CINXE.COM

Clivage — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Clivage — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"35ee55c8-40b2-4f7e-9c1f-3a246a565fb8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Clivage","wgTitle":"Clivage","wgCurRevisionId":211279061,"wgRevisionId":211279061,"wgArticleId":218435,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Portail:Géologie/Articles liés","Portail:Sciences de la Terre et de l'Univers/Articles liés","Portail:Sciences/Articles liés","Portail:Minéraux et roches/Articles liés","Portail:Chimie/Articles liés","Portail:Matériaux/Articles liés","Portail:Technologies/Articles liés","Minéralogie","Cristallographie","Gemmologie"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Clivage","wgRelevantArticleId":218435,"wgIsProbablyEditable": true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q107400","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Clivage — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Clivage"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Clivage"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Clivage rootpage-Clivage skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Clivage" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Clivage" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Clivage" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Clivage" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Plans_de_clivage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Plans_de_clivage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Plans de clivage</span> </div> </a> <ul id="toc-Plans_de_clivage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Observation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Observation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Observation</span> </div> </a> <ul id="toc-Observation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Types" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Types"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Types</span> </div> </a> <ul id="toc-Types-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Qualité_du_clivage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Qualité_du_clivage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Qualité du clivage</span> </div> </a> <ul id="toc-Qualité_du_clivage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Utilité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Utilité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Utilité</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Utilité-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Utilité</span> </button> <ul id="toc-Utilité-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Minéralogie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Minéralogie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Minéralogie</span> </div> </a> <ul id="toc-Minéralogie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Joaillerie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Joaillerie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Joaillerie</span> </div> </a> <ul id="toc-Joaillerie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Micro-électronique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Micro-électronique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Micro-électronique</span> </div> </a> <ul id="toc-Micro-électronique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Galerie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Galerie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Galerie</span> </div> </a> <ul id="toc-Galerie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Annexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Annexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Annexes</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Annexes-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Annexes</span> </button> <ul id="toc-Annexes-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Clivage</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 45 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-45" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">45 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B5%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="انفصام بلوري – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="انفصام بلوري" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Спайнасць – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Спайнасць" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Цепителност – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Цепителност" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kalavost_(kristal)" title="Kalavost (kristal) – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kalavost (kristal)" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Exfoliaci%C3%B3_(mineralogia)" title="Exfoliació (mineralogia) – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Exfoliació (mineralogia)" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0t%C4%9Bpnost" title="Štěpnost – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Štěpnost" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Spaltbarkeit" title="Spaltbarkeit – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Spaltbarkeit" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cleavage_(crystal)" title="Cleavage (crystal) – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Cleavage (crystal)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Klivebleco" title="Klivebleco – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Klivebleco" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Exfoliaci%C3%B3n_(mineralog%C3%ADa)" title="Exfoliación (mineralogía) – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Exfoliación (mineralogía)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/L%C3%B5henevus" title="Lõhenevus – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Lõhenevus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Esfoliazio_(mineralogia)" title="Esfoliazio (mineralogia) – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Esfoliazio (mineralogia)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%AE_(%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="رخ (کانی‌شناسی) – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="رخ (کانی‌شناسی)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lohkeavuus" title="Lohkeavuus – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lohkeavuus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Exfoliaci%C3%B3n_(mineralox%C3%ADa)" title="Exfoliación (mineraloxía) – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Exfoliación (mineraloxía)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A6%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%AA" title="פצילות – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="פצילות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A4%B2%E0%A4%A8_(%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B2)" title="विदलन (क्रिस्टल) – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="विदलन (क्रिस्टल)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kalavost" title="Kalavost – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kalavost" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Klivaj" title="Klivaj – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Klivaj" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Belahan_(kristal)" title="Belahan (kristal) – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Belahan (kristal)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Klivo" title="Klivo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Klivo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sfaldatura" title="Sfaldatura – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Sfaldatura" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%81%B8%E3%81%8D%E9%96%8B" title="へき開 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="へき開" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A2%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="ტკეჩადობა – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ტკეჩადობა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%96%D0%BA" title="Бөлектік – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Бөлектік" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B2%BD%EA%B0%9C" title="벽개 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="벽개" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Skalumas" title="Skalumas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Skalumas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Skaldn%C4%ABba" title="Skaldnība – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Skaldnība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Splitten_(Mineral)" title="Splitten (Mineral) – bas-allemand" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Splitten (Mineral)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bas-allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Splijting_(kristal)" title="Splijting (kristal) – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Splijting (kristal)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kl%C3%B8yv" title="Kløyv – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kløyv" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kl%C3%B8v_(mineralogi)" title="Kløv (mineralogi) – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kløv (mineralogi)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81upliwo%C5%9B%C4%87" title="Łupliwość – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Łupliwość" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Clivagem_(mineralogia)" title="Clivagem (mineralogia) – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Clivagem (mineralogia)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Clivaj" title="Clivaj – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Clivaj" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Спайность – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Спайность" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Cleavage_(crystal)" title="Cleavage (crystal) – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Cleavage (crystal)" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kalavost" title="Kalavost – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kalavost" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Razkolnost" title="Razkolnost – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Razkolnost" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Spaltning" title="Spaltning – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Spaltning" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A" title="แนวแตกเรียบ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="แนวแตกเรียบ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Спайність – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Спайність" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%A1t_khai" title="Cát khai – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cát khai" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A7%A3%E7%90%86" title="解理 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="解理" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Pit-l%C3%AD" title="Pit-lí – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Pit-lí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q107400#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Clivage" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Clivage" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Clivage"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Clivage"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Clivage" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Clivage" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;oldid=211279061" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Clivage&amp;id=211279061&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FClivage"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FClivage"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Clivage"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Clivage&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cleavage_(crystal)" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q107400" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Clivage_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Clivage (homonymie)">Clivage (homonymie)</a>. </p> </div></div> <p>Le <b>clivage</b> est l'aptitude de certains <a href="/wiki/Min%C3%A9ral" title="Minéral">minéraux</a> à se fracturer selon des surfaces planes dans des directions privilégiées lorsqu'ils sont soumis à un effort mécanique (un choc ou une pression continue). L'existence et l'orientation des plans de clivage dépendent de la symétrie et de la <a href="/wiki/Structure_cristalline" title="Structure cristalline">structure cristalline</a> (plans des liaisons les plus faibles du réseau) et sont donc caractéristiques des espèces. </p><p>Lorsque les surfaces de fractures sont irrégulières, on parle de <a href="/wiki/Cassure" title="Cassure">cassure</a>. Clivages et cassures sont des critères importants de détermination des minéraux. </p><p>Il existe parfois des plans de séparation qui ne sont pas des clivages. Ces séparations (<i>parting</i> en anglais) ne sont pas directement liées à la structure du cristal mais s'expliquent par des variations dans la géométrie du réseau causées par un accident&#160;: altération, présence de <a href="/wiki/Macle_(cristallographie)" title="Macle (cristallographie)">macle</a>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr> </p><p>C'est à partir de ses observations sur les clivages de la calcite que <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Just_Ha%C3%BCy" title="René Just Haüy">René Just Haüy</a> a développé la notion de «&#160;molécule intégrante&#160;» qui donnera naissance à celle de <a href="/wiki/Maille_(cristallographie)" title="Maille (cristallographie)">maille cristalline</a>, introduite en 1840 par <a href="/wiki/Gabriel_Delafosse" title="Gabriel Delafosse">Gabriel Delafosse</a>, son élève (voir <a href="/wiki/Cristal" title="Cristal">cristal</a>). Il passe à ce titre pour l'inventeur, avec <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Rom%C3%A9_de_L%27Isle" title="Jean-Baptiste Romé de L&#39;Isle">Jean-Baptiste Romé de L'Isle</a>, de la <a href="/wiki/Cristallographie" title="Cristallographie">cristallographie</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Plans_de_clivage">Plans de clivage</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Plans de clivage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Plans de clivage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Plans_de_clivage.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Plans_de_clivage.svg/220px-Plans_de_clivage.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Plans_de_clivage.svg/330px-Plans_de_clivage.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Plans_de_clivage.svg/440px-Plans_de_clivage.svg.png 2x" data-file-width="240" data-file-height="240" /></a><figcaption><i>Fig. 1&#160;:</i> Relation entre l'espacement des plans réticulaires et la densité de nœuds (Vue bidimensionnelle). Le clivage s'effectue parallèlement aux plans les plus denses et les plus espacés.</figcaption></figure> <p>Les <b>plans de clivage</b> correspondent à des plans de faiblesse dans la <a href="/wiki/Structure_cristalline" title="Structure cristalline">structure cristalline</a> et sont spécifiques à chaque espèce minérale. Ils sont toujours parallèles à une face possible de la <a href="/wiki/Forme_cristalline" title="Forme cristalline">forme cristalline</a>. Ils appartiennent, comme elles, à des familles de <a href="/wiki/Plan_r%C3%A9ticulaire" class="mw-redirect" title="Plan réticulaire">plans réticulaires</a> particuliers et peuvent être décrits à l'aide des <a href="/wiki/Indices_de_Miller" class="mw-redirect" title="Indices de Miller">indices de Miller</a>. </p><p>Les plans de clivage présentent une densité de nœuds (d'atomes) maximale et une importante <a href="/wiki/Distance_interr%C3%A9ticulaire" title="Distance interréticulaire">distance interréticulaire</a> avec les plans parallèles voisins (<i>figure 1</i>). Il en résulte une moindre résistance aux contraintes dans le sens des plans de clivages, alors que la <a href="/wiki/Coh%C3%A9sion_(physique)" title="Cohésion (physique)">cohésion</a> est forte dans les autres directions. Un minéral possédant un clivage parfait est difficile à briser selon une autre direction. Le clivage est plus ou moins facile selon la <a href="/wiki/Compacit%C3%A9_(cristallographie)" title="Compacité (cristallographie)">compacité</a> du cristal. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Observation">Observation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Observation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Observation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Fluorita_green.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Fluorita_green.jpeg/220px-Fluorita_green.jpeg" decoding="async" width="220" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Fluorita_green.jpeg/330px-Fluorita_green.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Fluorita_green.jpeg/440px-Fluorita_green.jpeg 2x" data-file-width="1137" data-file-height="1047" /></a><figcaption><i>Fig. 2&#160;:</i> <a href="/wiki/Fluorite" class="mw-redirect" title="Fluorite">Fluorite</a> avec un clivage octaédrique proéminent</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Amphibol.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Amphibol.jpg/220px-Amphibol.jpg" decoding="async" width="220" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Amphibol.jpg/330px-Amphibol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Amphibol.jpg/440px-Amphibol.jpg 2x" data-file-width="468" data-file-height="476" /></a><figcaption><i>Fig. 3&#160;:</i> Lame mince observée au microscope polarisant. Deux directions de clivage forment un angle de 56-124° caractéristique du clivage prismatique des <a href="/wiki/Amphibole" title="Amphibole">amphiboles</a>.</figcaption></figure> <p>Lorsque les <a href="/wiki/Cristal" title="Cristal">cristaux</a> sont bien formés, les clivages peuvent parfois être observés à l'œil nu ou à la loupe, sur le terrain, avec un simple marteau de géologue ou un couteau (<i>figure 2</i>). Cependant de très nombreux minéraux cristallisent sans développer de faces observables, par exemple&#160;: fibres, <a href="/wiki/Cristallite" title="Cristallite">cristallites</a>, agrégats <a href="/wiki/X%C3%A9nomorphe_(min%C3%A9ralogie)" title="Xénomorphe (minéralogie)">xénomorphes</a>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr> On a alors recours au <a href="/wiki/Microscope_optique" title="Microscope optique">microscope optique</a>, le plus souvent en <a href="/wiki/Microscopie_en_lumi%C3%A8re_polaris%C3%A9e" title="Microscopie en lumière polarisée">lumière polarisée</a>. </p><p>Au microscope, on ne peut observer que des <a href="/wiki/Lames_minces" class="mw-redirect" title="Lames minces">lames minces</a>. Les clivages observables pour un minéral donné dépendent de l’orientation des sections de coupe. Lorsque deux directions de clivage sont visibles, on peut mesurer l'angle formé. En recoupant les observations sur différentes sections, on obtient une bonne indication de la symétrie et de la structure du minéral (<i>figure 3</i>). </p><p>Lorsque le clivage est parfait, il peut être difficile de différencier une face cristalline et une surface de fracture plane correspondant à un plan de clivage. Toutes deux reflètent la même géométrie et la même structure interne. Les faces cristallines sont généralement plus ternes. Les surfaces de clivages peuvent apparaître légèrement nacrées en raison de la pénétration d'air dans les plans de clivage sous-jacents<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Il n'est pas toujours utile de cliver totalement un cristal pour mettre les directions de clivage en évidence&#160;: on peut souvent deviner un «&#160;démarrage&#160;» de clivage à l'intérieur des cristaux. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Types">Types</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Types" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Types"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En fonction de leur structure, les minéraux peuvent avoir aucune, une, ou plusieurs directions de plans de clivage. Le nombre de directions et les angles qu'elles forment entre elles permettent de définir des types de clivages génériques&#160;: </p> <ul><li>pas de clivage&#160;: lorsqu'il se brise, le minéral ne présente que des surfaces irrégulières, quelconques. Les minéraux sans clivage sont rares. Par exemple, les minéraux de la famille du <a href="/wiki/Quartz_(min%C3%A9ral)" title="Quartz (minéral)">quartz</a> ne présentent que rarement des clivages, mais très communément une <a href="/wiki/Cassure" title="Cassure">cassure</a> conchoïdale typique (arcs de cercles autour du point de rupture, éclats lisses mais non plans, surfaces onduleuses)&#160;;</li> <li>une direction de clivage dominante&#160;: <i>clivage basal</i>, ou <i><a href="/wiki/Pinaco%C3%AFde" title="Pinacoïde">pinacoïdal</a></i>. Les cristaux se fragmentent en paillettes, en lamelles ou en feuillets parallèles à la base du cristal. Les limites dans les autres directions sont