [[Dosiero:Napoleoniceurope.png|eta|maldekstre|[[Unua Imperio (Francio)|Franca Imperio]] je sia plej granda etendo en 1811; malhelblua, la Imperio mem; blua, la [[Satelita ŝtato|satelitaj ŝtatoj]]; helverda, la aliancanaj ŝtatoj.]] En la [[Reĝlando Holando]], la Britoj lanĉis la [[Kampanjo Walcheren|Kampanjon Walcheren]] por malfermi duan fronton en la milito kaj por malpezigi la premon super la Aŭstrianoj. La Brita armeo alteriĝis nur ĉe [[Walcheren]] la 30an de Julio, je punkto kie la Aŭstrianoj jam estis venkitaj antaŭe. La Kampanjo Walcheren estis karakterizita de malgranda luktado sed ankaŭ de grandaj perdoj pro la populare kromnomita "[[Febro Walcheren]]". Ĉirkaŭ 4000 Britaj trupoj perdiĝis en fuŝa kampanjo, kaj la cetero retiriĝis en Decembro 1809.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.napoleon-series.org/military/battles/c_walcheren.html|titolo=The British Expeditionary Force to Walcheren: 1809|eldoninto=napoleon-series.org}}</ref> La ĉefa strategia rezulto el la kampanjo iĝis la prokrastita politika setlado inter Francoj kaj Aŭstrianoj. Imperiestro Francisko volis atendi kaj vidi kiel la Britoj plenumis en tiu teatro antaŭ eniri en negocado kun Napoleono. Kiam evidentiĝis ke la Britoj estis irantaj nenien, la Aŭstrianoj konsentis pacnegocadon. La rezulta [[Traktato de Schönbrunn]] en Oktobro 1809 estis la plej akra premo kiun Francio estis metinta super Aŭstrio en ĵusa memoro. [[Klemens Wenzel von Metternich|Metternich]] kaj la Arkiduko Karlo havis la konservadon de la [[Habsburga Imperio]] kiel sia fundamenta celo, kaj por tio ili sukcedis unu la alian farante Napoleonon serĉi pli modestajn celojn revene al promesoj de amikeco inter la du povoj.<ref name="Todd Fisher p. 144">Todd Fisher & Gregory Fremont-Barnes, ''The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire.'' p. 144.</ref> Tamen, dum plej el la heredaj landoj restis parto de la Habsburga regnaro, Francio ricevis [[Duklando Karintio|Karintio]]n, Kraniskon, kaj la havenurbojn de la [[Adriatika Maro]], kvankam [[Galicio]] estis donita al la [[Varsovia Duklando|Poloj]] kaj la areo de [[Salcburgo]] de [[Tirolo]] iris al la [[Reĝlando Bavario|Bavarianoj]].<ref name="Todd Fisher p. 144" /> Aŭstrio perdis ĉirkaŭ tri milionoj da subuloj, ĉirkaŭ onu kvinonon de ties totala loĝantaro, kiel rezulto de tiuj teritoriaj ŝanĝoj.<ref>David G. Chandler, ''The Campaigns of Napoleon''. p. 732.</ref> Kvankam la lukto en Iberio pluis, la Milito de la Kvina Koalicio estis la lasta ĉefa konflikto en la Eŭropa kontinento por la venontaj tri jaroj. Napoleono turnis sian fokuson al enlandaj aferoj post la milito. La [[Joséphine de Beauharnais|Imperiestrino Joséphine]] ankoraŭ ne estis naskinta filon el Napoleono, kiu estis priokupinta pro la estonteco de sia imperio post sia morto. Malespera havi laŭleĝan heredanton, Napoleono divorcis el Joséphine en Januaro 1810 kaj startis serĉi novan edzinon. En espero cementi la ĵusan aliancon kun Aŭstrio pere de familia konekto, Napoleono edziĝis al [[Maria Luiza (Parmo)|Arkidukino Maria Luiza]], kiu estis 18jaraĝa tiame. La 20an de Marto 1811, Maria Luiza naskis bebon, kiun Napoleono faris lian heredanton kun la titolo de ''[[Reĝo de la romanoj|Reĝo de Romo]]''. Lia filo fakte neniam regis la imperion, sed historiistoj ankoraŭ aludas al li kiel ''[[Napoleono la 2-a]]''. === Invado de Rusio === {{Ĉefartikolo|Franca invado al Rusio}} [[Dosiero:Napoleon Moscow Fire.JPG|eta|dekstre|La Incendio de Moskvo (1812) pentrita de nekonata Germana artisto.]] En 1808, Napoleono kaj la caro Aleksandro kunsidis ĉe la [[Kongreso de Erfurt]] por konservi la Rus-Francan aliancon. La estroj havis amikan personan rilato posr ilia unua kunsido ĉe Tilsit en 1807.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=378}}</ref> Ĉirkaŭ 1811, tamen, la malkonsentoj estis kreskiĝintaj kaj Aleksandro estis sub premo el la Rusia nobelaro por forrompi la aliancon. Ĉefa problemo por la rilato inter la du landoj iĝis la regulaj perfortoj de la Kontinenta Sistemo fare de la Rusoj, kio kondukis Napoleonon al minaco kontraŭ Aleksandro per seriozaj sekvoj se li formis aliancon kun Britio.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=495}}</ref> Ĉirkaŭ 1812, konsilistoj de Aleksandro sugestis ke la eblo de invado fare de la Franca Imperio kaj de rekapto de Pollando. Je ricevo de spionaj informoj pri la militpreparoj fare de Rusio, Napoleono etendis sian ''Grande Armée'' al pl ol 450,000 homoj.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=507}}</ref> Li malatentis ripetitajn konsilojn kontraŭ invado de la Rusia kerno kaj prepariĝis por ofensiva kampanjo; la 24an de Junio 1812 la invado komenciĝis.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=506}}</ref> [[Dosiero:Napoleons retreat from moscow.jpg|eta|maldekstra|''Retiro de Napoleono el Rusio'', pentraĵo de [[Adolph Northen]].]] En klopodo por akiri pliiĝanta subtenon el la Polaj naciistoj kaj patriotoj, Napoleono nomigis la militon la ''Dua Pola Milito'' — dum la ''Unua Pola Milito'' estis la [[Bara Konfederacio]] nome ribelo fare de Polaj nobeloj kontraŭ Rusio en 1768. Polaj patriotoj volis ke la Rusia parto de Pollando estu aligita al la Duklando de Varsovio kaj sendependa Pollando kreiĝu. Tio estis malakceptita de Napoleono, kiu asertis ke li estis promesinta al sia aliancano de Aŭstrio ke tio ne okazu. Napoleono malakceptis liberigon de la [[Servuteco|servutuloj]] de Rusio pro tio ke ĝi povus okazigi reagon en la ariergardo de ties armeo. La servutuloj poste faraĉos malhumanaĵojn kontraŭ la Francaj soldatoj dum la retiriĝoj de la Francoj.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|pp=504–505}}</ref> La Rusoj evitis la celojn de Napoleono de decidiga engaĝiĝo en batalo kaj anstataŭe retiriĝis pli profunde en Rusio. Mallonga klopodo de rezisto estis farita ĉe [[Batalo de Smolensk (1812)|Smolensk]] en Aŭgusto; krome la Rusoj estis venkitaj en serio de bataloj, kaj Napoleono pluigis sian antaŭeniron. La Rusoj denove evitis batalon, kvankam en kelkaj okazoj tio plenumiĝis nur ĉar Napoleono malkutime dubis ataki kiam la oportuno leviĝis. Pro la taktikoj de bruligita tero fare de la Rusia armeo, la Francoj trovis pli kaj pli malfacile trovi furaĝon por ili mem kaj por iliaj ĉevaloj.<ref>Harvey 2006, p.773</ref> [[Dosiero:Battle of Borodino.jpg|eta|Batalo de Borodino, pentraĵo de Louis Lejeune [[1822]].]] La Rusoj finfine proponis batalon ekster Moskvo en la 7a de Septembro: la [[Batalo de Borodino]] rezultis en proksimume 44,000 Rusoj kaj 35,000 Francoj mortintaj, vunditaj aŭ kaptitaj, kaj povas esti la plej sangelverŝa tago de la batalo en la historio ĝis tiame.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=518}}</ref> Kvankam la Francoj estis venkintaj, la Rusa armeo estis akceptinta, kaj eltenis, la plej gravan batalon kiu Napoleono supozis kiel la plej decidiga. La propra rakonto de Napoleono estis jena: "La plej terura el ĉiuj bataloj estis tiu antaŭ Moskvo. La Francoj montriĝis meritantaj venkon, sed la Rusoj montriĝis meritantaj esti nevenkeblaj".