CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Twierdza Wisłoujście – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"49d6251c-a05c-46a5-8943-3cbfcf08ff8d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Twierdza_Wisłoujście","wgTitle":"Twierdza Wisłoujście","wgCurRevisionId":73629928,"wgRevisionId":73629928,"wgArticleId":76468,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Hasła kanonu polskiej Wikipedii","Fortece I Rzeczypospolitej","Fortyfikacje polskie do 1795 roku","Twierdze w Polsce","Muzea w Gdańsku","Muzea fortyfikacji w Polsce","Obiekty inżynierii wojskowej w Gdańsku","Wyspy Gdańska","Obszary Natura 2000 w Gdańsku","Wyspy na Wiśle","Zabytki na Przeróbce","Zabytkowe fortyfikacje w Gdańsku","Zrekonstruowane obiekty budowlane w Gdańsku","Koszary w Gdańsku"],"wgPageViewLanguage": "pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Twierdza_Wisłoujście","wgRelevantArticleId":76468,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73629928,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgCoordinates":{"lat":54.395861,"lon":18.679139},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader": true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1409002","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready", "mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg/1200px-Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="855"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg/800px-Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="570"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg/640px-Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="456"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Twierdza Wisłoujście – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Twierdza_Wisłoujście rootpage-Twierdza_Wisłoujście skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&returntoquery=section%3D3%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&returntoquery=section%3D3%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&returntoquery=section%3D3%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&returntoquery=section%3D3%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Lokalizacja_i_nazwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lokalizacja_i_nazwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Lokalizacja i nazwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Lokalizacja_i_nazwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Do_1577_roku" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Do_1577_roku"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Do 1577 roku</span> </div> </a> <ul id="toc-Do_1577_roku-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1578–1650" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1578–1650"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>1578–1650</span> </div> </a> <ul id="toc-1578–1650-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1651–1806" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1651–1806"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>1651–1806</span> </div> </a> <ul id="toc-1651–1806-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1807–1938" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1807–1938"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>1807–1938</span> </div> </a> <ul id="toc-1807–1938-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1939–1989" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1939–1989"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>1939–1989</span> </div> </a> <ul id="toc-1939–1989-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Od_1990_roku" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Od_1990_roku"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Od 1990 roku</span> </div> </a> <ul id="toc-Od_1990_roku-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Obiekty_twierdzy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Obiekty_twierdzy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Obiekty twierdzy</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Obiekty_twierdzy-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Obiekty twierdzy</span> </button> <ul id="toc-Obiekty_twierdzy-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wieża-latarnia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wieża-latarnia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Wieża-latarnia</span> </div> </a> <ul id="toc-Wieża-latarnia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fort_Carré" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fort_Carré"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Fort Carré</span> </div> </a> <ul id="toc-Fort_Carré-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dom_Komendanta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dom_Komendanta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Dom Komendanta</span> </div> </a> <ul id="toc-Dom_Komendanta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Atrakcje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Atrakcje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Atrakcje</span> </div> </a> <ul id="toc-Atrakcje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nietoperze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nietoperze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Nietoperze</span> </div> </a> <ul id="toc-Nietoperze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Twierdza Wisłoujście</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 10 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-10" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">10 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8D%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C_%D0%92%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B9%D1%81%D1%86%D0%B5" title="Крэпасць Віслаўйсце – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Крэпасць Віслаўйсце" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Festung_Weichselm%C3%BCnde" title="Festung Weichselmünde – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Festung