irrégulières. Par exemple, les <a href="/wiki/Phyllosilicate" title="Phyllosilicate">phyllosilicates</a>, et en particulier les <a href="/wiki/Mica" title="Mica">micas</a>&#160;;</li> <li>deux directions de clivage dominantes&#160;: <i>clivage prismatique</i>. Les plans de clivage verticaux fendent les prismes d'origine dans leur longueur. On obtient des cristaux de forme très allongée, pouvant aller jusqu'à former des fibres. C'est le cas notamment des <a href="/wiki/Pyrox%C3%A8ne" title="Pyroxène">pyroxènes</a> et des <a href="/wiki/Amphibole" title="Amphibole">amphiboles</a>&#160;;</li> <li>trois directions de clivage ou plus&#160;: <i>clivage cubique</i>, <i>rhomboèdrique</i>, <i>octaédrique</i>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr> Les cristaux sont de forme compacte, sans allongement marqué. Par exemple, la <a href="/wiki/Halite" title="Halite">halite</a> a un clivage cubique, parallèlement à ses faces cristallines.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qualité_du_clivage"><span id="Qualit.C3.A9_du_clivage"></span>Qualité du clivage</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Qualité du clivage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Qualité du clivage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pour la détermination des minéraux, il peut être important d'avoir une description qualitative des clivages<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: </p> <ul><li>la facilité à obtenir le clivage renseigne sur la <a href="/wiki/Compacit%C3%A9_(cristallographie)" title="Compacité (cristallographie)">compacité</a> du minéral. Les clivages sont dits <i>faciles</i>, <i>difficiles</i> ou <i>très difficiles</i> (easy, hard, et difficult, en anglais)&#160;;</li> <li>la qualité des surfaces de clivage renseigne sur la <a href="/wiki/Structure_cristalline" title="Structure cristalline">structure cristalline</a> du minéral. On distingue différents degrés, par exemple&#160;: <ul><li><i>excellent</i>&#160;: le minéral se clive en fines lamelles&#160;: <a href="/wiki/Graphite" title="Graphite">graphite</a>, <a href="/wiki/Gypse" title="Gypse">gypse</a>, <a href="/wiki/Muscovite" title="Muscovite">muscovite</a>,</li> <li><i>parfait</i>&#160;: le minéral se clive en formes régulières délimitées par les plans de clivage&#160;: <a href="/wiki/Calcite" title="Calcite">calcite</a>, <a href="/wiki/Gal%C3%A8ne" title="Galène">galène</a>, <a href="/wiki/Halite" title="Halite">halite</a>,</li> <li><i>bon</i>&#160;: les plans de clivage ne sont pas parfaitement droits&#160;: <a href="/wiki/Feldspath" title="Feldspath">feldspath</a>, <a href="/wiki/Pyrox%C3%A8ne" title="Pyroxène">pyroxène</a>,</li> <li><i>imparfait</i>&#160;: le clivage n'est pas net&#160;: <a href="/wiki/Soufre" title="Soufre">soufre</a>, <a href="/wiki/Apatite" title="Apatite">apatite</a>, <a href="/wiki/Cassit%C3%A9rite" title="Cassitérite">cassitérite</a>,</li> <li><i>mauvais</i>&#160;: pas de clivage, on parle alors de cassure&#160;: <a href="/wiki/Argile" title="Argile">argile</a>, <a href="/wiki/Calcaire" title="Calcaire">calcaire</a>.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Utilité"><span id="Utilit.C3.A9"></span>Utilité</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Utilité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Utilité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Minéralogie"><span id="Min.C3.A9ralogie"></span><a href="/wiki/Min%C3%A9ralogie" title="Minéralogie">Minéralogie</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Minéralogie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Minéralogie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le clivage est une clé de détermination des minéraux. La connaissance des espèces minérales et de leur <a href="/wiki/Structure_cristalline" title="Structure cristalline">structure cristalline</a> sont des informations essentielles dans de nombreux domaines scientifiques plus ou moins associés à la <a href="/wiki/G%C3%A9ologie" title="Géologie">géologie</a> tels que&#160;: <a href="/wiki/P%C3%A9trologie" title="Pétrologie">pétrologie</a>, <a href="/wiki/Volcanologie" title="Volcanologie">volcanologie</a>, <a href="/wiki/P%C3%A9dologie_(g%C3%A9oscience)" title="Pédologie (géoscience)">pédologie</a>, mais aussi <a href="/wiki/Pal%C3%A9ontologie" title="Paléontologie">paléontologie</a>, <a href="/wiki/Astrophysique" title="Astrophysique">astrophysique</a>, <a href="/wiki/Plan%C3%A9tologie" title="Planétologie">planétologie</a>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Joaillerie"><a href="/wiki/Joaillerie" title="Joaillerie">Joaillerie</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Joaillerie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Joaillerie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le clivage est un élément important que les <a href="/wiki/Lapidaire" title="Lapidaire">lapidaires</a> prennent en compte pour la taille des <a href="/wiki/Gemme" title="Gemme">gemmes</a>. Les pierres avec un clivage facile peuvent se briser, ce qui les rend difficiles à tailler, les plans de clivage étant parfois très difficiles à distinguer. À l'opposé, les techniques de taille par percussion mettent à profit les clivages pour façonner une pierre selon sa forme cristalline naturelle. Le clivage a également été employé pour scinder de gros cristaux en pièces plus