CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Gà – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"4d57a7c2-5673-4678-80b0-2c726f44c833","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Gà","wgTitle":"Gà","wgCurRevisionId":71935586,"wgRevisionId":71935586,"wgArticleId":123707,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả","Bài có liên kết hỏng","Bản mẫu webarchive dùng liên kết archiveis","Trang sử dụng liên kết tự động PMID","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Bài viết chứa liên kết DMOZ","Động vật đã được thuần hóa","Gà","Gallus","Động vật được mô tả năm 1758","Gia cầm","Chim toàn cầu" ,"Phân loài","Nhóm loài do Carl Linnaeus đặt tên"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Gà","wgRelevantArticleId":123707,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q780", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements", "mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Junglefowl_on_tree.jpg/1200px-Junglefowl_on_tree.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="910"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Junglefowl_on_tree.jpg/800px-Junglefowl_on_tree.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="607"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Junglefowl_on_tree.jpg/640px-Junglefowl_on_tree.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="485"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Gà – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/G%C3%A0"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/G%C3%A0"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Gà rootpage-Gà skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=G%C3%A0" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=G%C3%A0" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=G%C3%A0" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=G%C3%A0" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Đặc_điểm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Đặc_điểm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Đặc điểm</span> </div> </a> <ul id="toc-Đặc_điểm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tập_tính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tập_tính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tập tính</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tập_tính-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tập tính</span> </button> <ul id="toc-Tập_tính-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Gà_mái" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gà_mái"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Gà mái</span> </div> </a> <ul id="toc-Gà_mái-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nhảy_ổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nhảy_ổ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Nhảy ổ</span> </div> </a> <ul id="toc-Nhảy_ổ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đòi_ấp_và_úm_gà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đòi_ấp_và_úm_gà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Đòi ấp và úm gà</span> </div> </a> <ul id="toc-Đòi_ấp_và_úm_gà-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phôi_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Phôi_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Phôi học</span> </div> </a> <ul id="toc-Phôi_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giống_gà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giống_gà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Giống gà</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Giống_gà-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Giống gà</span> </button> <ul id="toc-Giống_gà-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nguồn_gốc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguồn_gốc"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Nguồn gốc</span> </div> </a> <ul id="toc-Nguồn_gốc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nam_Mỹ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nam_Mỹ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Nam Mỹ</span> </div> </a> <ul id="toc-Nam_Mỹ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Các_bệnh_trên_gà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_bệnh_trên_gà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Các bệnh trên gà</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_bệnh_trên_gà-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trong_văn_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Trong_văn_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Trong văn hóa</span> </div> </a> <ul id="toc-Trong_văn_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trong_lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Trong_lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Trong lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Trong_lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chăn_nuôi_gà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chăn_nuôi_gà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Chăn nuôi gà</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Chăn_nuôi_gà-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Chăn nuôi gà</span> </button> <ul id="toc-Chăn_nuôi_gà-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nuôi_lấy_thịt" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nuôi_lấy_thịt"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Nuôi lấy thịt</span> </div> </a> <ul id="toc-Nuôi_lấy_thịt-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nuôi_lấy_trứng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nuôi_lấy_trứng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Nuôi lấy trứng</span> </div> </a> <ul id="toc-Nuôi_lấy_trứng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gà_làm_thực_phẩm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gà_làm_thực_phẩm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Gà làm thực phẩm</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gà_làm_thực_phẩm-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Gà làm thực phẩm</span> </button> <ul id="toc-Gà_làm_thực_phẩm-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Thịt_gà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thịt_gà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Thịt gà</span> </div> </a> <ul id="toc-Thịt_gà-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trứng_gà" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trứng_gà"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Trứng gà</span> </div> </a> <ul id="toc-Trứng_gà-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Một_số_giống" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Một_số_giống"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Một số giống</span> </div> </a> <ul id="toc-Một_số_giống-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trò_chơi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Trò_chơi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Trò chơi</span> </div> </a> <ul id="toc-Trò_chơi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tham_khảo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tham khảo</span> </button> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sách" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sách"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.1</span> <span>Sách</span> </div> </a> <ul id="toc-Sách-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Gà</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 209 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-209" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">209 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BD%D1%8D_%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D0%B4%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Унэ джэдхэр – Tiếng Kabardian" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Унэ джэдхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Tiếng Kabardian" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hoender" title="Hoender – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Hoender" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Haushuhn" title="Haushuhn – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Haushuhn" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE" title="ዶሮ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ዶሮ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Henn" title="Henn – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Henn" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D8%AC" title="دجاج – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="دجاج" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/G%C3%A2%C4%BEin%C3%A2" title="Gâľinâ – Tiếng Aromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Gâľinâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Tiếng Aromania" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Tiếng Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A7%B0%E0%A6%BE" title="কুকুৰা – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="কুকুৰা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Pakahakwan" title="Pakahakwan – Tiếng Atikamekw" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Pakahakwan" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="Tiếng Atikamekw" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Ryguasu" title="Ryguasu – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ryguasu" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D3%80%D1%83" title="ГӀанкӀу – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="ГӀанкӀу" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Chiwchi" title="Chiwchi – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Chiwchi" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Toyuq" title="Toyuq – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Toyuq" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%82" title="تویوق – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تویوق" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Malu%27o" title="Malu'o – Tiếng Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Malu'o" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Tiếng Gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ayam" title="Ayam – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Ayam" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ayam" title="Ayam – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ayam" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Siap" title="Siap – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Siap" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%97%E0%A6%BF" title="মুরগি – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মুরগি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Hayam" title="Hayam – Tiếng Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Hayam" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Tiếng Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ke" title="Ke – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Ke" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83%D1%8B%D2%A1" title="Тауыҡ – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Тауыҡ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%B0" title="Курыца – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Курыца" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%B0" title="Курыца – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Курыца" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE" title="देसी मुर्गा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="देसी मुर्गा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Manok" title="Manok – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Manok" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/H%C3%A9ndel" title="Héndel – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Héndel" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BE%B1%E0%BC%8B%E0%BD%8F%E0%BD%BA%E0%BC%8B" title="བྱ་ཏེ་ – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="བྱ་ཏེ་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Koko%C5%A1ka" title="Kokoška – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kokoška" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Yar_(evn)" title="Yar (evn) – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Yar (evn)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Домашна кокошка – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Домашна кокошка" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%85%D1%8F%D0%B0" title="Тахяа – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Тахяа" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Gall" title="Gall – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Gall" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%C4%83%D1%85" title="Чăх – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Чăх" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kur_dom%C3%A1c%C3%AD" title="Kur domácí – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kur domácí" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Nkhuku" title="Nkhuku – Tiếng Nyanja" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Nkhuku" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="Tiếng Nyanja" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Huku" title="Huku – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Huku" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Nkhuku" title="Nkhuku – Tiếng Tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Nkhuku" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="Tiếng Tumbuka" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Ghjaddina" title="Ghjaddina – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Ghjaddina" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/I%C3%A2r_(ddof)" title="Iâr (ddof) – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Iâr (ddof)" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Noo" title="Noo – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Noo" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/H%C3%B8ns" title="Høns – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Høns" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D8%AC" title="دجاج – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="دجاج" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Hinkel" title="Hinkel – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Hinkel" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Haushuhn" title="Haushuhn – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Haushuhn" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Naa%CA%BCah%C3%B3%C3%B3hai" title="Naaʼahóóhai – Tiếng Navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Naaʼahóóhai" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="Tiếng Navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kana" title="Kana – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Kana" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8C%CF%81%CE%BD%CE%B9%CE%B8%CE%B1" title="Όρνιθα – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Όρνιθα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Gal" title="Gal – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Gal" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chicken" title="Chicken – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Chicken" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Сараз – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Сараз" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Koko" title="Koko – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Koko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus" title="Gallus gallus – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Gallus gallus" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Oilo" title="Oilo – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Oilo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Koklo" title="Koklo – Tiếng Ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Koklo" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="Tiếng Ewe" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%BA" title="مرغ – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مرغ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Murgi" title="Murgi – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Murgi" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hin" title="Hin – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hin" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Gjaline" title="Gjaline – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Gjaline" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sic%C3%ADn" title="Sicín – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sicín" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cearc" title="Cearc – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cearc" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Gali%C3%B1a" title="Galiña – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Galiña" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BC" title="Котам – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Котам" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%9E" title="雞 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="雞" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Ng%C5%A9k%C5%A9" title="Ngũkũ – Tiếng Kikuyu" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Ngũkũ" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="Tiếng Kikuyu" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%A9" title="کرک – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="کرک" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Ki%C3%AA-%C3%A9" title="Kiê-é – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Kiê-é" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8B%AD" title="닭 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="닭" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Kaza" title="Kaza – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kaza" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BE" title="Հավ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հավ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%80" title="मुर्गी – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मुर्गी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Doma%C4%87a_koko%C5%A1" title="Domaća kokoš – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Domaća kokoš" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Hano" title="Hano – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Hano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Nne_%E1%BB%8Dk%E1%BB%A5k%E1%BB%8D" title="Nne ọkụkọ – Tiếng Igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Nne ọkụkọ" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="Tiếng Igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Manok" title="Manok – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Manok" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Gallina" title="Gallina – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Gallina" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BA" title="Карк – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Карк" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Inkuku" title="Inkuku – Tiếng Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Inkuku" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Tiếng Xhosa" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Nytjah%C3%A6nsni" title="Nytjahænsni – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Nytjahænsni" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A8%D7%A0%D7%92%D7%95%D7%9C_%D7%94%D7%91%D7%99%D7%AA" title="תרנגול הבית – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="תרנגול הבית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Pitik" title="Pitik – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Pitik" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%8B%E0%B2%B3%E0%B2%BF" title="ಕೋಳಿ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕೋಳಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Manuk" title="Manuk – Tiếng Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Manuk" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Tiếng Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98" title="ქათამი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ქათამი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%84%DA%A9%D9%8E%D8%B1" title="کۄکَر – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کۄکَر" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/K%C3%B9ra" title="Kùra – Tiếng Kashubia" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Kùra" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Tiếng Kashubia" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%83%D1%8B%D2%9B" title="Тауық – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Тауық" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Inkoko" title="Inkoko – Tiếng Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Inkoko" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Tiếng Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BE%D0%BA" title="Тоок – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Тоок" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D3%B9%D0%B2%D3%B9" title="Цӹвӹ – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Цӹвӹ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kuku" title="Kuku – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kuku" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Nsusu" title="Nsusu – Tiếng Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Nsusu" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Tiếng Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Mir%C3%AE%C5%9Fk" title="Mirîşk – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mirîşk" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Iarina_y_ial" title="Iarina y ial – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Iarina y ial" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D3%8F%D0%B8" title="Аьнакӏи – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Аьнакӏи" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BB%84%E0%BA%81%E0%BB%88" title="ໄກ່ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ໄກ່" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Gallus" title="Gallus – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Gallus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/M%C4%81jas_vista" title="Mājas vista – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mājas vista" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Haushong" title="Haushong – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Haushong" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%87" title="Верч – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Верч" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Namin%C4%97_vi%C5%A1ta" title="Naminė višta – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Naminė višta" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Manu" title="Manu – Tiếng Nias" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Manu" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="Tiếng Nias" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Hoon" title="Hoon – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Hoon" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Ns%C3%B3s%C3%B3" title="Nsósó – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Nsósó" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1zi_ty%C3%BAk" title="Házi tyúk – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Házi tyúk" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Кокошка – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Кокошка" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Akoho" title="Akoho – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Akoho" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%B4%E0%B4%BF" title="കോഴി – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കോഴി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Heihei" title="Heihei – Tiếng Māori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Heihei" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Tiếng Māori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%82%E0%A4%AC%E0%A4%A1%E0%A5%80" title="कोंबडी – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कोंबडी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A5%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ქოთომი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ქოთომი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AE%D9%87" title="فرخه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فرخه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%A9" title="کرک – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کرک" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8C%EA%AF%A6%EA%AF%9F_(%EA%AF%8E%EA%AF%86%EA%AF%A6%EA%AF%9B)" title="ꯌꯦꯟ (ꯎꯆꯦꯛ) – Tiếng Manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯌꯦꯟ (ꯎꯆꯦꯛ)" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Tiếng Manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Ayam_(taranak)" title="Ayam (taranak) – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Ayam (taranak)" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Gi%C4%95" title="Giĕ – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Giĕ" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Сараз – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Сараз" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%80%E1%80%BA" title="ကြက် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ကြက်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Toa" title="Toa – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Toa" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kip_(vogel)" title="Kip (vogel) – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kip (vogel)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Hounder" title="Hounder – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Hounder" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="कुखुरा – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कुखुरा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%BE_(%E0%A4%9D%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%83)" title="खा (झंगः) – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="खा (झंगः)" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8B%E3%83%AF%E3%83%88%E3%83%AA" title="ニワトリ – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ニワトリ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus" title="Gallus gallus domesticus – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Gallus gallus domesticus" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BC" title="Котам – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Котам" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCshan" title="Hüshan – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Hüshan" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tamh%C3%B8ns" title="Tamhøns – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tamhøns" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/H%C3%B8ns" title="Høns – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Høns" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Gallus_gallus" title="Gallus gallus – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Gallus gallus" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Lukkuu" title="Lukkuu – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Lukkuu" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Tovuq" title="Tovuq – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Tovuq" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%95%E0%A9%9C" title="ਕੁੱਕੜ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੁੱਕੜ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DA%A9%DA%91" title="ککڑ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ککڑ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D3%A7%D0%B3" title="Курӧг – Tiếng Komi-Permyak" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Курӧг" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="Tiếng Komi-Permyak" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%AC%E1%81%9A%E1%80%BA" title="စာၚ် – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="စာၚ်" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Glinne" title="Glinne – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Glinne" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Hohn" title="Hohn – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Hohn" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kura_domowa" title="Kura domowa – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kura domowa" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Galinha" title="Galinha – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Galinha" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Taw%C4%B1qlar" title="Tawıqlar – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Tawıqlar" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/G%C4%83in%C4%83" title="Găină – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Găină" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Wallpa" title="Wallpa – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Wallpa" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Курка – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Курка" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Курица – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Курица" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%83%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Куурусса – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Куурусса" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/tulakuk" title="tulakuk – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="tulakuk" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Pudda" title="Pudda – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Pudda" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Chicken" title="Chicken – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Chicken" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Kgogo" title="Kgogo – Tiếng Sotho Miền Bắc" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Kgogo" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="Tiếng Sotho Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Pula_(shpend)" title="Pula (shpend) – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Pula (shpend)" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Jaddina" title="Jaddina – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Jaddina" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Chicken" title="Chicken – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Chicken" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%DA%AA%DA%99" title="ڪڪڙ – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪڪڙ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kura_dom%C3%A1ca" title="Kura domáca – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kura domáca" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Doma%C4%8Da_koko%C5%A1" title="Domača kokoš – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Domača kokoš" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Dooro" title="Dooro – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Dooro" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B4%DA%A9" title="مریشک – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مریشک" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Кокошка – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кокошка" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Doma%C4%87a_koko%C5%A1" title="Domaća kokoš – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Domaća kokoš" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Hayam" title="Hayam – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Hayam" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kana" title="Kana – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kana" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tamh%C3%B6na" title="Tamhöna – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tamhöna" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Manok" title="Manok – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Manok" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%8B%E0%AE%B4%E0%AE%BF" title="கோழி – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கோழி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Yuza%E1%B9%AD" title="Yuzaṭ – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Yuzaṭ" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Jadde" title="Jadde – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Jadde" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D1%80%D1%82_%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%B3%D1%8B" title="Йорт тавыгы – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Йорт тавыгы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/welung" title="welung – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="welung" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A1%E0%B0%BF" title="కోడి – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="కోడి" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Aj%C3%AFth" title="Ajïth – Tiếng Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Ajïth" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Tiếng Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%81%E0%B9%88" title="ไก่ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ไก่" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D2%93" title="Мурғ – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Мурғ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Kok%C3%AAh%C3%A9axa" title="Kokêhéaxa – Tiếng Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Kokêhéaxa" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Tiếng Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%8B%E0%B2%B0%E0%B2%BF" title="ಕೋರಿ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಕೋರಿ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tavuk" title="Tavuk – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tavuk" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Towuk" title="Towuk – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Towuk" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Nywan" title="Nywan – Tiếng Tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Nywan" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Tiếng Tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%B3" title="Курег – Tiếng Udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Курег" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Tiếng Udmurt" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Курка – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Курка" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%BA%DB%8C" title="مرغی – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مرغی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Gaeq" title="Gaeq – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Gaeq" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Kana" title="Kana – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kana" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Jigok" title="Jigok – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Jigok" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kana" title="Kana – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kana" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Poye" title="Poye – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Poye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%9E" title="雞 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="雞" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Henne" title="Henne – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Henne" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Man%C3%B3k" title="Manók – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Manók" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Ganaar" title="Ganaar – Tiếng Wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Ganaar" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Tiếng Wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%B8%A1" title="鸡 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="鸡" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%90%D7%9F" title="האן – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="האן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%9E" title="雞 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="雞" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Kerge_(heywan)" title="Kerge (heywan) – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Kerge (heywan)" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/V%C4%97%C5%A1ta" title="Vėšta – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Vėšta" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%B8%A1" title="鸡 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="鸡" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bdr mw-list-item"><a href="https://bdr.wikipedia.org/wiki/Manuk" title="Manuk – West Coast Bajau" lang="bdr" hreflang="bdr" data-title="Manuk" data-language-autonym="Bajau Sama" data-language-local-name="West Coast Bajau" class="interlanguage-link-target"><span>Bajau Sama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Ayam" title="Ayam – Tiếng Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Ayam" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Tiếng Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Manuk" title="Manuk – Tiếng Dusun Miền Trung" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Manuk" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Tiếng Dusun Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Manuk" title="Manuk – Tiếng Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Manuk" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Tiếng Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Sisu" title="Sisu – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Sisu" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/%E1%A5%90%E1%A5%AD%E1%A5%B1" title="ᥐᥭᥱ – Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="ᥐᥭᥱ" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Kag" title="Kag – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Kag" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q780#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/G%C3%A0" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:G%C3%A0" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/G%C3%A0"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/G%C3%A0"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/G%C3%A0" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/G%C3%A0" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&oldid=71935586" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=G%C3%A0&id=71935586&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FG%25C3%25A0"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FG%25C3%25A0"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=G%C3%A0"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=G%C3%A0&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Chickens" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q780" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><dl><dd><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm thông tin: <a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">Bộ Gà</a></div></dd></dl> <table class="infobox taxobox" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" style="padding:12px;text-align:center;vertical-align:middle;line-height:1.1em;font-size:135%;font-weight:bold;color:black;background: rgb(235,235,210);">Gà</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Junglefowl_on_tree.