CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Việt Nam Cộng hòa – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"76beaa1b-eb18-4b1d-987a-87324e5cba0a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Việt_Nam_Cộng_hòa","wgTitle":"Việt Nam Cộng hòa","wgCurRevisionId":71837201,"wgRevisionId":71837201,"wgArticleId":98,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có các đối số formatnum không phải số","Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Bài có liên kết hỏng","Bài viết có chú thích không đầy đủ","Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Khóa không được di chuyển","Trang bị hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng", "Tọa độ trên Wikidata","Trang sử dụng hộp thông tin quốc gia có các tham số không rõ","Bài viết có văn bản tiếng Anh","Bài viết có văn bản tiếng Pháp","Chính trị Việt Nam Cộng hòa","Việt Nam Cộng hòa","Cựu cộng hòa","Lịch sử Việt Nam","Cựu quốc gia ở Đông Nam Á","Cựu quốc gia trong lịch sử Việt Nam","Cựu chính thể trong Chiến tranh Lạnh","Chiến tranh Việt Nam","Khởi đầu năm 1955 ở Việt Nam","Chấm dứt năm 1975 ở Việt Nam","Cựu chính thể trong Chiến tranh Đông Dương","Chế độ độc tài quân sự"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Việt_Nam_Cộng_hòa","wgRelevantArticleId":98,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["extendedconfirmed"],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgRedirectedFrom":"Việt_Nam_Cộng_hoà","wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a","wgCoordinates":{"lat":10.8,"lon":106.65},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q180573","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/1200px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/800px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/640px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Việt Nam Cộng hòa – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Việt_Nam_Cộng_hòa rootpage-Việt_Nam_Cộng_hòa skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Tên_gọi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tên_gọi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tên gọi</span> </div> </a> <ul id="toc-Tên_gọi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Lịch sử</span> </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Quốc_gia_Việt_Nam_1949-1955" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quốc_gia_Việt_Nam_1949-1955"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Quốc gia Việt Nam 1949-1955</span> </div> </a> <ul id="toc-Quốc_gia_Việt_Nam_1949-1955-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đệ_Nhất_Cộng_hòa_1955-1963" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đệ_Nhất_Cộng_hòa_1955-1963"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Đệ Nhất Cộng hòa 1955-1963</span> </div> </a> <ul id="toc-Đệ_Nhất_Cộng_hòa_1955-1963-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thời_kỳ_quân_quản_1963-1967" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thời_kỳ_quân_quản_1963-1967"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Thời kỳ quân quản 1963-1967</span> </div> </a> <ul id="toc-Thời_kỳ_quân_quản_1963-1967-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đệ_Nhị_Cộng_hòa_1967–1975" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đệ_Nhị_Cộng_hòa_1967–1975"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Đệ Nhị Cộng hòa 1967–1975</span> </div> </a> <ul id="toc-Đệ_Nhị_Cộng_hòa_1967–1975-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Suy_vong" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Suy_vong"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Suy vong</span> </div> </a> <ul id="toc-Suy_vong-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sụp_đổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sụp_đổ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Sụp đổ</span> </div> </a> <ul id="toc-Sụp_đổ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chính_quyền_Đệ_Nhất_Việt_Nam_Cộng_hòa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_quyền_Đệ_Nhất_Việt_Nam_Cộng_hòa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Chính quyền Đệ Nhất Việt Nam Cộng hòa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Chính_quyền_Đệ_Nhất_Việt_Nam_Cộng_hòa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Chính quyền Đệ Nhất Việt Nam Cộng hòa</span> </button> <ul id="toc-Chính_quyền_Đệ_Nhất_Việt_Nam_Cộng_hòa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lập_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lập_pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Lập pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Lập_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hành_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Hành pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Hành_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tư_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tư_pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Tư pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Tư_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hành_chính_địa_phương" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_chính_địa_phương"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Hành chính địa phương</span> </div> </a> <ul id="toc-Hành_chính_địa_phương-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chính_quyền_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_hòa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_quyền_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_hòa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Chính quyền Đệ Nhị Việt Nam Cộng hòa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Chính_quyền_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_hòa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Chính quyền Đệ Nhị Việt Nam Cộng hòa</span> </button> <ul id="toc-Chính_quyền_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_hòa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lập_pháp_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lập_pháp_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Lập pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Lập_pháp_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hành_pháp_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_pháp_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Hành pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Hành_pháp_2-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phủ_Tổng_thống" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Phủ_Tổng_thống"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Phủ Tổng thống</span> </div> </a> <ul id="toc-Phủ_Tổng_thống-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nội_các_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_Hòa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Nội_các_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_Hòa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Nội các Đệ Nhị Việt Nam Cộng Hòa</span> </div> </a> <ul id="toc-Nội_các_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_Hòa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hành_chính_địa_phương_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_chính_địa_phương_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.3</span> <span>Hành chính địa phương</span> </div> </a> <ul id="toc-Hành_chính_địa_phương_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tư_pháp_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tư_pháp_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Tư pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Tư_pháp_2-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Luật_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Luật_pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.1</span> <span>Luật pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Luật_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tối_cao_Pháp_Viện_Việt_Nam_Cộng_Hòa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tối_cao_Pháp_Viện_Việt_Nam_Cộng_Hòa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.2</span> <span>Tối cao Pháp Viện Việt Nam Cộng Hòa</span> </div> </a> <ul id="toc-Tối_cao_Pháp_Viện_Việt_Nam_Cộng_Hòa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tổ_chức_Tòa_án" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổ_chức_Tòa_án"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.3</span> <span>Tổ chức Tòa án</span> </div> </a> <ul id="toc-Tổ_chức_Tòa_án-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phân_cấp_hành_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_cấp_hành_chính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Phân cấp hành chính</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Phân_cấp_hành_chính-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Phân cấp hành chính</span> </button> <ul id="toc-Phân_cấp_hành_chính-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_đơn_vị_hành_chính_cấp_tỉnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_đơn_vị_hành_chính_cấp_tỉnh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Các đơn vị hành chính cấp tỉnh</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_đơn_vị_hành_chính_cấp_tỉnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_đơn_vị_hành_chính_dưới_cấp_tỉnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_đơn_vị_hành_chính_dưới_cấp_tỉnh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_đơn_vị_hành_chính_dưới_cấp_tỉnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Các_vùng_chiến_thuật_và_quân_khu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_vùng_chiến_thuật_và_quân_khu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Các vùng chiến thuật và quân khu</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_vùng_chiến_thuật_và_quân_khu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quân_sự" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Quân_sự"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Quân sự</span> </div> </a> <ul id="toc-Quân_sự-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ngoại_giao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ngoại_giao"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ngoại giao</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ngoại_giao-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Ngoại giao</span> </button> <ul id="toc-Ngoại_giao-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_nước_lân_bang" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_nước_lân_bang"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Các nước lân bang</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_nước_lân_bang-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_nước_tham_chiến" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_nước_tham_chiến"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Các nước tham chiến</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_nước_tham_chiến-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tổ_chức_quốc_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổ_chức_quốc_tế"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Tổ chức quốc tế</span> </div> </a> <ul id="toc-Tổ_chức_quốc_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kinh_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kinh_tế"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Kinh tế</span> </div> </a> <ul id="toc-Kinh_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nhân_khẩu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nhân_khẩu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Nhân khẩu</span> </div> </a> <ul id="toc-Nhân_khẩu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Văn_hóa_và_xã_hội" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Văn_hóa_và_xã_hội"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Văn hóa và xã hội</span> </div> </a> <ul id="toc-Văn_hóa_và_xã_hội-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_dục" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_dục"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Giáo dục</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_dục-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Y_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Y_tế"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Y tế</span> </div> </a> <ul id="toc-Y_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thể_thao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Thể_thao"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Thể thao</span> </div> </a> <ul id="toc-Thể_thao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cơ_sở_hạ_tầng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cơ_sở_hạ_tầng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Cơ sở hạ tầng</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Cơ_sở_hạ_tầng-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Cơ sở hạ tầng</span> </button> <ul id="toc-Cơ_sở_hạ_tầng-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giao_thông" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giao_thông"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.1</span> <span>Giao thông</span> </div> </a> <ul id="toc-Giao_thông-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hệ_thống_viễn_thông_và_thông_tin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hệ_thống_viễn_thông_và_thông_tin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.2</span> <span>Hệ thống viễn thông và thông tin</span> </div> </a> <ul id="toc-Hệ_thống_viễn_thông_và_thông_tin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Điện_lực" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Điện_lực"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.3</span> <span>Điện lực</span> </div> </a> <ul id="toc-Điện_lực-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Đánh_giá" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đánh_giá"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Đánh giá</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Đánh_giá-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Đánh giá</span> </button> <ul id="toc-Đánh_giá-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Quan_điểm_của_đối_phương" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_của_đối_phương"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.1</span> <span>Quan điểm của đối phương</span> </div> </a> <ul id="toc-Quan_điểm_của_đối_phương-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_điểm_của_chính_quyền_Mỹ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_của_chính_quyền_Mỹ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.2</span> <span>Quan điểm của chính quyền Mỹ</span> </div> </a> <ul id="toc-Quan_điểm_của_chính_quyền_Mỹ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_điểm_của_giới_chức_Việt_Nam_Cộng_hoà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_của_giới_chức_Việt_Nam_Cộng_hoà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.3</span> <span>Quan điểm của giới chức Việt Nam Cộng hoà</span> </div> </a> <ul id="toc-Quan_điểm_của_giới_chức_Việt_Nam_Cộng_hoà-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_điểm_của_phong_trào_phản_chiến_tại_Mỹ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_của_phong_trào_phản_chiến_tại_Mỹ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.4</span> <span>Quan điểm của phong trào phản chiến tại Mỹ</span> </div> </a> <ul id="toc-Quan_điểm_của_phong_trào_phản_chiến_tại_Mỹ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_điểm_của_giới_sử_gia_phương_Tây" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_của_giới_sử_gia_phương_Tây"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.5</span> <span>Quan điểm của giới sử gia phương Tây</span> </div> </a> <ul id="toc-Quan_điểm_của_giới_sử_gia_phương_Tây-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ghi_chú" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ghi_chú"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>Ghi chú</span> </div> </a> <ul id="toc-Ghi_chú-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">21</span> <span>Đọc thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">22</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Việt Nam Cộng hòa</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 84 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-84" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">84 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Suid-Vi%C3%ABtnam" title="Suid-Viëtnam – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Suid-Viëtnam" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="فيتنام الجنوبية – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فيتنام الجنوبية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Vietnam_del_Sur" title="Vietnam del Sur – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Vietnam del Sur" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%91emby_Vien%C3%A3" title="Ñemby Vienã – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ñemby Vienã" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/C%C9%99nubi_Vyetnam" title="Cənubi Vyetnam – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Cənubi Vyetnam" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%A6%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="جنوبی ویئتنام – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="جنوبی ویئتنام" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Vietnam_Selatan" title="Vietnam Selatan – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Vietnam Selatan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Vietnam_Selatan" title="Vietnam Selatan – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Vietnam Selatan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Oa%CC%8Dt-l%C3%A2m_Ki%C5%8Dng-h%C3%B4-kok" title="Oa̍t-lâm Kiōng-hô-kok – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Oa̍t-lâm Kiōng-hô-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%B4%D0%BD%D1%91%D0%B2%D1%8B_%D0%92%E2%80%99%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Паўднёвы В’етнам – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Паўднёвы В’етнам" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Sidvietnam" title="Sidvietnam – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Sidvietnam" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Republik_Vi%C3%AAt_Nam" title="Republik Viêt Nam – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Republik Viêt Nam" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%B5%D0%BD_%D0%92%D0%B8%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Южен Виетнам – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Южен Виетнам" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Vietnam_del_Sud" title="Vietnam del Sud – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Vietnam del Sud" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Vietnamsk%C3%A1_republika" title="Vietnamská republika – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Vietnamská republika" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/De_Fietnam" title="De Fietnam – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="De Fietnam" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sydvietnam" title="Sydvietnam – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Sydvietnam" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCdvietnam" title="Südvietnam – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Südvietnam" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/L%C3%B5una-Vietnam" title="Lõuna-Vietnam – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Lõuna-Vietnam" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%8C%CF%84%CE%B9%CE%BF_%CE%92%CE%B9%CE%B5%CF%84%CE%BD%CE%AC%CE%BC" title="Νότιο Βιετνάμ – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Νότιο Βιετνάμ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/South_Vietnam" title="South Vietnam – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="South Vietnam" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Vietnam_del_Sur" title="Vietnam del Sur – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Vietnam del Sur" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sud-Vjetnamio" title="Sud-Vjetnamio – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sud-Vjetnamio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hego_Vietnam" title="Hego Vietnam – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hego Vietnam" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="ویتنام جنوبی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ویتنام جنوبی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9publique_du_Vi%C3%AAt_Nam" title="République du Viêt Nam – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="République du Viêt Nam" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/S%C3%BAd-Fjetnam" title="Súd-Fjetnam – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Súd-Fjetnam" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Vietnam_do_Sur" title="Vietnam do Sur – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Vietnam do Sur" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%8A%D9%8A_%D9%88%D9%8A%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="نسايي ويتنام – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="نسايي ويتنام" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Ye%CC%8Dt-n%C3%A0m_Khiung-f%C3%B2-koet" title="Ye̍t-nàm Khiung-fò-koet – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Ye̍t-nàm Khiung-fò-koet" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B2%A0%ED%8A%B8%EB%82%A8_%EA%B3%B5%ED%99%94%EA%B5%AD" title="베트남 공화국 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="베트남 공화국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%B4" title="Հարավային Վիետնամ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հարավային Վիետնամ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BF%E0%A4%A3%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AE" title="दक्षिणी वियतनाम – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="दक्षिणी वियतनाम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Sudal_Vietnam" title="Sudal Vietnam – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Sudal Vietnam" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Vietnam_del_Sud" title="Vietnam del Sud – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Vietnam del Sud" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%A8%D7%95%D7%9D_%D7%95%D7%99%D7%99%D7%98%D7%A0%D7%90%D7%9D" title="דרום וייטנאם – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="דרום וייטנאם" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Vietnam_Kidul" title="Vietnam Kidul – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Vietnam Kidul" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98_%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="სამხრეთი ვიეტნამი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="სამხრეთი ვიეტნამი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Vietnam_Kusini" title="Vietnam Kusini – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Vietnam Kusini" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%94%E0%BA%AB%E0%BA%A7%E0%BA%BD%E0%BA%94%E0%BA%99%E0%BA%B2%E0%BA%A1%E0%BB%83%E0%BA%95%E0%BB%89" title="ປະເທດຫວຽດນາມໃຕ້ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະເທດຫວຽດນາມໃຕ້" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Vietnamia_Meridionalis" title="Vietnamia Meridionalis – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Vietnamia Meridionalis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Dienvidvjetnama" title="Dienvidvjetnama – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Dienvidvjetnama" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Piet%C5%B3_Vietnamas" title="Pietų Vietnamas – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Pietų Vietnamas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Vietn%C3%A1mi_K%C3%B6zt%C3%A1rsas%C3%A1g" title="Vietnámi Köztársaság – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Vietnámi Köztársaság" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%BD_%D0%92%D0%B8%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Јужен Виетнам – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Јужен Виетнам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BF%E0%A4%A3_%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AE" title="दक्षिण व्हियेतनाम – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="दक्षिण व्हियेतनाम" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%8A%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%8A%D9%87" title="فييتنام الجنوبيه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فييتنام الجنوبيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/U%C5%8Fk-n%C3%A0ng_G%C3%AA%CC%A4%E1%B9%B3ng-hu%C3%B2-gu%C3%B3k" title="Uŏk-nàng Gê̤ṳng-huò-guók – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Uŏk-nàng Gê̤ṳng-huò-guók" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D3%A8%D0%BC%D0%BD%D3%A9%D0%B4_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Өмнөд Вьетнам – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Өмнөд Вьетнам" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Ceva_Vietnam" title="Ceva Vietnam – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Ceva Vietnam" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuid-Vietnam" title="Zuid-Vietnam – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zuid-Vietnam" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BF%E0%A4%A3_%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AE" title="दक्षिण भियतनाम – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="दक्षिण भियतनाम" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%99%E3%83%88%E3%83%8A%E3%83%A0%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="ベトナム共和国 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ベトナム共和国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/S%C3%B8r-Vietnam" title="Sør-Vietnam – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sør-Vietnam" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Vyetnam_Respublikasi" title="Vyetnam Respublikasi – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Vyetnam Respublikasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%90%D9%84%D9%8A_%D9%88%D9%8A%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="سوېلي ويتنام – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سوېلي ويتنام" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9C%E1%9F%80%E1%9E%8F%E1%9E%8E%E1%9E%B6%E1%9E%98%E1%9E%81%E1%9E%B6%E1%9E%84%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%BC%E1%9E%84" title="វៀតណាមខាងត្បូង – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="វៀតណាមខាងត្បូង" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wietnam_Po%C5%82udniowy" title="Wietnam Południowy – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wietnam Południowy" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vietname_do_Sul" title="Vietname do Sul – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vietname do Sul" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vietnamul_de_Sud" title="Vietnamul de Sud – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vietnamul de Sud" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Южный Вьетнам – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Южный Вьетнам" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Sooth_Vietnam" title="Sooth Vietnam – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Sooth Vietnam" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Vietnami_Jugor" title="Vietnami Jugor – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Vietnami Jugor" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/South_Vietnam" title="South Vietnam – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="South Vietnam" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vietnamsk%C3%A1_republika" title="Vietnamská republika – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vietnamská republika" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ju%C5%BEni_Vietnam" title="Južni Vietnam – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Južni Vietnam" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A4%DB%8E%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ڤێتنامی باشووری – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڤێتنامی باشووری" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D1%83%D0%B6%D0%BD%D0%B8_%D0%92%D0%B8%D1%98%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Јужни Вијетнам – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Јужни Вијетнам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ju%C5%BEni_Vijetnam" title="Južni Vijetnam – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Južni Vijetnam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vietnamin_tasavalta" title="Vietnamin tasavalta – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vietnamin tasavalta" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sydvietnam" title="Sydvietnam – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sydvietnam" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%86%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="தென் வியட்நாம் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தென் வியட்நாம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%83%E0%B8%95%E0%B9%89" title="ประเทศเวียดนามใต้ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศเวียดนามใต้" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCney_Vietnam" title="Güney Vietnam – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Güney Vietnam" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%96%D0%B2%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%92%27%D1%94%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Південний В'єтнам – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Південний В'єтнам" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85" title="جنوبی ویت نام – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جنوبی ویت نام" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Yiednamz_Gunghozgoz" title="Yiednamz Gunghozgoz – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Yiednamz Gunghozgoz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Vietnam_del_Sud" title="Vietnam del Sud – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Vietnam del Sud" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9C%8B" title="越南共和國 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="越南共和國" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="越南共和国 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="越南共和国" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%A8%D7%95%D7%9D_%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A2%D7%98%D7%A0%D7%90%D7%9D" title="דרום וויעטנאם – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="דרום וויעטנאם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9C%8B" title="越南共和國 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="越南共和國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Vietnam%C3%AA_Veroci" title="Vietnamê Veroci – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Vietnamê Veroci" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="越南共和国 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="越南共和国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q180573#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit" title="Trang này được khóa. Bạn có thể xem mã nguồn. [e]" accesskey="e"><span>Xem mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit"><span>Xem mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&oldid=71837201" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&id=71837201&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FVi%25E1%25BB%2587t_Nam_C%25E1%25BB%2599ng_h%25C3%25B2a"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FVi%25E1%25BB%2587t_Nam_C%25E1%25BB%2599ng_h%25C3%25B2a"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:South_Vietnam" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q180573" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-#coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span style="margin-right: 0.25rem;"><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&params=10_48_N_106_39_E_region:VN"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Bản đồ, không ảnh, cùng các dữ liệu khác cho vị trí này"><span class="latitude">10°48′B</span> <span class="longitude">106°39′Đ</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Bản đồ, không ảnh, cùng các dữ liệu khác cho vị trí này">10,8°B 106,65°Đ</span><span style="display:none"> / <span class="geo">10.800; 106.650</span></span></span></a></span></span></div></div> <div id="mw-indicator-pp-default" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Quy_%C4%91%E1%BB%8Bnh_kh%C3%B3a_trang#Khóa_mở_rộng" title="Trang bài viết này đang bị khóa hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng (khóa 30/500)."><img alt="Trang khóa hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng (khóa 30/500)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Extended-protection-shackle-check-mark.svg/20px-Extended-protection-shackle-check-mark.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Extended-protection-shackle-check-mark.svg/30px-Extended-protection-shackle-check-mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Extended-protection-shackle-check-mark.svg/40px-Extended-protection-shackle-check-mark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Đổi hướng từ <a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0&redirect=no" class="mw-redirect" title="Việt Nam Cộng hoà">Việt Nam Cộng hoà</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox" style="width:22em;font-size:88%;"><caption></caption> <tbody><tr> <th colspan="2" style="text-align:center;font-weight:bold;position: relative; padding: 12px; line-height: 1.1em; font-size: 135%; background-color:#E5E5E5; color:#000000;"> <div><span style="display:inline" class="fn org country-name">Việt Nam Cộng hòa</span></div> </th> </tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center">1955–1975</td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:center;padding:0.5em 0;"><div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding:0 2px 0 5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_South_Vietnam.svg" class="mw-file-description" title="Quốc kỳ Việt Nam Cộng hòa"><img alt="Quốc kỳ Việt Nam Cộng hòa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/125px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/188px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/250px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_k%E1%BB%B3_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quốc kỳ Việt Nam Cộng hòa">Quốc kỳ</a></div> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding:0 5px 0 2px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_(1967%E2%80%931975).svg" class="mw-file-description" title="Quốc huy (1963–1975) Việt Nam Cộng hòa"><img alt="Quốc huy (1963–1975) Việt Nam Cộng hòa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png" decoding="async" width="100" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/200px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png 2x" data-file-width="647" data-file-height="616" /></a></span></div> <div><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_huy_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quốc huy Việt Nam Cộng hòa"> Quốc huy<br />(1963–1975)</a></div> </div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><hr style="height:3px; background-color:#E5E5E5" /> <div style="line-height:1.2em;"><b><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_kh%E1%BA%A9u_hi%E1%BB%87u_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia" title="Danh sách khẩu hiệu các quốc gia">Tiêu ngữ</a>: </b><br /><i>Tổ quốc – Danh dự – Trách nhiệm</i></div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr><td colspan="2" class="anthem" style="text-align:center"><hr style="height:3px; background-color:#E5E5E5" /> <div style="line-height:1.2em;"><b><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_ca" title="Quốc ca">Quốc ca</a>: </b>"<a href="/wiki/Thanh_ni%C3%AAn_h%C3%A0nh_kh%C3%BAc" title="Thanh niên hành khúc">Tiếng gọi Công dân</a>"<br /><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="65" data-mwtitle="South_Vietnamese_national_anthem_on_AFVN_radio.mp3" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0b/South_Vietnamese_national_anthem_on_AFVN_radio.mp3/South_Vietnamese_national_anthem_on_AFVN_radio.mp3.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-transcodekey="ogg" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0b/South_Vietnamese_national_anthem_on_AFVN_radio.mp3" type="audio/mpeg" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASouth_Vietnamese_national_anthem_on_AFVN_radio.mp3&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASouth_Vietnamese_national_anthem_on_AFVN_radio.mp3&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文（繁體） ‪(zh-hant)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span></div></div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><b>Ấn triện Tổng thống:</b><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_(1955%E2%80%931963).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281955%E2%80%931963%29.svg/85px-Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281955%E2%80%931963%29.svg.png" decoding="async" width="85" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281955%E2%80%931963%29.svg/128px-Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281955%E2%80%931963%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281955%E2%80%931963%29.svg/170px-Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281955%E2%80%931963%29.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>(1955–1963)<div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_(1963%E2%80%931975).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281963%E2%80%931975%29.svg/85px-Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281963%E2%80%931975%29.svg.png" decoding="async" width="85" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281963%E2%80%931975%29.svg/128px-Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281963%E2%80%931975%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281963%E2%80%931975%29.svg/170px-Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Vietnam_%281963%E2%80%931975%29.svg.png 2x" data-file-width="469" data-file-height="469" /></a></span><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>(1963–1975)</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:South_Vietnam_in_its_region.svg" class="mw-file-description" title="Vị trí Việt Nam Cộng hòa (đỏ) vào năm 1972"><img alt="Vị trí Việt Nam Cộng hòa (đỏ) vào năm 1972" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/South_Vietnam_in_its_region.svg/250px-South_Vietnam_in_its_region.svg.png" decoding="async" width="250" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/South_Vietnam_in_its_region.svg/375px-South_Vietnam_in_its_region.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/South_Vietnam_in_its_region.svg/500px-South_Vietnam_in_its_region.svg.png 2x" data-file-width="617" data-file-height="342" /></a></span><div style="position:relative;top:0.3em;">Vị trí <b>Việt Nam Cộng hòa</b> (đỏ) vào năm 1972</div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Tổng quan</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">Thủ đô</a><br /><div style="font-weight:normal">và thành phố lớn nhất</div></th><td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_Arms_Saigon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Coat_of_Arms_Saigon.svg/23px-Coat_of_Arms_Saigon.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Coat_of_Arms_Saigon.svg/35px-Coat_of_Arms_Saigon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Coat_of_Arms_Saigon.svg/46px-Coat_of_Arms_Saigon.svg.png 2x" data-file-width="595" data-file-height="383" /></a></span><a href="/wiki/S%C3%A0i_G%C3%B2n" class="mw-redirect" title="Sài Gòn">Sài Gòn</a><br /><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&params=10_48_N_106_39_E_region:VN_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Bản đồ, không ảnh, cùng các dữ liệu khác cho vị trí này"><span class="latitude">10°48′B</span> <span class="longitude">106°39′Đ</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Bản đồ, không ảnh, cùng các dữ liệu khác cho vị trí này">10,8°B 106,65°Đ</span><span style="display:none"> / <span class="geo">10.800; 106.650</span></span></span></a></span></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ chính thức">Ngôn ngữ chính thức</a></th><td><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">Tiếng Việt</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><span style="font-weight:normal;">• Ngôn ngữ quốc gia được công nhận</span></th><td><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Tiếng Pháp">Tiếng Pháp</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Tôn giáo">Tôn giáo chính</a><div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th><td><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" title="Phật giáo">Phật giáo</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_R%C3%B4ma" class="mw-redirect" title="Công giáo Rôma">Công giáo</a></li> <li><a href="/wiki/Nho_gi%C3%A1o" title="Nho giáo">Nho giáo</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_gi%C3%A1o" title="Đạo giáo">Đạo giáo</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%ADn_ng%C6%B0%E1%BB%A1ng_d%C3%A2n_gian_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Tín ngưỡng dân gian Việt Nam">Tín ngưỡng dân gian</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i" title="Đạo Cao Đài">Đạo Cao Đài</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o_H%C3%B2a_H%E1%BA%A3o" title="Phật giáo Hòa Hảo">Hòa Hảo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/T%C3%AAn_g%E1%BB%8Di_d%C3%A2n_c%C6%B0" title="Tên gọi dân cư">Tên dân cư</a></th><td><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vi%E1%BB%87t" title="Người Việt">Người miền Nam Việt Nam</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Chính trị</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Chính phủ">Chính phủ</a></th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_ch%E1%BA%BF" title="Tổng thống chế">Cộng hòa tổng thống</a> (1955–1956)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_l%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn" title="Cộng hòa lập hiến">Cộng hòa lập hiến</a> <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%91%C6%A1n_nh%E1%BA%A5t" title="Nhà nước đơn nhất">đơn nhất</a> <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_ch%E1%BA%BF" title="Tổng thống chế">tổng thống chế</a> (1956–1963)</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_t%C3%A0i_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" class="mw-redirect" title="Độc tài quân sự">Độc tài quân sự</a> (1963–1967)</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_ch%E1%BA%BF" title="Tổng thống chế">Cộng hòa tổng thống</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91a_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đa đảng">đa đảng</a> <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%91%C6%A1n_nh%E1%BA%A5t" title="Nhà nước đơn nhất">đơn nhất</a> (1967–1969)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_l%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn" title="Cộng hòa lập hiến">Cộng hòa lập hiến</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_t%C3%A0i_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" class="mw-redirect" title="Độc tài quân sự">độc đảng cầm quyền</a> <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_ch%E1%BA%BF" title="Tổng thống chế">tổng thống chế</a> (1969–1975)</li></ul> </div></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tổng thống Việt Nam Cộng hòa">Tổng thống</a></th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1955–1963 (đầu tiên) </div></th><td><a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1967–1975 </div></th><td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1975 </div></th><td><a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_V%C4%83n_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Trần Văn Hương">Trần Văn Hương</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1975 (cuối cùng) </div></th><td><a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_th%E1%BB%A7_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Nguyên thủ Việt Nam Cộng hòa">Quốc trưởng</a></th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1963–1964 </div></th><td><a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1964 </div></th><td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%C3%A1nh" title="Nguyễn Khánh">Nguyễn Khánh</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1964–1965 </div></th><td><a href="/wiki/Phan_Kh%E1%BA%AFc_S%E1%BB%ADu" title="Phan Khắc Sửu">Phan Khắc Sửu</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1965–1967 </div></th><td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a> (Chủ tịch)</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Lập pháp">Lập pháp</a></th><td><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Quốc hội</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_vi%E1%BB%87n" title="Thượng viện">Thượng viện</a></div></th><td><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a#Thượng_viện" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Thượng viện</a></td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/H%E1%BA%A1_vi%E1%BB%87n" title="Hạ viện">Hạ viện</a></div></th><td><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a#Hạ_viện" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Hạ viện</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Lịch sử</th></tr><tr><th scope="row">Thời kỳ</th><td><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a><br /><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam,_1955" class="mw-redirect" title="Trưng cầu dân ý miền Nam Việt Nam, 1955">Trưng cầu dân ý</a> </div></th><td>26 tháng 10 năm 1955</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_b%E1%BA%AFt_gi%E1%BB%AF_v%C3%A0_s%C3%A1t_h%E1%BA%A1i_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Vụ bắt giữ và sát hại Ngô Đình Diệm">Đảo chính năm 1963</a> </div></th><td>1 tháng 11 năm 1963</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris_1973" title="Hiệp định Paris 1973">Hiệp định Paris</a> </div></th><td>27 tháng 1 năm 1973</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_30_th%C3%A1ng_4_n%C4%83m_1975" title="Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975">Chấm dứt tồn tại</a> </div></th><td>30 tháng 4 năm 1975</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Địa lý</th></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row">Diện tích</th><td> </td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1973</div></th><td>173.809 <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t_vu%C3%B4ng" title="Kilômét vuông">km<sup><small>2</small></sup></a><br />(67.108 <a href="/wiki/D%E1%BA%B7m_vu%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Dặm vuông">mi<sup><small>2</small></sup></a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row">Dân số</th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1973 </div></th><td>19.370.000</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Kinh tế</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Đơn vị tiền tệ">Đơn vị tiền tệ</a></th><td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_(ti%E1%BB%81n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Đồng (tiền Việt Nam Cộng hòa)">Đồng</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Thông tin khác</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></th><td><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9D_Ph%E1%BB%91i_h%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Giờ Phối hợp Quốc tế">UTC</a>+8</span> (<a href="/wiki/Gi%E1%BB%9D_%E1%BB%9F_Vi%E1%BB%87t_Nam#Giờ_ở_miền_Nam_Việt_Nam" title="Giờ ở Việt Nam">Giờ chuẩn Sài Gòn</a> (SST))</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Giao_th%C3%B4ng_b%C3%AAn_ph%E1%BA%A3i_v%C3%A0_b%C3%AAn_tr%C3%A1i" title="Giao thông bên phải và bên trái">Giao thông bên</a></th><td>phải</td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E5E5E5;"> <table style="width:95%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; display:inline-table;"> <tbody><tr> <td style="text-align:center; border:0; padding-bottom:0"><div id="before-after"></div> <b>Tiền thân</b></td> <td style="text-align:center;border:0; padding-bottom:0;"><b>Kế tục</b> </td></tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center; border:0;"> <table style="width:100%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/20px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/30px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/40px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a> </td></tr> </tbody></table> </td> <td style="vertical-align:top; text-align:center;border:0;"> <table style="width:92%; background:transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cộng hòa Miền Nam Việt Nam">Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/FNL_Flag.svg/20px-FNL_Flag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/FNL_Flag.svg/30px-FNL_Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/FNL_Flag.svg/40px-FNL_Flag.