<ref>Markham 1988, p.194</ref> La Rusa armeo retiriĝis ekster Moskvo. Napoleono eniris en la urbo, supozante ke ties falo estus la fino de la milito kaj Aleksandro negocus pacon. Tamen, laŭ ordonoj de la urba guberniestro Fjodor Rostopĉin, anstataŭ kapitulaci, Moskvo estis bruligita. Post kvin semajnoj, Napoleono kaj lia armeo foriris. Komence de Novembro Napoleon eksciis pri la perdo de kontrolo hejme en Francio post la puĉo de Malet de 1812. Lia armeo retiriĝis malrapide sur neĝo ĝis la genuoj kaj preskaŭ 10,000 homoj kaj ĉevaloj frostiĝis ĝismorte nur en la nokto de la 8a/9a de Novembro. Post la [[Batalo de Berezina]] Napoleono sukcesis fuĝi sed devis abandoni multon de la restanta artilerio kaj ekipaĵaro. La 5an de Decembro, tuj antaŭ alveni en [[Vilno]], Napoleono lasis la armeon per [[sledo]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.napoleon-1812.nl/english.php|titolo=Napoleon1812|verko=napoleon-1812.nl|alirdato=2017-08-30|arkivurl=https://web.archive.org/web/20170705163120/http://napoleon-1812.nl/english.php|arkivdato=2017-07-05}}</ref> La Francoj suferis dum la daŭro de tiu ruiniga retiriĝo, kaj ankaŭ pro la akreco de la Rusia vintro. La Armée komencis kun ĉirkaŭ 400,000 frontliniaj trupoj, el kiuj restis malpli ol 40,000 trapasante la riveron [[Berezina]] en Novembro 1812.<ref>Markham 1988, pp.190, 199</ref> La Rusoj estis perdintaj 150,000 homojn en batalo kaj centojn da miloj de civiluloj.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=541}}</ref> === Milito de la Sesa Koalicio === {{Ĉefartikolo|Milito de la Sesa Koalicio}} [[Dosiero:Montfort - Adieux de Napoleon a la Garde imperiale.jpg|eta|maldekstre|Adiaŭo de Napoleono al sia Imperia Gvardio, 20a de Aprilo 1814.]] Estis ektrankvilo en la luktado dum la vintro de 1812–13 dum kaj la Rusoj kaj la Francoj rekonstruis siajn fortojn; Napoleono kapablis pretigi 350,000 trupojn.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=549}}</ref> Kuraĝigita pro la Francia perdo en Rusio, Prusio aliĝis al Aŭstrio, Svedio, Rusio, Britio, Hispanio, kaj Portugalio en nova koalicio. Napoleono ekprenis komandon en Germanio kaj okazigis serion de malvenkoj al la Koalicio kiuj finigis en la [[Batalo de Dresdeno]] en Aŭgusto 1813.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=565}}</ref> Spite tiujn sukcesojn, la nombroj plue enkalkuliĝis kontraŭ Napoleono, kaj la Franca armeo renkontis forton dufoje sian grandon kaj malvenkis en la [[Batalo de Leipzig]]. Tiu estis pro multo la plej granda batalo de la Napoleonaj Militoj kaj kostis pli ol 90,000 perdojn totale.<ref>Chandler 1995, p.1020</ref> La Aliancanoj proponis pacterminojn ĉe la Frankfurtaj proponoj en Novembro 1813. Napoleono restis kiel Imperiestro de Francio, sed tiu estis limigita al siaj "naturaj landlimoj". Tio signifis ke Francio povis reteni kontrolon de Belgio, Savojo kaj Rejnlando (nome okcidenta bordo de la rivero Rejno), dum rezignis la kontrolon de la ceteron, kiel ĉio de Hispanio kaj Nederlando, kaj plej el Italio kaj Germanio. Metternich diris al Napoleono ke tiuj estis la plej bonaj terminoj kiujn la Aliancanoj estis pretaj proponi; post pliaj venkoj de la aliancanoj, tiuj terminoj estus pli kaj pli akraj. La motivo de Metternich estis reteni Francion kiel ekvilibrilon kontraŭ Rusiaj minacoj, dum finigi la tre malstabiligan serion de militoj.<ref name="J. P. Riley 2013 206">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=beq3AAAAQBAJ&pg=PA206|titolo=Napoleon and the World War of 1813: Lessons in Coalition Warfighting|familia nomo=J. P. Riley|jaro=2013|eldoninto=Routledge|paĝo=206}}</ref> Napoleono, esperante venki la militon, prokrastis ĝin tro longe kaj perdis tiun oportunon; ĉirkaŭ Decembro la Aliancanoj estis retintaj sian proponon. Kiam li havis sian dorson kontraŭ la muro en 1814 li klopodis remalfermi pacnegocadon sur la bazo akcepti la Frankfurtajn proponojn. La Aliancanoj nuna havis novajn, pli akrajn terminojn kiuj inkludis la retiron de Francio al siaj limoj de 1791, kio signifis la perdon de Belgio. Napoleono restis Imperiestro, tamen li malakceptis la terminojn. La Britoj volis ke Napoleono estu porĉiame forigita; ili sukcesis. Napoleono obstine malakceptis.<ref name="J. P. Riley 2013 206" /><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=Eqo5XbXgCYcC&pg=PA53|titolo=The Fall of Napoleon: Volume 1, The Allied Invasion of France, 1813–1814|familia nomo=Leggiere|jaro=2007|paĝoj=53–54}}</ref> Napoleono retiriĝis en Francion, lia armeo malpliiĝis al 70,000 soldatoj, kaj malmultan kavalerion; li frontis tri fojojn tiom multaj Aliancanaj trupoj.<ref>Fremont-Barnes 2004, p.14</ref> La Francoj estis ĉirkaŭitaj: Britaj armeoj premis el la sudo, kaj aliaj Koaliciaj fortoj poziciis por ataki el la Germanaj ŝtatoj. Napoleono venkis serion de venkoj en la [[Sestaga Kampanjo]], kvankam tiuj ne estis sufiĉe gravaj por ŝanĝi la tajdon. La estroj de Parizo kapitulacis al la Koalicio en Marto 1814.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=585}}</ref> [[Dosiero:DelarocheNapoleon.jpg|eta|Napoleono abdikis en Fontainebleau, 4a de Aprilo 1814, de [[Paul Delaroche]].]] La 1an de Aprilo, Aleksandro alparolis al la [[Konservisma Senato]]. Delonge obeema al Napoleono, sub la incito de Talleyrand ĝi estis turniĝinta kontraŭ li. Aleksandro diris al la Senato ke la Aliancanoj estis luktantaj kontraŭ Napoleono, ne kontraŭ Francio, kaj ili estis pretaj proponi honorajn pacterminojn se Napoleono estu forigita el la povo. La venontan tagon, la Senato aprobis la [[Imperiestra Elpostenigilo|Imperiestran Elpostenigilon]] ("Acte de déchéance de l'Empereur"), kiu deklaris Napoleonon elpostenigita. Napoleono estis veninta ĝis [[Fontainebleau]] kiam li eksciis ke Parizo estis perdita. Kiam Napoleono proponis al la armeo marŝi kontraŭ la ĉefurbo, liaj veteranaj oficiroj kaj marŝaloj insurekciis.<ref>Gates 2003, p. 259.</ref> La 4an de Aprilo, estrita de [[Michel Ney|Ney]], ili frontis kontraŭ Napoleono. Napoleono asertis ke la armeo sekvos lin, kaj Ney respondis ke la armeo sekvos siajn generalojn. Kvankam la ordinaraj soldatoj kaj regimentaj oficiroj volis lukti plue, sen veteranaj oficiroj aŭ marŝaloj sukcesa invado de Parizo estus tue malebla. Akceptinte tion neeviteblan, la 4an de Aprilo Napoleon abdikis favore de sia filo, kun Marie Louise kiel regentino. Tamen, la Aliancanoj malakceptis akcepti tion sub instigo de Aleksandro, kiu timis ke Napoleono povas trovi ekskuzon por rehavi la tronon.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=BAWbz1iPIfoC&pg=PT611|titolo=Russia Against Napoleon: The True Story of the Campaigns of War and Peace|familia nomo=Lieven|persona nomo=Dominic|jaro=2010|eldoninto=Penguin|paĝoj=484–85}}</ref> Napoleono estis tiam devigita anonci sian senkondiĉan abdikon nur du tagojn poste. === Ekzilo al Elba === [[Dosiero:Napoleon's exile to Elba3.jpg|eta|maldekstre|Brita bildo el 1814 celebre al la unua ekzilo de Napoleono al Elba fine de la Milito de la Sesa Koalicio.]] En la [[Traktato de Fontainebleau (1814)|Traktato de Fontainebleau]], la Aliancanoj ekziligis lin al [[Elba]], nome insulo de 12,000 loĝantoj en la Mediteraneo, 20&nbsp;km ĉe la marbordo de [[Toskanio]]. Ili havigis al li suverenecon super la insulo kaj permesis lin reteni la titolon de ''Imperiestro''. Napoleono klopodis memortigi sin per pilolo kiun li estis portinta post preskaŭ esti kaptita de la Rusoj dum la retiriĝo el Moskvo. Lia potenco estis malfortiĝinta laŭ la aĝo, tamen, kaj li survivis al fakto esti ekzilita dum lia edzino kaj filo trovis rifuĝon en Aŭstrio.