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Junglefowl_on_tree.jpg/280px-Junglefowl_on_tree.jpg" decoding="async" width="280" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Junglefowl_on_tree.jpg/420px-Junglefowl_on_tree.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Junglefowl_on_tree.jpg/560px-Junglefowl_on_tree.jpg 2x" data-file-width="5262" data-file-height="3991" /></a></span><div style="padding:5px"><a href="/wiki/G%C3%A0_r%E1%BB%ABng_l%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%8F" title="Gà rừng lông đỏ">Gà rừng lông đỏ</a></div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;background: rgb(235,235,210);"><a href="/wiki/T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Tình trạng bảo tồn">Tình trạng bảo tồn</a></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><div style="text-align: center">Đã thuần hóa <small></small></div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;background: rgb(235,235,210);"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại khoa học</a></th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Giới (sinh học)">Giới</a> <small>(<i>regnum</i>)</small></th><td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Animalia</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Ngành (sinh học)">Ngành</a> <small>(<i>phylum</i>)</small></th><td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_d%C3%A2y_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có dây sống">Chordata</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Lớp (sinh học)">Lớp</a> <small>(<i>class</i>)</small></th><td><a href="/wiki/Chim" title="Chim">Aves</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/B%E1%BB%99_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Bộ (sinh học)">Bộ</a> <small>(<i>ordo</i>)</small></th><td><a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">Galliformes</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Họ (sinh học)">Họ</a> <small>(<i>familia</i>)</small></th><td><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Tr%C4%A9" title="Họ Trĩ">Phasianidae</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Chi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Chi (sinh học)">Chi</a> <small>(<i>genus</i>)</small></th><td><i><a href="/wiki/G%C3%A0_r%E1%BB%ABng" title="Gà rừng">Gallus</a></i></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">Loài</a> <small>(<i>species</i>)</small></th><td><i><a href="/wiki/G%C3%A0_r%E1%BB%ABng_l%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%8F" title="Gà rừng lông đỏ">G. gallus</a></i></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%C3%A0i" title="Phân loài">Phân loài</a> <small>(<i>subspecies</i>)</small></th><td><i><b>G. g. domesticus</b></i></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;background: rgb(235,235,210);"><a href="/wiki/Danh_ph%C3%A1p_ba_ph%E1%BA%A7n" title="Danh pháp ba phần">Danh pháp ba phần</a></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span style="font-weight: bold"><i>Gallus gallus domesticus</i></span><br /><span style="font-variant: small-caps;"><a href="/wiki/Carl_von_Linn%C3%A9" class="mw-redirect" title="Carl von Linné">L.</a>, <a href="/wiki/1758" title="1758">1758</a> </span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:GLW_2_global_distributions_of_c)_chickens.tif" class="mw-file-description" title="Phân bố của gà nhà"><img alt="Phân bố của gà nhà" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/GLW_2_global_distributions_of_c%29_chickens.tif/lossy-page1-280px-GLW_2_global_distributions_of_c%29_chickens.tif.jpg" decoding="async" width="280" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/GLW_2_global_distributions_of_c%29_chickens.tif/lossy-page1-420px-GLW_2_global_distributions_of_c%29_chickens.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/GLW_2_global_distributions_of_c%29_chickens.tif/lossy-page1-560px-GLW_2_global_distributions_of_c%29_chickens.tif.jpg 2x" data-file-width="2467" data-file-height="1510" /></a></span><br /><div style="text-align: center">Phân bố của gà nhà</div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg/220px-Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg/330px-Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg/440px-Zwerg-Welsumer_SPZ_02.jpg 2x" data-file-width="3435" data-file-height="3435" /></a><figcaption>Gà mái</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gacontrennen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Gacontrennen.jpg/220px-Gacontrennen.jpg" decoding="async" width="220" height="391" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Gacontrennen.jpg/330px-Gacontrennen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Gacontrennen.jpg/440px-Gacontrennen.jpg 2x" data-file-width="2322" data-file-height="4128" /></a><figcaption>Gà con</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cong%E1%BA%A3tong.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Cong%E1%BA%A3tong.jpg/220px-Cong%E1%BA%A3tong.jpg" decoding="async" width="220" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Cong%E1%BA%A3tong.jpg/330px-Cong%E1%BA%A3tong.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Cong%E1%BA%A3tong.jpg/440px-Cong%E1%BA%A3tong.jpg 2x" data-file-width="1173" data-file-height="1098" /></a><figcaption>Gà trống</figcaption></figure><p><b>Gà</b> (<a href="/wiki/Danh_ph%C3%A1p_ba_ph%E1%BA%A7n" title="Danh pháp ba phần">danh pháp ba phần</a>: <i>Gallus gallus domesticus</i>) là một <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%C3%A0i" title="Phân loài">phân loài</a> <a href="/wiki/Chim" title="Chim">chim</a> đã được <a href="/wiki/Con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Con người">con người</a> <a href="/wiki/Thu%E1%BA%A7n_h%C3%B3a" title="Thuần hóa">thuần hóa</a> cách đây hàng nghìn năm. Một số ý kiến cho rằng loài này có thủy tổ từ loài <a href="/wiki/G%C3%A0_r%E1%BB%ABng" title="Gà rừng">gà rừng</a> ở <a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Ấn Độ">Ấn Độ</a> và loài gà rừng lông đỏ nhiệt đới ở vùng <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Đông Nam Á">Đông Nam Á</a>. Trong thế giới loài chim, gà là loài vật có số lượng lớn nhất với 24 tỉ cá thể (thống kê vào năm 2023, chủ yếu là gà nuôi).<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Con người thường sử dụng thịt gà, trứng gà và lông gà để làm thực phẩm và tạo ra những sản phẩm mang giá trị hàng hoá thị trường, phục vụ cho kinh tế quốc gia. Ngoài ra, ngày nay, người ta còn dùng gà để làm các thí nghiệm nghiên cứu khoa học trong các ngành <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">sinh học</a>, <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Vật lý học">vật lý</a>, <a href="/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Hóa học">hóa học</a>. </p><meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đặc_điểm"><span id=".C4.90.E1.BA.B7c_.C4.91i.E1.BB.83m"></span>Đặc điểm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Đặc điểm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đặc điểm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gallus_gallus_domesticus,_Hahn.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Gallus_gallus_domesticus%2C_Hahn.JPG/200px-Gallus_gallus_domesticus%2C_Hahn.JPG" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Gallus_gallus_domesticus%2C_Hahn.JPG/300px-Gallus_gallus_domesticus%2C_Hahn.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Gallus_gallus_domesticus%2C_Hahn.JPG/400px-Gallus_gallus_domesticus%2C_Hahn.JPG 2x" data-file-width="4272" data-file-height="2848" /></a><figcaption>Cận cảnh đầu một con gà trống</figcaption></figure> <p>Gà là loài <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_t%E1%BA%A1p" title="Động vật ăn tạp">ăn tạp</a>. Trong tự nhiên, chúng thường bới đất tìm hạt cây, <a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Côn trùng">côn trùng</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BA%B1n_l%E1%BA%B1n" title="Thằn lằn">thằn lằn</a> hoặc <a href="/wiki/Chu%E1%BB%99t_nh%E1%BA%AFt" class="mw-disambig" title="Chuột nhắt">chuột nhắt</a> con. Tuổi thọ của gà có thể từ năm đến mười năm tùy theo <a href="/wiki/Gi%E1%BB%91ng_v%E1%BA%ADt_nu%C3%B4i" title="Giống vật nuôi">giống</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Con gà mái già nhất thế giới sống được 16 năm và được ghi vào <a href="/wiki/S%C3%A1ch_K%E1%BB%B7_l%E1%BB%A5c_Guinness" title="Sách Kỷ lục Guinness">Sách Kỷ lục Guinness</a>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gà trống thường trông khác biệt với gà mái bởi bộ lông sặc sỡ, chiếc đuôi dài và bóng, lông nhọn trên cổ và lưng thường sáng và đậm màu hơn. Tuy vậy, ở một số giống gà như giống <a href="/wiki/G%C3%A0_v%E1%BA%A3y_c%C3%A1" title="Gà vảy cá">Sebright</a> thì gà trống có màu giống gà mái, chỉ khác chút ít ở phần lông cổ hơi nhọn. Có thể phân biệt trống - mái dựa trên <a href="/w/index.php?title=M%C3%A0o_(gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mào (giải phẫu) (trang không tồn tại)">mào gà</a> hoặc sự phát triển của cựa ở chân gà trống. Gà trưởng thành còn có những yếm thịt trên cổ phía dưới mỏ. Cả gà trống và mái đều có mào và yếm thịt, tuy nhiên ở đa số giống gà thì những đặc điểm này chỉ nổi bật ở gà trống. Ở một số giống, xảy ra <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99t_bi%E1%BA%BFn_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đột biến sinh học">đột biến</a> khiến dưới đầu gà có một phần lông trông tựa như <a href="/wiki/R%C3%A2u_(ng%C6%B0%E1%BB%9Di)" title="Râu (người)">râu ở người</a>. </p><p>Mặc dù nhìn chung những cá thể gà nhẹ cân có thể bay quãng ngắn ở tầm thấp như qua hàng rào hoặc bụi cây, nhưng hầu hết các giống gà nhà thuộc <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%B3m_chim_%C4%91%C3%A0o_b%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhóm chim đào bới (trang không tồn tại)">nhóm chim đào bới</a> nên không có khả năng bay xa như <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%B3m_chim_bay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhóm chim bay (trang không tồn tại)">nhóm chim bay</a> với cấu tạo cơ thể đầy đủ bộ phận thích nghi tập tính trên không. Gà thỉnh thoảng bay từng chập khi khám phá khu vực xung quanh hoặc trốn khỏi nguy hiểm. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tập_tính"><span id="T.E1.BA.ADp_t.C3.ADnh"></span>Tập tính</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Tập tính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tập tính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gà là loài sinh sống thành đàn khi các thói quen sinh hoạt, ấp trứng và nuôi con mang tính cộng đồng. Lúc gặp nguy hiểm, gà con sẽ núp dưới cánh của gà mẹ. </p><p>Các cá thể gà trong đàn sẽ thiết lập hệ thống <a href="/wiki/T%C3%B4n_ti_tr%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1" title="Tôn ti trật tự">tôn ti trật tự</a> (dựa trên nguyên tắc "<i>mạnh được, yếu thua</i>") bằng cách giành giật nhau đặc quyền tiếp cận thức ăn, giao phối và địa điểm làm tổ. Khi có cá thể <i>mạnh</i> mất khỏi đàn, hệ thống trật tự này bị phá vỡ một thời gian ngắn đến khi một trật tự mới được thiết lập. Việc bổ sung gà mái - đặc biệt là gà trẻ vào đàn có sẵn có thể dẫn đến xung đột và thương tích. Khi gà trống tìm ra mồi, nó sẽ kêu "cục tác", nhặt thức ăn và thả xuống, gọi các gà khác đến ăn trước. Tương tự, có thể quan sát thấy hành vi này ở gà mẹ khi chúng gọi gà con đến ăn. </p><p>Gà trống thường gáy to vào buổi sáng. Tiếng gáy của gà trống (thường có âm lượng lớn, thỉnh thoảng gây chói tai) còn là tín hiệu thông báo cho các gà trống khác về lãnh thổ. Tuy nhiên, gà có thể gáy khi bất ngờ bị phá rối. Gà mái cục tác ầm ĩ sau khi đẻ trứng và khi gọi gà con. Gà cũng có "tiếng kêu cảnh báo" âm lượng thấp khi chúng cho rằng có sự xuất hiện của loài ăn thịt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gà_mái"><span id="G.C3.A0_m.C3.A1i"></span>Gà mái</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Gà mái”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Gà mái"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Để bắt đầu màn tỏ tình, một số gà trống nhảy vòng tròn xung quanh hoặc gần gà mái, hạ thấp chiếc cánh gần nhất với gà mái (gọi là gù mái).<sup id="cite_ref-grandin69_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-grandin69-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau khi được gà mái đáp lại, cuộc giao phối có thể bắt đầu (gọi là đạp mái). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nhảy_ổ"><span id="Nh.E1.BA.A3y_.E1.BB.95"></span>Nhảy ổ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Nhảy ổ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nhảy ổ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gà mái thường đẻ trứng trong những chiếc tổ đã có sẵn trứng từ trước; ngoài ra, người ta còn quan sát thấy chúng chuyển trứng từ tổ của những con khác sang tổ của mình. Do tập tính này mà một đàn gà chỉ có một số địa điểm đẻ trứng yêu thích thay vì mỗi con có một tổ khác nhau. Gà mái thường tỏ ra thích đẻ trứng ở một nơi nhất định. Hai hoặc nhiều gà có thể cố gắng chia sẻ ổ với nhau cùng một lúc. Trong trường hợp ổ quá nhỏ hoặc một con gà quá cương quyết không chịu rời đi thì các gà mái sẽ cố nằm đè lên nhau. Có bằng chứng cho thấy các cá thể gà mái hoặc thích làm tổ một mình hoặc làm tổ tập thể.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Có những người nuôi gà dùng trứng giả làm bằng nhựa hoặc đá để khuyến khích gà đẻ trứng ở nơi mà họ muốn. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đòi_ấp_và_úm_gà"><span id=".C4.90.C3.B2i_.E1.BA.A5p_v.C3.A0_.C3.BAm_g.C3.A0"></span>Đòi ấp và úm gà</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Đòi ấp và úm gà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đòi ấp và úm gà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chicken_eggs.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Chicken_eggs.jpg/200px-Chicken_eggs.jpg" decoding="async" width="200" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Chicken_eggs.jpg/300px-Chicken_eggs.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Chicken_eggs.jpg/400px-Chicken_eggs.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="562" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tr%E1%BB%A9ng_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Trứng (sinh học)">Trứng</a> gà</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Embryo.ogv/220px--Embryo.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="165" data-durationhint="290" data-mwtitle="Embryo.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Embryo.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/d2/Embryo.ogv/Embryo.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="400" data-height="300" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Embryo.ogv" type="video/ogg; codecs="theora"" data-width="400" data-height="300" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/d2/Embryo.ogv/Embryo.ogv.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="192" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/d2/Embryo.ogv/Embryo.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="320" data-height="240" /></video></span><figcaption>Các giai đoạn thai nghén ban đầu và tuần hoàn máu trong phôi gà</figcaption></figure> <p>Trong tự nhiên, đa số gà chỉ đẻ đầy một <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%94_(tr%E1%BB%A9ng)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ổ (trứng) (trang không tồn tại)">ổ trứng</a> rồi ngưng và bắt đầu ấp. Hành vi này được gọi là <a href="/wiki/%C4%90%C3%B2i_%E1%BA%A5p" title="Đòi ấp">đòi ấp</a>. Gà đòi ấp sẽ ngưng đẻ để chỉ tập trung vào việc ấp trứng (một ổ khoảng 12 quả). Trong thời gian này, gà ít ra khỏi tổ để ăn hay tắm, đồng thời sẽ mổ nếu bị làm phiền hoặc bị đẩy khỏi ổ. Gà mái duy trì nhiệt độ và độ ẩm trong tổ, đồng thời lật trứng trong giai đoạn đầu. </p><p>Hết thời gian ấp (khoảng 21 ngày),<sup id="cite_ref-grandin69_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-grandin69-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> trứng gà sẽ nở. Do trứng chỉ phát triển khi được gà ấp nên tất cả số trứng sẽ nở chỉ trong một hoặc hai ngày, dù cho thời gian gà đẻ trứng có thể trải dài trong hai tuần. Gà mái có khả năng nghe thấy gà con kêu trong vỏ trước khi trứng nở; nó sẽ nhẹ nhàng cục tác để kích thích gà con mổ vỏ chui ra. Gà con mổ một lỗ thở trên vỏ trứng, thường là ở phần trên của quả trứng. Gà con sau đó sẽ nghỉ ngơi trong vài giờ và hấp thu phần lòng đỏ trứng còn lại trước khi tiếp tục mổ cho đến khi lớp vỏ vỡ ra thành một cái nắp. Chúng chui ra khỏi vỏ và bộ lông được làm khô dưới sức ấm của tổ. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Day_old_chick_black_background.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Day_old_chick_black_background.jpg/220px-Day_old_chick_black_background.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Day_old_chick_black_background.jpg/330px-Day_old_chick_black_background.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Day_old_chick_black_background.jpg/440px-Day_old_chick_black_background.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1067" /></a><figcaption>Gà con một ngày tuổi</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gamevagacon.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Gamevagacon.JPG/250px-Gamevagacon.JPG" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Gamevagacon.JPG/375px-Gamevagacon.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Gamevagacon.JPG/500px-Gamevagacon.