Weichselmünde" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%BF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%92%CE%B9%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BF%CE%BF%CF%8D%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%83%CE%B9%CE%B5" title="Φρούριο του Βισουοούιστσιε – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Φρούριο του Βισουοούιστσιε" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_Fortress" title="Wisłoujście Fortress – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Wisłoujście Fortress" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Forteresse_de_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" title="Forteresse de Wisłoujście – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Forteresse de Wisłoujście" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Wisloujscie_qal%CA%BCasi" title="Wisloujscie qalʼasi – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Wisloujscie qalʼasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%B9%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D1%8E%D0%BD%D0%B4%D0%B5" title="Вейксельмюнде – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вейксельмюнде" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Weixelm%C3%BCnde" title="Weixelmünde – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Weixelmünde" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%86%D1%8F_%D0%92%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%83%D0%B9%D1%81%D1%8C%D1%86%D0%B5" title="Фортеця Віслоуйсьце – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Фортеця Віслоуйсьце" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" title="Pháo đài Wisłoujście – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Pháo đài Wisłoujście" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1409002#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&oldid=73629928" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&id=73629928&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DTwierdza_Wis%25C5%2582ouj%25C5%259Bcie%26section%3D3%26veaction%3Dedit"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DTwierdza_Wis%25C5%2582ouj%25C5%259Bcie%26section%3D3%26veaction%3Dedit"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_Fortress" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1409002" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&params=54.395861111111_N_18.679138888889_E"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 54°23′45,1″N 18°40′44,9″E"><span class="latitude">54°23′45,1″N</span> <span class="longitude">18°40′44,9″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 54,395861 18,679139"><span class="latitude">54,395861</span> <span class="longitude">18,679139</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek" style="background-color:#EAECF0; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Twierdza Wisłoujście</div><div class="iboxt-2">Latarnia, Festung Weichselmünde</div> </caption> <tbody><tr> <td colspan="2" style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center; font-size:80%; border-bottom:1px solid #aaa;"><span style="filter: drop-shadow(0 -1px 1px white) drop-shadow(0 1px 0 white) ; display: inline-block; margin: 0 3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Zabytek" title="Zabytek"><img alt="Zabytek:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/13px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png" decoding="async" width="13" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/20px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/26px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="600" /></a></span></span> nr rej. A-1707 z 18.12.1959<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie,_Gda%C5%84sk.jpg" class="mw-file-description" title="Widok ogólny twierdzy"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg/240px-Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg" decoding="async" width="240" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg/360px-Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg/480px-Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg 2x" data-file-width="3426" data-file-height="2440" /></a></span><br />Widok ogólny twierdzy </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/22px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/33px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/44px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Lokalizacja </th> <td> <p>Stara Twierdza 1, 80-551 <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Gdańsk</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Typ </th> <td> <p><a href="/wiki/Twierdza" title="Twierdza">twierdza</a> morska </p> </td></tr> <tr> <th>Data budowy </th> <td> <p>1482 (wieża-latarnia) </p> </td></tr> <tr> <th>Bitwy </th> <td> <p><a href="/wiki/Bitwa_pod_Oliw%C4%85" title="Bitwa pod Oliwą">Bitwa pod Oliwą</a>,<br /><a href="/wiki/Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1734)" title="Oblężenie Gdańska (1734)">Oblężenie Gdańska (1734)</a>,<br /><a href="/wiki/Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1807)" title="Oblężenie Gdańska (1807)">Oblężenie Gdańska (1807)</a>,<br /><a href="/wiki/Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1813)" title="Oblężenie Gdańska (1813)">Oblężenie Gdańska (1813)</a> </p> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Gdańska</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Gdańska"><img alt="Mapa konturowa Gdańska, blisko centrum u góry znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Twierdza Wisłoujście”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Gda%C5%84sk_location_map.png/238px-Gda%C5%84sk_location_map.png" decoding="async" width="238" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Gda%C5%84sk_location_map.png/357px-Gda%C5%84sk_location_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Gda%C5%84sk_location_map.png/476px-Gda%C5%84sk_location_map.png 2x" data-file-width="1575" data-file-height="911" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:31.322838489231%;left:47.957501185102%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-6px;text-align:center;position:relative;line-height:12px;font-size:12px;left:-6px;width:12px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=54.395861111111_N_18.679138888889_E_" title="Twierdza