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|pp=593–4}}</ref> En la unuaj kelkaj monatoj en Elba li kreis malgrandan ŝiparon kaj armeon, disvolvigis la ferajn minojn, superrigardis la konstruadon de novaj ŝoseoj, aprobis dekretojn pri modernaj agrikulturaj metodoj, kaj alĝustigis la juran kaj edukan sistemon de la insulo.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=597}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://time.com/3714089/napoleon-exile-history/|titolo=Why Napoleon Probably Should Have Just Stayed in Exile the First Time|familia nomo=Latson|persona nomo=Jennifer}}</ref> Post kelkaj monatoj en sia ekzilo, Napoleono eksciis ke lia eks-edzino Josephine estis mortinta en Francio. Li estis ruinigita pro la novaĵoj, malfermis sin en sia ĉambro kaj malakceptis eliri dum du tagoj.<ref name="pbs.org">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.pbs.org/empires/napoleon/n_josephine/newlife/page_1.html|titolo=PBS – Napoleon: Napoleon and Josephine}}</ref> === Cent-Tagoj === {{Ĉefartikolo|Cent-Tagoj}} [[Dosiero:Napoleon returned.jpg|eta|Napoleono revenas el Elba, de Karl Stenben, 19a jarcento.]] Separita el sia edzino kaj filo, kiu estis reveninta al Aŭstrio, perdinta la subvencion garantiita al li de la Traktato de Fontainebleau, kaj konscia de onidiroj pri tio ke li estos malproksimigita al tro fora insulo en la Atlantika Oceano,<ref name=Mclynn604 /> Napoleono fuĝis el Elba, per la [[Brigo (velŝipo)|brigo]] ''Inconstant'' la 26an de Februaro 1815 kun 700 homoj.<ref name=Mclynn604 /> Du tagojn poste, li surteriĝis en Franca ĉeftero ĉe Golfe-Juan kaj ekiris norden.<ref name=Mclynn604>{{Harvnb|McLynn|1998|p=604}}</ref> La 5a Regimento estis sendita por haltigi lin kaj fakte kontaktis lin ĝuste sude de [[Grenoblo]] la 7an de Marto 1815. Napoleono alproksimiĝis al la regimento sole, elrajdiĝis kaj, kiam li estis je atingo de pafilo, kriis al la soldatoj, "Jen mi. Mortigu vian Imperiestron, se vi deziras".<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=605}}</ref> La soldatoj tuj respondis pere de, "Vive L'Empereur!" Ney, kiu estis fanfaronante al la restaŭrita Burbona reĝo, [[Ludoviko la 18-a (Francio)|Ludoviko la 18-a]], ke li alportos Napoleonon al Parizo en fera kaĝo, korinkline kisis sian iaman imperiestron kaj forgesis sian ĵuron de fidelo al la Burbona monarkio. Ambaŭ homoj tiam marŝis kune al Parizo kun kreskanta armeo. La nepopulara Ludoviko la 18-a fuĝis al Belgio post konstati ke li havas malmultan politikan subtenon. La 13an de Marto, la potencoj de la [[Kongreso de Vieno]] deklaris Napoleonon [[eksterleĝulo]]. Kvar tagojn poste, Granda Britio, Rusio, Aŭstrio, kaj Prusio ĉiu promesis meti po 150,000 homojn en la batalkampo por finigi sian regadon.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=607}}</ref> [[Dosiero:Francisco Goya - Portrait of the Duke of Wellington.jpg|eta|maldekstre|Portreto de la [[Duko de Wellington]], [[Francisco de Goya]], 1812-14.]] Napoleono alvenis en Parizo la 20an de Marto kaj regis dum periodo nune nomita la [[Cent-Tagoj]]. Komence de Junio la armitaj fortoj disponeblaj al li estis atingintaj 200,000, kaj li decidis iri ofensive por klopodi meti kojnon inter la venontaj Britaj kaj Prusaj armeoj. La Franca Armeo de la Nordo trapasis la landlimon al [[Reĝlando de la Unuiĝintaj Nederlandoj]], en nuntempa Belgio.<ref>Chesney 2006, p.35</ref> La fortoj de Napoleono luktis kontraŭ la koaliciaj armeoj, komanditaj de la [[Duko de Wellington]] kaj de [[Gebhard Leberecht von Blücher]], en la [[Batalo de Waterloo]] la 18an de Junio 1815. La armeo de Wellington rezistis ripetitajn atakojn de la Francoj kaj forigis ilin el la batalkampo dum la Prusianoj alvenis forte kaj elrompiĝis tra la dekstra flanko de Napoleono. Napoleono revenis al Parizo kaj trovis ke kaj la leĝofaristoj kaj la popolo estis turniĝintaj kontraŭ li. Konstatinte ke lia pozicio estis neeltenebla, li abdikis la 22an de Junio favure al sia filo. Li eliris el Parizo tri tagojn poste kaj setlis ĉe la iama palaco de Josephine en [[Kastelo de Malmaison|Malmaison]] (ĉe la okcidenta bordo de la [[Sejno]] ĉirkaŭ 17&nbsp;km okcidente de Parizo). Dum Napoleono veturis al Parizo, la fortoj de la Koalicio iradis tra Francio (alvenante al proksimeco de Parizo la 29an de Junio), kun la deklarita intenco restaŭri Ludovikon en la Francia trono. Kiam Napoleono aŭdis ke Prusiaj trupoj havis ordonojn kapti lin viva aŭ mortinta, li fuĝis al [[Rochefort (Charente-Maritime)|Rochefort]], konsiderinte fuĝon al Usono. Britaj ŝipoj estis blokante ĉiujn havenojn. Napoleono petis azilon al la Brita kapitano Frederick Lewis Maitland de la "Bellerophon" la 15an de Julio 1815.<ref>Cordingly 2004, p.254</ref> == Ekzilo en Sankta Heleno == [[Dosiero:Napoleon sainthelene.jpg|eta|Napoleono en [[Sankta Heleno]].]] Britio metis Napoleonon en la insulo [[Sankta Heleno]] en la Atlantika Oceano, je 1870&nbsp;km el la okcidenta marbordo de Afriko. Napoleono estis translokigita al la [[Longwood House]] tie en Decembro 1815; ĝi estis malbone riparita, kaj la loko estis malseka, ventofrapita kaj malsaniga. ''[[The Times]]'' publikigis artikolojn kiuj sugestis ke la Brita registaro estis klopodante akceli lian morton, kaj li tre ofte plendis pro la vivkondiĉoj en leteroj al la guberniestro kaj al lia gvardiano, Hudson Lowe.<ref>Schom 1997, pp.769–770</ref> Kun malgranda aro de sekvantoj, Napoleono diktis siajn memorojn kaj plendis pri la vivkondiĉoj. Lowe malaltigis la elspezojn de Napoleono, regulis malpermeson de donacoj se ili mencias lian imperian statuson, kaj devigis liajn subtenantojn subskribi garantion ke ili restos kun la prizonulo porĉiame.<ref name=Lowe>{{Harvnb|McLynn|1998|p=642}}</ref> [[Dosiero:16 Napoleons exole St Helena June1970.jpg|eta|maldekstre|[[Longwood House]], Sankta Heleno: kaptivejo de Napoleono.]] Estis onidiroj pri komplotoj kaj eĉ pri fuĝoj, sed reale oni ne faris seriozajn klopodojn.<ref>Wilkins 1972</ref> Laŭ la angla poeto [[Lord Byron]], Napoleono estis la resumo de la heroo en [[Romantismo]], persekutita, sola, kaj senmakula genio.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=651}}</ref> === Morto === {{Ĉefartikolo|Mortmasko de Napoleono}} [[Dosiero:Napoleon Death Mask.jpg|eta|dekstre|150px|Bronza mortomasko de Napoleono. Modelita en 1821, fandita en 1833.]] Lia persona kuracisto, Barry O'Meara, avertis al Londono ke lia malplialtiĝanta sanostato estis okazigita ĉefe de akra traktado. Napoleono enfermiĝis dum monatoj en sia malseka kaj mizera loĝejo ''Longwood''.<ref>Albert Benhamou, ''[http://www.inside-longwood.com/ Inside Longwood – Barry O'Meara's clandestine letters]'', 2012</ref> En Februaro 1821, la sano de Napoleono rapide malboniĝis. Li reamikiĝis kun la Katolika Eklezio. Li mortiĝis la 5an de Majo 1821, post [[konfeso]], [[Unkto|fina unkto]] kaj [[viatiko]] en esto de pastro Ange Vignali. Liaj lastaj vortoj estis, "France, l'armée, tête d'armée, Joséphine" ("Francio, armeo, stabanaro, Joséphine").