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1360" /></a><figcaption>Một bầy gà gồm gà mẹ và các gà con</figcaption></figure> <p>Gà mái nằm trong tổ khoảng hai ngày sau khi quả trứng đầu tiên nở. Trong thời gian này, gà mới nở sống nhờ vào dinh dưỡng thu được từ phần lòng đỏ trứng chúng hấp thu khi sắp nở. Gà mái rời ổ, bỏ lại những quả trứng không nở được. Gà con mới nở được gà mẹ ra sức bảo vệ và được ấp để giữ ấm khi cần thiết. Gà mẹ dẫn các con tìm thức ăn và nước uống; nó sẽ gọi con khi tìm thấy thứ gì ăn được nhưng hiếm khi mớm trực tiếp cho gà con. Gà mẹ tiếp tục chăm sóc gà con cho đến khi chúng được vài tuần tuổi, sau đó nó sẽ mất dần hứng thú và lại bắt đầu đẻ trứng mới. Các giống gà lấy trứng hiện đại hiếm khi đòi ấp trứng. Những con nào còn đòi ấp thì thường bỏ ngang giữa chừng. Tuy vậy, một số giống như <a href="/wiki/G%C3%A0_Tam_ho%C3%A0ng" class="mw-redirect" title="Gà Tam hoàng">gà Tam hoàng</a>, <a href="/w/index.php?title=G%C3%A0_Cornwall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gà Cornwall (trang không tồn tại)">gà Cornwall</a> và <a href="/wiki/G%C3%A0_%C3%A1c" title="Gà ác">gà ác</a> thường xuyên đòi ấp và là những bà mẹ tuyệt vời, không chỉ ấp trứng gà giỏi mà còn ấp cả các loại trứng nhỏ hơn như trứng <a href="/wiki/Chim_c%C3%BAt" title="Chim cút">chim cút</a>, <a href="/wiki/G%C3%A0_l%C3%B4i" title="Gà lôi">gà lôi</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_G%C3%A0_t%C3%A2y" class="mw-redirect" title="Họ Gà tây">gà tây</a> hoặc <a href="/wiki/Ng%E1%BB%97ng" class="mw-redirect" title="Ngỗng">ngỗng</a>. Có khi <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bt" title="Vịt">vịt</a> cũng ấp trứng gà. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phôi_học"><span id="Ph.C3.B4i_h.E1.BB.8Dc"></span>Phôi học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Phôi học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phôi học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Năm 2006, các nhà khoa học nghiên cứu tổ tiên của chim đã "bật" một <a href="/w/index.php?title=Gien_l%E1%BA%B7n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gien lặn (trang không tồn tại)">gien lặn</a> <i>talpid2</i> trên gà và khám phá ra sự hình thành hàm răng ở giai đoạn phôi gà, tương tự những gì đã tìm thấy trên các hóa thạch chim cổ. John Fallon - giám sát dự án - cho hay gà có "...giữ lại khả năng tạo răng, dưới các điều kiện nhất định...."<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giống_gà"><span id="Gi.E1.BB.91ng_g.C3.A0"></span>Giống gà</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Giống gà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giống gà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nguồn_gốc"><span id="Ngu.E1.BB.93n_g.E1.BB.91c"></span>Nguồn gốc</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Nguồn gốc”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguồn gốc"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Red_Junglefowl_(Gallus_gallus)_at_23_Mile_near_Jayanti,_Duars,_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Red_Junglefowl_%28Gallus_gallus%29_at_23_Mile_near_Jayanti%2C_Duars%2C_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg/250px-Red_Junglefowl_%28Gallus_gallus%29_at_23_Mile_near_Jayanti%2C_Duars%2C_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg" decoding="async" width="250" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Red_Junglefowl_%28Gallus_gallus%29_at_23_Mile_near_Jayanti%2C_Duars%2C_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg/375px-Red_Junglefowl_%28Gallus_gallus%29_at_23_Mile_near_Jayanti%2C_Duars%2C_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Red_Junglefowl_%28Gallus_gallus%29_at_23_Mile_near_Jayanti%2C_Duars%2C_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg/500px-Red_Junglefowl_%28Gallus_gallus%29_at_23_Mile_near_Jayanti%2C_Duars%2C_West_Bengal_W_IMG_5861.jpg 2x" data-file-width="784" data-file-height="600" /></a><figcaption>Gà rừng lông đỏ</figcaption></figure> <p>Gà nhà có nguồn gốc là <a href="/wiki/G%C3%A0_r%E1%BB%ABng_l%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%8F" title="Gà rừng lông đỏ">gà rừng lông đỏ</a> (<i>Gallus gallus</i>) và được phân loại khoa học vào cùng loài này.<sup id="cite_ref-nature_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-nature-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phân tích gien gần đây hé lộ rằng ít nhất gen da vàng ở gà là do lai giống với <a href="/wiki/G%C3%A0_r%E1%BB%ABng_l%C3%B4ng_x%C3%A1m" title="Gà rừng lông xám">gà rừng lông xám</a> (<i>G. sonneratii</i>).<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Quan niệm chăn nuôi gia cầm truyền thống được từ điển bách khoa <i>Encyclopædia Britannica</i> (2007) viết như sau: "Con người lần đầu tiên thuần hóa gà tại <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_l%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Tiểu lục địa Ấn Độ">tiểu lục địa Ấn Độ</a> với mục đích để làm gà chọi ở châu Á, châu Phi và châu Âu. Có rất ít sự chú ý chính thức dành cho việc nuôi lấy trứng hay lấy thịt..."<sup id="cite_ref-Poultry_Farming_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Poultry_Farming-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào thập niên trước, đã có nhiều nghiên cứu về gien. Dựa theo nghiên cứu của một nhóm nhà khoa học người Nhật, một vụ thuần hóa đơn lẻ ở nơi mà ngày nay thuộc <a href="/wiki/Th%C3%A1i_Lan" title="Thái Lan">Thái Lan</a> đã tạo nên loài gà có khác biệt rất ít so với các giống gà hiện đại.<sup id="cite_ref-oneMatriarch_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-oneMatriarch-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, nghiên cứu đó về sau bị phát hiện là dựa trên các số liệu không đầy đủ. Các nghiên cứu về sau chỉ ra nhiều nguồn gốc của gà với <a href="/wiki/Nh%C3%A1nh" class="mw-disambig" title="Nhánh">nhánh</a> ở châu Mỹ, châu Âu, Trung Đông và châu Phi, đều bắt nguồn từ tiểu lục địa Ấn Độ - nơi có nhiều <a href="/wiki/Haplotype" title="Haplotype">haplotype</a> độc đáo.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Người ta công nhận rằng gà rừng, tức "gà tre" trong nhiều ngôn ngữ Đông Nam Á, là một loại <a href="/wiki/G%C3%A0_l%C3%B4i" title="Gà lôi">gà lôi</a> đặc biệt đã thích nghi nhằm tận dụng lượng trái cây dồi dào sinh ra trong giai đoạn cuối của vòng sinh trưởng dài 50 năm của cây <a href="/wiki/Tre" title="Tre">tre</a> nhằm tăng sinh sản.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo Daniel H. Janzen từ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Pennsylvania" title="Đại học Pennsylvania">Đại học Pennsylvania</a>, trong quá trình thuần hóa gà, con người đã lợi dụng sự mắn đẻ mà gà có được khi chúng có nhiều thức ăn.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Dựa theo các giả định cổ khí hậu học, có nghiên cứu vào năm 1988 cho rằng gà được thuần hóa ở vùng <a href="/wiki/Hoa_Nam" title="Hoa Nam">Hoa Nam</a> vào năm 6000 trước Công nguyên.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy vậy, một nghiên cứu vào năm 2007<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cho rằng "chưa biết liệu những con chim này có đóng góp nhiều cho sự hình thành gà nhà hiện đại hay là không. Gà xuất xứ từ <a href="/wiki/V%C4%83n_minh_l%C6%B0u_v%E1%BB%B1c_s%C3%B4ng_%E1%BA%A4n" title="Văn minh lưu vực sông Ấn">Văn minh lưu vực sông Ấn</a> (2500-2100 trước Công nguyên), nơi mà ngày nay thuộc <a href="/wiki/Pakistan" title="Pakistan">Pakistan</a>, có thể là nguồn chính cho sự lan truyền của gà trên toàn thế giới." Một con đường dẫn về phương bắc đã đưa gà đến <a href="/wiki/L%C3%B2ng_ch%E1%BA%A3o_Tarim" title="Lòng chảo Tarim">lòng chảo Tarim</a> ở <a href="/wiki/Trung_%C3%81" title="Trung Á">Trung Á</a>. Gà đến châu Âu (România, Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp, Ukcraina) vào khoảng năm 3000 trước Công nguyên.<sup id="cite_ref-CHOF_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CHOF-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tây Âu tiếp xúc với gà muộn hơn, khoảng vào thiên niên kỷ 1 trước Công nguyên. Người <a href="/wiki/Phoenicia" title="Phoenicia">Phoenicia</a> đã mang gà dọc theo bờ biển <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i" title="Địa Trung Hải">Địa Trung Hải</a> đến <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Iberia" title="Bán đảo Iberia">bán đảo Iberia</a>. Việc nuôi gà phát triển dưới thời <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> nhưng suy giảm trong thời <a href="/wiki/Trung_C%E1%BB%95" title="Trung Cổ">Trung Cổ</a>.<sup id="cite_ref-CHOF_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-CHOF-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dấu tích của gà ở Trung Đông có từ trên 2000 năm trước Công nguyên tại <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syria</a>. Thiên niên kỷ 1 trước Công nguyên chỉ ghi nhận quá trình nam tiến của gà. Chúng đến <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> để phục vụ trò <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1_g%C3%A0" title="Đá gà">đá gà</a> của con người vào khoảng năm 1400 TCN và sau đó được nuôi rộng rãi dưới thời Ai Cập <a href="/wiki/Claudius_Ptolemaeus" title="Claudius Ptolemaeus">Ptolemy</a> (khoảng năm 300 TCN).<sup id="cite_ref-CHOF_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-CHOF-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Có ít thông tin về việc gà đến châu Phi. Có ba khả năng về việc gà đến châu Phi vào thiên niên kỷ 1 TCN: (1) qua thung lũng <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Nin" title="Sông Nin">sông Nin</a> của Ai Cập, (2) qua giao thương giữa Đông Phi với Hy Lạp-Lã Mã hoặc với Ấn Độ và (3) từ Carthage và <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Berber" title="Người Berber">người Berber</a> qua <a href="/wiki/Sa_m%E1%BA%A1c_Sahara" title="Sa mạc Sahara">sa mạc Sahara</a>. Dấu vết sớm nhất là từ Mali, Nubia, Bờ biển Đông và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nam_Phi" title="Cộng hòa Nam Phi">Nam Phi</a> với niên đại là giữa thiên niên kỷ 1 TCN.<sup id="cite_ref-CHOF_17-3" class="reference"><a href="#cite_note-CHOF-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Câu hỏi rằng liệu gà nhà đã có tại châu Mỹ từ trước khi người châu Âu xâm chiếm châu lục này hay không vẫn đang trong vòng tranh luận, tuy nhiên loại gà đẻ ra trứng màu xanh chỉ có tại châu Mỹ và châu Á; điều này gợi ý rằng châu Á là nguồn gốc của những con gà đầu tiên ở châu Mỹ.<sup id="cite_ref-CHOF_17-4" class="reference"><a href="#cite_note-CHOF-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sự thiếu thốn số liệu từ Thái Lan, Nga, tiểu lục địa Ấn Độ, Đông Nam Á và Hạ Sahara thuộc châu Phi đã gây khó khăn cho việc vạch ra một tấm bản đồ thể hiện sự lan rộng của gà ở những vùng này; các mô tả và nghiên cứu tốt hơn về gien đối với các giống gà bị đe dọa <a href="/wiki/Tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Tuyệt chủng">tuyệt chủng</a> có thể sẽ giúp nghiên cứu về các khu vực này.<sup id="cite_ref-CHOF_17-5" class="reference"><a href="#cite_note-CHOF-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nam_Mỹ"><span id="Nam_M.E1.BB.B9"></span>Nam Mỹ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Nam Mỹ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nam Mỹ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một biến thể gà khác thường có nguồn gốc <a href="/wiki/Nam_M%E1%BB%B9" title="Nam Mỹ">Nam Mỹ</a> được gọi là <a href="/wiki/G%C3%A0_Araucana" title="Gà Araucana">gà Araucana</a>, được người <a href="/w/index.php?title=Mapuche&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mapuche (trang không tồn tại)">Mapuche</a> ở miền nam <a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a> nuôi. Araucana đẻ ra những quả trứng có màu xanh dương pha xanh lá cây. Từ lâu người ta đã cho rằng gà araucana có mặt ở Nam Mỹ từ trước khi người Tây Ban Nha mang theo gà châu Âu đến châu lục này, đồng thời cho rằng araucana là bằng chứng về mối liên hệ tiền <a href="/wiki/Cristoforo_Colombo" title="Cristoforo Colombo">Colombo</a> xuyên Thái Bình Dương giữa người châu Á và các dân tộc sống ở Thái Bình Dương, đặc biệt là người <a href="/wiki/Polynesia" title="Polynesia">Polynesia</a> và Nam Mỹ. Năm 2007, một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế ra báo cáo về các kết quả phân tích xương gà tìm thấy ở <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Arauco" title="Bán đảo Arauco">bán đảo Arauco</a> (<a href="/w/index.php?title=Zona_Sur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zona Sur (trang không tồn tại)">Nam Trung Bộ Chile</a>). Xác định cacbon phóng xạ cho thấy đây là xương của những con gà có từ thời tiền Colombo, và phân tích DNA chỉ ra rằng chúng có liên hệ với gà tiền sử ở Polynesia.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các kết quả này có vẻ đã xác nhận rằng gà đến từ Polynesia và tồn tại mối liên hệ xuyên đại dương giữa Polynesia và Nam Mỹ từ trước khi Cristoforo Colombo đến châu Mỹ.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, một báo cáo về sau cũng dùng mẫu vật đó để phân tích và đi đến kết luận phủ nhận tuyên bố của nghiên cứu trước.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_bệnh_trên_gà"><span id="C.C3.A1c_b.E1.BB.87nh_tr.C3.AAn_g.C3.A0"></span>Các bệnh trên gà</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Các bệnh trên gà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các bệnh trên gà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gà dễ mắc các loại <a href="/wiki/K%C3%BD_sinh" title="Ký sinh">ký sinh</a>, gồm <a href="/wiki/Phthiraptera" class="mw-redirect" title="Phthiraptera">phthiraptera</a>, <a href="/wiki/B%C3%A9t" class="mw-redirect" title="Bét">bét</a>, <a href="/wiki/Ve_(k%C3%BD_sinh)" title="Ve (ký sinh)">ve</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_ch%C3%A9t" title="Bọ chét">bọ chét</a> và <a href="/wiki/Giun_%C4%91%C5%A9a" title="Giun đũa">giun đũa</a> cũng như dễ mắc các bệnh tật khác. </p><p>Một số bệnh thường gặp trên gà là: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr style="background:lightgrey;"> <td><b>Tên</b> </td> <td><b>Tên khác</b> </td> <td><b>Nguyên nhân</b> </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Aspergillosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aspergillosis (trang không tồn tại)">Aspergillosis</a> </td> <td> </td> <td>nấm </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/C%C3%BAm_gia_c%E1%BA%A7m" title="Cúm gia cầm">Cúm gia cầm</a> </td> <td>cúm gà </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Histomoniasis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Histomoniasis (trang không tồn tại)">Histomoniasis</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>Blackhead hoặc Enterohepatitis </td> <td>ký sinh protozoa </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Botulism" class="mw-redirect" title="Botulism">Botulism</a> </td> <td> </td> <td>ngộ độc </td></tr> <tr> <td>Cage Layer Fatigue </td> <td> </td> <td>thiếu chất khoáng, thiếu vận động </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Campylobacteriosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campylobacteriosis (trang không tồn tại)">Campylobacteriosis</a> </td> <td> </td> <td>tổn thương mô ruột </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Coccidiosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coccidiosis (trang không tồn tại)">Coccidiosis</a> </td> <td> </td> <td>ký sinh trùng </td></tr> <tr> <td>Coccidiosis Avium </td> <td>Bệnh cầu trùng gà </td> <td>Ký sinh trùng <i>Eimeria spp</i> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/C%E1%BA%A3m_l%E1%BA%A1nh_th%C3%B4ng_th%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Cảm lạnh thông thường">cúm</a> </td> <td> </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td>Chướng diều </td> <td> </td> <td>dinh dưỡng không thích hợp </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Dermanyssus_gallinae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dermanyssus gallinae (trang không tồn tại)">Dermanyssus gallinae</a> </td> <td> </td> <td>ký sinh trùng (bét đỏ) </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Ch%C6%B0%E1%BB%9Bng_tr%E1%BB%A9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chướng trứng (trang không tồn tại)">Chướng trứng</a> </td> <td> </td> <td>trứng quá cỡ </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Erysipelas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erysipelas (trang không tồn tại)">Erysipelas</a> </td> <td> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A9ng_xu%E1%BA%A5t_huy%E1%BA%BFt_gan_nhi%E1%BB%85m_m%E1%BB%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội chứng xuất huyết gan nhiễm mỡ (trang không tồn tại)">Hội chứng xuất huyết gan nhiễm mỡ</a> </td> <td> </td> <td>thức ăn giàu năng lượng </td></tr> <tr> <td>Bệnh tả ở gà </td> <td> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%ADu_m%C3%B9a_%E1%BB%9F_g%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đậu mùa ở gà (trang không tồn tại)">Đậu mùa ở gà</a> </td> <td> </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td>Thương hàn ở gà </td> <td> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Gallid_herpesvirus_1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gallid herpesvirus 1 (trang không tồn tại)">Gallid herpesvirus 1</a> </td> <td>Viêm thanh khí quản truyền nhiễm </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Giun_n%C4%A9a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giun nĩa (trang không tồn tại)">Giun nĩa</a> </td> <td>Syngamus trachea </td> <td>giun </td></tr> <tr> <td>Viên phế quản truyền nhiễm </td> <td> </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_Gumboro_%E1%BB%9F_g%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh Gumboro ở gà (trang không tồn tại)">Bệnh Gumboro ở gà</a> </td> <td>Gumboro </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td>Sổ mũi truyền nhiễm </td> <td> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Virus_m%C3%A1u_tr%E1%BA%AFng_%E1%BB%9F_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virus máu trắng ở chim (trang không tồn tại)">Bệnh Lơ-cô</a> </td> <td>Bệnh máu trắng; Lymphoid leukosis </td> <td>Virus máu trắng ở chim </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_Marek" title="Bệnh Marek">Bệnh Marek</a> </td> <td> </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Monilia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monilia (trang không tồn tại)">Monilia</a> </td> <td>Bệnh nấm men </td> <td>nấm </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Mycoplasmas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mycoplasmas (trang không tồn tại)">Mycoplasmas</a> </td> <td> </td> <td>sinh vật tương tự vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_Newcastle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh Newcastle (trang không tồn tại)">Bệnh Newcastle</a> </td> <td>Bệnh dịch tả gà; bệnh gà rù<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td>virus </td></tr> <tr> <td>Necrotic Enteritis </td> <td>Viêm hoại tử đường tiêu hóa </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Omphalitis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Omphalitis (trang không tồn tại)">Omphalitis</a> </td> <td>Viêm rốn </td> <td>vi khuẩn, đặc biệt là <i>E.coli</i><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>Peritonitis </td> <td> </td> <td>Nhiễm trùng bụng từ lòng trắng trứng </td></tr> <tr> <td>Prolapse </td> <td> </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Psittacosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Psittacosis (trang không tồn tại)">Psittacosis</a> </td> <td> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Salmonella" title="Salmonella">Salmonella</a> </td> <td><a href="/wiki/Salmonella" title="Salmonella">Salmonella</a> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_s%C3%B9ng_ch%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh sùng chân (trang không tồn tại)">Bệnh sùng chân</a> </td> <td> </td> <td>ký sinh trùng </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Ung_th%C6%B0_bi%E1%BB%83u_m%C3%B4_gai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ung thư biểu mô gai (trang không tồn tại)">Ung thư biểu mô gai</a> </td> <td> </td> <td>ung thư </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_suy_s%E1%BB%A5n_x%C6%B0%C6%A1ng_%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh suy sụn xương ống (trang không tồn tại)">Bệnh suy sụn xương ống</a> </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Toxoplasmosis" title="Toxoplasmosis">Toxoplasmosis</a> </td> <td> </td> <td>ký sinh protozoa </td></tr> <tr> <td>Ulcerative Enteritis </td> <td> </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Ulcerative_pododermatitis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ulcerative pododermatitis (trang không tồn tại)">Ulcerative pododermatitis</a> </td> <td>Bumblefoot </td> <td>vi khuẩn </td></tr> <tr> <td>Bệnh CRD ở gà </td> <td>Bệnh hô hấp mãn tính </td> <td>Do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Trong_văn_hóa"><span id="Trong_v.C4.83n_h.C3.B3a"></span>Trong văn hóa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Trong văn hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trong văn hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/G%C3%A0_trong_bi%E1%BB%83u_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_v%C4%83n_h%C3%B3a" class="mw-redirect" title="Gà trong biểu tượng văn hóa">Gà trong biểu tượng văn hóa</a></div> <p>Từ thời cổ đại, gà đã là một loài vật linh thiêng trong một số nền văn hóa<sup id="cite_ref-smithsonianmag.com_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-smithsonianmag.com-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và gắn chặt với nhiều hệ thống tín ngưỡng và <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9D_c%C3%BAng_t%C3%B4n_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thờ cúng tôn giáo (trang không tồn tại)">thờ cúng tôn giáo</a>. Người Hy Lạp sau khi tiếp xúc với văn hóa Ba Tư đã dùng thuật ngữ "chim Ba Tư" để chỉ gà trống "do tầm quan trọng to lớn và công năng tôn giáo của gà trống trong xã hội Ba Tư".