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </td></tr> </tbody></table> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row">Hiện nay là một phần của</th><td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/23px-Flag_of_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/35px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/45px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a></td></tr></tbody></table> <table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%"><tbody><tr><td style="padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần của <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thể loại:Việt Nam Cộng hòa">loạt bài</a> về</td></tr><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em"><a class="mw-selflink selflink">Việt Nam Cộng hòa</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_huy" title="Quốc huy"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png" decoding="async" width="100" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/200px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png 2x" data-file-width="647" data-file-height="616" /></a></span><div style="padding-top:0.2em;line-height:1.2em"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li>Một phần của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li></ul> </div></div></td></tr><tr><td class="hlist" style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;"> <ul><li><a class="mw-selflink-fragment" href="#Lịch_sử">Lịch sử</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ni%C3%AAn_bi%E1%BB%83u_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niên biểu lịch sử Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)">Niên biểu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A0i_li%E1%BB%87u_v%E1%BB%81_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tài liệu về Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)">Tài liệu</a></li></ul></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;border-top:none;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Đệ Nhất Cộng hòa (Việt Nam Cộng hòa)">Đệ Nhất Cộng hòa</a></div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;text-align: left"> <ul><li>Thi hành <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve,_1954" class="mw-redirect" title="Hiệp định Genève, 1954">Hiệp định Genève</a> (1955–56)</li> <li><a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam,_1955" class="mw-redirect" title="Trưng cầu dân ý miền Nam Việt Nam, 1955">Trưng cầu dân ý 1955</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_%C4%91i%E1%BB%81n_%C4%91%E1%BB%8Ba_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Cải cách điền địa (Việt Nam Cộng hòa)">Cải cách điền địa lần 1</a> (1955–63)</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%91_C%E1%BB%99ng_di%E1%BB%87t_C%E1%BB%99ng" title="Tố Cộng diệt Cộng">Tố Cộng diệt Cộng</a> (1955–63)</li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1956" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956">Hiến pháp Đệ Nhất Cộng hòa</a> (1956)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Qu%E1%BB%91c_gia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào Cách mạng Quốc gia (trang không tồn tại)">Phong trào Cách mạng Quốc gia</a> (1958–63)</li> <li><a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_10-59" title="Luật 10-59">Đạo luật 10-59</a> (1959)</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1960" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1960">Đảo chính 1960</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tuy%E1%BB%83n_c%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1961&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuyển cử Việt Nam Cộng hòa 1961 (trang không tồn tại)">Tuyển cử 1961</a> (1960–61)</li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A4p_Chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Ấp Chiến lược">Chương trình Ấp Chiến lược</a> (1961–63)</li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_c%E1%BB%91_Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o_1963" title="Biến cố Phật giáo 1963">Biến cố Phật giáo</a> (1963)</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1963" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1963">Đảo chính 1963</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;border-top:none;"><a class="mw-selflink-fragment" href="#Thời_kỳ_quân_quản_1963-1967">Thời kỳ quân quản</a></div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;text-align: left"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n_nh%C3%A2n_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Hội đồng Quân nhân Cách mạng (Việt Nam Cộng hòa)">Hội đồng Quân nhân Cách mạng</a> (1963–64)</li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%E1%BB%91c_gia_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Thượng Hội đồng Quốc gia (Việt Nam Cộng hòa)">Thượng Hội đồng Quốc gia</a> (1964)</li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Hội đồng Quân lực (Việt Nam Cộng hòa)">Hội đồng Quân lực</a> (1964–65)</li> <li><a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_L%C3%A3nh_%C4%91%E1%BA%A1o_Qu%E1%BB%91c_gia_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia (Việt Nam Cộng hòa)">Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia</a> (1965–67)</li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Đệ Nhị Cộng hòa (Việt Nam Cộng hòa)">Đệ Nhị Cộng hòa</a></div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;text-align: left"> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%E1%BB%A5c_b%E1%BB%99_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Chiến tranh cục bộ (Chiến tranh Việt Nam)">Chiến tranh cục bộ</a> (1967–68) <ul><li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_T%E1%BA%BFt_M%E1%BA%ADu_Th%C3%A2n" title="Sự kiện Tết Mậu Thân">Sự kiện Tết Mậu Thân</a> (1968)</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Hiến pháp Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam">Hiến pháp Đệ Nhị Cộng hòa</a> (1967)</li> <li><a href="/wiki/Tuy%E1%BB%83n_c%E1%BB%AD_1967_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tuyển cử 1967 Việt Nam Cộng hòa">Tuyển cử 1967</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_h%C3%B3a_chi%E1%BA%BFn_tranh" title="Việt Nam hóa chiến tranh">Việt Nam hóa chiến tranh</a> (1968–73)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_%C4%91i%E1%BB%81n_%C4%91%E1%BB%8Ba_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Cải cách điền địa (Việt Nam Cộng hòa)">Cải cách điền địa lần 2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tuy%E1%BB%83n_c%E1%BB%AD_1971_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuyển cử 1971 Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)">Tuyển cử 1971</a></li> <li>Thi hành <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris" class="mw-redirect" title="Hiệp định Paris">Hiệp định Paris</a> (1973–74)</li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_M%C3%B9a_Xu%C3%A2n_1975" title="Chiến dịch Mùa Xuân 1975">Chiến dịch Mùa Xuân</a> (1974–75)</li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;padding-top:0.15em;"> <span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span> <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thể loại:Việt Nam Cộng hòa">Thể loại</a>  •  <span typeof="mw:File"><span title="Trang Commons"><img alt="Trang Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:South_Vietnam" class="extiw" title="c:Category:South Vietnam">Đa phương tiện</a></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam Cộng hòa"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Việt Nam Cộng hòa</b> (<b>VNCH</b>; <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <i><span lang="en">Republic of Vietnam</span></i>; <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Tiếng Pháp">tiếng Pháp</a>: <i><span lang="fr">République du Viêt Nam</span></i>, viết tắt <b>RVN</b>) là một <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nhà nước">nhà nước</a> đã từng tồn tại từ năm 1955 đến năm 1975 trong lịch sử Việt Nam. </p><p>Trong các tài liệu quốc tế, chính phủ này còn được gọi là <b>South Vietnam</b> (<abbr style="font-size:85%" title="dịch nghĩa đen">n.đ.</abbr><span style="white-space:nowrap"> </span>'<b>Nam Việt Nam</b><span class="nowrap" style="padding-left:0.1em;">'</span>  hoặc 'miền Nam Việt Nam') để chỉ phạm vi địa lý kể từ khi <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve,_1954" class="mw-redirect" title="Hiệp định Genève, 1954">Hiệp định Genève</a> được ký kết và <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a> bị chia cắt thành hai vùng tập kết quân sự tạm thời. Với sự hậu thuẫn của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, Việt Nam Cộng hòa bác bỏ việc thực hiện tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam vào năm 1956 theo Hiệp định Genève với lý do họ không ký hiệp định này. Chính phủ Việt Nam Cộng hòa đối chọi với <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cộng hòa Miền Nam Việt Nam">Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam</a> thành lập năm 1969 do <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a> lãnh đạo. </p><p>Nguồn gốc của Việt Nam Cộng hòa bắt nguồn từ <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Chiến tranh Đông Dương">Chiến tranh Đông Dương</a>. Sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, phong trào <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Minh" title="Việt Minh">Việt Minh</a> do <a href="/wiki/H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Hồ Chí Minh">Hồ Chí Minh</a> lãnh đạo đã tuyên bố thành lập nước <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> vào ngày <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_9" title="2 tháng 9">2 tháng 9</a> năm <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>. Cuối năm 1945, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_Ph%C3%A1p" title="Đế quốc thực dân Pháp">thực dân Pháp</a> quay trở lại xâm chiếm Việt Nam. Năm 1949, bằng một hiệp định với thực dân Pháp, một nhóm chính trị gia chống Cộng đã thành lập <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a> do <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_%C4%90%E1%BA%A1i" title="Bảo Đại">Bảo Đại</a> làm Quốc trưởng. Sau khi <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_%C4%90i%E1%BB%87n_Bi%C3%AAn_Ph%E1%BB%A7" title="Chiến dịch Điện Biên Phủ">Pháp thất bại và rút quân về nước vào năm 1954</a>, <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> thế chỗ Pháp, tiếp tục hậu thuẫn chế độ Quốc gia Việt Nam nhằm ngăn chặn việc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tiếp quản toàn bộ đất nước. Thủ tướng <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a> đã phế truất <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_%C4%90%E1%BA%A1i" title="Bảo Đại">Bảo Đại</a> vào năm 1955 sau một <a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam,_1955" class="mw-redirect" title="Trưng cầu dân ý miền Nam Việt Nam, 1955">cuộc trưng cầu dân ý</a>. <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a> được đổi tên thành Việt Nam Cộng hòa vào ngày <a href="/wiki/26_th%C3%A1ng_10" title="26 tháng 10">26 tháng 10</a> năm <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a>, với <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a> là tổng thống đầu tiên.<sup id="cite_ref-Bühler2001p71_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bühler2001p71-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chính phủ này lập tức được <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> công nhận và lần lượt có quan hệ ngoại giao với 77 quốc gia. Năm <a href="/wiki/1957" title="1957">1957</a>, Việt Nam Cộng hòa đệ đơn xin gia nhập <a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên Hợp Quốc</a> nhưng đề nghị này bị <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a> phủ quyết.<sup id="cite_ref-DOA19751_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-DOA19751-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Doyle20101_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Doyle20101-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau những hỗn loạn nội bộ ngày càng gia tăng, Ngô Đình Diệm bị ám sát trong <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1963" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1963">cuộc đảo chính năm 1963</a> do tướng <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a> cầm đầu và được Hoa Kỳ hậu thuẫn. Sau đó, một loạt chính quyền quân sự được thành lập nhưng liên tục sụp đổ do các cuộc đảo chính lẫn nhau. Tướng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a> sau đó nắm quyền trong giai đoạn 1967–1975 sau <a href="/wiki/Tuy%E1%BB%83n_c%E1%BB%AD_1967_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tuyển cử 1967 Việt Nam Cộng hòa">cuộc tuyển cử tổng thống</a>. </p><p>Sự khởi đầu của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a> diễn ra vào năm 1959 khi <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a> (mà <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a> gọi là Việt Cộng) được thành lập với viện trợ, trang bị từ <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a>, <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a>, các nước trong <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a>, <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a> và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên</a>. Cuộc chiến Việt Nam leo thang về quy mô khi các lực lượng <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Quân đội Hoa Kỳ">quân đội Hoa Kỳ</a> và đồng minh trực tiếp tham chiến vào năm <a href="/wiki/1965" title="1965">1965</a>, tiếp theo là các đơn vị bộ binh Hoa Kỳ để bổ sung cho đội ngũ cố vấn quân sự hướng dẫn những lực lượng của <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quân lực Việt Nam Cộng hòa">Quân đội Việt Nam Cộng hòa</a>. Một chiến dịch ném bom thường xuyên ở <a href="/wiki/Mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Miền Bắc (Việt Nam)">miền Bắc Việt Nam</a> đã được các phi đội <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_qu%C3%A2n_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Không quân Hoa Kỳ">không quân Hoa Kỳ</a> thực hiện từ năm 1966 và 1967. Chiến tranh Việt Nam đã đạt đến đỉnh điểm trong <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_T%E1%BA%BFt_M%E1%BA%ADu_Th%C3%A2n" title="Sự kiện Tết Mậu Thân">sự kiện Tết Mậu Thân</a> tháng 2 năm 1968, khi có hơn 600.000 lính <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a> và đồng minh (<a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc">Úc</a>, <a href="/wiki/New_Zealand" title="New Zealand">New Zealand</a>, <a href="/wiki/H%C3%A0n_Qu%E1%BB%91c" title="Hàn Quốc">Hàn Quốc</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A1i_Lan" title="Thái Lan">Thái Lan</a>) cùng 600.000 lính Việt Nam Cộng hòa tham chiến ở <a href="/wiki/Mi%E1%BB%81n_Nam_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Miền Nam (Việt Nam)">miền Nam Việt Nam</a>, cùng với hải quân và không quân <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> bắn phá <a href="/wiki/Mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Miền Bắc (Việt Nam)">miền Bắc Việt Nam</a>. </p><p>Sau một thời gian đình chiến với <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris_1973" title="Hiệp định Paris 1973">Hiệp định Paris</a> ký ngày 27 tháng 1 năm 1973, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a> tiếp tục cho đến khi quân đội của <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Cộng hòa miền Nam Việt Nam">Cộng hòa miền Nam Việt Nam</a> <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_30_th%C3%A1ng_4_n%C4%83m_1975" title="Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975">tiến vào Sài Gòn</a> vào ngày 30 tháng 4 năm 1975. Việt Nam Cộng hòa sụp đổ, tiếp sau đó là việc thống nhất hai miền đất nước vào ngày <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_7" title="2 tháng 7">2 tháng 7</a> năm <a href="/wiki/1976" title="1976">1976</a> lập ra nước <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tên_gọi"><span id="T.C3.AAn_g.E1.BB.8Di"></span>Tên gọi</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%C3%A1c_t%C3%AAn_g%E1%BB%8Di_c%E1%BB%A7a_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Các tên gọi của nước Việt Nam">Các tên gọi của nước Việt Nam</a></div> <p>"Việt Nam" là tên gọi được vua <a href="/wiki/Gia_Long" title="Gia Long">Gia Long</a> đặt ra vào năm 1804.<sup id="cite_ref-autogenerated38_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated38-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đây là một biến thể của "<a href="/wiki/Nam_Vi%E1%BB%87t" title="Nam Việt">Nam Việt</a>" (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_H%C3%A1n" title="Chữ Hán">chữ Hán</a>: 南越), một cái tên được sử dụng trong thời cổ đại.<sup id="cite_ref-autogenerated38_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated38-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào năm 1839, vua <a href="/wiki/Minh_M%E1%BA%A1ng" title="Minh Mạng">Minh Mạng</a> đã đổi tên nước thành "Đại Nam".<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tiền thân của Việt Nam Cộng hòa là <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a> do Pháp thành lập năm 1949, trong thời kỳ <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Chiến tranh Đông Dương">Chiến tranh Đông Dương</a>. Ngày <a href="/wiki/26_th%C3%A1ng_10" title="26 tháng 10">26 tháng 10</a> năm <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a> thì chính thức đổi tên thành Việt Nam Cộng hòa. Tên chính thức của Việt Nam Cộng hòa dịch sang <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Tiếng Pháp">tiếng Pháp</a> được gọi là <i>République du Viêt Nam</i>. Tuy vậy, thuật ngữ "<i>South Vietnam</i>" thường được sử dụng phổ biến ở phương Tây vào năm 1954, khi <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve,_1954" class="mw-redirect" title="Hiệp định Genève, 1954">Hội nghị Genève</a> phân vùng Việt Nam thành 2 vùng tập kết quân sự tạm thời. Các tên khác mà chính phủ này thường tự gọi mình trong thời gian tồn tại là "Chính phủ Việt Nam" hoặc "Chính phủ quốc gia". </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2></div> <table class="vertical-navbox nowraplinks plainlist" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%"><tbody><tr><td style="padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần của <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Lịch sử Việt Nam">loạt bài</a> về</td></tr><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Lịch sử Việt Nam">Lịch sử Việt Nam</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Lịch sử Việt Nam"><img alt="Trống đồng" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg/100px-Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg.png" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg/150px-Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg/200px-Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg.png 2x" data-file-width="709" data-file-height="709" /></a></span></td></tr><tr><td class="hlist" style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;"> <ul><li><a href="/wiki/Ni%C3%AAn_bi%E1%BB%83u_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Niên biểu lịch sử Việt Nam">Niên biểu</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tri%E1%BB%81u_%C4%91%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Triều đại Việt Nam">Triều đại</a></li></ul></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#eee;border-top: 1px solid #666;border-bottom: 1px solid #666"><center>Cổ đại</center></div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;background: #FFFFF0; text-align: left"> <ul><li><b><a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_B%C3%A0ng" title="Hồng Bàng">Hồng Bàng</a></b> <span class="nowrap">(2789 TCN – 258 TCN)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/An_D%C6%B0%C6%A1ng_V%C6%B0%C6%A1ng" title="An Dương Vương">Nhà Thục</a></b> <span class="nowrap">(257 TCN – 179 TCN)</span></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#eee;border-top: 1px solid #666;border-bottom: 1px solid #666"><center><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_thu%E1%BB%99c" title="Bắc thuộc">Bắc thuộc</a></center></div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;background: #F5FFFA; text-align: left"> <ul><li><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_B%E1%BA%AFc_thu%E1%BB%99c_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Thời kỳ Bắc thuộc lần thứ nhất">Bắc thuộc lần I</a></b> <span class="nowrap">(179 TCN – 40)</span></li></ul> <dl><dd><a href="/wiki/Nh%C3%A0_Tri%E1%BB%87u" title="Nhà Triệu">Nhà Triệu</a> <span class="nowrap">(204 TCN – 111 TCN)</span></dd></dl> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Hai_B%C3%A0_Tr%C6%B0ng" title="Hai Bà Trưng">Hai Bà Trưng</a></b> <span class="nowrap">(40 – 43)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_B%E1%BA%AFc_thu%E1%BB%99c_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Thời kỳ Bắc thuộc lần thứ hai">Bắc thuộc lần II</a></b> <span class="nowrap">(43 – 541)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_Ti%E1%BB%81n_L%C3%BD" title="Nhà Tiền Lý">Nhà Tiền Lý</a></b> <span class="nowrap">(541 – 602)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_B%E1%BA%AFc_thu%E1%BB%99c_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba" title="Thời kỳ Bắc thuộc lần thứ ba">Bắc thuộc lần III</a></b> <span class="nowrap">(602 – 938)</span></li></ul> <dl><dd><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_t%E1%BB%B1_ch%E1%BB%A7_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thời kỳ tự chủ Việt Nam">Tự chủ</a></b> <span class="nowrap">(905 – 938)</span></dd></dl></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#eee;border-top: 1px solid #666;border-bottom: 1px solid #666"><center>Quân chủ</center></div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;background: #F8F8FF; text-align: left"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" aria-label="Navbox"><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background: #F8F8FF; text-align: left"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_Ng%C3%B4" title="Nhà Ngô">Nhà Ngô</a></b> <span class="nowrap">(938 – 967)</span></li></ul> <dl><dd><a href="/wiki/Lo%E1%BA%A1n_12_s%E1%BB%A9_qu%C3%A2n" title="Loạn 12 sứ quân">Loạn 12 sứ quân</a> <span class="nowrap">(944 – 968)</span></dd></dl> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_%C4%90inh" title="Nhà Đinh">Nhà Đinh</a></b> <span class="nowrap">(968 – 980)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_Ti%E1%BB%81n_L%C3%AA" title="Nhà Tiền Lê">Nhà Tiền Lê</a></b> <span class="nowrap">(980 – 1009)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%BD" title="Nhà Lý">Nhà Lý</a></b> <span class="nowrap">(1009 – 1225)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_Tr%E1%BA%A7n" title="Nhà Trần">Nhà Trần</a></b> <span class="nowrap">(1225 – 1400)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_H%E1%BB%93" title="Nhà Hồ">Nhà Hồ</a></b> <span class="nowrap">(1400 – 1407)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_B%E1%BA%AFc_thu%E1%BB%99c_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_t%C6%B0" title="Thời kỳ Bắc thuộc lần thứ tư">Bắc thuộc lần IV</a></b> <span class="nowrap">(1407 – 1427)</span></li></ul> <dl><dd><a href="/wiki/Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_Tr%E1%BA%A7n" title="Nhà Hậu Trần">Nhà Hậu Trần</a> <span class="nowrap">(1407 – 1414)</span></dd> <dd><a href="/wiki/Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_Lam_S%C6%A1n" title="Khởi nghĩa Lam Sơn">Khởi nghĩa Lam Sơn</a> <span class="nowrap">(1418 – 1427)</span></dd></dl> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA_s%C6%A1" title="Nhà Lê sơ">Nhà Lê sơ</a></b> <span class="nowrap">(1428 – 1527)</span></li></ul> <hr /> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" aria-label="Navbox"><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;background: #F8F8FF; text-align: left"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:left;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:5em;">   </td><td style="padding:0px;;;;width:70%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">Nhà Mạc</a></b> <span class="nowrap">(1527 – 1592)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nhà Lê trung hưng">Nhà Lê trung hưng</a></b> <span class="nowrap">(1533 – 1789)</span></li></ul> <dl><dd><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a><br /><small><span class="nowrap">(1545 – 1787)</span></small></dd> <dd><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">Chúa Nguyễn</a><br /><small><span class="nowrap">(1558 – 1777)</span></small></dd></dl> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:70%;"><div> <ul><li><a href="/wiki/Nam_%E2%80%93_B%E1%BA%AFc_tri%E1%BB%81u_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Nam – Bắc triều (Việt Nam)">Nam – Bắc<br />triều</a><br /><span class="nowrap">(1533 – 1592)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><br /></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_%E2%80%93_Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" title="Trịnh – Nguyễn phân tranh">Trịnh – Nguyễn<br />phân tranh</a><br /><span class="nowrap">(1627 – 1777)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div> <hr /> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" aria-label="Navbox"><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background: #F8F8FF; text-align: left"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Nhà Tây Sơn</a></b> <span class="nowrap">(1778 – 1802)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a href="/wiki/Nh%C3%A0_Nguy%E1%BB%85n" title="Nhà Nguyễn">Nhà Nguyễn</a></b> <span class="nowrap">(1802 – 1945)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#eee;border-top: 1px solid #666;border-bottom: 1px solid #666"><center>Pháp thuộc</center></div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;background: #F0FFFF; text-align: left"> <ul><li><b><a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Liên bang Đông Dương">Liên bang Đông Dương</a></b> <span class="nowrap">(1887 – 1954)</span></li></ul> <dl><dd><a href="/wiki/Nam_K%E1%BB%B3" title="Nam Kỳ">Nam Kỳ</a> <span class="nowrap">(1862 – 1948)</span></dd> <dd><a href="/wiki/Trung_K%E1%BB%B3" title="Trung Kỳ">Trung Kỳ</a> <span class="nowrap">(1883 – 1948)</span></dd> <dd><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_K%E1%BB%B3" title="Bắc Kỳ">Bắc Kỳ</a> <span class="nowrap">(1883 – 1948)</span></dd></dl> <hr /> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Đế quốc Việt Nam">Đế quốc Việt Nam</a> <span class="nowrap">(1945)</span></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#eee;border-top: 1px solid #666;border-bottom: 1px solid #666"><center>Hiện đại</center></div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;background: #FFF0F5; text-align: left"><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" aria-label="Navbox"><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;background: #FFF0F5; text-align: left"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:left;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:5em;">   </td><td style="padding:0px;;;;width:50%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam<br />Dân chủ<br />Cộng hòa</a></b><br /><span class="nowrap">(1945 – 1976)</span></li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:50%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia<br />Việt Nam</a></b> <span class="nowrap">(1949 – 1955)</span></li></ul> <hr /> <ul><li><b><a class="mw-selflink selflink">Việt Nam<br />Cộng hòa</a></b><br /><small><span class="nowrap">(1955 – 1975)</span></small></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div> <hr /> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" aria-label="Navbox"><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background: #FFF0F5; text-align: left"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam</a></b> <span class="nowrap">(1976 – nay)</span></li></ul> <dl><dd><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_bao_c%E1%BA%A5p" title="Thời bao cấp">Bao cấp</a> <span class="nowrap">(1975 – 1986)</span></dd> <dd><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%95i_M%E1%BB%9Bi" title="Đổi Mới">Đổi Mới</a> <span class="nowrap">(1986 – nay)</span></dd></dl> </div></td></tr></tbody></table></div></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#eee;border-top: 1px solid #666;border-bottom: 1px solid #666"><center>Liên quan</center></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/Vua_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Vua Việt Nam">Vua Việt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nguy%C3%AAn_th%E1%BB%A7_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Nguyên thủ Việt Nam">Nguyên thủ Việt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_c%E1%BB%95_%E1%BB%9F_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Các vương quốc cổ ở Việt Nam">Các vương quốc cổ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;border-top:#aaa 1px solid; border-bottom:#aaa 1px solid;"> <span class="nowrap"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="flag" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/16px-Flag_of_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="16" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/24px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/32px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cổng thông tin:Việt Nam">Cổng thông tin Việt Nam</a></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thảo luận Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quốc_gia_Việt_Nam_1949-1955"><span id="Qu.E1.BB.91c_gia_Vi.E1.BB.87t_Nam_1949-1955"></span>Quốc gia Việt Nam 1949-1955</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a></div> <p>Tiền thân của Việt Nam Cộng hòa là <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a>, một chính phủ do <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> thành lập năm <a href="/wiki/1949" title="1949">1949</a>, trong thời kỳ <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Chiến tranh Đông Dương">Chiến tranh Đông Dương</a>. Quốc gia Việt Nam có nhiệm vụ hỗ trợ quân Pháp chống lại phong trào kháng chiến chống Pháp của nhà nước <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> do <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Chủ tịch</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Hồ Chí Minh">Hồ Chí Minh</a> lãnh đạo. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đệ_Nhất_Cộng_hòa_1955-1963"><span id=".C4.90.E1.BB.87_Nh.E1.BA.A5t_C.E1.BB.99ng_h.C3.B2a_1955-1963"></span>Đệ Nhất Cộng hòa 1955-1963</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam</a></div> <p>Sau khi Pháp thua <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_%C4%90i%E1%BB%87n_Bi%C3%AAn_Ph%E1%BB%A7" title="Chiến dịch Điện Biên Phủ">trận Điện Biên Phủ</a> (1954) và ký <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve,_1954" class="mw-redirect" title="Hiệp định Genève, 1954">Hiệp định Genève</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a> cùng <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> tập kết về vùng phía Nam <a href="/wiki/V%C4%A9_tuy%E1%BA%BFn_17" class="mw-disambig" title="Vĩ tuyến 17">vĩ tuyến 17</a> của Việt Nam. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Major-general-lansdale.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Major-general-lansdale.jpg/180px-Major-general-lansdale.jpg" decoding="async" width="180" height="234" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Major-general-lansdale.jpg/270px-Major-general-lansdale.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Major-general-lansdale.jpg/360px-Major-general-lansdale.jpg 2x" data-file-width="530" data-file-height="689" /></a><figcaption>Tướng <a href="/wiki/Edward_Lansdale" title="Edward Lansdale">Edward Lansdale</a>, Chỉ huy cố vấn Mỹ ở Việt Nam.</figcaption></figure> <p>Theo <a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch" title="Kế hoạch">kế hoạch</a>, <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Quân đội Pháp">quân Pháp</a> sẽ rút dần sau 2 năm và Việt Nam sẽ tiến hành <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_tuy%E1%BB%83n_c%E1%BB%AD" title="Tổng tuyển cử">Tổng tuyển cử</a> thống nhất đất nước. Tuy nhiên, báo cáo của <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_T%C3%ACnh_b%C3%A1o_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)">CIA</a> cho <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Tổng thống Hoa Kỳ">Tổng thống Mỹ</a> <a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight Eisenhower</a> thấy rằng khoảng 80% dân số Việt Nam sẽ bầu cho <a href="/wiki/H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Hồ Chí Minh">Hồ Chí Minh</a> nếu cuộc tổng tuyển cử được thi hành<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Không thể chấp nhận việc Hồ Chí Minh sẽ thắng cử và lập <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Chính phủ">chính phủ</a> trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, Hoa Kỳ đã hậu thuẫn <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a> để cuộc tuyển cử không thể diễn ra nhằm chia cắt Việt Nam vĩnh viễn thành 2 <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia" title="Quốc gia">quốc gia</a>. Hoa Kỳ muốn có một chính phủ <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ch%E1%BB%91ng_c%E1%BB%99ng" title="Chủ nghĩa chống cộng">chống Cộng</a> tồn tại ở <a href="/wiki/Mi%E1%BB%81n_Nam_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Miền Nam (Việt Nam)">miền Nam Việt Nam</a>, bất kể chính phủ đó có tôn trọng <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7" title="Dân chủ">dân chủ</a> hay không<sup id="cite_ref-ReferenceA_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Năm <a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a>, đội bán quân sự của Mỹ do tướng <a href="/wiki/Edward_Lansdale" title="Edward Lansdale">Edward Lansdale</a> (sĩ quan cao cấp của <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_T%C3%ACnh_b%C3%A1o_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)">Tình báo Mỹ</a> và đã làm cố vấn cho Pháp tại Việt Nam từ 1953) đã huấn luyện các lực lượng vũ trang của Quốc gia Việt Nam; xây dựng các cơ sở hạ tầng phục vụ quân sự tại Philippines; bí mật đưa một lượng lớn vũ khí và thiết bị quân sự vào Việt Nam; giúp đỡ phát triển các kế hoạch <i>"bình định <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Minh" title="Việt Minh">Việt Minh</a> và các vùng chống đối"</i> <sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngày 13-12-1954, Mỹ và Pháp ký kết văn kiện cho phép các cố vấn quân sự Mỹ thay thế dần cho sĩ quan Pháp tham gia huấn luyện <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quân đội Quốc gia Việt Nam">quân đội Quốc gia Việt Nam</a> ở miền Nam Việt Nam. Tháng 1 năm 1955, Mỹ chính thức viện trợ quân sự trực tiếp cho Quốc gia Việt Nam. Thượng nghị sĩ (4 năm sau trở thành Tổng thống) <a href="/wiki/John_F._Kennedy" title="John F. Kennedy">John F. Kennedy</a> tuyên bố vào ngày 1 tháng 6 năm 1956: </p> <dl><dd><i>"Nếu chúng ta không phải là cha mẹ của nước Việt Nam bé nhỏ [chỉ Việt Nam Cộng hòa] thì chắc chắn chúng ta cũng là cha mẹ đỡ đầu của nó. Chúng ta là chủ tọa khi nó ra đời, chúng ta viện trợ để nó sống, chúng ta giúp định hình tương lai của nó (...). Đó là con đẻ của chúng ta - chúng ta không thể bỏ rơi nó, chúng ta không thể không biết tới những nhu cầu của nó"</i><sup id="cite_ref-Robert_S_1995_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Robert_S_1995-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Trong những năm 1954–1956, Mỹ đã bỏ ra 414 triệu USD giúp trang bị cho các lực lượng thường trực Quốc gia Việt Nam, gồm 170.000 quân và lực lượng cảnh sát 75.000 quân; 80% ngân sách quân sự của Quốc gia Việt Nam là do Mỹ viện trợ. Từ năm 1955 đến 1960, có tất cả 800 chuyến tàu chở <a href="/wiki/V%C5%A9_kh%C3%AD" title="Vũ khí">vũ khí</a> và phương tiện quân sự của Mỹ vào miền Nam Việt Nam. Số viện trợ này giúp Quốc gia Việt Nam đủ sức duy trì bộ máy hành chính và quân đội khi không còn <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_tr%E1%BB%A3_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_ngo%C3%A0i_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Viện trợ nước ngoài trong Chiến tranh Việt Nam">viện trợ</a> của Pháp. Quân đội Quốc gia Việt Nam dần thay thế chiến thuật và vũ khí của Pháp bằng của Mỹ. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ce84.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/e/ee/Ce84.jpg/160px-Ce84.jpg" decoding="async" width="160" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/e/ee/Ce84.jpg/240px-Ce84.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/e/ee/Ce84.jpg/320px-Ce84.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="365" /></a><figcaption>Vận động trưng cầu dân ý năm 1955 đưa Ngô Đình Diệm lên nắm quyền.</figcaption></figure> <p>Đến lúc này lại xảy ra mâu thuẫn giữa <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Thủ tướng Ngô Đình Diệm</a> với <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_%C4%90%E1%BA%A1i" title="Bảo Đại">Quốc trưởng Bảo Đại</a> (nguyên là Hoàng đế <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Nguy%E1%BB%85n" title="Nhà Nguyễn">nhà Nguyễn</a>). Năm <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a>, với kết quả <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam,_1955" class="mw-redirect" title="Cuộc trưng cầu dân ý miền Nam Việt Nam, 1955">cuộc trưng cầu dân ý gian lận</a> (mà các tài liệu ngày nay của <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chính phủ Việt Nam">Chính phủ Việt Nam</a> thường gọi là "trò hề trưng cầu dân ý"<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>), <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Thủ tướng">Thủ tướng</a> Ngô Đình Diệm đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại, lên làm <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tổng thống Việt Nam Cộng hòa">Tổng thống</a> đầu tiên của chính phủ Việt Nam Cộng hòa.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau đó, Quốc gia Việt Nam tổ chức bầu cử Quốc hội Lập hiến. Quốc hội này ban hành <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p" title="Hiến pháp">Hiến pháp</a> thành lập Việt Nam Cộng hòa trên cơ sở kế thừa <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a>, thủ đô là thành phố <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a>, ngày ban hành Hiến pháp <a href="/wiki/26_th%C3%A1ng_10" title="26 tháng 10">26 tháng 10</a> trở thành ngày <a href="/wiki/Ng%C3%A0y_qu%E1%BB%91c_kh%C3%A1nh" title="Ngày quốc khánh">Quốc khánh</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhất Cộng hòa</a>. Việt Nam Cộng hòa theo thể chế chính trị <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91a_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đa đảng">đa đảng</a>, kinh tế <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">tư bản chủ nghĩa</a> và được Mỹ giúp đỡ, bảo vệ để chống lại <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> và <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a> tại miền Nam. </p><p>Dưới thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, ông đề ra chủ nghĩa "<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BA%A7n_lao_Nh%C3%A2n_v%E1%BB%8B" title="Đảng Cần lao Nhân vị">Cần lao Nhân vị</a>", duy trì tình trạng đối lập với <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a>. Trong khoảng 5 năm, Việt Nam Cộng hòa đã có một số thành tựu: <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Xã hội">xã hội</a> ổn định, kinh tế phát triển, định cư gần 1 triệu dân di cư từ miền Bắc, thành lập <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Hu%E1%BA%BF" title="Đại học Huế">Viện Đại học Huế</a>... </p><p>Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Ngô Đình Diệm bị giới đối lập xem là chính phủ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_t%C3%A0i" class="mw-redirect" title="Độc tài">độc tài</a> gia đình trị, dần dần tích lũy nhiều mâu thuẫn nội bộ. Từ năm 1955 và đặc biệt là từ 1959, cùng với sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ (do lo ngại ảnh hưởng của phong trào <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Minh" title="Việt Minh">Việt Minh</a>), chính quyền Ngô Đình Diệm thực hiện chính sách đàn áp những người cộng sản, <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_%22T%E1%BB%91_C%E1%BB%99ng_Di%E1%BB%87t_C%E1%BB%99ng%22" class="mw-redirect" title="Chính sách "Tố Cộng Diệt Cộng"">tố cộng diệt cộng</a> trên toàn bộ Nam Việt Nam, dựa theo <a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_10-59" title="Luật 10-59">Luật 10-59</a> (đạo luật quy định việc thiết lập các phiên tòa quân sự đặc biệt để xét xử những phạm nhân bị tình nghi là ủng hộ <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Minh" title="Việt Minh">Việt Minh</a> và chủ nghĩa cộng sản).