<ref name="McLynn655">{{Harvnb|McLynn|1998|p=655}}</ref><ref>Roberts, ''Napoleon '' (2014) 799–801</ref> La origina [[mortmasko]] de Napoleono estis kreita ĉirkaŭ la 6a de Majo, kvankam ne klaras kiu doktoro kreis ĝin.<ref>Wilson 1975, pp.293–5. Estis kutimo krei mortomaskon de estroj. Oni konas almenaŭ kvar verajn mortomaskojn de Napoleono: nome unu en [[The Cabildo]] en Nov-Orleano, unu en Liverpula muzeo, unu en Havano kaj unu en la biblioteko de la [[Universitato de Norda Karolino]]. Fulghum 2007.</ref> En sia testamento, li estis petinta esti entombigita ĉe la bordoj de la Sejno, sed la Brita registaro diris ke li estos entombigita en Sankta Heleno, en la Valo de Salikoj.<ref name="McLynn655"/> [[Dosiero:Napoleone Bonaparte's Tomb.jpg|eta|maldekstre|Tombo de Napoleono ĉe [[Les Invalides]].]] En 1840, [[Ludoviko-Filipo (Francio)|Ludoviko-Filipo la 1-a]] akiris permeson el la Britoj por revenigi la restaĵojn de Napoleono al Francio. La 15an de Decembro 1840, oni faris ŝtatan funebron. La funebra veturilo eliris el la Triomfarko laŭ la ''[[Champs-Élysées]]'', tra la ''[[Place de la Concorde]]'' al ''[[Les Invalides]]'' kaj poste al la kupolejo en la kapelo de Sankta Jakobo, kie ĝi restis ĝis la tombo desegnita de [[Louis Visconti]] estis kompletita. En 1861, la restaĵoj de Napoleono estis entombigita en [[Porfiro|porfira]] [[sarkofago]] en la kripto sub la kupolo de ''Les Invalides''.<ref>Driskel 1993, p. 168"</ref> ==== Mortokaŭzo ==== La kaŭzo de lia morto estis celo de polemiko. La kuracisto de Napoleono, nome François Carlo Antommarchi, estris la nekropsion, kiu trovis la kaŭzon de la morto en [[stomaka kancero]]. Antommarchi ne subskribis la oficialan informon.<ref>{{Harvnb|McLynn|1998|p=656}}</ref> La patro de Napoleono estis mortinta pro stomaka kancero, kvankam tio estis plej verŝajne nekonata je la momento de la [[nekropsio]].<ref>Johnson 2002, pp.180–1</ref> Antommarchi trovis pruvaron de stomaka ulcero; tio estis la plej konvena klarigo por la Britoj, kiuj volis eviti kritikojn pri ilia zorgado de Napoleono.<ref name="McLynn655" /> [[Dosiero:Napoleon sur son lit de mort Horace Vernet 1826.jpg|eta|dekstre|alt=Gold-framed portrait painting of a gaunt middle-aged man with receding hair and laurel wreath, lying eyes-closed on white pillow with a white blanket covering to his neck and a gold Jesus cross resting on his chest|''Napoleono en sia mortolito'', de [[Horace Vernet]], 1826]] En 1955, oni publikigis la taglibrojn de la servisto de Napoleono, nome Louis Marchand. Lia priskribo de Napoleono en la monatoj antaŭ lia morto kondukis al artikolo de Sten Forshufvud en 1961 en la gazeto ''[[Nature (gazeto)|Nature]]'' kie li postulis aliajn kaŭzojn por lia morto, kiaj intenca venenado per [[arseno]].<ref name=Cullen>Cullen 2008, pp.146–48</ref> Arseno estis uzita kiel veneno dum tiu epoko ĉar ĝi estis nedetektebla se administrita laŭlonge de longa periodo. Forshufvud, en libro de 1978 verkita kun Ben Weider, notis ke la korpo de Napoleono troviĝis bone konservita kiam moviĝis en 1840. Arseno estas forta konservanto, kaj tiele tio subtenus la privenenan hipotezon. Forshufvud kaj Weider observis ke Napoleono estis klopodante malpliigi nenormalan soifon per trinkado de grandaj kvantoj de orgeata [[suko]] kiu enhavas cianidajn komponaĵojn en [[migdalo]]j uzitaj por gustigo.<ref name=Cullen /> Ili subtenis ke la [[kalia tartrato]] uzita en lia traktado evitis ke lia stomako ekpelu tiujn komponaĵojn kaj le lia soifo estas simptomo de la veneniĝo. Ties hipotezo estis ke kalomelo donita al Napoleono iĝis troa dozo, kiu mortigis lin kaj lasis etendajn damaĝojn en la [[histo]]j.<ref name=Cullen /> Laŭ artikolo de 2007, la tipo de arseno trovita en la harar-radikaro de Napoleono estis minerala, nome la plej venena, kaj laŭ la toksikologo Patrick Kintz, tio subtenis la konkludon ke li estis murdita.<ref name=cullen156>Cullen 2008, p.156</ref> Estis modernaj studoj kiuj subtenis la trovojn de la originala nekropsio.<ref name=cullen156 /> En studo de 2008, esploristoj analizis montrojn de la hararo de Napoleono tra lia vivo, same kiel montrojn el lia familio kaj de aliaj samtempuloj. Ĉiuj montroj havis altajn nivelojn de arseno, proksimume 100 fojojn pli alte ol la nuna averaĝo. Laŭ tiuj esploristoj, la korpo de Napoleono estis jam tre poluita per arseno kiam li estis knabo, kaj la alta arsena koncentriĝo en lia hararo ne estis kaŭzita de intenca venenado; tiamaj homoj estis konstante eksponitaj al arseno el gluaĵoj kaj tinkturoj laŭlonge de siaj vivoj. La homa korpo povas toleri grandajn dozojn de arseno se ingestita regule, kaj tiu estis laŭmoda panaceo.<ref>Cullen 2008, p.50</ref> Studoj publikigitaj en 2007 kaj 2008 kontraŭis la pruvojn de arsena venenigo, kaj konfirmis pruvaron de peptika [[ulcero]] kaj de [[stomaka kancero]] kiel la mortokaŭzo.<ref>Cullen 2008, p.161, kaj Hindmarsh et al. 2008, p.2092</ref> == Frazoj == Trakuras la mondon aludoj al frazoj ŝajne diritaj de Napoleono. Ekzemploj estas la jenaj: citaĵo el li, tipa kaj ne miriga: :"En la revolucioj estas du specoj de homoj: tiuj, kiuj ilin faras, kaj tiuj, kiuj el ili profitas." Alia, kiu povas mirigi de tia homo (kaj des pli pensigas): :"Ĉu vi scias, kion mi plej admiras en la mondo? Tio estas la senpovo de forto fondi ion. Estas nuraj du potencoj en la mondo: sabro kaj spirito. Kun la tempo la sabro estas ĉiam finfine venkita de la spirito." == Bildaro == <gallery mode="packed" heights="200"> Dosiero:Napoleon - 2.jpg|Leŭtenant-kolonelo Bonaparte, 23jaraĝa Dosiero:Napoleon à Toulon par Edouard Detaille.jpg|«Bonaparte ĉe Toulon» de Édouard Detaille Dosiero:La Bataille du Pont d'Arcole.jpg|«Napoleono Bonaparte ĉe la Ponto de Arcole» de Horace Vernet Dosiero:Napoleon at the Battle of Rivoli.jpg|«Bonaparte ĉe la batalo de Rivoli» de Henri Félix Emmanuel Philippoteaux Dosiero:Guillaume-François Colson 001.jpg|«Bonaparte eniranta en Aleksandrion» de Guillaume-François Colson, 1800 Dosiero:Jean-Léon Gérôme 003.jpg|«Bonaparte antaŭ la Sfinkso» de Jean-Léon Gérôme Dosiero:Bouchot - Le general Bonaparte au Conseil des Cinq-Cents.jpg|«La generalo Bonaparte ĉe la Konsilio de la Kvin-Cento» de François Bouchot Dosiero:3consuls.jpg|La tri konsuloj [[Jean-Jacques Régis de Cambacérès]], Napoleono Bonaparte kaj [[Charles-François Lebrun]] Dosiero:Bonaparte a Marengo.jpg|«Bonaparte ĉe la batalo de Marengo» de Alphonse Lalauze Dosiero:Bonaparte premier Consul Gérard Chantilly.jpg|«La unua konsulo en 1803» de [[François Gérard]] Dosiero:Ingres, Napoleon on his Imperial throne.jpg|«Napoleono la 1-a sur la imperia trono» de [[Jean-Auguste-Dominique Ingres]] Dosiero:Charles Thévenin - Reddition de la ville d'Ulm.jpg|«Kapitulaco de la urbo Ulm, la 20an de oktobro 1805, Napoleono la 1-a ricevante la kapitulacon el la generalo Mack» de Charles Thévenin Dosiero:Charles Meynier - Napoleon in Berlin.png|«Napoleono en Berlino» de Charles Meynier Dosiero:Napoleon on the Battlefield of Eylau (Antoine-Jean Gros).jpg|«Napoleono dum la batalo de Eylau» de [[Antoine-Jean Gros]] Dosiero:Napoleon friedland.jpg|«Napoleono en