<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tại <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a>, gà mang ý nghĩa hết sức quan trọng trong nghi lễ <a href="/wiki/H%E1%BB%8Fa_t%C3%A1ng" title="Hỏa táng">hỏa táng</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Hindu" class="mw-redirect" title="Đạo Hindu">đạo Hindu</a>. Gà ở đây được xem là đường nối cho <a href="/w/index.php?title=Linh_h%E1%BB%93n_x%E1%BA%A5u_xa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linh hồn xấu xa (trang không tồn tại)">linh hồn xấu xa</a>. Trong buổi lễ, gà bị thắt chân để bảo đảm rằng mọi linh hồn xấu xuất hiện trong buổi lễ sẽ nhập vào gà thay vì nhập vào các thành viên trong gia đình tại đó. Sau lễ, người ta mang gà về nhà và nó lại tiếp tục cuộc sống bình thường. </p><p>Người <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Hy Lạp cổ đại">Hy Lạp cổ đại</a> thường không dùng gà để hiến tế, có lẽ là do nó vẫn được xem là loài vật ngoại lai. Nhờ sở hữu tính dũng cảm mà gà trống được cho là tượng trưng của thần <a href="/wiki/Ares" title="Ares">Ares</a>, <a href="/wiki/Heracles" title="Heracles">Heracles</a> và <a href="/wiki/Athena" class="mw-redirect" title="Athena">Athena</a>. <a href="/wiki/Plato" class="mw-redirect" title="Plato">Plato</a> thuật lại những lời được cho là cuối cùng từ miệng <a href="/wiki/Socrates" class="mw-redirect" title="Socrates">Socrates</a> trước khi ông chết, đó là "<a href="/w/index.php?title=Crito_c%E1%BB%A7a_Alopece&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crito của Alopece (trang không tồn tại)">Crito</a>, tôi nợ <a href="/wiki/Asclepius" title="Asclepius">Asclepius</a> một con gà trống; ông sẽ trả món nợ này hộ tôi chứ?" </p><p>Người Hy Lạp tin rằng ngay đến <a href="/wiki/S%C6%B0_t%E1%BB%AD" title="Sư tử">sư tử</a> cũng còn sợ gà trống. Một số <a href="/wiki/Ng%E1%BB%A5_ng%C3%B4n_Aesop" title="Ngụ ngôn Aesop">truyện ngụ ngôn Aesop</a> có đề cập đến tín ngưỡng này. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Persian_Cock.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Persian_Cock.jpg/220px-Persian_Cock.jpg" decoding="async" width="220" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Persian_Cock.jpg/330px-Persian_Cock.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Persian_Cock.jpg 2x" data-file-width="413" data-file-height="500" /></a><figcaption>Gà trống Ba Tư Vatican - bản in vải năm 1919 thể hiện một mẫu vẽ gà trống Ba Tư thuộc <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a>, niên đại là năm 600. Để ý rằng <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%A7ng_h%C3%A0o_quang_(bi%E1%BB%83u_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%C3%B4n_gi%C3%A1o)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vầng hào quang (biểu tượng tôn giáo) (trang không tồn tại)">vầng hào quang</a> thể hiện sự linh thiêng.</figcaption></figure> <p>Trong kinh <a href="/wiki/T%C3%A2n_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Tân Ước">Tân Ước</a>, <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Giê-su</a> đã tiên đoán sự phản bội của <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Thánh Phêrô</a>: "Thầy bảo thật anh, nội đêm nay, gà chưa kịp gáy, thì anh đã chối Thầy ba lần." (<a href="/wiki/Ph%C3%BAc_%C3%82m_Luca" title="Phúc Âm Luca">Lc</a> 22:34) Lời tiên tri đó đã thật sự trở thành sự thật (Lc 22:61). Điều này khiến gà trống trở thành biểu tượng của sự cảnh giác và sự phản bội. Trong Phúc Âm Mát-thêu, Phúc âm Máccô và Phúc âm Luca của Tân Ước đều đề cập chuyện gà trống đóng vai trò là hiện thân của Giê-su.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào thế kỷ VI, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gr%C3%AAg%C3%B4ri%C3%B4_I" title="Giáo hoàng Grêgôriô I">Giáo hoàng Grêgôriô I</a> tuyên bố gà trống là biểu tượng của Kitô giáo.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào thế kỷ IX, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Nic%C3%B4la_I" title="Giáo hoàng Nicôla I">Giáo hoàng Nicôla I</a><sup id="cite_ref-smithsonianmag.com_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-smithsonianmag.com-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ra lệnh đặt hình gà trống lên tất cả các gác chuông nhà thờ.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Chúa Giê-su so sánh ông với gà mái mẹ khi nói về <a href="/wiki/Jerusalem" title="Jerusalem">Jerusalem</a>: "Hỡi Jerusalem, Jerusalem, ngươi giết các đấng tiên tri và ném đá những kẻ chịu sai đến cùng ngươi, bao nhiêu lần ta muốn nhóm họp các con ngươi như gà mái túc con mình lại ấp trong cánh, mà các ngươi chẳng hứng." (Mt 23:37; Lc 13:34). </p><p>Trong nhiều <a href="/wiki/Truy%E1%BB%87n_c%E1%BB%95_t%C3%ADch" title="Truyện cổ tích">truyện cổ tích</a> <a href="/wiki/Trung_%C3%82u" title="Trung Âu">Trung Âu</a>, người ta tin quỷ dữ sẽ chạy trốn khi nghe tiếng gáy đầu tiên của gà trống. </p><p>Theo lệ thường, người <a href="/wiki/Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng" title="Do Thái giáo chính thống">Do Thái giáo chính thống</a> sẽ đu đưa một <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_ki%C3%AAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Động vật ăn kiêng (trang không tồn tại)">động vật ăn kiêng</a> (<i>kosher</i>) quanh đầu mình và xả thịt nó vào buổi chiều trước ngày <a href="/wiki/Yom_Kippur" class="mw-redirect" title="Yom Kippur">Yom Kippur</a> - ngày sám hối linh thiêng của người Do Thái - trong một nghi thức gọi là <a href="/w/index.php?title=Kapparos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kapparos (trang không tồn tại)">kapparos</a>. Động vật thường dùng là gà hoặc cá do chúng có sẵn (và có kích cỡ vừa tay cầm). Nghi lễ hiến tế này mang ý nghĩa rằng động vật đó sẽ mang đi mọi tội lỗi của người làm lễ. Thịt của con vật sau đó sẽ được bố thí cho người nghèo. Phụ nữ mang gà mái đến dự lễ trong khi đàn ông mang gà trống. Mặc dù nghi lễ này không thực sự mang ý nghĩa hiến tế như trong kinh thánh nhưng cái chết của vật hiến tế nhắc nhở những kẻ sám hối rằng sinh mạng của họ nằm cả trong tay Thượng đế. </p><p>Sách <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a> có nói đến việc học hỏi "tính lịch thiệp đối với bạn đời" từ gà trống (Eruvin 100b). Như đã nói ở trên, khi gà trống tìm thấy thứ gì ăn được, nó sẽ gọi các gà mái đến ăn trước. Sách Talmud viết "Giả sử nếu chúng ta không có kinh <a href="/wiki/Torah" title="Torah">Torah</a> thì chúng ta sẽ học sự nhu mì từ mèo, sự cần cù lao động lương thiện từ kiến, sự trinh bạch từ bồ câu và sự lịch thiệp từ gà trống"<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> - (Jonathan ben Nappaha. Talmud: Erubin 100b) </p><p>Gà cũng là một trong <a href="/wiki/Can_Chi" title="Can Chi">12 con giáp</a>. Theo tôn giáo dân gian của Trung Quốc thì gà là món dành riêng để kính dâng lên tổ tiên và thờ cúng thành hoàng. Theo một số quan sát thì việc cúng gà thường đi kèm với màn cầu khấn "nghiêm túc", trong khi tại các lễ hội vui vẻ thì người ta dùng thịt lợn nướng thay vì thịt gà. Trong các đám cưới <a href="/wiki/Kh%E1%BB%95ng_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Khổng giáo">Khổng giáo</a>, gà được dùng làm vật thế thân cho người nào bị bệnh hay vắng mặt (chẳng hạn bị chết bất ngờ) không dự được hôn lễ. Người ta đặt khăn quàng bằng lụa đỏ lên đầu gà, và một người họ hàng gần của cô dâu/chú rể vắng mặt sẽ ôm con gà để tiến hành lễ cưới. Tuy nhiên, ngày nay hiếm có ai còn theo tục này. </p><p><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%AFn_th%E1%BA%A7n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rắn thần (trang không tồn tại)">Rắn thần</a> được xem là nở ra từ trứng gà trống và sẽ chết khi nghe tiếng kêu của gà trống. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Trong_lịch_sử"><span id="Trong_l.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Trong lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Trong lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trong lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roosters%27_fight.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Roosters%27_fight.jpg/200px-Roosters%27_fight.jpg" decoding="async" width="200" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Roosters%27_fight.jpg/300px-Roosters%27_fight.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Roosters%27_fight.jpg/400px-Roosters%27_fight.jpg 2x" data-file-width="1106" data-file-height="883" /></a><figcaption>Tranh vẽ hai con gà đang đá nhau</figcaption></figure> <p>Gà chắc hẳn đã sớm được thuần hóa ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Đông Nam Á">Đông Nam Á</a> do từ ngữ để chỉ gà nhà (<i>*manuk</i>) là một phần của <a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Nam_%C4%90%E1%BA%A3o" title="Ngữ hệ Nam Đảo">ngữ hệ Nam Đảo</a> nguyên thủy. Gà, chó và <a href="/wiki/L%E1%BB%A3n" class="mw-redirect" title="Lợn">lợn</a> là những vật nuôi trong nền văn hóa <a href="/w/index.php?title=Lapita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lapita (trang không tồn tại)">Lapita</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> - nền văn hóa <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%93_%C4%91%C3%A1_m%E1%BB%9Bi" title="Thời đại đồ đá mới">thời đồ đá mới</a> đầu tiên của <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C4%90%E1%BA%A1i_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Châu Đại Dương">châu Đại Dương</a>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tranh vẽ đầu tiên về gà ở châu Âu được tìm thấy trên món <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93_g%E1%BB%91m" title="Đồ gốm">đồ gốm</a> <a href="/wiki/Korinthos" title="Korinthos">Korinthos</a> niên đại thế kỷ VII trước Công nguyên.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhà thơ <a href="/w/index.php?title=Cratinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cratinus (trang không tồn tại)">Cratinus</a> gọi gà là "cái chuông cảnh báo của Ba Tư". Vở hài kịch <i><a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BB%AFng_Con_Chim_(k%E1%BB%8Bch)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Những Con Chim (kịch) (trang không tồn tại)">Những Con Chim</a></i> của <a href="/wiki/Aristophanes" title="Aristophanes">Aristophanes</a> (414 trước Công nguyên) gọi gà là "chim <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Media" title="Người Media">Media</a>", ý chỉ nguồn gốc của gà là từ phương Đông. Hình ảnh về gà có trên đồ gốm đỏ và đen của Hy Lạp. Ở Hy Lạp cổ đại, gà còn hiếm và là loại thực phẩm khá danh giá trong các <a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BB%87c_r%C6%B0%E1%BB%A3u_%C4%91%C3%AAm_Hy_L%E1%BA%A1p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiệc rượu đêm Hy Lạp (trang không tồn tại)">tiệc rượu đêm Hy Lạp</a>. Đảo <a href="/wiki/Delos" title="Delos">Delos</a> dường như từng có một trung tâm gây giống gà. </p><p>Người <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a> dùng gà trong <a href="/w/index.php?title=Thu%E1%BA%ADt_b%C3%B3i_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuật bói chim (trang không tồn tại)">thuật bói chim</a> để nhận lời tiên tri. Một người (gọi là <i>pullarius</i>) sẽ chăm sóc gà, khi nào cần bói thì ông ta sẽ mở lồng và cho nó hạt đậu hoặc một loại bánh ngọt mềm đặc biệt. Nếu con gà ở nguyên trong lồng và gây ra tiếng động ("occinerent"), đập cánh hoặc bay đi thì đó là điềm xấu; nếu con gà ăn ngấu nghiến thì là điềm tốt.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Năm 249 trước Công nguyên, trước <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Drepana" title="Trận Drepana">trận chiến Drepana</a>, vị tướng La Mã là <a href="/w/index.php?title=Publius_Claudius_Pulcher&action=edit&redlink=1" class="new" title="Publius Claudius Pulcher (trang không tồn tại)">Publius Claudius Pulcher</a> đã sai người vứt "những con gà thiêng"<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> xuống biển do chúng từ chối ăn. Ông còn nói "Nếu chúng nó không ăn thì có lẽ chúng muốn uống nước". Ngay lập tức ông bại trận dưới tay người <a href="/wiki/Carthago" class="mw-redirect" title="Carthago">Carthago</a> và 93 thuyền của La Mã bị đắm. Khi trở về Roma, ông này bị xử tội bất kính và chịu hình phạt nặng nề. </p><p>Năm 162 trước Công nguyên, La Mã ra luật Lex Faunia cấm vỗ béo gà mái nhằm để đảm bảo lượng ngũ cốc tích trữ. Do vậy dân La Mã chuyển sang <a href="/wiki/G%C3%A0_tr%E1%BB%91ng_thi%E1%BA%BFn" title="Gà trống thiến">thiến gà trống</a>, kết quả là kích cỡ gà tăng gấp đôi,<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> mặc cho luật của La Mã quy định không được phép ăn gà đã vỗ béo. Luật này được sửa đổi nhiều lần, tuy nhiên dường như không thu được thành công. Sách <i><a href="/w/index.php?title=Apicius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apicius (trang không tồn tại)">Apicius</a></i> viết về ẩm thực của La Mã đã liệt kê 17 món ăn làm từ gà, phần nhiều là các món luộc ăn kèm nước sốt. Người chế biến tận dụng mọi phần của con vật: <a href="/wiki/D%E1%BA%A1_d%C3%A0y" title="Dạ dày">dạ dày</a>, gan, <a href="/wiki/Tinh_ho%C3%A0n" title="Tinh hoàn">tinh hoàn</a> và thậm chí cả phần <a href="/w/index.php?title=X%C6%B0%C6%A1ng_b%C3%A1nh_l%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xương bánh lái (trang không tồn tại)">xương bánh lái</a> béo ngậy của con gà (nơi lông đuôi mọc). </p><p>Tác giả người La Mã là <a href="/w/index.php?title=Columella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Columella (trang không tồn tại)">Columella</a> có nêu lời khuyên về lai giống gà trong quyển thứ tám của bộ chuyên luận về <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Nông nghiệp">nông nghiệp</a> của ông. Ông xác định có các giống gà gồm <a href="/wiki/Tanagra" title="Tanagra">Tanagra</a>, <a href="/wiki/Rhodes" title="Rhodes">Rhodes</a>, <a href="/wiki/Chalkidiki" title="Chalkidiki">Chalcidice</a> và Media (thường bị nhầm thành Melia) - những giống có bộ dạng ấn tượng, bản tính hung hăng và được dùng trong trò chơi đá gà của người Hy Lạp. Tuy nhiên, trong chăn nuôi thì gà bản địa La Mã hoặc gà lai giữa gà mái bản địa và gà trống Hy Lạp lại được ưa chuộng hơn. Cũng theo Columella, một đàn gà lý tưởng nên có khoảng 200 con, có thể do một người trông coi. Nên tránh nuôi gà trắng do chúng không mắn đẻ và dễ bị đại bằng hay chim ó bắt mất. Tỷ lệ gà trống:gà mái nên là 1:5. Riêng gà trống giống Rhodes và Media do có cơ thể to lớn nên không ham muốn giao phối nhiều, vì thế tỷ lệ trống:mái chỉ là 1:3. Gà mái càng to lớn thì càng ít ấp trứng, do vậy tốt hơn hết là để gà mái bình thường ấp số trứng đó. Một gà mái có thể ấp không quá 15-23 quả trứng - phụ thuộc vào thời điểm trong năm - và chăm lo không quá 30 gà con mới nở. Trứng dài và nhọn thì thường nở ra gà trống trong khi đa số trứng tròn thì nở ra gà mái. Columella cũng cho rằng chuồng gà nên quay mặt về hướng đông nam và đặt gần nhà bếp do khói bếp có lợi cho chúng; ông viết "gia cầm sống khỏe nhất trong hơi ấm và khói".<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chuồng gà nên có ba gian và có lò sưởi. Nên cho gà tắm trong bụi khô hoặc tro. Columella khuyên cho gà ăn lúa mạch, đậu xanh, hạt kê và cám làm từ lúa mì nếu chúng rẻ tiền. Không nên cho gà ăn thẳng lúa mì do loại lương thực này có hại cho chúng. Ngoài ra có thể cho ăn rơm rạ đã nấu (<i>Lolium</i> sp.), lá và hạt của <a href="/wiki/C%E1%BB%8F_linh_l%C4%83ng" title="Cỏ linh lăng">cỏ linh lăng</a> <i>Medicago sativa</i> L.. Có thể cho gà ăn bã nho, tuy nhiên chỉ nên làm điều này khi gà mái đã ngừng đẻ (tức vào thời điểm giữa tháng 11), bằng không gà sẽ đẻ ít trứng và trứng nhỏ. Khi cho gà ăn bã nho, cần chú ý bổ sung cám. Gà mái bắt đầu đẻ trứng sau <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_ch%C3%AD" title="Đông chí">Đông chí</a>, khoảng đầu tháng 1 ở những vùng ấm áp và khoảng giữa tháng 2 ở những vùng lạnh hơn. Lúa mạch nấu sơ có tác dụng làm tăng khả năng sinh sản ở gà; nên trộn thứ này với lá và hạt cỏ linh lăng hoặc trộn kèm với đậu tằm hay hạt kê nếu không có cỏ linh lăng. Đối với gà thả vườn, mỗi ngày nên cho chúng ăn hai tách lúa mạch. Columella khuyên nhà nông nên giết thịt gà mái trên 3 tuổi do chúng không còn khả năng đẻ nhiều trứng. </p><p>Các nhà đi biển người <a href="/wiki/Polynesia" title="Polynesia">Polynesia</a> đã mang gà phát tán ra nhiều nơi. Gà đến <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_Ph%E1%BB%A5c_Sinh" title="Đảo Phục Sinh">đảo Phục Sinh</a> vào thế kỷ XII. Ở đây gần như chúng được xem là loài vật nuôi duy nhất. Dân bản địa nuôi gà trong những cái chuồng xây vững chắc bằng đá.