<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phong trào Đồng khởi năm <a href="/wiki/1960" title="1960">1960</a> (do <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đảng Lao động Việt Nam">Đảng Lao động Việt Nam</a> lãnh đạo) và cuộc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh" title="Đảo chính">đảo chính</a> hụt năm <a href="/wiki/1960" title="1960">1960</a> là những đòn giáng mạnh vào chế độ Ngô Đình Diệm. </p><p>Mâu thuẫn tôn giáo cũng trở nên gay gắt. <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_c%E1%BB%91_Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o,_1963" class="mw-redirect" title="Biến cố Phật giáo, 1963">Sự kiện Phật Đản</a> năm <a href="/wiki/1963" title="1963">1963</a>, việc cấm treo <a href="/wiki/C%E1%BB%9D_Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" title="Cờ Phật giáo">cờ Phật giáo</a> ở <a href="/wiki/Hu%E1%BA%BF" title="Huế">Huế</a> đã gây ra phản ứng mạnh mẽ từ các Phật tử, dẫn đến các hoạt động đàn áp Phật giáo của chính quyền. Việc Thượng tọa <a href="/wiki/Th%C3%ADch_Qu%E1%BA%A3ng_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Thích Quảng Đức">Thích Quảng Đức</a> tự thiêu giữa đường phố Sài Gòn cùng những phát biểu của <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_L%E1%BB%87_Xu%C3%A2n" title="Trần Lệ Xuân">bà Ngô Đình Nhu</a> (tức Dân biểu <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_L%E1%BB%87_Xu%C3%A2n" title="Trần Lệ Xuân">Trần Lệ Xuân</a>) làm chế độ Ngô Đình Diệm bị báo chí <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-disambig" title="Phương Tây">phương Tây</a> đả kích kịch liệt và mất hết mọi sự ủng hộ từ phương Tây. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg/220px-Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg/330px-Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg/440px-Corpse_of_Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m_in_the_1963_coup.jpg 2x" data-file-width="612" data-file-height="454" /></a><figcaption>Xác Ngô Đình Diệm bị quân đảo chính bắn chết ở trong chiếc xe thiết giáp M113.</figcaption></figure> <p>Ngày <a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_11" title="1 tháng 11">1 tháng 11</a> năm 1963, nền Đệ Nhất Cộng hòa bị lật đổ bởi một nhóm quân nhân dưới sự chỉ huy của một số tướng lĩnh (trong đó có tướng <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a>); về sau, ngày này được xem là ngày Quốc khánh của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam</a>. Cả ba anh em <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a>, <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Nhu" title="Ngô Đình Nhu">Ngô Đình Nhu</a> và <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_C%E1%BA%A9n" title="Ngô Đình Cẩn">Ngô Đình Cẩn</a> đều bị giết. Theo băng ghi âm tại Nhà Trắng, tổng thống Kennedy nói rằng ông bàng hoàng về cái chết của 2 anh em Diệm và Nhu, cái chết của hai người thật là kinh khủng.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Theo như hồi ký của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ <a href="/wiki/Robert_McNamara" title="Robert McNamara">Robert McNamara</a>, chính <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_T%C3%ACnh_b%C3%A1o_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)">CIA</a> đã hỗ trợ cho việc lật đổ và sau này McNamara xem đó là một sai lầm nghiêm trọng mà Hoa Kỳ mắc phải<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khi được thông báo anh em Ngô Đình Diệm đã bị giết, Đại sứ Hoa Kỳ <a href="/w/index.php?title=Cabot_Lodge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cabot Lodge (trang không tồn tại)">Cabot Lodge</a>, đã vui vẻ thốt lên bằng tiếng Pháp: <i>"C'est formidable! C'est formidable!" (Thật là tuyệt diệu. Thật là tuyệt diệu).</i><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Kể từ đây, sự phụ thuộc của Việt Nam Cộng hòa vào viện trợ của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> ngày càng lớn, cả về tài chính cũng như về quân sự. Sự can thiệp của Tòa đại sứ Mỹ vào công việc nội bộ về chính trị và quân sự của Việt Nam Cộng hòa ngày càng lên cao. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thời_kỳ_quân_quản_1963-1967"><span id="Th.E1.BB.9Di_k.E1.BB.B3_qu.C3.A2n_qu.E1.BA.A3n_1963-1967"></span>Thời kỳ quân quản 1963-1967</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:CongressBuilding_SEATO.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/CongressBuilding_SEATO.jpg/220px-CongressBuilding_SEATO.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/CongressBuilding_SEATO.jpg/330px-CongressBuilding_SEATO.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/CongressBuilding_SEATO.jpg/440px-CongressBuilding_SEATO.jpg 2x" data-file-width="4851" data-file-height="3223" /></a><figcaption>Hai tướng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a> (đầu tiên bên trái) và <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a> (thứ 6 từ trái sang) đại diện Việt Nam Cộng hòa tại hội nghị <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á">Hiệp ước SEATO</a> nhóm họp tại <a href="/wiki/Manila" title="Manila">Manila</a> năm 1966.</figcaption></figure> <p>Tiếp sau đó là giai đoạn khủng hoảng lãnh đạo chính trị ở miền Nam bởi một loạt các cuộc đảo chính liên tiếp cho đến khi tướng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a> thiết lập nền <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam</a>. </p><p>Trong thời gian 18 tháng sau cuộc đảo chính 1963, miền Nam phải chứng kiến hơn 10 cuộc khủng hoảng chính trị (<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1964" class="mw-disambig" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1964">cuộc đảo chính năm 1964</a> của tướng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%C3%A1nh" title="Nguyễn Khánh">Nguyễn Khánh</a>; thành lập Tam đầu chế; phong trào chống <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ch%C6%B0%C6%A1ng_V%C5%A9ng_T%C3%A0u" title="Hiến chương Vũng Tàu">Hiến chương Vũng Tàu</a>; chính phủ dân sự <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_V%C4%83n_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Trần Văn Hương">Trần Văn Hương</a> lên rồi đổ; chính phủ dân sự <a href="/wiki/Phan_Huy_Qu%C3%A1t" title="Phan Huy Quát">Phan Huy Quát</a> lên rồi đổ; đảo chính hụt ngày <a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_9" title="13 tháng 9">13 tháng 9</a>, 1964 của tướng Dương Văn Đức và <a href="/wiki/L%C3%A2m_V%C4%83n_Ph%C3%A1t" title="Lâm Văn Phát">Lâm Văn Phát</a>; đảo chính hụt ngày <a href="/wiki/20_th%C3%A1ng_2" title="20 tháng 2">20 tháng 2</a>, 1965 của đại tá Phạm Ngọc Thảo). Phe quân đội lần lượt hạ bệ lẫn nhau cùng những chính phủ dân sự liên tiếp được dựng lên rồi lại phải rút lui. Cùng khi đó về mặt xã hội, các khối <a href="/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" title="Phật giáo">Phật giáo</a> và <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Công giáo">Công giáo</a> cũng nhiều lần xuống đường biểu tình gây áp lực. Về mặt pháp lý, <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1956" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956">bản Hiến pháp năm 1956</a> bị vô hiệu hóa. Thay vào đó là một loạt hiến chương có tính chất tạm thời như:<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ol><li>Hiến chương 4 tháng 11 năm 1963.</li> <li>Hiến chương 7 tháng 2 năm 1964.</li> <li>Hiến chương 16 tháng 8 năm 1964 (thường gọi là Hiến chương Vũng Tàu).</li> <li>Hiến chương 20 tháng 10 năm 1964.</li></ol> <p>Về mặt quân sự, Việt Nam Cộng hòa, Hoa Kỳ cùng với các đồng minh tiếp tục chiến đấu chống lại các hoạt động quân sự của lực lượng <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a> và <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a>. Quy mô và mức độ ác liệt của chiến tranh ngày càng tăng. Trong phúc trình gửi Tổng thống Johnson ngày <a href="/wiki/16_th%C3%A1ng_3" title="16 tháng 3">16 tháng 3</a> năm 1964, McNamara đưa ra một bức tranh bi thảm, hậu quả của cuộc đảo chính lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm: "<i>Trong số đất đai của 22 tỉnh (trong 44 tỉnh), Việt Cộng kiểm soát tới 50% hoặc nhiều hơn. Tại <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Tuy_(t%E1%BB%89nh)" title="Phước Tuy (tỉnh)">Phước Tuy</a>, Việt Cộng kiểm soát 80%; <a href="/wiki/B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bình Dương">Bình Dương</a> 90%; <a href="/wiki/H%E1%BA%ADu_Ngh%C4%A9a" title="Hậu Nghĩa">Hậu Nghĩa</a> 90%; <a href="/wiki/Long_An" title="Long An">Long An</a> 90%; <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Định Tường">Định Tường</a> 90%; <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_Ho%C3%A0" class="mw-redirect" title="Kiến Hoà">Kiến Hoà</a> 90%; An Xuyên (Cà Mau) 85%. Quận <a href="/w/index.php?title=M%C3%B5_C%C3%A0y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mõ Cày (trang không tồn tại)">Mõ Cày</a> và các xã <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_Th%E1%BB%A7y" title="Định Thủy">Định Thủy</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Kh%C3%A1nh" class="mw-redirect mw-disambig" title="Bình Khánh">Bình Khánh</a>, <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Hi%E1%BB%87p" class="mw-redirect mw-disambig" title="Phước Hiệp">Phước Hiệp</a>, "đỏ 100%"; trên 900 xã như trong trường hợp ba xã này...<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></i>". Sau đảo chính 1963, trong một thời gian ngắn, đường mòn Hồ Chí Minh trở thành một "xa lộ thênh thang", lượng hàng vận chuyển vào miền Nam tăng vọt. Trước đây, đoàn vận tải ô tô chỉ vào Khe Hó đổ hàng rồi từ đây dùng voi hay sức người chuyển vào Palin Thừa Thiên. Đầu năm 1964, các đoàn ô tô đã có thể đi tới điểm trạm ngã ba biên giới Kontum, số lượng vận tải tăng 40 lần so với năm trước, tỉ trọng vận tải cơ giới là 51%. Trước những thất bại này, Tổng thống Mỹ quyết định huy động quân viễn chinh trực tiếp tham chiến tại miền Nam Việt Nam. <a href="/wiki/B%C3%A1o_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Báo Quân đội Nhân dân">Báo Quân đội Nhân dân</a> nhận định "<i>Đầu năm 1965, tình hình cách mạng miền Nam đã có những tiến bộ vượt bậc. Cuộc "chiến tranh đặc biệt" của Mỹ-ngụy ngày càng bị khủng hoảng và thất bại nghiêm trọng. Đế quốc Mỹ đã tìm mọi cách cố tạo ra một "sức mạnh" để cứu vãn sự sụp đổ của chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Chúng ồ ạt đưa quân viễn chinh và quân chư hầu vào miền Nam Việt Nam, đồng thời mở rộng hoạt động ném bom đánh phá miền Bắc</i>".<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngày 8 tháng 3 năm 1965, Mỹ chính thức đổ quân viễn chinh lên <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0_N%E1%BA%B5ng" title="Đà Nẵng">Đà Nẵng</a>. Phía Mỹ đã không thông báo cho Việt Nam Cộng hòa về thời gian và địa điểm đổ quân, mặc dù bản tin của Bộ Quốc phòng Mỹ 2 ngày trước tuyên bố rằng Mỹ đổ quân vào miền Nam Việt Nam là theo yêu cầu của chính phủ Sài Gòn. Sáng ngày 8 tháng 3, một sĩ quan Mỹ đến gặp Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa là Phan Huy Quát, yêu cầu soạn thảo một thông cáo chung bằng hai thứ tiếng Anh-Việt để thông báo rộng rãi, lúc đó ông Quát mới biết quân Mỹ đã đổ bộ vào Việt Nam. Khi biết tin thì quân Mỹ đã đổ bộ rồi, Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa phải hợp thức hóa việc này bằng cách gọi Tổng trưởng Phủ Thủ tướng là <a href="/wiki/B%C3%B9i_Di%E1%BB%85m" title="Bùi Diễm">Bùi Diễm</a> cùng với một viên chức Mỹ là <a href="/w/index.php?title=Melvin_Manfull&action=edit&redlink=1" class="new" title="Melvin Manfull (trang không tồn tại)">Melvin Manfull</a> soạn ngay thông cáo chào mừng quân Mỹ, với chỉ đạo: <i>"Viết càng ngắn càng tốt. Chỉ mô tả sự kiện rồi khẳng định rằng chúng ta đã đồng ý mà thôi".</i><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong những tháng sau đó, Mỹ đổ bộ hàng chục vạn quân, lính Mỹ hiện diện ở khắp miền Nam. </p> <table class="wikitable" border="0" cellpadding="2" cellspacing="2" width="750px"> <tbody><tr> <th valign="top" style="width:210px" align="center">Thứ tự sự kiện mở đầu </th> <th valign="top" style="width:210px">Hội đồng giám sát, cố vấn </th> <th valign="top" style="width:170px">Lãnh đạo quân đội </th> <th valign="top" style="width:130px">Thủ tướng chính phủ dân sự </th> <th valign="top" align="center">thời gian </th></tr> <tr bgcolor="#FFFFFF"> <td>1. Đảo chính 1.11.1963</td> <td><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n_nh%C3%A2n_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Hội đồng Quân nhân Cách mạng (Việt Nam Cộng hòa)">Hội đồng Quân nhân Cách mạng</a></td> <td><a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a></td> <td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ng%E1%BB%8Dc_Th%C6%A1" title="Nguyễn Ngọc Thơ">Nguyễn Ngọc Thơ</a></td> <td>11.1963-01.1964 </td></tr> <tr bgcolor="#FFFFFF"> <td>2. Chỉnh lý 30.1.1964</td> <td><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n_nh%C3%A2n_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Hội đồng Quân nhân Cách mạng (Việt Nam Cộng hòa)">Hội đồng Quân nhân Cách mạng</a></td> <td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%C3%A1nh" title="Nguyễn Khánh">Nguyễn Khánh</a></td> <td></td> <td>01.1964-08.1964 </td></tr> <tr bgcolor="#FFFFFF"> <td>3. Cải tổ 28.06.1964</td> <td>Ủy ban Lãnh đạo Lâm thời (<i>Tam đầu chế</i>)</td> <td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%C3%A1nh" title="Nguyễn Khánh">Nguyễn Khánh</a></td> <td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%C3%A1nh" title="Nguyễn Khánh">Nguyễn Khánh</a></td> <td>08.1964-10.1964 </td></tr> <tr bgcolor="#FFFFFF"> <td>4. Hiến chương 10.1964</td> <td><a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%E1%BB%91c_gia_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Thượng Hội đồng Quốc gia (Việt Nam Cộng hòa)">Thượng Hội đồng Quốc gia</a> (<i>dân sự</i>)</td> <td>Nguyễn Khánh</td> <td><a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_V%C4%83n_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Trần Văn Hương">Trần Văn Hương</a></td> <td>10.1964-01.1965 </td></tr> <tr bgcolor="#FFFFFF"> <td>5. Chính phủ Trần Văn Hương</td> <td><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Hội đồng Quân lực (Việt Nam Cộng hòa)">Hội đồng Quân lực</a></td> <td>Nguyễn Khánh</td> <td><a href="/wiki/Phan_Huy_Qu%C3%A1t" title="Phan Huy Quát">Phan Huy Quát</a></td> <td>02.1965-06.1965 </td></tr> <tr bgcolor="#FFFFFF"> <td>6. Chính phủ Phan Huy Quát</td> <td><a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_L%C3%A3nh_%C4%91%E1%BA%A1o_Qu%E1%BB%91c_gia_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia (Việt Nam Cộng hòa)">Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia</a></td> <td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a></td> <td><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a></td> <td>06.1965-09.1967 </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:1967_Elections.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/1967_Elections.jpg/200px-1967_Elections.jpg" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/1967_Elections.jpg/300px-1967_Elections.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/1967_Elections.jpg/400px-1967_Elections.jpg 2x" data-file-width="2448" data-file-height="3264" /></a><figcaption>Bầu cử năm 1967, liên danh <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a> - <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a> đạt 34,8% số phiếu để đắc cử tổng thống và phó tổng thống, đánh dấu việc thành lập Đệ Nhị Cộng hòa.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đệ_Nhị_Cộng_hòa_1967–1975"><span id=".C4.90.E1.BB.87_Nh.E1.BB.8B_C.E1.BB.99ng_h.C3.B2a_1967.E2.80.931975"></span>Đệ Nhị Cộng hòa 1967–1975</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Tuy%E1%BB%83n_c%E1%BB%AD_1967_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tuyển cử 1967 Việt Nam Cộng hòa">Tuyển cử 1967 Việt Nam Cộng hòa</a></div> <p>Để chấm dứt tình trạng rối ren về chính trị, tháng 6 năm 1966, <a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_L%C3%A3nh_%C4%91%E1%BA%A1o_Qu%E1%BB%91c_gia_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia (Việt Nam Cộng hòa)">Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia</a> do tướng Nguyễn Văn Thiệu và Nguyễn Cao Kỳ điều hành tuyên bố mở cuộc bầu cử <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_l%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quốc hội lập hiến (trang không tồn tại)">Quốc hội lập hiến</a> vào ngày <a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_9" title="3 tháng 9">3 tháng 9</a>. Theo đó 118 đại biểu đắc cử gồm nhiều thành phần và đến 1 tháng 4 năm 1967 thì ra tuyên cáo bản <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1967" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967">Hiến pháp Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam</a>. Hiến pháp này là cơ sở pháp lý của Việt Nam Cộng hòa cho đến 30 tháng 4 năm 1975<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Cuộc Tổng tuyển cử Tổng thống và Quốc hội diễn ra ngày 3 tháng 9 năm 1967 với 11 liên danh tranh cử trong đó có những ứng cử viên là chính trị gia kỳ cựu như <a href="/wiki/Phan_Kh%E1%BA%AFc_S%E1%BB%ADu" title="Phan Khắc Sửu">Phan Khắc Sửu</a> và <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_V%C4%83n_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Trần Văn Hương">Trần Văn Hương</a>. Trong số hơn sáu triệu cử tri thì năm triệu người đi bầu, tức tỷ lệ 80%. Liên danh Nguyễn Văn Thiệu-Nguyễn Cao Kỳ đắc cử với 35% số phiếu. Về nhì là luật sư <a href="/wiki/Tr%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%C3%ACnh_Dzu" title="Trương Đình Dzu">Trương Đình Dzu</a> với 17%<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Tháng 6 năm 1969, trong vùng kiểm soát của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đã diễn ra Đại hội đại biểu quốc dân và thành lập ra Chính phủ Cách mạng Lâm thời <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cộng hòa Miền Nam Việt Nam">Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a>, do <a href="/wiki/Hu%E1%BB%B3nh_T%E1%BA%A5n_Ph%C3%A1t" title="Huỳnh Tấn Phát">Huỳnh Tấn Phát</a> làm chủ tịch và Hội đồng Cố vấn do <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_H%E1%BB%AFu_Th%E1%BB%8D" title="Nguyễn Hữu Thọ">Nguyễn Hữu Thọ</a> làm Chủ tịch. </p><p>Năm 1971 là cuộc Tổng tuyển cử thứ nhì của nền Đệ Nhị Cộng hòa. Kỳ này Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai một cách dễ dàng vì không có đối thủ nào khác ra tranh cử. Khi sự việc này xảy ra, nhiều người cho là do điều luật mới thông qua ngày 3 tháng 6 năm 1971 nhằm hạn chế khả năng tham gia của ứng cử viên đối lập. Theo đó thì ứng cử viên phải có 40 chữ ký ủng hộ của <a href="/wiki/H%E1%BA%A1_vi%E1%BB%87n" title="Hạ viện">Dân biểu</a> hay <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%8B_s%C4%A9" class="mw-disambig" title="Nghị sĩ">Nghị sĩ</a> Quốc hội và 100 chữ ký của các thành viên trong <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_t%E1%BB%89nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội đồng tỉnh (trang không tồn tại)">Hội đồng tỉnh</a><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a> và <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a> vì không thỏa mãn được quy định trên đã phải rút tên, chỉ còn Nguyễn Văn Thiệu là ứng cử viên duy nhất trong cuộc bầu cử. </p><p>Vào năm <a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>, sau <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris_1973" title="Hiệp định Paris 1973">Hiệp định Paris</a> (được thảo luận giữa bốn bên tham chiến là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Hoa Kỳ, Cộng hòa Miền Nam Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa), quân đội Hoa Kỳ đã rút khỏi Việt Nam. Việt Nam Cộng hòa cố gắng trì hoãn việc ký kết hiệp định, nhưng phía Mỹ đã có quyết định dứt khoát về việc này và gây áp lực cho chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Cuối cùng, Việt Nam Cộng hòa phải chấp nhận ký kết hiệp định. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Suy_vong">Suy vong</h3></div> <p>Bị mất viện trợ về tài lực và quân sự từ phía Hoa Kỳ, Việt Nam Cộng hòa không thể tự đứng vững được. Theo nhà sử học Vũ Ngự Chiêu thì Việt Nam Cộng hòa giống như <i>"một lâu đài xây trên cát, trông bề thế bên ngoài nhưng chỉ cần một con sóng nhỏ là tan vỡ"</i>, mầm mống của sụp đổ gồm những lý do sau: </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ARVN,_Battle_of_An_Loc_1972.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/ARVN%2C_Battle_of_An_Loc_1972.jpg/220px-ARVN%2C_Battle_of_An_Loc_1972.jpg" decoding="async" width="220" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/ARVN%2C_Battle_of_An_Loc_1972.jpg/330px-ARVN%2C_Battle_of_An_Loc_1972.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/ARVN%2C_Battle_of_An_Loc_1972.jpg/440px-ARVN%2C_Battle_of_An_Loc_1972.jpg 2x" data-file-width="799" data-file-height="928" /></a><figcaption>Binh sĩ Việt Nam Cộng hòa đang cố bám vào càng một chiếc trực thăng UH-1 để di tản</figcaption></figure> <ul><li>Không có lãnh đạo đủ khả năng: Người được Mỹ đưa lên cầm quyền năm 1967 (<a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a>) chỉ là một <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_b%C3%B9_nh%C3%ACn" title="Chính phủ bù nhìn">bù nhìn</a>, giống như khởi đầu binh nghiệp làm thông ngôn Pháp của ông ta. Chính phủ Việt Nam Cộng hòa không tự đưa ra được quyết sách gì, chính sách từ lớn xuống bé đều do Tòa Đại sứ Mỹ, các tướng lĩnh MACV (Trung tâm Chỉ huy Tác chiến Hoa Kỳ tại Việt Nam), sau này là USAID (Cơ quan Quản lý Viện trợ Hoa Kỳ) soạn thảo, đôn đốc thực hiện. Đại sứ <a href="/wiki/Ellsworth_Bunker" title="Ellsworth Bunker">Ellsworth Bunker</a> và rồi <a href="/wiki/Graham_Martin" title="Graham Martin">Graham Martin</a> có quyền lực không khác gì những "<a href="/wiki/To%C3%A0n_quy%E1%BB%81n_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Toàn quyền Đông Dương">Toàn quyền Đông Dương</a>" của Pháp trước kia – dù Việt Nam Cộng hòa không ngừng tự xưng là "Đồng minh" của Mỹ.</li> <li>Không có sự ủng hộ của người dân: Mặc dù cơ quan tuyên truyền của Mỹ và Việt Nam Cộng hòa luôn kêu gọi tinh thần chống Cộng với dân chúng miền Nam, nhưng thực ra họ chỉ có thể kiểm soát được khoảng 20-30% dân số miền Nam. Phần còn lại sống trong những vùng quân Giải phóng miền Nam kiểm soát một phần hoặc toàn bộ. Ngay trong số 20-30% dân chúng trong vùng do Việt Nam Cộng hòa kiểm soát, nhiều người cũng không ủng hộ chế độ này và chia làm nhiều phe phái chống lại nhau vì những lý do như tôn giáo (Thiên Chúa giáo - Phật giáo), sắc tộc (người Việt - người Hoa), vùng miền (người thành thị - người nhập cư)...</li> <li>Nền kinh tế phụ thuộc vào viện trợ Mỹ, khi Mỹ giảm viện trợ thì lập tức lâm vào khủng hoảng. Cuộc khủng hoảng kinh tế 1973-1974 khiến đời sống người dân rất khó khăn, lương bổng cho binh sĩ bị cắt giảm, làm suy sụp ý chí chiến đấu của đa số binh sĩ.</li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" class="mw-redirect" title="Quân đội Việt Nam Cộng hòa">Quân đội Việt Nam Cộng hòa</a> thiếu chỉ huy có kinh nghiệm: qua màng lọc của hệ thống phe đảng và <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a>, những cấp chỉ huy có tiềm năng nhất nhưng không có thế lực chính trị đỡ đầu thì thường chết trận hay bị loại ngũ. Khi tác chiến thì quen dựa vào hỏa lực mạnh của <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Quân đội Hoa Kỳ">Quân đội Hoa Kỳ</a>, nên khi không còn hỏa lực Mỹ nữa thì bị lâm vào lúng túng. Bản thân tổng thống <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a> lên chức đều là do <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh" title="Đảo chính">đảo chính</a> chứ không phải vì thành tích mặt trận. Có được ghế Tổng thống rồi, ông Thiệu lại tập trung hết quyền bính trong tay, biến Bộ Tổng Tham mưu thành một cơ cấu thư ký, không được tự ra quyết sách (vì ông Thiệu sợ rằng đến lượt chính mình sẽ bị người khác đảo chính lật đổ). <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris" class="mw-redirect" title="Hiệp định Paris">Hiệp định Paris</a> 1973 khiến binh sĩ hoang mang rằng <i>"Mỹ đã bỏ rơi chăng? Nếu Mỹ còn không đánh lại thì sao mà tự đánh được?"</i>, thế là tinh thần chiến đấu càng sụt giảm. Có đơn vị tự ý bỏ chạy khi vừa bị một viên pháo nã vu vơ vào đồn, đơn vị khác thì vừa nghe tiếng máy cày trong đêm đã thấy hoảng sợ, vội báo cáo xe tăng địch xuất hiện.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nha_Trang,_April_1975.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Nha_Trang%2C_April_1975.jpg/220px-Nha_Trang%2C_April_1975.jpg" decoding="async" width="220" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Nha_Trang%2C_April_1975.jpg/330px-Nha_Trang%2C_April_1975.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Nha_Trang%2C_April_1975.jpg/440px-Nha_Trang%2C_April_1975.jpg 2x" data-file-width="807" data-file-height="641" /></a><figcaption>Một người đàn ông <a href="/wiki/M%E1%BB%B9" class="mw-redirect" title="Mỹ">Mỹ</a> đấm vào mặt một người khác để giành chỗ trên <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">trực thăng</a> di tản khỏi <a href="/wiki/Nha_Trang" title="Nha Trang">Nha Trang</a> năm 1975.</figcaption></figure> <p>Trong bản ghi âm được giải mật sau này về cuộc trao đổi giữa Tổng thống Mỹ <a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> và ngoại trưởng <a href="/wiki/Henry_Kissinger" title="Henry Kissinger">Henry Kissinger</a> vào cuối năm 1972, Nixon nói rõ việc ông sẵn sàng bỏ mặc "đứa con" Việt Nam Cộng hòa để nước Mỹ có thể thoát khỏi cuộc chiến ở Việt Nam<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dd><dl><dd><i>Henry Kissinger: Tôi nghĩ Thiệu nói đúng đấy. Hiệp định đó (Hiệp định Paris) sẽ đẩy Việt Nam Cộng hòa vào thế nguy hiểm</i></dd> <dd><i>Richard Nixon: Nó (Việt Nam Cộng hòa) phải tự chống đỡ thôi... Nếu nó chết thì cứ để cho nó chết. Nó lớn rồi, chúng ta không thể cứ cho nó bú mớm mãi được</i></dd></dl></dd></dl> <p>Việt Nam Cộng hòa duy trì chủ yếu nhờ vào khoản viện trợ kinh tế và quân sự rất lớn của Mỹ, nhưng do nạn <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a> nên viện trợ bị sử dụng rất phung phí và kém hiệu quả. Quy mô <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a> bên trong chính phủ Việt Nam Cộng hòa là rất lớn: cả nửa triệu tấn gạo biến mất khỏi các kho lương thực trong năm 1967, súng cũng được tuồn ra bán với giá 25-30 đôla một khẩu, ngay cả <a href="/wiki/Xe_b%E1%BB%8Dc_th%C3%A9p" class="mw-redirect" title="Xe bọc thép">xe bọc thép</a> hoặc <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_l%C3%AAn_th%E1%BA%B3ng" class="mw-redirect" title="Máy bay lên thẳng">máy bay lên thẳng</a> cũng có thể tuồn ra được. Hồi ký <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a> nêu trường hợp tướng Tư lệnh đồng bằng sông Cửu Long đã lấy cắp 8.000 đài vô tuyến và 24.000 vũ khí cá nhân do Hoa Kỳ viện trợ và sớm bán hết sạch ra chợ đen, tài liệu mật từ Tòa Đại sứ Mỹ cho biết phần lớn số đó đã lọt vào tay quân Giải phóng<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nhà báo người Mỹ <a href="/w/index.php?title=William_J._Lederer&action=edit&redlink=1" class="new" title="William J. Lederer (trang không tồn tại)">William J. Lederer</a>, trong chuyến điều tra năm 1968, nhận xét: kẻ thù tồi tệ nhất của Mỹ trong chiến tranh Việt Nam chính là nạn <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a> của Việt Nam Cộng hòa. Hàng tỷ USD viện trợ kinh tế và quân sự của Mỹ đã bị các quan chức Việt Nam Cộng hòa <a href="/wiki/Tham_%C3%B4" class="mw-redirect" title="Tham ô">tham ô</a> rồi bán ra chợ đen. Ông đã chứng kiến những kho hàng lậu đầy ắp hàng hóa và vũ khí quân dụng, có tới cả 1.000 khẩu <a href="/wiki/S%C3%BAng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Súng trường">súng trường</a>, bao gồm cả loại <a href="/wiki/M16" title="M16">M16</a> hiện đại. William J. Lederer nhận xét: <i>"Tôi đã thấy trước Hoa Kỳ sẽ bị đánh bại như thế nào - không phải chỉ bằng sức mạnh của đối phương, mà bởi chính những sai lầm của mình, sự bất lực của chính mình"</i> <sup id="cite_ref-spiegel.de_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-spiegel.de-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Việt Nam Cộng hòa dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Văn Thiệu cũng không có một chính sách kinh tế phù hợp để xây dựng nền tảng công nghiệp quốc gia mà ngày càng phụ thuộc vào viện trợ Mỹ<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nên khi Mỹ cắt viện trợ thì nền kinh tế gặp khó khăn; tinh thần công chức, quân nhân và dân chúng xuống thấp rồi chính quyền sụp đổ. </p><p>Năm <a href="/wiki/1975" title="1975">1975</a>, sau khi thất thủ Ban Mê Thuột (nay gọi là <a href="/wiki/Bu%C3%B4n_Ma_Thu%E1%BB%99t" title="Buôn Ma Thuột">Buôn Ma Thuột</a>), trước sự tấn công mãnh liệt của <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_qu%C3%A2n" class="mw-disambig" title="Giải phóng quân">Quân Giải phóng</a>, cộng thêm các sai lầm chiến lược, quân đội Việt Nam Cộng hòa đã nhanh chóng tan rã, mất quyền kiểm soát lãnh thổ. Nhiều tướng lãnh cao cấp Việt Nam Cộng hòa đã tự ý rời bỏ hàng ngũ. Tổng thống <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a>, người được đề cử chức vụ này vào ngày <a href="/wiki/29_th%C3%A1ng_4" title="29 tháng 4">29 tháng 4</a> năm 1975, đã ra lệnh đầu hàng vô điều kiện trước Quân Giải phóng và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam vào ngày <a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_4" title="30 tháng 4">30 tháng 4</a> năm <a href="/wiki/1975" title="1975">1975</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sụp_đổ"><span id="S.E1.BB.A5p_.C4.91.E1.BB.95"></span>Sụp đổ</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cộng hòa Miền Nam Việt Nam">Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a></div> <p>Ngày 30 tháng 4 năm 1975, <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tổng thống Việt Nam Cộng hòa">Tổng thống cuối cùng của Việt Nam Cộng hòa</a> <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a> tuyên bố đầu hàng khi <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam" class="mw-redirect" title="Quân Giải phóng miền Nam">Quân Giải phóng miền Nam</a> tiến vào Sài Gòn. </p><p>Sau khi tiếp nhận sự đầu hàng của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam (gọi tắt là <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cộng hòa Miền Nam Việt Nam">Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a>) ra tuyên bố: <i>"Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam hiện nay thực hiện chủ quyền trên toàn vẹn lãnh thổ của mình trên toàn bộ miền Nam Việt Nam, là người đại diện chân chính và hợp pháp duy nhất của nhân dân miền Nam Việt Nam, có đầy đủ quyền hành giải quyết những vấn đề quốc tế của miền Nam Việt Nam"</i>. Thông qua tuyên bố này và việc tiếp nhận sự đầu hàng của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đã khẳng định Cộng hòa Miền Nam Việt Nam chính thức thực hiện chủ quyền quốc gia đối với lãnh thổ miền Nam Việt Nam, trong đó có hai quần đảo <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Ho%C3%A0ng_Sa" title="Quần đảo Hoàng Sa">Hoàng Sa</a> và <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Sa" title="Quần đảo Trường Sa">Trường Sa</a>. Trên thực tế, sau năm 1975, Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đã kế thừa lãnh thổ, các cơ quan đại diện ở nước ngoài, tư cách thành viên tại các tổ chức quốc tế (<a href="/wiki/WHO" class="mw-redirect" title="WHO">WHO</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Tổ chức Lao động Quốc tế">ILO</a>, <a href="/wiki/UNESCO" class="mw-redirect" title="UNESCO">UNESCO</a>, <a href="/wiki/ICAO" class="mw-redirect" title="ICAO">ICAO</a>, <a href="/wiki/IAEA" class="mw-redirect" title="IAEA">IAEA</a>, <a href="/wiki/IMF" class="mw-redirect" title="IMF">IMF</a>, <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Ngân hàng Thế giới">Ngân hàng Thế giới</a>,...). Tất cả những kế thừa này của Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đều được thực hiện theo đúng thông lệ quốc tế và Công ước về kế thừa quốc gia đối với Điều ước quốc tế năm 1978.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chính_quyền_Đệ_Nhất_Việt_Nam_Cộng_hòa"><span id="Ch.C3.ADnh_quy.E1.BB.81n_.C4.90.E1.BB.87_Nh.E1.BA.A5t_Vi.E1.BB.87t_Nam_C.E1.BB.99ng_h.C3.B2a"></span>Chính quyền Đệ Nhất Việt Nam Cộng hòa</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam</a></div> <p>Theo <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1956" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956">Hiến pháp 1956</a>, mô hình tổ chức nhà nước của Đệ Nhất Việt Nam Cộng hòa như sau: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lập_pháp"><span id="L.E1.BA.ADp_ph.C3.A1p"></span>Lập pháp</h3></div> <p><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Lập pháp">Quyền lập pháp</a> thuộc về <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Quốc hội</a> được tổ chức đơn viện. Số lượng Dân biểu do Luật định. <a href="/wiki/H%E1%BA%A1_vi%E1%BB%87n" title="Hạ viện">Dân biểu</a> được bầu cử theo lối đầu phiếu phổ thông, trực tiếp và kín, theo những thể thức và điều kiện do đạo luật tuyển cử quy định. Nhiệm kỳ Dân biểu là ba năm. Các Dân biểu có thể được tái cử. </p><p>Trong tình trạng khẩn cấp, chiến tranh, nội loạn, khủng hoảng kinh tế hoặc tài chính, Quốc hội có thể biểu quyết một đạo luật ủy cho Tổng thống, trong một thời gian, với những hạn định rõ, quyền ký các sắc luật để thực hiện chánh sách mà Quốc hội ấn định trong đạo luật ủy quyền. Các sắc luật phải được chuyển đến Văn phòng Quốc hội ngay sau khi ký. 30 ngày sau khi mãn thời hạn đã ấn định trong đạo luật ủy quyền, nếu Quốc hội không bác bỏ, các sắc luật ấy sẽ được coi hẳn như những đạo luật. [Điều 42] </p><p>Quyền hạn: </p> <ul><li>Biểu quyết các đạo luật, chấp thuận các điều ước và các hiệp định quốc tế.</li> <li>Chỉ định một Ủy ban kiểm soát để phụ trách việc phúc trình về vấn đề kiểm soát tánh cách hợp thức cuộc bầu cử các Dân biểu.</li> <li>Chỉ định các Ủy ban.</li> <li>Ấn định nội quy, Tổ chức nội bộ Quốc hội và Văn phòng; Thủ tục Quốc hội và quyền hạn Văn phòng; Kỷ luật trong Quốc hội và các sự chế tài về kỷ luật; Thành phần và quyền hạn các Ủy ban.</li></ul> <p>Mỗi năm Quốc hội họp 2 lần, tổng thời gian 2 lần họp không quá 3 tháng. Lần 1 bắt đầu từ ngày thứ 2 đầu tiên trong tháng 4 dương lịch. Lần 2 bắt đầu ngày thứ 2 đầu tiên trong tháng 10 dương lịch. Ngoài ra có thể họp bất thường. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hành_pháp"><span id="H.C3.A0nh_ph.C3.A1p"></span>Hành pháp</h3></div> <p>Tổng thống nắm quyền hành pháp, do Nhân dân trực tiếp bầu lên với nhiệm kỳ 5 năm, có thể được tái nhiệm thêm 2 nhiệm kỳ. Mặc dù trong <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1956" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956">Hiến pháp 1956</a> có quy định "<i>Chủ quyền thuộc về toàn dân</i>" nhưng Đoạn 3, Điều 3 thì lại xác định "<i>Tổng thống lãnh đạo quốc dân</i>" </p><p>Tổng thống có các quyền: </p> <ul><li>Ký kết, và sau khi được Quốc hội chấp thuận, phê chuẩn các điều ước và hiệp định quốc tế.</li> <li>Bổ nhiệm các sứ thần, tiếp nhận ủy nhiệm thư của các đại diện ngoại giao, thay mặt Quốc gia trong việc giao thiệp với ngoại quốc.</li> <li>Với sự thỏa thuận của một nửa tổng số Dân biểu Quốc hội, Tổng thống tuyên chiến hoặc phê chuẩn hòa ước.</li> <li>Bổ nhiệm và cách chức tất cả các công chức dân sự và quân sự. Thành lập Nội các.</li> <li>Là tư lệnh tối cao của các lực lượng quân sự.</li> <li>Ban các loại huy chương.</li> <li>Có quyền ân xá, ân giảm, hoán cải hình phạt và huyền án.</li> <li>Có thể gia hạn nhiệm kỳ dân biểu.</li> <li>Có thể dự các phiên họp Quốc hội và tuyên bố trước Quốc hội.</li> <li>Mỗi năm vào đầu khóa họp thường lệ thứ nhì và mỗi khi thấy cần, Tổng thống thông báo cho Quốc hội biết tình hình Quốc gia và chánh sách đối nội, đối ngoại của Chính phủ.</li> <li>Với sự thỏa thuận của Quốc hội, Tổng thống có thể tổ chức trưng cầu dân ý.</li> <li>Tổng thống có thể ký sắc luật ngân sách cho tài khóa sau trong một số trường hợp nhất định.</li> <li>Ký sắc lệnh tuyên bố tình trạng khẩn cấp, báo động hoặc giới nghiêm trong một hay nhiều vùng; các sắc lệnh này có thể tạm đình chỉ sự áp dụng một hoặc nhiều đạo luật tại những vùng đó.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tư_pháp"><span id="T.C6.B0_ph.C3.A1p"></span>Tư pháp</h3></div> <ul><li>Tòa án</li></ul> <p>Ngành Tư pháp được tổ chức theo nguyên tắc bình đẳng của mọi người trước pháp luật và nguyên tắc độc lập của Thẩm phán xử án. [Điều 70] Thẩm phán xử án quyết định theo lương tâm mình, trong sự tôn trọng luật pháp và quyền lợi Quốc gia. </p><p>Hệ thống Tòa án nằm dưới sự kiểm soát của Bộ Tư Pháp. </p> <ul><li>Đặc biệt Pháp viện</li></ul> <p>Đặc biệt Pháp viện là một tòa án đặc biệt có thẩm quyền xét xử Tổng thống, Phó Tổng thống, Chánh án Tòa Phá án và Chủ tịch Viện Bảo hiến trong trường hợp bị can phạm tội phản quốc và các trọng tội. </p><p>Đặc biệt Pháp viện gồm có: Chánh án Tòa Phá án, <i>Chánh án</i>; 15 Dân biểu do Quốc hội bầu ra mỗi nhiệm kỳ, <i>Hội thẩm</i>. Khi Chánh án Tòa Phá án là bị can, Chủ tịch Viện Bảo hiến sẽ ngồi ghế Chánh án. </p><p>Ban Điều tra của Đặc biệt Pháp viện gồm 5 dân biểu do Quốc hội bầu ra mỗi nhiệm kỳ. Đặc biệt Pháp viện họp để nghe Ban Điều tra và đương sự trình bày và phán quyết theo đa số 3/4 tổng số nhân viên. </p> <ul><li>Viện Bảo hiến</li></ul> <p>Viện Bảo hiến đưa ra các phán quyết về tính cách hợp hiến của các đạo luật, sắc luật và quy tắc hành chánh. </p><p>Viện Bảo hiến, về mỗi nhiệm kỳ Quốc hội, gồm có: một Chủ tịch do Tổng thống cử ra với sự chấp thuận của Quốc hội, kèm theo 4 thẩm phán cao cấp hay luật gia do Tổng thống cử; kèm theo 4 dân biểu do Quốc hội cử. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hành_chính_địa_phương"><span id="H.C3.A0nh_ch.C3.ADnh_.C4.91.E1.BB.8Ba_ph.C6.B0.C6.A1ng"></span>Hành chính địa phương</h3></div> <p>Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa được chia thành các tỉnh. Thành phố thủ đô được gọi là Đô thành </p> <ul><li>Đô thành là <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a></li> <li>Cấp tỉnh: đứng đầu là tỉnh trưởng. Vào thời Đệ Nhị Cộng hòa thì tỉnh trưởng luôn là quân nhân. Phó tỉnh trưởng mới là dân sự.</li> <li>Cấp quận: đứng đầu là quận trưởng. Cấp thị xã: đứng đầu là đô trưởng, thị trưởng</li> <li>Cấp xã: đứng đầu là xã trưởng</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chính_quyền_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_hòa"><span id="Ch.C3.ADnh_quy.E1.BB.81n_.C4.90.E1.BB.87_Nh.E1.BB.8B_Vi.E1.BB.87t_Nam_C.E1.BB.99ng_h.C3.B2a"></span>Chính quyền Đệ Nhị Việt Nam Cộng hòa</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam</a></div> <p><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1967" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967">Hiến pháp 1967</a> xác lập cơ cấu tổ chức chính quyền Việt Nam Cộng hòa rất hoàn chỉnh, theo mô hình của Nhà nước Hoa Kỳ. <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" class="mw-disambig" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa">Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa</a> đã thể hiện khá đầy đủ tinh thần của chủ nghĩa hợp hiến. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lập_pháp_2"><span id="L.E1.BA.ADp_ph.C3.A1p_2"></span>Lập pháp</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:National_Assembly,_Saigon_1967.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/National_Assembly%2C_Saigon_1967.jpg/220px-National_Assembly%2C_Saigon_1967.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/National_Assembly%2C_Saigon_1967.jpg/330px-National_Assembly%2C_Saigon_1967.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/National_Assembly%2C_Saigon_1967.jpg/440px-National_Assembly%2C_Saigon_1967.jpg 2x" data-file-width="1968" data-file-height="1283" /></a><figcaption>Trụ sở Quốc hội (sau thành trụ sở Hạ nghị viện) Việt Nam Cộng hòa; nay là <a href="/wiki/Nh%C3%A0_h%C3%A1t_L%E1%BB%9Bn_Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" class="mw-redirect" title="Nhà hát Lớn Thành phố Hồ Chí Minh">Nhà hát Lớn Thành phố Hồ Chí Minh</a></figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Quốc hội Việt Nam Cộng hòa</a></div> <p>Quyền <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_l%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p" title="Cơ quan lập pháp">lập pháp</a> thuộc về <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i" title="Quốc hội">Quốc hội</a> với <a href="/wiki/H%E1%BA%A1_vi%E1%BB%87n" title="Hạ viện">Hạ nghị viện</a> (159 thành viên được gọi là <a href="/wiki/H%E1%BA%A1_vi%E1%BB%87n" title="Hạ viện">dân biểu</a> với nhiệm kỳ 4 năm) và <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_vi%E1%BB%87n" title="Thượng viện">Thượng nghị viện</a> (60 thành viên được gọi là <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%8B_s%C4%A9" class="mw-disambig" title="Nghị sĩ">nghị sĩ</a>, nhiệm kỳ 6 năm). Thượng viện được bầu theo liên danh. Một liên danh có thể có ứng cử viên từ nhiều vùng khác nhau nhưng chung một liên danh. Hạ viện thì chọn theo số phiếu từng địa phương căn cứ trên dân số. Tính đến năm 1974 thì mỗi dân biểu đại diện khoảng 50.000 cử tri.<sup id="cite_ref-Background_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Background-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cử tri đầu phiếu trực tiếp để chọn đại biểu ở Hạ viện và Thượng viện. Nhiệm kỳ cuối cùng của Hạ viện bắt đầu ngày 29 tháng 8 năm 1971, đáng ra sẽ kết thúc vào tháng 8 năm 1975. Thượng viện thì phân nửa bắt đầu nhiệm kỳ vào tháng 8 năm 1970, sẽ kết thúc năm 1976. Phân nửa kia bắt đầu vào tháng 8 năm 1973, đáng ra sẽ kết thúc năm 1979.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong 159 ghế Hạ viện thì có 6 ghế dành riêng cho <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Khmer_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Người Khmer (Việt Nam)">người Việt gốc Miên</a>, 6 ghế cho <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Th%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Người Thượng">người Thượng</a>, 2 ghế cho người thiểu số di cư từ thượng du miền Bắc và 2 ghế cho <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ch%C4%83m" title="Người Chăm">người Chàm</a>.<sup id="cite_ref-Background_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-Background-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Quốc hội có những quyền hạn sau: </p> <ul><li>Biểu quyết các <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADt" title="Đạo luật">đạo luật</a></li> <li>Phê chuẩn các <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Hiệp ước">hiệp ước</a> và <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh" class="mw-disambig" title="Hiệp định">hiệp định</a> quốc tế</li> <li>Quyết định việc tuyên chiến và nghị hòa, quyết định tuyên bố tình trạng <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh" title="Chiến tranh">chiến tranh</a></li> <li>Kiểm soát <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Chính phủ">chính phủ</a> trong việc thi hành chính sách quốc gia</li> <li>Hợp thức hóa sự đắc cử của dân biểu hoặc nghị sĩ quốc hội</li> <li>Quyền khuyến cáo thay thế từng phần hay toàn thể Chính phủ với đa số 2/3 tổng số dân biểu và nghị sĩ. Nếu Tổng thống không có lý do đặc biệt để khước từ, sự khuyến cáo sẽ có hiệu lực. Trong trường hợp Tổng thống khước từ, Quốc hội có quyền chung quyết sự khuyến cáo với đa số 3/4 tổng số dân biểu và nghị sĩ.</li></ul> <p>Ở tỉnh, thị xã có Hội đồng tỉnh, thị xã, Đô thành Sài Gòn có Hội đồng Đô thành, đều do dân bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 3 năm; thành viên Hội đồng gọi là nghị viên. Các Hội đồng này có thẩm quyền quyết định ngân sách và các vấn đề dân sinh của địa phương. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hành_pháp_2"><span id="H.C3.A0nh_ph.C3.A1p_2"></span>Hành pháp</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Phủ_Tổng_thống"><span id="Ph.E1.BB.A7_T.E1.BB.95ng_th.E1.BB.91ng"></span>Phủ Tổng thống</h4></div> <p><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng" title="Tổng thống">Tổng thống</a> là người nắm quyền <a href="/wiki/Quy%E1%BB%81n_h%C3%A0nh_ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Quyền hành pháp">hành pháp</a>, do bầu cử lên với nhiệm kỳ 4 năm và có những quyền hạn sau: </p> <ul><li>Ban hành các đạo luật</li> <li>Hoạch định chính sách quốc gia</li> <li>Bổ nhiệm <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Thủ tướng">Thủ tướng</a> và các thành viên của Chính phủ, cải tổ một phần hay toàn bộ Chính phủ (hoặc tự ý, hoặc sau khi có sự khuyến cáo của Quốc hội)</li> <li>Bổ nhiệm các <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_s%E1%BB%A9" title="Đại sứ">đại sứ</a>, các <a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" class="mw-redirect" title="Tỉnh trưởng">tỉnh trưởng</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Thị trưởng">thị trưởng</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Đô trưởng">đô trưởng</a></li> <li>Chủ tọa Hội đồng Tổng trưởng</li> <li>Tổng tư lệnh tối cao của <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quân lực Việt Nam Cộng hòa">Quân lực Việt Nam Cộng hòa</a></li> <li>Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia</li> <li>Ký kết và ban hành các hiệp ước và hiệp định quốc tế</li> <li>Tuyên bố tình trạng báo động, giới nghiêm bằng <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_lu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc luật (trang không tồn tại)">sắc luật</a>.</li></ul> <p>Sau vụ <a href="/wiki/Tu_ch%C3%ADnh_%C3%A1n_hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Tu chính án hiến pháp">tu chính hiến pháp</a> Tháng Giêng năm 1974 thì nhiệm kỳ tổng thống đổi từ 4 thành 5 năm. Ngoài ra tổng thống và phó tổng thống được phép tái đắc cử 2 lần thay vì 1 lần.<sup id="cite_ref-Background_28-2" class="reference"><a href="#cite_note-Background-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Ph%C3%B3_T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Phó Tổng thống">Phó Tổng thống</a> có những nhiệm vụ sau: </p> <ul><li>Chủ tịch Hội đồng Văn hóa Giáo dục</li> <li>Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Xã hội</li> <li>Chủ tịch Hội đồng các Sắc tộc.</li></ul> <p>Phó Tổng thống không được kiêm nhiệm một chức vụ nào trong các cơ quan Chính phủ khác. </p><p>Theo lý thuyết thì Tổng thống không được quyền can thiệp vào nhánh lập pháp, nhưng trong thực tế thì khác. Ví dụ như năm 1969, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đã vượt quyền hiến pháp, cụ thể là điều luật quy định sự bất khả xâm phạm của dân biểu, để bắt giữ và mở <a href="/wiki/T%C3%B2a_%C3%A1n_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" class="mw-redirect" title="Tòa án quân sự">tòa án quân sự</a> kết án dân biểu <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%A7n_Ng%E1%BB%8Dc_Ch%C3%A2u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trần Ngọc Châu (trang không tồn tại)">Trần Ngọc Châu</a> 10 năm khổ sai, sau khi vị dân biểu này đề nghị thành lập một đoàn gồm các nhà lập pháp Việt Nam Cộng hòa để đàm phán với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Nội_các_Đệ_Nhị_Việt_Nam_Cộng_Hòa"><span id="N.E1.BB.99i_c.C3.A1c_.C4.90.E1.BB.87_Nh.E1.BB.8B_Vi.E1.BB.87t_Nam_C.E1.BB.99ng_H.C3.B2a"></span>Nội các Đệ Nhị Việt Nam Cộng Hòa</h4></div> <p><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Thủ tướng">Thủ tướng</a> điều khiển <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Chính phủ">Chính phủ</a> và các cơ cấu hành chính quốc gia. Thủ tướng chịu trách nhiệm về sự thi hành chính sách quốc gia trước Tổng thống. Chức vụ này do Tổng thống bổ nhiệm. </p><p>Chính quyền Trung ương được tổ chức thành 19 <a href="/wiki/B%E1%BB%99" class="mw-disambig" title="Bộ">Bộ</a>; đứng đầu mỗi bộ là <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" class="mw-redirect" title="Tổng trưởng">tổng trưởng</a>: </p> <ol><li>Bộ <a href="/wiki/Ngo%E1%BA%A1i_giao" title="Ngoại giao">Ngoại giao</a></li> <li>Bộ <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_ph%C3%B2ng" title="Quốc phòng">Quốc phòng</a></li> <li>Bộ Nội vụ</li> <li>Bộ Thông tin</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Chi%C3%AAu_h%E1%BB%93i" title="Chiêu hồi">Chiêu hồi</a></li> <li>Bộ Tài chính</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF" title="Kinh tế">Kinh tế</a></li> <li>Bộ Tư pháp</li> <li>Bộ Phát triển Nông thôn</li> <li>Bộ Cải cách Điền địa và Pháp triển Nông–Ngư nghiệp</li> <li>Bộ Công chánh</li> <li>Bộ Giao thông và Bưu điện</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c" title="Giáo dục">Giáo dục</a></li> <li>Bộ <a href="/wiki/Y_t%E1%BA%BF" title="Y tế">Y tế</a></li> <li>Bộ Xã hội</li> <li>Bộ Lao động</li> <li>Bộ Cựu chiến binh</li> <li>Bộ Phát triển Sắc tộc</li> <li>Bộ Đặc trách liên lạc Quốc hội</li></ol> <p>Ngoài ra còn có 3 <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ngo%E1%BA%A1i_giao" class="mw-redirect" title="Bộ Ngoại giao">Quốc vụ khanh</a>: </p> <ol><li>Quốc vụ khanh đặc trách văn hóa</li> <li>Quốc vụ khanh đặc trách tái thiết và phát triển</li> <li>Văn phòng Quốc vụ khanh</li></ol> <p>Đứng đầu các Bộ là các <a href="/wiki/B%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Bộ trưởng">Tổng trưởng</a> hoặc <a href="/wiki/B%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Bộ trưởng">Bộ trưởng</a>. Các Tổng trưởng và Bộ trưởng là các thành viên của Chính phủ, thành viên của Hội đồng Nội các (Hội đồng Tổng trưởng). Trong mỗi bộ, dưới tổng trưởng theo thứ tự là đổng lý văn phòng, chánh văn phòng, công cán ủy viên, tham chánh văn phòng.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các Tổng trưởng, Bộ trưởng do Thủ tướng đề cử lên Tổng thống, Tổng thống bổ nhiệm. </p><p>Thủ tướng và các thành viên Chính phủ có thể tham dự các phiên họp của Quốc hội hoặc của các Uỷ ban để trình bày và giải quyết về các vấn đề liên quan đến chính sách quốc gia và sự thi hành các chính sách quốc gia do Tổng thống hoạch định. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hành_chính_địa_phương_2"><span id="H.C3.A0nh_ch.C3.ADnh_.C4.91.E1.BB.8Ba_ph.C6.B0.C6.A1ng_2"></span>Hành chính địa phương</h4></div> <p>Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa được chia thành các Tỉnh. Thủ đô Quốc gia được gọi là Đô thành </p> <ul><li>Đô thành <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a>, thị xã: đứng đầu là đô trưởng, thị trưởng</li> <li>Cấp tỉnh: đứng đầu là tỉnh trưởng. Vào thời Đệ Nhị Cộng hòa thì tỉnh trưởng là quân nhân. Phó tỉnh trưởng mới là dân sự.</li> <li>Cấp quận: đứng đầu là quận trưởng</li> <li>Cấp xã: đứng đầu là xã trưởng</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tư_pháp_2"><span id="T.C6.B0_ph.C3.A1p_2"></span>Tư pháp</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Luật_pháp"><span id="Lu.E1.BA.ADt_ph.C3.A1p"></span>Luật pháp</h4></div> <p>Luật pháp Việt Nam Cộng hòa được xây dựng căn cứ theo Bộ <a href="/w/index.php?title=Ho%C3%A0ng_Vi%E1%BB%87t_H%E1%BB%99_lu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoàng Việt Hộ luật (trang không tồn tại)">Hoàng Việt Hộ luật</a> (1936-39) do triều đình Nguyễn ban hành ở Trung Kỳ cùng Bộ Dân luật Giản yếu (1883) áp dụng ở Nam Kỳ, sau châm chước thêm một số điều khoản của Bộ Dân luật Bắc Kỳ (1931).<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hình luật thì có Bộ <a href="/w/index.php?title=Ho%C3%A0ng_Vi%E1%BB%87t_H%C3%ACnh_lu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoàng Việt Hình luật (trang không tồn tại)">Hoàng Việt Hình luật</a> (1933), Tố tụng tu chính của Trung Kỳ (1935) và Hình luật Nam Kỳ Canh cải (1912). Di sản luật pháp từ thời Pháp thuộc dần được thống nhất thành một bộ luật cho toàn quốc năm 1972 với tên Bộ Hình luật Việt Nam<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ban hành ngày <a href="/wiki/20_th%C3%A1ng_12" title="20 tháng 12">20 tháng 12</a> năm <a href="/wiki/1972" title="1972">1972</a>. Theo đó có năm hạng: </p> <ul><li>Bộ luật Hình sự tố tụng; Bộ luật này đã được <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tổng thống Việt Nam Cộng hòa">Tổng thống Việt Nam Cộng hòa</a> ban hành qua Sắc luật số 027/TT-SLU<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Bộ Dân luật; Sắc luật số 028/TT/SLU<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Bộ Quân luật và các văn kiện thi hành của Bộ Quốc phòng</li> <li>Bộ luật Dân sự và Thương sự tố tụng; Sắc luật số 030/TT/SLU</li> <li>Bộ luật Thương mại 1972. Phần này gồm 5 quyển và 1051 điều quy định các điều khoản tổng quát về nhà buôn, nhiệm vụ của các nhà buôn và các cửa hàng thương mại; thương hội; hành vi thương mại; thương mại hàng hải; <a href="/w/index.php?title=Kh%C3%A1nh_t%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khánh tận (trang không tồn tại)">khánh tận</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1_s%E1%BA%A3n" title="Phá sản">phá sản</a> và thanh toán tư pháp.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tối_cao_Pháp_Viện_Việt_Nam_Cộng_Hòa"><span id="T.E1.BB.91i_cao_Ph.C3.A1p_Vi.E1.BB.87n_Vi.E1.BB.87t_Nam_C.E1.BB.99ng_H.C3.B2a"></span>Tối cao Pháp Viện Việt Nam Cộng Hòa</h4></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/T%E1%BB%91i_cao_Ph%C3%A1p_vi%E1%BB%87n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa">Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa</a></div> <p><a href="/wiki/T%E1%BB%91i_cao_Ph%C3%A1p_vi%E1%BB%87n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa">Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa</a> gồm 9 <a href="/wiki/Th%E1%BA%A9m_ph%C3%A1n" title="Thẩm phán">thẩm phán</a>, sau tăng thành 15 thẩm phán do Quốc hội tuyển chọn và Tổng thống bổ nhiệm. Nhiệm kỳ của thẩm phán Tối cao Pháp viện là 6 năm. Theo Hiến pháp 1967, Tối cao Pháp viện có những quyền hạn sau: </p> <ul><li>Giải thích <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p" title="Hiến pháp">Hiến pháp</a>, phán quyết về tính hợp hiến hay không hợp hiến của các Đạo luật, Sắc luật, Sắc lệnh, Nghị định, Quyết định hành chính</li> <li>Phán quyết về việc giải tán một chính đảng có chủ trương và hành động chống lại chính thể cộng hòa.</li></ul> <p>Những quyết định của Tối cao Pháp viện tuyên bố một đạo luật không hợp hiến hoặc giải tán một chính đảng phải được 3/4 tổng số thẩm phán tán thành. </p><p>Ở cấp Trung ương, ngoài Tối cao Pháp viện còn có <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t_Ph%C3%A1p_vi%E1%BB%87n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đặc biệt Pháp viện (trang không tồn tại)">Đặc biệt Pháp viện</a> và <a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1m_s%C3%A1t_vi%E1%BB%87n_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giám sát viện (Việt Nam Cộng hòa) (trang không tồn tại)">Giám sát viện</a>. </p><p>Đặc biệt Pháp viện gồm có Chủ tịch Tối cao Pháp viện và 10 dân biểu, nghị sĩ, có thẩm quyền truất quyền Tổng thống, Phó Tổng thống, Thủ tướng, Tổng trưởng, Bộ trưởng, thẩm phán Tối cao Pháp viện trong trường hợp can tội phản quốc và các trọng tội khác. </p><p>Giám sát viện (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: Inspectorate General) gồm từ 9-18 giám sát viện, 1/3 do Quốc hội, 1/3 do Tổng thống và 1/3 do Tối cao Pháp viện chỉ định. </p><p>Giám sát viện có thẩm quyền: </p> <ul><li>Thanh tra, kiểm soát và điều tra nhân viên các cơ quan công quyền và tư nhân can tội <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A7u_c%C6%A1" title="Đầu cơ">đầu cơ</a>, <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%91i_m%E1%BA%A1i_quy%E1%BB%81n_th%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hối mại quyền thế (trang không tồn tại)">hối mại quyền thế</a></li> <li>Kiểm kê tài sản của nhân viên các cơ quan công quyền, kể cả Tổng thống, Phó Tổng thống, Thủ tướng, dân biểu, Nghị sĩ và Chủ tịch Tối cao Pháp viện</li> <li>Có quyền đề nghị các biện pháp chế tài và kỷ luật hoặc yêu cầu truy tố trước toà án có thẩm quyền những đương sự phạm lỗi</li> <li>Thẩm tra kế toán các cơ quan công quyền và hợp doanh.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tổ_chức_Tòa_án"><span id="T.E1.BB.95_ch.E1.BB.A9c_T.C3.B2a_.C3.A1n"></span>Tổ chức Tòa án</h4></div> <p>Ở địa phương, có các toà án thường (gồm các toà Thượng thẩm, toà Đại hình, toà Sơ thẩm, tòa Hòa giải, toà Vi cảnh) và các toà án đặc biệt (gồm các toà Hành chính, toà Lao động, toà án Điền địa, toà án cho Thiếu nhi (thành lập năm 1958), toà án Cấp dưỡng, toà án Sắc tộc, toà án Quân sự đặc biệt - trong đó có các toà án Quân sự tại mặt trận). </p><p>Cấp thấp nhất là Tòa Vi cảnh, ở nông thôn có khi do quận trưởng chủ tọa. Cao hơn thì có hệ thống Tòa Sơ thẩm có một chánh thẩm và ba phụ thẩm. Tòa Thượng thẩm thời <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhất Cộng hòa</a> có hai sở, một ở Sài Gòn, một ở <a href="/wiki/Hu%E1%BA%BF" title="Huế">Huế</a>. Mỗi phiên tòa này có ba thẩm án ngồi xử án.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_cấp_hành_chính"><span id="Ph.C3.A2n_c.E1.BA.A5p_h.C3.A0nh_ch.C3.ADnh"></span>Phân cấp hành chính</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Tỉnh (Việt Nam Cộng hòa)">Tỉnh (Việt Nam Cộng hòa)</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_đơn_vị_hành_chính_cấp_tỉnh"><span id="C.C3.A1c_.C4.91.C6.A1n_v.E1.BB.8B_h.C3.A0nh_ch.C3.ADnh_c.E1.BA.A5p_t.E1.BB.89nh"></span>Các đơn vị hành chính cấp tỉnh</h3></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RVN-Administrative.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/RVN-Administrative.png/250px-RVN-Administrative.png" decoding="async" width="250" height="324" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/RVN-Administrative.png/375px-RVN-Administrative.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/RVN-Administrative.png/500px-RVN-Administrative.png 2x" data-file-width="865" data-file-height="1122" /></a><figcaption>Bản đồ hành chính Việt Nam Cộng Hòa năm 1972 (theo <a href="/wiki/CIA" class="mw-redirect" title="CIA">CIA</a>)</figcaption></figure> <p>Đầu năm 1956, thành lập thêm các tỉnh <a href="/wiki/Tam_C%E1%BA%A7n" title="Tam Cần">Tam Cần</a> (9 tháng 2 năm 1956), <a href="/wiki/M%E1%BB%99c_H%C3%B3a_(t%E1%BB%89nh)" title="Mộc Hóa (tỉnh)">Mộc Hóa</a> (17 tháng 2 năm 1956), <a href="/wiki/Phong_Th%E1%BA%A1nh" class="mw-redirect mw-disambig" title="Phong Thạnh">Phong Thạnh</a> (17 tháng 2 năm 1956), <a href="/wiki/C%C3%A0_Mau" title="Cà Mau">Cà Mau</a> (9 tháng 3 năm 1956). </p><p>Theo sắc lệnh 143-NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của chính quyền Việt Nam Cộng hòa thì Nam phần (tức <a href="/wiki/Nam_B%E1%BB%99_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" class="mw-redirect" title="Nam Bộ (Việt Nam)">Nam Bộ</a>) gồm 22 tỉnh và Đô thành Sài Gòn. Như vậy, toàn bộ lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa lúc này có 35 tỉnh: <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Tr%E1%BB%8B" title="Quảng Trị">Quảng Trị</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%ABa_Thi%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Thừa Thiên">Thừa Thiên</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Ng%C3%A3i" title="Quảng Ngãi">Quảng Ngãi</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Bình Định">Bình Định</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%BA_Y%C3%AAn" title="Phú Yên">Phú Yên</a>, <a href="/wiki/Kh%C3%A1nh_H%C3%B2a" title="Khánh Hòa">Khánh Hòa</a>, <a href="/wiki/Ninh_Thu%E1%BA%ADn" title="Ninh Thuận">Ninh Thuận</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Thu%E1%BA%ADn" title="Bình Thuận">Bình Thuận</a>, <a href="/wiki/Kon_Tum" title="Kon Tum">Kon Tum</a>, <a href="/wiki/Pleiku_(t%E1%BB%89nh)" title="Pleiku (tỉnh)">Pleiku</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%AFk_L%E1%BA%AFk" title="Đắk Lắk">Darlac</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_Nai_Th%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Đồng Nai Thượng">Đồng Nai Thượng</a>, <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Long_(t%E1%BB%89nh)" title="Phước Long (tỉnh)">Phước Long</a> (tên cũ: <a href="/wiki/B%C3%A0_R%C3%A1" class="mw-redirect" title="Bà Rá">Bà Rá</a>), <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Long_(t%E1%BB%89nh)" title="Bình Long (tỉnh)">Bình Long</a> (tên cũ: <a href="/wiki/H%E1%BB%9Bn_Qu%E1%BA%A3n" title="Hớn Quản">Hớn Quản</a>), <a href="/wiki/Long_Kh%C3%A1nh" title="Long Khánh">Long Khánh</a> (tên cũ: Xuân Lộc), <a href="/wiki/Bi%C3%AAn_H%C3%B2a" title="Biên Hòa">Biên Hòa</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Tuy" title="Bình Tuy">Bình Tuy</a>, <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Tuy_(t%E1%BB%89nh)" title="Phước Tuy (tỉnh)">Phước Tuy</a> (tên cũ: <a href="/wiki/B%C3%A0_R%E1%BB%8Ba_%E2%80%93_V%C5%A9ng_T%C3%A0u" title="Bà Rịa – Vũng Tàu">Bà Rịa-Vũng Tàu</a>), <a href="/wiki/B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bình Dương">Bình Dương</a> (tên cũ: Thủ Dầu Một), <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ninh" title="Tây Ninh">Tây Ninh</a>, <a href="/wiki/Gia_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Gia Định">Gia Định</a>, <a href="/wiki/Long_An" title="Long An">Long An</a> (gộp Chợ Lớn và Tân An), <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kiến Tường">Kiến Tường</a> (tên cũ: Mộc Hóa), <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_Phong" title="Kiến Phong">Kiến Phong</a> (tên cũ: Phong Thạnh), <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Định Tường">Định Tường</a> (gộp <a href="/wiki/M%E1%BB%B9_Tho" title="Mỹ Tho">Mỹ Tho</a> và <a href="/wiki/G%C3%B2_C%C3%B4ng" title="Gò Công">Gò Công</a>), <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_H%C3%B2a" title="Kiến Hòa">Kiến Hòa</a> (tên cũ: <a href="/wiki/B%E1%BA%BFn_Tre" title="Bến Tre">Bến Tre</a>), <a href="/wiki/V%C4%A9nh_Long" title="Vĩnh Long">Vĩnh Long</a>, <a href="/wiki/V%C4%A9nh_B%C3%ACnh" class="mw-redirect mw-disambig" title="Vĩnh Bình">Vĩnh Bình</a> (tên cũ: <a href="/wiki/Tr%C3%A0_Vinh" title="Trà Vinh">Trà Vinh</a>), <a href="/wiki/An_Giang" title="An Giang">An Giang</a> (gộp <a href="/wiki/Long_Xuy%C3%AAn" title="Long Xuyên">Long Xuyên</a> và <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C4%90%E1%BB%91c" title="Châu Đốc">Châu Đốc</a>), <a href="/wiki/Phong_Dinh" title="Phong Dinh">Phong Dinh</a> (tên cũ: <a href="/wiki/C%E1%BA%A7n_Th%C6%A1" title="Cần Thơ">Cần Thơ</a>), <a href="/wiki/Ki%C3%AAn_Giang" title="Kiên Giang">Kiên Giang</a> (gộp <a href="/wiki/R%E1%BA%A1ch_Gi%C3%A1" title="Rạch Giá">Rạch Giá</a> và <a href="/wiki/H%C3%A0_Ti%C3%AAn_(t%E1%BB%89nh)" title="Hà Tiên (tỉnh)">Hà Tiên</a>), <a href="/wiki/Ba_Xuy%C3%AAn" title="Ba Xuyên">Ba Xuyên</a> (gộp <a href="/wiki/B%E1%BA%A1c_Li%C3%AAu" title="Bạc Liêu">Bạc Liêu</a> và <a href="/wiki/S%C3%B3c_Tr%C4%83ng" title="Sóc Trăng">Sóc Trăng</a>), <a href="/wiki/An_Xuy%C3%AAn" title="An Xuyên">An Xuyên</a> (tên cũ: <a href="/wiki/C%C3%A0_Mau" title="Cà Mau">Cà Mau</a>), <a href="/wiki/C%C3%B4n_S%C6%A1n" class="mw-disambig" title="Côn Sơn">Côn Sơn</a> và Đô thành <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a>. </p><p>Ngày 19 tháng 5 năm 1958, lập 2 tỉnh <a href="/wiki/L%C3%A2m_%C4%90%E1%BB%93ng" title="Lâm Đồng">Lâm Đồng</a> và <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tuyên Đức">Tuyên Đức</a> từ tỉnh Đồng Nai Thượng. </p><p>Ngày 23 tháng 1 năm 1959, lập 2 tỉnh <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect mw-disambig" title="Quảng Đức">Quảng Đức</a> và <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Th%C3%A0nh" class="mw-redirect mw-disambig" title="Phước Thành">Phước Thành</a>. </p><p>Ngày 21 tháng 1 năm 1961, lập tỉnh <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_Thi%E1%BB%87n" title="Chương Thiện">Chương Thiện</a>. </p><p>Năm 1962, lập 2 tỉnh <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_T%C3%ADn" title="Quảng Tín">Quảng Tín</a> (31 tháng 7 năm 1962) và <a href="/wiki/Ph%C3%BA_B%E1%BB%95n" title="Phú Bổn">Phú Bổn</a> (1 tháng 9 năm 1962). </p><p>Năm 1963, lập 2 tỉnh <a href="/wiki/H%E1%BA%ADu_Ngh%C4%A9a" title="Hậu Nghĩa">Hậu Nghĩa</a> (15 tháng 10 năm 1963) và <a href="/wiki/G%C3%B2_C%C3%B4ng" title="Gò Công">Gò Công</a> (20 tháng 12 năm 1963). </p><p>Ngày 8 tháng 9 năm 1964, lập 2 tỉnh <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C4%90%E1%BB%91c" title="Châu Đốc">Châu Đốc</a> và <a href="/wiki/B%E1%BA%A1c_Li%C3%AAu" title="Bạc Liêu">Bạc Liêu</a>. </p><p>Năm 1965, bỏ 2 tỉnh Côn Sơn (21 tháng 4 năm 1965) và Phước Thành (6 tháng 7 năm 1965). </p><p>Ngày 24 tháng 9 năm 1966, lập tỉnh <a href="/wiki/Sa_%C4%90%C3%A9c" title="Sa Đéc">Sa Đéc</a>. </p><p>Từ đó cho đến năm 1975, Việt Nam Cộng hòa có 44 tỉnh và Đô thành <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a>: </p><p><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Tr%E1%BB%8B" title="Quảng Trị">Quảng Trị</a> | <a href="/wiki/Th%E1%BB%ABa_Thi%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Thừa Thiên">Thừa Thiên</a> | <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a> | <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_T%C3%ADn" title="Quảng Tín">Quảng Tín</a> | <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Ng%C3%A3i" title="Quảng Ngãi">Quảng Ngãi</a> | <a href="/wiki/Kon_Tum" title="Kon Tum">Kon Tum</a> | <a href="/wiki/B%C3%ACnh_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Bình Định">Bình Định</a> | <a href="/wiki/Pleiku_(t%E1%BB%89nh)" title="Pleiku (tỉnh)">Pleiku</a> | <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%AFk_L%E1%BA%AFk" title="Đắk Lắk">Darlac</a> | <a href="/wiki/Ph%C3%BA_Y%C3%AAn" title="Phú Yên">Phú Yên</a> | <a href="/wiki/Ph%C3%BA_B%E1%BB%95n" title="Phú Bổn">Phú Bổn</a> | <a href="/wiki/Kh%C3%A1nh_H%C3%B2a" title="Khánh Hòa">Khánh Hòa</a> | <a href="/wiki/Ninh_Thu%E1%BA%ADn" title="Ninh Thuận">Ninh Thuận</a> | <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tuyên Đức">Tuyên Đức</a> | <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect mw-disambig" title="Quảng Đức">Quảng Đức</a> | <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Thu%E1%BA%ADn" title="Bình Thuận">Bình Thuận</a> | <a href="/wiki/L%C3%A2m_%C4%90%E1%BB%93ng" title="Lâm Đồng">Lâm Đồng</a> | <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Long_(t%E1%BB%89nh)" title="Phước Long (tỉnh)">Phước Long</a> | <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Long_(t%E1%BB%89nh)" title="Bình Long (tỉnh)">Bình Long</a> | <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Tuy" title="Bình Tuy">Bình Tuy</a> | <a href="/wiki/Long_Kh%C3%A1nh" title="Long Khánh">Long Khánh</a> | <a href="/wiki/B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bình Dương">Bình Dương</a> | <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ninh" title="Tây Ninh">Tây Ninh</a> | <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Tuy_(t%E1%BB%89nh)" title="Phước Tuy (tỉnh)">Phước Tuy</a> | <a href="/wiki/Bi%C3%AAn_H%C3%B2a" title="Biên Hòa">Biên Hòa</a> | <a href="/wiki/H%E1%BA%ADu_Ngh%C4%A9a" title="Hậu Nghĩa">Hậu Nghĩa</a> | <a href="/wiki/Gia_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Gia Định">Gia Định</a> | <a href="/wiki/Long_An" title="Long An">Long An</a> | <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kiến Tường">Kiến Tường</a> | <a href="/wiki/G%C3%B2_C%C3%B4ng" title="Gò Công">Gò Công</a> | <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Định Tường">Định Tường</a> | <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_Phong" title="Kiến Phong">Kiến Phong</a> | <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C4%90%E1%BB%91c" title="Châu Đốc">Châu Đốc</a> | <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_H%C3%B2a" title="Kiến Hòa">Kiến Hòa</a> | <a href="/wiki/V%C4%A9nh_Long" title="Vĩnh Long">Vĩnh Long</a> | <a href="/wiki/Sa_%C4%90%C3%A9c" title="Sa Đéc">Sa Đéc</a> | <a href="/wiki/An_Giang" title="An Giang">An Giang</a> | <a href="/wiki/Ki%C3%AAn_Giang" title="Kiên Giang">Kiên Giang</a> | <a href="/wiki/V%C4%A9nh_B%C3%ACnh" class="mw-redirect mw-disambig" title="Vĩnh Bình">Vĩnh Bình</a> | <a href="/wiki/Phong_Dinh" title="Phong Dinh">Phong Dinh</a> | <a href="/wiki/Ba_Xuy%C3%AAn" title="Ba Xuyên">Ba Xuyên</a> | <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_Thi%E1%BB%87n" title="Chương Thiện">Chương Thiện</a> | <a href="/wiki/B%E1%BA%A1c_Li%C3%AAu" title="Bạc Liêu">Bạc Liêu</a> | <a href="/wiki/An_Xuy%C3%AAn" title="An Xuyên">An Xuyên</a>. </p><p>Đơn vị đông dân nhất là Đô thành Sài Gòn; ít dân nhất là tỉnh Quảng Đức.<sup id="cite_ref-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Đứng đầu tỉnh là Tỉnh trưởng do tổng thống bổ nhiệm và báo cáo lên thủ tướng và bộ trưởng Bộ Nội vụ. Trách nhiệm của tỉnh trưởng gồm soạn ngân sách, điều hành lực lượng Nhân dân Tự vệ, giữ gìn an ninh trật tự và kiểm soát việc hành chánh.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_đơn_vị_hành_chính_dưới_cấp_tỉnh"><span id="C.C3.A1c_.C4.91.C6.A1n_v.E1.BB.8B_h.C3.A0nh_ch.C3.ADnh_d.C6.B0.E1.BB.9Bi_c.E1.BA.A5p_t.E1.BB.89nh"></span>Các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh</h3></div> <p>Năm 1966, 44 tỉnh của Việt Nam Cộng hòa được chia thành 241 <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn" title="Quận">quận</a>,<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> sau tăng lên 247 quận.<sup id="cite_ref-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Quận trưởng do tỉnh trưởng đề cử và thủ tướng bổ nhiệm. </p><p>Dưới quận là <a href="/wiki/X%C3%A3" title="Xã">xã</a> có Xã trưởng và <a href="/wiki/Th%C3%B4n" title="Thôn">thôn</a> có Thôn trưởng. Toàn quốc có 2.589 xã.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tính đến năm 1974 thì chính phủ kiểm soát 2.159 xã.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngoài Đô thành Sài Gòn ra còn có 10 <a href="/wiki/Khu_t%E1%BB%B1_qu%E1%BA%A3n" title="Khu tự quản">thị xã tự trị</a> trong đó có <a href="/wiki/Hu%E1%BA%BF" title="Huế">Huế</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0_N%E1%BA%B5ng" title="Đà Nẵng">Đà Nẵng</a>, <a href="/wiki/Quy_Nh%C6%A1n" title="Quy Nhơn">Qui Nhơn</a>, <a href="/wiki/Nha_Trang" title="Nha Trang">Nha Trang</a>, <a href="/wiki/Cam_Ranh" title="Cam Ranh">Cam Ranh</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0_L%E1%BA%A1t" title="Đà Lạt">Đà Lạt</a>, <a href="/wiki/V%C5%A9ng_T%C3%A0u" title="Vũng Tàu">Vũng Tàu</a>, <a href="/wiki/M%E1%BB%B9_Tho" title="Mỹ Tho">Mỹ Tho</a>, <a href="/wiki/C%E1%BA%A7n_Th%C6%A1" title="Cần Thơ">Cần Thơ</a> và <a href="/wiki/R%E1%BA%A1ch_Gi%C3%A1" title="Rạch Giá">Rạch Giá</a>.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dưới xã là thôn ấp, tổng cộng có hơn 15.000 đơn vị.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Cấp <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng" class="mw-disambig" title="Tổng">tổng</a> bị loại bỏ dần kể từ năm 1962. </p><p>Việc cai trị ở cấp xã trước kia tự trị thì năm 1956 thời <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhất Cộng hòa</a> hội đồng xã phải do tỉnh trưởng bổ nhiệm.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sang thời Đệ Nhị Cộng hòa thì việc điều hành ở cấp xã trả lại cho địa phương. Hội đồng xã do cư dân 18 tuổi trở lên bầu ra. Những xã dưới 2.000 dân thì bầu ra hội đồng 6 người. Xã trên 10.000 dân thì được bầu 12 người.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_vùng_chiến_thuật_và_quân_khu"><span id="C.C3.A1c_v.C3.B9ng_chi.E1.BA.BFn_thu.E1.BA.ADt_v.C3.A0_qu.C3.A2n_khu"></span>Các vùng chiến thuật và quân khu</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vietnam,_Man%C3%B6ver,_1963.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Vietnam%2C_Man%C3%B6ver%2C_1963.jpg/220px-Vietnam%2C_Man%C3%B6ver%2C_1963.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Vietnam%2C_Man%C3%B6ver%2C_1963.jpg/330px-Vietnam%2C_Man%C3%B6ver%2C_1963.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Vietnam%2C_Man%C3%B6ver%2C_1963.jpg/440px-Vietnam%2C_Man%C3%B6ver%2C_1963.jpg 2x" data-file-width="2821" data-file-height="2149" /></a><figcaption>Diễn tập quân sự năm 1963</figcaption></figure> <p>Về mặt <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Quân sự">quân sự</a>, năm <a href="/wiki/1961" title="1961">1961</a> thành lập các vùng chiến thuật, đến năm <a href="/wiki/1970" title="1970">1970</a> đổi tên là Quân khu. Lúc đầu có 3 vùng chiến thuật được đánh số 1, 2, 3, đến năm <a href="/wiki/1964" title="1964">1964</a> lập thêm vùng chiến thuật 4. Mỗi vùng chiến thuật do 1 quân đoàn phụ trách. Dưới vùng chiến thuật là các khu chiến thuật do 1 sư đoàn phụ trách. Bộ tư lệnh quân đoàn đồng thời là Bộ tư lệnh vùng chiến thuật (trừ quân đoàn 2), còn Bộ tư lệnh sư đoàn đồng thời là Bộ tư lệnh khu chiến thuật. Các vùng chiến thuật có địa giới như sau: </p> <ul><li><b>Vùng I</b> chiến thuật, Bộ chỉ huy ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0_N%E1%BA%B5ng" title="Đà Nẵng">Đà Nẵng</a>, gồm 5 tỉnh: <ul><li>Khu 11 chiến thuật, gồm 2 tỉnh <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Tr%E1%BB%8B" title="Quảng Trị">Quảng Trị</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%ABa_Thi%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Thừa Thiên">Thừa Thiên</a></li> <li>Khu 12 chiến thuật, gồm 2 tỉnh <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_T%C3%ADn" title="Quảng Tín">Quảng Tín</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Ng%C3%A3i" title="Quảng Ngãi">Quảng Ngãi</a></li> <li>Đặc khu Quảng Nam, gồm tỉnh <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a> và thị xã <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0_N%E1%BA%B5ng" title="Đà Nẵng">Đà Nẵng</a></li></ul></li> <li><b>Vùng II</b> chiến thuật, Bộ tư lệnh vùng 2 chiến thuật ở <a href="/wiki/Nha_Trang" title="Nha Trang">Nha Trang</a>, nhưng Bộ tư lệnh quân đoàn 2 ở <a href="/wiki/Pleiku" title="Pleiku">Pleiku</a> (từ giữa <a href="/wiki/Th%C3%A1ng_ba" title="Tháng ba">tháng 3</a> năm <a href="/wiki/1975" title="1975">1975</a> phải chuyển về <a href="/wiki/Nha_Trang" title="Nha Trang">Nha Trang</a>), gồm 12 tỉnh: <ul><li>Khu 22 chiến thuật, gồm 3 tỉnh <a href="/wiki/B%C3%ACnh_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Bình Định">Bình Định</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%BA_Y%C3%AAn" title="Phú Yên">Phú Yên</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%BA_B%E1%BB%95n" title="Phú Bổn">Phú Bổn</a></li> <li>Khu 23 chiến thuật, gồm 7 tỉnh <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%AFk_L%E1%BA%AFk" title="Đắk Lắk">Darlac</a>, <a href="/wiki/Kh%C3%A1nh_H%C3%B2a" title="Khánh Hòa">Khánh Hòa</a>, <a href="/wiki/Ninh_Thu%E1%BA%ADn" title="Ninh Thuận">Ninh Thuận</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Thu%E1%BA%ADn" title="Bình Thuận">Bình Thuận</a>, <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tuyên Đức">Tuyên Đức</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect mw-disambig" title="Quảng Đức">Quảng Đức</a>, <a href="/wiki/L%C3%A2m_%C4%90%E1%BB%93ng" title="Lâm Đồng">Lâm Đồng</a> và thị xã <a href="/wiki/Cam_Ranh" title="Cam Ranh">Cam Ranh</a></li> <li>Biệt khu 24, gồm 2 tỉnh <a href="/wiki/Kon_Tum" title="Kon Tum">Kon Tum</a>, <a href="/wiki/Pleiku_(t%E1%BB%89nh)" title="Pleiku (tỉnh)">Pleiku</a></li></ul></li> <li><b>Vùng III</b> chiến thuật, Bộ chỉ huy ở <a href="/wiki/Bi%C3%AAn_H%C3%B2a" title="Biên Hòa">Biên Hòa</a>, gồm 10 tỉnh: <ul><li>Khu 31 chiến thuật, gồm 3 tỉnh <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ninh" title="Tây Ninh">Tây Ninh</a>, <a href="/wiki/H%E1%BA%ADu_Ngh%C4%A9a" title="Hậu Nghĩa">Hậu Nghĩa</a>, <a href="/wiki/Long_An" title="Long An">Long An</a></li> <li>Khu 32 chiến thuật, gồm 3 tỉnh <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Long_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="Phước Long (định hướng)">Phước Long</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Long" title="Bình Long">Bình Long</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bình Dương">Bình Dương</a></li> <li>Khu 33 chiến thuật, gồm 4 tỉnh <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Tuy" title="Bình Tuy">Bình Tuy</a>, <a href="/wiki/Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc_Tuy_(t%E1%BB%89nh)" title="Phước Tuy (tỉnh)">Phước Tuy</a>, <a href="/wiki/Long_Kh%C3%A1nh" title="Long Khánh">Long Khánh</a>, <a href="/wiki/Bi%C3%AAn_H%C3%B2a" title="Biên Hòa">Biên Hòa</a> và thị xã <a href="/wiki/V%C5%A9ng_T%C3%A0u" title="Vũng Tàu">Vũng Tàu</a></li></ul></li> <li><b>Vùng IV</b> chiến thuật, Bộ chỉ huy ở <a href="/wiki/C%E1%BA%A7n_Th%C6%A1" title="Cần Thơ">Cần Thơ</a>, gồm 16 tỉnh: <ul><li>Khu chiến thuật Định Tường, gồm 4 tỉnh <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kiến Tường">Kiến Tường</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Định Tường">Định Tường</a>, <a href="/wiki/G%C3%B2_C%C3%B4ng" title="Gò Công">Gò Công</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_H%C3%B2a" title="Kiến Hòa">Kiến Hòa</a></li> <li>Khu 41 chiến thuật, gồm 7 tỉnh <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_Phong" title="Kiến Phong">Kiến Phong</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C4%90%E1%BB%91c" title="Châu Đốc">Châu Đốc</a>, <a href="/wiki/V%C4%A9nh_Long" title="Vĩnh Long">Vĩnh Long</a>, <a href="/wiki/V%C4%A9nh_B%C3%ACnh" class="mw-redirect mw-disambig" title="Vĩnh Bình">Vĩnh Bình</a>, <a href="/wiki/An_Giang" title="An Giang">An Giang</a>, <a href="/wiki/Ki%C3%AAn_Giang" title="Kiên Giang">Kiên Giang</a>, <a href="/wiki/Sa_%C4%90%C3%A9c" title="Sa Đéc">Sa Đéc</a></li> <li>Khu 42 chiến thuật, gồm 5 tỉnh <a href="/wiki/Phong_Dinh" title="Phong Dinh">Phong Dinh</a>, <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_Thi%E1%BB%87n" title="Chương Thiện">Chương Thiện</a>, <a href="/wiki/Ba_Xuy%C3%AAn" title="Ba Xuyên">Ba Xuyên</a>, <a href="/wiki/B%E1%BA%A1c_Li%C3%AAu" title="Bạc Liêu">Bạc Liêu</a>, <a href="/wiki/An_Xuy%C3%AAn" title="An Xuyên">An Xuyên</a></li></ul></li></ul> <p>Ngày 1/7/1970, 4 vùng chiến thuật chuyển thành 4 Quân khu, thì bỏ cấp khu chiến thuật. </p> <ul><li><b>Quân khu I</b> gồm 5 tỉnh Thừa Thiên, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Tín, Quảng Ngãi và đặc khu Đà Nẵng.</li> <li><b>Quân khu II</b> gồm 12 tỉnh và đặc khu Cam Ranh với diện tích 78.841 km vuông, chiếm gần phân nửa lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa nhưng chỉ có gần 3 triệu dân sinh sống.</li> <li><b>Quân khu III</b> gồm 11 tỉnh<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và đặc khu Vũng Tàu. Biệt khu Thủ đô (Sài Gòn - Gia Định) cũng trực thuộc vào quân khu.</li> <li><b>Quân khu IV</b> có 16 tỉnh.</li></ul> <p>Các tỉnh về mặt quân sự là các tiểu khu, còn các quận là các chi khu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quân_sự"><span id="Qu.C3.A2n_s.E1.BB.B1"></span>Quân sự</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quân lực Việt Nam Cộng hòa">Quân lực Việt Nam Cộng hòa</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:VTN_Sherman_Doctor.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/VTN_Sherman_Doctor.jpg/220px-VTN_Sherman_Doctor.jpg" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/VTN_Sherman_Doctor.jpg/330px-VTN_Sherman_Doctor.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/VTN_Sherman_Doctor.jpg/440px-VTN_Sherman_Doctor.jpg 2x" data-file-width="691" data-file-height="515" /></a><figcaption>Bác sĩ người Mỹ trong chương trình y tế cộng đồng <a href="/wiki/MEDCAP" title="MEDCAP">MEDCAP</a> và 1 binh sĩ người Việt Nam - Hình chụp tại một ngôi làng nhỏ ở miền Nam</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ARVN_helicopter.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/ARVN_helicopter.jpg/220px-ARVN_helicopter.jpg" decoding="async" width="220" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/ARVN_helicopter.jpg/330px-ARVN_helicopter.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/ARVN_helicopter.jpg/440px-ARVN_helicopter.jpg 2x" data-file-width="512" data-file-height="315" /></a><figcaption>Một lính Việt Nam Cộng hòa đang đu trên càng một chiếc trực thăng UH-1 để di tản khi thất trận</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_H%C3%B2a" class="mw-redirect" title="Quân lực Việt Nam Cộng Hòa">Quân lực Việt Nam Cộng Hòa</a> là lực lượng quân đội của chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Thành lập từ năm <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a> với nòng cốt là lực lượng <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quân đội Quốc gia Việt Nam">quân đội Quốc gia Việt Nam</a> trong <a href="/wiki/Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Ph%C3%A1p" title="Liên hiệp Pháp">Liên hiệp Pháp</a>, chủ yếu là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ph%C6%B0%C6%A1ng_qu%C3%A2n_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" class="mw-redirect" title="Địa phương quân (Việt Nam Cộng hòa)">Bảo an đoàn</a>, <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_%C4%91o%C3%A0n" title="Bảo chính đoàn">Bảo chính đoàn</a>. Ngày truyền thống (còn gọi là ngày Quân lực) là ngày <a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_6" title="19 tháng 6">19 tháng 6</a>. </p><p>Quân lực Việt Nam Cộng hòa được trang bị hùng hậu với sức cơ động cao và hoả lực mạnh, được sự hỗ trợ tích cực của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a> và các đồng minh, để chống lại <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a>, vốn được sự hậu thuẫn của chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Quân lực Việt Nam Cộng hòa còn bị gọi là "quân đội Sài Gòn" hay "ngụy quân" theo cách gọi của chính quyền <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> và quân Giải phóng miền Nam. Quân lực Việt Nam Cộng hòa cũng là lực lượng chính trong cuộc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1963" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1963">đảo chính 1963</a> lật đổ chế độ <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a> và tham chính trong chính quyền cho đến ngày Việt Nam Cộng hòa sụp đổ. </p><p>Quân lực Việt Nam Cộng hòa là một quân đội trang bị hiện đại, tốn kém, đòi hỏi kinh phí hoạt động gần 3 tỷ đôla Mỹ mỗi năm. Nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Kinh tế Việt Nam Cộng hòa">kinh tế Việt Nam Cộng hòa</a> không thể cáng đáng được kinh phí này, nên Việt Nam Cộng hòa đã gần như phải dựa hoàn toàn vào <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_tr%E1%BB%A3" title="Viện trợ">viện trợ</a> của Mỹ để có thể chu cấp cho ngân sách quân sự. Khi Mỹ giảm viện trợ xuống còn 1,1 tỷ đô la vào năm 1974, nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_H%C3%B2a" class="mw-redirect" title="Kinh tế Việt Nam Cộng Hòa">kinh tế Việt Nam Cộng Hòa</a> lâm vào cuộc khủng hoảng với lạm phát ở mức 200%, Quân lực Việt Nam Cộng Hòa không còn đủ kinh phí hoạt động, tình trạng thiếu đạn dược, vũ khí, xăng dầu đã dẫn đến hỏa lực yếu và giảm tính cơ động.<sup id="cite_ref-Wiest_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wiest-47"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhà báo Mỹ <a href="/w/index.php?title=William_J._Lederer&action=edit&redlink=1" class="new" title="William J. Lederer (trang không tồn tại)">William J. Lederer</a>, trong chuyến điều tra năm 1968, đã nhận thấy quân đội Việt Nam Cộng Hòa sử dụng viện trợ rất phung phí và kém hiệu quả do nạn <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a>. Hàng tỷ USD viện trợ kinh tế và quân sự của Mỹ đã bị các quan chức, sĩ quan <a href="/wiki/Tham_%C3%B4" class="mw-redirect" title="Tham ô">tham ô</a> rồi bán ra chợ đen. William J. Lederer đã chứng kiến những kho hàng lậu đầy ắp hàng hóa và vũ khí quân dụng, có tới cả 1.000 khẩu <a href="/wiki/S%C3%BAng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Súng trường">súng trường</a>, bao gồm cả loại <a href="/wiki/M16" title="M16">M16</a> hiện đại. Chính phủ Hoa Kỳ biết rõ vấn nạn này, nhưng họ làm ngơ. William J. Lederer nhận xét: <i>"Tôi thấy Hoa Kỳ sẽ bị đánh bại như thế nào - không phải chỉ bằng sức mạnh của đối phương, mà bởi chính những sai lầm của mình, sự bất lực của chính mình"</i>. Quy mô <a href="/wiki/Bu%C3%B4n_l%E1%BA%ADu" title="Buôn lậu">buôn lậu</a> lên tới hàng tỷ USD, với sự tham gia của đủ thành phần: quan chức và doanh nhân Việt Nam Cộng hòa, thương nhân Mỹ và Đài Loan, binh lính Mỹ, Hàn Quốc, Philippines... Ngay cả Mặt trận Dân tộc Giải phóng cũng tận dụng thị trường chợ đen, tại đây họ mua hàng hóa Mỹ để đánh lại chính quân Mỹ.<sup id="cite_ref-spiegel.de_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-spiegel.de-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=Craig_A._Lockard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Craig A. Lockard (trang không tồn tại)">Craig A. Lockard</a> nhận xét rằng <i>"trong sự khinh thường của những người Mỹ mà họ phục vụ, Việt Nam Cộng hòa chỉ là một thứ công cụ để hợp thức hóa việc phê chuẩn, nếu không phải là thường bị loại ra khỏi sự chỉ đạo của Mỹ. Việt Nam Cộng hòa hiếm khi đưa ra chính sách lớn, họ thậm chí còn không được tham khảo ý kiến về quyết định của Mỹ năm 1965 đưa một lực lượng lớn quân vào tham chiến trên bộ."</i><sup id="cite_ref-Michael_Macclear_1981_pp.130-133_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michael_Macclear_1981_pp.130-133-48"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Suốt nhiều năm phụ thuộc vào quân Mỹ đã khiến các chỉ huy Quân lực Việt Nam Cộng hòa không còn đủ khả năng để tự chiến đấu. Ký giả <a href="/w/index.php?title=Alan_Dawson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alan Dawson (trang không tồn tại)">Alan Dawson</a> nhận xét: <i>Đội quân này trang bị vũ khí tốt hơn bất kỳ nước châu Á nào khác, có nhiều máy bay chiến đấu, có nhiều đạn dược, xăng dầu, quân cụ, xe cộ và lương thực hơn hầu hết các quân đội trên thế giới. Nó chỉ thiếu mỗi một điều thôi. Một người Mỹ nói với một binh sĩ Sài Gòn rằng: Chúng tôi đã cho anh mọi thứ anh cần, trừ sự <a href="/wiki/D%C5%A9ng_c%E1%BA%A3m" class="mw-redirect" title="Dũng cảm">dũng cảm</a>. Chỉ tại các anh không có thứ ấy.</i><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Với nhiều điểm yếu về chỉ huy và tinh thần chiến đấu, Quân lực Việt Nam Cộng Hòa đã bị đánh tan vỡ nhanh chóng trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_M%C3%B9a_Xu%C3%A2n_1975" title="Chiến dịch Mùa Xuân 1975">Chiến dịch Mùa Xuân 1975</a>. Sau <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_30_th%C3%A1ng_4_n%C4%83m_1975" title="Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975">sự kiện 30 tháng 4 năm 1975</a>, lực lượng quân đội này đã tan rã hoàn toàn. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ngoại_giao"><span id="Ngo.E1.BA.A1i_giao"></span>Ngoại giao</h2></div> <table class="wikitable" style="float:right; margin:1em; margin-top:0;"> <tbody><tr> <th colspan="2"><b>Các quốc gia ngoại giao với VNCH</b><sup id="cite_ref-FPIP_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-FPIP-50"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th></tr> <tr style="background:lightgrey;"> <th>Khu vực </th> <th>Quốc gia </th></tr> <tr> <td>Châu Á</td> <td><a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út">Ả Rập Xê Út</a>, <a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Ấn Độ">Ấn Độ</a> (cấp lãnh sự), <a href="/wiki/Bahrain" title="Bahrain">Bahrain</a>, <a href="/wiki/H%C3%A0n_Qu%E1%BB%91c" title="Hàn Quốc">Hàn Quốc</a>, <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a> (cấp lãnh sự), <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iran</a>, <a href="/wiki/Israel" title="Israel">Israel</a>, <a href="/wiki/Jordan" title="Jordan">Jordan</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Khmer" title="Cộng hòa Khmer">Cộng hòa Khmer</a>, <a href="/wiki/Kuwait" title="Kuwait">Kuwait</a>, <a href="/wiki/L%C3%A0o" title="Lào">Lào</a>, <a href="/wiki/Liban" title="Liban">Liban</a>, <a href="/wiki/Malaysia" title="Malaysia">Malaysia</a>, <a href="/wiki/Mi%E1%BA%BFn_%C4%90i%E1%BB%87n" class="mw-redirect" title="Miến Điện">Miến Điện</a> (cấp lãnh sự), <a href="/wiki/Nepal" title="Nepal">Nepal</a>, <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a>, <a href="/wiki/Philippines" title="Philippines">Philippines</a>, <a href="/wiki/Qatar" title="Qatar">Qatar</a>, <a href="/wiki/Singapore" title="Singapore">Singapore</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A1i_Lan" title="Thái Lan">Thái Lan</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Thổ Nhĩ Kỳ">Thổ Nhĩ Kỳ</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_Loan" title="Đài Loan">Trung Hoa Dân Quốc</a> </td></tr> <tr> <td>Châu Âu</td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ireland" title="Cộng hòa Ireland">Cộng hòa Ireland</a>, <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland</a>, <a href="/wiki/%C3%81o" title="Áo">Áo</a>, <a href="/wiki/Iceland" title="Iceland">Iceland</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%89" title="Bỉ">Bỉ</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_S%C3%ADp" title="Cộng hòa Síp">Síp</a>, <a href="/wiki/%C4%90an_M%E1%BA%A1ch" title="Đan Mạch">Đan Mạch</a>, <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tây Đức">Tây Đức</a>, <a href="/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan">Hà Lan</a>, <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp">Hy Lạp</a>, <a href="/wiki/Luxembourg" title="Luxembourg">Luxembourg</a>, <a href="/wiki/Monaco" title="Monaco">Monaco</a>, <a href="/wiki/Na_Uy" title="Na Uy">Na Uy</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>, <a href="/wiki/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a>, <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_%C4%90i%E1%BB%83n" title="Thụy Điển">Thụy Điển</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Thụy Sĩ">Thụy Sĩ</a>, <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a> </td></tr> <tr> <td>Châu Mỹ</td> <td><a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a>, <a href="/wiki/Bolivia" title="Bolivia">Bolivia</a>, <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>, <a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a>, <a href="/wiki/Colombia" title="Colombia">Colombia</a>, <a href="/wiki/Costa_Rica" title="Costa Rica">Costa Rica</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Dominica" title="Cộng hòa Dominica">Cộng hòa Dominica</a>, <a href="/wiki/Ecuador" title="Ecuador">Ecuador</a>, <a href="/wiki/El_Salvador" title="El Salvador">El Salvador</a>, <a href="/wiki/Canada" title="Canada">Canada</a>, <a href="/wiki/Grenada" title="Grenada">Grenada</a>, <a href="/wiki/Guatemala" title="Guatemala">Guatemala</a>, <a href="/wiki/Guyana" title="Guyana">Guyana</a>, <a href="/wiki/Haiti" title="Haiti">Haiti</a>, <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, <a href="/wiki/Honduras" title="Honduras">Honduras</a>, <a href="/wiki/Jamaica" title="Jamaica">Jamaica</a>, <a href="/wiki/M%C3%A9xico" title="México">México</a>, <a href="/wiki/Nicaragua" title="Nicaragua">Nicaragua</a>, <a href="/wiki/Panama" title="Panama">Panama</a>, <a href="/wiki/Paraguay" title="Paraguay">Paraguay</a>, <a href="/wiki/Peru" class="mw-redirect" title="Peru">Peru</a>, <a href="/wiki/Trinidad_v%C3%A0_Tobago" title="Trinidad và Tobago">Trinidad và Tobago</a>, <a href="/wiki/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a>, <a href="/wiki/Venezuela" title="Venezuela">Venezuela</a> </td></tr> <tr> <td>Châu Phi</td> <td><a href="/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a>, <a href="/wiki/Tchad" title="Tchad">Tchad</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%9D_Bi%E1%BB%83n_Ng%C3%A0" title="Bờ Biển Ngà">Bờ Biển Ngà</a>, <a href="/wiki/Ethiopia" title="Ethiopia">Ethiopia</a>, <a href="/wiki/Gambia" title="Gambia">Gambia</a>, <a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a>, <a href="/wiki/Kenya" title="Kenya">Kenya</a>, <a href="/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a>, <a href="/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a>, <a href="/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a>, <a href="/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nam_Phi" title="Cộng hòa Nam Phi">Cộng hòa Nam Phi</a>, <a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a>, <a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a>, <a href="/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a>, <a href="/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a>, <a href="/wiki/Swaziland" class="mw-redirect" title="Swaziland">Swaziland</a>, <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_Volta" title="Thượng Volta">Thượng Volta</a>, <a href="/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Trung_Phi" title="Cộng hòa Trung Phi">Cộng hòa Trung Phi</a>, <a href="/wiki/Tunisia" title="Tunisia">Tunisia</a>, <a href="/wiki/Zaire" title="Zaire">Zaire</a> </td></tr> <tr> <td>Châu Úc</td> <td><a href="/wiki/Fiji" title="Fiji">Fiji</a>, <a href="/wiki/New_Zealand" title="New Zealand">New Zealand</a>, <a href="/wiki/T%C3%A2y_Samoa" class="mw-redirect" title="Tây Samoa">Tây Samoa</a>, <a href="/wiki/Tonga" title="Tonga">Tonga</a>, <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc">Úc</a> </td></tr></tbody></table> <p>Tính đến năm 1975 thì Việt Nam Cộng hòa đã thiết lập ngoại giao với 91 quốc gia<sup id="cite_ref-FPIP_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-FPIP-50"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> trên thế giới, <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh_Vatican" class="mw-redirect" title="Tòa Thánh Vatican">Tòa Thánh Vatican</a> và 3 quốc gia ở cấp lãnh sự. Lập trường ngoại giao của Việt Nam Cộng hòa là không chấp nhận bang giao với chính phủ nào đã công nhận chính phủ <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> hoặc <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Cộng hòa miền Nam Việt Nam">Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a>.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Riêng năm 1974, tức sau khi ký kết Hiệp định Paris thì 12 quốc gia cuối cùng thiết lập bang giao với Việt Nam Cộng hòa là: <a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_Saud" class="mw-redirect" title="Ả Rập Saud">Ả Rập Xê Út</a> (Tháng Hai), <a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a> (Tháng Ba), <a href="/wiki/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a> và <a href="/wiki/Costa_Rica" title="Costa Rica">Costa Rica</a> (Tháng Năm), <a href="/wiki/Nicaragua" title="Nicaragua">Nicaragua</a> (Tháng Sáu), <a href="/wiki/Guatemala" title="Guatemala">Guatemala</a> (Tháng Tám), <a href="/wiki/Honduras" title="Honduras">Honduras</a>, <a href="/wiki/Grenada" title="Grenada">Grenada</a> và <a href="/wiki/Paraguay" title="Paraguay">Paraguay</a> (Tháng Chín), <a href="/wiki/Haiti" title="Haiti">Haiti</a> và <a href="/wiki/Ecuador" title="Ecuador">Ecuador</a> (Tháng 10).<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Năm <a href="/wiki/1957" title="1957">1957</a>, Việt Nam Cộng hòa đứng đơn gia nhập <a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên hiệp quốc</a> do <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> đề cử. Đại hội đồng (General Assembly) bỏ phiếu 40 thuận, 8 chống. Việc này chuyển lên <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc">Hội đồng Bảo an</a> quyết định. <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a> muốn <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> cùng gia nhập, nhưng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ chối việc này với lý do đất nước Việt Nam không chấp nhận bị chia cắt 2 miền, nên chỉ có thể có 1 chính phủ đại diện ở Liên Hiệp quốc. Vì vậy, đơn của Việt Nam Cộng hòa bị <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a> phủ quyết.<sup id="cite_ref-DOA19751_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-DOA19751-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Doyle20101_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Doyle20101-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cho đến khi chấm dứt tồn tại (năm 1975), Việt Nam Cộng hòa vẫn không được gia nhập Liên Hiệp quốc. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_nước_lân_bang"><span id="C.C3.A1c_n.C6.B0.E1.BB.9Bc_l.C3.A2n_bang"></span>Các nước lân bang</h3></div> <p>Ngày 2 tháng 2 năm 1956 Ngô Đình Diệm đã đóng cửa biên giới không cho hàng hóa nhập vào Campuchia vì nước này không công nhận chính phủ Ngô Đình Diệm. Với <a href="/wiki/L%C3%A0o" title="Lào">Lào</a>, quốc gia láng giềng, Việt Nam Cộng hòa đã quyết định đoạn giao khi Chính phủ của Hoàng thân <a href="/wiki/Souvanna_Phouma" title="Souvanna Phouma">Souvanna Phouma</a> công nhận và thiết lập liên lạc ngoại giao với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1962. Ngày 27 tháng 8 năm 1963<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> thì <a href="/wiki/Campuchia" title="Campuchia">Campuchia</a> cắt đứt bang giao với Việt Nam Cộng hòa vì tình hình biên giới, nhất là đòi hỏi của Campuchia muốn thu hồi toàn đất <a href="/wiki/Nam_K%E1%BB%B3" title="Nam Kỳ">Nam Kỳ</a> vốn họ cho là đất cũ của người Miên.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năm 1964 Việt Nam Cộng hòa đoạn giao với <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a>, khi nước này tuyên bố công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 9 Tháng 5 năm 1966, Campuchia chính thức công nhận <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam</a><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> công khai công kích Sài Gòn. Như vậy, thất bại lớn nhất trong chính sách đối ngoại giao của chính phủ Ngô Đình Diệm ở Đông Nam Á là không lôi kéo được Lào và Campuchia ủng hộ mình.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên sang thời Đệ nhị Cộng hòa thì tái lập bang giao với Lào. Với Campuchia thì phải đợi sau khi Tổng công kích Tết Mậu Thân thất bại năm 1968 và chính phủ của vua <a href="/wiki/Sihanouk" class="mw-redirect" title="Sihanouk">Sihanouk</a> bị <a href="/wiki/Lon_Nol" title="Lon Nol">Lon Nol</a> lật đổ, lập nên nước <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Khmer" title="Cộng hòa Khmer">Cộng hòa Khmer</a> thì ngày 5 Tháng 5, 1970, Cộng hòa Khmer trục xuất phái đoàn <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Cộng hòa miền Nam Việt Nam">Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a>, công nhận và tái lập bang giao với Việt Nam Cộng hòa.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_nước_tham_chiến"><span id="C.C3.A1c_n.C6.B0.E1.BB.9Bc_tham_chi.E1.BA.BFn"></span>Các nước tham chiến</h3></div> <p>Trong khi đó chiến cuộc leo thang. Bắt đầu từ năm 1964, một số đồng minh của Việt Nam Cộng hòa ngoài viện trợ tài lực hoặc nhân lực còn trực tiếp tham chiến như <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> (1964), <a href="/wiki/H%C3%A0n_Qu%E1%BB%91c" title="Hàn Quốc">Nam Triều Tiên</a> (03.1965), <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc">Úc</a> (06/1965), <a href="/wiki/New_Zealand" title="New Zealand">New Zealand</a> (07/.1965), <a href="/wiki/Th%C3%A1i_Lan" title="Thái Lan">Thái Lan</a> (02/1966) và <a href="/wiki/Philippines" title="Philippines">Philippines</a> (10.1966). Nhóm này mang tên <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_T%E1%BB%B1_do_(chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam)" class="mw-redirect" title="Quân lực Thế giới Tự do (chiến tranh Việt Nam)">Quân lực Thế giới Tự do</a> (tiếng Anh: <i>The Free World Military Assistance Forces</i>). Lực lượng quân sự của các đồng minh dần dần rút đi vào năm 1973 với <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris_1973" title="Hiệp định Paris 1973">Hòa đàm Paris</a> đang diễn tiến và rồi kết thúc.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tổ_chức_quốc_tế"><span id="T.E1.BB.95_ch.E1.BB.A9c_qu.E1.BB.91c_t.E1.BA.BF"></span>Tổ chức quốc tế</h3></div> <p>Việt Nam Cộng hòa là thành viên trong một số tổ chức quốc tế như Ủy ban Kinh tế của Liên hiệp quốc về Á châu và Viễn Đông <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%A6y_ban_Kinh_t%E1%BA%BF_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%C3%A2u_%C3%81_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hợp Quốc (trang không tồn tại)">ECAFE</a> (1954),<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_v%C3%A0_N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc">FAO</a> (1950); Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế">IAEA</a> (1957); Tổ chức Hàng không Dân sự Quốc tế <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_H%C3%A0ng_kh%C3%B4ng_D%C3%A2n_d%E1%BB%A5ng_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế">ICAO</a> (1954); Hiệp hội Phát triển Quốc tế <a href="/w/index.php?title=IDA&action=edit&redlink=1" class="new" title="IDA (trang không tồn tại)">IDA</a>; Tổ chức Lao động Quốc tế <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Tổ chức Lao động Quốc tế">ILO</a> (1950); Quỹ Tiền tệ Quốc tế <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_Ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Quỹ Tiền tệ Quốc tế">IMF</a> (1956)<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>; Liên hiệp Viễn thông Quốc tế <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_Vi%E1%BB%85n_th%C3%B4ng_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Liên minh Viễn thông Quốc tế">ITU</a> (1951); Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hiệp quốc <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c,_Khoa_h%E1%BB%8Dc_v%C3%A0_V%C4%83n_h%C3%B3a_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc">UNESCO</a> (1951); Quỹ Thiếu nhi Liên hiệp quốc <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_Nhi_%C4%91%E1%BB%93ng_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc">UNICEF</a>, Liên hiệp Bưu chính Quốc tế <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_B%C6%B0u_ch%C3%ADnh_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Liên minh Bưu chính Quốc tế">UPU</a> (1951); Tổ chức Y tế Quốc tế <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Y_t%E1%BA%BF_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Tổ chức Y tế Thế giới">WHO</a> (1950); Tổ chức Khí tượng Thế giới <a href="/wiki/WMO" class="mw-redirect" title="WMO">WMO</a> (1955),<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Ngân hàng Thế giới">Ngân hàng Thế giới</a> (1956),<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_ch%C3%A2u_%C3%81" title="Ngân hàng Phát triển châu Á">Ngân hàng Phát triển châu Á</a> (1966). Đối với <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á">Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á</a> (SEATO), Việt Nam Cộng hòa là quan sát viên.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kinh_tế"><span id="Kinh_t.E1.BA.BF"></span>Kinh tế</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Kinh tế Việt Nam Cộng hòa">Kinh tế Việt Nam Cộng hòa</a> và <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_%C4%91i%E1%BB%81n_%C4%91%E1%BB%8Ba_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Cải cách điền địa (Việt Nam Cộng hòa)">Cải cách điền địa (Việt Nam Cộng hòa)</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Ngân hàng Quốc gia Việt Nam">Ngân hàng Quốc gia Việt Nam</a></div> <p>Nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Kinh tế Việt Nam Cộng hòa">kinh tế Việt Nam Cộng hòa</a> là nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kinh tế thị trường">kinh tế thị trường</a>, <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%91ang_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Các nước đang phát triển">chưa phát triển</a> và <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_m%E1%BB%9F" title="Kinh tế mở">mở cửa</a>. Mức độ tự do của nền kinh tế khá cao trong những năm 1963 đến 1973. Tuy nhiên, <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_kinh_t%E1%BA%BF" title="Phát triển kinh tế">phát triển kinh tế</a> vẫn được triển khai dựa trên các <a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF_5_n%C4%83m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch kinh tế 5 năm (trang không tồn tại)">kế hoạch kinh tế 5 năm</a> hoặc kế hoạch bốn năm. Nền kinh tế phát triển ổn định trong giai đoạn 1955-1963 dưới thời Tổng thống <a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a>, sau đó do tác động của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh" title="Chiến tranh">chiến tranh</a> leo thang đã trở nên mất ổn định với những đặc trưng như tốc độ <a href="/wiki/T%C4%83ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_kinh_t%E1%BA%BF" title="Tăng trưởng kinh tế">tăng trưởng kinh tế</a> không đều (có nhiều năm bị âm), <a href="/wiki/T%E1%BB%B7_l%E1%BB%87_l%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t" title="Tỷ lệ lạm phát">tỷ lệ lạm phát</a> cao, thâm hụt <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_s%C3%A1ch_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Ngân sách nhà nước">ngân sách nhà nước</a> và <a href="/wiki/C%C3%A1n_c%C3%A2n_th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i" title="Cán cân thương mại">thâm hụt thương mại</a>. Chính quyền đã phải tiến hành <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_ru%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BA%A5t" title="Cải cách ruộng đất">cải cách ruộng đất</a> hai lần. </p><p><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a> đóng vai trò to lớn đối với phát triển kinh tế của Việt Nam Cộng hòa thông qua <a href="/wiki/H%E1%BB%97_tr%E1%BB%A3_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Hỗ trợ phát triển chính thức">viện trợ kinh tế</a> cũng như hỗ trợ kỹ thuật. Trải qua 21 năm, khối lượng viện trợ kinh tế mà Hoa Kỳ cho Việt Nam Cộng Hòa là rất lớn, đạt hơn 10 tỷ <a href="/wiki/USD" class="mw-redirect" title="USD">USD</a> (thời giá thập niên 1960). Đây là con số viện trợ kinh tế cao nhất của Hoa Kỳ so với bất cứ nước nào khác trên thế giới kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Ví dụ, <a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Ấn Độ">Ấn Độ</a> trong 20 năm (1950 - 1970) được Hoa Kỳ viện trợ 9,3 tỷ USD (trong khi dân số Ấn Độ lớn hơn 20 lần); <a href="/wiki/Philippines" title="Philippines">Philippines</a> trong 22 năm được viện trợ gần 2 tỷ USD (1945 - 1967); <a href="/wiki/Th%C3%A1i_Lan" title="Thái Lan">Thái Lan</a> nhận được gần 1,2 tỷ USD, <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a> nhận được gần 1 tỷ USD. Ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Phi" title="Châu Phi">châu Phi</a>, tính suốt trong 25 năm (1946 - 1970) tổng số viện trợ Hoa Kỳ cho tất cả các nước chỉ là 4,9 tỷ USD. Tại miền Nam Việt Nam, <i>"thu nhập quốc dân chưa bao giờ vượt quá 2 tỷ USD/năm, nhưng trong 5 năm cuối cùng (1971 - 1975), viện trợ Hoa Kỳ hàng năm đạt hơn 2 tỷ USD/năm, tức là lớn hơn tổng số của cải do miền Nam Việt Nam làm ra"</i><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Giới thương nhân <a href="/wiki/Hoa_ki%E1%BB%81u" title="Hoa kiều">Hoa kiều</a> cũng nắm giữ vị thế gần như <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_quy%E1%BB%81n" class="mw-redirect" title="Độc quyền">độc quyền</a> các ngành trong nền kinh tế, đặc biệt là sau năm 1963. Trước năm 1975, ở miền Nam, <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Hoa_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Người Hoa (Việt Nam)">Hoa kiều</a> kiểm soát gần như toàn bộ các vị trí kinh tế quan trọng và đặc biệt nắm chắc 3 lĩnh vực quan trọng: sản xuất, phân phối và <a href="/wiki/T%C3%ADn_d%E1%BB%A5ng" title="Tín dụng">tín dụng</a>. Hoa kiều ở miền Nam gần như hoàn toàn kiểm soát giá cả thị trường. Đến cuối năm 1974, người Hoa kiểm soát hơn 80% các cơ sở sản xuất của các ngành công nghiệp thực phẩm, dệt may, hóa chất, luyện kim, điện... và gần như đạt được độc quyền thương mại: 100% bán buôn, hơn 50% bán lẻ và 90% xuất nhập khẩu<sup id="cite_ref-Evans_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-Evans-65"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nhìn chung, <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF" title="Kinh tế">kinh tế</a> Việt Nam Cộng hòa có quy mô nhỏ và bị hạn chế vì tình hình bất ổn, sự tàn phá của chiến tranh và lệ thuộc vào viện trợ ngoại quốc. Trong giai đoạn 1955 - 1960, nền kinh tế tăng trưởng khá nhanh và đạt được một số thành tích về <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Nông nghiệp">nông nghiệp</a>, <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Công nghiệp">công nghiệp</a>, nhưng giai đoạn sau (1960 - 1975) thì liên tục bị sụt giảm. Lợi tức quốc gia mỗi đầu người năm 1967 là 21.013 <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_(ti%E1%BB%81n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Đồng (tiền Việt Nam Cộng hòa)">đồng</a>, tính theo hối suất <a href="/wiki/M%E1%BB%B9_kim" class="mw-redirect" title="Mỹ kim">Mỹ kim</a> là 176,87 USD.<sup id="cite_ref-Dân_số_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dân_số-66"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Tổng sản phẩm nội địa">GDP</a> bình quân đầu người năm cao nhất (1971) của Việt Nam Cộng hòa là 200 <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4_la_M%E1%BB%B9" title="Đô la Mỹ">USD</a>, tuy nhiên đến năm 1974 đã sụt xuống còn 54 USD do Mỹ cắt giảm viện trợ và tiền Việt Nam Cộng hòa mất giá khoảng 400% trong 2 năm<sup id="cite_ref-Wiest_47-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wiest-47"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng, nền kinh tế có nhiều triển vọng "nếu hội đủ điều kiện cần thiết để tiến tới chỗ thoát khỏi tình trạng lạc hậu", nhưng điều kiện chiến tranh khiến kinh tế thường xuyên bị đình trệ.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một tiềm năng mới là <a href="/wiki/D%E1%BA%A7u_h%E1%BB%8Fa" title="Dầu hỏa">dầu hỏa</a> ngoài khơi. Từ năm 1968 Việt Nam Cộng hòa đã xúc tiến hợp tác với CCOP (Coordinating Committee for Offshore Prospecting in Asia) để tài trợ và thu hút kỹ thuật tìm dầu.<sup id="cite_ref-VBVO_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-VBVO-68"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đến năm 1973 chính phủ cho đấu thầu 18 ô (mỗi ô là 4800 km²) để các hãng quốc tế mở cuộc thăm dò. Hãng <a href="/wiki/Royal_Dutch_Shell" class="mw-redirect" title="Royal Dutch Shell">Shell</a> nhận ba ô, Sumingdale nhận hai ô, Mobil Oil nhận hai ô, và Esso nhận một.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đến Tháng Tám, 1974 thì tìm được mạch dầu<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nhưng chiến sự ngày càng nặng khiến triển vọng khai thác mỏ dầu hỏa bị bỏ dở.<sup id="cite_ref-VBVO_68-1" class="reference"><a href="#cite_note-VBVO-68"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nhân_khẩu"><span id="Nh.C3.A2n_kh.E1.BA.A9u"></span>Nhân khẩu</h2></div> <p>Theo Viện Quốc gia Thống kê của Việt Nam Cộng hòa thì tính đến ngày 30 tháng 6/1968, dân số toàn miền (từ Quảng Trị trở xuống) là 16.259.334<sup id="cite_ref-Dân_số_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dân_số-66"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tuy nhiên, trong thực tế thì Việt Nam Cộng hòa chỉ kiểm soát được một phần số dân này, phần còn lại thuộc kiểm soát của <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a>. </p><p>Nông thôn là nơi cư trú của 71% dân số. Dân thành thị là 29%. Gia tăng tự nhiên là 2%-2,2% với lớp trẻ dưới 20 tuổi chiếm 57%. Trung bình thì mật độ là 95 người/<a href="/wiki/C%C3%A2y_s%E1%BB%91_vu%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Cây số vuông">cây số vuông</a> nhưng vì phân phối không đều nên xét về mặt kinh tế thì duyên hải Trung phần là nơi <a href="/wiki/N%E1%BA%A1n_nh%C3%A2n_m%C3%A3n" class="mw-redirect" title="Nạn nhân mãn">nạn nhân mãn</a> ở mức trầm trọng vì mỗi cây số vuông ruộng lúa (đất canh tác) có 1.258 người. So với Nam phần thì có 425 người mỗi cây số vuông ruộng lúa.<sup id="cite_ref-Dân_số_66-2" class="reference"><a href="#cite_note-Dân_số-66"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Phân chia theo sắc tộc thì có 394.463 <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vi%E1%BB%87t_g%E1%BB%91c_Mi%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Người Việt gốc Miên">người Việt gốc Miên</a>, 23.819 <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ch%C3%A0m" class="mw-redirect" title="Người Chàm">người Chàm</a> và 464.354 <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Th%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Người Thượng">người Thượng</a>. Số liệu người Thượng không chính xác vì họ sống du canh ở những vùng hẻo lánh và việc kiểm tra bị hạn chế vì tình hình an ninh. Người Hoa chiếm khoảng một triệu người, tập trung ở <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A3_L%E1%BB%9Bn" title="Chợ Lớn">Chợ Lớn</a> và một số thị xã. Đông nhất là <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Kinh" class="mw-redirect" title="Người Kinh">người Kinh</a>: 15.409.126, chiếm 94,7%.<sup id="cite_ref-Dân_số_66-3" class="reference"><a href="#cite_note-Dân_số-66"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Thành phố lớn nhất là <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">thủ đô</a> Sài Gòn với 1.736.880 dân, tính vùng phụ cận là 2.500.000.<sup id="cite_ref-Dân_số_66-4" class="reference"><a href="#cite_note-Dân_số-66"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Văn_hóa_và_xã_hội"><span id="V.C4.83n_h.C3.B3a_v.C3.A0_x.C3.A3_h.E1.BB.99i"></span>Văn hóa và xã hội</h2></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:GTVCTQ1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/GTVCTQ1.jpg/160px-GTVCTQ1.jpg" decoding="async" width="160" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/GTVCTQ1.jpg/240px-GTVCTQ1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/GTVCTQ1.jpg/320px-GTVCTQ1.jpg 2x" data-file-width="1164" data-file-height="1555" /></a><figcaption>Buổi lễ trao Giải thưởng Văn chương Toàn quốc năm 1961 ở Sài Gòn</figcaption></figure> <p>Thời <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhất Cộng hòa</a> những ngày lễ chính là:<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li>Quốc khánh (<a href="/wiki/26_th%C3%A1ng_10" title="26 tháng 10">26 tháng 10</a>)</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%BFt_Nguy%C3%AAn_%C4%90%C3%A1n" title="Tết Nguyên Đán">Tết Nguyên đán</a></li> <li>Lễ <a href="/wiki/Hai_B%C3%A0_Tr%C6%B0ng" title="Hai Bà Trưng">Hai Bà Trưng</a></li> <li>Lễ <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_H%C6%B0ng_%C4%90%E1%BA%A1o" title="Trần Hưng Đạo">Trần Hưng Đạo</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%AA_Th%C3%A1i_T%E1%BB%95" title="Lê Thái Tổ">Lễ Lê Thái Tổ</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%85_Ph%E1%BA%ADt_%C4%90%E1%BA%A3n" title="Lễ Phật Đản">Lễ Phật đản</a></li> <li>Lễ Giáng sinh (25 tháng 12)</li></ul> <p>Vào thời <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam">Đệ Nhị Cộng hòa</a> những ngày nghỉ chính thức cho các công sở gồm có:<sup id="cite_ref-ReferenceC_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-72"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BA%BFt_D%C6%B0%C6%A1ng_l%E1%BB%8Bch" title="Tết Dương lịch">Tết Tây</a> 1 Tháng Giêng</li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%85_Ph%E1%BB%A5c_Sinh" title="Lễ Phục Sinh">Lễ Phục Sinh</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Ngày Quốc tế Lao động">Lễ Lao động</a> (<a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_5" title="1 tháng 5">1 Tháng Năm</a>)</li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_qu%E1%BB%91c_kh%C3%A1nh" title="Ngày quốc khánh">Quốc khánh</a> (<a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_11" title="1 tháng 11">1 tháng 11</a>, kỷ niệm cuộc đảo chính lât đổ Ngô Đình Diệm)</li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%85_Gi%C3%A1ng_Sinh" class="mw-redirect" title="Lễ Giáng Sinh">Giáng Sinh</a> 25 Tháng 12</li></ul> <p>Ngoài ra những ngày lễ cổ truyền theo âm lịch sau đây cũng được nghỉ nguyên ngày:<sup id="cite_ref-ReferenceC_72-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-72"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BA%BFt_Nguy%C3%AAn_%C4%90%C3%A1n" title="Tết Nguyên Đán">Tết Nguyên đán</a>, nghỉ 3 ngày rưỡi từ chiều 30 Tết đến hết ngày mồng 3 Tết</li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BB%97_T%E1%BB%95_H%C3%B9ng_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Giỗ Tổ Hùng Vương">Giỗ Tổ Hùng Vương</a>, 10 Tháng Ba, nghỉ 2 ngày</li> <li>Lễ Phật đản, rằm Tháng Tư (công nhận năm 1958),<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> rằm Tháng Tư</li> <li>Thích Ca thành đạo, 6 Tháng Chạp</li></ul> <p>Tổng cộng là 13 ngày nghỉ chính thức cho công chức.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoài ra còn có những ngày lễ cổ truyền tính theo <a href="/wiki/%C3%82m_l%E1%BB%8Bch" title="Âm lịch">âm lịch</a> như ngày <a href="/wiki/Gi%E1%BB%97_tr%E1%BA%ADn_%C4%90%E1%BB%91ng_%C4%90a" class="mw-redirect" title="Giỗ trận Đống Đa">Giỗ trận Đống Đa</a> (5 Tháng Giêng), Lễ <a href="/wiki/Hai_b%C3%A0_Tr%C6%B0ng" class="mw-redirect" title="Hai bà Trưng">Hai bà Trưng</a> (cũng là ngày Phụ nữ Việt Nam) (6 tháng 2), Giỗ <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Du" title="Nguyễn Du">Nguyễn Du</a> (10 Tháng Tám), Lễ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Th%C3%A1nh_Tr%E1%BA%A7n" class="mw-redirect" title="Đức Thánh Trần">Đức Thánh Trần</a> (20 Tháng Tám), Giỗ <a href="/wiki/L%C3%AA_L%E1%BB%A3i" class="mw-redirect" title="Lê Lợi">Lê Lợi</a> (22 Tháng Tám), Giỗ <a href="/wiki/Phan_B%E1%BB%99i_Ch%C3%A2u" title="Phan Bội Châu">Phan Bội Châu</a> (29 Tháng Chín) cũng là những ngày lễ chính thức tuy công sở vẫn làm việc. Có một số ngày lễ khác như <a href="/wiki/Vu-lan" title="Vu-lan">Vu-lan</a> (rằm Tháng Bảy) và <a href="/wiki/T%E1%BA%BFt_Trung_thu" title="Tết Trung thu">tết Trung thu</a> (rằm Tháng Tám)<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (còn có tên là Ngày Thiếu nhi Sản xuất), Ngày Nông dân Việt Nam (26 Tháng 3), Ngày Quân lực (19 Tháng 6), Ngày Quốc tế Viện trợ (22 Tháng 6) Ngày Cựu chiến binh (9 Tháng 7), Ngày Nhân dân Tự vệ (5 Tháng 8) được liệt vào "ngày đặc biệt" không nghỉ nhưng có tiết mục kỷ niệm của chính quyền.<sup id="cite_ref-ReferenceC_72-2" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-72"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một thành tựu văn hóa tại Miền Nam là ngành <a href="/wiki/T%C3%A2n_nh%E1%BA%A1c_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Tân nhạc Việt Nam">tân nhạc</a> với khoảng 10.000 bản nhạc ra đời trong <a href="/wiki/T%C3%ACnh_kh%C3%BAc_1954-1975" class="mw-redirect" title="Tình khúc 1954-1975">khoảng thời gian 1945-75</a>. Đại đa số những bản nhạc này sau năm 1975 đều bị chính quyền mới cấm lưu hành<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> thường gọi là <a href="/wiki/Nh%E1%BA%A1c_v%C3%A0ng" title="Nhạc vàng">nhạc vàng</a>. </p><p>Chính phủ đã hoàn tất việc xây dựng <a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Khoa_h%E1%BB%8Dc_T%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thư viện Khoa học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh">Thư viện Quốc gia Việt Nam</a>, khởi công từ năm <a href="/wiki/1968" title="1968">1968</a> nhưng đến năm <a href="/wiki/1971" title="1971">1971</a> mới khánh thành tòa cao ốc. Lúc mở cửa, Thư viện có 121.000 đầu sách.<sup id="cite_ref-Prospect_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-Prospect-77"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năm 1975 khi chính quyền mới tiếp thu thì thư viện này có 200.000 đầu sách.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dự tính của chính phủ sẽ tiến tới việc thành lập Hàn lâm Viện nhưng bước đầu chỉ có Ủy ban Điển chế Văn tự thuộc Bộ Văn hóa.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một đặc điểm của xã hội miền Nam vào thời điểm đó là sự đa dạng của xã hội dân sự, tức thành phần không thuộc chính phủ mà cũng không thuộc thị trường kinh doanh. Những cơ sở tên tuổi trong ngành công tác xã hội là <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1i_tr%E1%BA%BB_m%E1%BB%93_c%C3%B4i" title="Trại trẻ mồ côi">cô nhi viện</a> Dục Anh, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_Qu%E1%BB%91c_T%E1%BB%B1" title="Việt Nam Quốc Tự">Cô nhi viện Quách Thị Trang</a> trại giáo hóa thanh thiếu niên phạm pháp Thủ Đức, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_d%C6%B0%E1%BB%A1ng_l%C3%A3o" title="Viện dưỡng lão">viện dưỡng lão</a> Thị Nghè, trung tâm hướng nghiệp Vườn Lài, Quán cơm xã hội Anh Vũ (phát cơm cho người nghèo).<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cùng đó là những đoàn thể tiêu biểu như <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ch%E1%BB%AF_th%E1%BA%ADp_%C4%91%E1%BB%8F_v%C3%A0_Tr%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A1i_li%E1%BB%81m_%C4%91%E1%BB%8F_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế">Hội Hồng Thập Tự</a>, tổ chức <a href="/wiki/H%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BA%A1o_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Hướng đạo Việt Nam">Hướng đạo Việt Nam</a>, <a href="/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_B%C3%A1ch_khoa_B%C3%ACnh_d%C3%A2n" title="Trường Bách khoa Bình dân">Trường Bách khoa Bình dân</a>, nhóm Thanh niên Phụng sự Xã hội và <a href="/wiki/Gia_%C4%91%C3%ACnh_Ph%E1%BA%ADt_t%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Gia đình Phật tử Việt Nam">gia đình Phật tử</a> của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o_Vi%E1%BB%87t_Nam_Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t" title="Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất">Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất</a>, <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Thi%E1%BA%BFu_Nhi_Th%C3%A1nh_Th%E1%BB%83" class="mw-redirect" title="Phong trào Thiếu Nhi Thánh Thể">Thiếu nhi Thánh thể</a>, <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Du_ca_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Phong trào Du ca Việt Nam">Phong trào Du ca Việt Nam</a>, <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_Thanh_ni%C3%AAn_Thi%E1%BB%87n_ch%C3%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội Thanh niên Thiện chí (trang không tồn tại)">Hội Thanh niên Thiện chí</a>, v.v. Đây là một khác biệt lớn giữa hai miền Nam Bắc trong thời gian đất nước chia đôi.<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giáo_dục"><span id="Gi.C3.A1o_d.E1.BB.A5c"></span>Giáo dục</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Giáo dục Việt Nam Cộng hòa">Giáo dục Việt Nam Cộng hòa</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Kontumpropaganda1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Kontumpropaganda1.jpg/200px-Kontumpropaganda1.jpg" decoding="async" width="200" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Kontumpropaganda1.jpg/300px-Kontumpropaganda1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Kontumpropaganda1.jpg/400px-Kontumpropaganda1.jpg 2x" data-file-width="7446" data-file-height="9425" /></a><figcaption>Áp phích mô tả lễ khánh thành một trường tiểu học ở <a href="/wiki/Kontum" class="mw-redirect" title="Kontum">Kontum</a></figcaption></figure> <p>Trước năm <a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a>, ở miền Nam có một chi nhánh của <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_H%C3%A0_N%E1%BB%99i" class="mw-redirect" title="Viện Đại học Hà Nội">Viện Đại học Hà Nội</a> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Tiếng Pháp">tiếng Pháp</a>: <i>Université de Hà Nội</i>) đặt tại <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a>. Sau <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve,_1954" class="mw-redirect" title="Hiệp định Genève, 1954">Hiệp định Genève 1954</a> chia đôi đất nước, chi nhánh này cùng với một bộ phận của Viện Đại học Hà Nội chuyển từ miền Bắc vào trở thành <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Viện Đại học Quốc gia Việt Nam">Viện Đại học Quốc gia Việt Nam</a>. Vào năm 1957, Viện Đại học Quốc gia Việt Nam trở thành <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_S%C3%A0i_G%C3%B2n" title="Viện Đại học Sài Gòn">Viện Đại học Sài Gòn</a> theo sau việc thành lập <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Hu%E1%BA%BF" title="Viện Đại học Huế">Viện Đại học Huế</a>.<sup id="cite_ref-NTL_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-NTL-82"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đến năm <a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_S%C3%A0i_G%C3%B2n" title="Viện Đại học Sài Gòn">Viện Đại học Sài Gòn</a> đã đào tạo theo chương trình quốc tế. Sau này các bác sĩ Việt Nam di tản sang Mỹ, chỉ cần một hai năm đào tạo lại và học thêm tiếng Anh là hành nghề được<sup id="cite_ref-NTH_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-NTH-83"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoài <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_S%C3%A0i_G%C3%B2n" title="Viện Đại học Sài Gòn">Viện Đại học Sài Gòn</a>, Việt Nam Cộng hòa còn có các viện đại học khác như <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Hu%E1%BA%BF" title="Viện Đại học Huế">Viện Đại học Huế</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_%C4%90%C3%A0_L%E1%BA%A1t" title="Viện Đại học Đà Lạt">Viện Đại học Đà Lạt</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_C%E1%BA%A7n_Th%C6%A1" title="Viện Đại học Cần Thơ">Viện Đại học Cần Thơ</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_V%E1%BA%A1n_H%E1%BA%A1nh" title="Viện Đại học Vạn Hạnh">Viện Đại học Vạn Hạnh</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Minh_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Viện Đại học Minh Đức">Viện Đại học Minh Đức</a>, Viện Đại học Hòa Hảo, Viện Đại học Cao Đài, v.v... Năm <a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>, tổng số sinh viên đại học tăng lên 98.832 người so với chỉ 2.900 người vào năm <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a>. Số học sinh trung học trong cùng năm ấy là trên một triệu so với 43.000; và học sinh tiểu học, trên ba triệu so với 401.000. Ngoài ra còn các trường đại học cộng đồng (trường đại học hệ hai năm), trường huấn nghiệp và các chương trình công nghệ.<sup id="cite_ref-NTH_83-1" class="reference"><a href="#cite_note-NTH-83"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các trường đại học cộng đồng được thiết lập từ năm 1970 trở đi, đặt cơ sở ở <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_T%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Định Tường">Định Tường</a>, <a href="/wiki/Nha_Trang" title="Nha Trang">Nha Trang</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Sài Gòn</a>, Đà Nẵng, <a href="/wiki/V%C4%A9nh_Long" title="Vĩnh Long">Vĩnh Long</a>...<sup id="cite_ref-NTL_82-1" class="reference"><a href="#cite_note-NTL-82"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a#Triết_lý_giáo_dục" title="Giáo dục Việt Nam Cộng hòa">Triết lý giáo dục</a> của Việt Nam Cộng hòa là "nhân bản, dân tộc và khai phóng". Điều này ghi trong tài liệu <i>Những nguyên tắc căn bản</i> do Bộ Giáo dục ấn hành năm <a href="/wiki/1959" title="1959">1959</a> và sau đó được ghi lại trong <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1967" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967">Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967</a>.<sup id="cite_ref-NTL_82-2" class="reference"><a href="#cite_note-NTL-82"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam Cộng hòa lại chưa có văn bản cụ thể hóa cách hiểu ba nguyên tắc này là như thế nào, vì vậy, khi áp dụng những nguyên tắc này vào thực tế thì bị lúng túng, vá víu. Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa cũng ghi nhận "nhà nước cố gắng xây dựng nền giáo dục cơ bản có tính cách cưỡng bách và miễn phí", "giáo dục đại học được tự trị" và "những người có khả năng mà không có phương tiện sẽ được nâng đỡ để theo đuổi học vấn".<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, do ngân sách giáo dục eo hẹp, hệ thống trường học thiếu thốn và không có chính sách khuyến học hiệu quả nên có nhiều trẻ em nghèo vẫn không thể đến trường. Chỉ khoảng 24% tổng số thiếu niên ở lứa tuổi từ 12 đến 18 là được đi học<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nội san AĐS cho biết: <i>"Cứ 100 em vào lớp đầu của bậc tiểu học thì chỉ có 3 em được học trung học đệ nhị cấp, còn 97 em bị hất ra ngoài nền giáo dục đại chúng của ông Thiệu, và trong tiểu học có 51% học sinh không được học lên lớp 4"</i><sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tới năm 1974, tỷ lệ người dân biết đọc và viết của Việt Nam Cộng hòa ước tính vào khoảng 70% dân số<sup id="cite_ref-NTL6-72_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-NTL6-72-87"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, 30% còn lại vẫn <a href="/wiki/M%C3%B9_ch%E1%BB%AF" class="mw-redirect" title="Mù chữ">mù chữ</a>. </p><p>Trong suốt quá trình tồn tại, giáo dục Việt Nam Cộng hòa có sự hỗ trợ lớn cả về tài chính và nhân sự của Mỹ. Theo <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%E1%BA%AFc_Vi%E1%BB%87n" class="mw-redirect" title="Nguyễn Khắc Viện">Nguyễn Khắc Viện</a>, mục tiêu của Mỹ trong việc này là đào tạo nên đội ngũ cán bộ chính phủ chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng và văn hóa Mỹ<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nhiều bộ sách giáo khoa được lồng ghép nhiều <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ch%E1%BB%91ng_C%E1%BB%99ng" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa chống Cộng">mục tiêu chống Cộng</a> của Việt Nam Cộng hòa, ví dụ sách giáo khoa giáo dục công dân lớp 4 của Bộ giáo dục năm 1960 ghi rằng "<i>Cộng sản là những kẻ phản bội gia đình, đất nước và tôn giáo</i>"<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Có quan điểm cho rằng các môn học về xã hội (lịch sử, địa lý) thời Việt Nam Cộng hòa thường nặng về ca tụng sự viện trợ của Pháp, Mỹ, nền độc lập giả hiệu của chế độ tay sai và biện minh cho hành động xâm lược của ngoại quốc<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Y_tế"><span id="Y_t.E1.BA.BF"></span>Y tế</h2></div> <p>Hệ thống y tế nhìn chung là nhỏ bé, thường bị quá tải và thiếu thuốc men. Theo cựu bộ trưởng y tế Việt Nam Cộng hòa trả lời thì vào năm 1967, toàn miền nam khi đó chỉ có khoảng 160 bác sĩ, và chỉ có khoảng 5 nữ hộ sinh cho mỗi 100.000 người dân. Toàn bộ chương trình y tế công cộng của Việt Nam Cộng hòa chỉ được phân bổ khoảng 2% chi tiêu ngân sách. Tại <a href="/wiki/Hu%E1%BA%BF" title="Huế">Huế</a>, một bệnh viện 1.500 giường hoàn toàn không nhận được dụng cụ y tế từ Chính phủ, chỉ có sự trợ giúp từ chính phủ Tây Đức thì nó có thể tiếp tục hoạt động. Bác sĩ David McLanahan cho biết vào mùa hè năm 1966, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_vi%E1%BB%87n_ph%E1%BA%ABu_thu%E1%BA%ADt_%C4%90%C3%A0_N%E1%BA%B5ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh viện phẫu thuật Đà Nẵng (trang không tồn tại)">Bệnh viện phẫu thuật Đà Nẵng</a> có 350 giường bệnh nhưng chưa bao giờ có dưới 700 bệnh nhân. Toàn miền Nam chỉ có khoảng 100 bệnh viện, trạm y tế với khoảng 25.000 giường bệnh, việc 2 hoặc 3 bệnh nhân nằm chung một giường không phải là hiếm (2 bệnh nhân nằm chung một giường đã trở thành quy tắc bắt buộc tại Đà Nẵng).<sup id="cite_ref-ratical_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-ratical-91"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bệnh viện nhi duy nhất phải chứa khoảng 600 bệnh nhân cho 220 giường bệnh, nên nhiều trẻ phải nằm trên giấy báo và trong các bệnh viện khác, một số tờ báo và giấy gói thường được sử dụng để băng bó vết thương, vì đó là chất liệu duy nhất có sẵn. Viện trợ y tế của Mỹ không thấm tháp gì so với hàng ngàn trẻ em bị bỏng nặng bởi <a href="/wiki/Bom_napalm" class="mw-redirect" title="Bom napalm">bom napalm</a> và <a href="/w/index.php?title=Bom_phosphor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bom phosphor (trang không tồn tại)">bom phosphor</a> do quân Mỹ thả xuống. Bệnh nhân bỏng nặng nhiều khi chỉ được sơ cứu rồi bị đuổi khỏi phòng bệnh để lấy chỗ cho những trường hợp nguy cấp hơn. Kết quả là nhiều trường hợp phải cắt cụt chi để đỡ tốn thời gian điều trị.<sup id="cite_ref-ratical_91-1" class="reference"><a href="#cite_note-ratical-91"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Thể_thao"><span id="Th.E1.BB.83_thao"></span>Thể thao</h2></div> <p>Các đội tuyển thể thao của Việt Nam Cộng hòa đã sớm tham gia thi đấu quốc tế tại châu Á, đặc biệt là môn bóng đá. Đội thể thao của Việt Nam Cộng hòa tham dự thể thao ở các kỳ đại hội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Đại hội Thể thao Đông Nam Á">SEAP Games</a> (nay là SEA Games), Asiad, Thế vận hội Mùa hè đến năm 1975. </p><p>Về bóng đá, đội tuyển Việt Nam Cộng hòa có 2 thành tích chính: giành huy chương vàng môn bóng đá tại SEAP Games năm 1959 (giải đấu năm đó có 4 đội tham dự),<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và giành cúp vô địch giải <a href="/wiki/Merdeka_Cup" class="mw-redirect" title="Merdeka Cup">Merdeka Cup</a> năm 1966<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, kể từ năm 1970, thành tích của đội bị suy giảm, số trận thắng ít hơn nhiều so với số trận thua<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Với các môn thể thao nói chung, Việt Nam Cộng hòa giành được 2 chiếc huy chương vàng tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_ch%C3%A2u_%C3%81_1958" title="Đại hội Thể thao châu Á 1958">Đại hội Thể thao châu Á 1958</a> ở Nhật Bản và xếp hạng 8 trong số 20 nước tham gia kỳ đại hội này<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngoài ra Việt Nam Cộng hòa còn tham gia nhiều môn thể thao tại các kỳ đại hội thể thao Đông Nam Á (SEAP Game, tiền thân của SEAGames sau này), Asiad đến năm 1975. Nhìn chung tại SEAP Game, đoàn Việt Nam Cộng hòa thường xếp vị trí 5/6 hoặc 6/7 trong số các đoàn tham dự, có 2 kỳ xếp dưới cả <a href="/wiki/Campuchia" title="Campuchia">Campuchia</a> (<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81_1971" title="Đại hội Thể thao Bán đảo Đông Nam Á 1971">1971</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81_1973" title="Đại hội Thể thao Bán đảo Đông Nam Á 1973">1973</a>), chỉ riêng năm 1961 đạt hạng 4/7.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable sortable" style="font-size:100%"> <caption>Đại hội Thể thao Bán đảo Đông Nam Á (1959-1975) </caption> <tbody><tr> <th>Quốc gia</th> <th><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gold_medal_icon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Gold_medal_icon.svg/15px-Gold_medal_icon.