Friedland» de Horace Vernet Dosiero:Bacciarelli_Granting_of_the_Constitution.png|«Napoleono remetas la konstitucion al la duklando de Varsovio (1807)», pentraĵo de [[Marcello Bacciarelli]], Nacia Muzeo, Varsovio. Dosiero:Suchodolski_Battle_of_Tudela.jpg|Napoleono post la [[Batalo de Tudela]] Dosiero:Napoleon Wagram.jpg|«Napoleono en Wagram», pentraĵo de Horace Vernet Dosiero:Vereshagin.Napoleon near Borodino.jpg|«Napoleono en Borodino» de Vasilij Vereŝĉagin Dosiero:Napoleon Moscow Fire.JPG|«Napoleono la 1-a antaŭ la incendio de Moskvo» Dosiero:Napoleons retreat from moscow.jpg|«La retiriĝo de Moskvo» de Adolph Northen Dosiero:Napoleon i Poniatowski Lipsk.jpg|«Napoleono kaj Poniatowski» en Leipzig de Janvier Suchodolski Dosiero:Leipzig als harte Nuss fuer Napoleon.png|Karikaturo de Napoleono ĉe Leipzig. Dosiero::Meissonier - 1814, Campagne de France.jpg|Pentraĵo de Meissonier: 1814, Kampanjo de Francio: post la [[batalo de Laon]], Napoleono kun [[Ney]], [[Berthier]], Flahaut (filo de Talleyrand), Drouot kaj Gourgaud. Dosiero:Montfort - Adieux de Napoleon a la Garde imperiale.jpg|«Adiaŭo de Napoleono al la Imperia Gvardio ĉe Fontainebleau», de Montfort Dosiero:Napoleon's exile to Elba3.jpg|Karikaturo angla post la abdiko de Napoleono Dosiero:Beaume - Napoléon Ier quittant l'île d'Elbe - 1836.jpg|«Napoleono elirante el Elba, la 26an de februaro de 1815» de Joseph Beaume Dosiero:Napoleon returned.jpg|«Reveno el la insulo Elbo», de Carl von Steuben Dosiero:Crofts-Napoleon's last grand attack at Waterloo.jpg|«Napoleono ordonanta la atakon de la Malnova Gvardio ĉe Waterloo», de Ernest Crofts Dosiero:Steuben - Mort de Napoleon.jpg|«Morto de Napoleono», Carl von Steuben </gallery> {{Ordeno de Blanka Aglo}} == Referencoj == {{Referencoj|2}} ==Literaturo== * Chandler, David (2002). Napoleon. Leo Cooper. ISBN 0-85052-750-3. * Chesney, Charles (2006). Waterloo Lectures:A Study Of The Campaign Of 1815. Kessinger Publishing. ISBN 1-4286-4988-3. * Connelly, Owen (2006). Blundering to Glory: Napoleon's Military Campaigns. Rowman & Littlefield. ISBN 0-7425-5318-3. * Cordingly, David (2004). The Billy Ruffian: The Bellerophon and the Downfall of Napoleon. Bloomsbury. ISBN 1-58234-468-X. * Cronin, Vincent (1994). Napoleon. HarperCollins. ISBN 0-00-637521-9. * Cullen, William (2008). Is Arsenic an Aphrodisiac?. Royal Society of Chemistry. ISBN 0-85404-363-2. * Driskel, Paul (1993). As Befits a Legend. Kent State University Press. ISBN 0-87338-484-9. * Dwyer, Philip (2008). Napoleon: The Path to Power. Yale University Press. ASIN B00280LN5G. * Fremont-Barnes, Gregory; Fisher, Todd (2004). The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire. Osprey. ISBN 1-84176-831-6. * Gates, David (2003). The Napoleonic Wars, 1803–1815. Pimlico. ISBN 0-7126-0719-6. * Harvey, Robert (2006). The War of Wars. Robinson. ISBN 978-1-84529-635-3. * Johnson, Paul (2002). Napoleon: A life. Penguin Books. ISBN 0-670-03078-3.; 200pp; quite hostile * Lyons, Martyn (1994). Napoleon Bonaparte and the Legacy of the French Revolution. St. Martin's Press. * Markham, Felix (1963). Napoleon. Mentor.; 303pp; biografieto fare de Oksforda studento [https://www.questia.com/read/10369968/napoleon rete] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20170902004548/https://www.questia.com/read/10369968/napoleon |date=2017-09-02 }} Alirita la 1an de Septembro 2017. * McLynn, Frank (1998). Napoleon. Pimlico. ISBN 0-7126-6247-2. ASIN 0712662472. * Roberts, Andrew (2014). Napoleon: A Life. Penguin Group. ISBN 978-0-670-02532-9. * Schom, Alan (1997). Napoleon Bonaparte. HarperCollins. ISBN 978-0-06-017214-5. * Sicker, Martin (2001). The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire. Greenwood. [https://books.google.es/books?id=BzMJys65u9wC&pg=PA99&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false] Alirita la 19an de Aŭgusto 2017. == Vidu ankaŭ == * [[Cent-Tagoj]] * [[Honora Legio]] * [[Adolphe Thiers]] * [[Ĉambro de la reprezentantoj (Francio)]] * Listo de [[Marŝaloj kaj generaloj de Napoleono]] * [[Charles-Maurice de Talleyrand]] * [[Joseph Bonaparte]] * [[Napoleona epoko]] * [[Napoleonaj militoj]] * [[Napoleon: Total War]] {{Projektoj}} {{Ligiltabelo Reĝoj kaj imperiestroj de Francio}} {{Bibliotekoj}} * {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=Napoleon|revizio=797863520}} {{Havenda artikolo}} {{Leginda|2016|03|10}} {{ADLS|2017|37}} [[Kategorio:Napoleono Bonaparte| ]] [[Kategorio:Bonaparte|Napoleono]] [[Kategorio:Historio de Francio]] [[Kategorio:Imperiestroj de Francio]] [[Kategorio:Diktatoroj]] [[Kategorio:Deportitoj]] [[Kategorio:Homoj ekskomunikitaj de romkatolika eklezio]] [[Kategorio:Francaj revoluciaj militoj]] [[Kategorio:Unua Franca Imperio]] [[Kategorio:Francaj militistoj de la 19-a jarcento]] [[Kategorio:Homoj de la Franca revolucio]] [[Kategorio:Membroj de la franca Akademio de Sciencoj]] [[Kategorio:Aleksandro Nevskijaj Ordenitoj]] [[Kategorio:Kavaliroj de Ordeno de Blanka Aglo]] [[Kategorio:Francaj marŝaloj]] [[Kategorio:Francaj romkatolikoj]] [[Kategorio:Italdevenaj francoj]] [[Kategorio:Francaj generaloj]] [[Kategorio:Politikistoj de Korsiko]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Ŝablonoj uzitaj sur ĉi tiu paĝo: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/MediaWiki:Wikibase-snakview-snaktypeselector-novalue/eo" title="MediaWiki:Wikibase-snakview-snaktypeselector-novalue/eo">MediaWiki:Wikibase-snakview-snaktypeselector-novalue/eo</a> (<a href="/w/index.php?title=MediaWiki:Wikibase-snakview-snaktypeselector-novalue/eo&action=edit" title="MediaWiki:Wikibase-snakview-snaktypeselector-novalue/eo">vidi fontkodon</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:!)" title="Ŝablono:!)">Ŝablono:!)</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:!)&action=edit" title="Ŝablono:!)">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:!-" title="Ŝablono:!-">Ŝablono:!-</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:!-&action=edit" title="Ŝablono:!-">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:(!" title="Ŝablono:(!">Ŝablono:(!</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:(!