CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Antysemityzm – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"485d8d48-5a95-41f4-bc7e-733460145a2c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Antysemityzm","wgTitle":"Antysemityzm","wgCurRevisionId":75206140,"wgRevisionId":75206140,"wgArticleId":14082,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł od 2017-02","Artykuły z brakującymi przypisami od 2014-01","Artykuły z brakującymi przypisami od 2020-06","Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-12","Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach","Antysemityzm"], "wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Antysemityzm","wgRelevantArticleId":14082,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75206140,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q22649", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready", "mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/de/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="688"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg/800px-Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="459"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg/640px-Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="367"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Antysemityzm – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Antysemityzm"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Antysemityzm"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Antysemityzm rootpage-Antysemityzm skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Antysemityzm" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Antysemityzm" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Antysemityzm" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Antysemityzm" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Pojęcie_antysemityzmu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Pojęcie_antysemityzmu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Pojęcie antysemityzmu</span> </div> </a> <ul id="toc-Pojęcie_antysemityzmu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Antysemityzm_w_starożytności" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_w_starożytności"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Antysemityzm w starożytności</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_w_starożytności-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Antysemityzm_w_kręgu_kultury_hellenistycznej_i_rzymskiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_w_kręgu_kultury_hellenistycznej_i_rzymskiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Antysemityzm w kręgu kultury hellenistycznej i rzymskiej</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_w_kręgu_kultury_hellenistycznej_i_rzymskiej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_wczesnochrześcijański" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_wczesnochrześcijański"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Antysemityzm wczesnochrześcijański</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_wczesnochrześcijański-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_w_średniowieczu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_w_średniowieczu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Antysemityzm w średniowieczu</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_w_średniowieczu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antyjudaizm_w_nowożytności" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antyjudaizm_w_nowożytności"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Antyjudaizm w nowożytności</span> </div> </a> <ul id="toc-Antyjudaizm_w_nowożytności-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_a_nacjonalizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_a_nacjonalizm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Antysemityzm a nacjonalizm</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_a_nacjonalizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_w_III_Rzeszy_i_w_nazizmie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_w_III_Rzeszy_i_w_nazizmie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Antysemityzm w III Rzeszy i w nazizmie</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_w_III_Rzeszy_i_w_nazizmie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kwestie_ideowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kwestie_ideowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5.1</span> <span>Kwestie ideowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Kwestie_ideowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Represje_i_ludobójstwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Represje_i_ludobójstwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5.2</span> <span>Represje i ludobójstwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Represje_i_ludobójstwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_w_stalinowskim_ZSRR" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_w_stalinowskim_ZSRR"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Antysemityzm w stalinowskim ZSRR</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_w_stalinowskim_ZSRR-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_w_Stanach_Zjednoczonych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_w_Stanach_Zjednoczonych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>Antysemityzm w Stanach Zjednoczonych</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_w_Stanach_Zjednoczonych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_po_II_wojnie_światowej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_po_II_wojnie_światowej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Antysemityzm po II wojnie światowej</span> </div> </a> <ul id="toc-Antysemityzm_po_II_wojnie_światowej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antysemityzm_na_ziemiach_polskich" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Antysemityzm_na_ziemiach_polskich"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Antysemityzm na ziemiach polskich</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Antysemityzm_na_ziemiach_polskich-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Antysemityzm na ziemiach polskich</span> </button> <ul id="toc-Antysemityzm_na_ziemiach_polskich-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-W_kształtowaniu_się_nacjonalizmu_polskiego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#W_kształtowaniu_się_nacjonalizmu_polskiego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>W kształtowaniu się nacjonalizmu polskiego</span> </div> </a> <ul id="toc-W_kształtowaniu_się_nacjonalizmu_polskiego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_II_Rzeczypospolitej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#W_II_Rzeczypospolitej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>W II Rzeczypospolitej</span> </div> </a> <ul id="toc-W_II_Rzeczypospolitej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-II_wojna_światowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#II_wojna_światowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>II wojna światowa</span> </div> </a> <ul id="toc-II_wojna_światowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Po_II_wojnie_światowej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Po_II_wojnie_światowej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Po II wojnie światowej</span> </div> </a> <ul id="toc-Po_II_wojnie_światowej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Okres_PRL_i_III_RP" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Okres_PRL_i_III_RP"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Okres PRL i III RP</span> </div> </a> <ul id="toc-Okres_PRL_i_III_RP-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Stosunek_Polaków_do_Żydów_według_sondaży" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Stosunek_Polaków_do_Żydów_według_sondaży"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.1</span> <span>Stosunek Polaków do Żydów według sondaży</span> </div> </a> <ul id="toc-Stosunek_Polaków_do_Żydów_według_sondaży-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sytuacja_prawna_w_Polsce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sytuacja_prawna_w_Polsce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sytuacja prawna w Polsce</span> </div> </a> <ul id="toc-Sytuacja_prawna_w_Polsce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Antysemityzm</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 99 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-99" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">99 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Antisemitismus" title="Antisemitismus – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Antisemitismus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антисемитизм – abchaski" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Антисемитизм" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abchaski" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="معاداة السامية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="معاداة السامية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Antisemitismu" title="Antisemitismu – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Antisemitismu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Antisemitizm" title="Antisemitizm – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Antisemitizm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A6%BF-%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B7" title="ইহুদি-বিদ্বেষ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ইহুদি-বিদ্বেষ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Антысемітызм – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Антысемітызм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Антысэмітызм – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Антысэмітызм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Антисемитизъм – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Антисемитизъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Antisemitizam" title="Antisemitizam – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Antisemitizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Enepyuzevegezh" title="Enepyuzevegezh – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Enepyuzevegezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антисемитизм – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Антисемитизм" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Antisemitismus" title="Antisemitismus – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Antisemitismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwrth-Semitiaeth" title="Gwrth-Semitiaeth – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwrth-Semitiaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Antisemitismus" title="Antisemitismus – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Antisemitismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Αντισημιτισμός – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Αντισημιτισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="یهودستیزی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="یهودستیزی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Antis%C3%A9mitisme" title="Antisémitisme – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Antisémitisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Antysemitisme" title="Antysemitisme – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Antysemitisme" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%98%EC%9C%A0%EB%8C%80%EC%A3%BC%EC%9D%98" title="반유대주의 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="반유대주의" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հակասեմականություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հակասեմականություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A4%B9%E0%A5%82%E0%A4%A6%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A7%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="यहूदी विरोधवाद – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="यहूदी विरोधवाद" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Antisemitizam" title="Antisemitizam – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Antisemitizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Anti-Semidismo" title="Anti-Semidismo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Anti-Semidismo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Anti-Semitisme" title="Anti-Semitisme – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Anti-Semitisme" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gy%C3%B0ingahatur" title="Gyðingahatur – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Gyðingahatur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A0%D7%98%D7%99%D7%A9%D7%9E%D7%99%D7%95%D7%AA" title="אנטישמיות – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="אנטישמיות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ანტისემიტიზმი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ანტისემიტიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антисемитизм – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Антисемитизм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ant%C3%AEsem%C3%AEt%C3%AEzm" title="Antîsemîtîzm – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Antîsemîtîzm" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антисемитизм – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Антисемитизм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Antisemitizmo" title="Antisemitizmo – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Antisemitizmo" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Antisemitismus" title="Antisemitismus – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Antisemitismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Antisem%C4%ABtisms" title="Antisemītisms – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Antisemītisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Antisemitismus" title="Antisemitismus – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Antisemitismus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Antisemitizmas" title="Antisemitizmas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Antisemitizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Antiszemitizmus" title="Antiszemitizmus – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Antiszemitizmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Антисемитизам – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Антисемитизам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Antisemitisma" title="Antisemitisma – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Antisemitisma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%82%E0%B4%A4%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%A7%E0%B4%82" title="ജൂതവിരോധം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജൂതവിരോധം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A7" title="ज्यूविरोध – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ज्यूविरोध" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%87" title="معاداة الساميه – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="معاداة الساميه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Антисемитизмась – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Антисемитизмась" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%8D%E3%83%A6%E3%83%80%E3%83%A4%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="反ユダヤ主義 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="反ユダヤ主義" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Antisemittisme" title="Antisemittisme – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Antisemittisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Antisemittisme" title="Antisemittisme – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Antisemittisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Antis%C3%A9mitisme" title="Antisémitisme – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Antisémitisme" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Antisemitisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Antisemitizm" title="Antisemitizm – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Antisemitizm" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AF%E0%A8%B9%E0%A9%82%E0%A8%A6%E0%A9%80-%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A7" title="ਯਹੂਦੀ-ਵਿਰੋਧ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਯਹੂਦੀ-ਵਿਰੋਧ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Antisemitismus" title="Antisemitismus – palatynacki" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Antisemitismus" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="palatynacki" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="ضد سامیت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ضد سامیت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%DA%9A%D9%85%D9%86%D9%8A_(%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA)" title="سام دوښمني (يهود مخالفت) – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سام دوښمني (يهود مخالفت)" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Antissemitismo" title="Antissemitismo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Antissemitismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антисемитизм – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Антисемитизм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Jahudofobia" title="Jahudofobia – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Jahudofobia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Antisimitismu" title="Antisimitismu – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Antisimitismu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%99%E0%B7%80%E0%B7%8A_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B0%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B6%BA" title="යුදෙව් විරෝධවාදය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="යුදෙව් විරෝධවාදය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Antisemitizmus" title="Antisemitizmus – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Antisemitizmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Antisemitizem" title="Antisemitizem – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Antisemitizem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DA%98%DB%95_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C%DB%8C%DB%95%D8%AA" title="دژە سامییەت – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دژە سامییەت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Антисемитизам – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Антисемитизам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Antisemitizam" title="Antisemitizam – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Antisemitizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="polecany artykuł"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Antisemitismi" title="Antisemitismi – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Antisemitismi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Antisemitism" title="Antisemitism – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Antisemitism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AF%E0%AF%82%E0%AE%A4_%E0%AE%8E%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%8A%E0%AE%B3%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%88" title="யூத எதிர்ப்புக் கொள்கை – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="யூத எதிர்ப்புக் கொள்கை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B8%A7" title="การต่อต้านยิว – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="การต่อต้านยิว" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D2%B3%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B7%D3%A3" title="Яҳудситезӣ – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Яҳудситезӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Antisemitizm" title="Antisemitizm – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Antisemitizm" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антисемітизм – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Антисемітизм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86%DB%8C" title="سام دشمنی – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سام دشمنی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%DB%95%DA%BE%DB%87%D8%AF%D9%89%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%89%D9%84%D9%89%D9%82_%DA%BE%DB%95%D8%B1%D9%89%D9%83%D9%89%D8%AA%D9%89" title="يەھۇدىلارغا قارشىلىق ھەرىكىتى – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="يەھۇدىلارغا قارشىلىق ھەرىكىتى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_b%C3%A0i_Do_Th%C3%A1i" title="Chủ nghĩa bài Do Thái – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chủ nghĩa bài Do Thái" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Antisemitismo" title="Antisemitismo – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Antisemitismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%8D%E7%8A%B9%E5%A4%AA%E4%B8%BB%E4%B9%89" title="反犹太主义 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="反犹太主义" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A0%D7%98%D7%99%D7%A1%D7%A2%D7%9E%D7%99%D7%98%D7%99%D7%96%D7%9D" title="אנטיסעמיטיזם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אנטיסעמיטיזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%8D%E7%8C%B6%E5%A4%AA%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="反猶太主義 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="反猶太主義" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Antisemitizm" title="Antisemitizm – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Antisemitizm" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%8D%E7%8A%B9%E5%A4%AA%E4%B8%BB%E4%B9%89" title="反犹太主义 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="反犹太主义" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q22649#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Antysemityzm" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Antysemityzm" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Antysemityzm"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Antysemityzm"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Antysemityzm" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Antysemityzm" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&oldid=75206140" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Antysemityzm&id=75206140&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAntysemityzm"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAntysemityzm"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Antysemityzm"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Antysemityzm&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Antisemitism" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Antysemityzm" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q22649" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht!.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg/350px-Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg" decoding="async" width="350" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg/525px-Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg/700px-Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg 2x" data-file-width="1036" data-file-height="594" /></a><figcaption><i>Każdy kto nosi ten znak, jest wrogiem naszego ludu</i>, wycinek z <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">niemieckiej</a> gazety propagandowej (1942) nawiązujący do przymusowego publicznego „oznaczania” Żydów (poprzez noszenie symbolu <a href="/wiki/Gwiazda_Dawida" title="Gwiazda Dawida">gwiazdy Dawida</a> na odzieży)</figcaption></figure> <p><b>Antysemityzm</b> – <a href="/wiki/Postawa" title="Postawa">postawa</a> niechęci, wrogości wobec <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a> i osób pochodzenia żydowskiego wynikająca z różnego rodzaju <a href="/wiki/Uprzedzenie" title="Uprzedzenie">uprzedzeń</a>; prześladowania i <a href="/wiki/Dyskryminacja_(psychologia_spo%C5%82eczna)" title="Dyskryminacja (psychologia społeczna)">dyskryminacja</a> Żydów jako grupy <a href="/wiki/Religia" title="Religia">wyznaniowej</a>, <a href="/wiki/Grupa_etniczna" title="Grupa etniczna">etnicznej</a> lub <a href="/wiki/Rasa#Antropologia" title="Rasa">rasowej</a> oraz <a href="/wiki/Przekonanie" title="Przekonanie">poglądy</a> uzasadniające takie działania<sup id="cite_ref-p_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-p-1">[1]</a></sup>. Zwana także <a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/%C5%BCydo%C5%BCerstwo" class="extiw" title="wikt:żydożerstwo">żydożerstwem</a>, jest przeciwieństwem <a href="/wiki/Filosemityzm" title="Filosemityzm">filosemityzmu</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. Ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">niemieckiego</a> <a href="/wiki/Nazizm" title="Nazizm">nazizmu</a>, doprowadzając do <a href="/wiki/Zag%C5%82ada_%C5%BByd%C3%B3w" title="Zagłada Żydów">próby wyniszczenia narodu żydowskiego</a> w okupowanej <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europie</a><sup id="cite_ref-p_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-p-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pojęcie_antysemityzmu"><span id="Poj.C4.99cie_antysemityzmu"></span>Pojęcie antysemityzmu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Pojęcie antysemityzmu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pojęcie antysemityzmu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wbrew nazwie, która mogłaby wskazywać uprzedzenie do wszystkich ludów pochodzenia <a href="/wiki/Ludy_semickie" title="Ludy semickie">semickiego</a>, antysemityzm używany jest wyłącznie jako określenie wrogości do <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a>. Terminu „antysemityzm” we współczesnym znaczeniu po raz pierwszy użył niemiecki dziennikarz <a href="/wiki/Wilhelm_Marr" title="Wilhelm Marr">Wilhelm Marr</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup> w 1879 w broszurze zatytułowanej „Zwycięstwo żydostwa nad germanizmem” (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <i>Der Sieg des Judentums über das Germanentum</i>), agitującej na rzecz partii politycznej „Liga Antysemicka”<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="metadata plainlinks mbox mbox-content" tabindex="0"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75358068">.mw-parser-output .mbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid var(--color-progressive,#36c);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%0.5em 10%;display:grid;padding:.3em;gap:.3em;grid-template-columns:60px 1fr;align-items:center;word-break:break-word}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:60px 1fr min-content}.mw-parser-output .mbox.without-icon{grid-template-columns:1fr}.mw-parser-output .mbox-iconright,.mw-parser-output .mbox-icon{justify-self:center}.mw-parser-output .mbox-icon img{max-width:100%;object-fit:contain}.mw-parser-output .mbox p{font-size:inherit}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .mbox{margin-left:0;margin-right:0}}@media(max-width:600px){.mw-parser-output .mbox{width:100%}}@media(max-width:450px){.mw-parser-output .mbox-iconright{grid-row:2;grid-column:1/span 2;justify-self:end}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:40px 1fr}.mw-parser-output .mbox{grid-template-columns:40px 1fr;font-size:0.85rem}}.mw-parser-output .mbox+.mbox{margin-top:calc(-0.5em + 2px)}.mw-parser-output .mbox.mbox-serious{border-left-color:#d33}.mw-parser-output .mbox.mbox-content{border-left-color:#f28500}.mw-parser-output .mbox.mbox-notice{border-left-color:var(--color-progressive,#36c)}.mw-parser-output .mbox.mbox-merge{border-left-color:#9932cc}body.ns-6 .mw-parser-output .mbox{width:unset;max-width:unset}</style> <div class="mbox-icon"> <div><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Weryfikowalno%C5%9B%C4%87" title="Wikipedia:Weryfikowalność"><img alt="Wikipedia:Weryfikowalność" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/50px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/75px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/100px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></a></span></div></div> <div class="mbox-text"><b>Ta sekcja od 2017-02 wymaga <a href="/wiki/Wikipedia:Weryfikowalno%C5%9B%C4%87" title="Wikipedia:Weryfikowalność">zweryfikowania</a> podanych informacji.</b><div class="hide-when-compact">Należy podać wiarygodne źródła w formie <a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">przypisów bibliograficznych</a>.<br /><small>Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.</small><br /><small><i>Sprawdź w źródłach:</i> <span class="plainlinks"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/Antysemityzm.html">Encyklopedia PWN</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?as_brr=0&as_pub=-icon&q=%22Antysemityzm%22">Google Books</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scholar.google.com/scholar?q=%22Antysemityzm%22">Google Scholar</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://fbc.pionier.net.pl/search#fq={!tag=dcterms_accessRights}dcterms_accessRights%3A%22Dost%C4%99p%20otwarty%22&q=%22Antysemityzm%22">Federacja Bibliotek Cyfrowych</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bazhum.muzhp.pl/artykul/lista/?generalQuery=%22Antysemityzm%22">BazHum</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://yadda.icm.edu.pl/baztech/search/page.action?qt=SEARCH&q=c_0language_0eq.all*sc.article*c_0keywords_0eq.Antysemityzm*l_0*c_0fulltext_0eq.all">BazTech</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rcin.org.pl/dlibra/results?q=%22Antysemityzm%22&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0">RCIN</a> • Internet Archive (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/texts?query=%22Antysemityzm%22">texts</a> / <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/inlibrary?query=%22Antysemityzm%22">inlibrary</a>)</span></small><br /><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%">Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w <a href="/wiki/Dyskusja:Antysemityzm" title="Dyskusja:Antysemityzm">dyskusji tej sekcji</a>.