petites. Pour limiter les risques d'endommagement des pièces de valeur, on utilise aujourd'hui plus volontiers des scies perfectionnées ou le <a href="/wiki/Laser" title="Laser">laser</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Micro-électronique"><span id="Micro-.C3.A9lectronique"></span><a href="/wiki/Micro-%C3%A9lectronique" class="mw-redirect" title="Micro-électronique">Micro-électronique</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Micro-électronique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Micro-électronique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les matériaux <a href="/wiki/Semi-conducteur" title="Semi-conducteur">semi-conducteurs</a> sont des <a href="/wiki/Monocristal" title="Monocristal">monocristaux</a> synthétiques généralement commercialisés sous la forme de <a href="/wiki/Wafer" title="Wafer">wafers</a>, disques fins sur lesquels sont gravés en série les <a href="/wiki/Circuit_int%C3%A9gr%C3%A9" title="Circuit intégré">circuits intégrés</a> et notamment les <a href="/wiki/Microprocesseur" title="Microprocesseur">microprocesseurs</a>. La séparation mécanique des éléments gravés est facilitée par l'orientation fine des plans de clivage. Les semi-conducteurs élémentaires (Si, Ge, diamant) ont une <a href="/wiki/Structure_diamant" title="Structure diamant">structure diamant</a>&#160;: une orientation adéquate du wafer permet d'obtenir par clivage des rectangles presque parfaits. La plupart des autres semi-conducteurs commerciaux (GaAs, InSb, SiGe, etc.) ont une <a href="/wiki/Structure_blende" title="Structure blende">structure blende</a>, avec des plans de clivages similaires. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galerie">Galerie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Galerie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Galerie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:QuartzoincolorEZ.jpg" class="mw-file-description" title="Le quartz ne possède pas de plan de clivage. Il admet des cassures dites conchoïdale."><img alt="Le quartz ne possède pas de plan de clivage. Il admet des cassures dites conchoïdale." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/QuartzoincolorEZ.jpg/120px-QuartzoincolorEZ.jpg" decoding="async" width="120" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/QuartzoincolorEZ.jpg/180px-QuartzoincolorEZ.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/QuartzoincolorEZ.jpg/240px-QuartzoincolorEZ.jpg 2x" data-file-width="1010" data-file-height="960" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Le <a href="/wiki/Quartz_(min%C3%A9ral)" title="Quartz (minéral)">quartz</a> ne possède pas de plan de clivage. Il admet des cassures dites <b>conchoïdale</b>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Biotita1.jpeg" class="mw-file-description" title="Clivage basal parfait dans une biotite. On distingue les plans de clivage parallèles (feuilletage)."><img alt="Clivage basal parfait dans une biotite. On distingue les plans de clivage parallèles (feuilletage)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Biotita1.jpeg/106px-Biotita1.jpeg" decoding="async" width="106" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Biotita1.jpeg/160px-Biotita1.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Biotita1.jpeg/213px-Biotita1.jpeg 2x" data-file-width="676" data-file-height="762" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><b>Clivage basal</b> parfait dans une <a href="/wiki/Biotite" title="Biotite">biotite</a>. On distingue les plans de clivage parallèles (feuilletage).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Hiddenite.jpg" class="mw-file-description" title="Clivage prismatique de l&#39;hiddenite, variété de spodumène. Les plans de clivage verticaux forment des angles de 87-93° caractéristiques des pyroxènes."><img alt="Clivage prismatique de l&#39;hiddenite, variété de spodumène. Les plans de clivage verticaux forment des angles de 87-93° caractéristiques des pyroxènes." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Hiddenite.jpg/80px-Hiddenite.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Hiddenite.jpg/120px-Hiddenite.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Hiddenite.jpg/160px-Hiddenite.jpg 2x" data-file-width="3056" data-file-height="4592" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><b>Clivage prismatique</b> de l'hiddenite, variété de <a href="/wiki/Spodum%C3%A8ne" title="Spodumène">spodumène</a>. Les plans de clivage verticaux forment des angles de 87-93° caractéristiques des <a href="/wiki/Pyrox%C3%A8ne" title="Pyroxène">pyroxènes</a>. </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Selpologne.jpg" class="mw-file-description" title="Clivage cubique de la halite (sel gemme). Les plans de clivage sont parallèles aux faces cristallines."><img alt="Clivage cubique de la halite (sel gemme). Les plans de clivage sont parallèles aux faces cristallines." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Selpologne.jpg/120px-Selpologne.jpg" decoding="async" width="120" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Selpologne.jpg/180px-Selpologne.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Selpologne.jpg/240px-Selpologne.jpg 2x" data-file-width="3780" data-file-height="3582" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><b>Clivage cubique</b> de la <a href="/wiki/Halite" title="Halite">halite</a> (sel gemme). Les plans de clivage sont parallèles aux faces cristallines.