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chăn_nuôi_gà"><span id="Ch.C4.83n_nu.C3.B4i_g.C3.A0"></span>Chăn nuôi gà</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Chăn nuôi gà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chăn nuôi gà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ch%C4%83n_nu%C3%B4i_gia_c%E1%BA%A7m" title="Chăn nuôi gia cầm">Chăn nuôi gia cầm</a> và <a href="/wiki/G%C3%A0_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Gà công nghiệp">Gà công nghiệp</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rooster04_adjusted.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Rooster04_adjusted.jpg/200px-Rooster04_adjusted.jpg" decoding="async" width="200" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Rooster04_adjusted.jpg/300px-Rooster04_adjusted.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Rooster04_adjusted.jpg/400px-Rooster04_adjusted.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="989" /></a><figcaption>Một con gà trống <a href="/w/index.php?title=Gia_c%E1%BA%A7m_th%E1%BA%A3_v%C6%B0%E1%BB%9Dn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gia cầm thả vườn (trang không tồn tại)">thả đồng</a> ở một nông trại</figcaption></figure> <p>Ngành <a href="/wiki/Ch%C4%83n_nu%C3%B4i_gia_c%E1%BA%A7m" title="Chăn nuôi gia cầm">công nghiệp gia cầm</a> toàn cầu hiện đang tiêu thụ khoảng 50 tỷ con gà hàng năm để làm thực phẩm - trứng và thịt.<sup id="cite_ref-http_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-http-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Industrial-Chicken-Coop.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Industrial-Chicken-Coop.JPG/200px-Industrial-Chicken-Coop.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Industrial-Chicken-Coop.JPG/300px-Industrial-Chicken-Coop.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Industrial-Chicken-Coop.JPG/400px-Industrial-Chicken-Coop.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="1728" /></a><figcaption>Chuồng nuôi gà công nghiệp</figcaption></figure> <p>Đa số gia cầm được nuôi bằng kỹ thuật <a href="/wiki/Th%C3%A2m_canh" title="Thâm canh">thâm canh</a>. Theo <a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87n_Worldwatch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viện Worldwatch (trang không tồn tại)">Viện Worldwatch</a> thì 74% số thịt gia cầm và 68% số trứng được sản xuất theo lối này. Ngoài ra còn có cách nuôi gà <a href="/w/index.php?title=Gia_c%E1%BA%A7m_th%E1%BA%A3_v%C6%B0%E1%BB%9Dn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gia cầm thả vườn (trang không tồn tại)">thả vườn</a>. </p><p>Sự đối lập giữa hai phương pháp nuôi gà nêu trên đã dẫn đến các vấn đề lâu dài của <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ti%C3%AAu_d%C3%B9ng_%C4%91%E1%BA%A1o_%C4%91%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa tiêu dùng đạo đức (trang không tồn tại)">chủ nghĩa tiêu dùng đạo đức</a>. Phe ủng hộ thâm canh cho rằng phương pháp này giúp tiết kiệm đất đai và thức ăn nhờ tăng năng suất; động vật được chăm sóc với hệ thống thiết bị hiện đại được kiểm soát. Phe phản đối cho rằng nuôi thâm canh gây hại cho môi trường, gây nên các nguy cơ đối với sức khỏe con người và là việc làm vô nhân tính. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nuôi_lấy_thịt"><span id="Nu.C3.B4i_l.E1.BA.A5y_th.E1.BB.8Bt"></span>Nuôi lấy thịt</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Nuôi lấy thịt”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nuôi lấy thịt"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/G%C3%A0_th%E1%BB%8Bt" title="Gà thịt">Gà thịt</a></div> <p>Gà sống khoảng sáu năm hay hơn, tuy nhiên gà nuôi lấy thịt thông thường chỉ mất sáu tuần là đạt được kích cỡ giết thịt.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gà nuôi thả vườn hay gà nuôi bằng <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_ph%E1%BA%A9m_h%E1%BB%AFu_c%C6%A1" title="Thực phẩm hữu cơ">thực phẩm hữu cơ</a> thường bị giết mổ khi đạt 14 tuần tuổi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nuôi_lấy_trứng"><span id="Nu.C3.B4i_l.E1.BA.A5y_tr.E1.BB.A9ng"></span>Nuôi lấy trứng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Nuôi lấy trứng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nuôi lấy trứng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một số giống gà có thể đẻ 300 trứng/năm; sách <i>Kỷ lục Guinness 2011</i> dẫn ra kỷ lục gà đẻ 371 trứng trong 364 ngày.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Khả năng đẻ trứng của gà lấy trứng bắt đầu giảm sau 12 tháng. Gà mái - đặc biệt là những con được nuôi trong hệ thống lồng nối tiếp nhau - rụng đáng kể lông và tuổi thọ sụt giảm từ bảy năm xuống dưới hai năm.<sup id="cite_ref-Browne_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-Browne-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tại Anh và châu Âu, gà lấy trứng khi đó sẽ bị giết thịt và dùng trong thực phẩm chế biến sẵn hoặc bán dưới dạng "gà để nấu súp".<sup id="cite_ref-Browne_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-Browne-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ở một số quốc gia khác, thay vì bị giết thịt thì gà thỉnh thoảng bị ép rụng lông để bắt chúng đẻ trứng tiếp. Người ta thực hiện việc này bằng cách không cho gà ăn (có khi không cho uống) trong khoảng 7 đến 14 ngày<sup id="cite_ref-Patwardhan_and_King,_(2011)_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-Patwardhan_and_King,_(2011)-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoặc một thời gian đủ dài để làm gà sụt mất 25-35% cân nặng,<sup id="cite_ref-Webster,_(2003)_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Webster,_(2003)-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoặc tối đa là 28 ngày trong điều kiện thí nghiệm.<sup id="cite_ref-Molino_&_nnk,_(2009)_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Molino_&_nnk,_(2009)-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Việc làm này kích thích gà rụng lông và cũng là kích thích gà đẻ trứng tiếp. Năm 2003, có trên 75% số đàn gà ở Mỹ bị ép phải rụng lông.<sup id="cite_ref-Yousaf_and_Chaudhry,_(2008)_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Yousaf_and_Chaudhry,_(2008)-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Egg_incubator.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Egg_incubator.jpg/200px-Egg_incubator.jpg" decoding="async" width="200" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Egg_incubator.jpg/300px-Egg_incubator.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/53/Egg_incubator.jpg 2x" data-file-width="346" data-file-height="303" /></a><figcaption>Một lò ấp nhân tạo</figcaption></figure> <p>Việc ấp trứng có thể diễn ra thành công dưới bàn tay con người thông qua máy móc cung cấp môi trường ấp chuẩn xác và có kiểm soát.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thời gian ấp trung bình là 21 ngày nhưng có thể phụ thuộc nhiệt độ và độ ẩm trong lò ấp. Việc điều hòa nhiệt độ là yếu tố tối quan trọng để đảm bảo ấp trứng thành công. Chênh lệch quá 1 °C so với nhiệt độ tối ưu 37,5 °C sẽ làm giảm tỷ lệ trứng nở. Độ ẩm cũng có vai trò quan trọng bởi tốc độ bay hơi nước của trứng phụ thuộc độ ẩm tương đối của môi trường xung quanh. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_%E1%BA%A9m_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BB%91i" title="Độ ẩm tương đối">Độ ẩm tương đối</a> nên được tăng lên mức khoảng 70% trong vòng ba ngày cuối của kỳ ấp để giữ cho màng trứng không bị khô sau khi gà con mổ nứt vỏ. Độ ẩm thấp cần được duy trì trong 18 ngày đầu tiên nhằm đảm bảo mức bay hơi nước vừa đủ. Vị trí đặt trứng trong lò cũng có thể ảnh hưởng lên tỷ lệ trứng nở. Nhằm đạt kết quả tốt nhất, nên đặt trứng nằm ngược (đầu hướng xuống) và thường xuyên đảo trứng (ít nhất ba lần/ngày) cho đến trước khi trứng nở từ một đến ba ngày. Nếu không lật trứng thì <a href="/wiki/Ph%C3%B4i" title="Phôi">phôi</a> bên trong có thể sẽ bị dính vào vỏ, khiến gà nở ra bị khuyết tật. Ngoài ra, cũng cần thông gió đầy đủ cho trứng để cung cấp đủ khí <a href="/wiki/Oxy" title="Oxy">oxy</a> cho phôi. Trứng càng nhiều tuổi thì càng cần thông gió nhiều hơn. </p><p>Các lò ấp thương mại là những kệ ấp kích cỡ công nghiệp có khả năng chứa đến 10.000 quả trứng cùng một lúc và đảo trứng một cách hoàn toàn tự động. Lò ấp trong gia đình là những cái hộp chứa được từ 6 đến 75 quả. Lò thường chạy bằng điện. Trong quá khứ lò ấp từng dùng dầu hoặc đèn dầu để giữ ấm. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gà_làm_thực_phẩm"><span id="G.C3.A0_l.C3.A0m_th.E1.BB.B1c_ph.E1.BA.A9m"></span>Gà làm thực phẩm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Gà làm thực phẩm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Gà làm thực phẩm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table> <tbody><tr> <td><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg/130px-Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg" decoding="async" width="130" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg/195px-Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg/260px-Chicken_dish_cooking_tomatoes_mushrooms_spices.jpg 2x" data-file-width="929" data-file-height="838" /></a><figcaption>Thịt gà nấu nấm, cà chua và gia vị</figcaption></figure></td> <td><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fried_egg,_sunny_side_up.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Fried_egg%2C_sunny_side_up.jpg/150px-Fried_egg%2C_sunny_side_up.jpg" decoding="async" width="150" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Fried_egg%2C_sunny_side_up.jpg/225px-Fried_egg%2C_sunny_side_up.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Fried_egg%2C_sunny_side_up.jpg/300px-Fried_egg%2C_sunny_side_up.jpg 2x" data-file-width="513" data-file-height="444" /></a><figcaption>Món trứng gà rán</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thịt_gà"><span id="Th.E1.BB.8Bt_g.C3.A0"></span>Thịt gà</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Thịt gà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thịt gà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Th%E1%BB%8Bt_g%C3%A0" title="Thịt gà">Thịt gà</a></div> <p>Từ lâu, thịt gà là một loại thực phẩm rất được ưa chuộng trên thế giới. Nếu so sánh với thịt heo và thịt bò thì lượng đạm của thịt gà cao hơn rất nhiều lần, trong khi đó lượng mỡ lại thấp hơn. Ngoài ra, thịt gà được chế biến thành nhiều món ăn ngon khác nhau như cơm gà, gà rán, gà nướng, gà hấp, canh gà, gà luộc xé phay,... Thịt gà là một loại <a href="/wiki/Th%E1%BB%A9c_%C4%83n_nhanh" title="Thức ăn nhanh">thức ăn nhanh</a> chủ yếu ở các cửa hiệu như <a href="/wiki/McDonald%27s" title="McDonald's">McDonald's</a> và <a href="/wiki/KFC" title="KFC">KFC</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trứng_gà"><span id="Tr.E1.BB.A9ng_g.C3.A0"></span>Trứng gà</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Trứng gà”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trứng gà"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A9ng_(th%E1%BB%A9c_%C4%83n)" class="mw-redirect" title="Trứng (thức ăn)">Trứng (thức ăn)</a> và <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_m%C3%B3n_%C4%83n_l%C3%A0m_t%E1%BB%AB_tr%E1%BB%A9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách món ăn làm từ trứng (trang không tồn tại)">Danh sách món ăn làm từ trứng</a></div> <p>Năm 2009, ước có khoảng 62,1 triệu tấn trứng được sản xuất trên toàn cầu với tổng đàn gà đẻ đạt xấp xỉ 6,4 triệu con. Trứng gà được dùng rộng rãi cho nhiều món ăn khác nhau, trong đó có nhiều loại bánh. Lòng trắng trứng chứa đạm nhưng ít hoặc không có <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_b%C3%A9o" title="Chất béo">chất béo</a> và có thể dùng để chế biến riêng biệt với lòng đỏ. Vỏ trứng có khi được dùng làm <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5_gia_th%E1%BB%B1c_ph%E1%BA%A9m" title="Phụ gia thực phẩm">phụ gia thực phẩm</a> để bổ sung <a href="/wiki/Calci" title="Calci">calci</a>. Gà mái có thể đẻ trứng mà không cần gà trống (gà trống chỉ để thụ tinh cho trứng nếu muốn trứng nở ra gà con). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Một_số_giống"><span id="M.E1.BB.99t_s.E1.BB.91_gi.E1.BB.91ng"></span>Một số giống</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Một số giống”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Một số giống"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%E1%BB%91ng_g%C3%A0" title="Giống gà">Giống gà</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg/250px-G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg/375px-G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg/500px-G%C3%A0_tre_Th%C3%A1i_Lan.jpg 2x" data-file-width="1860" data-file-height="1395" /></a><figcaption>Gà tre Thái Lan</figcaption></figure> <p>Có nhiều loại gà trong nước lẫn ngoài nước: </p> <ul><li><a href="/wiki/G%C3%A0_Ri" class="mw-redirect" title="Gà Ri">Gà Ri</a> (giống nội)</li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0_N%C3%B2i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gà Nòi (trang không tồn tại)">Gà Nòi</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_T%C3%A0u_v%C3%A0ng" title="Gà Tàu vàng">Gà Tàu vàng</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_T%C3%B2" title="Gà Tò">Gà Tò</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_C%E1%BA%A3o" class="mw-redirect" title="Gà Đông Cảo">Gà Đông Cảo</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_ch%C3%ADn_c%E1%BB%B1a" title="Gà chín cựa">Gà chín cựa</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_H%E1%BB%93" title="Gà Hồ">Gà Hồ</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_%C4%91%E1%BB%93i" title="Gà đồi">Gà đồi</a> (giống nội)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_Tam_ho%C3%A0ng" class="mw-redirect" title="Gà Tam hoàng">Gà Tam hoàng</a> (giống ngoại)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_Li%C3%AAn_Minh" title="Gà Liên Minh">Gà Liên Minh</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_L%C6%B0%C6%A1ng_Ph%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Gà Lương Phượng">Gà Lương Phượng</a> (giống ngoại)</li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0_Trung_Qu%E1%BB%91c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gà Trung Quốc (trang không tồn tại)">Gà Trung Quốc</a> hay còn gọi là gà thải loại, gà trọc đầu<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0_H%C3%A0n_Qu%E1%BB%91c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gà Hàn Quốc (trang không tồn tại)">Gà Hàn Quốc</a> hay còn gọi là gà thải Hàn Quốc, gà thải loại, gà dai, gà dai bọng, gà Sla<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_Hyline" title="Gà Hyline">Gà Hyline</a> (giống ngoại)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_Hubbard" title="Gà Hubbard">Gà Hubbard</a> (Hu-bat) (giống ngoại)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_L%C6%A1-go" class="mw-redirect" title="Gà Lơ-go">Gà Lơ-go</a> (giống ngoại)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_Ai_C%E1%BA%ADp" title="Gà Ai Cập">Gà Ai Cập</a> (giống ngoại)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Trò_chơi"><span id="Tr.C3.B2_ch.C6.A1i"></span>Trò chơi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Trò chơi”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trò chơi"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1_g%C3%A0" title="Đá gà">Đá gà</a></div> <p>Ở một số nền văn hóa có trò chơi <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1_g%C3%A0" title="Đá gà">chọi gà</a> (<a href="/wiki/%C4%90%C3%A1_g%C3%A0" title="Đá gà">đá gà</a>). </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chicken_family.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Chicken_family.jpg/120px-Chicken_family.jpg" decoding="async" width="120" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Chicken_family.jpg/180px-Chicken_family.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Chicken_family.jpg/240px-Chicken_family.jpg 2x" data-file-width="3384" data-file-height="2363" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Hen_chicken.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Hen_chicken.jpg/120px-Hen_chicken.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Hen_chicken.jpg/180px-Hen_chicken.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Hen_chicken.jpg/240px-Hen_chicken.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1600" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Hahnenkopf.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Hahnenkopf.JPG/90px-Hahnenkopf.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Hahnenkopf.JPG/135px-Hahnenkopf.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Hahnenkopf.JPG/180px-Hahnenkopf.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3456" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG/90px-Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG/135px-Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG/180px-Portrait_Altenglischer_Zwergk%C3%A4mpfer.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3456" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg/96px-Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg/144px-Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg/192px-Gallus_gallus_female_Kaziranga_3.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="800" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Brown_chicken_eggs_(1).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Brown_chicken_eggs_%281%29.jpg/120px-Brown_chicken_eggs_%281%29.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Brown_chicken_eggs_%281%29.jpg/180px-Brown_chicken_eggs_%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Brown_chicken_eggs_%281%29.jpg/240px-Brown_chicken_eggs_%281%29.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text">Theo <i>Firefly Encyclopedia of Birds</i>, Ed. Perrins, Christopher. Buffalo, N.Y.: Firefly Books, Ltd., 2023.</span> </li> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101128085141/http://ruleworks.co.uk/cgi-bin/TUfaq.exe?Guide=Poultry&Category=Poultry%20-%20General#q9">“The Poultry Guide - A to Z and FAQs”</a>. Ruleworks.co.uk. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ruleworks.co.uk/cgi-bin/TUfaq.exe?Guide=Poultry&Category=Poultry%20-%20General#q9">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 11 năm 2010<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Poultry+Guide+-+A+to+Z+and+FAQs&rft.pub=Ruleworks.co.uk&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ruleworks.co.uk%2Fcgi-bin%2FTUfaq.exe%3FGuide%3DPoultry%26Category%3DPoultry%2520-%2520General%23q9&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text">Smith, Jamon. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tuscaloosanews.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20060806/NEWS/608060400/1007/NEWS02">Tuscaloosanews.com "World’s oldest chicken starred in magic shows, was on 'Tonight Show’"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151106125747/http://www.tuscaloosanews.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20060806/NEWS/608060400/1007/NEWS02">Lưu trữ</a> 2015-11-06 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <i>Tuscaloosa News</i>. 6 tháng 8 năm 2006.</span> </li> <li id="cite_note-grandin69-4">^ <a href="#cite_ref-grandin69_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-grandin69_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Temple Grandin & Johnson, Catherine (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/animalsintransla00gran"><i>Animals in Translation</i></a>. New York, New York: Scribner. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/animalsintransla00gran/page/69">69</a>–71. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7432-4769-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7432-4769-8"><bdi>0-7432-4769-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Animals+in+Translation&rft.place=New+York%2C+New+York&rft.pages=69-71&rft.pub=Scribner&rft.date=2005&rft.isbn=0-7432-4769-8&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fanimalsintransla00gran&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text">Sherwin, C.M. and Nicol, C.J., (1993). "Factors influencing floor-laying by hens in modified cages". <i>Applied Animal Behaviour Science</i>, 36: 211-222</span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://abcnews.go.com/Technology/story?id=1666805">Scientists Find Chickens Retain Ancient Ability to Grow Teeth</a> Ammu Kannampilly, <a href="/wiki/ABC_News" title="ABC News">ABC News</a>, 2006-02-27. Truy cập 2007-10-01.</span> </li> <li id="cite_note-nature-7"><b><a href="#cite_ref-nature_7-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com.prxy5.ursus.maine.edu/nature/journal/v432/n7018/full/nature03156.html#abs">A genetic variation map for chicken with 2.8 million single-nucleotide polymorphisms</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ Tháng 12 2020">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup>. International Chicken Polymorphism Map Consortium (GK Wong & nnk) 2004. <i>Nature</i> 432, 717-722| <a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnature03156">10.1038/nature03156</a> <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15592405?dopt=Abstract">PMID 15592405</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text">Eriksson J, Larson G, Gunnarsson U, Bed'hom B, Tixier-Boichard M (2008) <i>Identification of the Yellow Skin Gene Reveals a Hybrid Origin of the Domestic Chicken.</i> PLoS Genet ngày 23 tháng 1 năm 2008 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://genetics.plosjournals.org/perlserv/?request=get-document&doi=10.1371%2Fjournal.pgen.1000010.eor&ct=1">Genetics.plosjournals.org</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120525080505/http://www.plosgenetics.org/article/info:doi/10.1371/journal.pgen.1000010">Lưu trữ</a> 2012-05-25 tại <a href="/w/index.php?title=Archive.today&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archive.today (trang không tồn tại)">Archive.today</a></span> </li> <li id="cite_note-Poultry_Farming-9"><b><a href="#cite_ref-Poultry_Farming_9-0">^</a></b> <span class="reference-text">Garrigus, W. P. (2007), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-9111040">"Poultry Farming"</a>, <i>Encyclopædia Britannica</i>.</span> </li> <li id="cite_note-oneMatriarch-10"><b><a href="#cite_ref-oneMatriarch_10-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFumihitoMiyakeSumiTakada1994" class="citation cs2">Fumihito, A; Miyake, T; Sumi, S; Takada, M; Ohno, S; Kondo, N (ngày 20 tháng 12 năm 1994), “One subspecies of the red junglefowl (Gallus gallus gallus) suffices as the matriarchic ancestor of all domestic breeds”, <i>PNAS</i>, <b>91</b> (26): 12505–12509</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PNAS&rft.atitle=One+subspecies+of+the+red+junglefowl+%28Gallus+gallus+gallus%29+suffices+as+the+matriarchic+ancestor+of+all+domestic+breeds&rft.volume=91&rft.issue=26&rft.pages=12505-12509&rft.date=1994-12-20&rft.aulast=Fumihito&rft.aufirst=A&rft.au=Miyake%2C+T&rft.au=Sumi%2C+S&rft.au=Takada%2C+M&rft.au=Ohno%2C+S&rft.au=Kondo%2C+N&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLiuWuYaoMiao2006" class="citation cs2">Liu, Yi-Ping; Wu, Gui-Sheng; Yao, Yong-Gang; Miao, Yong-Wang; Luikart, Gordon; Baig, Mumtaz; Beja-Pereira, Albano; Ding, Zhao-Li; Palanichamy, Malliya Gounder; Zhang, Ya-Ping (2006), “Multiple maternal origins of chickens: Out of the Asian jungles”, <i>Molecular Phylogenetics and Evolution</i>, <b>38</b> (1): 12–19</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Molecular+Phylogenetics+and+Evolution&rft.atitle=Multiple+maternal+origins+of+chickens%3A+Out+of+the+Asian+jungles&rft.volume=38&rft.issue=1&rft.pages=12-19&rft.date=2006&rft.aulast=Liu&rft.aufirst=Yi-Ping&rft.au=Wu%2C+Gui-Sheng&rft.au=Yao%2C+Yong-Gang&rft.au=Miao%2C+Yong-Wang&rft.au=Luikart%2C+Gordon&rft.au=Baig%2C+Mumtaz&rft.au=Beja-Pereira%2C+Albano&rft.au=Ding%2C+Zhao-Li&rft.au=Palanichamy%2C+Malliya+Gounder&rft.au=Zhang%2C+Ya-Ping&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFZeder2006" class="citation journal cs1">Zeder (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_trends-in-genetics_2006-03_22_3/page/139">“Documenting domestication: the intersection of genetics and archaeology”</a>. <i>Trends in Genetics</i>. <b>22</b> (3): 139–155. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tig.2006.01.007">10.1016/j.tig.2006.01.007</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Genetics&rft.atitle=Documenting+domestication%3A+the+intersection+of+genetics+and+archaeology&rft.volume=22&rft.issue=3&rft.pages=139-155&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tig.2006.01.007&rft.au=Zeder&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_trends-in-genetics_2006-03_22_3%2Fpage%2F139&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKing2009" class="citation cs2">King, Rick (ngày 24 tháng 2 năm 2009), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wgbh/nova/nature/rat-attack.html">“Rat Attack”</a>, <i>NOVA and National Geographic Television</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=NOVA+and+National+Geographic+Television&rft.atitle=Rat+Attack&rft.date=2009-02-24&rft.aulast=King&rft.aufirst=Rick&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pbs.org%2Fwgbh%2Fnova%2Fnature%2Frat-attack.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKing2009" class="citation cs2">King, Rick (ngày 1 tháng 2 năm 2009), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wgbh/nova/nature/plant-vs-predator.html">“Plant vs. Predator”</a>, <i>NOVA</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=NOVA&rft.atitle=Plant+vs.+Predator&rft.date=2009-02-01&rft.aulast=King&rft.aufirst=Rick&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pbs.org%2Fwgbh%2Fnova%2Fnature%2Fplant-vs-predator.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWestZhou1988" class="citation journal cs1">West, B.; Zhou, B.X. (1988). “Did chickens go north? New evidence for domestication”. <i>J. Archaeol. Sci</i>. <b>14</b>: 515–533.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=J.+Archaeol.+Sci.&rft.atitle=Did+chickens+go+north%3F+New+evidence+for+domestication&rft.volume=14&rft.pages=515-533&rft.date=1988&rft.aulast=West&rft.aufirst=B.&rft.au=Zhou%2C+B.X.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAl-Nasser2007" class="citation journal cs1">Al-Nasser, A. (2007). “Overview of chicken taxonomy and domestication”. <i>World's Poultry Science Journal</i>. <b>63</b>: 285–300. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS004393390700147X">10.1017/S004393390700147X</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=World%27s+Poultry+Science+Journal&rft.atitle=Overview+of+chicken+taxonomy+and+domestication&rft.volume=63&rft.pages=285-300&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS004393390700147X&rft.aulast=Al-Nasser&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-CHOF-17">^ <a href="#cite_ref-CHOF_17-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CHOF_17-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CHOF_17-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CHOF_17-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CHOF_17-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CHOF_17-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <span class="reference-text">CHOF: <i>The Cambridge History of Food</i>, 2000, Cambridge University Press, tập 1, tr. 496-499</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/news/2007/070604/full/447620b.html">DNA reveals how the chicken crossed the sea</a> Brendan Borrell, <i>Nature</i>, 5 tháng 6 năm 2007.</span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text">A. A. Storey & nnk, "Radiocarbon and DNA evidence for a pre-Columbian introduction of Polynesian chickens to Chile", <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>, www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.0703993104; John Noble Wilford, "First Chickens in Americas were Brought from Polynesia, <i>The New York Times</i>, 5 tháng 6 năm 2007.</span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text"><i>Indo-European and Asian origins for Chilean</i> and Pacific chickens revealed by mtDNA.<i> Jaime Gongora, Nicolas J. Rawlence, Victor A. Mobegi, Han Jianlin, Jose A. Alcalde, Jose T. Matus, Olivier Hanotte, Chris Moran, J. Austin, Sean Ulm, Atholl J. Anderson, Greger Larson and Alan Cooper, "Indo-European and Asian origins for Chilean and Pacific chickens revealed by mtDNA" PNAS ngày 29 tháng 7 năm 2008 vol. 105 no 30 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/105/30/10308">Pnas.org</a></i></span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://123.25.71.107:82/hoidap/vi/news/Chan-nuoi/Benh-HISTOMONIAD-o-ga-13914/">Bệnh HISTOMONIAD ở gà?</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131014174329/http://123.25.71.107:82/hoidap/vi/news/Chan-nuoi/Benh-HISTOMONIAD-o-ga-13914/">Lưu trữ</a> 2013-10-14 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Trang Thông tin hỏi đáp khoa học kỹ thuật, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Vĩnh Phúc</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">Trương Tấn Liêm – Chi cục Thú y tỉnh Bến Tre, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sonongnghiep.bentre.gov.vn/chn-nuoi/phong-tr-dch-bnh/481-bnh-niu-cat-xn-tren-ga-bnh-ga-ru.html">Bệnh Niu-cát-xơn trên gà (bệnh gà rù)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131016081412/http://sonongnghiep.bentre.gov.vn/chn-nuoi/phong-tr-dch-bnh/481-bnh-niu-cat-xn-tren-ga-bnh-ga-ru.html">Lưu trữ</a> 2013-10-16 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Website Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bến Tre</span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://123.25.71.107:82/hoidap/vi/news/Chan-nuoi/Benh-viem-ron-Omphalitis-o-ga-13870/">Bệnh viêm rốn (Omphalitis) ở gà?</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131014175638/http://123.25.71.107:82/hoidap/vi/news/Chan-nuoi/Benh-viem-ron-Omphalitis-o-ga-13870/">Lưu trữ</a> 2013-10-14 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Trang Thông tin hỏi đáp khoa học kỹ thuật, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Vĩnh Phúc</span> </li> <li id="cite_note-smithsonianmag.com-24">^ <a href="#cite_ref-smithsonianmag.com_24-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-smithsonianmag.com_24-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">How the Chicken Conquered the World - By Jerry Adler and Andrew Lawler - Smithsonian magazine, June 2012 <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/How-the-Chicken-Conquered-the-World.html">[1]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121105205702/http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/How-the-Chicken-Conquered-the-World.html">Lưu trữ</a> 2012-11-05 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text">John P. Peters (1913), "The Cock", <i>Journal of the American Oriental Society</i>, American Oriental Society, tập 33, tr. 381 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=AGUPAAAAYAAJ&pg=PA377&dq=indus+valley,+cock&hl=en&sa=X&ei=6LHUT4vIH4iy8ATrxbi_Aw&ved=0CFAQ6AEwBQ#v=onepage&q=religious%20cockfight&f=false">xem</a>)</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text">Tân Ước | Mát-thêu 26:34 | Máccô 14:30 | Luca 22:34 | Mát-thêu 26:74-75 | Máccô 14:71-72 | Luca 22:60-61</span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text">The Antiquary: a magazine devoted to the study of the past, tập 17, biên tập bởi Edward Walford, John Charles Cox, George Latimer Apperson, tr. 202</span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text">Pennsylvania Museum of Art, <i>The Philadelphia Museum Bulletin</i> (1906), các tập 1 đến 5, Pennsylvania Museum of Art, tr. 14</span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text">A Treasury of <a href="/w/index.php?title=Jew&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jew (trang không tồn tại)">Jewish</a> Quotations By Joseph L. Baron - 1985</span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text">Donald Denoon; Malama Meleisea (2006), <i>The Cambridge History of the Pacific Islanders</i>, Cambridge University Press, tr. 56 (<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.com/books?id=FJ9ULYwX3zgC&pg=PA56&lpg=PA56&dq=Chickens,+together+with+dogs+and+pigs,+were+the+domestic+animals+of+the+Lapita+culture,+the+first+Neolithic+culture+of+Oceania.&source=bl&ots=3e3mOr4AZE&sig=MJjoAwUowJLntgnWNZpz2CQxpOc&hl=en&sa=X&ei=UmVLUPPYD8KO2AWrt4GYAw&ved=0CDEQ6AEwAQ#v=onepage&q=Chickens%2C%20together%20with%20dogs%20and%20pigs%2C%20were%20the%20domestic%20animals%20of%20the%20Lapita%20culture%2C%20the%20first%20Neolithic%20culture%20of%20Oceania.&f=false">[2]</a> xem])</span> </li> <li id="cite_note-31"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b> <span class="reference-text">Michael H. Crawford (2004), <i>Anthropological Genetics: Theory, Methods and Applications</i>, Cambridge University Press, tr. 411 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=tlSspaBLkhoC&pg=PA411&lpg=PA411&dq=lapita+the+first+Neolithic+culture+of+Oceania&source=bl&ots=WIEGSQMt8O&sig=vH8TP9pGgf2FwZ4upxIjoxfCXbs&hl=en&sa=X&ei=1GVLUIqrIMaI2gW_uYCIBQ&sqi=2&ved=0CEAQ6AEwAw#v=onepage&q=lapita%20the%20first%20Neolithic%20culture%20of%20Oceania&f=false">xem</a>)</span> </li> <li id="cite_note-32"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text">Dean Karayanis; Catherine Karayanis (2008), <i>Regional Greek Cooking</i>, Hippocrene Books, tr. 176 (<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.com/books?id=NrIapgM4LwQC&pg=PA176&lpg=PA176&dq=The+first+chickens+in+Europe+Corinthian+pottery&source=bl&ots=QKS8mcIRQ5&sig=uPYYAlesL7HVPVGsWuZ3Pzz4M2o&hl=en&sa=X&ei=wWdLUInoDojg2gWexYHwBQ&ved=0CCwQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20first%20chickens%20in%20Europe%20Corinthian%20pottery&f=false">[3]</a> xem])</span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text">Anthony F. Chiffolo; Rayner W. Hesse (2006), <i>Cooking With the Bible: Biblical Food, Feasts, And Lore</i>, Greenwood Publishing Group, tr. 207 (<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.com/books?id=Xwq1lunLkuoC&pg=PA207&lpg=PA207&dq=The+first+chickens+in+Europe+Corinthian+pottery&source=bl&ots=TMOP87B-A0&sig=XeSa3Z8NHUGJ_OCfhgEc7zTSu8I&hl=en&sa=X&ei=n2hLUJ-ZCoPi2gWPjoHABQ&ved=0CDIQ6AEwAQ#v=onepage&q=The%20first%20chickens%20in%20Europe%20Corinthian%20pottery&f=false">[4]</a> xem])</span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text">W. and R. Chambers, <i>Chambers's information for the people</i>, Chambers W. and R., tr. 458 (<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.com/books?id=PTECAAAAQAAJ&pg=PA458&lpg=PA458&dq=if+they+ate+greedily,+the+omen+was+good&source=bl&ots=py1anUTtz5&sig=HLNcfIBhlBnZ5zo7d3eUv35-8zQ&hl=en&sa=X&ei=dKFLUL3QE9H82gW_lYCICA&ved=0CCwQ6AEwAA#v=onepage&q=if%20they%20ate%20greedily%2C%20the%20omen%20was%20good&f=false">[5]</a> xem])</span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text">J. C. McKeown, <i>A Cabinet of Roman Curiosities: Strange Tales and Surprising Facts from the World's Greatest Empire</i>, Oxford University Press, tr. 131 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=YGYwlMZ3ursC&pg=PA131&lpg=PA131&dq=Publius+Claudius+Pulcher+had+his+chickens+thrown+overboard&source=bl&ots=YZLIDxxMMj&sig=FHEZflqHIBmVLA0SiPh8n4qXKbA&hl=en&sa=X&ei=ZnVLUL2fNMG4yQHL5oHgDw&sqi=2&ved=0CDcQ6AEwAg#v=onepage&q=Publius%20Claudius%20Pulcher%20had%20his%20chickens%20thrown%20overboard&f=false">xem</a>)</span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text">Maguelonne Toussaint-Samat, <i>A History of Food</i>, John Wiley & Sons, tr. 305 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=QmevzbQ0AsIC&pg=PA305&lpg=PA305&dq=Rome+forbade+the+consumption+of+fattened+chickens&source=bl&ots=oNJ71NY_rm&sig=KgEDxCUwRHAtFHMDRS8t4Uw5jlk&hl=en&sa=X&ei=nndLUJaJHc6ByAHYtoC4DQ&ved=0CC4Q6AEwAA#v=onepage&q=Rome%20forbade%20the%20consumption%20of%20fattened%20chickens&f=false">xem</a>)</span> </li> <li id="cite_note-37"><b><a href="#cite_ref-37">^</a></b> <span class="reference-text">Thomas Greene Fessenden (1828), <i>The New England Farmer</i>, Thomas W. Shepard, tập 6, tr. 69 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=uCVOAAAAYAAJ&pg=PA69&lpg=PA69&dq=Per+Columella,+chicken+coops&source=bl&ots=surOAlOzK9&sig=M7g4WsSKZE0xt-tSoYD8dmPyi8w&hl=en&sa=X&ei=MqJLULLIMarg2wWtpoHYDQ&ved=0CDMQ6AEwAA#v=onepage&q=Per%20Columella%2C%20chicken%20coops&f=false">xem</a>)</span> </li> <li id="cite_note-38"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text">Paul Bahn, John Flenley, <i>The Enigmas of Easter Island</i>, Oxford University Press, tr. 96 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=W1xCKNncacEC&pg=PA6&lpg=PA6&dq=first+chickens+on+easter+island&source=bl&ots=VKw8YhMpCU&sig=8eRmXh4PLFOn8AK8_25faTE4HjM&hl=en&sa=X&ei=bIBLULfOFuGCyAGg_YHoDg&ved=0CE8Q6AEwBg#v=onepage&q=chickens&f=false">xem</a>)</span> </li> <li id="cite_note-http-39"><b><a href="#cite_ref-http_39-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140227233132/http://www.ciwf.org.uk/farm%5Fanimals/poultry/">“Compassion in World Farming - Poultry”</a>. Ciwf.org.uk. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ciwf.org.uk/farm_animals/poultry">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 2 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 8 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Compassion+in+World+Farming+-+Poultry&rft.pub=Ciwf.org.uk&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ciwf.org.uk%2Ffarm_animals%2Fpoultry&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text">Mackenzie Yang, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://newsfeed.time.com/2013/03/20/next-the-turducken-scientists-successfully-breed-a-duck-inside-a-chicken/">Next, the Turducken: Scientists Say a Duck Has Fathered a Chicken</a>, TIME ngày 20 tháng 3 năm 2013</span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.de/books?id=BaGUOm2SRngC&pg=PA152&lpg=PA152&dq=%2250+billion+chickens%22&source=bl&ots=AxUp9xyCxy&sig=xrj9xyJkx3oT8M5V8jGfNKrMZAo&hl=de&sa=X&ei=QMCLU5uyBcOVO8fxgMgN&ved=0CEwQ6AEwAzgK#v=onepage&q=%2250%20billion%20chickens%22&f=false">Animal Death của Jay Johnston, Fiona Probyn-Rapsey</a>, Sydney University Press, 2013, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781743320235" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9781743320235</a>, trang 152]</span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.animalsaustralia.org/factsheets/broiler_chickens.php">“Broiler Chickens Fact Sheet // Animals Australia”</a>. Animalsaustralia.org<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Broiler+Chickens+Fact+Sheet+%2F%2F+Animals+Australia&rft.pub=Animalsaustralia.