</span><br /><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%"> Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon <a href="/wiki/Szablon:Dopracowa%C4%87" title="Szablon:Dopracować">{{Dopracować}}</a> z tej sekcji.</span></div></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antysemityzm_w_starożytności"><span id="Antysemityzm_w_staro.C5.BCytno.C5.9Bci"></span>Antysemityzm w starożytności</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm w starożytności" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm w starożytności"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antysemityzm_w_kręgu_kultury_hellenistycznej_i_rzymskiej"><span id="Antysemityzm_w_kr.C4.99gu_kultury_hellenistycznej_i_rzymskiej"></span>Antysemityzm w kręgu kultury hellenistycznej i rzymskiej</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm w kręgu kultury hellenistycznej i rzymskiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm w kręgu kultury hellenistycznej i rzymskiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Geneza antysemityzmu i jego najwcześniejsze przejawy są przedmiotem sporów. Według Petera Schafera poglądy antysemickie mają swój początek w <a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Egipt" title="Starożytny Egipt">Egipcie</a>; oprócz motywów ekonomicznych i obyczajowych dużą rolę odgrywało odrzucenie żydowskiego <a href="/wiki/Monoteizm" title="Monoteizm">monoteizmu</a> oraz zakaz „bałwochwalstwa”, czyli kultu bogów pogańskich. W jednym z najdawniejszych pism antysemickich egipski kapłan <a href="/wiki/Manethon" title="Manethon">Manethon</a> przedstawia Izraelitów jako potomków wypędzonych z Egiptu trędowatych. </p><p>Podobną niechęć budzili Żydzi w Grekach, którzy uważali ich za barbarzyńców nie poddających się z powodu zasad religijnych hellenizacji. Najjaskrawszym przejawem uprzedzeń były rozruchy w <a href="/wiki/Aleksandria" title="Aleksandria">Aleksandrii</a> w 38 roku n.e., w wyniku których zginęły tysiące Żydów. Pisarz grecki, <a href="/wiki/Apion_Gramatyk" title="Apion Gramatyk">Apion</a> był autorem pamfletów antyżydowskich, znanych z polemiki <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Flawiusz" title="Józef Flawiusz">Józefa Flawiusza</a>. Powtórzył on m.in. znaną wcześniej legendę o tym, że Żydzi czczą głowę osła (<a href="/wiki/Onolatria" title="Onolatria">onolatria</a>) i corocznie składają ofiarę z Greka, rzucając klątwę przeciwko wszystkim Grekom. </p><p>Motywy antyżydowskie pojawiły się w wielu pismach autorów rzymskich (m.in. <a href="/wiki/Juwenalis" title="Juwenalis">Juwenala</a>, <a href="/wiki/Publiusz_Korneliusz_Tacyt" title="Publiusz Korneliusz Tacyt">Tacyta</a>). Tacyt określił Żydów jako lud nienawidzący całą resztę ludzkości i przypisał to ich religii. Walka o odzyskanie niepodległości nasiliła konflikty między Żydami i Rzymianami. Najbardziej wrogi <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmowi</a> cesarz <a href="/wiki/Hadrian" title="Hadrian">Hadrian</a> zakazał <a href="/wiki/Obrzezanie" title="Obrzezanie">obrzezania</a>. Po <a href="/wiki/Powstanie_Bar-Kochby" title="Powstanie Bar-Kochby">powstaniu Bar-Kochby</a> nakazał wypędzenie i zakazał wstępu Żydom do <a href="/wiki/Jerozolima" title="Jerozolima">Jerozolimy</a>, a ziemiom żydowskim nadał nową nazwę: <a href="/wiki/Palestyna" title="Palestyna">Palestyna</a> – oraz poświęcił Świątynię Jerozolimską <a href="/wiki/Jowisz_(mitologia)" title="Jowisz (mitologia)">Jupiterowi</a>. Wiele posunięć władz rzymskich wymierzonych w Żydów wiązało się z obawami przed <a href="/wiki/Prozelityzm" title="Prozelityzm">prozelityzmem</a> chrześcijan, którzy byli początkowo uważani za żydowską sektę<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p><p>Nowy Testament wspomina o edykcie <a href="/wiki/Klaudiusz_(cesarz)" title="Klaudiusz (cesarz)">Klaudiusza</a> nakazującym wszystkim Żydom opuszczenie Rzymu (<a href="/wiki/Dzieje_Apostolskie" title="Dzieje Apostolskie">Dz</a> 18,2<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>). <a href="/wiki/Swetoniusz" title="Swetoniusz">Swetoniusz</a> w swojej biografii władcy (ok. 120 n.e.) pisał o tym samym dekrecie wydanym prawdopodobnie ok. 49 r. n.e., zaś powodem podanym przez tego rzymskiego historyka miały być zamieszki związane z Chrestosem: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p>Jako że Żydzi ciągle wszczynali zamęt pobudzani przez Chrestosa, on [Klaudiusz] wypędził ich z Rzymu<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[a]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Dokładne powody wydania edyktu nie są znane. Z Nowego Testamentu można wnioskować, że do ok. 60 r. n.e. Żydzi rzymscy nie prowadzili sporów z chrześcijanami (Dz 28,21-22)<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[12]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antysemityzm_wczesnochrześcijański"><span id="Antysemityzm_wczesnochrze.C5.9Bcija.C5.84ski"></span>Antysemityzm wczesnochrześcijański</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm wczesnochrześcijański" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm wczesnochrześcijański"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg/220px-Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg/330px-Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg/440px-Sandomierz_katedra_-_mord_rytualny.jpg 2x" data-file-width="1003" data-file-height="768" /></a><figcaption>Obraz <a href="/wiki/Mord_rytualny_(obraz)" title="Mord rytualny (obraz)">Mord rytualny</a> przedstawiający rzekomy mord rytualny, autorstwa <a href="/wiki/Karol_de_Prevot" title="Karol de Prevot">K. de Prevot</a>, w <a href="/wiki/Bazylika_katedralna_Narodzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Sandomierzu" title="Bazylika katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu">katedrze w Sandomierzu</a>. Centralna część obrazu – Żydzi toczą krew niemowlęcia umieszczonego w beczce nabitej gwoździami, poniżej poćwiartowane dziecko, którego członkami karmiony jest pies, u góry po lewej stronie postać z nożem pochylająca się nad nagim niemowlęciem, na dole po prawej stronie Żyd kusi kolejne dziecko.</figcaption></figure> <p>Konflikt między uczniami <a href="/wiki/Jezus_Chrystus" title="Jezus Chrystus">Jezusa</a> i <a href="/wiki/Faryzeusze" title="Faryzeusze">faryzeuszami</a> wkrótce doprowadził do wzajemnych oskarżeń i wrogości. Znalazły one odzwierciedlenie w Nowym Testamencie i pismach wczesnochrześcijańskich. Należy przy tym zaznaczyć, że pomimo licznych wypowiedzi przeciwko odrzucającym chrześcijaństwo wyznawcom judaizmu, Ewangelie oraz listy apostolskie podkreślają wartość i niezmienność Prawa żydowskiego oraz pierwszeństwo Żydów w stosunku do pogan w misji zbawczej <a href="/wiki/Jezus_Chrystus" title="Jezus Chrystus">Jezusa Chrystusa</a>. </p><p>Pierwsze oskarżenie Żydów o bogobójstwo – spowodowanie śmierci Chrystusa – zostało wyrażone przez Melito, biskupa <a href="/wiki/Sardes" title="Sardes">Sardes</a> w 167 roku. Legalizacja chrześcijaństwa przez <a href="/wiki/Konstantyn_I_Wielki" title="Konstantyn I Wielki">cesarza Konstantyna</a> (<a href="/wiki/Edykt_mediola%C5%84ski" title="Edykt mediolański">Edykt mediolański</a> w 313) i ustanowienie go religią państwową przez cesarza <a href="/wiki/Teodozjusz_I_Wielki" title="Teodozjusz I Wielki">Teodozjusza</a> (<a href="/wiki/Edykt_tesalo%C5%84ski" title="Edykt tesaloński">Edykt tesaloński</a> w 380) spowodowały, że stosunek chrześcijan do judaizmu stopniowo stawał się stosunkiem państwa do Żydów. Cesarz Konstantyn zakazał m.in. <a href="/wiki/Konwersja_na_judaizm" title="Konwersja na judaizm">konwersji chrześcijan na judaizm</a>. Położenie Żydów pogarszały antyżydowskie pisma i homilie autorstwa nauczycieli Kościoła z IV w. (m.in. świętych <a href="/wiki/Hieronim_ze_Strydonu" title="Hieronim ze Strydonu">Hieronima</a>, <a href="/wiki/Grzegorz_z_Nyssy" title="Grzegorz z Nyssy">Grzegorza z Nyssy</a>, <a href="/wiki/Hilary_z_Poitiers" title="Hilary z Poitiers">Hilarego z Poitiers</a>, <a href="/wiki/Jan_Chryzostom" title="Jan Chryzostom">Jana Chryzostoma</a>). </p><p><a href="/wiki/Kodeks_Teodozja%C5%84ski" title="Kodeks Teodozjański">Kodeks Teodozjański</a> z 439 roku określał upośledzony pod względem prawnym status Żydów, potwierdzony później przez <a href="/wiki/Kodeks_Justyniana" title="Kodeks Justyniana">kodeks Justyniana</a> (<i>Servitus Judaeorum</i>)<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[b]</a></sup>. Sankcjonował szykany, np. zamykanie synagog, odbierał znaczenie zeznaniom Żydów w sporach z chrześcijanami, ale też gwarantował prawa do odrębności religijnej, autonomię sądowniczą oraz prerogatywy obywatelskie. </p><p>W Syrii w 415 roku<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[14]</a></sup> w wyniku oskarżeń o <a href="/wiki/Mord_rytualny" title="Mord rytualny">mord rytualny</a> fala rozruchów doprowadziła do spalenia lub konfiskaty wielu synagog, konfiskaty majątków Żydów oraz przymusowej konwersji na chrześcijaństwo pod groźbą wypędzenia. Kulminacja prześladowań na Wschodzie nastąpiła za panowania cesarza <a href="/wiki/Herakliusz_(cesarz_bizanty%C5%84ski)" title="Herakliusz (cesarz bizantyński)">Herakliusza</a>. </p><p>Antyżydowskie prawa wprowadzono także w państwach zachodniochrześcijańskich w VI i VII wieku. Synody w <a href="/w/index.php?title=Synod_w_Orleanie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Synod w Orleanie (strona nie istnieje)">Orleanie</a>, <a href="/wiki/Synod_w_Elwirze" title="Synod w Elwirze">Elwirze</a> i w <a href="/wiki/Synody_w_Toledo" title="Synody w Toledo">Toledo</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[c]</a></sup> ustanawiały szereg restrykcji dotyczących relacji żydowsko-chrześcijańskich, zalecały również przymusową konwersję oraz odbieranie Żydom dzieci i wychowywanie ich jako chrześcijan. Często prześladowania występowały w wyniku tzw. dysput, w których brali udział duchowni chrześcijańscy oraz zmuszeni do tego rabini. Po dyspucie w 1239 roku papież <a href="/wiki/Grzegorz_IX" title="Grzegorz IX">Grzegorz IX</a> nakazał spalić księgę <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmudu</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antysemityzm_w_średniowieczu"><span id="Antysemityzm_w_.C5.9Bredniowieczu"></span>Antysemityzm w średniowieczu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm w średniowieczu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm w średniowieczu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Schedel_judenfeindlichkeit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Schedel_judenfeindlichkeit.jpg/220px-Schedel_judenfeindlichkeit.jpg" decoding="async" width="220" height="334" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Schedel_judenfeindlichkeit.jpg/330px-Schedel_judenfeindlichkeit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Schedel_judenfeindlichkeit.jpg/440px-Schedel_judenfeindlichkeit.jpg 2x" data-file-width="842" data-file-height="1280" /></a><figcaption>Rzekomy mord rytualny dokonany przez Żydów na <a href="/wiki/Szymon_z_Trydentu" title="Szymon z Trydentu">Szymonie z Trydentu</a> w 1475 r.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG/220px-Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG" decoding="async" width="220" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG/330px-Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG/440px-Jews_in_Sternberg_-_antisemitism.JPG 2x" data-file-width="553" data-file-height="593" /></a><figcaption>Żydzi bezczeszczący hostię w <a href="/wiki/%C5%A0ternberk" title="Šternberk">Szternberku</a>, 1492 rok</figcaption></figure> <p>Aż do XI w. w Europie Zachodniej obie wspólnoty żyły obok siebie bezkonfliktowo<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[d]</a></sup>. Następowała umiarkowana obustronna asymilacja kulturowa i językowa. Kościelni dostojnicy protestowali przeciwko uczestnictwu chrześcijan w żydowskich świętach oraz Żydów w czasie mszy. Żydzi przejmowali chrześcijańskie imiona, a chrześcijańscy uczeni pobierali nauki u żydowskich mistrzów. </p><p>Pierwsze informacje o wydzielonych osiedlach żydowskich pochodzą z XI w., wtedy też dochodzi do pierwszych wypędzeń (Rouen, Orlean, Limoges i Moguncja). Nasilenie prześladowań Żydów wiązało się z <a href="/wiki/Krucjata" title="Krucjata">wyprawami krzyżowymi</a>. Był to masowy ruch religijny wykluczający współpracę pomiędzy chrześcijanami a Żydami, którzy znaleźli się w sytuacji wroga obwinianego o śmierć Chrystusa<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[e]</a></sup>. Podniecenie tłumów podczas pierwszej krucjaty w 1096 doprowadziło do śmierci tysięcy Żydów i zagłady licznych społeczności żydowskich, zwłaszcza w miastach nadreńskich. Także szturm krzyżowców na Jerozolimę w 1099 zakończył się spaleniem żywcem zamkniętych w synagogach Żydów. Później pogromy żydowskie wybuchały cyklicznie. Często jedynym sposobem uratowania życia był <a href="/wiki/Chrzest" title="Chrzest">chrzest</a>. W czasie drugiej wyprawy krzyżowej (1147–1149) nastąpiło nasilenie propagandy antyżydowskiej przedstawiającej naród żydowski jako odwiecznego wroga chrześcijan. </p><p>Również w połowie XII wieku pojawiły się oskarżenia o rytualne spożywanie krwi chrześcijańskich dzieci<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[16]</a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[17]</a></sup>. Pierwsze odnotowane w Europie miało miejsce w Norwich w 1144<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[18]</a></sup>. Interwencja szeryfa uratowała miejscowych Żydów. Zamordowany <a href="/wiki/William_z_Norwich" title="William z Norwich">William z Norwich</a> stał się lokalnym świętym. Wydarzenia te przyczyniły się do utrwalenia antyżydowskich stereotypów. W XII w. w Anglii dochodziło do jeszcze trzech takich incydentów<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[f]</a></sup>, obyły się jednak bez ofiar bądź formalnego procesu. </p><p>W 1171 r. w <a href="/wiki/Blois" title="Blois">Blois</a> samo oskarżenie o wrzucenie ciała dziecka do wody (choć samego ciała nie odnaleziono) spowodowało proces, uwięzienie i spalenie 31 przedstawicieli miejscowej gminy żydowskiej<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[19]</a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[g]</a></sup>. </p><p>W grudniu 1239 zostało zamordowanych pięcioro dzieci młynarza mieszkającego w okolicy <a href="/wiki/Fulda" title="Fulda">Fuldy</a> (<a href="/wiki/Hesja-Nassau" title="Hesja-Nassau">Hesja-Nassau</a>). Oskarżeni o ich śmierć Żydzi na torturach przyznali się do morderstw i użycia krwi w celach leczniczych. W wyniku samosądu zamordowano 34 Żydów. Cesarz <a href="/wiki/Fryderyk_II_Hohenstauf" title="Fryderyk II Hohenstauf">Fryderyk II</a> zwołał dysputę by rozsądzić zasadność oskarżeń, zarówno zebrani uczeni, jak i żydowscy konwertyci uznali je za sprzeczne z tradycją żydowską. </p><p>W 1247 r. we francuskim miasteczku <a href="/wiki/Valr%C3%A9as" title="Valréas">Valréas</a> w środę przed <a href="/wiki/Wielkanoc" title="Wielkanoc">Wielkanocą</a>, w fosie znaleziono ciało 2-letniej dziewczynki. Ponieważ wcześniej widziano ją w getcie, sędziowie <a href="/wiki/Inkwizycja" title="Inkwizycja">inkwizycji</a> uznali to za przypadek mordu rytualnego. Torturowani Żydzi przyznali, że potrzebowali krwi by świętować komunię w sobotę wielkanocną i jest to powszechny obyczaj w społecznościach żydowskich, nie tylko we Francji. O popularności takich oskarżeń świadczy fakt, że w tym samym roku Żydzi z Niemiec i Francji wnieśli skargę do papieża <a href="/wiki/Innocenty_IV" title="Innocenty IV">Innocentego IV</a> z powodu bezpodstawnych oskarżeń o używanie serca chrześcijańskiego dziecka w świętowaniu Wielkanocy. W samym tylko XIII w. podobne incydenty, często zakończone samosądem lub prześladowaniami miały miejsce w <a href="/wiki/Lincoln_(Wielka_Brytania)" title="Lincoln (Wielka Brytania)">Lincoln</a> w 1255, <a href="/wiki/Pforzheim" title="Pforzheim">Pforzheim</a> w 1267, Weissenburgu (<a href="/wiki/Alzacja" title="Alzacja">Alzacja</a>) w 1270, Oberwesel (<a href="/wiki/Nadrenia-Palatynat" title="Nadrenia-Palatynat">Nadrenia-Palatynat</a>) w 1286, <a href="/wiki/Berno" title="Berno">Bernie</a> w 1294 r. Kościół choć oficjalnie odrzucił tezę o mordach rytualnych, aprobował kult jego rzekomych ofiar<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[h]</a></sup>. Do XVIII w. Kościół czcił blisko 40 takich świętych. Najbardziej znaną legendarną ofiarą mordu rytualnego był <a href="/wiki/Szymon_z_Trydentu" title="Szymon z Trydentu">Szymon z Trydentu</a> (zm. 1475), który w 1588 został kanonizowany<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[i]</a></sup>. Wielu Żydów skazano na śmierć, obwiniając ich o morderstwa zaginionych dzieci, których ciała miały służyć do rzekomych obrzędów. </p><p>W 1215 r. <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_latera%C5%84ski_IV" title="Sobór laterański IV">Sobór laterański IV</a> uchwalił dogmat o <a href="/wiki/Transsubstancjacja" title="Transsubstancjacja">transsubstancjacji</a>. Rozwijający się kult hostii przyczynił się do oskarżeń o kradzież i kaleczenie <a href="/wiki/Hostia" title="Hostia">hostii</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[22]</a></sup>, za pomocą której Żydzi ponawiać mieli bogobójstwo. W 1247 r. w Beelitz (<a href="/wiki/Brandenburgia" title="Brandenburgia">Brandenburgia</a>) spalono z tego powodu całą społeczność żydowską. Podobne incydenty, najczęściej zakończone prześladowaniami miały miejsce w <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryżu</a>, <a href="/wiki/R%C3%B6ttingen" title="Röttingen">Röttingen</a>, <a href="/wiki/Ratyzbona" title="Ratyzbona">Ratyzbonie</a>, <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Krakowie</a>, <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Pradze</a>, <a href="/wiki/Pozna%C5%84" title="Poznań">Poznaniu</a>, <a href="/wiki/G%C5%82og%C3%B3w" title="Głogów">Głogowie</a>, <a href="/wiki/Wroc%C5%82aw" title="Wrocław">Wrocławiu</a>, <a href="/wiki/%C5%9Awidnica" title="Świdnica">Świdnicy</a> i innych miastach<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[j]</a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[k]</a></sup><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[l]</a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[m]</a></sup>. </p><p>W sumie w średniowieczu odnotowano ok. 100 przypadków oskarżeń o profanację hostii i 150 o mord rytualny. Synody kościelne we Wrocławiu i Sienne (1267) zakazały wiernym kupowania żywności u Żydów<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[n]</a></sup>. </p><p>Postać Żyda-truciciela w pełni ujawnia poczucie lęku, jaki odczuwano wobec Żydów. W dobie <a href="/wiki/Czarna_%C5%9Bmier%C4%87" title="Czarna śmierć">epidemii czarnej śmierci</a> (1348-50) lęk ten zaowocował licznymi masakrami, przede wszystkim w miastach niemieckich. Tam częściej niż gdzie indziej szerzenie się zbierającej setki tysięcy ofiar zarazy tłumaczono zatruwaniem studni przez Żydów. Popularne w średniowieczu <a href="/w/index.php?title=Widowiska_pasyjne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Widowiska pasyjne (strona nie istnieje)">widowiska pasyjne</a> odzwierciedlały pogląd teologiczny o odpowiedzialności Żydów za bogobójstwo. Mord dzieci oraz profanacja hostii były przedmiotem wielu legend oraz częstym motywem przedstawianym w sztuce chrześcijańskiej (np. <a href="/wiki/Pozna%C5%84ska_legenda_o_skradzionych_hostiach" title="Poznańska legenda o skradzionych hostiach">poznańska legenda o skradzionych hostiach</a> i seria sześciu obrazów „Cud hostii” <a href="/wiki/Paolo_Uccello" title="Paolo Uccello">Paolo Uccello</a> w kościele Corpus Domini w <a href="/wiki/Urbino" title="Urbino">Urbino</a><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[26]</a></sup>). Efektem i symbolem uprzedzeń były przepisy ściśle separujące Żydów i chrześcijan oraz nakazujące Żydom noszenie odmiennych strojów lub oznaczeń, np. żółtych łat na strojach, spiczastych czapek etc. Nakaz noszenia wyróżniających ubiorów wprowadził w chrześcijaństwie zachodnim <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_latera%C5%84ski_IV" title="Sobór laterański IV">Sobór laterański IV</a> w 1215 roku. Żydom często zezwalano mieszkać tylko w wybranej dzielnicy miasta<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[o]</a></sup>. Niektórym miastom wydawano przywileje o nietolerowaniu Żydów. Zakazywano im także kupowania ziemi i wyznaczano profesje, jakimi mogli się zajmować. Żydzi byli często wynajmowani jako poborcy podatków i pośrednicy między dziedzicem a ludnością wiejską, egzekwujący powinności feudalne. Takie zajęcia sprzyjały budowie stereotypowego, zdemonizowanego obrazu Żyda w świadomości i kulturze ludowej. </p><p>Tolerancja średniowiecznych władców wobec Żydów była związana przede wszystkim z ich rolą w życiu gospodarczym. W czasach obowiązywania kościelnego zakazu pożyczania pieniędzy na procent (<a href="/wiki/Lichwa" title="Lichwa">lichwy</a>) – który nie obowiązywał Żydów – kupcy żydowscy pełnili rolę bankierów, co było przyczyną zarówno tolerowania Żydów, jak i niechęci do nich. Zadłużenie chrześcijańskich książąt oraz kupców było stałym źródłem napięć i często przyczyniało się do wypędzania Żydów. Wypędzanie wiązało się z całkowitą konfiskatą ich mienia przez władcę i często było sposobem wybrnięcia z problemów finansowych<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[p]</a></sup>. W latach 1338–1339 nad środkowym <a href="/wiki/Ren" title="Ren">Renem</a> miała miejsce seria <a href="/wiki/Pogromy_Armleder%C3%B3w" title="Pogromy Armlederów">pogromów Armlederów</a>, w trakcie których zubożałe rycerstwo i chłopi wymordowali większość mieszkańców tamtejszych gmin żydowskich. </p><p>Żydów nierzadko oskarżano o trudnienie się <a href="/wiki/Magia" title="Magia">magią</a> i paktowanie z <a href="/wiki/Diabe%C5%82" title="Diabeł">diabłem</a>, a także o powodowanie epidemii poprzez zatrucie studni, dokonane z nienawiści do chrześcijan. W efekcie epidemie często prowadziły do pogromów żydowskich. Wraz z wybuchem <a href="/wiki/Czarna_%C5%9Bmier%C4%87" title="Czarna śmierć">epidemii dżumy</a>, która zdziesiątkowała ludność Europy w latach 1348–1349, rozpoczęły się masowe mordy społeczności żydowskiej, oskarżanej o wywołanie <a href="/wiki/Pandemia" title="Pandemia">pandemii</a> m.in. poprzez zatrucie studzien. Dzięki zastosowaniu tortur, wymuszano od Żydów przyznanie się do winy, co skutkowało m.in. spaleniem 900 Żydów żywcem w <a href="/wiki/Strasburg" title="Strasburg">Strasburgu</a> 14 lutego 1349. Gminy wyznawców judaizmu wziął pod swoją opiekę <a href="/wiki/Papie%C5%BC" title="Papież">papież</a> <a href="/wiki/Klemens_VI" title="Klemens VI">Klemens VI</a>, który wydał dla nich 6 lipca 1348 <a href="/wiki/Bulla" title="Bulla">bullę</a> protekcyjną. </p><p>W 1434 r. sobór w Bazylei zakazał chrześcijanom jakichkolwiek regularnych kontaktów z Żydami. Nie wolno im było leczyć się u żydowskich lekarzy, korzystać z żydowskiej służby i mieszkania w tych samych domach. Żydom zabroniono wznoszenia nowych synagog, zmiany miejsca pobytu bez zezwolenia, sprawowania funkcji publicznych i pożyczania na procent<sup id="cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZaremska31–37-18">[15]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antyjudaizm_w_nowożytności"><span id="Antyjudaizm_w_nowo.C5.BCytno.C5.9Bci"></span>Antyjudaizm w nowożytności</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Antyjudaizm w nowożytności" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antyjudaizm w nowożytności"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">Reformacja</a> i <a href="/wiki/Kontrreformacja" title="Kontrreformacja">kontrreformacja</a> nie przyniosła wielkiej poprawy położenia Żydów. <a href="/wiki/Marcin_Luter" title="Marcin Luter">Marcin Luter</a> początkowo miał nadzieję na ich nawrócenie, ale niespełnienie tego marzenia sprawiło, że podtrzymał wszelkie dotychczasowe oskarżenia i żądał zamknięcia wszystkich synagog i szkół żydowskich oraz zakazu nabożeństw pod karą śmierci. Nie przeszkodziło to w doszukiwaniu się w <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestantyzmie</a> żydowskich wpływów, gdyż wierzono, że Żydzi sprzyjają szerzeniu się <a href="/wiki/Herezja" title="Herezja">herezji</a>. Wywołało to nową falę prześladowań: papież <a href="/wiki/Pawe%C5%82_IV_(papie%C5%BC)" title="Paweł IV (papież)">Paweł IV</a> przywrócił wiele średniowiecznych postanowień, ograniczających prawa Żydów, nakazujące im noszenie wyróżniających strojów, utworzył również <a href="/wiki/Getto_rzymskie" title="Getto rzymskie">getto rzymskie</a>. Zarządzenia te obowiązywały w <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Ko%C5%9Bcielne" title="Państwo Kościelne">Państwie Kościelnym</a> aż do XIX wieku. Żydów obwiniano później także o inspirowanie <a href="/wiki/Wolnomularstwo" title="Wolnomularstwo">masonerii</a> i <a href="/wiki/Antyklerykalizm" title="Antyklerykalizm">antyklerykalizmu</a>, w następnie – doktryn liberalnych i socjalistycznych. </p><p>Fala konwersji, która następowała w wyniku prześladowań, często była motywowana chęcią zachowania życia i majątku. Konwertyci (zwani <a href="/wiki/Marrani" title="Marrani">marrani</a>) nierzadko praktykowali judaizm w ukryciu. Spowodowało to podejrzliwość wobec nich oraz prawa wymierzone w „nowych chrześcijan”, które przybrały <i>de facto</i> rasowy charakter. Potomków Żydów nie przyjmowano do stanu kapłańskiego i zgromadzeń zakonnych oraz poddawano kontroli <a href="/wiki/Inkwizycja" title="Inkwizycja">inkwizycji</a>. Szczególnie aktywnie tropiła „kryptojudaizm” <a href="/wiki/Inkwizycja_hiszpa%C5%84ska" title="Inkwizycja hiszpańska">inkwizycja hiszpańska</a>, która prowadziła rejestry konwertytów i ich potomków i chętnie wszczynała procesy na podstawie donosów dotyczących np. podejrzanego unikania wieprzowiny. <a href="/wiki/Portugalia" title="Portugalia">Portugalscy</a> konwertyci zamieszkujący <a href="/wiki/Lizbona" title="Lizbona">Lizbonę</a> padli w kwietniu 1506 roku ofiarą <a href="/wiki/Pogrom_w_Lizbonie" title="Pogrom w Lizbonie">krwawego pogromu</a>. Od 1536 roku tamtejsi „nowi chrześcijanie” byli natomiast represjonowani przez <a href="/wiki/Inkwizycja_portugalska" title="Inkwizycja portugalska">inkwizycję</a>. </p><p>Katolicki, protestancki, a także prawosławny antyjudaizm często w XIX i XX wieku usprawiedliwiał postawy antysemickie i był podłożem antysemityzmu politycznego (<i><a href="/wiki/Akcja_Francuska" title="Akcja Francuska">Action Française</a></i> we Francji, Christlichsoziale Partei w Austrii, <a href="/wiki/Czarna_Sotnia" title="Czarna Sotnia">Czarna Sotnia</a> w Rosji, <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">Narodowa Demokracja</a> w Polsce). Niemieccy duchowni, zarówno protestanccy, jak i katoliccy, dystansując się od rasistowskiego antysemityzmu nazistów, nie wystąpili publicznie w obronie Żydów w okresie Holocaustu. </p><p>W czasie <a href="/wiki/Wojna_domowa_w_Rosji" title="Wojna domowa w Rosji">wojny domowej w Rosji (1917-1922)</a> wśród przeciwników <a href="/wiki/Leninizm" title="Leninizm">leninizmu</a> pojawił się stereotyp Żyda-komunisty<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[27]</a></sup>. W latach 20. XX wieku stereotyp <a href="/wiki/%C5%BBydokomuna" title="Żydokomuna">żydokomuny</a> zyskał popularność w innych państwach i stał się istotnym elementem ideologii nazistowskiej gdzie nazywany był jako <i>Jüdischer Bolschewismus</i>, czyli żydowski bolszewizm<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[28]</a></sup>. </p><p>Obecnie antyjudaizm w teologii i tolerowanie antysemityzmu są przez przeważającą większość kościołów chrześcijańskich uważane za niezgodne z duchem chrześcijaństwa. Duże znaczenie dla katolików miała deklaracja <i><a href="/wiki/Nostra_aetate" title="Nostra aetate">Nostra aetate</a></i> ogłoszona na <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_watyka%C5%84ski_II" title="Sobór watykański II">Soborze watykańskim II</a> (1965), która orzekła, że <i>lud Nowego Testamentu zespolony jest duchowo z plemieniem Abrahama</i>, odrzuciła odpowiedzialność wszystkich Żydów, a szczególnie współczesnych Żydów za śmierć Chrystusa, zabrania <i>przedstawiać Żydów jako odrzuconych lub jako przeklętych przez Boga, rzekomo na podstawie Pisma Świętego</i> oraz potępiła <i>przejawy antysemityzmu, które kiedykolwiek i przez kogokolwiek kierowane były przeciw Żydom.