Wisłoujście"><img alt="Twierdza Wisłoujście" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/12px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/18px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/24px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:112px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-1em;float:left;left:8px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Twierdza Wisłoujście</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Polski</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Polski"><img alt="Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Twierdza Wisłoujście”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Poland_adm_location_map.svg/238px-Poland_adm_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Poland_adm_location_map.svg/357px-Poland_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Poland_adm_location_map.svg/476px-Poland_adm_location_map.svg.png 2x" data-file-width="861" data-file-height="837" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:12.371367521368%;left:45.59942886812%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-6px;text-align:center;position:relative;line-height:12px;font-size:12px;left:-6px;width:12px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=54.395861111111_N_18.679138888889_E_" title="Twierdza Wisłoujście"><img alt="Twierdza Wisłoujście" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/12px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/18px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/24px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:118px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-1em;float:left;left:8px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Twierdza Wisłoujście</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie województwa pomorskiego</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna województwa pomorskiego"><img alt="Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Twierdza Wisłoujście”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg/238px-Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg/357px-Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg/476px-Pomeranian_Voivodeship_location_map.svg.png 2x" data-file-width="2200" data-file-height="1726" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:34.482821637427%;left:65.456093189964%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-6px;text-align:center;position:relative;line-height:12px;font-size:12px;left:-6px;width:12px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=54.395861111111_N_18.679138888889_E_" title="Twierdza Wisłoujście"><img alt="Twierdza Wisłoujście" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/12px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/18px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Legenda_zabytek_techniki.svg/24px-Legenda_zabytek_techniki.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:10em;z-index:90;font-size:12.6px;top:5px;float:center;left:-5em;text-align:center"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Twierdza Wisłoujście</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><span class="coordinates inline inline-and-top plainlinks"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&params=54.395861111111_N_18.679138888889_E"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 54°23′45,1″N 18°40′44,9″E"><span class="latitude">54°23′45,1″N</span> <span class="longitude">18°40′44,9″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 54,395861 18,679139"><span class="latitude">54,395861</span> <span class="longitude">18,679139</span></span></span></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_Fortress" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_Fortress" class="extiw" title="commons:Category:Wisłoujście Fortress">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Twierdza Wisłoujście</b> – zabytkowa <a href="/wiki/Twierdza" title="Twierdza">twierdza</a> w <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Gdańsku</a> nad <a href="/wiki/Martwa_Wis%C5%82a" title="Martwa Wisła">Martwą Wisłą</a>, dawniej położona przy głównym wejściu do portu gdańskiego przy ujściu głównego ramienia <a href="/wiki/Wis%C5%82a" title="Wisła">Wisły</a> do <a href="/wiki/Morze_Ba%C5%82tyckie" title="Morze Bałtyckie">Morza Bałtyckiego</a>. Jej najważniejszymi zadaniami były kontrola statków kupieckich, ich ochrona oraz nawigacja światłem latarni<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233-2">[2]</a></sup>, jak również do XIX wieku miała znaczenie militarne. </p><p>W konstrukcji twierdzy widać różne style architektoniczne (począwszy od <a href="/wiki/Gotyk" title="Gotyk">gotyku</a>), techniki i materiały budowlane. Jest to spowodowane tym, że przez lata twierdza była odbudowywana po każdym zniszczeniu. Jej fundamenty opierają się na drewnianych skrzyniach wypełnionych kamieniami (<a href="/wiki/Kaszyca" title="Kaszyca">kaszycach</a>). Serce twierdzy stanowi cylindryczna wieża (obecnie pozbawiona zwieńczenia), która służyła do 1758 roku jako <a href="/wiki/Latarnia_morska" title="Latarnia morska">latarnia morska</a>. Jest ona otoczona przez ceglany wieniec (zwany też niekiedy rondlem-działobitnią), do którego zewnętrznego obwodu przylegają domy oficerskie. Wokół wieńca zbudowano czterobastionowy <a href="/w/index.php?title=Fort_carr%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort carré (strona nie istnieje)">fort carré</a>, do wnętrza którego prowadzi brama z <a href="/wiki/Poterna" title="Poterna">poterną</a>. Od strony północno-zachodniej fort carré przylega do Martwej Wisły, natomiast z pozostałych stron opasany jest przez <a href="/wiki/Szaniec" title="Szaniec">szaniec</a>, zwany Szańcem Wschodnim. W jego skład wchodzą <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastiony</a>, a z dwóch istniejących dawniej <a href="/wiki/Rawelin" title="Rawelin">rawelinów</a> do naszych czasów przetrwał jeden. Fort Carré oraz Szaniec Wschodni są otoczone <a href="/wiki/Fosa" title="Fosa">fosami</a> zasilanymi przez Martwą