&action=edit" title="Ŝablono:(!">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:((" title="Ŝablono:((">Ŝablono:((</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:((&action=edit" title="Ŝablono:((">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:))" title="Ŝablono:))">Ŝablono:))</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:))&action=edit" title="Ŝablono:))">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:ADLS" title="Ŝablono:ADLS">Ŝablono:ADLS</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:ADLS&action=edit" title="Ŝablono:ADLS">vidi fontkodon</a>) (duon-protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Anstata%C5%ADu" title="Ŝablono:Anstataŭu">Ŝablono:Anstataŭu</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Anstata%C5%ADu&action=edit" title="Ŝablono:Anstataŭu">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:ArtikolaMesa%C4%9Dokesto" title="Ŝablono:ArtikolaMesaĝokesto">Ŝablono:ArtikolaMesaĝokesto</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:ArtikolaMesa%C4%9Dokesto&action=edit" title="Ŝablono:ArtikolaMesaĝokesto">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Bibliotekoj" title="Ŝablono:Bibliotekoj">Ŝablono:Bibliotekoj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Bibliotekoj&action=edit" title="Ŝablono:Bibliotekoj">vidi fontkodon</a>) (duon-protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Cita%C4%B5o_el_la_reto" title="Ŝablono:Citaĵo el la reto">Ŝablono:Citaĵo el la reto</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Cita%C4%B5o_el_la_reto&action=edit" title="Ŝablono:Citaĵo el la reto">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Cita%C4%B5o_el_libro" title="Ŝablono:Citaĵo el libro">Ŝablono:Citaĵo el libro</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Cita%C4%B5o_el_libro&action=edit" title="Ŝablono:Citaĵo el libro">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato" title="Ŝablono:Dato">Ŝablono:Dato</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato&action=edit" title="Ŝablono:Dato">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko" title="Ŝablono:Dato kaj loko">Ŝablono:Dato kaj loko</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/a%C4%9Do" title="Ŝablono:Dato kaj loko/aĝo">Ŝablono:Dato kaj loko/aĝo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/a%C4%9Do&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/aĝo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/dato" title="Ŝablono:Dato kaj loko/dato">Ŝablono:Dato kaj loko/dato</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/dato&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/dato">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/formato" title="Ŝablono:Dato kaj loko/formato">Ŝablono:Dato kaj loko/formato</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/formato&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/formato">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/jaro" title="Ŝablono:Dato kaj loko/jaro">Ŝablono:Dato kaj loko/jaro</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/jaro&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/jaro">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/kategorio" title="Ŝablono:Dato kaj loko/kategorio">Ŝablono:Dato kaj loko/kategorio</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/kategorio&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/kategorio">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/kategorio/kodero" title="Ŝablono:Dato kaj loko/kategorio/kodero">Ŝablono:Dato kaj loko/kategorio/kodero</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/kategorio/kodero&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/kategorio/kodero">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/listo" title="Ŝablono:Dato kaj loko/listo">Ŝablono:Dato kaj loko/listo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Dato_kaj_loko/listo&action=edit" title="Ŝablono:Dato kaj loko/listo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Daton" title="Ŝablono:Daton">Ŝablono:Daton</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Daton&action=edit" title="Ŝablono:Daton">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Diskreta_mallongigo" title="Ŝablono:Diskreta mallongigo">Ŝablono:Diskreta mallongigo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Diskreta_mallongigo&action=edit" title="Ŝablono:Diskreta mallongigo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Formato_starto_fino" title="Ŝablono:Formato starto fino">Ŝablono:Formato starto fino</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Formato_starto_fino&action=edit" title="Ŝablono:Formato starto fino">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:GetLabelFix" title="Ŝablono:GetLabelFix">Ŝablono:GetLabelFix</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:GetLabelFix&action=edit" title="Ŝablono:GetLabelFix">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Harvnb" title="Ŝablono:Harvnb">Ŝablono:Harvnb</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Harvnb&action=edit" title="Ŝablono:Harvnb">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Havenda_artikolo" title="Ŝablono:Havenda artikolo">Ŝablono:Havenda artikolo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Havenda_artikolo&action=edit" title="Ŝablono:Havenda artikolo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Honorigoj" title="Ŝablono:Honorigoj">Ŝablono:Honorigoj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Honorigoj&action=edit" title="Ŝablono:Honorigoj">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:ISBN" title="Ŝablono:ISBN">Ŝablono:ISBN</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:ISBN&action=edit" title="Ŝablono:ISBN">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:If_then_show" title="Ŝablono:If then show">Ŝablono:If then show</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:If_then_show&action=edit" title="Ŝablono:If then show">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkestero_verkisto" title="Ŝablono:Informkestero verkisto">Ŝablono:Informkestero verkisto</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Informkestero_verkisto&action=edit" title="Ŝablono:Informkestero verkisto">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkesto/%2B/html" title="Ŝablono:Informkesto/+/html">Ŝablono:Informkesto/+/html</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Informkesto/%2B/html&action=edit" title="Ŝablono:Informkesto/+/html">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkesto/koloro" title="Ŝablono:Informkesto/koloro">Ŝablono:Informkesto/koloro</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Informkesto/koloro&action=edit" title="Ŝablono:Informkesto/koloro">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkesto_gravulo" title="Ŝablono:Informkesto gravulo">Ŝablono:Informkesto gravulo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Informkesto_gravulo&action=edit" title="Ŝablono:Informkesto gravulo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkesto_gravulo/fonkoloro" title="Ŝablono:Informkesto gravulo/fonkoloro">Ŝablono:Informkesto gravulo/fonkoloro</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Informkesto_gravulo/fonkoloro&action=edit" title="Ŝablono:Informkesto gravulo/fonkoloro">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkesto_gravulo/kaplinio" title="Ŝablono:Informkesto gravulo/kaplinio">Ŝablono:Informkesto gravulo/kaplinio</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Informkesto_gravulo/kaplinio&action=edit" title="Ŝablono:Informkesto gravulo/kaplinio">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Kesta_ombro" title="Ŝablono:Kesta ombro">Ŝablono:Kesta ombro</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Kesta_ombro&action=edit" title="Ŝablono:Kesta ombro">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Kino-premioj" title="Ŝablono:Kino-premioj">Ŝablono:Kino-premioj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Kino-premioj&action=edit" title="Ŝablono:Kino-premioj">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Kolorkontrasta_rilatumo" title="Ŝablono:Kolorkontrasta rilatumo">Ŝablono:Kolorkontrasta