</i> Przeciwko objawom antysemityzmu wypowiedział się papież <a href="/wiki/Jan_Pawe%C5%82_II" title="Jan Paweł II">Jan Paweł II</a> w swoim przemówieniu w <a href="/wiki/Wielka_Synagoga_w_Rzymie" title="Wielka Synagoga w Rzymie">Synagodze Większej</a> w Rzymie w dniu 13 kwietnia 1986<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[29]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antysemityzm_a_nacjonalizm">Antysemityzm a nacjonalizm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm a nacjonalizm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm a nacjonalizm"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg/220px-1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg" decoding="async" width="220" height="310" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg/330px-1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg/440px-1905_Velikoe_v_malom_-_Serge_Nilus_-_Title_page_-_Facsimile_-_1920.jpg 2x" data-file-width="2433" data-file-height="3427" /></a><figcaption><a href="/wiki/Protoko%C5%82y_m%C4%99drc%C3%B3w_Syjonu" title="Protokoły mędrców Syjonu">Protokoły mędrców Syjonu</a> – carska antysemicka fałszywka opisująca rzekome plany osiągnięcia przez <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a> globalnej dominacji. Okładka książki z 1905 <i>Siergieja Aleksandrowicza Nilusa</i> („Wielkie w małym i Antychryst”) zawierającej tekst „Protokołów mędrców Syjonu” – jedna z pierwszych publikacji Protokołów w formie książkowej (pierwszy raz Protokoły zostały opublikowane w odcinkach w rosyjskiej <a href="/wiki/Czarna_Sotnia" title="Czarna Sotnia">czarnosecinnej</a> gazecie „Znamya” w okresie sierpień–wrzesień 1903)</figcaption></figure> <p>W XIX w., wraz z rodzeniem się <a href="/wiki/Nacjonalizm" title="Nacjonalizm">nacjonalizmów</a> i państw narodowych oraz sekularyzacją życia publicznego, pojawił się etniczny wymiar antysemityzmu, a wraz z nim nowe oskarżenia o dążenie do przejęcia władzy nad światem. W 1905 r. w <a href="/wiki/Imperium_Rosyjskie" title="Imperium Rosyjskie">Imperium Rosyjskim</a> carska <a href="/wiki/Ochrana" title="Ochrana">Ochrana</a> spreparowała broszurę <a href="/wiki/Protoko%C5%82y_m%C4%99drc%C3%B3w_Syjonu" title="Protokoły mędrców Syjonu">Protokoły mędrców Syjonu</a>, opisującą rzekome korzyści dla narodu żydowskiego z inspirowania wojen, rewolucji i ruchów wywrotowych, propagowania takich idei jak <a href="/wiki/Darwinizm" title="Darwinizm">darwinizm</a>, <a href="/wiki/Marksizm" title="Marksizm">marksizm</a>, <a href="/wiki/Liberalizm" title="Liberalizm">liberalizm</a>, <a href="/wiki/Socjalizm" title="Socjalizm">socjalizm</a>, <a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizm</a>, <a href="/wiki/Prawa_cz%C5%82owieka" title="Prawa człowieka">prawa człowieka</a> i powszechne prawa wyborcze, a także demoralizacji krzewionej przez kontrolowaną rzekomo przez Żydów prasę. Broszura ta, która początkowo miała na celu dyskredytowanie zagrażających caratowi ówczesnych ruchów politycznych i społecznych, stała się wkrótce biblią <a href="/wiki/Zaburzenia_urojeniowe" title="Zaburzenia urojeniowe">paranoicznej</a> odmiany antysemityzmu, dopatrującej się we wszystkich działaniach wymierzonych w porządek społeczny wpływu Żydów, którzy posiadają rzekomo ukryte centrum polityczne, zmierzające do panowania nad światem za pomocą różnych <a href="/wiki/Makiawelizm_(polityka)" title="Makiawelizm (polityka)">makiawelicznych</a> działań. </p><p>Antysemicka kampania w <a href="/wiki/Imperium_Rosyjskie" title="Imperium Rosyjskie">Imperium Rosyjskim</a> doprowadziła do procesu <a href="/wiki/Menachem_Mendel_Bejlis" title="Menachem Mendel Bejlis">Menachema Bejlisa</a> w 1913 roku. Oskarżonym był ukraiński Żyd mający rzekomo dokonać mordu rytualnego na chrześcijańskim dziecku. Biegłymi powołanymi w procesie byli m.in. katolicki ksiądz <a href="/wiki/Justyn_Bonawentura_Pranajtis" title="Justyn Bonawentura Pranajtis">Justyn Bonawentura Pranajtis</a>, który jako teolog udowadniał jakoby Żydzi dokonywali rytualnych mordów<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[30]</a></sup>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg" class="mw-file-description" title="Francuski plakat wyborczy z 1889 roku kandydat Adolf Willette reklamuje się jako „Antysemita” (Candidat Antisémite) i nad leżącym na ziemi Talmudem apeluje do wyborców Le judaïsme, voila l’ennemi! („Judaizm, oto jest nasz wróg!”)"><img alt="Francuski plakat wyborczy z 1889 roku kandydat Adolf Willette reklamuje się jako „Antysemita” (Candidat Antisémite) i nad leżącym na ziemi Talmudem apeluje do wyborców Le judaïsme, voila l’ennemi! („Judaizm, oto jest nasz wróg!”)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg/89px-1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg" decoding="async" width="89" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg/133px-1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg/178px-1889_French_election_poster_for_antisemitic_candidate_Adolphe_Willette.jpg 2x" data-file-width="952" data-file-height="1286" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Francuski plakat wyborczy z 1889 roku kandydat Adolf Willette reklamuje się jako „Antysemita” (<i>Candidat Antisémite</i>) i nad leżącym na ziemi <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmudem</a> apeluje do wyborców <i>Le judaïsme, voila l’ennemi!</i> („Judaizm, oto jest nasz wróg!”)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Antisemiticroths.jpg" class="mw-file-description" title="Francuska karykatura antysemicka z 1898 roku – świat w rękach Żyda"><img alt="Francuska karykatura antysemicka z 1898 roku – świat w rękach Żyda" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Antisemiticroths.jpg/104px-Antisemiticroths.jpg" decoding="async" width="104" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Antisemiticroths.jpg/156px-Antisemiticroths.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Antisemiticroths.jpg/208px-Antisemiticroths.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1156" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Francuska karykatura antysemicka z 1898 roku – świat w rękach Żyda</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antysemityzm_w_III_Rzeszy_i_w_nazizmie">Antysemityzm w III Rzeszy i w nazizmie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm w III Rzeszy i w nazizmie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm w III Rzeszy i w nazizmie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg/220px-Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg/330px-Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg/440px-Occupied_Warsaw_German_soldiers_with_the_Jews.jpg 2x" data-file-width="2913" data-file-height="1996" /></a><figcaption>Niemieccy żołnierze pozujący do zdjęcia z Żydami zaprzężonymi do wozu w okupowanej <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawie</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kwestie_ideowe">Kwestie ideowe</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Kwestie ideowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kwestie ideowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Antysemityzm osiągnął apogeum w latach 30., w niemieckiej <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a>, gdzie był jądrem oficjalnej ideologii państwowej. </p><p>Antysemityzm nazistów wyrażał i koncentrował narastające wcześniej w Europie nastroje antysemickie, i połączył je z lękiem przed <i>żydowsko-bolszewicką Rosją</i> i mitologią Protokołów Mędrców Syjonu. Na wzrost antysemityzmu w Niemczech po I wojnie światowej wpłynęły grupy imigrantów niemieckiego pochodzenia z państw nadbałtyckich i Rosji. Imigranci ci podkreślali związek między Żydami a <a href="/wiki/Bolszewizm" title="Bolszewizm">bolszewizmem</a>. Utożsamianie Żydów z <a href="/wiki/Komunizm" title="Komunizm">komunizmem</a> był centralnym elementem nazizmu, a to właśnie Niemiec bałtycki <a href="/wiki/Alfred_Rosenberg" title="Alfred Rosenberg">Alfred Rosenberg</a> stał się jednym z głównych teoretyków hitleryzmu<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[31]</a></sup>. </p><p>Rasowe teorie hitlerowców nie przewidywały różnic pomiędzy Żydami, traktując wszystkich w sposób jednakowy, niezależnie od ich kariery czy pochodzenia. Teza ta narodziła się z poglądu według którego <i>żydowski bolszewizm</i> tworzył zagrożenie biologiczne wiążące się z jakimkolwiek kontaktem (a zwłaszcza seksualnym) z Żydami. Kontakty seksualne Żydów z kobietami <i>aryjskimi</i> określane były przez hitlerowców jako <i>zbezczeszczenie</i> aryjskości (<i><a href="/wiki/Rassenschande" title="Rassenschande">Rassenschande</a></i>). Podobnie jak antysemici z okresu średniowiecza, naziści określali osoby pochodzenia żydowskiego jako <i>nie-ludzi</i>, <i>diabły</i> i <i>zwierzęta</i> (tzw. <i><a href="/wiki/Judensau" title="Judensau">Judensau</a></i>) – Żydów przedstawiano w propagandzie jako zarazki i pasożyty<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[32]</a></sup>. </p><p>Antysemityzm nazistów związany był z <a href="/wiki/Antykomunizm" title="Antykomunizm">antykomunizmem</a> – komunistów podobnie jak inne nurty lewicy utożsamiono z Żydami i kulturowym bolszewizmem (<i>Kulturbolschewismus</i>). Pogląd ten nie znajdował odzwierciedlenia w rzeczywistości – początkowo pośród komunistów niemieckich znajdował się znaczący odsetek osób pochodzenia żydowskiego, lecz w okresie stalinizacji partii komunistycznej liczba Żydów w kierownictwie partii spadła, a kierownictwo partii socjaldemokratycznej w okresie dwudziestolecia międzywojennego zdominowane było przez związkowców chrześcijańskich<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[33]</a></sup>. </p><p>Naukowcy nazistowscy potępiali wszelkie dokonania Żydów – potępiano psychologię freudowską i dokonania <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Alberta Einsteina</a> w zakresie <i>żydowskiej fizyki</i><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[34]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Represje_i_ludobójstwo"><span id="Represje_i_ludob.C3.B3jstwo"></span>Represje i ludobójstwo</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Represje i ludobójstwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Represje i ludobójstwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W nazistowskich Niemczech wprowadzono stopniowo serię ustaw (zob. <a href="/wiki/Ustawy_norymberskie" title="Ustawy norymberskie">ustawy norymberskie</a>) ograniczających udział Żydów niemieckich w życiu gospodarczym i politycznym. Po 1939 r. rozpoczęto działania w celu wymordowania wszystkich Żydów w <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemczech</a> i na terytoriach Europy kontrolowanych przez III Rzeszę. Na przełomie 1941 i 1942 r., w czasie <a href="/wiki/Konferencja_w_Wannsee" title="Konferencja w Wannsee">konferencji w Wannsee</a>, zapadła decyzja o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej” (<i><a href="/wiki/Endl%C3%B6sung_der_Judenfrage" title="Endlösung der Judenfrage">Endlösung der Judenfrage</a></i>). Masowy mord około 6 milionów<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51">[35]</a></sup> Żydów europejskich znany jest w historii jako <a href="/wiki/Zag%C5%82ada_%C5%BByd%C3%B3w" title="Zagłada Żydów">Holocaust</a>. </p><p>Około 2 miliony zamordowanych Żydów stanowiły dzieci. Liczba <a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce" title="Historia Żydów w Polsce">polskich Żydów</a> wśród ofiar Zagłady szacowana jest od 2,6 mln do 3,3 mln osób<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52">[q]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antysemityzm_w_stalinowskim_ZSRR">Antysemityzm w stalinowskim ZSRR</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm w stalinowskim ZSRR" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm w stalinowskim ZSRR"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwsze akcenty antysemickie pojawiły się w ZSRR wraz z narastaniem konfliktu <a href="/wiki/Lew_Trocki" title="Lew Trocki">Trockiego</a> ze <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Stalin" title="Józef Stalin">Stalinem</a>, podczas którego podkreślano fakt, że ten pierwszy jest pochodzenia żydowskiego. W pewnym momencie propaganda stalinowska operowała wprost skojarzeniami „Żyd to trockista, trockista to Żyd”. Później pochodzenie żydowskie było w ZSRR wielokrotnie wykorzystywane do budowania <a href="/wiki/Teoria_spiskowa" title="Teoria spiskowa">teorii spiskowych</a>, wraz z wyliczaniem „typowo żydowskich nazwisk” lub nazwisk słowiańskich, które spiskowcy rzekomo przybrali jako pseudonimy dla ukrycia nazwisk żydowskich (tzw. „spisek trockistowsko-zinowiewowsko-kamieniewowski”). Działalność ta była rozwinięta do tego stopnia, że Wydział IV <a href="/wiki/NKWD" title="NKWD">NKWD</a> zyskał sobie przydomek „Jewsekcji” („jewriejskiej”, czyli żydowskiej). </p><p>W czasie wojny (1941–1945) działania antysemickie zostały wstrzymane, Józef Stalin stworzył nawet <a href="/wiki/%C5%BBydowski_Komitet_Antyfaszystowski" title="Żydowski Komitet Antyfaszystowski">Żydowski Komitet Antyfaszystowski</a>, który zajmował się propagowaniem pozytywnego obrazu ZSRR na Zachodzie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Po powstaniu państwa Izrael, w 1948 roku wielu członków Komitetu zostało aresztowanych, a 12 sierpnia 1952 czternaścioro z nich rozstrzelano pod zarzutem <a href="/wiki/Szpiegostwo" title="Szpiegostwo">szpiegostwa</a> na rzecz USA. Prasa radziecka piętnowała osoby pochodzenia żydowskiego, podając ich oryginalne nazwiska w nawiasach. W okresie lat 1948–1953 w wyniku różnych represji <span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-01">zginęło co najmniej 248 pisarzy piszących w języku jidysz, 106 aktorów, 87 malarzy i rzeźbiarzy pochodzenia żydowskiego</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2014-01">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>, w tym znany rosyjski aktor <a href="/wiki/Solomon_Michoels" title="Solomon Michoels">Solomon Michoels</a> oraz literaci: <a href="/wiki/Lejb_Kwitko" title="Lejb Kwitko">Lejb Kwitko</a>, <a href="/wiki/Icyk_Fefer" title="Icyk Fefer">Icyk Fefer</a>, <a href="/wiki/Dawid_Bergelson" title="Dawid Bergelson">Dawid Bergelson</a>, <a href="/wiki/Der_Nister" title="Der Nister">Der Nister</a>. Antysemickie akcenty pojawiały się także w oskarżeniach wysuwanych wobec lekarzy przed śmiercią Stalina („<a href="/wiki/Spisek_lekarzy_kremlowskich" title="Spisek lekarzy kremlowskich">spisek żydowskich lekarzy</a>”). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antysemityzm_w_Stanach_Zjednoczonych">Antysemityzm w Stanach Zjednoczonych</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm w Stanach Zjednoczonych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm w Stanach Zjednoczonych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:German_American_Bund_NYWTS.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/German_American_Bund_NYWTS.jpg/220px-German_American_Bund_NYWTS.jpg" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/German_American_Bund_NYWTS.jpg/330px-German_American_Bund_NYWTS.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/German_American_Bund_NYWTS.jpg/440px-German_American_Bund_NYWTS.jpg 2x" data-file-width="3517" data-file-height="2900" /></a><figcaption>Marsz amerykańskich faszystów skupionych w Amerikadeutscher Volksbund w Nowym Jorku (1939)</figcaption></figure> <p>W latach 1900–1924 z Europy do Stanów Zjednoczonych wyjechało około 1,75 miliona Żydów. Przed 1900 rokiem ogół Żydów w populacji amerykańskiej był zawsze mniejszy niż 1% ludności, przed 1930 rokiem wskaźnik ten wynosił już 3,5%. Wzrost liczby Żydów i ich awans społeczny przyczynił się do zaostrzenia się antysemityzmu. W pierwszej połowie lat 20. Żydzi byli dyskryminowani na rynku pracy, mieszkań, dyskryminacja objęła ich uczestnictwo w wielu klubach i organizacjach. Wzrosły opłaty dla osób pochodzenia żydowskiego w szkołach i na uniwersytetach. Wzrost tendencji antysemickich w USA światowa opinia publiczna zauważyła po linczu dokonanym na Leo Franku w 1915 roku w mieście Marietta w stanie <a href="/wiki/Georgia" title="Georgia">Georgia</a><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53">[36]</a></sup>. Antysemityzm został wykorzystany do odbudowy nieaktywnego od lat 70. XIX wieku <a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klanu</a><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54">[37]</a></sup>. </p><p>W okresie międzywojennym producent samochodów <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a> propagował idee antysemickie w swojej gazecie Dearborn Independent. Ojciec <a href="/wiki/Charles_Coughlin" title="Charles Coughlin">Coughlin</a> w latach 30. atakował <a href="/wiki/Nowy_%C5%81ad" title="Nowy Ład">New Deal</a> rozpoczęty przez <a href="/wiki/Franklin_Delano_Roosevelt" title="Franklin Delano Roosevelt">Franklina Delano Roosevelta</a> jako żydowski spisek finansowy natomiast <a href="/w/index.php?title=Louis_McFadden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis McFadden (strona nie istnieje)">Louis McFadden</a> przewodniczący Amerykańskiej Komisji Izby Reprezentantów ds. Bankowości i Waluty oskarżał Żydów o udział w polityce Roosevelta<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55">[38]</a></sup>. </p><p>Na początku lat 40. lotnik <a href="/wiki/Charles_Lindbergh" title="Charles Lindbergh">Charles Lindbergh</a> i wielu wybitnych Amerykanów działało w <a href="/wiki/America_First_Committee" title="America First Committee">America First Committee</a>, które sprzeciwiało się uczestnictwu Stanów Zjednoczonych w wojnie przeciwko Niemcom. Lindbergh w czasie swojej wizyty w Niemczech w lipcu 1936 roku w swoich korespondencjach chwalił rząd hitlerowski, a w czasie swojej późniejszej działalności głosił poglądy rasistowskie<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56">[39]</a></sup>. Pod koniec lat. 30 w Nowym Jorku odbyła się parada niemieckiej organizacji faszystowskiej działającej pod nazwą <i>Amerikadeutscher Volksbund</i>, w czasie której jej członkowie nosili nazistowskie mundury i prezentowali amerykańskie flagi oraz swastyki. W 1943 roku w Detroit doszło do zamieszek skierowanych przeciwko przedsiębiorcom żydowskim<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57">[40]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Antysemityzm_po_II_wojnie_światowej"><span id="Antysemityzm_po_II_wojnie_.C5.9Bwiatowej"></span>Antysemityzm po II wojnie światowej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm po II wojnie światowej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm po II wojnie światowej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Anti-Semitism_Klapeida.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Anti-Semitism_Klapeida.jpg/220px-Anti-Semitism_Klapeida.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Anti-Semitism_Klapeida.jpg/330px-Anti-Semitism_Klapeida.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Anti-Semitism_Klapeida.jpg/440px-Anti-Semitism_Klapeida.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Antysemicki napis na murze w <a href="/wiki/Litwa" title="Litwa">litewskiej</a> <a href="/wiki/K%C5%82ajpeda" title="Kłajpeda">Kłajpedzie</a></figcaption></figure> <p>Po ujawnieniu zbrodni hitlerowców na Żydach modny przed wojną w wielu kręgach otwarty antysemityzm przestał być społecznie akceptowany w krajach zachodnich. Niemniej treści antysemickie bywały rozprzestrzeniane pod płaszczykiem <a href="/wiki/Antysyjonizm" title="Antysyjonizm">antysyjonizmu</a>. </p><p>O ile antysemityzmu nie stanowi sama krytyka <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izraela</a> i prowadzonej przez to państwo polityki, to powstanie Izraela w 1948 i <a href="/wiki/Konflikt_izraelsko-palesty%C5%84ski" title="Konflikt izraelsko-palestyński">konflikt izraelsko-palestyński</a> stały się w niektórych przypadkach jego nowym źródłem. Antysemityzm jest otwarcie popierany w wielu krajach arabskich i muzułmańskich<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58">[41]</a></sup><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59">[42]</a></sup><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60">[43]</a></sup><sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61">[44]</a></sup>. Nawet <a href="/wiki/Protoko%C5%82y_m%C4%99drc%C3%B3w_Syjonu" title="Protokoły mędrców Syjonu">Protokoły mędrców Syjonu</a>, antysemicka fałszywka, zyskały ogromną popularność w wielu krajach na Bliskim Wschodzie, gdzie zrobiono na ich podstawie popularny serial telewizyjny pt. „Ash-Shatat” (Diaspora)<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62">[45]</a></sup>. Wiele organizacji muzułmańskich, także w Europie<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63">[46]</a></sup><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64">[47]</a></sup>, otwarcie nawołuje do mordowania Żydów<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65">[48]</a></sup>. </p><p>Obecnie do <a href="/wiki/Faszyzm_w%C5%82oski" title="Faszyzm włoski">faszyzmu włoskiego</a> i niemieckiego odwołują się marginalne partie, tj. <a href="/wiki/Narodowodemokratyczna_Partia_Niemiec" class="mw-redirect" title="Narodowodemokratyczna Partia Niemiec">Narodowodemokratyczna Partia Niemiec</a>, Ruch Społeczny we Włoszech, <a href="/wiki/Ameryka%C5%84ska_Partia_Nazistowska" title="Amerykańska Partia Nazistowska">Amerykańska Partia Nazistowska</a> w USA, <a href="/wiki/Republikanie_(Niemcy)" title="Republikanie (Niemcy)">Partia Republikanów</a> w Niemczech, partie takie działają także w Wielkiej Brytanii, Belgii, RPA oraz w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66">[49]</a></sup>. </p><p>Szereg organizacji <a href="/wiki/Skrajna_lewica" title="Skrajna lewica">radykalnie lewicowych</a> było oskarżanych o głoszenie haseł antysemickich na fali światowego sprzeciwu wobec polityki administracji <a href="/wiki/George_W._Bush" title="George W. Bush">George’a W. Busha</a>. Izrael jest postrzegany jako tradycyjny sojusznik USA na Bliskim Wschodzie i w związku z tym krytyka polityki tego państwa często silnie łączy się z krytyką polityki Stanów Zjednoczonych. Jednakże niektórzy autorzy widzą w tym przejawy tzw. „lewicowego antysemityzmu”<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67">[50]</a></sup><sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68">[51]</a></sup><sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69">[52]</a></sup>. Tego rodzaju oskarżenia są jednak zdecydowanie odrzucane przez autorów, którzy sprzeciwiają się zrównywaniu z antysemityzmem krytyki polityki Izraela wobec Palestyńczyków<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70">[53]</a></sup>. Podkreślają oni, iż zdecydowana większość organizacji radykalnie lewicowych, głosząc poglądy <a href="/wiki/Antysyjonizm" title="Antysyjonizm">antysyjonistyczne</a>, potępia antysemityzm. </p><p>Hasła antysemickie zaczęły się pojawiać w Rosji podczas rozprawy rządu <a href="/wiki/W%C5%82adimir_Putin" title="Władimir Putin">Putina</a> z oligarchami. Prasa podkreślała wówczas żydowskie korzenie <a href="/wiki/Boris_Bieriezowski" title="Boris Bieriezowski">Borisa Bieriezowskiego</a> i <a href="/wiki/Michai%C5%82_Chodorkowski" title="Michaił Chodorkowski">Michaiła Chodorkowskiego</a>. </p><p>15 listopada 2006 roku <a href="/wiki/Europejski_Kongres_%C5%BBydowski" title="Europejski Kongres Żydowski">Europejski Kongres Żydów</a> opublikował, w związku z wojną Izraela w Libanie, raport<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71">[54]</a></sup>, stwierdzający wzrost antysemickich incydentów w UE, szczególnie w zachodnich krajach Unii, jak np. Francja czy Niemcy. Raport Stephen Roth Institute opublikowany w 2010 roku odnotował wzrost liczby antysemickich incydentów w Europie Zachodniej o ponad 60% i przypisał je kampaniom przeciwko wojnie w Gazie prowadzonym w 2009 roku<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72">[55]</a></sup>. </p><p>W kwietniu 2008 <a href="/wiki/Watykan" title="Watykan">Watykan</a> wydał oświadczenie, w którym <i>„stanowczo potępia wszelkie formy dyskryminacji Żydów i antysemityzmu”</i>. Oświadczenie ukazało się w związku z dyskusją wokół wprowadzonych zmian w modlitwie za <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a> w tradycyjnym mszale łacińskim<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73">[56]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Antysemityzm_na_ziemiach_polskich">Antysemityzm na ziemiach polskich</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Antysemityzm na ziemiach polskich" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antysemityzm na ziemiach polskich"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="W_kształtowaniu_się_nacjonalizmu_polskiego"><span id="W_kszta.C5.82towaniu_si.C4.99_nacjonalizmu_polskiego"></span>W kształtowaniu się nacjonalizmu polskiego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: W kształtowaniu się nacjonalizmu polskiego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W kształtowaniu się nacjonalizmu polskiego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podobnie jak w większości krajów europejskich, antysemityzm stał się częścią nacjonalizmu kształtującego się na ziemiach polskich pod koniec XIX w.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74">[57]</a></sup><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75">[58]</a></sup> Towarzyszyły mu pierwsze pogromy antyżydowskie, m.in. <a href="/wiki/Pogrom_warszawski_w_1881" title="Pogrom warszawski w 1881">pogrom warszawski w 1881</a><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2020-06">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> czy <a href="/wiki/Pogromy_%C5%BByd%C3%B3w_w_Galicji_w_1897_roku" title="Pogromy Żydów w Galicji w 1897 roku">pogromy galicyjskie w 1897 roku</a>. </p><p>W zaborze rosyjskim pierwsze zorganizowane wystąpienia przeciw ludności żydowskiej inspirowane przez <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">endecję</a> miały miejsce w latach 1905–1907 (<a href="/wiki/Rewolucja_1905_roku" title="Rewolucja 1905 roku">rewolucja 1905 roku</a>)<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2020-06">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>, stały za nimi grupy związane z Narodową Demokracją, takie jak <a href="/wiki/Polskie_Towarzystwo_Gimnastyczne_%E2%80%9ESok%C3%B3%C5%82%E2%80%9D" title="Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”">Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”</a>, <a href="/wiki/Narodowy_Zwi%C4%85zek_Robotniczy" title="Narodowy Związek Robotniczy">Narodowy Związek Robotniczy</a>, <a href="/wiki/Narodowy_Zwi%C4%85zek_Ch%C5%82opski" title="Narodowy Związek Chłopski">Narodowy Związek Chłopski</a><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2020-06">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Bojówki endeckie były aktywne zwłaszcza w Łodzi i Warszawie<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2020-06">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Istniały również inspirowane i opłacane przez <a href="/wiki/Samodzier%C5%BCawie" title="Samodzierżawie">carską</a> tajną policję (<a href="/wiki/Ochrana" title="Ochrana">Ochrana</a>) grupy rosyjskich kolejarzy i robotników budowlanych, dokonujące napadów na ludność żydowską ze wsparciem rosyjskiej armii (<a href="/wiki/Pogrom_bia%C5%82ostocki" title="Pogrom białostocki">pogrom białostocki</a>), kończące się natychmiast wraz z wycofaniem się wojska<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2020-06">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Od lat 80. XIX w. – m.in. w związku z wybuchem pogromów w Rosji – do Królestwa Polskiego przybywali Żydzi, osiedlając się szczególnie w Warszawie, Łodzi i Zagłębiu Dąbrowskim<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76">[59]</a></sup>. W tym czasie można było zaobserwować wzrastające poczucie łączności inteligencji żydowskiej z polskością. Jednocześnie dwa wydarzenia z 1897 przyczyniły się do obudzenia świadomości narodowej Żydów: kongres syjonistyczny w Bazylei oraz powstanie socjalistycznej partii <a href="/wiki/Bund_(partia)" title="Bund (partia)">Bund</a><sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77">[60]</a></sup>. Pod koniec XIX w. antysemityzm w Warszawie nie miał wielu zwolenników i nie był mile widziany<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78">[61]</a></sup>. Kluczowym wydarzeniem, wpływającym na rozejście się Polaków i Żydów, była ocena strajków studenckich w Rosji na przełomie XIX i XX w. Radykalna, socjalistyczna młodzież, poparła te wystąpienia, natomiast studenci związani z narodowymi demokratami zajęli stanowisko przeciwne. Rozdźwięk ten, mający rzutować na stosunki polsko-żydowskie w kolejnych latach, miał przyczyny polityczne<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79">[62]</a></sup><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80">[63]</a></sup>. </p><p>Zgodnie z programem <a href="/wiki/Stronnictwo_Narodowo-Demokratyczne" title="Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne">Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego</a> z 1903 oczekiwano od Żydów uznania polskiego interesu narodowego. Przewidując konflikt z Żydami – endecy odżegnywali się od walki w sensie fizycznym<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81">[64]</a></sup>. </p><p>Rewolucja 1905-1907 przyczyniła się do zwiększenia polsko-żydowskiej obcości. Ale wobec kolejnej fali pogromów antyżydowskich w Rosji narodowi demokraci przyjęli negatywne stanowisko: kolportowano ulotki SND, gdzie potępiono te wydarzenia i zapowiadano przeciwdziałanie. Dzięki temu w Królestwie nie doszło do pogromów, z wyjątkiem wydarzeń w Siedlcach, które zorganizowali rosyjscy prowokatorzy<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82">[65]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="W_II_Rzeczypospolitej">W II Rzeczypospolitej</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: W II Rzeczypospolitej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W II Rzeczypospolitej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504,_Reichstagswahl,_Propaganda_der_DNVP.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504%2C_Reichstagswahl%2C_Propaganda_der_DNVP.