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="JohnsenPoirot_(adaptation_française)2006"><span class="ouvrage" id="Ole_JohnsenJ.-P._Poirot_(adaptation_française)2006">Ole <span class="nom_auteur">Johnsen</span> et J.-P. <span class="nom_auteur">Poirot (adaptation française)</span>, <cite class="italique">Guide Delachaux des minéraux</cite>, <a href="/wiki/Delachaux_et_Niestl%C3%A9" title="Delachaux et Niestlé">Delachaux &amp; Niestlé</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Les guides du naturaliste&#160;», <time>2006</time>, 438&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-603-01392-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-603-01392-0"><span class="nowrap">2-603-01392-0</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Guide+Delachaux+des+min%C3%A9raux&amp;rft.pub=Delachaux+%26+Niestl%C3%A9&amp;rft.aulast=Johnsen&amp;rft.aufirst=Ole&amp;rft.au=Poirot+%28adaptation+fran%C3%A7aise%29%2C+J.-P.&amp;rft.date=2006&amp;rft.tpages=438&amp;rft.isbn=2-603-01392-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AClivage"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.minsocam.org/MSA/collectors_corner/id/mineral_id_keyi6.htm"><cite style="font-style:normal;">The Mineral Identification Key, Cleavage</cite></a>&#160;», <span class="italique">Collector's corner</span>, sur <span class="italique">Mineralogical Society of america</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2010-03-04" data-sort-value="2010-03-04">4 mars 2010</time>)</small></span></span> </li> </ol></div> </div> <ul><li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en anglais intitulé <span class="plainlinks">«&#160;<a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cleavage_(crystal)?oldid=340191713">Cleavage (crystal)</a>&#160;» <small>(<a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cleavage_(crystal)?action=history">voir la liste des auteurs</a>)</small></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Annexes">Annexes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Annexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Annexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/clivage" class="extiw" title="wikt:clivage">clivage</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clivage&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Min%C3%A9ral" title="Minéral">Minéral</a> et <a href="/wiki/Cristal" title="Cristal">cristal</a></li> <li><a href="/wiki/Cassure" title="Cassure">Cassure</a></li> <li><a href="/wiki/Structure_cristalline" title="Structure cristalline">Structure cristalline</a></li> <li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_cristallin" title="Système cristallin">Système cristallin</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9bitage_laminaire" title="Débitage laminaire">Débitage laminaire</a></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Identification_des_min%C3%A9raux" title="Modèle:Palette Identification des minéraux"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Identification_des_min%C3%A9raux&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%">Identification des minéraux</div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-list" style="" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Clivage</a></li> <li><a href="/wiki/Habitus_(min%C3%A9ralogie)" title="Habitus (minéralogie)">Habitus</a></li> <li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_cristallin" title="Système cristallin">Système cristallin</a></li> <li><a href="/wiki/Cassure" title="Cassure">Cassure</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89clat" title="Éclat">Éclat</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89chelle_de_Mohs" title="Échelle de Mohs">Dureté</a></li> <li><a href="/wiki/Densit%C3%A9" title="Densité">Densité</a></li> <li><a href="/wiki/Trait_(min%C3%A9ralogie)" title="Trait (minéralogie)">Trait</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:G%C3%A9ologie" title="Portail de la géologie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Monocline01.svg/35px-Monocline01.svg.png" decoding="async" width="35" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Monocline01.svg/52px-Monocline01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Monocline01.svg/69px-Monocline01.svg.png 2x" data-file-width="1230" data-file-height="860" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:G%C3%A9ologie" title="Portail:Géologie">Portail de la géologie</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Min%C3%A9raux_et_roches" title="Portail des minéraux et roches"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Emerald_rough_300x422.jpg/17px-Emerald_rough_300x422.jpg" decoding="async" width="17" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Emerald_rough_300x422.jpg/25px-Emerald_rough_300x422.