rilatumo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Kolorkontrasta_rilatumo&action=edit" title="Ŝablono:Kolorkontrasta rilatumo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Lang" title="Ŝablono:Lang">Ŝablono:Lang</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Lang&action=edit" title="Ŝablono:Lang">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Lang-fr" title="Ŝablono:Lang-fr">Ŝablono:Lang-fr</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Lang-fr&action=edit" title="Ŝablono:Lang-fr">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Leginda" title="Ŝablono:Leginda">Ŝablono:Leginda</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Leginda&action=edit" title="Ŝablono:Leginda">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Ligiltabelo_Re%C4%9Doj_kaj_imperiestroj_de_Francio" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Ligiltabelo Reĝoj kaj imperiestroj de Francio">Ŝablono:Ligiltabelo Reĝoj kaj imperiestroj de Francio</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Ligiltabelo_Re%C4%9Doj_kaj_imperiestroj_de_Francio&action=edit" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Ligiltabelo Reĝoj kaj imperiestroj de Francio">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Lin_mald" title="Ŝablono:Lin mald">Ŝablono:Lin mald</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Lin_mald&action=edit" title="Ŝablono:Lin mald">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Lin_ser%C4%89i" title="Ŝablono:Lin serĉi">Ŝablono:Lin serĉi</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Lin_ser%C4%89i&action=edit" title="Ŝablono:Lin serĉi">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Lingv/R" title="Ŝablono:Lingv/R">Ŝablono:Lingv/R</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Lingv/R&action=edit" title="Ŝablono:Lingv/R">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Lingv/r" title="Ŝablono:Lingv/r">Ŝablono:Lingv/r</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Lingv/r&action=edit" title="Ŝablono:Lingv/r">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Listo_de_elementoj" title="Ŝablono:Listo de elementoj">Ŝablono:Listo de elementoj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Listo_de_elementoj&action=edit" title="Ŝablono:Listo de elementoj">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Listo_elementoj" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Listo elementoj">Ŝablono:Listo elementoj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Listo_elementoj&action=edit" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Listo elementoj">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Montru_komencofinon" title="Ŝablono:Montru komencofinon">Ŝablono:Montru komencofinon</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Montru_komencofinon&action=edit" title="Ŝablono:Montru komencofinon">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Navbar" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Navbar">Ŝablono:Navbar</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Navbar&action=edit" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Navbar">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Navigilo2" title="Ŝablono:Navigilo2">Ŝablono:Navigilo2</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Navigilo2&action=edit" title="Ŝablono:Navigilo2">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Navigilo2/%2B" title="Ŝablono:Navigilo2/+">Ŝablono:Navigilo2/+</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Navigilo2/%2B&action=edit" title="Ŝablono:Navigilo2/+">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Ne_Q" title="Ŝablono:Ne Q">Ŝablono:Ne Q</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Ne_Q&action=edit" title="Ŝablono:Ne Q">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Novalue" title="Ŝablono:Novalue">Ŝablono:Novalue</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Novalue&action=edit" title="Ŝablono:Novalue">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Nrsp" title="Ŝablono:Nrsp">Ŝablono:Nrsp</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Nrsp&action=edit" title="Ŝablono:Nrsp">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Ordeno_de_Blanka_Aglo" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Ordeno de Blanka Aglo">Ŝablono:Ordeno de Blanka Aglo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Ordeno_de_Blanka_Aglo&action=edit" class="mw-redirect" title="Ŝablono:Ordeno de Blanka Aglo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Ordeno_de_la_Blanka_Aglo" title="Ŝablono:Ordeno de la Blanka Aglo">Ŝablono:Ordeno de la Blanka Aglo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Ordeno_de_la_Blanka_Aglo&action=edit" title="Ŝablono:Ordeno de la Blanka Aglo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:PAGENAMEBASE" title="Ŝablono:PAGENAMEBASE">Ŝablono:PAGENAMEBASE</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:PAGENAMEBASE&action=edit" title="Ŝablono:PAGENAMEBASE">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Projektoj" title="Ŝablono:Projektoj">Ŝablono:Projektoj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Projektoj&action=edit" title="Ŝablono:Projektoj">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Referencoj" title="Ŝablono:Referencoj">Ŝablono:Referencoj</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Referencoj&action=edit" title="Ŝablono:Referencoj">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Re%C4%9Doj_kaj_imperiestroj_de_Francio" title="Ŝablono:Reĝoj kaj imperiestroj de Francio">Ŝablono:Reĝoj kaj imperiestroj de Francio</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Re%C4%9Doj_kaj_imperiestroj_de_Francio&action=edit" title="Ŝablono:Reĝoj kaj imperiestroj de Francio">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:RilataLigilo" title="Ŝablono:RilataLigilo">Ŝablono:RilataLigilo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:RilataLigilo&action=edit" title="Ŝablono:RilataLigilo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Titola_ikono" title="Ŝablono:Titola ikono">Ŝablono:Titola ikono</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Titola_ikono&action=edit" title="Ŝablono:Titola ikono">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Tnavbar" title="Ŝablono:Tnavbar">Ŝablono:Tnavbar</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Tnavbar&action=edit" title="Ŝablono:Tnavbar">vidi fontkodon</a>) (duon-protektita)</li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Tradukita" title="Ŝablono:Tradukita">Ŝablono:Tradukita</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Tradukita&action=edit" title="Ŝablono:Tradukita">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:VDIK" title="Ŝablono:VDIK">Ŝablono:VDIK</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:VDIK&action=edit" title="Ŝablono:VDIK">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Vidu_anka%C5%AD" title="Ŝablono:Vidu ankaŭ">Ŝablono:Vidu ankaŭ</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Vidu_anka%C5%AD&action=edit" title="Ŝablono:Vidu