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504%2C_Reichstagswahl%2C_Propaganda_der_DNVP.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504%2C_Reichstagswahl%2C_Propaganda_der_DNVP.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504%2C_Reichstagswahl%2C_Propaganda_der_DNVP.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504%2C_Reichstagswahl%2C_Propaganda_der_DNVP.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_183-2006-0329-504%2C_Reichstagswahl%2C_Propaganda_der_DNVP.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="572" /></a><figcaption>Działacze nacjonalistycznego ruchu <a href="/wiki/Niemiecka_Narodowa_Partia_Ludowa" title="Niemiecka Narodowa Partia Ludowa">DNVP</a> w czasie kampanii wyborczej w 1930</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg/220px-%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg/330px-%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg/440px-%C5%BB%C4%85damy_urz%C4%99dowego_getta_Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_Politechnika_Lwowska.jpg 2x" data-file-width="4674" data-file-height="3192" /></a><figcaption>Lata 30. Pikieta <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny" title="Obóz Narodowo-Radykalny">Obozu Narodowo-Radykalnego</a> przed gmachem <a href="/wiki/Politechnika_Lwowska" title="Politechnika Lwowska">Politechniki Lwowskiej</a> z żądaniem wprowadzenia <a href="/wiki/Getto_%C5%82awkowe" title="Getto ławkowe">getta ławkowego</a></figcaption></figure> <p>W czasie wojen 1918–1920 zarzucano często Żydom sympatie <a href="/wiki/Leninizm" title="Leninizm">probolszewickie</a> i <a href="/wiki/Antypolonizm" title="Antypolonizm">antypolskie</a> co doprowadziło do szeregu zajść antyżydowskich, takich jak <a href="/wiki/Pogrom_lwowski_(1918)" title="Pogrom lwowski (1918)">pogrom lwowski</a>, <a href="/wiki/Pogrom_w_Wilnie" title="Pogrom w Wilnie">pogrom w Wilnie</a> czy <a href="/wiki/Masakra_w_Pi%C5%84sku" title="Masakra w Pińsku">masakra w Pińsku</a> (gdzie 35 osób podejrzanych o sprzyjanie bolszewikom rozstrzelano bez sądu). Według tzw. <a href="/wiki/Raport_Morgenthaua" title="Raport Morgenthaua">raportu Morgenthaua</a> w okresie od listopada 1918 do sierpnia 1919 śmierć poniosło w nich ok. 280 osób<sup id="cite_ref-autonazwa1_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-autonazwa1-83">[66]</a></sup>. Raport stwierdza, że główną przyczyną zajść był antysemityzm, rozpowszechniony w byłym zaborze rosyjskim wśród ludności cywilnej i żołnierzy – głównych sprawców ekscesów. Raport podkreślił, że władze polskie – wojskowe i cywilne – nie były inicjatorem zajść, przeciwnie, starały się je poskromić. </p><p>Intensywna kampania <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">endecji</a> przeciwko udziale mniejszości narodowych w rządzeniu Polską, przede wszystkim antysemicka, leżała u źródeł zamordowania prezydenta <a href="/wiki/Zamach_na_Gabriela_Narutowicza" title="Zamach na Gabriela Narutowicza">Gabriela Narutowicza</a> przez zwolennika <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">Narodowej Demokracji</a> <a href="/wiki/Eligiusz_Niewiadomski" title="Eligiusz Niewiadomski">Eligiusza Niewiadomskiego</a>. W tej atmosferze powstało szereg <a href="/wiki/Skrajna_prawica" title="Skrajna prawica">skrajnie prawicowych</a> paramilitarnych grup o nastawieniu skrajnie antysemickim: <a href="/wiki/Pogotowie_Patriot%C3%B3w_Polskich" title="Pogotowie Patriotów Polskich">Pogotowie Patriotów Polskich</a>, <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Faszyst%C3%B3w" title="Związek Faszystów">Związek Faszystów</a>, <a href="/w/index.php?title=Rycerze_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rycerze Orła Białego (strona nie istnieje)">Rycerze Orła Białego</a>, <a href="/w/index.php?title=Rycerze_Monarchizmu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rycerze Monarchizmu (strona nie istnieje)">Rycerze Monarchizmu</a>. Propagowany przez endecję antysemityzm nie cieszył się poparciem władz. Rząd po przewrocie podjął szereg kroków w obronie Żydów i ich równouprawnienia. Sytuacja ta zmieniła się jednak stopniowo w latach 30. m.in. pod wpływem wzmożonej aktywności antysemickiej ruchu narodowego. Zwłaszcza po śmierci <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski">Piłsudskiego</a>, rządzący postsanacyjny <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_Zjednoczenia_Narodowego" title="Obóz Zjednoczenia Narodowego">Obóz Zjednoczenia Narodowego</a> przybliżył się w swoim programie do ideologii endeckiej, rozważając pomysł emigracji Żydów z Polski na <a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a> (zob. <a href="/wiki/%C5%BBydzi_na_Madagaskar" title="Żydzi na Madagaskar">Żydzi na Madagaskar</a>, <a href="/wiki/Projekt_osiedlenia_%C5%BByd%C3%B3w_europejskich_na_Madagaskarze" title="Projekt osiedlenia Żydów europejskich na Madagaskarze">Projekt osiedlenia Żydów europejskich na Madagaskarze</a>). </p><p>W latach 1933–1936 nastąpił w Polsce gwałtowny wzrost antysemityzmu i liczby wystąpień i zajść antyżydowskich i przemocy (m.in. <a href="/wiki/Pogrom_w_Przytyku" title="Pogrom w Przytyku">pogrom w Przytyku</a>). Nawoływano do bojkotu sklepów żydowskich, co spotkało się 1936 z poparciem <a href="/wiki/Biskupi_gnie%C5%BAnie%C5%84scy" title="Biskupi gnieźnieńscy">prymasa Polski</a>, kardynała <a href="/wiki/August_Hlond" title="August Hlond">Augusta Hlonda</a>. Udzielając częściowego poparcia dla skierowanych przeciw Żydom działań bojkotujących, zarówno rząd, jak i Kościół jednoznacznie jednak krytykowały stosowanie wobec nich przemocy<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84">[67]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje,_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje%2C_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg/220px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje%2C_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg" decoding="async" width="220" height="322" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje%2C_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg/330px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje%2C_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje%2C_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg/440px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Kto_u_%C5%BByda_kupuje%2C_ten_zdrajc%C4%85_narodu.jpg 2x" data-file-width="3773" data-file-height="5522" /></a><figcaption>Strona dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 rok</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg/220px-Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg" decoding="async" width="220" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg/330px-Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg/440px-Ulotka_anty%C5%BCydowska.jpg 2x" data-file-width="1797" data-file-height="2741" /></a><figcaption>Ulotka nawołująca do bojkotu ekonomicznego Żydów</figcaption></figure> <p>W pogromach ludności żydowskiej w latach 1935–1937 zginęło 97 Żydów, kilkuset zostało rannych. Po zajściach w <a href="/wiki/Przytyk" title="Przytyk">Przytyku</a>, socjaliści z partii <a href="/wiki/Bund_(partia)" title="Bund (partia)">Bund</a> i <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">PPS</a> zorganizowali demonstracje protestacyjne<sup id="cite_ref-autonazwa1_83-1" class="reference"><a href="#cite_note-autonazwa1-83">[66]</a></sup>. </p><p>W samym 1936 roku w województwie białostockim miało miejsce 348 wystąpień antyżydowskich, 21 zajść masowych, czyli sytuacje gdy narodowcy całą grupą wchodzili do jakiejś wsi i atakowali Żydów oraz 3 ofiary śmiertelne<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85">[68]</a></sup>. </p><p>W roku 1937 wprowadzono, podobnie jak w <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a> i <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanach Zjednoczonych</a><sup id="cite_ref-autonazwa2_86-0" class="reference"><a href="#cite_note-autonazwa2-86">[69]</a></sup>, tzw. <i><a href="/wiki/Numerus_clausus_(szkolnictwo_wy%C5%BCsze)" title="Numerus clausus (szkolnictwo wyższe)">numerus clausus</a></i>, ograniczający liczbę żydowskich studentów na polskich uczelniach do 8%<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87">[70]</a></sup>, odzwierciedlało to liczbę ludności żydowskiej zamieszkującą Polskę przed wojną. W zamierzeniu zasada numerus clausus miała wyrównać szanse edukacyjne młodzieży wiejskiej. Wprowadzeniu <i>numerus clausus</i> towarzyszył spór na temat problemów w dostępie do szkolnictwa wyższego. Ograniczenie to stanowiło formę dyskryminacji młodzieży żydowskiej, jednak powodem jego wprowadzenia było zapotrzebowanie na oświatę wśród potomków chłopów pańszczyźnianych z czasów zaborów. Młodzież wiejska, zdobywszy umiejętność czytania i pisania, próbowała dostawać się na uniwersytety i spotykała się tam z trudnościami wywołanymi nadreprezentacją młodzieży żydowskiej (np. na Wydziałach Prawa i Medycyny <a href="/wiki/Uniwersytet_Warszawski" title="Uniwersytet Warszawski">Uniwersytetu Warszawskiego</a> Żydzi stanowili ponad 50% ogółu studentów)<sup id="cite_ref-autonazwa2_86-1" class="reference"><a href="#cite_note-autonazwa2-86">[69]</a></sup>. </p><p>Dyskusja w latach 30. na temat szkolnictwa wyższego była związana z przyczynami społecznymi i nie była wynikiem bezmyślnej dyskryminacji<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Jednak pod presją nacjonalistycznych organizacji (m.in. <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny" title="Obóz Narodowo-Radykalny">ONR</a>, <a href="/wiki/Ruch_Narodowo-Radykalny" title="Ruch Narodowo-Radykalny">Ruch Narodowo-Radykalny Falanga</a>, <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny_ABC" title="Obóz Narodowo-Radykalny ABC">Obóz Narodowo-Radykalny ABC</a>, <a href="/wiki/M%C5%82odzie%C5%BC_Wszechpolska" title="Młodzież Wszechpolska">Młodzież Wszechpolska</a>, <a href="/w/index.php?title=Sekcja_M%C5%82odych_Stronnictwa_Narodowego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sekcja Młodych Stronnictwa Narodowego (strona nie istnieje)">Sekcja Młodych Stronnictwa Narodowego</a>, <a href="/wiki/Polska_Partia_Narodowo-Socjalistyczna" title="Polska Partia Narodowo-Socjalistyczna">Polska Partia Narodowo-Socjalistyczna</a>, <a href="/wiki/Partia_Narodowych_Socjalist%C3%B3w" title="Partia Narodowych Socjalistów">Partia Narodowych Socjalistów</a>, <a href="/wiki/Narodowo-Socjalistyczna_Partia_Robotnicza" title="Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza">Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza</a>), w wyniku szeregu napadów na żydowskich studentów i ich obrońców, w 1937 <a href="/wiki/Ministerstwo_Wyzna%C5%84_Religijnych_i_O%C5%9Bwiecenia_Publicznego" title="Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego">minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego</a> <a href="/wiki/Wojciech_%C5%9Awi%C4%99tos%C5%82awski_(minister)" title="Wojciech Świętosławski (minister)">Wojciech Świętosławski</a> zezwolił na utworzenie przez rektorów na terenie uniwersytetów tzw. <a href="/wiki/Getto_%C5%82awkowe" title="Getto ławkowe">gett ławkowych</a> zmuszając studentów żydowskich do zajmowania miejsc tylko w wyznaczonych miejscach sal wykładowych<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88">[71]</a></sup>. Niektóre stowarzyszenia wprowadziły wzorowany na nazistowskim <i>Arierparagraph</i>, tzw. „paragraf aryjski”, czyli zakaz przynależności dla nie-chrześcijan<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89">[72]</a></sup><sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90">[73]</a></sup>. </p><p><i>Numerus clausus</i>, getto ławkowe i zajścia antysemickie na uczelniach były główną przyczyną zmniejszenia się odsetka studentów-Żydów z 21,5% w roku akademickim 1924/1925 do 10% w roku akademickim 1937/1938<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91">[74]</a></sup>. </p><p>Do najgorszych ekscesów doszło na Politechnice Lwowskiej, gdzie ONR-owskie bojówki organizowały „dni bez Żyda” i masakrowały i mordowały żydowskich studentów. I tak w 3/11/1938 pobito studenta politechniki Samuela Prowellera<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92">[75]</a></sup>, zmarł 5/12/1938, 28/11/1938 zamordowano studenta farmacji Karola Zellermayera<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93">[76]</a></sup>, a 24/5/1939 studenta politechniki Markusa Landesberga<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94">[77]</a></sup>. </p> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th><small>Polski plakat z 1925. Żołnierz, który miotaczem ognia tępi szczury. Gryzonie mają pejsy i jarmułki ozdobione gwiazdą Dawida.<br />Pod rysunkiem czytamy: „«Rozwój» walczy o dobrobyt Polski, propagując solidarność narodową, pracę i organizację żywiołu polskiego; broni Polski przed zalewem żydowskim”</small> </th> <th><small>Polski plakat propagandowy z czasów wojny polsko-bolszewickiej<br />1920–1921</small> </th> <th><small>Polski plakat Katolicko-Narodowego Komitetu Wyborczego, rozwieszany w trakcie wyborów do rady miejskiej Wilna w 1939 roku</small> </th></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Rozw%C3%B3j_1925_Muzeum_Plakatu_Wilan%C3%B3w.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Rozw%C3%B3j_1925_Muzeum_Plakatu_Wilan%C3%B3w.JPG/224px-Rozw%C3%B3j_1925_Muzeum_Plakatu_Wilan%C3%B3w.JPG" decoding="async" width="224" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Rozw%C3%B3j_1925_Muzeum_Plakatu_Wilan%C3%B3w.JPG/336px-Rozw%C3%B3j_1925_Muzeum_Plakatu_Wilan%C3%B3w.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/53/Rozw%C3%B3j_1925_Muzeum_Plakatu_Wilan%C3%B3w.JPG 2x" data-file-width="427" data-file-height="640" /></a></span></td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Lapy_zydowskie.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Lapy_zydowskie.jpeg/214px-Lapy_zydowskie.jpeg" decoding="async" width="214" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Lapy_zydowskie.jpeg/321px-Lapy_zydowskie.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Lapy_zydowskie.jpeg/428px-Lapy_zydowskie.jpeg 2x" data-file-width="900" data-file-height="1308" /></a></span></td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno!_-_plakat_wyborczy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno%21_-_plakat_wyborczy.jpg/224px-Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno%21_-_plakat_wyborczy.jpg" decoding="async" width="224" height="341" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno%21_-_plakat_wyborczy.jpg/336px-Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno%21_-_plakat_wyborczy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno%21_-_plakat_wyborczy.jpg/448px-Od%C5%BCydzi%C4%87_Wilno%21_-_plakat_wyborczy.jpg 2x" data-file-width="1341" data-file-height="2040" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><small>Artykuł z dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 r. pt. „Wara żydom od progów Poznania”</small> </th> <th><small>Artykuł z dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 r. pt. „Gdy do tego dopuścimy – to zginiemy! Żydzi zakładają w Poznaniu gimnazjum i szkołę powszechną”</small> </th> <th><small>Artykuł z dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 r. pt. „<a href="/wiki/Wiadomo%C5%9Bci_Literackie" title="Wiadomości Literackie">Wiadomości Literackie</a> służą żydo-komunie”</small> </th></tr> <tr> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg/220px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg/330px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg/440px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wara_%C5%BBydom.jpg 2x" data-file-width="3136" data-file-height="2400" /></a></span> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy,_to_zginiemy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy%2C_to_zginiemy.jpg/220px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy%2C_to_zginiemy.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy%2C_to_zginiemy.jpg/330px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy%2C_to_zginiemy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy%2C_to_zginiemy.jpg/440px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Gdy_do_tego_dopu%C5%9Bcimy%2C_to_zginiemy.jpg 2x" data-file-width="3619" data-file-height="2442" /></a></span> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg/220px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg" decoding="async" width="220" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg/330px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg/440px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wiadomo%C5%9Bci_Literackie_s%C5%82u%C5%BC%C4%85_%C5%BCydo-komunie.jpg 2x" data-file-width="3638" data-file-height="2980" /></a></span> </td></tr> <tr> <th><small>Artykuł z dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 r. pt. „Wielkopolska bez Żydów”</small> </th> <th><small>Artykuł z dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 r. pt. „Torunianki kupują u Żydów”, ilustrowany zdjęciami twarzy klientów sklepów żydowskich</small> </th> <th><small>Ilustracja z dziennika „Pod Pręgierz”, 1937 r. pt. „Polska gwiazdka bez żydów”</small> </th></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/224px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg" decoding="async" width="224" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/336px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/448px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Wielkopolska_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg 2x" data-file-width="3685" data-file-height="4312" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/224px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg" decoding="async" width="224" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/336px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/448px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Torunianki_kupuj%C4%85_u_%C5%BByd%C3%B3w.jpg 2x" data-file-width="3839" data-file-height="4323" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Pod_Pr%C4%99gierz,_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/224px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg" decoding="async" width="224" height="318" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/336px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg/448px-Pod_Pr%C4%99gierz%2C_1937_r._Polska_gwiazdka_bez_%C5%BByd%C3%B3w.jpg 2x" data-file-width="1581" data-file-height="2241" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <p>Na początku roku 1937 doszło w Wilnie do serii zamachów z użyciem materiałów wybuchowych, które były skierowane przeciwko żydowskim firmom i osobom prywatnym. Na szczęście w 13 zamachach nikt nie ucierpiał, nie było ofiar śmiertelnych. Straty materialne były jednak często znaczne. Zamachowcami okazała się samozwańcza „Północno-wschodnia grupa terrorystów-antysemitów”<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95">[78]</a></sup>. Terroryści zostali szybko wykryci i osądzeni. </p><p>Na przełomie 1937 i 1938 r. klub piłkarski <a href="/wiki/Warta_Pozna%C5%84_(pi%C5%82ka_no%C5%BCna)" title="Warta Poznań (piłka nożna)">Warta Poznań</a> wystąpiła z żądaniem wprowadzenia <i>paragrafu aryjskiego</i>, czyli wykluczenia z PZPN klubów, sędziów i piłkarzy nie-chrześcijan<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96">[79]</a></sup>. </p><p>W 1938 r. rząd, zaniepokojony pogarszaniem się sytuacji Żydów-obywateli polskich w <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">III Rzeszy</a>, postanowił przeciwdziałać ich spodziewanemu masowemu powrotowi do kraju pozbawiając ich <a href="/wiki/Obywatelstwo_polskie" title="Obywatelstwo polskie">obywatelstwa</a><sup id="cite_ref-ŻIH_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŻIH-97">[80]</a></sup>. 31 marca 1938 Sejm uchwalił ustawę o pozbawianiu obywatelstwa zgodnie z którą obywatel polski mógł być go pozbawiony m.in. jeżeli przebywał nieprzerwanie za granicą ponad 5 lat od powstania państwa polskiego<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98">[81]</a></sup>. 28 października 1938, w przeddzień wykonania rozporządzenia <a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wewn%C4%99trznych_(1918%E2%80%931945)" title="Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (1918–1945)">Ministra Spraw Wewnętrznych</a> o rejestracji paszportów oraz umieszczeniu w nich adnotacji o ważności, Niemcy rozpoczęli akcję deportacyjną polskich Żydów do Polski znaną jako <i><a href="/wiki/Polenaktion" title="Polenaktion">Polenaktion</a></i><sup id="cite_ref-ŻIH_97-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŻIH-97">[80]</a></sup>. Około 6 tys. Żydów władze polskie umieściły w obozie przejściowym utworzonym na terenie dawnych koszar w <a href="/wiki/Zb%C4%85szy%C5%84" title="Zbąszyń">Zbąszyniu</a><sup id="cite_ref-ŻIH_97-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŻIH-97">[80]</a></sup>. </p><p>W czerwcu 1938 podczas walnego zebrania delegatów <a href="/wiki/Stowarzyszenie_Architekt%C3%B3w_Polskich" title="Stowarzyszenie Architektów Polskich">Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej</a> prawie jednogłośnie (przeciw głosował przedstawiciel Okręgu Katowickiego) przyjęto zmiany w statucie wykluczające członkostwo w SARP osób narodowości żydowskiej<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99">[82]</a></sup>. </p><p>Celem ataków i napaści antysemickich stali się m.in. wybitni pisarze polscy: <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Le%C5%9Bmian" title="Bolesław Leśmian">Bolesław Leśmian</a>, <a href="/wiki/Antoni_S%C5%82onimski" title="Antoni Słonimski">Antoni Słonimski</a> i <a href="/wiki/Julian_Tuwim" title="Julian Tuwim">Julian Tuwim</a>. Domagano się usuwania Żydów i Polaków pochodzenia żydowskiego z różnego rodzaju instytucji i organizacji. Dla przykładu 18 marca 1939 członkowie koła Związku Adwokatów Polskich w Toruniu podjęli rezolucję, aby zarząd główny ZAP poczynił starania w celu całkowitego wykluczenia Żydów z wykonywania zawodu adwokackiego<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100">[83]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="II_wojna_światowa"><span id="II_wojna_.C5.9Bwiatowa"></span>II wojna światowa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: II wojna światowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: II wojna światowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Antysemityzm był jednym z dominujących tematów propagandy niemieckiej w <a href="/wiki/Generalne_Gubernatorstwo" title="Generalne Gubernatorstwo">Generalnym Gubernatorstwie</a> (rozpowszechnianej m.in. przez <a href="/wiki/Teatr_Objazdowy_Generalnego_Gubernatorstwa" title="Teatr Objazdowy Generalnego Gubernatorstwa">Teatr Objazdowy Generalnego Gubernatorstwa</a>). Zarejestrowano przypadki donoszenia niemieckiemu okupantowi o kryjówkach, w których przebywali Żydzi i wydawania Żydów w ręce <a href="/wiki/Gestapo" title="Gestapo">Gestapo</a> (patrz: <a href="/wiki/Szmalcownik" title="Szmalcownik">szmalcownik</a>) i bezpośredniego udziału w ich mordowaniu (np. <a href="/wiki/Pogrom_wielkanocny" title="Pogrom wielkanocny">pogrom wielkanocny</a>, <a href="/wiki/Pogrom_w_Jedwabnem" title="Pogrom w Jedwabnem">pogrom w Jedwabnem</a>). Pogromy miały miejsce (poza pogromem wielkanocnym) na terenach zajętych przez hitlerowców w 1941, a wcześniej okupowanych przez ZSRR. Towarzyszyły im wysuwane wobec Żydów zarzuty o sympatie probolszewickie i antypolskie. </p><p>Postawy te z całą stanowczością krytykowane były wielokrotnie przez władze <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Rzeczypospolitej_Polskiej_na_uchod%C5%BAstwie" title="Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie">rządu emigracyjnego</a> (m.in. w latach 1942–1945 działała <a href="/wiki/Rada_Pomocy_%C5%BBydom" title="Rada Pomocy Żydom">Rada Pomocy Żydom</a>) i <a href="/wiki/Polskie_Pa%C5%84stwo_Podziemne" title="Polskie Państwo Podziemne">państwa podziemnego</a>. <a href="/wiki/Armia_Krajowa" title="Armia Krajowa">Armia Krajowa</a> wykonała wiele wyroków śmierci na kolaborantach i szmalcownikach, oskarżonych o działania przeciw Żydom. </p><p>Niemniej jednak w czasie <a href="/wiki/Powstanie_warszawskie" title="Powstanie warszawskie">powstania warszawskiego</a> miały miejsce przypadki rozstrzeliwania ocalałych Żydów przez jednostki AK. W ten sposób ginie rozstrzelany na podwórku przy ulicy <a href="/wiki/Ulica_Pa%C5%84ska_w_Warszawie" title="Ulica Pańska w Warszawie">Pańskiej</a> 7 współredagujący <i><a href="/wiki/Biuletyn_Informacyjny" title="Biuletyn Informacyjny">Biuletyn Informacyjny</a></i> – <a href="/wiki/Jerzy_Grasberg" title="Jerzy Grasberg">Jerzy Grasberg</a>, współpracownik <a href="/wiki/Aleksander_Kami%C5%84ski" title="Aleksander Kamiński">Aleksandra Kamińskiego</a>. Tylko dzięki korzystnemu zbiegowi okoliczności nie został rozstrzelany przez patrol AK ostatni dowódca <a href="/wiki/Powstanie_w_getcie_warszawskim" title="Powstanie w getcie warszawskim">powstania w getcie warszawskim</a> <a href="/wiki/Marek_Edelman" title="Marek Edelman">Marek Edelman</a>. W trakcie powstania w podobnych okolicznościach ginie około 60 Żydów, w tym 44 w wyniku dwu zbiorowych mordów<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101">[84]</a></sup>. </p><p>Współcześnie wysuwa się zarzuty, że <a href="/wiki/Narodowe_Si%C5%82y_Zbrojne" title="Narodowe Siły Zbrojne">Narodowe Siły Zbrojne</a>, mające polityczne korzenie w ruchach nacjonalistycznych, były wrogo nastawione do ludności pochodzenia <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">żydowskiego</a><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102">[85]</a></sup>. Według Encyklopedii Holocaustu setki polskich Żydów zostało zamordowanych przez żołnierzy NSZ<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103">[86]</a></sup>. W 1986 <a href="/wiki/Israel_Gutman" title="Israel Gutman">Israel Gutman</a>, ówczesny dyrektor Ośrodka Badawczo-Naukowego <a href="/wiki/Jad_Waszem" title="Jad Waszem">Jad Waszem</a>, wydał wspólnie ze Shmuelem Krakowskim pracę, w której podaje, że udokumentowano 120 przypadków zabójstw Żydów przez żołnierzy podziemia (AK i NSZ)<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104">[87]</a></sup>. </p><p>Na terenach okupowanej Polski Niemcy wprowadzili prawo, które przewidywało <a href="/wiki/Kara_%C5%9Bmierci" title="Kara śmierci">karę śmierci</a> za pomoc, ukrywanie, a nawet dostarczanie żywności Żydom – był to jedyny taki przypadek w okupowanej Europie<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105">[88]</a></sup>. Mimo to na liście odznaczeń <a href="/wiki/Sprawiedliwy_w%C5%9Br%C3%B3d_Narod%C3%B3w_%C5%9Awiata" title="Sprawiedliwy wśród Narodów Świata">Sprawiedliwy wśród Narodów Świata</a>, przyznawanych przez <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">izraelski</a> instytut <a href="/wiki/Jad_Waszem" title="Jad Waszem">Jad Waszem</a> za pomoc udzielaną Żydom, znajduje się ponad 6 tys. Polaków – najwięcej ze wszystkich krajach okupowanych przez nazistowskie Niemcy. </p> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th><small>Niemiecki plakat z 1942. „Żydzi-<a href="/wiki/Wszy" title="Wszy">wszy</a>-<a href="/wiki/Tyfus_plamisty" title="Tyfus plamisty">tyfus plamisty</a>”<br />Konkurs na sztukę antytyfusową – przeprowadzony wiosną 1942 w Generalnym Gubernatorstwie wśród polskich twórców konkurs na utwór dramaturgiczny propagujący walkę z tyfusem.</small> </th> <th><small>Niemiecki plakat antysemicki i antybolszewicki (1941–1942), wywieszany na ulicach Krakowa w czasie okupacji<br />Bolszewik ciągnie za sobą pożogę i zgliszcza, niemiecki żołnierz ład i porządek</small> </th></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:German_antisemitic_poster,_1942.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/German_antisemitic_poster%2C_1942.jpg/224px-German_antisemitic_poster%2C_1942.jpg" decoding="async" width="224" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/German_antisemitic_poster%2C_1942.jpg/336px-German_antisemitic_poster%2C_1942.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/German_antisemitic_poster%2C_1942.jpg/448px-German_antisemitic_poster%2C_1942.jpg 2x" data-file-width="1820" data-file-height="2512" /></a></span></td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:German_antisemitic_and_anti-Soviet_poster.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/German_antisemitic_and_anti-Soviet_poster.JPG/254px-German_antisemitic_and_anti-Soviet_poster.JPG" decoding="async" width="254" height="341" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/German_antisemitic_and_anti-Soviet_poster.JPG/381px-German_antisemitic_and_anti-Soviet_poster.