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Gold_medal_icon.svg/23px-Gold_medal_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Gold_medal_icon.svg/30px-Gold_medal_icon.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> Vàng</th> <th><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Silver_medal_icon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Silver_medal_icon.svg/15px-Silver_medal_icon.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Silver_medal_icon.svg/23px-Silver_medal_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Silver_medal_icon.svg/30px-Silver_medal_icon.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> Bạc</th> <th><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bronze_medal_icon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Bronze_medal_icon.svg/15px-Bronze_medal_icon.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Bronze_medal_icon.svg/23px-Bronze_medal_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Bronze_medal_icon.svg/30px-Bronze_medal_icon.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> Đồng</th> <th>Tổng </th></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/23px-Flag_of_Thailand.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/35px-Flag_of_Thailand.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/45px-Flag_of_Thailand.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Th%C3%A1i_Lan" title="Thái Lan">Thái Lan</a></td> <td><center>374</center></td> <td><center>254</center></td> <td><center>261</center></td> <td><center>889</center> </td></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Singapore.svg/23px-Flag_of_Singapore.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Singapore.svg/35px-Flag_of_Singapore.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Singapore.svg/45px-Flag_of_Singapore.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Singapore" title="Singapore">Singapore</a></td> <td><center>204</center></td> <td><center>229</center></td> <td><center>221</center></td> <td><center>654</center> </td></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg/23px-Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg/35px-Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg/46px-Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="500" /></span></span> </span><a href="/wiki/Myanmar" title="Myanmar">Myanmar</a></td> <td><center>198</center></td> <td><center>207</center></td> <td><center>214</center></td> <td><center>619</center> </td></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Flag_of_Malaya_%281950%E2%80%931963%29.svg/23px-Flag_of_Malaya_%281950%E2%80%931963%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Flag_of_Malaya_%281950%E2%80%931963%29.svg/35px-Flag_of_Malaya_%281950%E2%80%931963%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Flag_of_Malaya_%281950%E2%80%931963%29.svg/46px-Flag_of_Malaya_%281950%E2%80%931963%29.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="550" /></span></span> </span><a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_M%C3%A3_Lai" title="Liên bang Mã Lai">Mã Lai</a></td> <td><center>195</center></td> <td><center>255</center></td> <td><center>316</center></td> <td><center>765</center> </td></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/23px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/35px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/45px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a class="mw-selflink selflink">Việt Nam Cộng hòa</a></td> <td><center>39</center></td> <td><center>51</center></td> <td><center>65</center></td> <td><center>155</center> </td></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Flag_of_the_Khmer_Republic.svg/23px-Flag_of_the_Khmer_Republic.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Flag_of_the_Khmer_Republic.svg/35px-Flag_of_the_Khmer_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Flag_of_the_Khmer_Republic.svg/45px-Flag_of_the_Khmer_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Khmer" title="Cộng hòa Khmer">Cộng hòa Khmer</a></td> <td><center>27</center></td> <td><center>36</center></td> <td><center>41</center></td> <td><center>104</center> </td></tr> <tr> <td><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg/23px-Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg/35px-Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg/45px-Flag_of_Laos_%281952%E2%80%931975%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/L%C3%A0o" title="Lào">Lào</a></td> <td><center>0</center></td> <td><center>6</center></td> <td><center>23</center></td> <td><center>29</center> </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable sortable" style="margin-top:0em; text-align:center; font-size:100%;"> <caption>Đại hội Thể thao châu Á (1958-1970) </caption> <tbody><tr> <th>Đại hội </th> <th style="width:4em;">Xếp hạng </th> <td style="background:gold; width:4em;"><b>Vàng</b> </td> <td style="background:silver; width:4em;"><b>Bạc</b> </td> <td style="background:#cc9966; width:4em;"><b>Đồng</b> </td> <th style="width:4em;">Tổng </th></tr> <tr align="center"> <td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_ch%C3%A2u_%C3%81_1958" title="Đại hội Thể thao châu Á 1958">Tokyo 1958</a> </td> <td><span data-sort-value="8&nbsp;!">8/20</span></td> <td>2</td> <td>0</td> <td>4</td> <td>6 </td></tr> <tr align="center"> <td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_ch%C3%A2u_%C3%81_1966" title="Đại hội Thể thao châu Á 1966">Băng Cốc 1966</a> </td> <td><span data-sort-value="14&nbsp;!">14/18</span></td> <td>0</td> <td>1</td> <td>2</td> <td>3 </td></tr> <tr align="center"> <td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%83_thao_ch%C3%A2u_%C3%81_1970" title="Đại hội Thể thao châu Á 1970">Băng Cốc 1970</a> </td> <td><span data-sort-value="16&nbsp;!">16/18</span></td> <td>0</td> <td>0</td> <td>2</td> <td>2 </td></tr> <tr align="center"> <td><b>Tổng</b></td> <td></td> <td><b>2</b></td> <td><b>1</b></td> <td><b>8</b></td> <td><b>11</b> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cơ_sở_hạ_tầng"><span id="C.C6.A1_s.E1.BB.9F_h.E1.BA.A1_t.E1.BA.A7ng"></span>Cơ sở hạ tầng</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:AirVietNam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/AirVietNam.jpg/220px-AirVietNam.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/AirVietNam.jpg/330px-AirVietNam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/AirVietNam.jpg/440px-AirVietNam.jpg 2x" data-file-width="1515" data-file-height="1020" /></a><figcaption>Máy bay DC-3 hãng <a href="/wiki/Air_Viet_Nam" class="mw-redirect" title="Air Viet Nam">Air Viet Nam</a> và hành khách năm 1961 ở phi trường Phú Quốc</figcaption></figure> <p>Một hệ quả của chiến tranh là mang tới cho Miền Nam một hạ tầng cơ sở khá tốt so với các nước đang phát triển trong thời kỳ đó. Để phục vụ mục đích quân Pháp, Mỹ cho xây nhiều trục đường và sân bay, điều này gián tiếp giúp phát triển kinh tế dù việc xây dựng hạ tầng là rất tốn kém và mất thời gian. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giao_thông"><span id="Giao_th.C3.B4ng"></span>Giao thông</h3></div> <p>Về đường hàng không, ngoài những phi trường lớn như Tân Sơn Nhất, Cam Ranh, Đà Nẵng, Nha Trang, Cần Thơ và Biên Hòa có thể tiếp nhận phản lực đủ loại còn có những phi trường nhỏ ở Đà Lạt, Huế, Kontum, Phú Quốc. Pleiku, Rạch Giá và Qui Nhơn. Cộng thêm vào là khoảng 100 sân bay nhỏ, rải rác khắp nơi, rất tiện cho việc liên lạc giữa các địa phương.<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hãng <a href="/wiki/Air_Vietnam" title="Air Vietnam">Air Vietnam</a> là công ty không vận chính. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:BienhoaHighway.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/BienhoaHighway.jpg/220px-BienhoaHighway.jpg" decoding="async" width="220" height="249" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/BienhoaHighway.jpg/330px-BienhoaHighway.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/BienhoaHighway.jpg/440px-BienhoaHighway.jpg 2x" data-file-width="2678" data-file-height="3034" /></a><figcaption>Khánh thành Xa lộ Biên Hoà</figcaption></figure> <p>Về đường thủy và đường bộ, miền Nam có tới 4.780 cây số sông, rạch (3.000 dặm Anh). Hải cảng lớn gồm Sài Gòn, Cam Ranh, Đà Nẵng, Nha Trang, Rạch Giá. Còn đường sá có tới 21.000 km đường trong đó gần 12.000 km là đường <a href="/wiki/Nh%E1%BB%B1a_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Nhựa đường">trải nhựa</a>, đi được quanh năm.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cầu các loại qua sông tới gần 4.000 cây rất nhiều cầu đã bị hư hỏng do chiến tranh, nhưng sửa chữa lại thì cũng nhanh. <a href="/wiki/Xe_lam" title="Xe lam">Xe lam</a>, xe <a href="/w/index.php?title=X%C3%ADch_l%C3%B4_m%C3%A1y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xích lô máy (trang không tồn tại)">xích lô máy</a> và phương tiện di chuyển với động cơ dưới 49cc thì không thuộc dạng phải đăng ký.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tính đến năm 1974 thì có tổng cộng 258.514 xe lưu thông trên hệ thống đó (bao gồm 35.384 xe vận tải nặng và 64.229 chiếc <a href="/wiki/Xe_h%C6%A1i" class="mw-redirect" title="Xe hơi">xe hơi</a>), chưa kể <a href="/wiki/Xe_g%E1%BA%AFn_m%C3%A1y" class="mw-redirect" title="Xe gắn máy">xe gắn máy</a> (có khoảng 800.000 vào cuối thập niên 1960, tất cả được nhập khẩu từ Nhật và Ý). Tuy nhiên, đến cuối năm 1969, do Mỹ ngừng thuê lao động khiến <a href="/wiki/L%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t" title="Lạm phát">lạm phát</a> trở nên nghiêm trọng, khiến chính phủ Việt Nam Cộng hòa phải ban lệnh cấm nhập khẩu xe từ nước ngoài.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Xa_l%E1%BB%99" title="Xa lộ">Xa lộ</a> xây dựng đầu tiên là <a href="/wiki/Xa_l%E1%BB%99_H%C3%A0_N%E1%BB%99i" title="Xa lộ Hà Nội">xa lộ Biên Hòa</a>, khánh thành ngày 28 tháng 4 năm 1961. Về đường sắt, tuyến đường sắt Xuyên Đông Dương đã được Pháp làm xong từ năm 1936, nhưng đến <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1950" title="Thập niên 1950">thập niên 1950</a> thì đoạn đường phía nam <a href="/wiki/V%C4%A9_tuy%E1%BA%BFn_17_B%E1%BA%AFc" title="Vĩ tuyến 17 Bắc">vĩ tuyến 17</a>, khoảng 1/3 đã bị hư hại vì chiến tranh, không sử dụng được.<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Còn lại là hai khúc từ <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_H%C3%A0" title="Đông Hà">Đông Hà</a> vào Đà Nẵng và từ Sài Gòn ra <a href="/wiki/Ninh_H%C3%B2a" title="Ninh Hòa">Ninh Hòa</a>. Việc tái thiết kéo dài bốn năm cho đến năm <a href="/wiki/1959" title="1959">1959</a> thì <a href="/wiki/T%C3%A0u_h%E1%BB%8Fa" title="Tàu hỏa">xe lửa</a> mới chạy được suốt từ Sài Gòn ra Đông Hà, lần đầu tiên sau 12 năm gián đoạn.<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năng suất đường sắt lúc đầu có nhiều triển vọng nhưng sang <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1960" title="Thập niên 1960">thập niên 1960</a> thì tình hình an ninh là một cản trở lớn. Năm 1963 trở đi thì xe lửa hành khách không chạy vào đêm nữa vì những đợt tấn công của Mặt trận dân tộc trên tuyến đường từ Huế vào Sài Gòn.<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tính đến năm 1971-1972 thì Việt Nam Cộng hòa có 1.240 km <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_ray" title="Đường ray">đường sắt</a> nhưng chỉ có 57% sử dụng được. Dù vậy, tổng lượng hành khách và hàng hóa chuyên chở bằng đường sắt lại tăng dần.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable" border="1"> <tbody><tr> <th>Năm</th> <th>Tổng lượng hàng hóa vận tải (tấn)</th> <th>Số lượng hành khách (triệu người) </th></tr> <tr> <td>1959<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>440.000</td> <td>2,658 </td></tr> <tr> <td>1968</td> <td>400.000</td> <td>0,73 </td></tr> <tr> <td>1969</td> <td>530.000</td> <td>1,75 </td></tr> <tr> <td>1970</td> <td>720.000</td> <td>2,4 </td></tr></tbody></table> <p>Tuy nhiên, khi Mỹ dần rút quân thì hạ tầng giao thông dần xuống dốc do thiếu kinh phí duy trì. Đến cuối năm 1969, do Mỹ ngừng thuê lao động người Việt và giảm viện trợ nên <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_H%C3%B2a" class="mw-redirect" title="Kinh tế Việt Nam Cộng Hòa">kinh tế Việt Nam Cộng Hòa</a> bị suy thoái, <a href="/wiki/L%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t" title="Lạm phát">lạm phát</a> trở nên nghiêm trọng, khiến chính phủ Việt Nam Cộng hòa phải ban lệnh cấm nhập khẩu xe hơi từ nước ngoài. Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 tiếp tục giáng một đòn mạnh vào hệ thống giao thông. Do giá dầu nhập khẩu tăng cao trong khi Mỹ giảm viện trợ kinh tế, Việt Nam Cộng hòa lâm vào tình trạng thiếu xăng dầu, nhiều xe cộ phải xếp xó, những nhà khá giả cũng chỉ đủ tiền mua xăng chạy xe khi có dịp quan trọng. Ngay cả ở <a href="/wiki/S%C3%A0i_G%C3%B2n" class="mw-redirect" title="Sài Gòn">Sài Gòn</a>, tình trạng người dân phải đi bộ hoặc đi xe đạp để tới chỗ làm cách xa vài km đã trở nên phổ biến từ năm 1973<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hệ_thống_viễn_thông_và_thông_tin"><span id="H.E1.BB.87_th.E1.BB.91ng_vi.E1.BB.85n_th.C3.B4ng_v.C3.A0_th.C3.B4ng_tin"></span>Hệ thống viễn thông và thông tin</h3></div> <p>Tính đến năm 1970 Miền Nam có 20.000 điện thoại dân sự đăng ký,<sup id="cite_ref-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50-107"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> tính cả nước là 30.964.<sup id="cite_ref-OAP_108-0" class="reference"><a href="#cite_note-OAP-108"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mạng <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_tho%E1%BA%A1i" title="Điện thoại">điện thoại</a> và <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_t%C3%ADn" class="mw-redirect" title="Điện tín">điện tín</a> thuộc ty <a href="/wiki/B%C6%B0u_%C4%91i%E1%BB%87n" title="Bưu điện">bưu điện</a> với đường dây nối Sài Gòn với <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_B%E1%BA%AFc" title="Đài Bắc">Đài Bắc</a>, <a href="/wiki/Calcutta" class="mw-redirect" title="Calcutta">Calcutta</a>, <a href="/wiki/Manila" title="Manila">Manila</a>, <a href="/wiki/Osaka" class="mw-redirect" title="Osaka">Osaka</a>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/Brussel" class="mw-redirect" title="Brussel">Brussel</a>, <a href="/wiki/Bern" title="Bern">Bern</a>, <a href="/wiki/Bonn" title="Bonn">Bonn</a>, <a href="/wiki/Madrid" title="Madrid">Madrid</a> và <a href="/wiki/New_York" class="mw-redirect mw-disambig" title="New York">New York</a>. Trong nước hệ thống điện thoại nối Sài Gòn với 21 tỉnh lỵ.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hệ thống phát thanh quốc gia Việt Nam, tức đài radio mang tên Vô tuyến Việt Nam (<a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_V%C3%B4_tuy%E1%BA%BFn_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Đài Vô tuyến Việt Nam">VTVN</a>) vào giữa thập niên 1960 bao gồm đài trung ương ở Sài Gòn và tám đài khu vực phát sóng từ Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Quy Nhơn, Ban Mê Thuột, Nha Trang, Đà Lạt và Cần Thơ. Ngoài ra có những đài địa phương ở những tỉnh Quảng Nam, Phú Yên, Long An, Kiến Tường và Định Tường.<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đến năm 1972 thì có tổng cộng 49 đài phát thanh và 5 đài <a href="/wiki/Truy%E1%BB%81n_h%C3%ACnh" title="Truyền hình">truyền hình</a> đặt ở Sài Gòn, Huế, Quy Nhơn, Nha Trang và Cần Thơ. Toàn quốc (1967) có 1.300.000 radio.<sup id="cite_ref-OAP_108-1" class="reference"><a href="#cite_note-OAP-108"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Truyền hình thì bắt đầu ngày <a href="/wiki/7_th%C3%A1ng_2" title="7 tháng 2">7 Tháng Hai</a> <a href="/wiki/1966" title="1966">1966</a>, lúc đầu chỉ phát hình một giờ mỗi ngày.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau vào đầu <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1970" title="Thập niên 1970">thập niên 1970</a> thời lượng phát hình của <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_Truy%E1%BB%81n_h%C3%ACnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_(Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a)" title="Đài Truyền hình Việt Nam (Việt Nam Cộng hòa)">Đài Truyền hình Việt Nam</a> là sáu giờ mỗi ngày vào buổi chiều. 80% dân chúng ở Miền Nam có thể bắt sóng xem được.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nhật báo trong nước có 48 tờ nhật báo phát hành, đại đa số bằng <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">tiếng Việt</a> nhưng cũng có nhật báo bằng <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Tiếng Pháp">tiếng Pháp</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Tiếng Trung Quốc">tiếng Hoa</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Khmer" title="Tiếng Khmer">tiếng Miên</a>. Tính trung bình cho mỗi 1.000 người thì có 51 ấn bản báo chí.<sup id="cite_ref-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50_107-1" class="reference"><a href="#cite_note-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50-107"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/R%E1%BA%A1p_chi%E1%BA%BFu_b%C3%B3ng" class="mw-redirect" title="Rạp chiếu bóng">Rạp chiếu bóng</a> tính đến năm 1964 có 170 rạp chiếu phim 35mm, trong đó khoảng 100 rạp tập trung ở vùng Sài Gòn, Chợ Lớn.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Điện_lực"><span id=".C4.90i.E1.BB.87n_l.E1.BB.B1c"></span>Điện lực</h3></div> <p>Công suất điện lực đạt 125 MW năm 1961<sup id="cite_ref-Choinski,_Walter._tr_117_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-Choinski,_Walter._tr_117-114"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nhưng do chiến tranh nên tụt xuống còn 117 MW (năm 1968). Sang năm 1971 lên được 278 MW.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Phân tích thành phần nguồn điện năm 1961 thì 56% bằng nhiệt điện đốt <a href="/wiki/Than" class="mw-redirect mw-disambig" title="Than">than</a>, 43% bằng dầu <a href="/w/index.php?title=Diezen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diezen (trang không tồn tại)">diezen</a> và 1% bằng <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_%C4%91i%E1%BB%87n" title="Thủy điện">thủy điện</a> với <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%ADp_%C4%90a_Nhim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đập Đa Nhim (trang không tồn tại)">đập Đa Nhim</a> bắt đầu hoạt động Tháng Tư năm 1961.<sup id="cite_ref-Choinski,_Walter._tr_117_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-Choinski,_Walter._tr_117-114"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đánh_giá"><span id=".C4.90.C3.A1nh_gi.C3.A1"></span>Đánh giá</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_điểm_của_đối_phương"><span id="Quan_.C4.91i.E1.BB.83m_c.E1.BB.A7a_.C4.91.E1.BB.91i_ph.C6.B0.C6.A1ng"></span>Quan điểm của đối phương</h3></div> <p>Theo quan điểm của đối phương tức <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Cộng hòa miền Nam Việt Nam">Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a>, <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a> và <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> thì họ không công nhận sự hợp pháp của chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Họ xem nó chỉ là một thứ "<a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_b%C3%B9_nh%C3%ACn" title="Chính phủ bù nhìn">quốc gia giả hiệu</a>" để Hoa Kỳ hợp thức hóa mưu đồ chia cắt Việt Nam.<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Cũng theo quan điểm của <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Cộng hòa miền Nam Việt Nam">Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a>, Việt Nam Cộng hòa được Hoa Kỳ lập ra để <i>"dùng người Việt Nam đánh người Việt Nam"</i>, ngăn chặn phong trào đấu tranh chính trị của quần chúng, khống chế, dập tắt các cuộc đấu tranh cách mạng ở nông thôn, bình định đồng bằng, lập <a href="/wiki/%E1%BA%A4p_Chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Ấp Chiến lược">ấp Chiến lược</a> để dồn dân, chiếm đóng, khống chế quần chúng. Hoa Kỳ thí nghiệm cuộc chiến tranh đó để rút kinh nghiệm đàn áp phong trào giải phóng dân tộc, đe doạ các nước mới giành được độc lập, bắt các nước đó phải chấp nhận <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_m%E1%BB%9Bi" title="Chủ nghĩa thực dân mới">chủ nghĩa thực dân mới</a>.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Do vậy một phần lớn người dân miền Nam không ủng hộ Việt Nam Cộng hòa mà đã đi theo <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_%C4%90%E1%BB%93ng_kh%E1%BB%9Fi" title="Phong trào Đồng khởi">phong trào Đồng khởi</a> giành chính quyền.<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Chiến lược">chiến lược</a> chiến tranh của Hoa Kỳ và kế hoạch lập "<a href="/wiki/%E1%BA%A4p_Chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Ấp Chiến lược">Ấp Chiến lược</a>" của Việt Nam Cộng hòa đã vấp phải sự chống đối mạnh mẽ của người dân miền Nam nên đã phá sản.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lực lượng vũ trang của quân Giải phóng có thể đánh nhiều trận táo bạo, có hiệu suất cao cũng là nhờ có sự hỗ trợ của nhân dân miền Nam.<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vùng quân Giải phóng kiểm soát nhờ đó được mở rộng, chiếm phần lớn lãnh thổ miền Nam, trở thành hậu phương trực tiếp và vững chắc giúp họ đương đầu được với quân đội Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa.<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Những quan điểm trên được thể hiện rõ qua các nhận định của Đài Tiếng nói Việt Nam, cơ quan phát thanh quốc gia của Việt Nam.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bên cạnh đó, Đài Tiếng nói Việt Nam cũng đưa ra nhận đình rằng Việt Nam Cộng hòa không phải là một chính thể được lòng dân.<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Năm 1965, khi trả lời phỏng vấn nhà báo nước ngoài về việc đàm phán hòa bình có phụ thuộc chủ yếu vào Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam và chính quyền Sài Gòn (chỉ Việt Nam Cộng hòa) hay không, chủ tịch <a href="/wiki/H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Hồ Chí Minh">Hồ Chí Minh</a> tuyên bố<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;"><i>Về câu hỏi này, lập trường 4 điểm của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã trả lời rõ (Chính phủ Mỹ phải chấm dứt ngay những cuộc tiến công bằng không quân vào lãnh thổ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, chấm dứt ngay cuộc chiến tranh xâm lược miền Nam Việt Nam, rút quân đội và các loại vũ khí Mỹ ra khỏi miền Nam Việt Nam); và tuyệt đối không có vấn đề "chính quyền Sài Gòn", một sản phẩm do <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_M%E1%BB%B9" class="mw-redirect" title="Đế quốc Mỹ">đế quốc Mỹ</a> nặn ra mà nhân dân chúng tôi phỉ nhổ và không một ai trên thế giới đếm xỉa đến</i>. </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_điểm_của_chính_quyền_Mỹ"><span id="Quan_.C4.91i.E1.BB.83m_c.E1.BB.A7a_ch.C3.ADnh_quy.E1.BB.81n_M.E1.BB.B9"></span>Quan điểm của chính quyền Mỹ</h3></div> <p>Tài liệu được giải mật của <a href="/wiki/L%E1%BA%A7u_N%C4%83m_G%C3%B3c" title="Lầu Năm Góc">Lầu Năm Góc</a> vào năm 2010 viết: <i>"Không có sự yểm trợ của Hoa Kỳ, Diệm hầu như chắc chắn không thể đứng vững được ở miền Nam... Nam Việt Nam, về bản chất, là một sáng tạo của Hoa Kỳ"</i><sup id="cite_ref-ReferenceB_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-125"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thậm chí tổng thống Mỹ <a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Nixon</a> trong lúc tức giận còn từng nói: <i>"Không thể để có cái đuôi chó phản lại cái đầu con chó được."</i><sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngoài ra, Thượng nghị sĩ <a href="/wiki/John_F._Kennedy" title="John F. Kennedy">John F. Kennedy</a><sup id="cite_ref-Robert_S_1995_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Robert_S_1995-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Thượng nghị sĩ <a href="/w/index.php?title=Donald_Duncan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Donald Duncan (trang không tồn tại)">Donald Duncan</a><sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Trung tướng <a href="/w/index.php?title=Bernard_Trainor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Trainor (trang không tồn tại)">Bernard Trainor</a> (từng phục vụ ở Việt Nam hai lần, của cả hai loại hình <a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Staley-Taylor" class="mw-redirect" title="Kế hoạch Staley-Taylor">Chiến tranh đặc biệt</a> và <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%E1%BB%A5c_b%E1%BB%99_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Chiến tranh cục bộ (Chiến tranh Việt Nam)">Chiến tranh cục bộ</a>)<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cũng đưa ra những quan điểm của riêng mình. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_điểm_của_giới_chức_Việt_Nam_Cộng_hoà"><span id="Quan_.C4.91i.E1.BB.83m_c.E1.BB.A7a_gi.E1.BB.9Bi_ch.E1.BB.A9c_Vi.E1.BB.87t_Nam_C.E1.BB.99ng_ho.C3.A0"></span>Quan điểm của giới chức Việt Nam Cộng hoà</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Can_thi%E1%BB%87p_c%E1%BB%A7a_M%E1%BB%B9_v%C3%A0o_Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Can thiệp của Mỹ vào Chiến tranh Việt Nam">Can thiệp của Mỹ vào Chiến tranh Việt Nam</a></div> <p>Các quan chức cấp cao Việt Nam Cộng hoà cũng công nhận sự lệ thuộc của họ vào Hoa Kỳ, trong đó có Tổng thống Việt Nam Cộng hòa <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a>, Tổng thống <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a><sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Thủ tướng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a><sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-132" class="reference"><a href="#cite_note-132"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Đại tướng <a href="/wiki/Cao_V%C4%83n_Vi%C3%AAn" title="Cao Văn Viên">Cao Văn Viên</a><sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="#cite_note-133"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Chuẩn tướng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_H%E1%BB%AFu_H%E1%BA%A1nh" title="Nguyễn Hữu Hạnh">Nguyễn Hữu Hạnh</a>, Tổng trưởng Kinh tế <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ti%E1%BA%BFn_H%C6%B0ng" title="Nguyễn Tiến Hưng">Nguyễn Tiến Hưng</a><sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Tổng Tham mưu trưởng <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_H%E1%BB%AFu_C%C3%B3" title="Nguyễn Hữu Có">Nguyễn Hữu Có</a><sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Dân biểu <a href="/wiki/H%E1%BB%93_Ng%E1%BB%8Dc_Nhu%E1%BA%ADn" title="Hồ Ngọc Nhuận">Hồ Ngọc Nhuận</a><sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Ng%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyễn Văn Ngân (trang không tồn tại)">Nguyễn Văn Ngân</a> (Trợ lý đặc biệt của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu)<sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="#cite_note-137"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>,... </p><p>Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu đã từng phát biểu: </p> <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;"><i>"Nếu Mỹ mà không viện trợ cho chúng tôi nữa thì không phải là một ngày, một tháng hay một năm mà chỉ sau 3 giờ, chúng tôi sẽ rời khỏi dinh Độc Lập!"</i>.<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_điểm_của_phong_trào_phản_chiến_tại_Mỹ"><span id="Quan_.C4.91i.E1.BB.83m_c.E1.BB.A7a_phong_tr.C3.A0o_ph.E1.BA.A3n_chi.E1.BA.BFn_t.E1.BA.A1i_M.E1.BB.B9"></span>Quan điểm của phong trào phản chiến tại Mỹ</h3></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vietnam_War_protesters._1967._Wichita,_Kans_-_NARA_-_283625.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Vietnam_War_protesters._1967._Wichita%2C_Kans_-_NARA_-_283625.jpg/270px-Vietnam_War_protesters._1967._Wichita%2C_Kans_-_NARA_-_283625.jpg" decoding="async" width="270" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Vietnam_War_protesters._1967._Wichita%2C_Kans_-_NARA_-_283625.jpg/405px-Vietnam_War_protesters._1967._Wichita%2C_Kans_-_NARA_-_283625.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Vietnam_War_protesters._1967._Wichita%2C_Kans_-_NARA_-_283625.jpg/540px-Vietnam_War_protesters._1967._Wichita%2C_Kans_-_NARA_-_283625.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2130" /></a><figcaption>Người biểu tình phản chiến Mỹ với sự châm biếm: Đế quốc Mỹ và "Con rối Sài Gòn"</figcaption></figure> <p>Năm 1972, Uỷ ban đối ngoại <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_vi%E1%BB%87n_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Thượng viện Hoa Kỳ">Thượng viện Hoa Kỳ</a> tổ chức một cuộc điều trần về cuộc chiến tranh Việt Nam suốt ba ngày liền, xoay quanh chủ đề nguồn gốc, nguyên nhân của cuộc chiến Việt Nam và những bài học rút ra từ đó. Bốn học giả có tên tuổi đại diện cho phong trào phản chiến <a href="/w/index.php?title=Leslie_Gelb&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leslie Gelb (trang không tồn tại)">Leslie Gelb</a>, <a href="/w/index.php?title=James_Thomson&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Thomson (trang không tồn tại)">James Thomson</a>, <a href="/w/index.php?title=Arthur_Schlesinger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Schlesinger (trang không tồn tại)">Arthur Schlesinger</a> và <a href="/wiki/Noam_Chomsky" title="Noam Chomsky">Noam Chomsky</a>, từng nghiên cứu nhiều về Việt Nam, được Quốc hội Mỹ mời đến báo cáo góp ý kiến cho Quốc hội về cuộc chiến tranh Việt Nam. Đánh giá về Việt Nam Cộng hòa, giáo sư <a href="/wiki/Noam_Chomsky" title="Noam Chomsky">Noam Chomsky</a> của <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%87n_MIT&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học viện MIT (trang không tồn tại)">học viện MIT</a> đã nói: </p> <dl><dd><i>"Chính phủ Nam Việt Nam đã trở thành nơi ẩn nấp của những người Việt Nam từng đi theo Pháp trong cuộc chiến đấu chống lại nền độc lập của đất nước họ. Chính phủ Nam Việt Nam không có cơ sở thành trì trong nhân dân. Nó đi theo hướng bóc lột dân chúng nông thôn và tầng lớp dưới ở thành thị, trên thực tế nó là sự tiếp tục chế độ thuộc địa của Pháp"</i><sup id="cite_ref-ReferenceA_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Theo một góc nhìn khác, tiến sĩ <a href="/wiki/Daniel_Ellsberg" title="Daniel Ellsberg">Daniel Ellsberg</a>, sĩ quan <a href="/wiki/L%E1%BA%A7u_N%C4%83m_G%C3%B3c" title="Lầu Năm Góc">Lầu Năm Góc</a> và là cố vấn <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Qu%E1%BB%91c_ph%C3%B2ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ">Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ</a> trong buổi phỏng vấn với <a href="/wiki/CNN" title="CNN">CNN</a> và trong quyển sách "Những Bí mật về Chiến tranh Việt Nam" đã viết: </p> <dl><dd><i>"Không hề có chiến tranh Đông Dương thứ nhất và thứ nhì, chỉ có một cuộc xung đột nối tiếp trong một phần tư thế kỷ. Dùng ngôn từ thực tế, đứng về một phía (Mỹ), ngay từ đầu nó đã là một cuộc chiến của Mỹ: mới đầu là Pháp-Mỹ, sau đến toàn là Mỹ. Trong cả hai trường hợp, nó là một cuộc đấu tranh của người Việt Nam – không phải là tất cả người Việt Nam nhưng cũng đủ để duy trì cuộc đấu tranh – chống chính sách của Mỹ và những kinh viện, ủy nhiệm, kỹ thuật gia, hỏa lực, và cuối cùng, quân đội và phi công, của Mỹ. Một cuộc chiến mà trong đó một phía (Việt Nam Cộng hòa) hoàn toàn được trang bị và trả lương bởi một quyền lực ngoại quốc – một quyền lực nắm quyền quyết định về bản chất của chế độ địa phương vì những quyền lợi của mình – thì đó không phải là một cuộc nội chiến..."</i><sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_điểm_của_giới_sử_gia_phương_Tây"><span id="Quan_.C4.91i.E1.BB.83m_c.E1.BB.A7a_gi.E1.BB.9Bi_s.E1.BB.AD_gia_ph.C6.B0.C6.A1ng_T.C3.A2y"></span>Quan điểm của giới sử gia phương Tây</h3></div> <p>Nhiều nhà sử học phương Tây thì xem chính thể này như là sản phẩm của <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_m%E1%BB%9Bi" title="Chủ nghĩa thực dân mới">chính sách can thiệp thực dân mới</a> mà Mỹ tiến hành tại Đông Nam Á.<sup id="cite_ref-ReferenceA1_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA1-140"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="#cite_note-141"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="#cite_note-142"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nhà sử học <a href="/w/index.php?title=Frances_FitzGerald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frances FitzGerald (trang không tồn tại)">Frances FitzGerald</a> viết: </p> <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;"><i>"Chiến thắng của họ [<a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam">Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam</a>] là chiến thắng của dân tộc Việt Nam - người Bắc cũng như người Nam. Khác xa với một cuộc nội chiến, cuộc đấu tranh của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam là một sự khẳng định nguyên tắc thống nhất dân tộc mà chính quyền Sài Gòn đã tuyên bố ủng hộ rồi phản bội"</i><sup id="cite_ref-143" class="reference"><a href="#cite_note-143"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table> <p>Nhiều sử gia cho rằng chính thể này là một <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_b%C3%B9_nh%C3%ACn" title="Chính phủ bù nhìn">chính phủ con rối</a> của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a>.<sup id="cite_ref-144" class="reference"><a href="#cite_note-144"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chuyên gia bình định, Trung tá Mỹ <a href="/w/index.php?title=William_R._Corson&action=edit&redlink=1" class="new" title="William R. Corson (trang không tồn tại)">William R. Corson</a> thừa nhận rằng <i>"vai trò của chế độ bù nhìn của Mỹ ở miền Nam Việt Nam là "cướp bóc, thu thuế, tái lập lại địa chủ, và tiến hành trả thù chống lại người dân"</i>. Nhà sử học <a href="/w/index.php?title=James_Gibson&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Gibson (trang không tồn tại)">James Gibson</a> tóm tắt tình hình: <i>"Chế độ miền Nam Việt Nam không có khả năng chiến thắng vì không có sự ủng hộ của những người nông dân, nó đã có không còn là một "chế độ" theo đúng nghĩa. Liên minh chính trị bất ổn định và hoạt động bộ máy thì quan liêu. Hoạt động của chính phủ dân sự và quân sự đã hầu như chấm dứt. Mặt trận Dân tộc Giải phóng đã gần như tuyên bố quyền kiểm soát tại các khu vực rộng lớn... nó rất khác với một chính phủ Sài Gòn yếu ớt, không có nền dân chủ cơ bản và một mong muốn mạnh mẽ cho sự thống nhất Việt Nam"</i>.<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span>144<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các nhà nghiên cứu <a href="/w/index.php?title=Craig_A._Lockard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Craig A. Lockard (trang không tồn tại)">Craig A. Lockard</a><sup id="cite_ref-Michael_Macclear_1981_pp.130-133_48-1" class="reference"><a href="#cite_note-Michael_Macclear_1981_pp.130-133-48"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=Gregory_Daddis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gregory Daddis (trang không tồn tại)">Gregory Daddis</a><sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=Marilyn_Young&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marilyn Young (trang không tồn tại)">Marilyn Young</a><sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span>146<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=James_M._Carter&action=edit&redlink=1" class="new" title="James M. Carter (trang không tồn tại)">James M. Carter</a><sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cũng từ những góc độ khác nhau để đưa ra những nhận định ủng hộ quan điểm trên. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2></div> <ul><li><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1956" class="extiw" title="s:Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956">Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956</a></li> <li><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1967" class="extiw" title="s:Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967">Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A2n_l%E1%BB%B1c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quân lực Việt Nam Cộng hòa">Quân lực Việt Nam Cộng hòa</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1960" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1960">Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1960</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1963" title="Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1963">Đảo chính Việt Nam Cộng hòa 1963</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Kinh tế Việt Nam Cộng hòa">Kinh tế Việt Nam Cộng hòa</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Giáo dục Việt Nam Cộng hòa">Giáo dục Việt Nam Cộng hòa</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ghi_chú"><span id="Ghi_ch.C3.BA"></span>Ghi chú</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-46"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text">Quân khu III, ngoài 10 tỉnh như khi còn là Vùng III chiến thuật, có thêm tỉnh Gia Định chuyển sang từ quân khu thủ đô.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Bühler2001p71-1"><b><a href="#cite_ref-Bühler2001p71_1-0">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFKonrad_G._Bühler2001" class="citation book cs1">Konrad G. Bühler (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Ty7NAG1Jl-8C"><i>State Succession and Membership in International Organizations: Legal Theories Versus Political Pragmatism</i></a>. Martinus Nijhoff Publishers. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Ty7NAG1Jl–8C&pg=PA71">71</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-411-1553-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-411-1553-9"><bdi>978-90-411-1553-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=State+Succession+and+Membership+in+International+Organizations%3A+Legal+Theories+Versus+Political+Pragmatism&rft.pages=71&rft.pub=Martinus+Nijhoff+Publishers&rft.date=2001&rft.isbn=978-90-411-1553-9&rft.au=Konrad+G.+B%C3%BChler&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DTy7NAG1Jl-8C&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-DOA19751-2">^ <a href="#cite_ref-DOA19751_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DOA19751_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGeorge_S._Prugh1975" class="citation web cs1">George S. Prugh (1975). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170424093326/http://lawofwar.org/vietnam_pow_policy.htm">“Application of Geneva Conventions to Prisoners of War”</a>. <i>VIETNAM STUDIES: LAW AT WAR: VIETNAM 1964–1973</i>. Lawofwar. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lawofwar.org/vietnam_pow_policy.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 4 năm 2017<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=VIETNAM+STUDIES%3A+LAW+AT+WAR%3A+VIETNAM+1964%E2%80%931973&rft.atitle=Application+of+Geneva+Conventions+to+Prisoners+of+War&rft.date=1975&rft.au=George+S.+Prugh&rft_id=http%3A%2F%2Flawofwar.org%2Fvietnam_pow_policy.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Doyle20101-3">^ <a href="#cite_ref-Doyle20101_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Doyle20101_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRobert_C._Doyle2010" class="citation book cs1">Robert C. Doyle (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZBryc3ANF6IC"><i>The Enemy in Our Hands: America's Treatment of Enemy Prisoners of War from the Revolution to the War on Terror</i></a>. University Press of Kentucky. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZBryc3ANF6IC&pg=PA269">269</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8131-2589-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8131-2589-3"><bdi>978-0-8131-2589-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Enemy+in+Our+Hands%3A+America%27s+Treatment+of+Enemy+Prisoners+of+War+from+the+Revolution+to+the+War+on+Terror&rft.pages=269&rft.pub=University+Press+of+Kentucky&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-8131-2589-3&rft.au=Robert+C.+Doyle&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZBryc3ANF6IC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-autogenerated38-4">^ <a href="#cite_ref-autogenerated38_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-autogenerated38_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFL._Shelton_Woods2002" class="citation book cs1">L. Shelton Woods (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vietnamglobalstu00wood"><i>Vietnam: a global studies handbook</i></a>. ABC-CLIO. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vietnamglobalstu00wood/page/38">38</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1576074169" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1576074169"><bdi>978-1576074169</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vietnam%3A+a+global+studies+handbook&rft.pages=38&rft.pub=ABC-CLIO&rft.date=2002&rft.isbn=978-1576074169&rft.au=L.+Shelton+Woods&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fvietnamglobalstu00wood&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFA._Dirk_Moses2008" class="citation book cs1">A. Dirk Moses (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/empirecolonygeno0000unse"><i>Đế chế, thuộc địa, diệt chủng: Chinh phục, chiếm đóng và kháng chiến dưới quyền trong Lịch sử thế giới</i></a>. Berghahn Books. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/empirecolonygeno0000unse/page/n226">213</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1845454524" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1845454524"><bdi>978-1845454524</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%90%E1%BA%BF+ch%E1%BA%BF%2C+thu%E1%BB%99c+%C4%91%E1%BB%8Ba%2C+di%E1%BB%87t+ch%E1%BB%A7ng%3A+Chinh+ph%E1%BB%A5c%2C+chi%E1%BA%BFm+%C4%91%C3%B3ng+v%C3%A0+kh%C3%A1ng+chi%E1%BA%BFn+d%C6%B0%E1%BB%9Bi+quy%E1%BB%81n+trong+L%E1%BB%8Bch+s%E1%BB%AD+th%E1%BA%BF+gi%E1%BB%9Bi&rft.pages=213&rft.pub=Berghahn+Books&rft.date=2008&rft.isbn=978-1845454524&rft.au=A.+Dirk+Moses&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fempirecolonygeno0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text">Dwight D. Eisenhower, Mandate for Change, 1953-56 (Garden City, NY: Doubleday & Compnay, Inc., 1963), tr. 372.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-7">^ <a href="#cite_ref-ReferenceA_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Cecil B. Currey. Chiến thắng bằng mọi giá. Nhà xuất bản Thế giới, trang 333.</span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text">Trích tại The CIA: A Forgotten History; All other actions: The Pentagon Papers, Document No. 15: 'Lansdale Team's Report on Covert Saigon Mission in '54 and '55,' pp. 53-66.</span> </li> <li id="cite_note-Robert_S_1995-9">^ <a href="#cite_ref-Robert_S_1995_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Robert_S_1995_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRobert_S._McNamara1995">Robert S. McNamara 1995</a>, tr. 43-44<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFRobert_S._McNamara1995 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160425125729/http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/van-kien-dang/van-kien-dang-toan-tap/doc-4101420154095856.html">“Văn kiện đảng toàn tập Tập 16 (1955) Chỉ thị của Trung ương số 48-CT/TW - Ngày 25 tháng 11 nǎm 1955 - Chống tuyển cử riêng rẽ của Mỹ - Diệm ở miền Nam”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/van-kien-dang/van-kien-dang-toan-tap/doc-4101420154095856.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 4 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=V%C4%83n+ki%E1%BB%87n+%C4%91%E1%BA%A3ng+to%C3%A0n+t%E1%BA%ADp+T%E1%BA%ADp+16+%281955%29+Ch%E1%BB%89+th%E1%BB%8B+c%E1%BB%A7a+Trung+%C6%B0%C6%A1ng+s%E1%BB%91+48-CT%2FTW+-+Ng%C3%A0y+25+th%C3%A1ng+11+n%C7%8Em+1955+-+Ch%E1%BB%91ng+tuy%E1%BB%83n+c%E1%BB%AD+ri%C3%AAng+r%E1%BA%BD+c%E1%BB%A7a+M%E1%BB%B9+-+Di%E1%BB%87m+%E1%BB%9F+mi%E1%BB%81n+Nam&rft_id=http%3A%2F%2Fdangcongsan.vn%2Ftu-lieu-van-kien%2Fvan-kien-dang%2Fvan-kien-dang-toan-tap%2Fdoc-4101420154095856.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hcmup.edu.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=2279%3Ah-s-mi-gii-mt-cia-va-nha-h-ngo&catid=1513%3Avit-nam-hin-i&Itemid=2938&lang=zh&site=71&limitstart=1">“HỒ SƠ MỚI GIẢI MẬT: CIA VÀ NHÀ HỌ NGÔ”</a>. Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh. ngày 5 tháng 12 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170717163120/http://www.hcmup.edu.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=2279%3Ah-s-mi-gii-mt-cia-va-nha-h-ngo&catid=1513%3Avit-nam-hin-i&Itemid=2938&lang=zh&site=71&limitstart=1">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 17 tháng 7 năm 2017<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=H%E1%BB%92+S%C6%A0+M%E1%BB%9AI+GI%E1%BA%A2I+M%E1%BA%ACT%3A+CIA+V%C3%80+NH%C3%80+H%E1%BB%8C+NG%C3%94&rft.pub=%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+S%C6%B0+ph%E1%BA%A1m+TP.