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Emerald_rough_300x422.jpg/34px-Emerald_rough_300x422.jpg 2x" data-file-width="300" data-file-height="422" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Min%C3%A9raux_et_roches" title="Portail:Minéraux et roches">Portail des minéraux et roches</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Chimie" title="Portail de la chimie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/24px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/36px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/48px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Chimie" title="Portail:Chimie">Portail de la chimie</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Mat%C3%A9riaux" title="Portail des sciences des matériaux"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Circle-icons-material-logo.svg/24px-Circle-icons-material-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Circle-icons-material-logo.svg/36px-Circle-icons-material-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Circle-icons-material-logo.svg/48px-Circle-icons-material-logo.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Mat%C3%A9riaux" title="Portail:Matériaux">Portail des sciences des matériaux</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.eqiad.main‐58bb4f8ccf‐s7pxw Cached time: 20250214183319 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.130 seconds Real time usage: 0.204 seconds Preprocessor visited node count: 1307/1000000 Post‐expand include size: 24951/2097152 bytes Template argument size: 1894/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 7375/5000000 bytes Lua time usage: 0.046/10.000 seconds Lua memory usage: 3785019/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 165.258 1 -total 33.00% 54.534 1 Modèle:Références 25.43% 42.031 1 Modèle:Ouvrage 19.96% 32.988 1 Modèle:Portail 15.54% 25.676 1 Modèle:Autres_projets 12.51% 20.680 1 Modèle:Voir_homonymes 11.87% 19.624 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 11.15% 18.425 1 Modèle:Méta_bandeau 8.13% 13.438 1 Modèle:Palette 7.63% 12.604 1 Modèle:Suivi_des_biographies --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:218435:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250214183319 and revision id 211279061. Rendering was triggered because: unknown --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Clivage&amp;oldid=211279061">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Clivage&amp;oldid=211279061</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Min%C3%A9ralogie" title="Catégorie:Minéralogie">Minéralogie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cristallographie" title="Catégorie:Cristallographie">Cristallographie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Gemmologie" title="Catégorie:Gemmologie">Gemmologie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:G%C3%A9ologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Géologie/Articles liés">Portail:Géologie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences_de_la_Terre_et_de_l%27Univers/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences de la Terre et de l&#039;Univers/Articles liés">Portail:Sciences de la Terre et de l'Univers/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences/Articles liés">Portail:Sciences/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Min%C3%A9raux_et_roches/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Minéraux et roches/Articles liés">Portail:Minéraux et roches/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Chimie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Chimie/Articles liés">Portail:Chimie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Mat%C3%A9riaux/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Matériaux/Articles liés">Portail:Matériaux/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Technologies/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Technologies/Articles liés">Portail:Technologies/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 7 janvier 2024 à 15:23.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Clivage" title="Spécial:Citer/Clivage">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Clivage&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Clivage</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>45 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d8647bfd6-z4xl2","wgBackendResponseTime":128,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.130","walltime":"0.204","ppvisitednodes":{"value":1307,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":24951,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1894,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7375,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 165.258 1 -total"," 33.00% 54.534 1 Modèle:Références"," 25.43% 42.031 1 Modèle:Ouvrage"," 19.96% 32.988 1 Modèle:Portail"," 15.54% 25.676 1 Modèle:Autres_projets"," 12.51% 20.680 1 Modèle:Voir_homonymes"," 11.87% 19.624 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 11.15% 18.425 1 Modèle:Méta_bandeau"," 8.13% 13.438 1 Modèle:Palette"," 7.63% 12.604 1 Modèle:Suivi_des_biographies"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.046","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3785019,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-58bb4f8ccf-s7pxw","timestamp":"20250214183319","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Clivage","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Clivage","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q107400","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q107400","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-19T08:49:24Z","dateModified":"2024-01-07T14:23:07Z","headline":"propri\u00e9t\u00e9 de certains min\u00e9raux"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10