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/German_antisemitic_and_anti-Soviet_poster.JPG 2x" data-file-width="471" data-file-height="632" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Po_II_wojnie_światowej"><span id="Po_II_wojnie_.C5.9Bwiatowej"></span>Po II wojnie światowej</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Po II wojnie światowej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Po II wojnie światowej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Po 1944 r. działacze lewicowi i komunistyczni pochodzenia żydowskiego objęli znaczącą liczbę stanowisk we władzach PRL. Według relacji ambasadora ZSRR w Polsce w 1949 r. Wiktora Lebiediewa „w MBP poczynając od wiceministrów, poprzez dyrektorów departamentów, nie ma ani jednego Polaka, wszyscy są Żydami”<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106">[89]</a></sup>. Badania IPN wskazują na znacznie mniejszą liczbę Żydów w MBP. <a href="/wiki/Krzysztof_Szwagrzyk" title="Krzysztof Szwagrzyk">Krzysztof Szwagrzyk</a>, określił ich liczbę na 167 wśród 450 etatów<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107">[90]</a></sup> w ścisłym kierownictwie MBP i według jego oceny „w świetle zaprezentowanych danych statystycznych teza o dużym udziale Żydów i osób pochodzenia żydowskiego w kierownictwie UB sformułowana została na podstawie prawdziwych przesłanek i jako taka odzwierciedla fakt historyczny...” </p><p>Bezpośrednio po wojnie, w wielu przypadkach dopuszczano się aktów przemocy, grabieży oraz zabójstw na repatriowanych do Polski Żydach, między innymi na trasie kolejowej ze wschodu do Wrocławia. W Polsce miał miejsce szereg krwawych zajść antyżydowskich, m.in. <a href="/wiki/Pogrom_krakowski" title="Pogrom krakowski">pogrom w Krakowie</a> i <a href="/wiki/Pogrom_kielecki" title="Pogrom kielecki">pogrom kielecki</a>. W obu pogromach dominujący był klasyczny motyw antysemicki – plotka o tzw. <a href="/wiki/Mord_rytualny" title="Mord rytualny">mordzie rytualnym</a><sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108">[91]</a></sup>. Wydarzenia w Europie Wschodniej spowodowały masową emigrację Żydów do Palestyny. </p><p>Obecnie część badaczy prezentuje pogląd głoszący, że część <a href="/wiki/%C5%BBo%C5%82nierze_wykl%C4%99ci" title="Żołnierze wyklęci">podziemia antykomunistycznego</a> była nastawiona antysemicko, i jest odpowiedzialna za mordy na Żydach. Zdaniem socjolog <a href="/wiki/Barbara_Engelking" title="Barbara Engelking">Barbary Engelking</a> podziemie antykomunistyczne w swojej propagandzie często posługiwało się wątkami antysemickimi i stereotypem <a href="/wiki/%C5%BBydokomuna" title="Żydokomuna">żydokomuny</a> z okresu przedwojennego. Znane są przypadki ataków żołnierzy podziemia na Żydów – w Krościenku partyzanci <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Kura%C5%9B" title="Józef Kuraś">Józefa Kurasia</a> zastrzelili 11 osób i zranili kolejne 7<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109">[92]</a></sup><sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110">[93]</a></sup>. W 1946 lub 1945 oddział grupy <a href="/wiki/Zrzeszenie_Wolno%C5%9B%C4%87_i_Niezawis%C5%82o%C5%9B%C4%87" title="Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość">Wolność i Niezawisłość</a> <a href="/wiki/Leon_Taraszkiewicz" title="Leon Taraszkiewicz">Leona Taraszkiewicza</a> zabił trzech Żydów w <a href="/wiki/Parczew" title="Parczew">Parczewie</a> i zrabował majątek sklepów i mieszkań należących do Żydów. Oddział sporządził plan rozgromienia Żydów zamieszkujących miejscowość<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111">[94]</a></sup><sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112">[95]</a></sup><sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113">[96]</a></sup>. 20 czerwca 1945 roku oddział NSZ w Żelechowie zabił trójkę Żydów, wcześniej 11 czerwca oddział ten zabił grupę „polskich działaczy demokratycznych” wśród których znalazło się kilku Żydów<sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114">[97]</a></sup><sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115">[98]</a></sup>. Według Józefa Adelsona akcja pociągowa współorganizowana przez NSZ pochłonęła życie 200 Żydów<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116">[99]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Okres_PRL_i_III_RP">Okres PRL i III RP</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Okres PRL i III RP" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Okres PRL i III RP"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Początkowo władze komunistyczne zwalczały antysemityzm, później stopniowo przyzwalały na jego występowanie (np. tzw. „odżydzanie wojska” po 1956 i 1967). </p><p>Do retoryki antysemickiej odwoływali się <a href="/wiki/Natoli%C5%84czycy" title="Natolińczycy">natolińczycy</a> rywalizujący z <a href="/wiki/Pu%C5%82awianie" title="Puławianie">puławianami</a> o władzę w PZPR. </p><p>Kampanię antysemicką, która doprowadziła do <a href="/wiki/Marzec_1968" title="Marzec 1968">wydarzeń marcowych w 1968 roku</a>, zapoczątkowało w 1967 roku przemówienie I sekretarza <a href="/wiki/Polska_Zjednoczona_Partia_Robotnicza" title="Polska Zjednoczona Partia Robotnicza">PZPR</a> <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Gomu%C5%82ka" title="Władysław Gomułka">Władysława Gomułki</a>, w którym wskazał on na istnienie „imperialistyczno-syjonistycznej V kolumny”<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117">[100]</a></sup>. Rząd z poparciem przynajmniej pewnej części społeczeństwa, w wyniku antysemickiej kampanii przeprowadził w latach 1967–1971 <a href="/wiki/Ekspulsja" title="Ekspulsja">ekspulsję</a> polskich Żydów. Ugrupowania jawnie antysemickie<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> były tolerowane przez władze komunistyczne. W PZPR istniała nacjonalistyczna frakcja tzw. <a href="/wiki/Partyzanci_(frakcja_PZPR)" title="Partyzanci (frakcja PZPR)">partyzantów</a>, związana z osobą <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Moczar" title="Mieczysław Moczar">Mieczysława Moczara</a>. Niemal cała prasa polska w 1968, po Marcu, publikowała regularnie artykuły przedstawiane jako „antysyjonistyczne”, a faktycznie antysemickie. </p><p>Powołane w 1980 r. <a href="/wiki/Zjednoczenie_Patriotyczne_%E2%80%9EGrunwald%E2%80%9D" title="Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald”">Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald”</a> niejednokrotnie odwoływało się w swym programie do haseł antysemickich<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>15 czerwca 2006 roku <a href="/wiki/Parlament_Europejski" title="Parlament Europejski">Parlament Europejski</a> przyjął rezolucję, w której m.in. wyrażono zaniepokojenie wzrostem nietolerancji w Polsce spowodowanej antysemityzmem, <a href="/wiki/Rasizm" title="Rasizm">rasizmem</a>, <a href="/wiki/Ksenofobia" title="Ksenofobia">ksenofobią</a> i <a href="/wiki/Homofobia" title="Homofobia">homofobią</a><sup id="cite_ref-PE2006_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-PE2006-118">[101]</a></sup>. Pod naciskiem instytucji europejskich wywołanym m.in. akcją Redwatch prowadzoną przez grupę <a href="/wiki/Krew_i_Honor" title="Krew i Honor">Krew i Honor</a> oraz atakiem na rabina Schudricha przez sympatyka PPN, polski wymiar sprawiedliwości zainteresował się działalnością najbardziej <a href="/wiki/Skrajna_prawica" title="Skrajna prawica">skrajnych</a> polskich grup i środowisk antysemickich np. <a href="/wiki/Combat_18" title="Combat 18">Combat 18</a>, Krew i Honor, <a href="/wiki/Polska_Partia_Narodowa" title="Polska Partia Narodowa">Polska Partia Narodowa</a>. </p><p>Kontrowersje w łonie Parlamentu Europejskiego wzbudziła książka „Wojna cywilizacji w Europie”, europosła <a href="/wiki/Maciej_Giertych" title="Maciej Giertych">Macieja Giertycha</a> z <a href="/wiki/Liga_Polskich_Rodzin" title="Liga Polskich Rodzin">LPR</a>, w której zawarte były cytaty i teorie <a href="/wiki/Feliks_Koneczny" title="Feliks Koneczny">Feliksa Konecznego</a>. Biuro <a href="/wiki/Parlament_Europejski" title="Parlament Europejski">Parlamentu Europejskiego</a> uznało za naganne poglądy wyrażane przez Macieja Giertycha. Izraelskie MSZ uznało broszurę za rasistowską i antysemicką. </p><p>15 listopada 2006 roku <a href="/wiki/Europejski_Kongres_%C5%BBydowski" title="Europejski Kongres Żydowski">Europejski Kongres Żydów</a> opublikował raport na temat antysemickich reakcji w UE na prowadzoną przez Izrael wojnę w Libanie<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119">[102]</a></sup>. W części raportu dotyczącej Polski, stwierdzono, że wzrastający w częściach społeczeństwa polskiego antysemityzm nie miał związku z wojną w Libanie. W odróżnieniu od wielu krajów zachodnich nie odnotowano w Polsce ataków na Żydów<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120">[103]</a></sup>. W raporcie ponowiono krytykę audycji <a href="/wiki/Radio_Maryja" title="Radio Maryja">Radia Maryja</a>, już wcześniej krytykowanego przez Kongres jako antysemickie<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121">[104]</a></sup>. </p><p>Redaktor raportu Ilan Moss w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” powiedział m.in. <i>„W Polsce antysemityzm występuje czasami w dyskursie politycznym czy w mediach. Pojawiają się nieprzychylne Żydom napisy na murach. Nie dochodzi jednak do aktów przemocy. Polscy Żydzi czują się bezpiecznie. Zupełnie inaczej jest na Zachodzie.”</i><sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122">[105]</a></sup> </p><p>W podobnym tonie skomentował raport EJC naczelny rabin Polski <a href="/wiki/Michael_Schudrich" title="Michael Schudrich">Michael Schudrich</a>, stwierdzając że „Rozpowszechnione na świecie stereotypy są całkowicie nieprawdziwe. Kraje kojarzone z antysemityzmem, czyli niestety również Polska, w rzeczywistości wcale takie nie są. Antysemickie zachowania występują natomiast na liberalnym, wolnym Zachodzie.”<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123">[106]</a></sup> </p><p>W 2011 r. Fundacja Wiedza Lokalna (której celem jest monitorowanie treści publikowanych przez internautów) przeprowadziła badanie forów internetowych działających przy portalach onet.pl, wp.pl i gazeta.pl pod kątem nasycenia postów słownictwem wyrażającym negatywne emocje. Wyniki wykazały, że najbardziej narażoną na słowne ataki internautów społecznością jest mniejszość żydowska<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124">[107]</a></sup>. </p><p>Serge Cwajgenbaum, sekretarz <a href="/wiki/Europejski_Kongres_%C5%BBydowski" title="Europejski Kongres Żydowski">Europejskiego Kongresu Żydowskiego</a>, wypowiadając się na temat antysemityzmu w Polsce, powiedział, że Polska ma opinię <i>najlepszego przyjaciela Izraela w Europie</i><sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125">[108]</a></sup>. </p><p>W Polsce współczesnej mają miejsce przypadki palenia „kukły Żyda”. Przykładem tego jest związana z <a href="/wiki/Wielkanoc" title="Wielkanoc">Wielkanocą</a> praktyka palenia i topienia w <a href="/wiki/Pruchnik" title="Pruchnik">Pruchniku</a> kukły „Judasza”, która nosi cechy wyznawcy <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a>. Kukła jest wleczona przez Pruchnik przez grupę mieszkańców, w tym i dzieci, poniewierana i uderzana, przed utopieniem odcinana jest jej głowa i rozrywany brzuch<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126">[109]</a></sup>. Dokonany w kwietniu 2019 w Pruchniku rytuał <i>sądu nad Judaszem</i> został uznany za antysemicki i potępiony przez <a href="/wiki/%C5%9Awiatowy_Kongres_%C5%BByd%C3%B3w" title="Światowy Kongres Żydów">Światowy Kongres Żydowski</a><sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127">[110]</a></sup>. </p><p>Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ we współpracy z Allegro usunęło od marca 2018 roku do lutego 2021 ponad 12 000 aukcji z przedmiotami o treści faszystowskiej i antysemickiej<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128">[111]</a></sup>. Wśród nich znalazły się liczne aukcje ze współczesnymi wydaniami ‘Mein Kampf’ Hitlera bez komentarza krytycznego, a także publikacje autorstwa Davida Irvinga – skrajnego antysemity, który od wielu lat zaprzecza istnieniu komór gazowych w Auschwitz i Zagładzie sześciu milionów Żydów w czasie II wojny światowej<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129">[112]</a></sup><sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130">[113]</a></sup><sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131">[114]</a></sup>. W 2020 r. platforma Allegro, po zgłoszeniu przez Stowarzyszenie nienawistnych treści, usunęła kilkanaście pozycji sprzedawanych przez firmę 3DOM. Wśród nich były m.in. współczesne wydania książek przedwojennego antysemity ks. Stanisława Trzeciaka pt. ‘Program światowej polityki żydowskiej. Konspiracja i dekonspiracja’, ‘Kartki z więzienia’ – antyżydowskie tyrady Eligiusza Niewiadomskiego (zabójcy prezydenta Gabriela Narutowicza), negująca Holokaust książka Douglasa Reeda pt. ‘Strategia Syjonu. Nieznana historia narodu wybranego’, a także powtarzająca średniowieczne oskarżenia książka pt. ‘Mord rytualny – przyczynki historyczne’, której współautorem był poseł <a href="/wiki/Konfederacja_Wolno%C5%9B%C4%87_i_Niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87" title="Konfederacja Wolność i Niepodległość">Konfederacji</a> <a href="/wiki/Grzegorz_Braun" title="Grzegorz Braun">Grzegorz Braun</a><sup id="cite_ref-132" class="reference"><a href="#cite_note-132">[115]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Stosunek_Polaków_do_Żydów_według_sondaży"><span id="Stosunek_Polak.C3.B3w_do_.C5.BByd.C3.B3w_wed.C5.82ug_sonda.C5.BCy"></span>Stosunek Polaków do Żydów według sondaży</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Stosunek Polaków do Żydów według sondaży" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stosunek Polaków do Żydów według sondaży"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według badań przeprowadzonych w 2015 r., co trzeci Polak deklaruje niechęć w stosunku do Żydów. Opublikowane badania <a href="/wiki/Centrum_Badania_Opinii_Spo%C5%82ecznej" title="Centrum Badania Opinii Społecznej">CBOS</a> pokazują, że 70 lat po wojnie stosunek Polaków do narodu żydowskiego zdecydowanie się poprawił. Na początku lat 90. XX w. liczba Polaków deklarujących antypatie do Żydów była trzykrotnie większa niż tych, którzy niechęci nie żywili. Podczas sondażu z 2015 r. proporcje te były wyrównane – 32% przyznawało się do niechęci, natomiast 28% stwierdziło, że odnosi się do Żydów z sympatią<sup id="cite_ref-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz-133">[116]</a></sup>. </p><p>Z odpowiedzi na następne pytanie przygotowane przez ankieterów wynikało, że w opinii 26% Polaków naród żydowski doznał ze strony Polaków więcej dobrego niż złego, 44% uważa, że bilans jest wyrównany, a 11% przyznaje, że Żydzi od Polaków doznali zdecydowanie więcej krzywd niż pomocy. Jeszcze w 1992 r. 38% ankietowanych w Polsce przyznało, że Żydzi doznali od Polaków więcej dobrego niż złego, a jedynie 9% twierdziło, że bilans był odmienny<sup id="cite_ref-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz_133-1" class="reference"><a href="#cite_note-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz-133">[116]</a></sup>. </p><p>W ankiecie CBOS-u zadano także pytanie dotyczące reakcji na doniesienia o zbrodniach popełnionych przez naród polski na Żydach. Procent odpowiedzi przedstawiał się następująco: </p> <ul><li>36%: „współczucie dla ofiar”,</li> <li>34%: „potępienie sprawców”,</li> <li>29%: poruszenie, że „ludzie ludziom zgotowali ten los”,</li> <li>26%: „wstyd, że doszło do takich zbrodni”,</li> <li>20%: „oburzenie, że tyle mówi się o zbrodniach Polaków na Żydach, a za mało o Polakach, którzy Żydów ratowali”,</li> <li>13%: „oburzenie z powodu szkalowania dobrego imienia Polski i Polaków”,</li> <li>13%: „oburzenie z powodu przemilczenia tematu zbrodni popełnianych przez Żydów”,</li> <li>10%: „wątpliwość, czy Polacy rzeczywiście byli sprawcami zbrodni na narodzie żydowskim”<sup id="cite_ref-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz_133-2" class="reference"><a href="#cite_note-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz-133">[116]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sytuacja_prawna_w_Polsce">Sytuacja prawna w Polsce</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Sytuacja prawna w Polsce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sytuacja prawna w Polsce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej</i> (<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970780483">Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483</a></span>): <b>Art. 13.</b> Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania <a href="/wiki/Nazizm" title="Nazizm">nazizmu</a>, <a href="/wiki/Faszyzm" title="Faszyzm">faszyzmu</a> i <a href="/wiki/Komunizm" title="Komunizm">komunizmu</a>, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. </p><p><b>Art. 32.</b> </p> <ol><li>Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.</li> <li>Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.</li></ol> <p><i>Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny</i> (<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001138">Dz.U. z 2022 r. poz. 1138</a></span>, z późn. zm.): </p> <table> <tbody><tr> <td style="text-align:center;"><b>Art. 256.</b> </td></tr> <tr> <td><b>§ 1.</b> Kto publicznie propaguje nazistowski, komunistyczny, faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. </td></tr> <tr> <td><b>§ 1a.</b> Tej samej karze podlega, kto publicznie propaguje ideologię nazistowską, komunistyczną, faszystowską lub ideologię nawołującą do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne lub społeczne. </td></tr> <tr> <td><b>§ 2.</b> Karze określonej w § 1 podlega, <p>kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, zbywa, oferuje, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1 lub 1a albo będące nośnikiem symboliki nazistowskiej, komunistycznej, faszystowskiej lub innej totalitarnej, użytej w sposób służący propagowaniu treści określonej w § 1 lub 1a. </p> </td></tr></tbody></table> <table> <tbody><tr> <td style="text-align:center;"><b>Art. 257.</b> </td></tr> <tr> <td>Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowościowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Antysemityzm" class="extiw" title="q:Antysemityzm"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>o antysemityzmie</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Antisemitism?uselang=pl"><strong>Zobacz multimedia</strong> związane z tematem: <em>Antysemityzm</em></a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/antysemityzm" class="extiw" title="wikt:antysemityzm"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>antysemityzm</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72799541">.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy dl,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ol,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ul{margin-top:0}.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny>div,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny li{break-inside:avoid}</style> <div class="uklad-wielokolumnowy" style="column-width: 300px;"> <ul><li><a href="/wiki/Filosemityzm" title="Filosemityzm">Filosemityzm</a></li> <li><a href="/wiki/Judeopolonia" title="Judeopolonia">Judeopolonia</a></li> <li><a href="/wiki/Oremus_et_pro_perfidis_Judaeis" title="Oremus et pro perfidis Judaeis">Oremus et pro perfidis Judaeis</a></li> <li><a href="/wiki/Protoko%C5%82y_m%C4%99drc%C3%B3w_Syjonu" title="Protokoły mędrców Syjonu">Protokoły mędrców Syjonu</a></li> <li><a href="/wiki/Pogromy_%C5%BByd%C3%B3w_w_Imperium_Rosyjskim" title="Pogromy Żydów w Imperium Rosyjskim">Pogromy Żydów w Imperium Rosyjskim</a>, <a href="/wiki/Pogromy_%C5%BByd%C3%B3w_na_Ukrainie_(1918%E2%80%931920)" title="Pogromy Żydów na Ukrainie (1918–1920)">Pogromy Żydów na Ukrainie (1918–1920)</a></li> <li><a href="/wiki/Strefa_osiedlenia" title="Strefa osiedlenia">Strefa osiedlenia</a></li> <li><a href="/wiki/Sprawa_Dreyfusa" title="Sprawa Dreyfusa">Sprawa Dreyfusa</a></li> <li><a href="/wiki/Ma%C5%82y_Dziennik" title="Mały Dziennik">Mały Dziennik</a></li> <li><a href="/wiki/Pogrom" title="Pogrom">Pogrom</a>, <a href="/wiki/Noc_kryszta%C5%82owa" title="Noc kryształowa">Noc kryształowa</a>, <a href="/wiki/Zag%C5%82ada_%C5%BByd%C3%B3w" title="Zagłada Żydów">Zagłada Żydów</a>, <a href="/wiki/Neonazizm" title="Neonazizm">Neonazizm</a>, <a href="/wiki/Pogrom_w_Jedwabnem" title="Pogrom w Jedwabnem">Pogrom w Jedwabnem</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Syjonizm</a></li> <li><a href="/wiki/Antysyjonizm" title="Antysyjonizm">Antysyjonizm</a></li> <li><a href="/wiki/Ob%C3%B3z_Wszechpolski" title="Obóz Wszechpolski">Obóz Wszechpolski</a></li> <li><a href="/wiki/Zbrodnia_z_nienawi%C5%9Bci" title="Zbrodnia z nienawiści">Zbrodnia z nienawiści</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BByd_Wieczny_Tu%C5%82acz" title="Żyd Wieczny Tułacz">Żyd Wieczny Tułacz</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">w oryginale: <i>Iudaeos impulsore Chresto assidue tumultuantis Roma expulit</i><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Zasada jedności wiary skłoniła go do surowych wystąpień przeciw poganom, heretykom i Żydom. [...] W stosunku do Żydów nie cofnięto starorzymskiej zasady, że ich religia jest dozwolona, ale też nie szczędzono im szykan. Jedną z nich było odebranie zeznaniom Żydów przed sądem prawnego znaczenia w sporach z chrześcijanami. Samarytan traktowano jak pogan. Zamknięto im synagogi, wywołując dwukrotnie ich powstanie (529, 555). Nie pomogła interwencja biskupa z Cezarei, który stanął w ich obronie</i><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[13]</a></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Synod w Orleanie w 681 roku, Synod w Elwirze w 694 roku.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Protekcja władców karolińskich zapewniała wspólnotom pomyślny rozwój. Świadectwa historyczne potwierdzają utrzymywanie się autonomii gmin, swobodny udział Żydów w wymianie handlowej oraz dobre stosunki z chrześcijanami aż do końca pierwszego tysiąclecia</i><sup id="cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZaremska31–37-18">[15]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Po co udawać się na koniec świata, by zwalczać Saracenów, gdy godzimy się z obecnością innych niewiernych, tysiąc razy bardziej winnych wobec Chrystusa niż muzułmanie</i> mówił jeden ze współczesnych kaznodziei. W okresie drugiej krucjaty (1147–1149) zaczęło szerzyć się przekonanie o niebezpieczeństwie jakie ze strony Żydów zagraża miejscom świętym<sup id="cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZaremska31–37-18">[15]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Gloucester 1168, Bury St. Edmunds 1181 i Winchester 1192.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>[Marcus Introduction] In 1171 the Jews of Blois, France, were accused of having crucified a Christian child during the Passover holydays and of having thrown the corpse into the Loire. This is the first time that the accusation of ritual murder was made in continental Europe</i><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[20]</a></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>W 1253 r. Innocenty IV wydaje bullę protekcyjną, zdecydowanie odrzucającą tezę o mordach rytualnych. Podobne bulle ogłaszają jego następcy. Mimo to koncepcja ta cały czas w Kościele katolickim funkcjonuje. Podobnie jest zresztą w kościołach powstałych w wyniku reformacji. O nieskuteczności bowiem zakazów i wyjaśnień decyduje praktyka. Choć papieże używają płaszczyzny teologicznej, stwierdzając na podstawie analizy Starego Testamentu i Talmudu, że Żydzi nie potrzebują krwi do kultu, to nie potępiają pogromów jako takich. Dochodzi i do innego paradoksu: papieże negują teologiczne prawdopodobieństwo mordu rytualnego, ale aprobują kult jego rzekomych ofiar. Do końca XVIII w. Kościół czci blisko 40 takich świętych</i><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[21]</a></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">W 1965 roku kult chłopca został zniesiony.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">W 1294, Laa (Austria) w 1298, Röttingen koło Würzburga i Korneuburgu koło Wiednia w 1298, Ratyzbonie w 1299, Saint-Pälten w 1306, Krakowie w 1325, Güstrow w 1330, Deggendorf w 1337, Enghien w 1370, Pradze w 1388, Poznaniu w 1399, Głogowie w 1401, Segowii w 1410, Ems w 1420, Wrocławiu i Świdnicy w 1453, Passau w 1478, Sternbergu w 1492, Berlinie w 1510, Mittelbergu (Alzacja) 1514, Sochaczewie w 1558.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Plac, miejsce handlu, był w średniowieczu także areną publicznych egzekucji. Jedna z nich odbyła się 24 czerwca 1453 roku. Gniewny, miotający przekleństwa tłum, przywiedziony na miejsce kaźni brzmieniem Dzwonu Grzesznika, był świadkiem spalenia na stosie czterdziestu jeden, skazanych na tę okrutną śmierć, Żydów. Był to czas prześladowań ludności żydowskiej, do których podburzył wrocławian włoski zakonnik Jan Kapistran</i><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[23]</a></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Niestety działalność kaznodziejska Kapistrana na Śląsku zbiegła się z procesami przeciw ludności żydowskiej, którą oskarżano o znieważanie Eucharystii. Sądy skończyły się kilkudziesięciu egzekucjami i zakazem osiedlania się ludności żydowskiej w miastach śląskich</i><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[24]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>W 1453 przybyły do Wrocławia i innych miast śląskich franciszkanin Jan Kapistran wzniecił nastroje antysemickie. Żydzi wrocławscy zostali oskarżeni o zbezczeszczenie hostii. W wyniku procesu zostało spalonych na stosie 4 sierpnia 1453 roku, 41 Żydów, a pozostałych wygnano z miasta. 13 sierpnia 1453 spalono na stosie w Świdnicy 10 mężczyzn i 7 kobiet. Po tym przerażającym akcie barbarzyństwa wygnano wszystkich pozostałych żydów z miasta, przy okazji przejmując ich mienie</i><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[25]</a></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Rozpoczynające się w podobny sposób wydarzenia na ogół kończyły się krwawo i przynosiły liczne ofiary. W sumie dla czasów średniowiecza odnotowano ok. 100 przypadków oskarżeń o profanację hostii (głównie na obszarach niemieckich) i 150 o mord rytualny, który też był uważany za zbrodnię bogobójstwa. Chrześcijańskie dziecko bowiem zabite w porze Wielkiejnocy identyfikowano z Chrystusem, czego wyrazem były powtarzające się informacje o zadaniu mu śmierci przez ukrzyżowanie. Żydzi – jako bogobójcy – uznani zostali za wrogów wszystkich chrześcijan. Synody kościelne we Wrocławiu i Sienne zakazały wiernym kupowania żywności u Izraelitów w obawie, by ci „którzy uważają chrześcijan za nieprzyjaciół nie otruli ich perfidnie</i><sup id="cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZaremska31–37-18">[15]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Getto" title="Getto">Getto</a> – od nazwy dzielnicy w <a href="/wiki/Wenecja" title="Wenecja">Wenecji</a>.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">Najbardziej znaczące wypędzenia: w 1182 z <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryża</a>, z Francji w 1254, 1322, 1359, 1394; z Anglii w 1290; z Hiszpanii w 1492; z Portugalii w 1497.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">Ekspertyza z dnia 1 maja 1946 wykonana przez angielsko-amerykańską komisję dla Międzynarodowego Trybunału w Norymberdze podała liczbę zamordowanych 3 271 000 Żydów polskich. Według Henryka Kopcia z Wydz. Statystyki <a href="/wiki/G%C5%82%C3%B3wny_Urz%C4%85d_Statystyczny" title="Główny Urząd Statystyczny">GUS</a> zginęło ok. 3 milionów osób. Według badań historyków Czesława Madajczyka i Gerarda Reitlingera liczba ofiar Żydów z Polski wynosi od 2,6 mln do 3 mln, artykuł Józefa Marszałka pt. „Stan badań nad stratami osobowymi ludności żydowskiej Polski oraz nad liczbą ofiar obozów zagłady w okupowanej Polsce” w „Dzieje Najnowsze” (1994).</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-p-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-p_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-p_1-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3870184"><i>antysemityzm</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2020-02-25]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=antysemityzm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3870184" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Hannah Arendt: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originsoftotali100aren">The Origins of Totalitarianism</a></i>. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1979.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origins+of+Totalitarianism&rft.aulast=Arendt&rft.aufirst=Hannah&rft.date=1979&rft.pub=Harcourt+Brace+Jovanovich&rft.place=New+York&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foriginsoftotali100aren"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://encyklopedia.interia.pl/haslo?hid=117498">encyklopedia.interia.pl</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070602205035/http://portalwiedzy.onet.pl/65024,,,,antysemityzm,haslo.html">portalwiedzy.onet.pl</a>. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://portalwiedzy.onet.pl/65024,,,,antysemityzm,haslo.html">tego adresu</a> (2007-06-02)].</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Magdalena Gajewska, Krzysztof Sobczak: <i>Edukacja filozoficzna – ścieżka edukacyjna</i>. Gdynia: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Pedagogiczne_Operon" title="Wydawnictwo Pedagogiczne Operon">Operon</a>, 2009, s. 14. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374614634" title="Specjalna:Książki/9788374614634">ISBN <span class="isbn">978-83-7461-463-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Edukacja+filozoficzna+%E2%80%93+%C5%9Bcie%C5%BCka+edukacyjna&rft.au=Magdalena+Gajewska&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Pedagogiczne+Operon%7COperon%5D%5D&rft.place=Gdynia&rft.pages=14&rft.isbn=978-83-7461-463-4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Adam Szostkiewicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polityka.pl/antysemityzm/Text03,1734,254099,18">Antysemityzm</a>. Polityka, 5 maja 2008. [dostęp 2008-06-05].</cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Richard S. Levy: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.pl/books?id=Tdn6FFZklkcC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false">Antisemitism: A Historical Encyclopedia Of Prejudice And Persecution, Tom 1</a></i>. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2005, s. 24.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Antisemitism%3A+A+Historical+Encyclopedia+Of+Prejudice+And+Persecution%2C+Tom+1&rft.au=Richard+S.+Levy&rft.pub=ABC-CLIO&rft.place=Santa+Barbara&rft.pages=24&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DTdn6FFZklkcC%26printsec%3Dfrontcover%26hl%3Dpl%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Paul_Johnson_(1928%E2%80%932023)" title="Paul Johnson (1928–2023)">Paul Johnson</a>: <i>Historia Żydów</i>. Kraków: Platan, 1996, s. 153. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788385222255" title="Specjalna:Książki/9788385222255">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-85222-25-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+%C5%BByd%C3%B3w&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=Paul&rft.pub=Platan&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=153&rft.isbn=9788385222255"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=395">Dzieje Apostolskie 18</a>. Palottinum. [dostęp 2017-02-10]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Klaudiusz. W: Swetoniusz: <i>Żywoty Cezarów</i>. s. 5.25.4.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%BBywoty+Cezar%C3%B3w&rft.atitle=Klaudiusz&rft.au=Swetoniusz&rft.pages=5.25.4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">G. Suetonius Tranquillus: <i>De Vita Caesarum</i>. s. 5.25.4.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=De+Vita+Caesarum&rft.au=G.+Suetonius+Tranquillus&rft.pages=5.25.4"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=405">Dzieje Apostolskie 28</a>. Palottinum. [dostęp 2017-02-10]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Banaszak Marian: <i>Historia Kościoła Katolickiego</i>. T. I: Epoka starożytności (30-692). Cz. 5: Wczesny bizantynizm (451 – 590). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1986, s. 136. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370723438" title="Specjalna:Książki/8370723438">ISBN <span class="isbn">83-7072-343-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+Katolickiego&rft.aulast=Marian&rft.aufirst=Banaszak&rft.pub=Akademia+Teologii+Katolickiej&rft.place=Warszawa&rft.pages=136&rft.isbn=83-7072-343-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/syriabloodlibel.html">Socrates Scholasticus: The Blood Libel in Syria (late 4th Cent.)</a>. <a href="/wiki/Jewish_Virtual_Library" title="Jewish Virtual Library">Jewish Virtual Library</a>. [dostęp 2008-06-21]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFZaremska31–37-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFZaremska31–37_18-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFZaremska">Zaremska ↓</a></span>, s. 31–37.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Richard Gottheil, Hermann L. Strack, Joseph Jacobs: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=1173&letter=B">BLOOD ACCUSATION</a>. JewishEncyclopedia.com. [dostęp 2008-06-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Stanisław Musiał SI: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://szukaj.wyborcza.pl/archiwum/1,0,1168643.html">Żydzi żądni krwi?</a>. 29 lipca 2000. [dostęp 2008-06-21]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Paul Halsall: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fordham.edu/halsall/source/1173williamnorwich.html">Medieval Sourcebook: Thomas of Monmouth: The Life and Miracles of St. William of Norwich, 1173</a>. październik 1997. [dostęp 2008-06-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Nissan Mindel: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/112387/jewish/The-Martyrs-of-Blois.htm">The Martyrs of Blois</a>. Chabad.org Jewish History. [dostęp 2008-06-21]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fordham.edu/halsall/source/1171blois.html">Ephraim ben Jacob: The Ritual Murder Accusation at Blois, May, 1171</a>. Internet Medieval Source Book. [dostęp 2008-06-21]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Adam Szostkiewicz. <em>Naznaczenie</em>. „Polityka”. Historia Żydów. Wydanie specjalne 1/2008. s. 35–38.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Naznaczenie&rft.jtitle=Polityka&rft.volume=Wydanie+specjalne+1%2F2008&rft.aulast=Szostkiewicz&rft.aufirst=Adam&rft.pages=35%E2%80%9338"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Joseph Jacobs, Max Schloessinger: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=938&letter=H">Desecration of host</a>. JewishEncyclopedia.com. [dostęp 2008-06-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080527175241/http://plan.pl/wroclaw/przewodnik/"><i>Przewodnik po Wrocławiu – wirtualna wycieczka</i></a> [online], Wrocławski Informator Internetowy<span class="accessdate"> [dostęp 2008-06-18]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plan.pl/wroclaw/przewodnik/">adresu</a> 2008-05-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Przewodnik+po+Wroc%C5%82awiu+%E2%80%93+wirtualna+wycieczka&rft_id=http%3A%2F%2Fplan.pl%2Fwroclaw%2Fprzewodnik%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">ks. Józef Pater: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20080118091603/http://www.archidiecezja.wroc.pl/dzieje_08.html">Z dziejów Archidiecezji Wrocławskiej 8. Upadek biskupstwa w późnym średniowieczu (1376–1482)</a>. Archidiecezja Wrocławska. [dostęp 2008-06-18]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Sławomir Witkowski: <i>Żydzi na ziemiach polskich w średniowieczu, z uwzględnieniem Śląska i Pomorza Gdańskiego</i>. Olkusz: 2007, s. 45. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788360592182" title="Specjalna:Książki/9788360592182">ISBN <span class="isbn">978-83-60592-18-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%BBydzi+na+ziemiach+polskich+w+%C5%9Bredniowieczu%2C+z+uwzgl%C4%99dnieniem+%C5%9Al%C4%85ska+i+Pomorza+Gda%C5%84skiego&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=S%C5%82awomir&rft.place=Olkusz&rft.pages=45&rft.isbn=978-83-60592-18-2"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wga.hu/frames-e.html?/html/u/uccello/5miracle/index.html">Miracle of the Desecrated Host (predella paintings) by Paolo UCCELLO</a>. [dostęp 2008-06-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Philip Mendes, „Jews, Antisemitism and Communism: A Self-Fulfilling Prophecy”, <i>Australian Journal of Jewish Studies</i> 18 (2004) 79-96.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">André Gerrits, <i>The Myth of Jewish Communism: A Historical Interpretation</i>, Peter Lang, 2009, s. 15 i nast.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121110074753/http://old.fzp.net.pl/pope1.html">Przemówienie Jana Pawła II w Synagodze Większej, Rzym, 13 kwietnia 1986 r.</a>. old.fzp.net.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://old.fzp.net.pl/pope1.html">tego adresu</a> (2012-11-10)].</cite> <i>Kościół „ubolewa nad nienawiścią, prześladowaniami i wszelkimi objawami antysemityzmu, skierowanymi przeciw Żydom w każdym czasie i przez kogokolwiek”. Powtarzam „przez kogokolwiek”. Chciałbym raz jeszcze dać wyraz zgrozie, jaką budzi dokonana na Żydach w okresie ostatniej wojny, zadekretowana zbrodnia ludobójstwa, która przyniosła zagładę milionom niewinnych ofiar.</i> (Dostęp: 2011-11-12).</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051129023746/http://www.mateusz.pl/wdrodze/nr376/01-wdr.htm">O Kościele w Kazachstanie – rozmowa z ambasadorem Zdzisławem Nowickim, rozmawiali Joanna Brodniewicz i Paweł Kozacki OP</a>. W drodze, Nr 12 (376) 2004. [dostęp 2008-06-17]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mateusz.pl/wdrodze/nr376/01-wdr.htm">tego adresu</a> (29 listopada 2005)]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite> „Najpiękniejszy kościół w Azji Centralnej, kościół w Taszkencie zbudował ksiądz katolicki pochodzący ze środowiska litewsko-polskiego Justas Pranajtis, teolog z Akademii Duchownej w Petersburgu. Pokazał się z jak najgorszej strony w czasie słynnego procesu Bejlisa, któremu zarzucano rytualny mord dziecka chrześcijańskiego. Ksiądz Pranajtis występował na tym procesie jako teolog, który udowadniał, że istniały w judaizmie rytualne mordy. Ten, który wykonał niesamowitą pracę misyjną w Azji Centralnej, faktycznie miał grubą teczkę w ochranie, carskiej policji politycznej. Najprawdopodobniej mieli go w ręku, skoro zgodził się na absurdalne, nade wszystko kompromitujące jego, ale i Kościół, zeznania w procesie. Ta teczka istnieje do dzisiaj w archiwum historycznym w Petersburgu, ale nikt z historyków jej nie zbadał. To nieporozumienie.”.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Paul Johnson (1928–2023) <i>Historia Żydów</i>, s. 502–503.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">Paul Johnson (1928–2023) <i>Historia Żydów</i>, s. 503.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Paul Johnson (1928–2023) <i>Historia Żydów</i>, s. 508.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">Paul Johnson (1928–2023) <i>Historia Żydów</i>, s. 504.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://users.erols.com/mwhite28/warstat1.htm#Hitler"><i>Source List and Detailed Death Tolls for the Twentieth Century Hemoclysm.</i></a></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">Jerome A. Chanes. Antisemitism: A Reference Handbook, ABC-CLIO, 2004, s. 72.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Levy, Richard S. <i>Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution (Volume 1), ABC-CLIO</i>, s. 72.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Arad, Gulie Ne’eman (2000). America, Its Jews, and the Rise of Nazism. Indianapolis: Indiana University Press. s. 174. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0253338093" title="Specjalna:Książki/0253338093">ISBN <span class="isbn">0-253-33809-3</span></a>.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Burrell, Joseph. Republican Treason: Republican Fascism Exposed. New York: Algora Publishing, 2008. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0875866662" title="Specjalna:Książki/0875866662">ISBN <span class="isbn">0-87586-666-2</span></a>.M s. 228.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Capeci Jr., Dominic J. „Black-Jewish Relations in Wartime Detroit”, in Maurianne Adams, John H. Bracey. Strangers & neighbors: relations between Blacks & Jews in the United States, University of Massachusetts Press, 1999, s. 384.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/saudi/analyses/wahhabism.html">analysis: Wahhabism</a>. PBS. [dostęp 2008-06-16]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Matthias Küntzel: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.matthiaskuentzel.de/contents/hitlers-legacy-islamic-antisemitism-and-the-impact-of-the-muslim-brotherhood">Hitler’s Legacy: Islamic antisemitism and the impact of the Muslim Brotherhood</a>. 10 października 2007. [dostęp 2008-06-16]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Sean O’Neill: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/education/article1517364.ece">University is accused of censoring anti-Semitic Islam lecture</a>. The Times, 15 marca 2007. [dostęp 2008-06-16]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Paul_Johnson_(1928%E2%80%932023)" title="Paul Johnson (1928–2023)">Paul Johnson</a>: <i>Historia Żydów</i>. Kraków: Platan, 1993, s. 616. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788385222255" title="Specjalna:Książki/9788385222255">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-85222-25-5</span></a>. Cytat: „Również arabski antysemityzm był niezręczną mieszaniną motywów religijnych i świeckich. Arabowie ponadto ambiwalentnie odnosili się do roli Hitlera i nazistów. Wielki mufti Jerozolimy wieści o Ostatecznym Rozwiązaniu przywitał z satysfakcją. Hitler obiecał mu, że kiedy jego wojska dotrą na Bliski Wschód, zlikwidują osiedla żydowskie w Palestynie. Po wojnie wielu Arabów wciąż uważało Hitlera za bohatera. Kiedy doszło do procesu Eichmanna w latach 1961–1962, angielskojęzyczna gazeta jordańska „Jerusalem Times”, opublikowała list gratulujący mu „wyświadczenie prawdziwego błogosławieństwa ludzkości”. Proces pewnego dnia „skończy się likwidacją pozostałych sześciu milionów, aby pomścić twoją krew”. Z drugiej strony, arabscy propagandyści antysemiccy często byli zwolennikami sowieckiej teorii głoszącej, że Żydzi i naziści działali w porozumieniu oraz że syjoniści byli naturalnymi następcami nazistów. Szczególnie w swojej propagandzie skierowanej na Zachód rządy arabskie porównywały <a href="/wiki/Si%C5%82y_Powietrzne_Izraela" title="Siły Powietrzne Izraela">Siły Powietrzne Izraela</a> z Luftwaffe oraz <a href="/wiki/Si%C5%82y_Obronne_Izraela" title="Siły Obronne Izraela">Siły Obronne Izraela</a> z SS i Gestapo. Publika arabska była na przemian (czasem zaś nawet równocześnie) informowana, że Holocaust był fortunnym wydarzeniem, diabolicznym spiskiem między Żydami a nazistami i nie miał w ogóle miejsca, będąc po prostu wymysłem syjonistów.”.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+%C5%BByd%C3%B3w&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=Paul&rft.pub=Platan&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=616&rft.isbn=9788385222255"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2004/41726.htm">Lebanon (Country Reports on Human Rights Practices – 2004)</a>. Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, 28 lutego 2005. [dostęp 2008-06-15]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite> „The television series, Ash-Shatat („The Diaspora”), which centered on the alleged conspiracy of the „The Protocols of the Elders of Zion” to dominate the world, was aired in October and November 2003 by the Lebanon-based satellite television network Al-Manar, owned by Hizballah.”.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Matthias Küntzel: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,553724,00.html">Anti-Semitic Hate Speech in the Name of Islam</a>. Der Spiegel, 16 maja 2008. [dostęp 2008-06-16]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite> „In 2007 the German Interior Ministry published a study on the worldviews of „Muslims in Germany,” the most comprehensive of its kind to date, which confirmed this trend. According to the study, „anti-Semitic attitudes were found among young Muslims far more often than among non-Muslim immigrants or domestic non-Muslims.” The study cited examples of Muslim students to illustrate that this anti-Semitism cannot be dismissed as the product of an underdog attitude within marginalized social groups, but instead represents an ideological way of thinking.”.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Haviv Rettig: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120111234130/http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull&cid=1201867280106">EU official: Half of European anti-Semitism related to radical Islam</a>. The Jerusalem Post, 2 lutego 2008. [dostęp 2008-06-16]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1201867280106">tego adresu</a> (11 stycznia 2012)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite> „Some 50 percent of anti-Semitic incidents on the European continent are connected to radical Islamic elements, according to a senior European Commission official.”.</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Itamar Marcus, Barbara Crook: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.palwatch.org/STORAGE/special%20reports/Kill_A_Jew.pdf">Kill A Jew – Go To Heaven, A Study of the Palestinian Authority’s Promotion of Genocide</a>. [dostęp 2008-06-15]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3900060"><i>faszyzm</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2013-10-12]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=faszyzm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3900060" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Alain_Finkielkraut" title="Alain Finkielkraut">Alain Finkielkraut</a>: <i>W imię Innego. Antysemicka twarz lewicy</i>. Warszawa: Sic!, 2005. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388807641" title="Specjalna:Książki/8388807641">ISBN <span class="isbn">83-88807-64-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=W+imi%C4%99+Innego.+Antysemicka+twarz+lewicy&rft.aulast=Finkielkraut&rft.aufirst=Alain&rft.pub=Sic%21&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-88807-64-1"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span> przeł. Renata Lis.</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Dawid</span><span class="cite-name-initials" title="Dawid" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Warszawski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Dawid</span><span class="cite-name-initials" title="Dawid">D.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wyborcza.pl/7,75248,2518874.html"><i>Lewicowy antysemityzm</i></a> [online], Wyborcza.pl, 28 stycznia 2005<span class="accessdate"> [dostęp 2008-06-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Dawid&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Lewicowy+antysemityzm&rft.date=2005-01-28&rft.aulast=Warszawski&rft_id=https%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2F7%2C75248%2C2518874.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Piotr Kendziorek: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.obywatel.org.pl/index.php?module=pagemaster&func=viewpub&tid=3&pid=1196">Lewicowy antysemityzm</a>. Magazyn Obywatel nr 4/2007 (36). [dostęp 2008-06-15]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Stefan Zgliczyński: <i>Antysemityzm po polsku</i>. Warszawa: Książka i Prasa, 2008. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788388353475" title="Specjalna:Książki/9788388353475">ISBN <span class="isbn">978-83-88353-47-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Antysemityzm+po+polsku&rft.aulast=Zgliczy%C5%84ski&rft.aufirst=Stefan&rft.date=2008&rft.pub=Ksi%C4%85%C5%BCka+i+Prasa&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-88353-47-5"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061121200507/http://www.eurojewcong.org/ejc/news.php?id_article=601"><i>Anti-Semitic Incidents and Discourse in Europe During the Israel-Hezbollah War</i></a> [online], European Jewish Congress, 15 listopada 2006 [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eurojewcong.org/ejc/news.php?id_article=601">adresu</a> 2006-11-21]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2006-11-15&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Anti-Semitic+Incidents+and+Discourse+in+Europe+During+the+Israel-Hezbollah+War&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eurojewcong.org%2Fejc%2Fnews.php%3Fid_article%3D601" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://euobserver.com/9/29842">EU sees upswing in antisemitic attacks, report says</a>. Stephen Roth Institute, 2010.</cite></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiadomosci.wp.pl/wiadomosc.html?kat=1356&wid=9823844&rfbawp=1207317053.702&ticaid=15a6f&_ticrsn=3">Watykan: potępiamy antysemityzm i dyskryminację Żydów</a>. <a href="/wiki/Wirtualna_Polska" title="Wirtualna Polska">Wirtualna Polska</a>, 4 kwietnia 2008.</cite></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Maria</span><span class="cite-name-initials" title="Maria" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Janion</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Maria</span><span class="cite-name-initials" title="Maria">M.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080508214810/http://wyborcza.pl/1,76842,5066828.html"><i>„Nie-Boska komedia” – skażone arcydzieło</i></a> [online], Gazeta Wyborcza, 29 marca 2008<span class="accessdate"> [dostęp 2008-06-05]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wyborcza.pl/1,76842,5066828.html">adresu</a> 2008-05-08]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Maria&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%E2%80%9ENie-Boska+komedia%E2%80%9D+%E2%80%93+ska%C5%BCone+arcydzie%C5%82o&rft.date=2008-03-29&rft.aulast=Janion&rft_id=http%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2F1%2C76842%2C5066828.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Tomasz Wołek: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polityka.pl/jak-zyd-stawal-sie-wrogiem/Lead33,1139,256497,18/">Jak Żyd stawał się wrogiem</a>. Polityka, 2 czerwca 2008. [dostęp 2008-06-05].</cite></span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text">I. Ihnatowicz, A. Mączak, B. Zientara, J. Żarnowski, <i>Społeczeństwo polskie od X do XX wieku</i>, wyd. 3 popr., Warszawa 1996, s. 549.</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Kukiel, <i>Dzieje Polski porozbiorowe (1795-1921)</i>, Londyn 1993, s. 481.</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Sobczak, <i>„Kwestia żydowska” w interpretacji Romana Dmowskiego w kontekście rozważań o „interesie narodowym” i asymilacji Żydów na ziemiach polskich u schyłku XIX wieku</i>, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 2003, nr 1008, „Nauki Humanistyczne” 8, s. 109.</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Sobczak, <i>Postawa polityczna Żydów w zaborze rosyjskim na przełomie XIX i XX wieku w świetle analizy ruchu narodowodemokratycznego i demokratyczno-postępowego</i>, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 2007, nr 1188, „Nauki Humanistyczne”, 11, s. 102.</span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Krzykała, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Rocznik_Lubelski/Rocznik_Lubelski-r1958-t1/Rocznik_Lubelski-r1958-t1-s219-230/Rocznik_Lubelski-r1958-t1-s219-230.pdf"><i>Udział studentów Instytutu Puławskiego w ogólnorosyjskich strajkach uczelni w latach 1901–1902</i></a>, „Rocznik Lubelski”, 1, 1958, s. 221.</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Sobczak, <i>Narodowa Demokracja wobec kwestii żydowskiej na ziemiach polskich przed I wojną światową</i>, Wrocław 2007, s. 131–132, 136.</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Sobczak, <i>Narodowa Demokracja wobec kwestii żydowskiej na ziemiach polskich przed I wojną światową</i>, Wrocław 2007, s. 159, 161.</span> </li> <li id="cite_note-autonazwa1-83"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autonazwa1_83-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autonazwa1_83-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Wypędzenia i pogromy.</i> Krzysztof Brunetko, Historia Żydów, wyd spec. Polityki 1/2008, str 44, <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1730-0525">1730-0525</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Mirosław Czech. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120209210742/http://www.otwarta.org/kosciol-katolicki-i-antysemityzm-w-polsce-miedzywojennej,382.html"><em>We krwi mają nienawiść do chrześcijaństwa</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Wyborcza" title="Gazeta Wyborcza">Gazeta Wyborcza</a>”, 2 lutego 2008. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0860-908X">0860-908X</a></span>. [dostęp 2008-06-21]. Cytat: Tymczasem w latach 1935–1937 mnożyły się zamieszki i pogromy antyżydowskie – w Grodnie, Przytyku, Brześciu Litewskim. Byli zabici i ranni. W tej sytuacji prymas August Hlond wydał w lutym 1936 r. list pasterski „O katolickie zasady moralne”. Pisał w nim: <i>Problem żydowski istnieje i istnieć będzie, dopóki żydzi będą żydami. (...) Faktem jest, że żydzi walczą z Kościołem katolickim, tkwią w wolnomyślicielstwie, stanowią awangardę bezbożnictwa, ruchu bolszewickiego i akcji wywrotowej. Faktem jest, że wpływ żydowski na obyczajność jest zgubny, a ich zakłady wydawnicze propagują pornografię. Prawdą jest, że żydzi dopuszczają się oszustw, lichwy i prowadzą handel żywym towarem. Prawdą jest, że w szkołach wpływ młodzieży żydowskiej na katolicką jest na ogół pod względem religijnym i etycznym ujemny. Ale – bądźmy sprawiedliwi. Nie wszyscy żydzi są tacy. (...) Przestrzegam przed importowaną z zagranicy postawą etyczną, zasadniczo i bezwzględnie antyżydowską. Jest ona niezgodna z etyką katolicką. Wolno swój naród więcej kochać; nie wolno nikogo nienawidzić. Ani żydów. W stosunkach kupieckich dobrze jest swoich uwzględniać przed innymi, omijać sklepy żydowskie i żydowskie stragany na jarmarku, ale nie wolno pustoszyć sklepu żydowskiego, niszczyć żydom towarów, wybijać szyb, obrzucać petardami ich domów. (...) Nie wolno żydów napadać, bić ich, kaleczyć, oczerniać</i>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=We+krwi+maj%C4%85+nienawi%C5%9B%C4%87+do+chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Wyborcza%5D%5D&rft.date=2+lutego+2008&rft.au=Miros%C5%82aw+Czech&rft.issn=0860-908X&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20120209210742%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.otwarta.org%2Fkosciol-katolicki-i-antysemityzm-w-polsce-miedzywojennej%2C382.html"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-lastname">Składkowski</span>, <i>Nasz Przegląd (Warszawa), przemówienie Składkowskiego</i>, 14 stycznia 1937<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nasz+Przegl%C4%85d+%28Warszawa%29%2C+przem%C3%B3wienie+Sk%C5%82adkowskiego&rft.date=1937-01-14&rft.aulast=Sk%C5%82adkowski" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-autonazwa2-86"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autonazwa2_86-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autonazwa2_86-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Norman Davies: <i>Powstanie 44</i>. Kraków: Znak, 2010, s. 122. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324013869" title="Specjalna:Książki/9788324013869">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-240-1386-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Powstanie+44&rft.au=Norman+Davies&rft.pub=Znak&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=122&rft.isbn=9788324013869"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">William W. Hagen in his Before the <i>„Final Solution”: Toward a Comparative Analysis of Political Anti-Semitism in Interwar Germany and Poland.</i> article in Journal of Modern History (1996):.</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Wielka encyklopedia PWN. Tom 27</i>. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 91. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301143622" title="Specjalna:Książki/8301143622">ISBN <span class="isbn">83-01-14362-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wielka+encyklopedia+PWN.+Tom+27&rft.date=2005&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+PWN&rft.place=Warszawa&rft.pages=91&rft.isbn=83-01-14362-2"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Jerzy Tomaszewski: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://or.icm.edu.pl/recenzje/tomaszewski-100klamstw.html">recenzja – prof. Jerzy R. Nowak, „100 kłamstw J.T. Grossa o żydowskich sąsiadach i Jedwabnem”</a>. [dostęp 2008-06-05].</cite> niektóre stowarzyszenia wprowadzały „paragraf aryjski” (a więc dotykający nie tylko wyznawców judaizmu) wzorem III Rzeszy (por. Monika Natkowska: <i>Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”. Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931–1939.</i> Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 1999).</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Waldemar Piasecki: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.znak.org.pl/index.php?t=ludzie&id=181">Segregacja akademicka</a>. 5 listopada 2007. [dostęp 2009-01-29].</cite> „Od kiedy pomysły segregacyjne były obecne w polskim życiu akademickim?<br /> Od wczesnych lat 20. Najpierw była to idea numerus clausus, czyli doprowadzenia do tego, aby mniejszości narodowe miały na uczelniach taką reprezentację procentową, jaką posiadają w całej populacji Polski. Potem było getto ławkowe. Następnie numerus nullus, czyli wyzerowanie Żydów z uczelni i towarzyszący temu „paragraf aryjski”, czyli zakaz członkostwa w organizacjach studenckich. Towarzyszyły temu zorganizowane akcje młodzieży narodowej. Na przykład dni bez Żydów, kiedy ich po prostu bojówki narodowe do budynków uniwersyteckich nie wpuszczały. Żydowscy studenci byli znieważani, poniżani, bici. Na uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie dochodziło nawet do morderstw.”.</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Jerzy Ogonowski: <i>Sytuacja prawna Żydów w Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939</i>. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2012, s. 130. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788361850496" title="Specjalna:Książki/9788361850496">ISBN <span class="isbn isbn-do-sprawdzenia">978-83-61850-496</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sytuacja+prawna+%C5%BByd%C3%B3w+w+Rzeczypospolitej+Polskiej+1918%E2%80%931939&rft.aulast=Ogonowski&rft.aufirst=Jerzy&rft.date=2012&rft.pub=%C5%BBydowski+Instytut+Historyczny+im.+Emanuela+Ringelbluma&rft.place=Warszawa&rft.pages=130&rft.isbn=978-83-61850-496"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160407154148/http://isbnplus.com/9788385888161"><i>9788385888161 Numerus Clausus, Getto Awkowe, Numerus Nullus, „paragraf Aryjski” by Monika Natkowska</i></a> [online], isbnplus.com<span class="accessdate"> [dostęp 2016-03-28]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://isbnplus.com/9788385888161">adresu</a> 2016-04-07]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=9788385888161+Numerus+Clausus%2C+Getto+Awkowe%2C+Numerus+Nullus%2C+%E2%80%9Eparagraf+Aryjski%E2%80%9D+by+Monika+Natkowska&rft_id=http%3A%2F%2Fisbnplus.com%2F9788385888161" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=114592"><i>Nowy Dziennik (wydanie wieczorne). 