+H%E1%BB%93+Ch%C3%AD+Minh&rft.date=2010-12-05&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hcmup.edu.vn%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D2279%253Ah-s-mi-gii-mt-cia-va-nha-h-ngo%26catid%3D1513%253Avit-nam-hin-i%26Itemid%3D2938%26lang%3Dzh%26site%3D71%26limitstart%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text">Luther A. Allen and Pham Ngoc An, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150908072742/http://www.vietnam.ttu.edu/virtualarchive/items.php?item=1490105001">A Vietnamese District Chief in Action</a></i>, Saigon: Michigan State University Vietnam Advisory Group (1961), pp.69-71. Bản <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vietnam.ttu.edu/star/images/149/1490105001b.pdf">download</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061012061535/http://www.vietnam.ttu.edu/star/images/149/1490105001b.pdf">Lưu trữ</a> 2006-10-12 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/VietnamWar_and_US_Presidential_tapes_LDan-20060315.html">“Cuộc chiến Việt Nam qua những băng ghi âm tại Nhà Trắng”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Cu%E1%BB%99c+chi%E1%BA%BFn+Vi%E1%BB%87t+Nam+qua+nh%E1%BB%AFng+b%C4%83ng+ghi+%C3%A2m+t%E1%BA%A1i+Nh%C3%A0+Tr%E1%BA%AFng&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fvietnamese%2Fin_depth%2FVietnamWar_and_US_Presidential_tapes_LDan-20060315.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text">Nhìn lại quá khứ-Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam, Robert S.McNamara, Chính trị Quốc gia, 1995.</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text">Trần Văn Đôn, 1989, tr 227,228.</span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100608144354/http://www.history.army.mil/books/Vietnam/Law-War/law-02.htm">“Vietnamese Legal System”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.army.mil/books/Vietnam/Law-War/law-02.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 6 năm 2010<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vietnamese+Legal+System&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history.army.mil%2Fbooks%2FVietnam%2FLaw-War%2Flaw-02.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text">Phúc trình gửi Tổng thống Johnson, Mc. Mamara, 16-3-1964</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.qdnd.vn/ho-so-su-kien/40-nam-chien-thang-vi-dai-30-4/quan-vien-chinh-my-vao-mien-nam-mo-dau-chien-tranh-cuc-bo-259873">Quân viễn chinh Mỹ vào miền Nam, mở đầu "chiến tranh cục bộ"</a>, 09/04/2005, Báo Quân đội Nhân dân</span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text">In the jaws of history. Bùi Diễm (với sự cộng tác của David Chanoff). Indiana University Press 1999. Trang 131 và 132</span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text">Lê Xuân Khoa. tr. 462-3.</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">Bùi Diễm. tr. 327-40.</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Văn Lục. tr. 172-3.</span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text">Phim tài liệu "The Vietnam war". PBS, 2017. Tập 9</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160307090626/http://motthegioi.vn/xa-hoi/hoi-ky-cua-cac-tuong-ta-sai-gon/ky-22-tai-sao-tt-marcos-khuyen-nguyen-cao-ky-de-san-va-li-dau-giuong-ngu-va-cau-chuyen-ve-que-tuong-cong-130107.html">“Kỳ 22 - Tại sao TT Marcos khuyên Nguyễn Cao Kỳ "để sẵn va-li đầu giường ngủ" và câu chuyện về "Quế tướng công"?”</a>. Một Thế giới. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://motthegioi.vn/xa-hoi/hoi-ky-cua-cac-tuong-ta-sai-gon/ky-22-tai-sao-tt-marcos-khuyen-nguyen-cao-ky-de-san-va-li-dau-giuong-ngu-va-cau-chuyen-ve-que-tuong-cong-130107.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 3 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập 4 tháng 10 năm 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=K%E1%BB%B3+22+-+T%E1%BA%A1i+sao+TT+Marcos+khuy%C3%AAn+Nguy%E1%BB%85n+Cao+K%E1%BB%B3+%22%C4%91%E1%BB%83+s%E1%BA%B5n+va-li+%C4%91%E1%BA%A7u+gi%C6%B0%E1%BB%9Dng+ng%E1%BB%A7%22+v%C3%A0+c%C3%A2u+chuy%E1%BB%87n+v%E1%BB%81+%22Qu%E1%BA%BF+t%C6%B0%E1%BB%9Bng+c%C3%B4ng%22%3F&rft.place=M%E1%BB%99t+Th%E1%BA%BF+gi%E1%BB%9Bi&rft_id=http%3A%2F%2Fmotthegioi.vn%2Fxa-hoi%2Fhoi-ky-cua-cac-tuong-ta-sai-gon%2Fky-22-tai-sao-tt-marcos-khuyen-nguyen-cao-ky-de-san-va-li-dau-giuong-ngu-va-cau-chuyen-ve-que-tuong-cong-130107.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-spiegel.de-25">^ <a href="#cite_ref-spiegel.de_25-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-spiegel.de_25-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-45949919.html">VIELE WERDEN HIER MILLIONÄRE</a>, Der Spiegel, 28.10.1968.</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text">Hiện tình kinh tế Việt Nam – Quyển I, trang 12-14, Nguyễn Huy, Nhà xuất bản Lửa Thiêng, 1972</span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160419011059/http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/nguyen-cuu-ly-luan/item/1216-su-tiep-noi-chu-quyen-viet-nam-doi-voi-hai-quan-dao-hoang-sa-va-truong-sa.html">“Sự tiếp nối chủ quyền Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/nguyen-cuu-ly-luan/item/1216-su-tiep-noi-chu-quyen-viet-nam-doi-voi-hai-quan-dao-hoang-sa-va-truong-sa.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 4 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập 23 tháng 12 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=S%E1%BB%B1+ti%E1%BA%BFp+n%E1%BB%91i+ch%E1%BB%A7+quy%E1%BB%81n+Vi%E1%BB%87t+Nam+%C4%91%E1%BB%91i+v%E1%BB%9Bi+hai+qu%E1%BA%A7n+%C4%91%E1%BA%A3o+Ho%C3%A0ng+Sa+v%C3%A0+Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng+Sa&rft_id=http%3A%2F%2Flyluanchinhtri.vn%2Fhome%2Findex.php%2Fnguyen-cuu-ly-luan%2Fitem%2F1216-su-tiep-noi-chu-quyen-viet-nam-doi-voi-hai-quan-dao-hoang-sa-va-truong-sa.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Background-28">^ <a href="#cite_ref-Background_28-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Background_28-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Background_28-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Department of State. "Background Notes (South) Viet-Nam". Trang 7-8</span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text">Service de Presse du Sénat. <i>La République du Vietnam</i>. Sài Gòn: Sài Gòn ấn quán, 1974. Tr 31.</span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text">Frances FitzGerald, <i>Fire in the Lake</i>, Vintage Book, New York, 1972, p. 513</span> </li> <li id="cite_note-31"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Công Khanh. <i>Con trâu rừng cuối cùng trên đảo</i>. Kent, WA: Hợp lưu, 2017.</span> </li> <li id="cite_note-32"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text">Vũ Văn Mẫu. <i>Việt Nam dân luật lược khảo</i>. Sài Gòn: Bộ Quốc gia Giáo dục, 1959. Tr x</span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Phương-Khanh. tr ix</span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text"><i>Công báo Việt Nam Cộng hoà</i> Số 9 đặc biệt. Ngày 21 tháng 2 năm 1973</span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text"><i>Công báo Việt Nam Cộng hòa</i> Số 11 đặc biệt. Ngày 28 tháng 2 năm 1973</span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text">Smith, Harvey và cộng sự. tr 208</span> </li> <li id="cite_note-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39-37">^ <a href="#cite_ref-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39_37-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ministry_of_Foreign_Affairs._tr_39_37-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Ministry of Foreign Affairs. tr 39</span> </li> <li id="cite_note-38"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyen Ngoc Bich. tr 33</span> </li> <li id="cite_note-39"><b><a href="#cite_ref-39">^</a></b> <span class="reference-text">Smith, Harvey H. tr 214. Tính đến năm 1966</span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text">Ministry of Foreign Afairs. tr 39</span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text">Department of State. "Background Notes (South) Viet-Nam". Trang 8.</span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://74.125.153.132/search?q=cache:a_Vftqk5on4J:nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp%3Fa%3D82263%26z%3D135+%2244+T%E1%BB%89nh%22+,+%22Th%E1%BB%8B+X%C3%A3%22+%22vi%E1%BB%87t+nam+c%E1%BB%99ng+h%C3%B2a%27%22&cd=5&hl=vi&ct=clnk&gl=vn&client=firefox-a">Về bài "Giáo dục Thời Việt Nam Cộng Hòa"</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 3 tháng 4 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-43"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text">Smith, Harvey H. tr 214</span> </li> <li id="cite_note-44"><b><a href="#cite_ref-44">^</a></b> <span class="reference-text">Smith, Harvey H. tr 215</span> </li> <li id="cite_note-45"><b><a href="#cite_ref-45">^</a></b> <span class="reference-text">Penniman, Howard R. tr 43-44</span> </li> <li id="cite_note-Wiest-47">^ <a href="#cite_ref-Wiest_47-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wiest_47-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Andrew A. Wiest, The Vietnam War, 1956-1975, 2002, Osprey Publishing, tr.80</span> </li> <li id="cite_note-Michael_Macclear_1981_pp.130-133-48">^ <a href="#cite_ref-Michael_Macclear_1981_pp.130-133_48-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Michael_Macclear_1981_pp.130-133_48-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Michael Macclear, <i>The Ten Thousand Day War: Vietnam, 1945-1975</i> (New York: St.Martin's, 1981), pp.130-133<br />Dẫn lại tại Lockard, 237, trích "<i>Held in contempt by the Americans they served, they remained primarily verhicles for ratifying, if not always carying out, American directives. They rarely initiated major policies; indeed, they were not consulted on the US decision to commit massive ground forces in 1965.</i>"</span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text">55 ngày chế độ Sài Gòn sụp đổ - Alan Dawson. Cao Minh trích dịch. Nhà xuất bản Sự thật 1990. Chương 2: Mở màn</span> </li> <li id="cite_note-FPIP-50">^ <a href="#cite_ref-FPIP_50-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FPIP_50-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">"A Foreign Policy of Independence and Peace". <i>Vietnam Bulletin</i>. Vol XI No ngày 1 tháng 11 năm 1974. Tr 4-5</span> </li> <li id="cite_note-51"><b><a href="#cite_ref-51">^</a></b> <span class="reference-text">Department of State. "Background Notes (South) Viet-Nam". Trang 10.</span> </li> <li id="cite_note-52"><b><a href="#cite_ref-52">^</a></b> <span class="reference-text">"The Republic of Viet-Nam Strengthens Relations with other Developing Countries." <i>Viet-Nam: Yesterday and Today</i> 9, no 1 (January 1975): 90.</span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text">Trương Đình Bạch Hồng. Tr 76</span> </li> <li id="cite_note-54"><b><a href="#cite_ref-54">^</a></b> <span class="reference-text">Choinski, Water. Tr 97</span> </li> <li id="cite_note-55"><b><a href="#cite_ref-55">^</a></b> <span class="reference-text">Trương Đình Bạch Hồng. Tr 88</span> </li> <li id="cite_note-56"><b><a href="#cite_ref-56">^</a></b> <span class="reference-text">Hoạt động ngoại giao của chế độ "Việt Nam Cộng hòa" thời kỳ Ngô Đình Diệm (1955-1963), Trần Nam Tiến, Tạp chí phát triển Khoa học và Công nghệ, Tập 18, Số X4-2015 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vjol.info.vn/index.php/JSTD/article/download/23073/19707+&cd=16&hl=vi&ct=clnk">download</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160923082404/http://vjol.info.vn/index.php/JSTD/article/download/23073/19707+%26cd%3D16%26hl%3Dvi%26ct%3Dclnk">Lưu trữ</a> 2016-09-23 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-57"><b><a href="#cite_ref-57">^</a></b> <span class="reference-text">Trương Đình Bạch Hồng. Tr 93</span> </li> <li id="cite_note-58"><b><a href="#cite_ref-58">^</a></b> <span class="reference-text">Larsen, Stanley và cộng sự. tr 1-24</span> </li> <li id="cite_note-59"><b><a href="#cite_ref-59">^</a></b> <span class="reference-text">Yokoi, Noriko. <i>Japan's Postwar Economic Recovery and Anglo-Japanese Relations 1948-62</i>. London: routledge Curzon, 2003. Tr 96</span> </li> <li id="cite_note-60"><b><a href="#cite_ref-60">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.staff.city.ac.uk/p.willetts/CS-NTWKS/PWUNESCO.HTM">The IMF as a Political Institution</a></span> </li> <li id="cite_note-61"><b><a href="#cite_ref-61">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=Ty7NAG1Jl-8C&pg=PA83&lpg=PA83&dq=%22south+vietnam%22+WMO+joined&source=bl&ots=KdfsRgnKUE&sig=TdQKKYNBP-JcchM8sxQ0mZOGNDc&hl=en&ei=QXw0S_jKKoGmsgOek5zLBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CBoQ6AEwAw#v=onepage&q=&f=false">State succession and membership in international organizations</a></span> </li> <li id="cite_note-62"><b><a href="#cite_ref-62">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOUTUS/EXTARCHIVES/0,,contentMDK:20035658~menuPK:56315~pagePK:36726~piPK:437378~theSitePK:29506,00.html">World Bank Historical Chronology: 1950-1959</a></span> </li> <li id="cite_note-63"><b><a href="#cite_ref-63">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121007113024/http://history.state.gov/milestones/1953-1960/SEATO">“<span class="cs1-kern-left">"</span>SEATO<span class="cs1-kern-right">"</span>”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://history.state.gov/milestones/1953-1960/seato">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 10 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22SEATO%22&rft_id=http%3A%2F%2Fhistory.state.gov%2Fmilestones%2F1953-1960%2Fseato&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><b><a href="#cite_ref-64">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFĐặng_Phong1991" class="citation book cs1"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Phong" title="Đặng Phong">Đặng Phong</a> (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=DZluHAAACAAJ"><i>21 năm viện trợ Mỹ ở Việt Nam</i></a>. Hà Nội: Viện Nghiên cứu Khoa học Thị trường giá cả. tr. 66.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=21+n%C4%83m+vi%E1%BB%87n+tr%E1%BB%A3+M%E1%BB%B9+%E1%BB%9F+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=66&rft.pub=Vi%E1%BB%87n+Nghi%C3%AAn+c%E1%BB%A9u+Khoa+h%E1%BB%8Dc+Th%E1%BB%8B+tr%C6%B0%E1%BB%9Dng+gi%C3%A1+c%E1%BA%A3&rft.date=1991&rft.au=%C4%90%E1%BA%B7ng+Phong&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%3Fid%3DDZluHAAACAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Evans-65"><b><a href="#cite_ref-Evans_65-0">^</a></b> <span class="reference-text">Evans và Rowley, tr. 53</span> </li> <li id="cite_note-Dân_số-66">^ <a href="#cite_ref-Dân_số_66-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dân_số_66-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dân_số_66-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dân_số_66-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dân_số_66-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Lâm Thanh Liêm. (1973). "Dân-số Việt-Nam Cộng-hòa". <i>Khoa học Nhân văn</i>, tr 163-192</span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Tiến Hưng, Khi đồng minh tháo chạy, Phần 2, chương 5</span> </li> <li id="cite_note-VBVO-68">^ <a href="#cite_ref-VBVO_68-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-VBVO_68-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://huongduongtxd.com/offshoreoilexploration.pdf">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text">"Search for Oil is under way." <i>Viet-Nam: Yesterday and Today</i> 8, no 3 (May/June 1974): 34.</span> </li> <li id="cite_note-70"><b><a href="#cite_ref-70">^</a></b> <span class="reference-text">Brown, David G. "The Development of Vietnam's Petroleum Resources." <i>Asian Survey</i> 16, no 6 (June 1976): 553-570.</span> </li> <li id="cite_note-71"><b><a href="#cite_ref-71">^</a></b> <span class="reference-text">Foreign Areas Studies Division. <i>U. S. Army Area Handbook for Vietnam</i>. Washington, DC: Department of the Army, 1962. Tr 202-3</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceC-72">^ <a href="#cite_ref-ReferenceC_72-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ReferenceC_72-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ReferenceC_72-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Bộ Dân vận và Chiêu hồi. <i>Lịch ghi 1975</i>. Sài Gòn: Cơ sở ấn loát Trung ương, ?.</span> </li> <li id="cite_note-73"><b><a href="#cite_ref-73">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121115000946/http://quangduc.com/lichsu/13nienbieupgvn3.html">“Lịch sử Phật giáo Việt Nam”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://quangduc.com/lichsu/13nienbieupgvn3.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 15 tháng 11 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=L%E1%BB%8Bch+s%E1%BB%AD+Ph%E1%BA%ADt+gi%C3%A1o+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft_id=http%3A%2F%2Fquangduc.com%2Flichsu%2F13nienbieupgvn3.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-74"><b><a href="#cite_ref-74">^</a></b> <span class="reference-text"><i>Vietnam Bulletin Vol VII, No 1</i> 13 Tháng Giêng, 1972. Tr 6</span> </li> <li id="cite_note-75"><b><a href="#cite_ref-75">^</a></b> <span class="reference-text">Sales, Jeanne M. tr 9-10</span> </li> <li id="cite_note-76"><b><a href="#cite_ref-76">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Songs_written_before_1975_only_1_tenth_allowed_Tgiao-20080225.html">"Phát hành nhạc sáng tác trước 1975 trong nước, dễ hay khó?" RFA tường thuật năm 2008</a></span> </li> <li id="cite_note-Prospect-77"><b><a href="#cite_ref-Prospect_77-0">^</a></b> <span class="reference-text">Glasgow, Eric. "Vietnam: The Prospect and the Promise". <i>Viet Nam Magazine</i>. Vol IV. No 3. 1971. tr 4-8</span> </li> <li id="cite_note-78"><b><a href="#cite_ref-78">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090404104418/http://www.gslhcm.org.vn/contents/gioi_thieu/gttv_lich_su_hinh_thanh/index_html">“Quá trình phát triển thư viện”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gslhcm.org.vn/contents/gioi_thieu/gttv_lich_su_hinh_thanh/index_html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 4 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Qu%C3%A1+tr%C3%ACnh+ph%C3%A1t+tri%E1%BB%83n+th%C6%B0+vi%E1%BB%87n&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gslhcm.org.vn%2Fcontents%2Fgioi_thieu%2Fgttv_lich_su_hinh_thanh%2Findex_html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><b><a href="#cite_ref-79">^</a></b> <span class="reference-text">Anh Thái Phượng. <i>Trăm Núi Ngàn Sông</i>. Gretna, LA: Nhà xuất bản Đường Việt, 2003. tr 173.</span> </li> <li id="cite_note-80"><b><a href="#cite_ref-80">^</a></b> <span class="reference-text">Anh Thái Phượng. <i>Trăm Núi Ngàn Sông</i>. Gretna, LA: Nhà xuất bản Đường Việt, 2003. tr 76 -77.</span> </li> <li id="cite_note-81"><b><a href="#cite_ref-81">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111028155413/http://www.danchimviet.info/archives/44811">“Mấy nét chính yếu về Xã hội Dân sự tại miền Nam trước năm 1975”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.danchimviet.info/archives/44811">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 10 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=M%E1%BA%A5y+n%C3%A9t+ch%C3%ADnh+y%E1%BA%BFu+v%E1%BB%81+X%C3%A3+h%E1%BB%99i+D%C3%A2n+s%E1%BB%B1+t%E1%BA%A1i+mi%E1%BB%81n+Nam+tr%C6%B0%E1%BB%9Bc+n%C4%83m+1975&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.danchimviet.info%2Farchives%2F44811&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-NTL-82">^ <a href="#cite_ref-NTL_82-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-NTL_82-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-NTL_82-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Nguyễn Thanh Liêm, <i>Giáo dục ở miền Nam tự do trước 1975 (Education in South Vietnam before 1975)</i>, Lê Văn Duyệt Foundation, California, 2006.</span> </li> <li id="cite_note-NTH-83">^ <a href="#cite_ref-NTH_83-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-NTH_83-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Nguyễn Tiến Hưng, <i>Khi đồng minh tháo chạy</i>, Phần 2, chương 5</span> </li> <li id="cite_note-84"><b><a href="#cite_ref-84">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a class="external text" href="https://vi.wikisource.org/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_H%C3%B2a_1967">“Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hi%E1%BA%BFn+ph%C3%A1p+Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a+1967&rft_id=http%3A%2F%2Fvi.wikisource.org%2Fwiki%2FHi%25E1%25BA%25BFn_ph%25C3%25A1p_Vi%25E1%25BB%2587t_Nam_C%25E1%25BB%2599ng_H%25C3%25B2a_1967&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-85"><b><a href="#cite_ref-85">^</a></b> <span class="reference-text">Embassy of Viet-Nam. "Secondary Education in Viet-Nam". Viet-Nam Bulletin No 36, Oct 1970. Washington, DC</span> </li> <li id="cite_note-86"><b><a href="#cite_ref-86">^</a></b> <span class="reference-text">Theo Thanh Nam; Sđd; tr. 98-99</span> </li> <li id="cite_note-NTL6-72-87"><b><a href="#cite_ref-NTL6-72_87-0">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Thanh Liêm (2006). Giáo dục ở miền Nam tự do trước 1975 (Education in South Vietnam before 1975), trang 6-7. California: Lê Văn Duyệt Foundation</span> </li> <li id="cite_note-88"><b><a href="#cite_ref-88">^</a></b> <span class="reference-text">American neo-colonialism in South Vietnam (1954–1975). No 69. Xunhasaba. Nguyễn Khắc Viện and Phong Hien, Trang 76–77</span> </li> <li id="cite_note-89"><b><a href="#cite_ref-89">^</a></b> <span class="reference-text">American neo-colonialism in South Vietnam (1954–1975). No 69. Xunhasaba. Nguyễn Khắc Viện and Phong Hien, Trang 88</span> </li> <li id="cite_note-90"><b><a href="#cite_ref-90">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vnu.edu.vn/home/?C1635/N4193/Giao-duc-Viet-Nam-thoi-ky-1945-%E2%80%93-1954:-Dien-trinh,-thanh-tuu-va-kinh-nghiem.htm">GIÁO DỤC VIỆT NAM THỜI KỲ 1945 – 1954: DIỄN TRÌNH, THÀNH TỰU VÀ KINH NGHIỆM</a>, Ngô Đăng Tri, Đại học Quốc gia Hà Nội</span> </li> <li id="cite_note-ratical-91">^ <a href="#cite_ref-ratical_91-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ratical_91-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ratical.org/ratville/JFK/ChildrenOfVietnam.html">The Children of Vietnam. Photographs and Text by William F. Pepper</a></span> </li> <li id="cite_note-92"><b><a href="#cite_ref-92">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bongdaplus.vn/tin-bai/93/73641/dt-mien-nam-viet-nam-gianh-hcv-nhan-chung-lich-su-va-chuyen-chua-bao-gio-ke.bdplus">“ĐT miền Nam Việt Nam giành HCV: Nhân chứng lịch sử và chuyện chưa bao giờ kể”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%C4%90T+mi%E1%BB%81n+Nam+Vi%E1%BB%87t+Nam+gi%C3%A0nh+HCV%3A+Nh%C3%A2n+ch%E1%BB%A9ng+l%E1%BB%8Bch+s%E1%BB%AD+v%C3%A0+chuy%E1%BB%87n+ch%C6%B0a+bao+gi%E1%BB%9D+k%E1%BB%83&rft_id=http%3A%2F%2Fbongdaplus.vn%2Ftin-bai%2F93%2F73641%2Fdt-mien-nam-viet-nam-gianh-hcv-nhan-chung-lich-su-va-chuyen-chua-bao-gio-ke.bdplus&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-93"><b><a href="#cite_ref-93">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/merdeka-cup-in-malaysia-in-1966-12292008092345.html">“Giải Merdeka ở Malaysia 42 năm trước đây”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gi%E1%BA%A3i+Merdeka+%E1%BB%9F+Malaysia+42+n%C4%83m+tr%C6%B0%E1%BB%9Bc+%C4%91%C3%A2y&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fvietnamese%2Fin_depth%2Fmerdeka-cup-in-malaysia-in-1966-12292008092345.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-94"><b><a href="#cite_ref-94">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rsssf.com/tablesz/zviet-intres.html">South Vietnam - List of International Matches</a></span> </li> <li id="cite_note-95"><b><a href="#cite_ref-95">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thethao247.vn/63-asiad-1958-bong-da-viet-nam-tien-sau-tai-nhat-ban-d90502.html">“ASIAD 1958: Đoàn Việt Nam có HCV, Bóng đá Nam tiến sâu tại Nhật Bản”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ASIAD+1958%3A+%C4%90o%C3%A0n+Vi%E1%BB%87t+Nam+c%C3%B3+HCV%2C+B%C3%B3ng+%C4%91%C3%A1+Nam+ti%E1%BA%BFn+s%C3%A2u+t%E1%BA%A1i+Nh%E1%BA%ADt+B%E1%BA%A3n&rft_id=http%3A%2F%2Fthethao247.vn%2F63-asiad-1958-bong-da-viet-nam-tien-sau-tai-nhat-ban-d90502.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><b><a href="#cite_ref-96">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170629110432/http://www.seagfoffice.org/games.php?y=6">“6th SEA Games, 1971, Malaysia”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seagfoffice.org/games.php?y=6">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 29 tháng 6 năm 2017<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=6th+SEA+Games%2C+1971%2C+Malaysia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seagfoffice.org%2Fgames.php%3Fy%3D6&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-97"><b><a href="#cite_ref-97">^</a></b> <span class="reference-text">Business International Asia/pacific Ltd., Risks and Rewards in Vietnam s Market, trang 74. Dẫn tại Nguyễn Tiến Hưng, Khi đồng minh tháo chạy, P.2, C.5</span> </li> <li id="cite_note-98"><b><a href="#cite_ref-98">^</a></b> <span class="reference-text">Phu Si. "Assets for Tomorrow". <i>Viet Nam Magazine</i> Vol IV. No 3, 1971. tr 11-12</span> </li> <li id="cite_note-99"><b><a href="#cite_ref-99">^</a></b> <span class="reference-text">Huy Đức. <i>Bên thắng cuộc, I: Giải phóng</i>. Boston, MA: Osinbook, 2012. Tr 216</span> </li> <li id="cite_note-100"><b><a href="#cite_ref-100">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160918160116/http://www.mobility-consultant.com/fileadmin/pdf/asian-experience.pdf">“<span class="cs1-kern-left">"</span>The Asian Experience" Tr 101-4”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mobility-consultant.com/fileadmin/pdf/asian-experience.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 18 tháng 9 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22The+Asian+Experience%22+Tr+101-4&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mobility-consultant.com%2Ffileadmin%2Fpdf%2Fasian-experience.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-101"><b><a href="#cite_ref-101">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090820235844/http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon/pent13.htm">“The Pentagon Papers. "Origins of the Insurgency in South Vietnam, 1954-1960<span class="cs1-kern-right">"</span>”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon/pent13.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 20 tháng 8 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Pentagon+Papers.+%22Origins+of+the+Insurgency+in+South+Vietnam%2C+1954-1960%22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mtholyoke.edu%2Facad%2Fintrel%2Fpentagon%2Fpent13.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-102"><b><a href="#cite_ref-102">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vietnam.ttu.edu/star/images/137/1370306001i.pdf">DA Pam No. 550-40 Area Handbook for Vietnam</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150908055151/http://www.vietnam.ttu.edu/virtualarchive/items.php?item=1370306001">Lưu trữ</a> 2015-09-08 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Trang 27</span> </li> <li id="cite_note-103"><b><a href="#cite_ref-103">^</a></b> <span class="reference-text">Choinski, Walter. tr 121</span> </li> <li id="cite_note-104"><b><a href="#cite_ref-104">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyen Ngoc Bich, và cộng sự. tr 49</span> </li> <li id="cite_note-105"><b><a href="#cite_ref-105">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vietnam.ttu.edu/star/images/137/1370306001i.pdf">DA Pam No. 550-40 Area Handbook for Vietnam</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150908055151/http://www.vietnam.ttu.edu/virtualarchive/items.php?item=1370306001">Lưu trữ</a> 2015-09-08 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Trang 432.</span> </li> <li id="cite_note-106"><b><a href="#cite_ref-106">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160918160116/http://www.mobility-consultant.com/fileadmin/pdf/asian-experience.pdf">“<span class="cs1-kern-left">"</span>The Asian Experience" Tr 101-104”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mobility-consultant.com/fileadmin/pdf/asian-experience.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 18 tháng 9 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22The+Asian+Experience%22+Tr+101-104&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mobility-consultant.com%2Ffileadmin%2Fpdf%2Fasian-experience.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50-107">^ <a href="#cite_ref-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50_107-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Nguyen_Ngoc_Bich,_et_al._tr_50_107-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Nguyen Ngoc Bich, và cộng sự. tr 50</span> </li> <li id="cite_note-OAP-108">^ <a href="#cite_ref-OAP_108-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-OAP_108-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Urdang, Laurence, ed. <i>The Official Associated Press Almanac 1974</i>. Maplewood, NJ: Hammond Almanac, 1973. Tr 647</span> </li> <li id="cite_note-109"><b><a href="#cite_ref-109">^</a></b> <span class="reference-text">Choinski, Walter. tr 123</span> </li> <li id="cite_note-110"><b><a href="#cite_ref-110">^</a></b> <span class="reference-text">Smith, Harvey và cộng sự. tr 290</span> </li> <li id="cite_note-111"><b><a href="#cite_ref-111">^</a></b> <span class="reference-text">Smith Harvey, và cộng sự. 293</span> </li> <li id="cite_note-112"><b><a href="#cite_ref-112">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111211070127/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,904536-1,00.html">“South Viet Nam: The Tube Takes Hold”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,904536-1,00.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 12 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=South+Viet+Nam%3A+The+Tube+Takes+Hold&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.time.com%2Ftime%2Fmagazine%2Farticle%2F0%2C9171%2C904536-1%2C00.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-113"><b><a href="#cite_ref-113">^</a></b> <span class="reference-text">Choinski, Walter. tr 58a</span> </li> <li id="cite_note-Choinski,_Walter._tr_117-114">^ <a href="#cite_ref-Choinski,_Walter._tr_117_114-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Choinski,_Walter._tr_117_114-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Choinski, Walter. tr 117</span> </li> <li id="cite_note-115"><b><a href="#cite_ref-115">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyen Ngoc Bich, và cộng sự. tr 51</span> </li> <li id="cite_note-116"><b><a href="#cite_ref-116">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/van-kien-tu-lieu-ve-dang/hoi-nghi-bch-trung-uong/khoa-ii/nghi-quyet-hoi-nghi-trung-uong-lan-thu-15-mo-rong-ve-tang-cuong-doan-ket-kien-quyet-dau-tranh-giu-vung-hoa-binh-thuc-805">“Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 15 (mở rộng) về tăng cường đoàn kết, kiên quyết đấu tranh giữ vững hoà bình, thực hiện thống nhất nước nhà”</a>. 1959.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ngh%E1%BB%8B+quy%E1%BA%BFt+H%E1%BB%99i+ngh%E1%BB%8B+Trung+%C6%B0%C6%A1ng+l%E1%BA%A7n+th%E1%BB%A9+15+%28m%E1%BB%9F+r%E1%BB%99ng%29+v%E1%BB%81+t%C4%83ng+c%C6%B0%E1%BB%9Dng+%C4%91o%C3%A0n+k%E1%BA%BFt%2C+ki%C3%AAn+quy%E1%BA%BFt+%C4%91%E1%BA%A5u+tranh+gi%E1%BB%AF+v%E1%BB%AFng+ho%C3%A0+b%C3%ACnh%2C+th%E1%BB%B1c+hi%E1%BB%87n+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc+nh%C3%A0&rft.date=1959&rft_id=https%3A%2F%2Ftulieuvankien.dangcongsan.vn%2Fvan-kien-tu-lieu-ve-dang%2Fhoi-nghi-bch-trung-uong%2Fkhoa-ii%2Fnghi-quyet-hoi-nghi-trung-uong-lan-thu-15-mo-rong-ve-tang-cuong-doan-ket-kien-quyet-dau-tranh-giu-vung-hoa-binh-thuc-805&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-117"><b><a href="#cite_ref-117">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190606034111/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">“Giai đoạn 1955-1975: Xây dựng CNXH và Đấu tranh thống nhất đất nước”</a>. <i>Cổng Thông tin điện tử Chính phủ</i>. 15 tháng 8 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2019. <q>Mỹ-Ngụy coi bình định, dồn dân, lập ấp chiến lược là nội dung cơ bản, là "xương sống" của chiến lược "chiến tranh đặc biệt", là biện pháp chủ yếu để tiến hành cuộc chiến tranh tổng lực, trong đó hành quân càn quét, đánh phá, triệt hạ làng mạc, dồn dân, chiếm đóng, khống chế quần chúng là chính...</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=C%E1%BB%95ng+Th%C3%B4ng+tin+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Ch%C3%ADnh+ph%E1%BB%A7&rft.atitle=Giai+%C4%91o%E1%BA%A1n+1955-1975%3A+X%C3%A2y+d%E1%BB%B1ng+CNXH+v%C3%A0+%C4%90%E1%BA%A5u+tranh+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+%C4%91%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc&rft.date=2010-08-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.chinhphu.vn%2Fportal%2Fpage%2Fportal%2Fchinhphu%2Fnoidungchinhsachthanhtuu%3FcategoryId%3D797%26articleId%3D10001594&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-118"><b><a href="#cite_ref-118">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190606084246/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10000643">“Giai đoạn 1955-1975: Xây dựng CNXH và Đấu tranh thống nhất đất nước”</a>. <i>Cổng Thông tin điện tử Chính phủ</i>. 15 tháng 8 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10000643">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2019. <q>Tính đến cuối năm 1960, phong trào Đồng khởi của nhân dân miền Nam đã căn bản làm tan rã cơ cấu chính quyền cơ sở địch ở nông thôn. Trong 2.627 xã toàn miền Nam, nhân dân đã lập chính quyền tự quản ở 1.383 xã, đồng thời làm tê liệt chính quyền Mỹ-Diệm ở hầu hết các xã khác.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=C%E1%BB%95ng+Th%C3%B4ng+tin+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Ch%C3%ADnh+ph%E1%BB%A7&rft.atitle=Giai+%C4%91o%E1%BA%A1n+1955-1975%3A+X%C3%A2y+d%E1%BB%B1ng+CNXH+v%C3%A0+%C4%90%E1%BA%A5u+tranh+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+%C4%91%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc&rft.date=2010-08-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.chinhphu.vn%2Fportal%2Fpage%2Fportal%2Fchinhphu%2Fnoidungchinhsachthanhtuu%3FcategoryId%3D797%26articleId%3D10000643&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-119"><b><a href="#cite_ref-119">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190606034111/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">“Giai đoạn 1955-1975: Xây dựng CNXH và Đấu tranh thống nhất đất nước”</a>. <i>Cổng Thông tin điện tử Chính phủ</i>. 15 tháng 8 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2019. <q>Trong năm 1963, toàn miền Nam có 34 triệu lượt người tham gia đấu tranh chính trị. Nhân dân đã phá hoàn toàn 2.895 "ấp chiến lược" trong số 6.164 ấp do địch lập ra, số còn lại đã bị phá đi phá lại 5.950 lần ấp. Nhân dân cũng đã phá được thế kìm kẹp, giành quyền làm chủ ở 12.000 thôn trong tổng số 17.000 thôn toàn miền Nam, giải phóng hơn 5 triệu dân trong tổng số 14 triệu dân toàn miền Nam. Hơn 1,5 triệu ha trên tổng số 3,5 triệu ha ruộng đất đã về tay nông dân; hơn 23.000 thanh niên đã tòng quân. Hàng nghìn "ấp chiến lược" đã biến thành làng chiến đấu.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=C%E1%BB%95ng+Th%C3%B4ng+tin+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Ch%C3%ADnh+ph%E1%BB%A7&rft.atitle=Giai+%C4%91o%E1%BA%A1n+1955-1975%3A+X%C3%A2y+d%E1%BB%B1ng+CNXH+v%C3%A0+%C4%90%E1%BA%A5u+tranh+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+%C4%91%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc&rft.date=2010-08-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.chinhphu.vn%2Fportal%2Fpage%2Fportal%2Fchinhphu%2Fnoidungchinhsachthanhtuu%3FcategoryId%3D797%26articleId%3D10001594&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-120"><b><a href="#cite_ref-120">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190606034111/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">“Giai đoạn 1955-1975: Xây dựng CNXH và Đấu tranh thống nhất đất nước”</a>. <i>Cổng Thông tin điện tử Chính phủ</i>. 15 tháng 8 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2019. <q>Nhân dân thành phố Sài Gòn và nhiều thành phố khác đã tạo điều kiện cho các lực lượng vũ trang giải phóng tổ chức nhiều trận đánh rất táo bạo, có hiệu suất cao, nhằm thẳng vào bọn chỉ huy Mỹ và các lực lượng kỹ thuật của chúng ở sào huyệt.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=C%E1%BB%95ng+Th%C3%B4ng+tin+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Ch%C3%ADnh+ph%E1%BB%A7&rft.atitle=Giai+%C4%91o%E1%BA%A1n+1955-1975%3A+X%C3%A2y+d%E1%BB%B1ng+CNXH+v%C3%A0+%C4%90%E1%BA%A5u+tranh+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+%C4%91%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc&rft.date=2010-08-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.chinhphu.vn%2Fportal%2Fpage%2Fportal%2Fchinhphu%2Fnoidungchinhsachthanhtuu%3FcategoryId%3D797%26articleId%3D10001594&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-121"><b><a href="#cite_ref-121">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190606034111/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">“Giai đoạn 1955-1975: Xây dựng CNXH và Đấu tranh thống nhất đất nước”</a>. <i>Cổng Thông tin điện tử Chính phủ</i>. 15 tháng 8 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungchinhsachthanhtuu?categoryId=797&articleId=10001594">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2019. <q>Thắng lợi của quân và dân miền Nam và thất bại của địch đã làm thay đổi so sánh lực lượng trên chiến trường theo hướng có lợi cho quân và dân miền Nam. Lực lượng vũ trang giải phóng với ba thứ quân đã lớn mạnh vượt bậc. Vùng giải phóng đã mở rộng, chiếm phần lớn lãnh thổ miền Nam, trở thành hậu phương trực tiếp và vững chắc của cách mạng miền Nam... Trong khi đó, về phía địch, chỗ dựa chủ yếu của "chiến tranh đặc biệt" là nguỵ quân, nguỵ quyền; hệ thống "ấp chiến lược" và thành thị đều bị lung lay tận gốc. Quân ngụy đứng trước nguy cơ tan vỡ. Hầu hết các lực lượng vũ trang địa phương của địch bị tan rã, chủ lực ngụy không chống đỡ nổi những quả đấm của chủ lực quân giải phóng.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=C%E1%BB%95ng+Th%C3%B4ng+tin+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Ch%C3%ADnh+ph%E1%BB%A7&rft.atitle=Giai+%C4%91o%E1%BA%A1n+1955-1975%3A+X%C3%A2y+d%E1%BB%B1ng+CNXH+v%C3%A0+%C4%90%E1%BA%A5u+tranh+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+%C4%91%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc&rft.date=2010-08-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.chinhphu.vn%2Fportal%2Fpage%2Fportal%2Fchinhphu%2Fnoidungchinhsachthanhtuu%3FcategoryId%3D797%26articleId%3D10001594&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-122"><b><a href="#cite_ref-122">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTrung_Hiếu2015" class="citation web cs1">Trung Hiếu (23 tháng 4 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vov.vn/blog/chinh-nghia-khong-thuoc-ve-che-do-viet-nam-cong-hoa-396862.vov">“Chính nghĩa không thuộc về chế độ "Việt Nam Cộng hòa<span class="cs1-kern-right">"</span>”</a>. <i>Điện tử VOV</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150424080211/http://vov.vn/blog/chinh-nghia-khong-thuoc-ve-che-do-viet-nam-cong-hoa-396862.vov">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 24 tháng 4 năm 2015. <q>Chính nghĩa không thuộc về chế độ "Việt Nam Cộng hòa". Ngay từ đầu, chính thể "Việt Nam Cộng hòa" đã không có một cơ sở pháp lý vững vàng nào. Mãi tới tận năm 1955 nó mới ra đời một cách bất hợp pháp trên nửa lãnh thổ phía nam của Việt Nam như một "sáng tạo" thuần túy của người Mỹ nhằm theo đuổi các mục tiêu phản ánh lợi ích riêng của họ<br />Trong khi đó Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập chính danh trên toàn lãnh thổ Việt Nam vào năm 1945. Ngay trong năm 1946, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã tiến hành tổng tuyển cử bầu Quốc hội theo chế độ phổ thông đầu phiếu trên toàn quốc với sự tham gia của đông đảo nhân dân và đã có bản Hiến pháp đầu tiên được thông qua – hai sự kiện này đặt cơ sở pháp lý vững chắc cho nhà nước dân chủ mới khai sinh.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%C4%90i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+VOV&rft.atitle=Ch%C3%ADnh+ngh%C4%A9a+kh%C3%B4ng+thu%E1%BB%99c+v%E1%BB%81+ch%E1%BA%BF+%C4%91%E1%BB%99+%22Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a%22&rft.date=2015-04-23&rft.au=Trung+Hi%E1%BA%BFu&rft_id=http%3A%2F%2Fvov.vn%2Fblog%2Fchinh-nghia-khong-thuoc-ve-che-do-viet-nam-cong-hoa-396862.vov&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-123"><b><a href="#cite_ref-123">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTrung_Hiếu2015" class="citation web cs1">Trung Hiếu (23 tháng 4 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vov.vn/blog/chinh-nghia-khong-thuoc-ve-che-do-viet-nam-cong-hoa-396862.vov">“Chính nghĩa không thuộc về chế độ "Việt Nam Cộng hòa<span class="cs1-kern-right">"</span>”</a>. <i>Điện tử VOV</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150424080211/http://vov.vn/blog/chinh-nghia-khong-thuoc-ve-che-do-viet-nam-cong-hoa-396862.vov">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 24 tháng 4 năm 2015. <q>Nếu cái gọi là Việt Nam Cộng hòa thực sự hợp lòng dân, được nhân dân ủng hộ thì có lẽ sẽ không xuất hiện Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam (vào năm 1960), cùng với lực lượng Quân Giải phóng miền Nam (năm 1961), rồi sau đó là chính phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam (vào năm 1969) ngay trên phần đất của miền Nam Việt Nam, với nhân lực chính là người miền Nam, nói giọng miền Nam.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%C4%90i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+VOV&rft.atitle=Ch%C3%ADnh+ngh%C4%A9a+kh%C3%B4ng+thu%E1%BB%99c+v%E1%BB%81+ch%E1%BA%BF+%C4%91%E1%BB%99+%22Vi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a%22&rft.date=2015-04-23&rft.au=Trung+Hi%E1%BA%BFu&rft_id=http%3A%2F%2Fvov.vn%2Fblog%2Fchinh-nghia-khong-thuoc-ve-che-do-viet-nam-cong-hoa-396862.vov&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-124"><b><a href="#cite_ref-124">^</a></b> <span class="reference-text">Trả lời phỏng vấn của ông Philippe Devillers phóng viên báo Thế giới – Pháp (16-8-1965)</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-125"><b><a href="#cite_ref-ReferenceB_125-0">^</a></b> <span class="reference-text">The Pentagon Papers, The Defense Department History of United States Decisionmaking on Vietnam. tr. 25</span> </li> <li id="cite_note-126"><b><a href="#cite_ref-126">^</a></b> <span class="reference-text">Henry Kissinger, Những năm tháng ở Nhà Trắng, Nhà xuất bản Fayard, Paris, 1979.<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc"><span title="Chú thích này cần tham chiếu đến số trang hoặc phạm vi trang cụ thể mà nội dung đề cập.">cần số trang</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-127"><b><a href="#cite_ref-127">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJoe_Allen2009" class="citation book cs1">Joe Allen (2009). <i>Việt Nam cuộc chiến thất bại của Mỹ</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Công an nhân dân. tr. 275-276.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vi%E1%BB%87t+Nam+cu%E1%BB%99c+chi%E1%BA%BFn+th%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A1i+c%E1%BB%A7a+M%E1%BB%B9&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=275-276&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+C%C3%B4ng+an+nh%C3%A2n+d%C3%A2n&rft.date=2009&rft.au=Joe+Allen&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-128"><b><a href="#cite_ref-128">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLê_Đỗ_Huy2012" class="citation web cs1">Lê Đỗ Huy (26 tháng 6 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141022110535/http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-VN/89/194762/print/Default.aspx">“Vì sao "chiến tranh cục bộ" thất bại?”</a>. <i>Báo điện tử Quân đội nhân dân</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-VN/89/194762/print/Default.aspx">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 10 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Qu%C3%A2n+%C4%91%E1%BB%99i+nh%C3%A2n+d%C3%A2n&rft.atitle=V%C3%AC+sao+%22chi%E1%BA%BFn+tranh+c%E1%BB%A5c+b%E1%BB%99%22+th%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A1i%3F&rft.date=2012-06-26&rft.au=L%C3%AA+%C4%90%E1%BB%97+Huy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.qdnd.vn%2Fqdndsite%2Fvi-VN%2F89%2F194762%2Fprint%2FDefault.