ankaŭ">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Webarchiv" title="Ŝablono:Webarchiv">Ŝablono:Webarchiv</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:Webarchiv&action=edit" title="Ŝablono:Webarchiv">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:%C4%88efartikolo" title="Ŝablono:Ĉefartikolo">Ŝablono:Ĉefartikolo</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:%C4%88efartikolo&action=edit" title="Ŝablono:Ĉefartikolo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:%C4%88efartikolo/styles.css" title="Ŝablono:Ĉefartikolo/styles.css">Ŝablono:Ĉefartikolo/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:%C4%88efartikolo/styles.css&action=edit" title="Ŝablono:Ĉefartikolo/styles.css">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/%C5%9Cablono:%C5%9Can%C4%9Du_%C5%9Dablonon" title="Ŝablono:Ŝanĝu ŝablonon">Ŝablono:Ŝanĝu ŝablonon</a> (<a href="/w/index.php?title=%C5%9Cablono:%C5%9Can%C4%9Du_%C5%9Dablonon&action=edit" title="Ŝablono:Ŝanĝu ŝablonon">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/Modulo:Arguments" title="Modulo:Arguments">Modulo:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Arguments&action=edit" title="Modulo:Arguments">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Color_contrast" title="Modulo:Color contrast">Modulo:Color contrast</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Color_contrast&action=edit" title="Modulo:Color contrast">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Color_contrast/colors" title="Modulo:Color contrast/colors">Modulo:Color contrast/colors</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Color_contrast/colors&action=edit" title="Modulo:Color contrast/colors">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Datoj" title="Modulo:Datoj">Modulo:Datoj</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Datoj&action=edit" title="Modulo:Datoj">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:I18n" title="Modulo:I18n">Modulo:I18n</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:I18n&action=edit" title="Modulo:I18n">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:InfoboxImage" title="Modulo:InfoboxImage">Modulo:InfoboxImage</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:InfoboxImage&action=edit" title="Modulo:InfoboxImage">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/Modulo:Informkesto" title="Modulo:Informkesto">Modulo:Informkesto</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Informkesto&action=edit" title="Modulo:Informkesto">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Lingvonomo" title="Modulo:Lingvonomo">Modulo:Lingvonomo</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Lingvonomo&action=edit" title="Modulo:Lingvonomo">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:String" title="Modulo:String">Modulo:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:String&action=edit" title="Modulo:String">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Webarchive" title="Modulo:Webarchive">Modulo:Webarchive</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Webarchive&action=edit" title="Modulo:Webarchive">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Webarchive/data" title="Modulo:Webarchive/data">Modulo:Webarchive/data</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Webarchive/data&action=edit" title="Modulo:Webarchive/data">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Wikibase" title="Modulo:Wikibase">Modulo:Wikibase</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Wikibase&action=edit" title="Modulo:Wikibase">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Wikidades" title="Modulo:Wikidades">Modulo:Wikidades</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Wikidades&action=edit" title="Modulo:Wikidades">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Wikidades/i18n" title="Modulo:Wikidades/i18n">Modulo:Wikidades/i18n</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Wikidades/i18n&action=edit" title="Modulo:Wikidades/i18n">redakti</a>) </li><li><a href="/w/index.php?title=Modulo:Wikidades/labels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modulo:Wikidades/labels (paĝo ne ekzistas)">Modulo:Wikidades/labels</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Wikidades/labels&action=edit" class="new" title="Modulo:Wikidades/labels (paĝo ne ekzistas)">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:Wikidata" title="Modulo:Wikidata">Modulo:Wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:Wikidata&action=edit" title="Modulo:Wikidata">vidi fontkodon</a>) (protektita)</li><li><a href="/wiki/Modulo:WikidataBiografio" title="Modulo:WikidataBiografio">Modulo:WikidataBiografio</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:WikidataBiografio&action=edit" title="Modulo:WikidataBiografio">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:WikidataIB" title="Modulo:WikidataIB">Modulo:WikidataIB</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:WikidataIB&action=edit" title="Modulo:WikidataIB">redakti</a>) </li><li><a href="/w/index.php?title=Modulo:WikidataIB/i18n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modulo:WikidataIB/i18n (paĝo ne ekzistas)">Modulo:WikidataIB/i18n</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:WikidataIB/i18n&action=edit" class="new" title="Modulo:WikidataIB/i18n (paĝo ne ekzistas)">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:WikidataIB/nolinks" title="Modulo:WikidataIB/nolinks">Modulo:WikidataIB/nolinks</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:WikidataIB/nolinks&action=edit" title="Modulo:WikidataIB/nolinks">redakti</a>) </li><li><a href="/wiki/Modulo:WikidataIB/titleformats" title="Modulo:WikidataIB/titleformats">Modulo:WikidataIB/titleformats</a> (<a href="/w/index.php?title=Modulo:WikidataIB/titleformats&action=edit" title="Modulo:WikidataIB/titleformats">redakti</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto">Reiri al <a href="/wiki/Napoleono_Bonaparte" title="Napoleono Bonaparte">Napoleono Bonaparte</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Elŝutita el "<a dir="ltr" href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Napoleono_Bonaparte">https://eo.wikipedia.org/wiki/Napoleono_Bonaparte</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Regularo pri respekto de la privateco</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedio:Enkonduko">Pri Vikipedio</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedio:Malgarantio">Malgarantioj</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programistoj</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eo.wikipedia.org">Statistikoj</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Deklaro pri kuketoj</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eo.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Napoleono_Bonaparte&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Poŝtelefona vido</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-bs72c","wgBackendResponseTime":301,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.005","walltime":"0.006","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":713,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-bs72c","timestamp":"20241129114531","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>