1938, nr 326</i></a>, jbc.bj.uj.edu.pl, 28 listopada 1938<span class="accessdate"> [dostęp 2016-03-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1938-11-28&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nowy+Dziennik+%28wydanie+wieczorne%29.+1938%2C+nr+326&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D114592" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=153557"><i>Nowy Dziennik. 1939, nr 147</i></a>, jbc.bj.uj.edu.pl, 31 maja 1939<span class="accessdate"> [dostęp 2016-03-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=1939-05-31&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nowy+Dziennik.+1939%2C+nr+147&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D153557" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200716200448/http://www.hist.uni.wroc.pl/pdf/srebrakowski/petardy.pdf">Aleksander Srebrakowski, Zamachy petardowe w Wilnie, w 1937 roku. Kronika dokumentalna, [w:</a> Z Jeleniej Góry do Wrocławia i z powrotem. Wokół historii społecznej i gospodarczej, red. T. Głowiński, Wrocław 2018, s. 256–277]. [dostęp 2020-05-05]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hist.uni.wroc.pl/pdf/srebrakowski/petardy.pdf">tego adresu</a> (2020-07-16)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/p_sportowy/1938/numer017/imagepages/image2.htm">Przegląd Sportowy nr 17 z 28 lutego 1938 „15 godzin wśród obradujących piłkarzy”</a>. [dostęp 2008-06-05].</cite></span> </li> <li id="cite_note-ŻIH-97"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ŻIH_97-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ŻIH_97-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ŻIH_97-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Rafał Żebrowski: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jhi.pl/psj/oboz_przejsciowy_w_Zbaszyniu">Obóz przejściowy w Zbąszyniu</a>. [w:] <i>Żydowski Instytut Historyczny</i> [on-line]. jhi.pl. [dostęp 2018-07-16].</cite></span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text">Ustawa z dnia 31 marca 1938 r. o pozbawianiu obywatelstwa. (<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19380220191">Dz.U. z 1938 r. nr 22, poz. 191</a></span>).</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Grzegorz Rytel: <i>Lucjan Korngold. Warszawa-São Paulo 1897–1963</i>. Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2014, s. 85. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788393093748" title="Specjalna:Książki/9788393093748">ISBN <span class="isbn">978-83-930937-4-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lucjan+Korngold.+Warszawa-S%C3%A3o+Paulo+1897%E2%80%931963&rft.aulast=Rytel&rft.aufirst=Grzegorz&rft.date=2014&rft.pub=Wydawnictwo+Salix+Alba&rft.place=Warszawa&rft.pages=85&rft.isbn=978-83-930937-4-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kpbc.ukw.edu.pl/publication/88565"><em>Żydzi nie powinni być adwokatami</em></a>. „<a href="/wiki/S%C5%82owo_Pomorskie" title="Słowo Pomorskie">Słowo Pomorskie</a>”. Nr 67, s. 9, 22 marca 1939.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BBydzi+nie+powinni+by%C4%87+adwokatami&rft.jtitle=%5B%5BS%C5%82owo+Pomorskie%5D%5D&rft.date=22+marca+1939&rft.volume=Nr+67&rft.pages=9&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kpbc.ukw.edu.pl%2Fpublication%2F88565"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text">Marek Edelman: <i>Życie. Po prostu.</i> Witold Bereś, Krzysztof Brunetko, s. 207–211, wyd. Świat Książki, Warszawa 2008, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324708925" title="Specjalna:Książki/9788324708925">ISBN <span class="isbn">978-83-247-0892-5</span></a>.</span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text">Jerzy Ślaski, <i>Polska Walcząca</i>, t. 3, Warszawa 1999, s. 1039.</span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text">Israel Gutman, <i>Encyclopedia of the Holocaust</i>, s. 1032.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Israel_Gutman" title="Israel Gutman">Israel Gutman</a>, <a href="/wiki/Shmuel_Krakowski" title="Shmuel Krakowski">Shmuel Krakowski</a>, <i>Unequal victims: Poles and Jews during World War Two</i>. Holocaust Library, Nowy Jork 1986.</span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izrael.badacz.org/historia/szoa.html"><i>Holocaust 1939–1942.</i></a> (www.izrael.badacz.org).</span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text">Polska w dokumentach z archiwów rosyjskich 1949–1953, Warszawa 2000, s. 46.</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text">Krzysztof Szwagrzyk: <i>Żydzi w kierownictwie UB. Stereotyp czy rzeczywistość?</i> <a href="/wiki/Biuletyn_Instytutu_Pami%C4%99ci_Narodowej" title="Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej">Biuletyn IPN</a> (11/2005).</span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text">„Warto się jednak zastanowić, co miało decydujący wpływ na postawę sprawców pogromu. Analiza źródeł pozwala stwierdzić, że główną przyczyną opisywanych wydarzeń nie były uprzedzenia natury politycznej („<a href="/wiki/%C5%BBydokomuna" title="Żydokomuna">żydokomuna</a>”) ani ekonomicznej (zyski z przejęcia mienia pożydowskiego), lecz głęboko zakorzeniony w świadomości społecznej, stereotypowy średniowieczny wizerunek Żyda – mordercy dzieci chrześcijańskich. W zeznaniach oskarżonych dotyczących motywacji ich działań wielokrotnie powracał wątek dzieci zabijanych w synagodze. Sprawcy nie zdawali sobie sprawy z tego, jak głęboko zdemoralizował ich dokonany na oczach społeczeństwa polskiego hitlerowski mord na Żydach, ich bezkarne masowe zabijanie.” – Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie. 11 sierpnia 1945 r., Żydowski Instytut Historyczny, 2000, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8385888276" title="Specjalna:Książki/8385888276">ISBN <span class="isbn">83-85888-27-6</span></a>, s. 124.</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dzieje.pl/aktualnosci/dr-korkuc-z-ipn-ogien-walczyl-o-polske-niepodlegla">Dr Korkuć z IPN: „Ogień” walczył o Polskę niepodległą</a> dzieje.pl [dostęp 2012-06-04].</span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jan Tomasz</span><span class="cite-name-initials" title="Jan Tomasz" style="display:none">J.T.</span> </span><span class="cite-lastname">Gross</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jan Tomasz</span><span class="cite-name-initials" title="Jan Tomasz">J.T.</span></span>, <i>Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści</i>, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 58, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324008766" title="Specjalna:Książki/9788324008766">ISBN <span class="isbn">978-83-240-0876-6</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/832836973">832836973</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.aufirst=Jan+Tomasz&rft.aulast=Gross&rft.date=2008&rft.isbn=978-83-240-0876-6&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Strach.+Antysemityzm+w+Polsce+tu%C5%BC+po+wojnie.+Historia+moralnej+zapa%C5%9Bci&rft.pub=Wydawnictwo+Znak&rft_id=info%3Aoclcnum%2F832836973" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text">Barbara Engelking-Boni Zagłada Żydów: pamięć narodowa a pisanie historii w Polsce i we Francji, s. 195.</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rasil.home.pl/rrh_4_2006/13_andrzej_tlomacki.pdf">Andrzej Tłomacki, Radzyński Rocznik Humanistyczny, s. 194</a>.</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text">Jerzy Tomaszewski, Józef Adelson, Najnowsze dzieje Żydów w Polsce, w zarysie (do 1950 roku), 1993, s. 401: Skrajnymi przykładami wystąpień antysemickich były pogromy. Co najmniej kilkanaście zajść miało taki charakter, trzy z nich są powszechnie znane: w Krakowie, Parczewie i Kielcach.</span> </li> <li id="cite_note-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-114">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Yad Vashem Studies, Tom 26</i>, s. 75.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text">Alina Cała, Helena Datner-Śpiewak, Dzieje Żydów w Polsce, 1944-1968. Teksty źródłowe, Żydowski Instytut Historyczny, 1997, s. 28.</span> </li> <li id="cite_note-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-116">↑</a></span> <span class="reference-text">Sebastian Bojemski, <i>Poszli w skier powodzi...: Narodowe Siły Zbrojne w Powstaniu Warszawskim</i>, s. 25.</span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiadomosci.wp.pl/wiadomosc.html?kat=1342&wid=9057334&rfbawp=1185453385.522&ticaid=142b6&_ticrsn=3"><i>IPN zajmie się antysemicką kampanią władz PRL.</i></a> wp.pl, 2007-7-26.</span> </li> <li id="cite_note-PE2006-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PE2006_118-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2006-0273+0+DOC+XML+V0//PL&language=PL">Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie nasilenia przemocy powodowanej rasizmem i homofobią w Europie</a>. Parlament Europejski, 2006-06-15. [dostęp 2015-12-26].</cite></span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Ilan</span><span class="cite-name-initials" title="Ilan" style="display:none">I.</span> </span><span class="cite-lastname">Moss</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Ilan</span><span class="cite-name-initials" title="Ilan">I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927120846/http://www.eurojewcong.org/ejc/DOC/601_AS_report.pdf"><i>Anti-Semitic Incidents and Discourse in Europe During the Israel-Hezbollah War</i></a> [online], European Jewish Congress, 2006 [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eurojewcong.org/ejc/DOC/601_AS_report.pdf">adresu</a> 2007-09-27]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ilan&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Anti-Semitic+Incidents+and+Discourse+in+Europe+During+the+Israel-Hezbollah+War&rft.date=2006&rft.aulast=Moss&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eurojewcong.org%2Fejc%2FDOC%2F601_AS_report.pdf" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text">„There were no incidents involving attacks on Jews or the Israeli Embassy. However, there was a visible general anti-Jewish atmosphere that has deeper roots in the Polish political situation. Although anti-Semitism can be seen to be growing amongst segments of the populace, this is not linked to the Lebanon war.” – Anti-Semitic Incidents..., s. 37.</span> </li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060819203905/http://www.eurojewcong.org/ejc/news.php?id_article=456"><i>European Jewish Congress Condemns Anti-Semitic Radio Station in Poland</i></a> [online], European Jewish Congress, 6 kwietnia 2006 [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eurojewcong.org/ejc/news.php?id_article=456">adresu</a> 2006-08-19]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2006-04-06&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=European+Jewish+Congress+Condemns+Anti-Semitic+Radio+Station+in+Poland&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eurojewcong.org%2Fejc%2Fnews.php%3Fid_article%3D456" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text">Piotr Zychowicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rzeczpospolita.pl/gazeta/wydanie_061121/swiat/swiat_a_4.html"><i>Żydzi czują się zagrożeni na zachodzie</i>.</a> „Rzeczpospolita”, 21/11 2006.</span> </li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text">P. Zychowicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rzeczpospolita.pl/gazeta/wydanie_061121/swiat/swiat_a_4.html"><i>Żydzi...</i></a></span> </li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726190208/http://www.raportmniejszosci.pl/"><i>Raport mniejszości</i></a>. raportmniejszosci.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.raportmniejszosci.pl/">tego adresu</a> (2011-07-26)].</cite> [dostęp 20 czerwca 2011].</span> </li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Bohdan Melka. <em>Przegląd tygodnia</em>. „Angora”. 46 (1117), s. 69, 2011-11-13. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0867-8162">0867-8162</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Przegl%C4%85d+tygodnia&rft.jtitle=Angora&rft.date=2011-11-13&rft.volume=46+%281117%29&rft.aulast=Melka&rft.aufirst=Bohdan&rft.pages=69&rft.issn=0867-8162"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-126">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rzeszow.onet.pl/sad-nad-judaszem-w-pruchniku-mieszkancy-spalili-kukle-zyda/eb45r82">„Sąd nad Judaszem” w Pruchniku. Mieszkańcy spalili kukłę Żyda</a>. <a href="/wiki/Onet.pl" title="Onet.pl">onet.pl</a>, 21 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-22].</cite></span> </li> <li id="cite_note-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-127">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,24688234,swiatowy-kongres-zydow-potepia-sad-nad-judaszem-w-pruchniku.html#s=BoxOpImg2">Światowy Kongres Żydów potępia sąd nad Judaszem w Pruchniku. „Jaka byłaby reakcja Jana Pawła II?”</a>. <a href="/wiki/Gazeta.pl" title="Gazeta.pl">gazeta.pl</a>, 22 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-22].</cite></span> </li> <li id="cite_note-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-128">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nigdywiecej.org/komunikaty/rok-2021/4528-platformy-aukcyjne-kasuja-rasizm"><i>PLATFORMY AUKCYJNE KASUJĄ RASIZM</i></a> [online], Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”<span class="accessdate"> [dostęp 2021-11-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=PLATFORMY+AUKCYJNE+KASUJ%C4%84+RASIZM&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nigdywiecej.org%2Fkomunikaty%2Frok-2021%2F4528-platformy-aukcyjne-kasuja-rasizm" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-129">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dlakupujacych.allegro.pl/bezpieczenstwo/wspolpraca-w-ochronie-praw/pl/nasi-partnerzy/partner/448"><i>Dla kupujących</i></a> [online], Allegro<span class="accessdate"> [dostęp 2021-11-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Dla+kupuj%C4%85cych&rft_id=https%3A%2F%2Fdlakupujacych.allegro.pl%2Fbezpieczenstwo%2Fwspolpraca-w-ochronie-praw%2Fpl%2Fnasi-partnerzy%2Fpartner%2F448" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-130">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nigdywiecej.org/komunikaty/rok-2019/4265-antysemickie-publikacje-znikaja-z-allegro"><i>ANTYSEMICKIE PUBLIKACJE ZNIKAJĄ Z ALLEGRO</i></a> [online], Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”<span class="accessdate"> [dostęp 2021-11-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=ANTYSEMICKIE+PUBLIKACJE+ZNIKAJ%C4%84+Z+ALLEGRO&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nigdywiecej.org%2Fkomunikaty%2Frok-2019%2F4265-antysemickie-publikacje-znikaja-z-allegro" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-131">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dorzeczy.pl/kraj/59691/stowarzyszenie-nigdy-wiecej-bedzie-moderowac-allegro.html"><i>Stowarzyszenie „Nigdy Więcej” będzie moderować serwis Allegro</i></a> [online], Do Rzeczy, 23 marca 2018<span class="accessdate"> [dostęp 2021-11-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2018-03-23&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Stowarzyszenie+%E2%80%9ENigdy+Wi%C4%99cej%E2%80%9D+b%C4%99dzie+moderowa%C4%87+serwis+Allegro&rft_id=https%3A%2F%2Fdorzeczy.pl%2Fkraj%2F59691%2Fstowarzyszenie-nigdy-wiecej-bedzie-moderowac-allegro.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-132">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nigdywiecej.org/komunikaty/rok-2021/4561-czy-antysemityzm-jest-antysemicki"><i>CZY ANTYSEMITYZM JEST ANTYSEMICKI?</i></a> [online], Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”<span class="accessdate"> [dostęp 2021-11-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=CZY+ANTYSEMITYZM+JEST+ANTYSEMICKI%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nigdywiecej.org%2Fkomunikaty%2Frok-2021%2F4561-czy-antysemityzm-jest-antysemicki" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz-133"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz_133-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz_133-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-polska.newsweek.pl-zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz_133-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/Centrum_Badania_Opinii_Spo%C5%82ecznej" title="Centrum Badania Opinii Społecznej">CBOS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151122175659/http://polska.newsweek.pl/zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz,artykuly,368624,1.html">Żydów lubimy coraz bardziej. Polacy i Żydzi. Sondaż – Polska – Newsweek.pl</a>. polska.newsweek.pl, 14 sierpnia 2015. [dostęp 2015-11-22]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://polska.newsweek.pl/zydow-lubimy-coraz-bardziej-polacy-i-zydzi-sondaz,artykuly,368624,1.html">tego adresu</a> (2015-11-22)].</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation journal" id="CITEREFZaremska">Hanna Zaremska. <em>Chrześcijanie i Żydzi w Średniowieczu: od tolerancji do wypędzenia</em>. „Magazyn Historyczny”. 6'91. s. 31–37.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Chrze%C5%9Bcijanie+i+%C5%BBydzi+w+%C5%9Aredniowieczu%3A+od+tolerancji+do+wyp%C4%99dzenia&rft.jtitle=Magazyn+Historyczny&rft.volume=6%2791&rft.aulast=Zaremska&rft.aufirst=Hanna&rft.pages=31%E2%80%9337"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji"><img alt="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/8px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/12px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/16px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></span></span> <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/anti-semitism/v-1">Anti-Semitism</a></i> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>, <a href="/wiki/Routledge_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Routledge Encyclopedia of Philosophy">Routledge Encyclopedia of Philosophy</a>, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].</li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Judaizm_i_%C5%BBydzi" title="Szablon:Judaizm i Żydzi"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Judaizm_i_%C5%BBydzi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Judaizm i Żydzi (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Judaizm_i_%C5%BBydzi&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">Judaizm</a> i <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydzi</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Żydowskie ruchy religijne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm#Judaizm_ortodoksyjny" title="Judaizm">Ortodoksyjny</a> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm_ultraortodoksyjny" title="Judaizm ultraortodoksyjny">Ultraortodoksja</a> (charedi)</li> <li><a href="/wiki/Chardal" title="Chardal">Chardal</a></li> <li><a href="/wiki/Chasydyzm_polski" title="Chasydyzm polski">Chasydyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Nowoczesna_ortodoksja" title="Nowoczesna ortodoksja">Nowoczesna ortodoksja</a></li> <li><a href="/wiki/Otwarta_ortodoksja_(judaizm)" title="Otwarta ortodoksja (judaizm)">Otwarta ortodoksja</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_konserwatywny" title="Judaizm konserwatywny">Konserwatywny</a> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm_neologiczny" title="Judaizm neologiczny">Neologiczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_reformowany" title="Judaizm reformowany">Reformowany</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_rekonstrukcjonistyczny" title="Judaizm rekonstrukcjonistyczny">Rekonstrukcjonistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_humanistyczny" title="Judaizm humanistyczny">Humanistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowska_Odnowa" title="Żydowska Odnowa">Odnowienia</a></li> <li><a href="/wiki/Samarytanie" title="Samarytanie">Samarytanie</a></li> <li><a href="/wiki/Judeochrze%C5%9Bcijanie" title="Judeochrześcijanie">Judeochrześcijanie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_mesjanistyczni" title="Żydzi mesjanistyczni">Mesjanistyczni</a></li> <li><a href="/wiki/Nazarejczycy" title="Nazarejczycy">Nazarejczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Sabataizm" title="Sabataizm">Sabataizm</a></li> <li><a href="/wiki/Franki%C5%9Bci" title="Frankiści">Frankizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%BBydowskie_schizmy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Żydowskie schizmy (strona nie istnieje)">Schizmy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stosunki_pomi%C4%99dzy_%C5%BCydowskimi_ruchami_religijnymi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stosunki pomiędzy żydowskimi ruchami religijnymi (strona nie istnieje)">Wzajemne stosunki</a></li></ul> <ul><li>zob. też: <a href="/wiki/Karaimizm" title="Karaimizm">Karaimizm</a>, <a href="/wiki/Sekularyzm_%C5%BCydowski" title="Sekularyzm żydowski">Sekularyzm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ludy wyznające judaizm</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_aszkenazyjscy" title="Żydzi aszkenazyjscy">Aszkenazyjczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Sefardyjczycy" title="Sefardyjczycy">Sefardyjczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrachijczycy" title="Mizrachijczycy">Mizrachijczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Felaszowie" title="Felaszowie">Felaszowie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_g%C3%B3rscy" title="Żydzi górscy">Żydzi górscy</a></li> <li><a href="/wiki/Romanioci" title="Romanioci">Romanioci</a></li> <li><a href="/wiki/Bnej_Israel" title="Bnej Israel">Bnej Israel</a></li> <li><a href="/wiki/Bnej_Menasze" title="Bnej Menasze">Bnej Menasze</a></li> <li><a href="/wiki/Gruzi%C5%84scy_%C5%BBydzi" title="Gruzińscy Żydzi">Gruzińscy Żydzi</a></li> <li><a href="/wiki/Krymczacy" title="Krymczacy">Krymczacy</a></li> <li><a href="/wiki/Ostatni_%C5%BBydzi_w_Kerali" title="Ostatni Żydzi w Kerali">Żydzi z Koczin</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Chinach" title="Historia Żydów w Chinach">Żydzi z Kaifeng</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_chazarscy" title="Żydzi chazarscy">Żydzi chazarscy</a></li> <li><a href="/wiki/Lemba" title="Lemba">Lemba</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Filozofia żydowska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/B%C3%B3g_w_judaizmie" title="Bóg w judaizmie">Bóg w judaizmie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zasady_wiary_%C5%BCydowskiej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zasady wiary żydowskiej (strona nie istnieje)">Zasady wiary</a></li> <li><a href="/wiki/Nar%C3%B3d_wybrany" title="Naród wybrany">Naród wybrany</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eschatologia_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eschatologia żydowska (strona nie istnieje)">Eschatologia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Etyka_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etyka żydowska (strona nie istnieje)">Etyka</a></li> <li><a href="/wiki/Gilgul" title="Gilgul">Gilgul</a></li> <li><a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">Halacha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teologia_Holokaustu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia Holokaustu (strona nie istnieje)">Teologia Holokaustu</a></li> <li><a href="/wiki/Jahwe" title="Jahwe">Jahwe</a></li> <li><a href="/wiki/Kaba%C5%82a" title="Kabała">Kabała</a></li> <li><a href="/wiki/Koszerno%C5%9B%C4%87" title="Koszerność">Koszerność</a></li> <li><a href="/wiki/Mesjanizm" title="Mesjanizm">Mesjanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Musaryzm" title="Musaryzm">Musaryzm</a></li> <li><a href="/wiki/Adonai" title="Adonai">Imię Boga</a></li> <li><a href="/wiki/Siedem_Praw_Noego" title="Siedem Praw Noego">Siedem Praw Noego</a></li> <li><a href="/wiki/Cedaka" title="Cedaka">Cedaka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tzniut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tzniut (strona nie istnieje)">Tzniut</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Teksty religijne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Tanach" title="Tanach">Tanach</a> <ul><li><a href="/wiki/Tora" title="Tora">Tora</a></li> <li><a href="/wiki/Newiim" title="Newiim">Newiim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ketuwim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ketuwim (strona nie istnieje)">Ketuwim</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gemara" title="Gemara">Gemara</a></li> <li><a href="/wiki/Miszna" title="Miszna">Miszna</a></li> <li><a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a></li> <li><a href="/wiki/Tosefta" title="Tosefta">Tosefta</a></li> <li><a href="/wiki/Midrasz" title="Midrasz">Midrasz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Literatura_rabiniczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Literatura rabiniczna (strona nie istnieje)">Literatura rabiniczna</a></li> <li><a href="/wiki/Miszne_Tora" title="Miszne Tora">Miszne Tora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba%27ah_Turim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba'ah Turim (strona nie istnieje)">Arba'ah Turim</a></li> <li><a href="/wiki/Szulchan_aruch" title="Szulchan aruch">Szulchan aruch</a></li> <li><a href="/wiki/Miszna_Berura" title="Miszna Berura">Miszna Berura</a></li> <li><a href="/wiki/Zohar" title="Zohar">Zohar</a></li> <li><a href="/wiki/Hagada" title="Hagada">Hagada</a></li> <li><a href="/wiki/Pijut" title="Pijut">Pijut</a></li> <li><a href="/wiki/Sidur" title="Sidur">Sidur</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Postacie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Abraham" title="Abraham">Abraham</a></li> <li><a href="/wiki/Dawid_(kr%C3%B3l_Izraela)" title="Dawid (król Izraela)">Dawid</a></li> <li><a href="/wiki/Moj%C5%BCesz" title="Mojżesz">Mojżesz</a></li> <li><a href="/wiki/Hillel" title="Hillel">Hillel</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak" title="Izaak">Izaak</a></li> <li><a href="/wiki/Szammaj" title="Szammaj">Szammaj</a></li> <li><a href="/wiki/Juda_ha-Nasi" title="Juda ha-Nasi">Juda ha-Nasi</a></li> <li><a href="/wiki/Saadja_ben_Josef" title="Saadja ben Josef">Saadja ben Josef</a></li> <li><a href="/wiki/Gerszom_z_Moguncji" title="Gerszom z Moguncji">Gerszom z Moguncji</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak_Alfasi" title="Izaak Alfasi">Izaak Alfasi</a></li> <li><a href="/wiki/Szlomo_ben_Icchak" title="Szlomo ben Icchak">Raszi</a></li> <li><a href="/wiki/Jehuda_Halewi" title="Jehuda Halewi">Jehuda Halewi</a></li> <li><a href="/wiki/Aben_Ezra" title="Aben Ezra">Aben Ezra</a></li> <li><a href="/wiki/Mordechaj_Kaplan" title="Mordechaj Kaplan">Mordechaj Kaplan</a></li> <li><a href="/wiki/Majmonides" title="Majmonides">Mojżesz Majmonides</a></li> <li><a href="/wiki/Nachmanides" title="Nachmanides">Nachmanides</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aszer_ben_Jechiel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aszer ben Jechiel (strona nie istnieje)">Aszer ben Jechiel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lewi_ben_Gerson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lewi ben Gerson (strona nie istnieje)">Lewi ben Gerson</a></li> <li><a href="/wiki/Jakub_(posta%C4%87_biblijna)" title="Jakub (postać biblijna)">Jakub</a></li> <li><a href="/wiki/Josef_Albo" title="Josef Albo">Josef Albo</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Karo" title="Józef Karo">Józef Karo</a></li> <li><a href="/wiki/Abrabanel" title="Abrabanel">Izaak Abrabanel</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak_Luria" title="Izaak Luria">Izaak Luria</a></li> <li><a href="/wiki/Salomon_(kr%C3%B3l_Izraela)" title="Salomon (król Izraela)">Salomon</a></li> <li><a href="/wiki/Szabetaj_Cewi" title="Szabetaj Cewi">Sabbataj Cwi</a></li> <li><a href="/wiki/Jakub_Frank" title="Jakub Frank">Jakub Frank</a></li> <li><a href="/wiki/Baal_Szem_Tow" title="Baal Szem Tow">Baal Szem Tow</a></li> <li><a href="/wiki/Dow_Ber_z_Mi%C4%99dzyrzecza" title="Dow Ber z Międzyrzecza">Dow-Ber</a></li> <li><a href="/wiki/Elimelech_z_Le%C5%BCajska" title="Elimelech z Leżajska">Elimelech</a></li> <li><a href="/wiki/Menachem_Mendel_Schneerson" title="Menachem Mendel Schneerson">Menachem Schneerson</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Życie i kultura</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kto_jest_%C5%BBydem%3F" title="Kto jest Żydem?">Kto jest Żydem?