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-129"><b><a href="#cite_ref-129">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNguyễn_Hữu_Thái2008" class="citation web cs1">Nguyễn Hữu Thái (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080501142103/http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenHuuThai_DuongVanMinhVaToi.htm">“30/4/1975, Dương Văn Minh và tôi”</a>. <i>Viet-studies</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenHuuThai_DuongVanMinhVaToi.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 1 tháng 5 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Viet-studies&rft.atitle=30%2F4%2F1975%2C+D%C6%B0%C6%A1ng+V%C4%83n+Minh+v%C3%A0+t%C3%B4i&rft.date=2008&rft.au=Nguy%E1%BB%85n+H%E1%BB%AFu+Th%C3%A1i&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.viet-studies.info%2Fkinhte%2FNguyenHuuThai_DuongVanMinhVaToi.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-130"><b><a href="#cite_ref-130">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHoàng_Trần2023" class="citation web cs1">Hoàng Trần (26 tháng 4 năm 2023). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://baotayninh.vn/khong-the-xuyen-tac-ngay-giai-phong-mien-nam-thong-nhat-dat-nuoc-30-4-la-cuoc-noi-chien-a157580.html">“Không thể xuyên tạc ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4) là cuộc nội chiến”</a>. <i>Báo Tây Ninh</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230426080609/https://baotayninh.vn/khong-the-xuyen-tac-ngay-giai-phong-mien-nam-thong-nhat-dat-nuoc-30-4-la-cuoc-noi-chien-a157580.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 26 tháng 4 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+T%C3%A2y+Ninh&rft.atitle=Kh%C3%B4ng+th%E1%BB%83+xuy%C3%AAn+t%E1%BA%A1c+ng%C3%A0y+gi%E1%BA%A3i+ph%C3%B3ng+mi%E1%BB%81n+Nam%2C+th%E1%BB%91ng+nh%E1%BA%A5t+%C4%91%E1%BA%A5t+n%C6%B0%E1%BB%9Bc+%2830.4%29+l%C3%A0+cu%E1%BB%99c+n%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn&rft.date=2023-04-26&rft.au=Ho%C3%A0ng+Tr%E1%BA%A7n&rft_id=https%3A%2F%2Fbaotayninh.vn%2Fkhong-the-xuyen-tac-ngay-giai-phong-mien-nam-thong-nhat-dat-nuoc-30-4-la-cuoc-noi-chien-a157580.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-131"><b><a href="#cite_ref-131">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050414000715/http://www.pbs.org/wgbh/amex/vietnam/series/pt_07.html">“Vietnamizing the War (1969-1973)”</a>. <i>American Experience</i> (bằng tiếng Anh). 29 tháng 3 năm 2005. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wgbh/amex/vietnam/series/pt_07.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 14 tháng 4 năm 2005<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2015</span>. <q>They said that we are puppets of American, we are working you know, for America, receive money from America, die for America. While they are the true liberators, you know. So, when you look just at the surface, a lot of people listened to their propaganda and believed it.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=American+Experience&rft.atitle=Vietnamizing+the+War+%281969-1973%29&rft.date=2005-03-29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pbs.org%2Fwgbh%2Famex%2Fvietnam%2Fseries%2Fpt_07.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-132"><b><a href="#cite_ref-132">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLynzee_KlingmanSusan_Martin1974" class="citation web cs1">Lynzee Klingman; Susan Martin (1974). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140416192251/http://academic.regis.edu/jroth/HEARTS%20AND%20MINDS.htm">“HEARTS AND MINDS”</a>. <i>Regis University</i> (bằng tiếng Anh). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://academic.regis.edu/jroth/HEARTS%20AND%20MINDS.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2015</span>. <q>Gen. Nguyen Khanh (president, S. Vietnam, 1964-65, speaking from his restaurant in Paris) describes being forced to resign. He plays a tape recording of his conversation with Gen. Maxwell Taylor, the US ambassador. Maxwell Taylor (US ambassador to S. Vietnam, 1964-65) is shown making a statement to reporters before he ordered Khanh to leave the country: "The most encouraging factor is the promise offered by President Khanh's government."</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Regis+University&rft.atitle=HEARTS+AND+MINDS&rft.date=1974&rft.au=Lynzee+Klingman&rft.au=Susan+Martin&rft_id=http%3A%2F%2Facademic.regis.edu%2Fjroth%2FHEARTS%2520AND%2520MINDS.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-133"><b><a href="#cite_ref-133">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNam_Hải2008" class="citation web cs1">Nam Hải (14 tháng 4 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140301191953/http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-vn/89/29684/print/Default.aspx">“Tổng tham mưu trưởng quân đội Sài Gòn Cao Văn Viên: Lời thú nhận muộn màng”</a>. <i>Báo điện tử Quân đội nhân dân</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-vn/89/29684/print/Default.aspx">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 1 tháng 3 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD+Qu%C3%A2n+%C4%91%E1%BB%99i+nh%C3%A2n+d%C3%A2n&rft.atitle=T%E1%BB%95ng+tham+m%C6%B0u+tr%C6%B0%E1%BB%9Fng+qu%C3%A2n+%C4%91%E1%BB%99i+S%C3%A0i+G%C3%B2n+Cao+V%C4%83n+Vi%C3%AAn%3A+L%E1%BB%9Di+th%C3%BA+nh%E1%BA%ADn+mu%E1%BB%99n+m%C3%A0ng&rft.date=2008-04-14&rft.au=Nam+H%E1%BA%A3i&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.qdnd.vn%2Fqdndsite%2Fvi-vn%2F89%2F29684%2Fprint%2FDefault.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-134"><b><a href="#cite_ref-134">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNguyễn_Tiến_Hưng2005">Nguyễn Tiến Hưng 2005</a>, tr. 160-165<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFNguyễn_Tiến_Hưng2005 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-135"><b><a href="#cite_ref-135">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVOV2005" class="citation web cs1">VOV (24 tháng 4 năm 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tienphong.vn/xa-hoi/ong-nguyen-huu-co-su-sup-do-cua-chinh-quyen-sai-gon-cu-la-tat-yeu-7490.tpo">“Ông Nguyễn Hữu Có: Sự sụp đổ của chính quyền Sài Gòn cũ là tất yếu”</a>. <i>Báo Tiền Phong</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210423094233/https://tienphong.vn/ong-nguyen-huu-co-su-sup-do-cua-chinh-quyen-sai-gon-cu-la-tat-yeu-post7490.tpo">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+Ti%E1%BB%81n+Phong&rft.atitle=%C3%94ng+Nguy%E1%BB%85n+H%E1%BB%AFu+C%C3%B3%3A+S%E1%BB%B1+s%E1%BB%A5p+%C4%91%E1%BB%95+c%E1%BB%A7a+ch%C3%ADnh+quy%E1%BB%81n+S%C3%A0i+G%C3%B2n+c%C5%A9+l%C3%A0+t%E1%BA%A5t+y%E1%BA%BFu&rft.date=2005-04-24&rft.au=VOV&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tienphong.vn%2Fxa-hoi%2Fong-nguyen-huu-co-su-sup-do-cua-chinh-quyen-sai-gon-cu-la-tat-yeu-7490.tpo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-136"><b><a href="#cite_ref-136">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMặc_Lâm2013" class="citation web cs1">Mặc Lâm (30 tháng 9 năm 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190502093153/http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/figh-agn-2-regim-09302013082026.html">“Hồ Ngọc Nhuận: Một mình chống hai chế độ”</a>. <i>RFA</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/figh-agn-2-regim-09302013082026.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 5 năm 2019. <q>Ngày xưa tôi gọi đây là chiến tranh của Mỹ tại vì ổng vô trong này từ cấp lớn đến cấp nhỏ ổng đều ở trên đầu, ổng làm cố vấn hết. Từ trên xuống dưới là của ảnh hết, súng cũng của ảnh, hành quân cũng của ảnh, đánh gì cũng của ảnh và trách nhiệm cũng của ảnh. Còn ông tổng thống trước khi ổng chạy đi thì ổng lên tiếng chửi Mỹ. Cái người ủng hộ Mỹ nhất mà cũng quay lại chửi Mỹ thì hỏi tôi không chống Mỹ sao được?</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=RFA&rft.atitle=H%E1%BB%93+Ng%E1%BB%8Dc+Nhu%E1%BA%ADn%3A+M%E1%BB%99t+m%C3%ACnh+ch%E1%BB%91ng+hai+ch%E1%BA%BF+%C4%91%E1%BB%99.&rft.date=2013-09-30&rft.au=M%E1%BA%B7c+L%C3%A2m&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fvietnamese%2Fin_depth%2Ffigh-agn-2-regim-09302013082026.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-137"><b><a href="#cite_ref-137">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhong_Hoàn_Công2010" class="citation web cs1">Phong Hoàn Công (30 tháng 4 năm 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100508153657/http://antgct.cand.com.vn/vi-vn/sotay/2010/5/53640.cand">“Tổng thống Sài Gòn cũ Nguyễn Văn Thiệu và con đường chiến bại (kỳ III)”</a>. <i>Báo Công an nhân dân</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cand.com.vn/So-tay/Tong-thong-Sai-Gon-cu-Nguyen-Van-Thieu-va-con-duong-chien-bai-(ky-III)-i313064/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 5 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+C%C3%B4ng+an+nh%C3%A2n+d%C3%A2n&rft.atitle=T%E1%BB%95ng+th%E1%BB%91ng+S%C3%A0i+G%C3%B2n+c%C5%A9+Nguy%E1%BB%85n+V%C4%83n+Thi%E1%BB%87u+v%C3%A0+con+%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng+chi%E1%BA%BFn+b%E1%BA%A1i+%28k%E1%BB%B3+III%29&rft.date=2010-04-30&rft.au=Phong+Ho%C3%A0n+C%C3%B4ng&rft_id=https%3A%2F%2Fcand.com.vn%2FSo-tay%2FTong-thong-Sai-Gon-cu-Nguyen-Van-Thieu-va-con-duong-chien-bai-%28ky-III%29-i313064%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-138"><b><a href="#cite_ref-138">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMichael_Maclear1982" class="citation book cs1">Michael Maclear (1982). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vietnamtenthousa00macl"><i>Vietnam: The Ten Thousand Day War</i></a> [<i>Việt Nam cuộc chiến 10000 ngày</i>] (bằng tiếng Anh). Luân Đôn: Thames Methuen. tr. 895. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780423001709" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780423001709"><bdi>9780423001709</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vietnam%3A+The+Ten+Thousand+Day+War&rft.place=Lu%C3%A2n+%C4%90%C3%B4n&rft.pages=895&rft.pub=Thames+Methuen&rft.date=1982&rft.isbn=9780423001709&rft.au=Michael+Maclear&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fvietnamtenthousa00macl&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-139"><b><a href="#cite_ref-139">^</a></b> <span class="reference-text">Secrets: A Memoir of Vietnam and the Pentagon Papers, Viking, 2002, p.255</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA1-140"><b><a href="#cite_ref-ReferenceA1_140-0">^</a></b> <span class="reference-text">Noam Chomsky, Nguồn gốc, nguyên nhân và bài học trong chiến tranh Việt Nam, Biên bản Quốc hội Mỹ, tài liệu lưu trữ tại Ban tổng kết chiến lược - Bộ Quốc phòng, 1973</span> </li> <li id="cite_note-141"><b><a href="#cite_ref-141">^</a></b> <span class="reference-text">Cohen, Mortimer Theodore (1979). From Prologue To Epilogue In Vietnam. New York: Retriever Bookshop. p. 208.</span> </li> <li id="cite_note-142"><b><a href="#cite_ref-142">^</a></b> <span class="reference-text">Rowe, John Carlos; Berg, Rick (1991). The Vietnam War and American Culture. New York: Columbia University Press. p. 72. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0231067321" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-231-06732-1</a></span> </li> <li id="cite_note-143"><b><a href="#cite_ref-143">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFrancis_FitzGerald1972" class="citation book cs1">Francis FitzGerald (1972). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=0elDDwAAQBAJ"><i>Fire in the Lake - The Vietnamese and the Americans in Vietnam</i></a> [<i>Lửa trong hồ: Người Việt Nam và Người Mỹ ở Việt Nam</i>]. New York: Vintage Books. tr. 549. <q>Their victory [NLF] would be...the victory of the Vietnamese people - northerners and southerners alike. Far from being a civil war, the struggle of NLF was an assertion of the principle of national unity that the Saigon government has endorsed and betrayed.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fire+in+the+Lake+-+The+Vietnamese+and+the+Americans+in+Vietnam&rft.place=New+York&rft.pages=549&rft.pub=Vintage+Books&rft.date=1972&rft.au=Francis+FitzGerald&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%3Fid%3D0elDDwAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-144"><b><a href="#cite_ref-144">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?id=C7ITfUZbIcUC&lpg=PA189&pg=PA189#v=onepage&q&f=false">The Vietnam War Era: A Personal Journey</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150417082248/http://books.google.com.vn/books?id=C7ITfUZbIcUC&lpg=PA189&pg=PA189#v=onepage&q&f=false">Lưu trữ</a> 2015-04-17 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Bruce O. Solheim, page 189, trích: "The Americans stepped in and created a depndent puppet state"</span> </li> <li id="cite_note-145"><b><a href="#cite_ref-145">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isreview.org/issues/33/vietnam2.shtml">From the overthrow of Diem to the Tet Offensive Vietnam: The war the U.S. lost</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170811093850/http://isreview.org/issues/33/vietnam2.shtml">Lưu trữ</a> 2017-08-11 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Joe Allen, International Socialist Review Issue 33, January–February 2004</span> </li> <li id="cite_note-146"><b><a href="#cite_ref-146">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=LqsVAgAAQBAJ&pg=PA162&lpg=PA162&dq=arvn+puppet+army&source=bl&ots=0-rFJSdZ4y&sig=Lun6nXCcRSZa5vwj-wLeUgC9zkE&hl=vi&sa=X&sqi=2&ved=0ahUKEwjR4eLdhNDNAhWGGJQKHYYfCF8Q6AEIGTAA#v=onepage&q=arvn%20puppet%20army&f=false">“Westmoreland's War”</a>. Google Books<span class="reference-accessdate">. Truy cập 23 tháng 12 năm 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Westmoreland%27s+War&rft.place=Google+Books&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%3Fid%3DLqsVAgAAQBAJ%26pg%3DPA162%26lpg%3DPA162%26dq%3Darvn%2Bpuppet%2Barmy%26source%3Dbl%26ots%3D0-rFJSdZ4y%26sig%3DLun6nXCcRSZa5vwj-wLeUgC9zkE%26hl%3Dvi%26sa%3DX%26sqi%3D2%26ved%3D0ahUKEwjR4eLdhNDNAhWGGJQKHYYfCF8Q6AEIGTAA%23v%3Donepage%26q%3Darvn%2520puppet%2520army%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-147"><b><a href="#cite_ref-147">^</a></b> <span class="reference-text">Marilyn Young, The Vietnam Wars: 1945—1990 (New York: Harper Perennial, 1991), p. 76 and p. 104.</span> </li> <li id="cite_note-148"><b><a href="#cite_ref-148">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160131043715/http://www.bbc.com/vietnamese/specials/170_viet_studies/page21.shtml">“BBC Vietnamese”</a> (bằng tiếng Anh). BBC News. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/vietnamese/specials/170_viet_studies/page21.shtml">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 31 tháng 1 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập 23 tháng 12 năm 2017</span>. <q>Chính thể Sài Gòn không thể nuôi chính mình; thậm chí không thu đủ lợi tức cho hoạt động hàng ngày. Họ phải phụ thuộc vào viện trợ Mỹ.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=BBC+Vietnamese&rft.place=BBC+News&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fvietnamese%2Fspecials%2F170_viet_studies%2Fpage21.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r41642734">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{list-style-type:none;margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>dl>dd{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em;list-style:none}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}</style><div class="refbegin" style=""> <ul><li>Bùi Diễm. <i>Gọng Kìm Lịch sử</i>. Paris: Phạm Xuân Khai, 2000.</li> <li>Choinski, Walter Frank. <i>Country Study: Republic of Vietnam</i>. Washington, DC: The Military Assistance Institute, 1965.</li> <li>Larsen, Stanley et al. <i>Allied Participation in Vietnam</i>. Washington, DC: Department of the Army, 1975.</li> <li>Lê Xuân Khoa. <i>Việt Nam 1945-1995</i>, Tập I. Bethesda, MD: Tiên Rồng, 2004.</li> <li>Ministry of Foreign Affairs. <i>Vietnamese Realities</i>. Saigon: Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Vietnam, 1967.</li> <li>Nguyen Ngoc Bich, et al. <i>An Annotated Atlas of the Republic of Viet-Nam</i>. Washington, DC: Embassy of Viet-Nam, 1972.</li> <li>Nguyễn Phương-Khanh. <i>Vietnamese Legal Materials 1954-1975, A Selected Annotated Bibliography</i>. Washington, DC: Library of Congress, 1977.</li> <li>Nguyễn Văn Lục. <i>Lịch sử Còn Đó</i>. Garden Grove, CA: Tân Văn, 2008.</li> <li>Penniman, Howard R. <i>Elections in South Vietnam</i>. Stanford, CA: Hoover Institution on War, Revolution and Peace at Stanford University, 1972.</li> <li>Sales, Jeanne M. <i>Guide to Vietnam</i>. Sài Gòn: American Women's Association of Saigon, 1974.</li> <li>Smith, Harvey et al. <i>Area Handbook of South Vietnam</i>. Washington, DC: US Government Printing Office, 1967.</li> <li>Trương Đình Bạch Hồng. <i>Quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam Cộng hòa và Cambodge trong giai đoạn 1954-1970</i>. Charleston, SC: Hồng Trương Books, 2014.</li> <li>Wiest, Andrew A. <i>The Vietnam War, 1956-1975</i>. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2002</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm"><span id=".C4.90.E1.BB.8Dc_th.C3.AAm"></span>Đọc thêm</h2></div> <dl><dt>Academic articles and chapters</dt></dl> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r41642734"><div class="refbegin columns references-column-count references-column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2;"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNguyen2018" class="citation journal cs1">Nguyen, Phi-Vân (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-asian-studies/article/secular-state-for-a-religious-nation-the-republic-of-vietnam-and-religious-nationalism-19461963/6686A381A12183648E76430BC646BC85">“A Secular State for a Religious Nation: The Republic of Vietnam and Religious Nationalism, 1946–1963”</a>. <i>The Journal of Asian Studies</i>. <b>77</b> (3): 741–771. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0021911818000505">10.1017/S0021911818000505</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Journal+of+Asian+Studies&rft.atitle=A+Secular+State+for+a+Religious+Nation%3A+The+Republic+of+Vietnam+and+Religious+Nationalism%2C+1946%E2%80%931963&rft.volume=77&rft.issue=3&rft.pages=741-771&rft.date=2018&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0021911818000505&rft.aulast=Nguyen&rft.aufirst=Phi-V%C3%A2n&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Fjournals%2Fjournal-of-asian-studies%2Farticle%2Fsecular-state-for-a-religious-nation-the-republic-of-vietnam-and-religious-nationalism-19461963%2F6686A381A12183648E76430BC646BC85&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTran2023" class="citation journal cs1">Tran, Nu-Anh (2023). “Denouncing the 'Việt Cộng': Tales of revolution and betrayal in the Republic of Vietnam”. <i>Journal of Southeast Asian Studies</i>. <b>53</b> (4): 686–708. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0022463422000790">10.1017/S0022463422000790</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Southeast+Asian+Studies&rft.atitle=Denouncing+the+%27Vi%E1%BB%87t+C%E1%BB%99ng%27%3A+Tales+of+revolution+and+betrayal+in+the+Republic+of+Vietnam&rft.volume=53&rft.issue=4&rft.pages=686-708&rft.date=2023&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0022463422000790&rft.aulast=Tran&rft.aufirst=Nu-Anh&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTaylor2015" class="citation book cs1">Taylor, K. W. (2015). “Voices from the South”. Trong Taylor, K. W. (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9780877277958/voices-from-the-second-republic-of-south-vietnam-19671975/"><i>Voices from the Second Republic of South Vietnam (1967–1975)</i></a>. Cornell University Press. tr. 1–8. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780877277958" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780877277958"><bdi>9780877277958</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Voices+from+the+South&rft.btitle=Voices+from+the+Second+Republic+of+South+Vietnam+%281967%E2%80%931975%29&rft.pages=1-8&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=2015&rft.isbn=9780877277958&rft.aulast=Taylor&rft.aufirst=K.+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cornellpress.cornell.edu%2Fbook%2F9780877277958%2Fvoices-from-the-second-republic-of-south-vietnam-19671975%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGadkar-Wilcox2023" class="citation book cs1">Gadkar-Wilcox, Wynn (2023). “Universities and Intellectual Culture in the Republic of Vietnam”. Trong Ho Peché, Linda; Vo, Alex-Thai Dinh; Vu, Tuong (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://tupress.temple.edu/books/toward-a-framework-for-vietnamese-american-studies"><i>Toward a Framework for Vietnamese American Studies: History, Community, and Memory</i></a>. Temple University Press. tr. 57–75. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781439922880" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781439922880"><bdi>9781439922880</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Universities+and+Intellectual+Culture+in+the+Republic+of+Vietnam&rft.btitle=Toward+a+Framework+for+Vietnamese+American+Studies%3A+History%2C+Community%2C+and+Memory&rft.pages=57-75&rft.pub=Temple+University+Press&rft.date=2023&rft.isbn=9781439922880&rft.aulast=Gadkar-Wilcox&rft.aufirst=Wynn&rft_id=https%3A%2F%2Ftupress.temple.edu%2Fbooks%2Ftoward-a-framework-for-vietnamese-american-studies&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHoang2023" class="citation book cs1">Hoang, Tuan (2023). “The August Revolution, the Fall of Saigon, and Postwar Reeducation Camps: Understanding Vietnamese Diasporic Anticommunism”. Trong Ho Peché, Linda; Vo, Alex-Thai Dinh; Vu, Tuong (biên tập). <i>Toward a Framework for Vietnamese American Studies: History, Community, and Memory</i>. Temple University Press. tr. 76–94. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781439922880" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781439922880"><bdi>9781439922880</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+August+Revolution%2C+the+Fall+of+Saigon%2C+and+Postwar+Reeducation+Camps%3A+Understanding+Vietnamese+Diasporic+Anticommunism&rft.btitle=Toward+a+Framework+for+Vietnamese+American+Studies%3A+History%2C+Community%2C+and+Memory&rft.pages=76-94&rft.pub=Temple+University+Press&rft.date=2023&rft.isbn=9781439922880&rft.aulast=Hoang&rft.aufirst=Tuan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li></ul> </div> <dl><dt>Monographs and edited volumes</dt></dl> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r41642734"><div class="refbegin columns references-column-count references-column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2;"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMiller2013" class="citation book cs1">Miller, Edward (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hup.harvard.edu/catalog.php?isbn=9780674072985"><i>Misalliance: Ngo Dinh Diem, the United States, and the Fate of South Vietnam</i></a>. Harvard University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780674072985" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780674072985"><bdi>9780674072985</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Misalliance%3A+Ngo+Dinh+Diem%2C+the+United+States%2C+and+the+Fate+of+South+Vietnam&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=9780674072985&rft.aulast=Miller&rft.aufirst=Edward&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.hup.harvard.edu%2Fcatalog.php%3Fisbn%3D9780674072985&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFChapman2013" class="citation book cs1">Chapman, Jessica M. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9780801450617/cauldron-of-resistance/"><i>Cauldron of Resistance: Ngo Dinh Diem, the United States, and 1950s Southern Vietnam</i></a>. Cornell University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780801450617" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780801450617"><bdi>9780801450617</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cauldron+of+Resistance%3A+Ngo+Dinh+Diem%2C+the+United+States%2C+and+1950s+Southern+Vietnam&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=9780801450617&rft.aulast=Chapman&rft.aufirst=Jessica+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cornellpress.cornell.edu%2Fbook%2F9780801450617%2Fcauldron-of-resistance%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVuFear2020" class="citation book cs1">Vu, Tuong; Fear, Sean biên tập (2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9781501745126/the-republic-of-vietnam-19551975/"><i>The Republic of Vietnam, 1955–1975: Vietnamese Perspectives on Nation Building</i></a>. Cornell University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781501745126" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781501745126"><bdi>9781501745126</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Republic+of+Vietnam%2C+1955%E2%80%931975%3A+Vietnamese+Perspectives+on+Nation+Building&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=2020&rft.isbn=9781501745126&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cornellpress.cornell.edu%2Fbook%2F9781501745126%2Fthe-republic-of-vietnam-19551975%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStur2020" class="citation book cs1">Stur, Heather Marie (2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/books/saigon-at-war/EB311133B08D56E148BDDFB86923B6B5"><i>Saigon at War: South Vietnam and the Global Sixties</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781316676752" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781316676752"><bdi>9781316676752</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Saigon+at+War%3A+South+Vietnam+and+the+Global+Sixties&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2020&rft.isbn=9781316676752&rft.aulast=Stur&rft.aufirst=Heather+Marie&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Fbooks%2Fsaigon-at-war%2FEB311133B08D56E148BDDFB86923B6B5&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTran2022" class="citation book cs1">Tran, Nu-Anh (2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://uhpress.hawaii.edu/title/disunion-anticommunist-nationalism-and-the-making-of-the-republic-of-vietnam/"><i>Disunion: Anticommunist Nationalism and the Making of the Republic of Vietnam</i></a>. University of Hawaiʻi Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780824887865" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780824887865"><bdi>9780824887865</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Disunion%3A+Anticommunist+Nationalism+and+the+Making+of+the+Republic+of+Vietnam&rft.pub=University+of+Hawai%CA%BBi+Press&rft.date=2022&rft.isbn=9780824887865&rft.aulast=Tran&rft.aufirst=Nu-Anh&rft_id=https%3A%2F%2Fuhpress.hawaii.edu%2Ftitle%2Fdisunion-anticommunist-nationalism-and-the-making-of-the-republic-of-vietnam%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTranVu2022" class="citation book cs1">Tran, Nu-Anh; Vu, Tuong biên tập (2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://uhpress.hawaii.edu/title/building-a-republican-nation-in-vietnam-1920-1963/"><i>Building a Republican Nation in Vietnam, 1920–1963</i></a>. University of Hawaiʻi Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780824892111" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780824892111"><bdi>9780824892111</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Building+a+Republican+Nation+in+Vietnam%2C+1920%E2%80%931963&rft.pub=University+of+Hawai%CA%BBi+Press&rft.date=2022&rft.isbn=9780824892111&rft_id=https%3A%2F%2Fuhpress.hawaii.edu%2Ftitle%2Fbuilding-a-republican-nation-in-vietnam-1920-1963%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLuuVu2023" class="citation book cs1">Luu, Trinh M.; Vu, Tuong biên tập (2023). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://uhpress.hawaii.edu/title/republican-vietnam-1963-1975-war-society-diaspora/"><i>Republican Vietnam, 1963–1975: War, Society, Diaspora</i></a>. University of Hawaiʻi Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780824895181" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780824895181"><bdi>9780824895181</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Republican+Vietnam%2C+1963%E2%80%931975%3A+War%2C+Society%2C+Diaspora&rft.pub=University+of+Hawai%CA%BBi+Press&rft.date=2023&rft.isbn=9780824895181&rft_id=https%3A%2F%2Fuhpress.hawaii.edu%2Ftitle%2Frepublican-vietnam-1963-1975-war-society-diaspora%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNguyen-Marshall2023" class="citation book cs1">Nguyen-Marshall, Van (2023). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9781501770579/between-war-and-the-state/"><i>Between War and the State: Civil Society in South Vietnam, 1954–1975</i></a>. Cornell University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781501770579" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781501770579"><bdi>9781501770579</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Between+War+and+the+State%3A+Civil+Society+in+South+Vietnam%2C+1954%E2%80%931975&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=2023&rft.isbn=9781501770579&rft.aulast=Nguyen-Marshall&rft.aufirst=Van&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cornellpress.cornell.edu%2Fbook%2F9781501770579%2Fbetween-war-and-the-state%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AVi%E1%BB%87t+Nam+C%E1%BB%99ng+h%C3%B2a" class="Z3988"></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2></div> <table class="wikitable succession-box noprint" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr style="text-align: center;"> <td width="30%" valign="top" align="center" rowspan="1">Tiền nhiệm:<br /><b><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Quốc gia Việt Nam">Quốc gia Việt Nam</a></b> </td> <td width="40%" style="text-align: center;" rowspan="1"><b>Việt Nam Cộng hòa</b><br /><a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a>–<a href="/wiki/1975" title="1975">1975</a> </td> <td width="30%" valign="top" align="center" rowspan="1">Kế nhiệm:<br /><b><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Mi%E1%BB%81n_Nam_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cộng hòa Miền Nam Việt Nam">Cộng hòa Miền Nam Việt Nam</a></b> </td></tr> </tbody></table> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Chính_trị_Việt_Nam_Cộng_hòa" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="4" style="background:#FFDE00; color: black;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Bản mẫu:Chính trị Việt Nam Cộng hòa"><abbr title="Xem bản mẫu này" style="color: black">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chính trị Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này" style="color: black">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này" style="color: black">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Chính_trị_Việt_Nam_Cộng_hòa" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính trị Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)">Chính trị Việt Nam Cộng hòa</a></div></th></tr><tr><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 2px 0 0"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Cộng hòa"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/100px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="100" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/150px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Flag_of_South_Vietnam.svg/200px-Flag_of_South_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div></td><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#FFDE00; color: black;;width:1%">Hiến pháp</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1956" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1956">Hiến pháp 1956</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_1967" title="Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa 1967">Hiến pháp 1967</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Cộng hòa"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png" decoding="async" width="100" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg/200px-Coat_of_arms_of_the_Republic_of_Vietnam_%281967%E2%80%931975%29.svg.png 2x" data-file-width="647" data-file-height="616" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#FFDE00; color: black;;width:1%">Chính phủ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tổng thống Việt Nam Cộng hòa">Tổng thống</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ng%C3%B4_%C4%90%C3%ACnh_Di%E1%BB%87m" title="Ngô Đình Diệm">Ngô Đình Diệm</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u" title="Nguyễn Văn Thiệu">Nguyễn Văn Thiệu</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_V%C4%83n_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Trần Văn Hương">Trần Văn Hương</a></li> <li><a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_V%C4%83n_Minh" title="Dương Văn Minh">Dương Văn Minh</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa">Thủ tướng</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ng%E1%BB%8Dc_Th%C6%A1" title="Nguyễn Ngọc Thơ">Nguyễn Ngọc Thơ</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kh%C3%A1nh" title="Nguyễn Khánh">Nguyễn Khánh</a></li> <li><a href="/wiki/Phan_Huy_Qu%C3%A1t" title="Phan Huy Quát">Phan Huy Quát</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Cao_K%E1%BB%B3" title="Nguyễn Cao Kỳ">Nguyễn Cao Kỳ</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_L%E1%BB%99c_(th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng)" title="Nguyễn Văn Lộc (thủ tướng)">Nguyễn Văn Lộc</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_V%C4%83n_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Trần Văn Hương">Trần Văn Hương</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%A7n_Thi%E1%BB%87n_Khi%C3%AAm" title="Trần Thiện Khiêm">Trần Thiện Khiêm</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_B%C3%A1_C%E1%BA%A9n" title="Nguyễn Bá Cẩn">Nguyễn Bá Cẩn</a></li> <li><a href="/wiki/V%C5%A9_V%C4%83n_M%E1%BA%ABu" title="Vũ Văn Mẫu">Vũ Văn Mẫu</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#FFDE00; color: black;;width:1%"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Quốc hội</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a#Thượng_viện" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Thượng nghị viện</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_ngh%E1%BB%8B_vi%E1%BB%87n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thượng nghị viện Việt Nam Cộng hòa">Chủ tịch Thượng nghị viện</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a#Hạ_viện" title="Quốc hội Việt Nam Cộng hòa">Hạ nghị viện</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A1_ngh%E1%BB%8B_vi%E1%BB%87n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hạ nghị viện Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)">Chủ tịch Hạ nghị viện</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#FFDE00; color: black;;width:1%">Tư pháp</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BB%91i_cao_Ph%C3%A1p_vi%E1%BB%87n_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa">Tối cao Pháp viện</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="4" style="background:#FFDE00; color: black;"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/16px-Symbol_question.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/23px-Symbol_question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/31px-Symbol_question.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)"><b>Chủ đề</b></a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Sách Wikipedia"><img alt="Sách Wikipedia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Symbol_book_class2.svg/16px-Symbol_book_class2.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Symbol_book_class2.svg/23px-Symbol_book_class2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Symbol_book_class2.svg/31px-Symbol_book_class2.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ch:Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sách:Chính trị Việt Nam Cộng hòa (trang không tồn tại)"><b>Sách</b></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/RollingThunder.gif/21px-RollingThunder.gif" decoding="async" width="21" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/RollingThunder.gif/32px-RollingThunder.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/RollingThunder.gif/42px-RollingThunder.gif 2x" data-file-width="372" data-file-height="208" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cổng thông tin:Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg/19px-Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg/29px-Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg/38px-Tr%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%90%C3%B4ng_S%C6%A1n.svg.png 2x" data-file-width="709" data-file-height="709" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Cổng thông tin:Lịch sử Việt Nam">Lịch sử Việt Nam</a></li></ul></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Việt_Nam_Cộng_hòa&oldid=71837201">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Việt_Nam_Cộng_hòa&oldid=71837201</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thể loại:Chính trị Việt Nam Cộng hòa">Chính trị Việt Nam Cộng hòa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thể loại:Việt Nam Cộng hòa">Việt Nam Cộng hòa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Thể loại:Cựu cộng hòa">Cựu cộng hòa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Lịch sử Việt Nam">Lịch sử Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_%E1%BB%9F_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Thể loại:Cựu quốc gia ở Đông Nam Á">Cựu quốc gia ở Đông Nam Á</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_trong_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Cựu quốc gia trong lịch sử Việt Nam">Cựu quốc gia trong lịch sử Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%83_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Thể loại:Cựu chính thể trong Chiến tranh Lạnh">Cựu chính thể trong Chiến tranh Lạnh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kh%E1%BB%9Fi_%C4%91%E1%BA%A7u_n%C4%83m_1955_%E1%BB%9F_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Khởi đầu năm 1955 ở Việt Nam">Khởi đầu năm 1955 ở Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ch%E1%BA%A5m_d%E1%BB%A9t_n%C4%83m_1975_%E1%BB%9F_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Chấm dứt năm 1975 ở Việt Nam">Chấm dứt năm 1975 ở Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%83_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Thể loại:Cựu chính thể trong Chiến tranh Đông Dương">Cựu chính thể trong Chiến tranh Đông Dương</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_%C4%91%E1%BB%99c_t%C3%A0i_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Thể loại:Chế độ độc tài quân sự">Chế độ độc tài quân sự</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_c%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_formatnum_kh%C3%B4ng_ph%E1%BA%A3i_s%E1%BB%91" title="Thể loại:Trang có các đối số formatnum không phải số">Trang có các đối số formatnum không phải số</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_m%E1%BB%A5c_ti%C3%AAu_Harv_v%C3%A0_Sfn" title="Thể loại:Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn">Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_ch%C3%BA_th%C3%ADch_kh%C3%B4ng_%C4%91%E1%BA%A7y_%C4%91%E1%BB%A7" title="Thể loại:Bài viết có chú thích không đầy đủ">Bài viết có chú thích không đầy đủ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kh%C3%B3a_kh%C3%B4ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_di_chuy%E1%BB%83n" title="Thể loại:Khóa không được di chuyển">Khóa không được di chuyển</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_b%E1%BB%8B_h%E1%BA%A1n_ch%E1%BA%BF_cho_th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_x%C3%A1c_nh%E1%BA%ADn_m%E1%BB%9F_r%E1%BB%99ng" title="Thể loại:Trang bị hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng">Trang bị hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%E1%BB%8Da_%C4%91%E1%BB%99_tr%C3%AAn_Wikidata" title="Thể loại:Tọa độ trên Wikidata">Tọa độ trên Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_h%E1%BB%99p_th%C3%B4ng_tin_qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_c%C3%A1c_tham_s%E1%BB%91_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Trang sử dụng hộp thông tin quốc gia có các tham số không rõ">Trang sử dụng hộp thông tin quốc gia có các tham số không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Anh">Bài viết có văn bản tiếng Anh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Pháp">Bài viết có văn bản tiếng Pháp</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 4 tháng 10 năm 2024, 01:06.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-rgbsb","wgBackendResponseTime":197,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.832","walltime":"2.153","ppvisitednodes":{"value":11550,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":308203,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":20845,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":272427,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1688.016 1 -total"," 34.09% 575.455 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 18.04% 304.594 6 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 16.83% 284.155 1 Bản_mẫu:Infobox_Former_Country"," 14.91% 251.637 19 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 12.05% 203.426 39 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 8.43% 142.321 1 Bản_mẫu:Lang-en"," 7.39% 124.772 1 Bản_mẫu:Lịch_sử_Việt_Nam"," 7.20% 121.528 1 Bản_mẫu:Sidebar_with_collapsible_lists"," 5.64% 95.238 2 Bản_mẫu:Harvnb"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.948","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":22034188,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\nanchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFA._Dirk_Moses2008\"] = 1,\n [\"CITEREFChapman2013\"] = 1,\n [\"CITEREFFrancis_FitzGerald1972\"] = 1,\n [\"CITEREFGadkar-Wilcox2023\"] = 1,\n [\"CITEREFGeorge_S._Prugh1975\"] = 1,\n [\"CITEREFHoang2023\"] = 1,\n [\"CITEREFHoàng_Trần2023\"] = 1,\n [\"CITEREFJoe_Allen2009\"] = 1,\n [\"CITEREFKonrad_G._Bühler2001\"] = 1,\n [\"CITEREFL._Shelton_Woods2002\"] = 1,\n [\"CITEREFLuuVu2023\"] = 1,\n [\"CITEREFLynzee_KlingmanSusan_Martin1974\"] = 1,\n [\"CITEREFLê_Đỗ_Huy2012\"] = 1,\n [\"CITEREFMichael_Maclear1982\"] = 1,\n [\"CITEREFMiller2013\"] = 1,\n [\"CITEREFMặc_Lâm2013\"] = 1,\n [\"CITEREFNam_Hải2008\"] = 1,\n [\"CITEREFNguyen-Marshall2023\"] = 1,\n [\"CITEREFNguyen2018\"] = 1,\n [\"CITEREFNguyễn_Hữu_Thái2008\"] = 1,\n [\"CITEREFPhong_Hoàn_Công2010\"] = 1,\n [\"CITEREFRobert_C._Doyle2010\"] = 1,\n [\"CITEREFStur2020\"] = 1,\n [\"CITEREFTaylor2015\"] = 1,\n [\"CITEREFTran2022\"] = 1,\n [\"CITEREFTran2023\"] = 1,\n [\"CITEREFTranVu2022\"] = 1,\n [\"CITEREFTrung_Hiếu2015\"] = 2,\n [\"CITEREFVOV2005\"] = 1,\n [\"CITEREFVuFear2020\"] = 1,\n [\"CITEREFĐặng_Phong1991\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Brca\"] = 1,\n [\"Bài chi tiết\"] = 2,\n [\"Center\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 12,\n [\"Chính trị Việt Nam Cộng hòa\"] = 1,\n [\"Chú thích sách\"] = 19,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 2,\n [\"Chú thích web\"] = 39,\n [\"Coord\"] = 1,\n [\"Cquote\"] = 3,\n [\"Các chủ đề\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 1,\n [\"End box\"] = 1,\n [\"Flag\"] = 1,\n [\"Flagcountry\"] = 7,\n [\"Ghi chú\"] = 1,\n [\"Goca\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 2,\n [\"Infobox Former Country\"] = 1,\n [\"Lang-en\"] = 1,\n [\"Lang-fr\"] = 1,\n [\"Lit\"] = 1,\n [\"Liên kết hỏng\"] = 1,\n [\"Lịch sử Việt Nam\"] = 1,\n [\"Lịch sử Việt Nam Cộng hòa\"] = 1,\n [\"Parabr\"] = 4,\n [\"Plainlist\"] = 2,\n [\"Pp-move-indef\"] = 1,\n [\"Pp-semi-protected\"] = 1,\n [\"Refbegin\"] = 3,\n [\"Refend\"] = 3,\n [\"Sica\"] = 1,\n [\"Sort\"] = 3,\n [\"Start box\"] = 1,\n [\"Số trang\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thứ tự chức vụ\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 6,\n [\"Xem thêm\"] = 2,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-849f99967d-j2jfp","timestamp":"20241124043753","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Vi\u1ec7t Nam C\u1ed9ng h\u00f2a","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Vi%E1%BB%87t_Nam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q180573","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q180573","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-11-30T02:42:37Z","dateModified":"2024-10-04T01:06:24Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e9\/Flag_of_South_Vietnam.svg","headline":"c\u1ef1u ch\u00ednh th\u1ec3 t\u1ea1i mi\u1ec1n Nam Vi\u1ec7t Nam (1955\u20131975)"}</script> </body> </html>