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.animalsaustralia.org%2Ffactsheets%2Fbroiler_chickens.php&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text">Craig Glenday (2011), <i>Guinness World Records 2011 (Guinness Book of Records (Mass Market))</i>, Bantam, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780440423102" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780440423102">9780440423102</a>, tr. 286</span> </li> <li id="cite_note-Browne-44">^ <a href="#cite_ref-Browne_44-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Browne_44-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBrowne2002" class="citation news cs1">Browne, Anthony (ngày 10 tháng 3 năm 2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://observer.guardian.co.uk/foodmonthly/story/0,,662799,00.html">“Ten weeks to live”</a>. <i>The Guardian</i>. Luân Đôn<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 28 tháng 4 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Ten+weeks+to+live&rft.date=2002-03-10&rft.aulast=Browne&rft.aufirst=Anthony&rft_id=http%3A%2F%2Fobserver.guardian.co.uk%2Ffoodmonthly%2Fstory%2F0%2C%2C662799%2C00.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Patwardhan_and_King,_(2011)-45"><b><a href="#cite_ref-Patwardhan_and_King,_(2011)_45-0">^</a></b> <span class="reference-text">Patwardhan, D. and King, A., (2011). "Review: feed withdrawal and non feed withdrawal moult", <i>World's Poultry Science Journal</i>, 67: 253-268</span> </li> <li id="cite_note-Webster,_(2003)-46"><b><a href="#cite_ref-Webster,_(2003)_46-0">^</a></b> <span class="reference-text">Webster, A.B., (2003). Physiology and behavior of the hen during induced moult. Poultry Science, 82: 992-1002</span> </li> <li id="cite_note-Molino_&_nnk,_(2009)-47"><b><a href="#cite_ref-Molino_&_nnk,_(2009)_47-0">^</a></b> <span class="reference-text">Molino, A.B., Garcia, E.A., Berto, D.A., Pelícia, K., Silva, A.P. and Vercese F., (2009), "The Effects of Alternative Forced-Molting Methods on The Performance and Egg Quality of Commercial Layers", <i>Brazilian Journal of Poultry Science</i>, 11: 109-113</span> </li> <li id="cite_note-Yousaf_and_Chaudhry,_(2008)-48"><b><a href="#cite_ref-Yousaf_and_Chaudhry,_(2008)_48-0">^</a></b> <span class="reference-text">Yousaf, M. and Chaudhry, A.S., (2008). "History, changing scenarios and future strategies to induce moulting in laying hens". <i>World's Poultry Science Journal</i>, 64: 65-75</span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJoe_G._Berry" class="citation web cs1">Joe G. Berry. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pods.dasnr.okstate.edu/docushare/dsweb/Get/Document-2104/ANSI-8100web.pdf">“Artificial Incubation”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Oklahoma Cooperative Extension Service, Oklahoma State University<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 9 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Artificial+Incubation&rft.pub=Oklahoma+Cooperative+Extension+Service%2C+Oklahoma+State+University&rft.au=Joe+G.+Berry&rft_id=http%3A%2F%2Fpods.dasnr.okstate.edu%2Fdocushare%2Fdsweb%2FGet%2FDocument-2104%2FANSI-8100web.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><b><a href="#cite_ref-50">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhillip_J._Clauer" class="citation web cs1">Phillip J. Clauer. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pubs.ext.vt.edu/2902/2902-1090/2902-1090.pdf">“Incubating Eggs”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Virginia Cooperative Extension Service, Virginia State University<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Incubating+Eggs&rft.pub=Virginia+Cooperative+Extension+Service%2C+Virginia+State+University&rft.au=Phillip+J.+Clauer&rft_id=http%3A%2F%2Fpubs.ext.vt.edu%2F2902%2F2902-1090%2F2902-1090.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><b><a href="#cite_ref-51">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060311200327/http://www.brinsea.com/pdffiles/Brinsea_Handbook.pdf">“Incubation Handbook”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Brinsea Products Ltd. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.brinsea.com/pdffiles/Brinsea_Handbook.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 11 tháng 3 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Incubation+Handbook&rft.pub=Brinsea+Products+Ltd&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.brinsea.com%2Fpdffiles%2FBrinsea_Handbook.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><b><a href="#cite_ref-52">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100825023603/http://www.backyardchickens.com/LC-hatch.html">“How To Hatch Chicken Eggs”</a>. www.backyardchickens.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.backyardchickens.com/LC-hatch.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 8 năm 2010<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=How+To+Hatch+Chicken+Eggs&rft.pub=www.backyardchickens.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.backyardchickens.com%2FLC-hatch.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vietnamnet.vn/vn/kinh-te/89245/ga---tro-c-da-u--trung-quoc-tran-ngap-cho.html">“Gà 'trọc đầu' Trung Quốc tràn ngập chợ”</a>. <a href="/wiki/VietNamNet" title="VietNamNet">VietNamNet</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập 7 tháng 9 năm 2024</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=G%C3%A0+%27tr%E1%BB%8Dc+%C4%91%E1%BA%A7u%27+Trung+Qu%E1%BB%91c+tr%C3%A0n+ng%E1%BA%ADp+ch%E1%BB%A3&rft.place=VietNamNet&rft_id=http%3A%2F%2Fvietnamnet.vn%2Fvn%2Fkinh-te%2F89245%2Fga---tro-c-da-u--trung-quoc-tran-ngap-cho.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><b><a href="#cite_ref-54">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vietnamnet.vn/vn/kinh-te/89480/ga-thai-han-quoc-thanh-mon-ngon-.html">“Gà thải Hàn Quốc thành món ngon!”</a>. <a href="/wiki/VietNamNet" title="VietNamNet">VietNamNet</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập 7 tháng 9 năm 2024</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=G%C3%A0+th%E1%BA%A3i+H%C3%A0n+Qu%E1%BB%91c+th%C3%A0nh+m%C3%B3n+ngon%21&rft.place=VietNamNet&rft_id=http%3A%2F%2Fvietnamnet.vn%2Fvn%2Fkinh-te%2F89480%2Fga-thai-han-quoc-thanh-mon-ngon-.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AG%C3%A0" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sách"><span id="S.C3.A1ch"></span>Sách</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Sách”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sách"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>P. Smith (2000), <i>The Chicken Book</i>, Nhà in Đại học Georgia.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/51px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/68px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><b><a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies">Wikispecies</a></b> có thông tin sinh học về <b><a class="external text" href="https://species.wikimedia.org/wiki/Gallus_gallus_domesticus?uselang=vi">Gà</a></b></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chickens?uselang=vi">Gà</a></b></i>.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dmoztools.net/Science/Agriculture/Animals/Birds/Poultry/Chickens/">Chickens</a> trên <a href="/wiki/DMOZ" title="DMOZ">DMOZ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?id=9031">Gà</a> tại trang <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_Th%C3%B4ng_tin_C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BB%91c_gia_Hoa_K%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ">Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ</a> (NCBI).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eol.org/pages/4365277"><i>Gà</i></a> tại Encyclopedia of Life</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Gia_cầm" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Gia_c%E1%BA%A7m" title="Bản mẫu:Gia cầm"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Gia_c%E1%BA%A7m" title="Thảo luận Bản mẫu:Gia cầm"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Gia_c%E1%BA%A7m&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Gia_cầm" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Gia_c%E1%BA%A7m" title="Gia cầm">Gia cầm</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Loài</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Gà</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%8Bt_nh%C3%A0" title="Vịt nhà">Vịt</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%E1%BB%97ng_nh%C3%A0" title="Ngỗng nhà">Ngỗng</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_sao_nh%C3%A0" title="Gà sao nhà">Gà sao nhà</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_so_x%C3%A1m" title="Gà so xám">Gà so xám</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C4%A9_%C4%91%E1%BB%8F" title="Trĩ đỏ">Trĩ đỏ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%93_c%C3%A2u_nh%C3%A0" title="Bồ câu nhà">Bồ câu nhà</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%BAt_th%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Cút thường">Cút thường</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%BAt_Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Cút Nhật Bản">Cút Nhật Bản</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_t%C3%A2y_nh%C3%A0" title="Gà tây nhà">Gà tây</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_gi%E1%BB%91ng_gia_c%E1%BA%A7m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách giống gia cầm (trang không tồn tại)">Giống</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Gi%E1%BB%91ng_g%C3%A0" title="Giống gà">Giống gà</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BB%91ng_v%E1%BB%8Bt" title="Giống vịt">Giống vịt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BB%91ng_g%C3%A0_t%C3%A2y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giống gà tây (trang không tồn tại)">Giống gà tây</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BB%91ng_ng%E1%BB%97ng" title="Giống ngỗng">Giống ngỗng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BB%91ng_b%E1%BB%93_c%C3%A2u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giống bồ câu (trang không tồn tại)">Giống bồ câu</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_gia_c%E1%BA%A7m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh gia cầm (trang không tồn tại)">Bệnh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_%C4%91%E1%BA%ADu_g%C3%A0" title="Bệnh đậu gà">Bệnh đậu gà</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%91t_r%C3%A9t_gia_c%E1%BA%A7m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sốt rét gia cầm (trang không tồn tại)">Sốt rét</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%A2n_c%C3%B3_v%E1%BA%A3y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chân có vảy (trang không tồn tại)">Chân có vảy</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ch%C4%83n_nu%C3%B4i_gia_c%E1%BA%A7m" title="Chăn nuôi gia cầm">Chăn nuôi gia cầm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chu%E1%BB%93ng_l%E1%BB%93ng" title="Chuồng lồng">Chuồng lồng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%C3%AAu_h%E1%BB%A7y_g%C3%A0" title="Tiêu hủy gà">Tiêu hủy gà</a></li> <li><a href="/wiki/X%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%8Bnh_gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh_g%C3%A0" title="Xác định giới tính gà">Xác định giới tính gà</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C4%83n_nu%C3%B4i_gia_c%E1%BA%A7m" title="Chăn nuôi gia cầm">Chuồng gà</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%AFt_m%E1%BB%8F" title="Cắt mỏ">Cắt mỏ</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89p_r%E1%BB%A5ng_l%C3%B4ng" title="Ép rụng lông">Ép rụng lông</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C4%83n_nu%C3%B4i_th%E1%BA%A3_v%C6%B0%E1%BB%9Dn" title="Chăn nuôi thả vườn">Chăn nuôi thả vườn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BB_tr%E1%BB%A9ng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đẻ trứng tự nhiên (trang không tồn tại)">Đẻ trứng tự nhiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%A1i_%E1%BA%A5p_tr%E1%BB%A9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trại ấp trứng (trang không tồn tại)">Trại ấp trứng</a></li> <li><a href="/wiki/Gia_c%E1%BA%A7m_th%E1%BA%A3i_lo%E1%BA%A1i" title="Gia cầm thải loại">Gia cầm thải loại</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_th%E1%BA%A3_v%C6%B0%E1%BB%9Dn" title="Gà thả vườn">Gà thả vườn</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Gà" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chicken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản mẫu:Chicken (trang không tồn tại)"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chicken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chicken (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chicken&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Gà" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Gà</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/G%C3%A0_tr%E1%BB%91ng" title="Gà trống">Gà trống</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%A0_m%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gà mái (trang không tồn tại)">Gà mái</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Gà</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;"><a href="/wiki/Gia_c%E1%BA%A7m" title="Gia cầm">Gia cầm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%8Bt_g%C3%A0" title="Thịt gà">Thịt gà</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Gà</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;"><a href="/wiki/Ch%C4%83n_nu%C3%B4i_gia_c%E1%BA%A7m" title="Chăn nuôi gia cầm">Chăn nuôi gia cầm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1p_m%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạp mái (trang không tồn tại)">Đạp mái</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;"><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:M%C3%B3n_%C4%83n_g%C3%A0" title="Thể loại:Món ăn gà">Món gà</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%A1o_g%C3%A0" title="Cháo gà">Cháo gà</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%BAp_g%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Súp gà (trang không tồn tại)">Súp gà</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_r%C3%A1n" title="Gà rán">Gà rán</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1m_g%C3%A0_H%E1%BA%A3i_Nam" title="Cơm gà Hải Nam">Cơm gà Hải Nam</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A0_l%E1%BA%AFc" title="Gà lắc">Gà lắc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Opor_ayam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opor ayam (trang không tồn tại)">Opor ayam</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;">Tôn giáo, thần thoại<br />và văn hóa</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1_g%C3%A0" title="Đá gà">Đá gà</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;">Bệnh tật</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%BAm_gia_c%E1%BA%A7m" title="Cúm gia cầm">Cúm gia cầm</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3m_l%E1%BA%A1nh_th%C3%B4ng_th%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Cảm lạnh thông thường">Cảm lạnh thông thường</a></li> <li><a href="/wiki/Salmonella" title="Salmonella">Salmonella</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span> '<i><b>   <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> </b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chickens" class="extiw" title="commons:Category:Chickens">Commons</a>'</i></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Gà&oldid=71935586">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Gà&oldid=71935586</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C3%A3_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_thu%E1%BA%A7n_h%C3%B3a" title="Thể loại:Động vật đã được thuần hóa">Động vật đã được thuần hóa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:G%C3%A0" title="Thể loại:Gà">Gà</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Gallus" title="Thể loại:Gallus">Gallus</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_m%C3%B4_t%E1%BA%A3_n%C4%83m_1758" title="Thể loại:Động vật được mô tả năm 1758">Động vật được mô tả năm 1758</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Gia_c%E1%BA%A7m" title="Thể loại:Gia cầm">Gia cầm</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Chim_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" title="Thể loại:Chim toàn cầu">Chim toàn cầu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ph%C3%A2n_lo%C3%A0i" title="Thể loại:Phân loài">Phân loài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%B3m_lo%C3%A0i_do_Carl_Linnaeus_%C4%91%E1%BA%B7t_t%C3%AAn" title="Thể loại:Nhóm loài do Carl Linnaeus đặt tên">Nhóm loài do Carl Linnaeus đặt tên</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_archiveis" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết archiveis">Bản mẫu webarchive dùng liên kết archiveis</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_PMID" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động PMID">Trang sử dụng liên kết tự động PMID</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_DMOZ" title="Thể loại:Bài viết chứa liên kết DMOZ">Bài viết chứa liên kết DMOZ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 13 tháng 11 năm 2024, 06:24.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C3%A0&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-7m5dp","wgBackendResponseTime":231,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.582","walltime":"0.850","ppvisitednodes":{"value":3480,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":67491,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1836,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":98548,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 597.202 1 -total"," 43.98% 262.628 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 19.22% 114.789 9 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 15.54% 92.804 1 Bản_mẫu:Bảng_phân_loại"," 12.64% 75.474 2 Bản_mẫu:Navbox"," 11.22% 67.002 1 Bản_mẫu:Gia_cầm"," 9.86% 58.912 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 7.02% 41.938 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 6.22% 37.175 1 Bản_mẫu:If_then_show"," 5.30% 31.631 1 Bản_mẫu:More"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.252","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5375795,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-7wcxz","timestamp":"20241125102617","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"G\u00e0","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/G%C3%A0","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q780","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q780","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-09-28T11:32:14Z","dateModified":"2024-11-13T06:24:30Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/03\/Junglefowl_on_tree.jpg","headline":"m\u1ed9t lo\u00e0i chim \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c thu\u1ea7n ho\u00e1"}</script> </body> </html>