</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi#Nazwa_i_zapis" title="Żydzi">Etymologia słowa Żydzi</a></li> <li><a href="/wiki/Bar_micwa" title="Bar micwa">Bar micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bat_micwa" title="Bat micwa">Bat micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_mila" title="Brit mila">Brit mila</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_shalom" title="Brit shalom">Brit shalom</a></li> <li><a href="/wiki/Gwiazda_Dawida" title="Gwiazda Dawida">Gwiazda Dawida</a></li> <li><a href="/wiki/Ketuba" title="Ketuba">Ketuba</a></li> <li><a href="/wiki/Szabat" title="Szabat">Szabat</a></li> <li><a href="/wiki/Sziduch" title="Sziduch">Sziduch</a></li> <li><a href="/wiki/Ma%C5%82%C5%BCe%C5%84stwo_w_judaizmie" title="Małżeństwo w judaizmie">Małżeństwo</a></li> <li><a href="/wiki/Micwa" title="Micwa">Micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Nida_(judaizm)" title="Nida (judaizm)">Nida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pidyon_haben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pidyon haben (strona nie istnieje)">Pidyon haben</a></li> <li><a href="/wiki/Minjan" title="Minjan">Minjan</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm#Śmierć" title="Judaizm">Żałoba w judaizmie</a></li> <li><a href="/wiki/Kuchnia_%C5%BCydowska" title="Kuchnia żydowska">Kuchnia żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/Chiloni" title="Chiloni">Chiloni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Awiecka_kultura_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Świecka kultura żydowska (strona nie istnieje)">Świecka kultura żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/Konwersja_na_judaizm" title="Konwersja na judaizm">Konwersja na judaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Jezus_w_judaizmie" title="Jezus w judaizmie">Jezus w judaizmie</a></li> <li><a href="/wiki/Chad_gadja" title="Chad gadja">Chad gadja</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Święta</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Chanuka" title="Chanuka">Chanuka</a></li> <li><a href="/wiki/Jom_Kipur" title="Jom Kipur">Jom Kipur</a></li> <li><a href="/wiki/Pesach" title="Pesach">Pesach</a></li> <li><a href="/wiki/Purim" title="Purim">Purim</a></li> <li><a href="/wiki/Rosz_ha-Szana" title="Rosz ha-Szana">Rosz ha-Szana</a></li> <li><a href="/wiki/Sukkot_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Sukkot (święto)">Sukkot</a></li> <li><a href="/wiki/Szawuot" title="Szawuot">Szawuot</a></li> <li><a href="/wiki/Sziwa_Asar_be-Tamuz" title="Sziwa Asar be-Tamuz">Sziwa Asar be-Tamuz</a></li> <li><a href="/wiki/Tisza_be-Aw" title="Tisza be-Aw">Tisza be-Aw</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ważne miejsca i stanowiska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Namiot_Spotkania" title="Namiot Spotkania">Namiot Spotkania</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątynia Jerozolimska</a></li> <li><a href="/wiki/Cztery_%C5%9Bwi%C4%99te_miasta_judaizmu" title="Cztery święte miasta judaizmu">Cztery święte miasta judaizmu</a> <ul><li><a href="/wiki/Jerozolima" title="Jerozolima">Jerozolima</a></li> <li><a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a></li> <li><a href="/wiki/Hebron" title="Hebron">Hebron</a></li> <li><a href="/wiki/Tyberiada" title="Tyberiada">Tyberiada</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aciana_P%C5%82aczu" title="Ściana Płaczu">Ściana Płaczu</a></li> <li><a href="/wiki/Synagoga" title="Synagoga">Synagoga</a></li> <li><a href="/wiki/Jesziwa" title="Jesziwa">Jesziwa</a></li> <li><a href="/wiki/Mykwa" title="Mykwa">Mykwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bejt_din" title="Bejt din">Bejt din</a></li> <li><a href="/wiki/Gabaj" title="Gabaj">Gabaj</a></li> <li><a href="/wiki/Chazan" title="Chazan">Chazan</a></li> <li><a href="/wiki/Arcykap%C5%82an_(w_Biblii_i_judaizmie)" title="Arcykapłan (w Biblii i judaizmie)">Ha Kohen Gadol</a></li> <li><a href="/wiki/Kanaan" title="Kanaan">Kanaan</a></li> <li><a href="/wiki/Kohen" title="Kohen">Kohen</a></li> <li><a href="/wiki/Magid" title="Magid">Magid</a></li> <li><a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">Rabin</a> <ul><li><a href="/wiki/Kobiety_rabini_i_uczone_Tory" title="Kobiety rabini i uczone Tory">Kobiety rabini</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Rebe" title="Rebe">Rebe</a></li> <li><a href="/wiki/Cadyk" title="Cadyk">Cadyk</a></li> <li><a href="/wiki/Posek" title="Posek">Posek</a></li> <li><a href="/wiki/Rosz_jesziwa" title="Rosz jesziwa">Rosz jesziwa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maszgijach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maszgijach (strona nie istnieje)">Maszgijach</a></li> <li><a href="/wiki/Mohel" title="Mohel">Mohel</a></li> <li><a href="/wiki/Pomazaniec" title="Pomazaniec">Ha Mashiah</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row">Modlitwy i przedmioty kultu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Amida_(modlitwa)" title="Amida (modlitwa)">Amida</a></li> <li><a href="/wiki/Awinu_Malkenu" title="Awinu Malkenu">Awinu Malkenu</a></li> <li><a href="/wiki/Szema_Jisrael" title="Szema Jisrael">Szema Jisrael</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aleinu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleinu (strona nie istnieje)">Aleinu</a></li> <li><a href="/wiki/Kidusz" title="Kidusz">Kidusz</a></li> <li><a href="/wiki/Hallel" title="Hallel">Hallel</a></li> <li><a href="/wiki/Kol_Nidre" title="Kol Nidre">Kol Nidre</a></li> <li><a href="/wiki/Maariw" title="Maariw">Maariw</a></li> <li><a href="/wiki/Mincha" title="Mincha">Mincha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ma_Tovu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ma Tovu (strona nie istnieje)">Ma Tovu</a></li> <li><a href="/wiki/Hawdala" title="Hawdala">Hawdala</a></li> <li><a href="/wiki/Szacharit" title="Szacharit">Szacharit</a></li> <li><a href="/wiki/Kadisz" title="Kadisz">Kadisz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba_Minim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba Minim (strona nie istnieje)">Arba Minim</a></li> <li><a href="/wiki/Sefer_Tora" title="Sefer Tora">Sefer Tora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gartel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gartel (strona nie istnieje)">Gartel</a></li> <li><a href="/wiki/Kitel_(judaizm)" title="Kitel (judaizm)">Kitel</a></li> <li><a href="/wiki/Talit" title="Talit">Talit</a></li> <li><a href="/wiki/Tefilin" title="Tefilin">Tefilin</a></li> <li><a href="/wiki/Cicit" title="Cicit">Cicit</a></li> <li><a href="/wiki/Menora" title="Menora">Menora</a> (<a href="/wiki/Chanukija" title="Chanukija">Chanukija</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mezuza" title="Mezuza">Mezuza</a></li> <li><a href="/wiki/Szofar" title="Szofar">Szofar</a></li> <li><a href="/wiki/Jad_(judaizm)" title="Jad (judaizm)">Jad</a></li> <li><a href="/wiki/Jarmu%C5%82ka" title="Jarmułka">Kipa/Jarmułka</a></li> <li><a href="/wiki/Kuczka" title="Kuczka">Kuczka</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%BCydowskie" title="Języki żydowskie">Języki</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">Hebrajski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoaramejski" title="Język judeoaramejski">Judeo-aramejski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_aramejski_judeopalesty%C5%84ski" title="Język aramejski judeopalestyński">Aramejski judeo-palestyński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_aramejski_judeobabilo%C5%84ski" title="Język aramejski judeobabiloński">Aramejski judeo-babiloński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoarabski" title="Język judeoarabski">Judeo-arabski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeo-berberyjski" title="Język judeo-berberyjski">Judeo-berberyjski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_judeo-perskie" class="mw-redirect" title="Języki judeo-perskie">Judeoperski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoportugalski" title="Język judeoportugalski">Judeo-portugalski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_bucharski" title="Język bucharski">Bucharski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_jewanik" title="Język jewanik">Jewanik</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeow%C5%82oski" title="Język judeowłoski">Italkian</a></li> <li><a href="/wiki/Ladino_(dialekt)" title="Ladino (dialekt)">Ladino</a> <ul><li><a href="/wiki/Haketia" title="Haketia">Haketia</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_zarfatit" title="Język zarfatit">Zarfatit</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_szuadit" title="Język szuadit">Szuadit</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Jidysz" title="Jidysz">Jidysz</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_knaan" title="Język knaan">Knaan</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeogruzi%C5%84ski" title="Język judeogruziński">Kiwruli</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kajla" title="Język kajla">Kayliñña</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kwara" title="Język kwara">Qwareña</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row">Historia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Izrael" title="Starożytny Izrael">Starożytny Izrael</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątynia Jerozolimska</a></li> <li><a href="/wiki/Niewola_babilo%C5%84ska" title="Niewola babilońska">Niewola babilońska</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_Machabeusz%C3%B3w" title="Powstanie Machabeuszów">Powstanie Machabeuszów</a></li> <li><a href="/wiki/Herod_Wielki" title="Herod Wielki">Herod Wielki</a></li> <li><a href="/wiki/Sanhedryn" title="Sanhedryn">Sanhedryn</a></li> <li><a href="/wiki/Faryzeusze" title="Faryzeusze">Faryzeusze</a></li> <li><a href="/wiki/Saduceusze" title="Saduceusze">Saduceusze</a></li> <li><a href="/wiki/Esse%C5%84czycy" title="Esseńczycy">Esseńczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Wojna_%C5%BCydowska_(66%E2%80%9373)" title="Wojna żydowska (66–73)">Pierwsza wojna żydowsko-rzymska</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_Bar-Kochby" title="Powstanie Bar-Kochby">Powstanie Bar-Kochby</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi#Żydzi_w_diasporze" title="Żydzi">Diaspora żydowska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_%C5%9Bredniowieczu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Żydów w średniowieczu (strona nie istnieje)">Historia Żydów w średniowieczu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_%C5%9Bwiecie_muzu%C5%82ma%C5%84skim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Żydów w świecie muzułmańskim (strona nie istnieje)">Historia Żydów w świecie muzułmańskim</a></li> <li><a href="/wiki/Ziemia_Izraela" title="Ziemia Izraela">Ziemia Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Palestyny" title="Historia Palestyny">Historia Palestyny</a></li> <li><a href="/wiki/Haskala" title="Haskala">Haskala</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Izraela" title="Historia Izraela">Historia Izraela</a></li></ul> <ul><li>zob. też: <a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce" title="Historia Żydów w Polsce">Historia Żydów w Polsce</a></li></ul> </td></tr><tr class="a12"><th class="navbox-group opis" scope="row">Polityka</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Syjonizm</a> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Awiatowa_Organizacja_Syjonistyczna" title="Światowa Organizacja Syjonistyczna">Światowa Organizacja Syjonistyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Og%C3%B3lni_Syjoni%C5%9Bci" title="Ogólni Syjoniści">Ogólni Syjoniści</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_socjalistyczny" title="Syjonizm socjalistyczny">Socjalistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm#Syjonizm_religijny" title="Syjonizm">Religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_rewizjonistyczny" title="Syjonizm rewizjonistyczny">Rewizjonistyczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Theodor_Herzl" title="Theodor Herzl">Theodor Herzl</a></li> <li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Państwo Izrael</a> <ul><li><a href="/wiki/Prezydent_Izraela" title="Prezydent Izraela">Prezydent Izraela</a> (<a href="/wiki/Prezydenci_Izraela" title="Prezydenci Izraela">lista</a>)</li> <li><a href="/wiki/Premierzy_Izraela" title="Premierzy Izraela">Premierzy Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Wicepremierzy_Izraela" title="Wicepremierzy Izraela">Wicepremierzy Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Izraela" title="Rząd Izraela">Rząd Izraela</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowskie_ruchy_polityczne" title="Żydowskie ruchy polityczne">Żydowskie ruchy polityczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Bund_(partia)" title="Bund (partia)">Bund</a></li> <li><a href="/wiki/Agudat_Israel" title="Agudat Israel">Agudat Israel</a></li> <li><a href="/wiki/Partie_polityczne_w_Izraelu" title="Partie polityczne w Izraelu">Partie polityczne w Izraelu</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Prawo_powrotu" title="Prawo powrotu">Prawo powrotu</a></li></ul> </td></tr><tr class="a13"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a class="mw-selflink selflink">Antysemityzm</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink-fragment" href="#Historia">Historia antysemityzmu</a></li> <li><a href="/wiki/Zag%C5%82ada_%C5%BByd%C3%B3w" title="Zagłada Żydów">Holokaust</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prze%C5%9Bladowania_%C5%BByd%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prześladowania Żydów (strona nie istnieje)">Prześladowania Żydów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_wsp%C3%B3%C5%82czesny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm współczesny (strona nie istnieje)">Antysemityzm współczesny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_rasowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm rasowy (strona nie istnieje)">Antysemityzm rasowy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_religijny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm religijny (strona nie istnieje)">Antysemityzm religijny</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Star_of_David.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/50px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="50" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/75px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/100px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Syjonizm" title="Szablon:Syjonizm"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Syjonizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Syjonizm (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Syjonizm&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Syjonizm</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Podstawowe pojęcia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Ruch syjonistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Hymn_Izraela" title="Hymn Izraela">Hymn Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Ziemia_Izraela" title="Ziemia Izraela">Ziemia Izraela</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Auto-Emacypacja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auto-Emacypacja (strona nie istnieje)">Auto-Emacypacja</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pierwszy_Kongres_Syjonistyczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierwszy Kongres Syjonistyczny (strona nie istnieje)">Program bazylejski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plan_Uganda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plan Uganda (strona nie istnieje)">Plan Uganda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plan_Biltmore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plan Biltmore (strona nie istnieje)">Plan Biltmore</a></li> <li><i><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_%C5%BCydowskie" title="Państwo żydowskie">Państwo żydowskie</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Altneuland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Altneuland (strona nie istnieje)">Altneuland</a></li> <li><a href="/wiki/Alija" title="Alija">Alija</a></li> <li><a href="/wiki/Alija_Bet" title="Alija Bet">Alija Bet</a></li> <li><a href="/wiki/Prawo_powrotu" title="Prawo powrotu">Prawo powrotu</a></li> <li><a href="/wiki/Kibuc" title="Kibuc">Kibuc</a></li> <li><a href="/wiki/Osadnictwo_%C5%BCydowskie_w_Palestynie" title="Osadnictwo żydowskie w Palestynie">Osadnictwo żydowskie w Palestynie</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Antysemityzm</a></li> <li><a href="/wiki/Deklaracja_Balfoura" title="Deklaracja Balfoura">Deklaracja Balfoura</a></li> <li><a href="/wiki/Bia%C5%82a_ksi%C4%99ga_Churchilla" title="Biała księga Churchilla">Biała księga Churchilla</a></li> <li><a href="/wiki/Rezolucja_Zgromadzenia_Og%C3%B3lnego_ONZ_nr_181" title="Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181">Rezolucja ZO ONZ nr 181</a></li> <li><a href="/wiki/Deklaracja_niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_Izraela" title="Deklaracja niepodległości Izraela">Deklaracja niepodległości Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a></li> <li><a href="/wiki/I_wojna_izraelsko-arabska" title="I wojna izraelsko-arabska">I wojna izraelsko-arabska</a></li> <li><a href="/wiki/Flaga_Izraela" title="Flaga Izraela">Flaga Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Postsyjonizm" title="Postsyjonizm">Postsyjonizm</a></li> <li><a href="/wiki/Antysyjonizm" title="Antysyjonizm">Antysyjonizm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Nurty syjonizmu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Syjonizm_polityczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Syjonizm polityczny (strona nie istnieje)">Syjonizm polityczny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_socjalistyczny" title="Syjonizm socjalistyczny">Syjonizm socjalistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_religijny" title="Syjonizm religijny">Syjonizm religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_rewizjonistyczny" title="Syjonizm rewizjonistyczny">Syjonizm rewizjonistyczny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chrze%C5%9Bcija%C5%84ski_syjonizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chrześcijański syjonizm (strona nie istnieje)">Chrześcijański syjonizm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Organizacje syjonistyczne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Awiatowa_Organizacja_Syjonistyczna" title="Światowa Organizacja Syjonistyczna">Światowa Organizacja Syjonistyczna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kongres_Syjonistyczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kongres Syjonistyczny (strona nie istnieje)">Kongres Syjonistyczny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Komitet_Wykonawczy_Organizacji_Syjonistycznej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Komitet Wykonawczy Organizacji Syjonistycznej (strona nie istnieje)">Komitet Wykonawczy Organizacji Syjonistycznej</a></li> <li><a href="/wiki/Nowa_Organizacja_Syjonistyczna" title="Nowa Organizacja Syjonistyczna">Nowa Organizacja Syjonistyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Agencja_%C5%BBydowska" title="Agencja Żydowska">Agencja Żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowski_Fundusz_Narodowy" title="Żydowski Fundusz Narodowy">Żydowski Fundusz Narodowy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%BBydowskie_Towarzystwo_Kolonizacyjne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Żydowskie Towarzystwo Kolonizacyjne (strona nie istnieje)">Żydowskie Towarzystwo Kolonizacyjne</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowski_Trust_Kolonialny" title="Żydowski Trust Kolonialny">Żydowski Trust Kolonialny</a></li> <li><a href="/wiki/Legion_%C5%BBydowski" title="Legion Żydowski">Legion Żydowski</a></li> <li><a href="/wiki/Histadrut" title="Histadrut">Histadrut</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Centralne_Archiwum_Syjonistyczne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Centralne Archiwum Syjonistyczne (strona nie istnieje)">Centralne Archiwum Syjonistyczne</a></li> <li><a href="/wiki/Betar" title="Betar">Betar</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_he-Chajal" title="Brit he-Chajal">Brit he-Chajal</a></li> <li><a href="/wiki/Irgun_Cewai_Leumi" title="Irgun Cewai Leumi">Irgun</a></li> <li><a href="/wiki/Lechi" title="Lechi">Lechi</a></li> <li><a href="/wiki/Ha-Szomer_Ha-Cair" title="Ha-Szomer Ha-Cair">Ha-Szomer Ha-Cair</a></li> <li><a href="/wiki/He-Chaluc" title="He-Chaluc">He-Chaluc</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ruchy syjonistyczne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bilu" title="Bilu">Bilu</a></li> <li><a href="/wiki/Chowewej_Syjon" title="Chowewej Syjon">Chowewej Syjon</a></li> <li><a href="/wiki/Poalej_Syjon" title="Poalej Syjon">Poalej Syjon</a></li> <li><a href="/wiki/Ruch_Kibucowy" title="Ruch Kibucowy">Ruch Kibucowy</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrachi" title="Mizrachi">Mizrachi</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Syjoniści</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Cwi_Hirsz_Kaliszer" title="Cwi Hirsz Kaliszer">Cwi Hirsz Kaliszer</a></li> <li><a href="/wiki/Moses_Hess" title="Moses Hess">Moses Hess</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Pinsker" title="Leon Pinsker">Leon Pinsker</a></li> <li><a href="/wiki/Samuel_Mohylewer" title="Samuel Mohylewer">Samuel Mohylewer</a></li> <li><a href="/wiki/Achad_ha-Am" title="Achad ha-Am">Aszer Ginsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Natan_Birnbaum" title="Natan Birnbaum">Natan Birnbaum</a></li> <li><a href="/wiki/Theodor_Herzl" title="Theodor Herzl">Theodor Herzl</a></li> <li><a href="/wiki/Max_Nordau" title="Max Nordau">Max Nordau</a></li> <li><a href="/wiki/Leo_Motzkin" title="Leo Motzkin">Leo Motzkin</a></li> <li><a href="/wiki/Dow_Ber_Borochow" title="Dow Ber Borochow">Dow Ber Borochow</a></li> <li><a href="/wiki/Naftali_Herc_Imber" title="Naftali Herc Imber">Naftali Herc Imber</a></li> <li><a href="/wiki/Dawid_Wolffsohn" title="Dawid Wolffsohn">Dawid Wolffsohn</a></li> <li><a href="/wiki/Chaim_Weizman" title="Chaim Weizman">Chaim Weizman</a></li> <li><a href="/wiki/Mosze_Lejb_Lilienblum" title="Mosze Lejb Lilienblum">Mosze Lejb Lilienblum</a></li> <li><a href="/wiki/Nachum_Soko%C5%82ow" title="Nachum Sokołow">Nachum Sokołow</a></li> <li><a href="/wiki/Nachman_Syrkin" title="Nachman Syrkin">Nachman Syrkin</a></li> <li><a href="/wiki/Max_Bodenheimer" title="Max Bodenheimer">Max Bodenheimer</a></li> <li><a href="/wiki/Edmond_James_de_Rothschild" title="Edmond James de Rothschild">Edmond James de Rothschild</a></li> <li><a href="/wiki/Icchak_Jakob_Reines" title="Icchak Jakob Reines">Icchak Jakob Reines</a></li> <li><a href="/wiki/Otto_Warburg_(botanik)" title="Otto Warburg (botanik)">Otto Warburg</a></li> <li><a href="/wiki/Nachum_Goldmann" title="Nachum Goldmann">Nachum Goldmann</a></li> <li><a href="/wiki/Eliezer_ben_Jehuda" title="Eliezer ben Jehuda">Eliezer ben Jehuda</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inni działacze i członkowie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Aharon_Dawid_Gordon" title="Aharon Dawid Gordon">Aharon Dawid Gordon</a></li> <li><a href="/wiki/Martin_Buber" title="Martin Buber">Martin Buber</a></li> <li><a href="/wiki/Rachel_Bluwstein" title="Rachel Bluwstein">Rachel Bluwstein</a></li> <li><a href="/wiki/Hugo_Bergmann" title="Hugo Bergmann">Hugo Bergmann</a></li> <li><a href="/wiki/Henrietta_Szold" title="Henrietta Szold">Henrietta Szold</a></li> <li><a href="/wiki/Ze%E2%80%99ew_%C5%BBaboty%C5%84ski" title="Ze’ew Żabotyński">Ze’ew Żabotyński</a></li> <li><a href="/wiki/Meir_Bar-Ilan" title="Meir Bar-Ilan">Meir Bar-Ilan</a></li> <li><a href="/wiki/Chaim_Arlosoroff" title="Chaim Arlosoroff">Chaim Arlosoroff</a></li> <li><a href="/wiki/Zalman_Szazar" title="Zalman Szazar">Zalman Szazar</a></li> <li><a href="/wiki/Awraham_Kuk" title="Awraham Kuk">Awraham Kuk</a></li> <li><a href="/wiki/Arthur_Ruppin" title="Arthur Ruppin">Arthur Ruppin</a></li> <li><a href="/wiki/Dawid_Ben_Gurion" title="Dawid Ben Gurion">Dawid Ben Gurion</a></li> <li><a href="/wiki/Menachem_Usyszkin" title="Menachem Usyszkin">Menachem Usyszkin</a></li> <li><a href="/wiki/Abba_Achimeir" title="Abba Achimeir">Abba Achimeir</a></li> <li><a href="/wiki/Chajjim_Boger" title="Chajjim Boger">Chajjim Boger</a></li> <li><a href="/wiki/Berl_Katznelson" title="Berl Katznelson">Berl Katznelson</a></li> <li><a href="/wiki/Alexander_Za%C3%AFd" title="Alexander Zaïd">Alexander Zaïd</a></li> <li><a href="/wiki/Josef_Sprinzak" title="Josef Sprinzak">Josef Sprinzak</a></li> <li><a href="/wiki/Izrael_Szochat" title="Izrael Szochat">Izrael Szochat</a></li> <li><a href="/wiki/Josef_Trumpeldor" title="Josef Trumpeldor">Josef Trumpeldor</a></li> <li><a href="/wiki/Gershom_Scholem" title="Gershom Scholem">Gershom Scholem</a></li> <li><a href="/wiki/Jicchak_Ben_Cewi" title="Jicchak Ben Cewi">Jicchak Ben Cewi</a></li> <li><a href="/wiki/Menachem_Begin" title="Menachem Begin">Menachem Begin</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Zionism-template.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Zionism-template.png/60px-Zionism-template.png" decoding="async" width="60" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Zionism-template.png 1.5x" data-file-width="83" data-file-height="274" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Historia_Palestyny" title="Historia Palestyny">Historia Palestyny</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Izraela" title="Historia Izraela">Historia Izraela</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">wrogość</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85005764">sh85005764</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4002333-3">4002333-3</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562958">00562958</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11938499d">11938499d</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=25156">25156</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph118516">ph118516</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007295582905171">987007295582905171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3870184.html">3870184</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/antisemitismo">antisemitismo</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/antisemitisme/">antisemitisme</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/696793">696793</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/antisemitism">antisemitism</a></span></li> <li><a href="/wiki/Uppslagsverket_Finland" title="Uppslagsverket Finland">Uppslagsverket Finland</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://uppslagsverket.fi/sv/sok/view-170045-Antisemitism">Antisemitism</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=antisemittisme">antisemittisme</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0079122.xml">0079122</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=antisemitisme">antisemitisme</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=3110">3110</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antysemityzm&oldid=75206140">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antysemityzm&oldid=75206140</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Antysemityzm" title="Kategoria:Antysemityzm">Antysemityzm</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_wymagaj%C4%85ce_uzupe%C5%82nienia_%C5%BAr%C3%B3de%C5%82_od_2017-02" title="Kategoria:Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł od 2017-02">Artykuły wymagające uzupełnienia źródeł od 2017-02</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2014-01" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2014-01">Artykuły z brakującymi przypisami od 2014-01</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2020-06" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2020-06">Artykuły z brakującymi przypisami od 2020-06</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2013-12" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-12">Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-12</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_z_szeroko%C5%9Bci%C4%85_w_niezalecanych_jednostkach" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach">Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 11 lis 2024, 01:26.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Antysemityzm&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-mmqfs","wgBackendResponseTime":225,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.224","walltime":"1.579","ppvisitednodes":{"value":26980,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":204523,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":49636,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":16,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":127190,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":11,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1307.126 1 -total"," 45.96% 600.733 1 Szablon:Przypisy"," 21.74% 284.225 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 19.49% 254.720 36 Szablon:Cytuj_stronę"," 11.51% 150.385 15 Szablon:Cytuj_książkę"," 9.93% 129.733 1 Szablon:Judaizm_i_Żydzi"," 9.73% 127.188 2 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 5.92% 77.441 16 Szablon:Cytuj"," 5.55% 72.483 1 Szablon:Dopracować"," 3.90% 51.020 1 Szablon:Mbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.597","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6165033,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-565d46677b-nwhll","timestamp":"20241128134045","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Antysemityzm","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Antysemityzm","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q22649","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q22649","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-03-14T09:56:23Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/de\/Die_Katze_lasst_das_Mausen_nicht%21.jpg","headline":"dyskryminacja, uprzedzenie, niech\u0119\u0107 i wrogo\u015b\u0107 do \u017byd\u00f3w"}</script> </body> </html>