Wisłę<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201631–48_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201631–48-3">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018232–249_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018232–249-4">[4]</a></sup>. </p><p>Do 1889 roku zwieńczeniem wieży był późnobarokowy hełm z 1721 roku. Po jego spaleniu w wyniku pożaru spowodowanego uderzeniem pioruna hełm został odbudowany w formie stożka krytego łupkiem, który przetrwał do 1945 roku. Na wieży znajdował się także zegar, pochodzący z XVIII wieku<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. W 1945 roku pociskami artyleryjskimi prawie całkowicie zostały zniszczone: wieża, wieniec, domki oficerskie oraz górne kondygnacje koszar. Ucierpiały również mury <a href="/w/index.php?title=Fort_carr%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort carré (strona nie istnieje)">fortu carré</a>. W 1959 roku twierdza została wpisana do rejestru zabytków i rozpoczęto prace inwentaryzacyjne i projektowe nad rekonstrukcją założenia<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p><p>Twierdzę, będącą oddziałem <a href="/wiki/Muzeum_Gda%C5%84ska" title="Muzeum Gdańska">Muzeum Gdańska</a>, można zwiedzać w okresie od maja do września. Co roku odbywają się tu inscenizacje bitw morskich, spotkania z grupami rekonstrukcji historycznych, warsztaty dawnego rzemiosła, konferencje oraz wykłady<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. Jest ona jednym z największych zimowisk <a href="/wiki/Nietoperze" title="Nietoperze">nietoperzy</a> w <a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_pomorskie" title="Województwo pomorskie">województwie pomorskim</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lokalizacja_i_nazwa">Lokalizacja i nazwa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Lokalizacja i nazwa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Lokalizacja i nazwa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Twierdza Wisłoujście jest położona przy ujściu <a href="/wiki/Martwa_Wis%C5%82a" title="Martwa Wisła">Martwej Wisły</a> do <a href="/wiki/Zatoka_Gda%C5%84ska" title="Zatoka Gdańska">Zatoki Gdańskiej</a><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233-2">[2]</a></sup>, na jej prawym, wschodnim brzegu, naprzeciwko <a href="/wiki/Nowy_Port" title="Nowy Port">Nowego Portu</a><sup id="cite_ref-gedanopedia_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-gedanopedia-8">[8]</a></sup>, w odległości około 5,5 km od historycznego centrum Gdańska. Rzeka przy twierdzy znana była wcześniej jako Wisła Gdańska (<a href="/wiki/Leniwka_(rami%C4%99_Wis%C5%82y)" title="Leniwka (ramię Wisły)">Leniwka</a>) i była zachodnim ramieniem ujściowym <a href="/wiki/Wis%C5%82a" title="Wisła">Wisły</a>, głównym aż do 1840 roku, kiedy powstało nowe ramię – <a href="/wiki/Wis%C5%82a_%C5%9Amia%C5%82a" title="Wisła Śmiała">Wisła Śmiała</a>. Z kolei w 1895 roku powstał <a href="/wiki/Przekop_Wis%C5%82y" title="Przekop Wisły">przekop Wisły</a>, który odtąd jest głównym ujściem Wisły (Martwa Wisła odcięta jest od głównego nurtu rzeki <a href="/wiki/%C5%9Aluza_w_Przegalinie" title="Śluza w Przegalinie">śluzą w Przegalinie</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFJeglińskiUścinowicz201613_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJeglińskiUścinowicz201613-9">[9]</a></sup>. </p><p>W okresie nowożytnym nazywana była Bramą do Rzeczypospolitej, co podkreślało jej strategiczne znaczenie<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233-2">[2]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Do_1577_roku">Do 1577 roku</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Do 1577 roku" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Do 1577 roku"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Twierdza Wisłoujście jest obecnie najstarszą fortyfikacją nadmorską na wybrzeżu polskim<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233-2">[2]</a></sup>. Szczególnie ważne było zapewnienie bezpieczeństwa portu gdańskiego od strony ujścia Wisły. Prawdopodobnie strażnica strzegąca portu od strony morza istniała już w XIII wieku, ale nie znaleziono dotąd żadnych jej śladów w źródłach archeologicznych. Najstarsza znana wzmianka pochodzi z <i>Kämmereibuch</i> (księgi kamlarii miasta Gdańska) z lat 1379–1382 związanej z Wisłoujściem, a dotyczy <a href="/wiki/Zakon_krzy%C5%BCacki" title="Zakon krzyżacki">krzyżackiego</a> urzędnika zwanego „mistrzem ujścia”, który podlegał <a href="/wiki/Komtur" title="Komtur">komturowi</a> gdańskiemu i pobierał cło od załóg statków, przybywających do miasta. Średniowieczna drewniana strażnica została zniszczona przez oddziały <a href="/wiki/Husytyzm" title="Husytyzm">husyckie</a> w 1433 roku, a kolejna, odbudowana także z drewna, przez sztorm w 1465 roku<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201633_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201633-10">[10]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233-2">[2]</a></sup>. </p><p>Kolejne konstrukcje, już murowane, powstały po zakończeniu <a href="/wiki/Wojna_trzynastoletnia" title="Wojna trzynastoletnia">wojny trzynastoletniej</a> w 1466 roku: w 1482 roku została wzniesiona ceglana, cylindryczna wieża, pełniąca funkcje strażnicy i latarni. Na jej szczycie prawdopodobnie znajdował się żelazny kosz na wysięgniku, w którym palony był ogień sygnalizacyjny. Nieopodal rozpoczęto budowę <a href="/wiki/Molo" title="Molo">molo</a> oraz falochronu chroniącego tor wodny przed zamuleniem. Oba znacznie ucierpiały podczas sztormu w 1497 roku. Około 1517 roku powstały w pobliżu wieży umocnienia wypełnione kamieniami z otworami strzelniczymi dla artylerii i strzelców. W 1562 roku na ich miejscu wybudowany został na planie koła tzw. Wieniec, czyli trójkondygnacyjna, murowana wieża artyleryjska, otaczająca znajdującą się wewnątrz latarnię. W 1577 roku otoczono Wieniec ziemno-drewnianymi fortyfikacjami na planie czworoboku. Konstrukcja obroniła załogę twierdzy podczas <a href="/w/index.php?title=Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1577)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oblężenie Gdańska (1577) (strona nie istnieje)">oblężenia Gdańska</a> przez wojska króla <a href="/wiki/Stefan_Batory" title="Stefan Batory">Stefana Batorego</a> podczas <a href="/wiki/Wojna_Rzeczypospolitej_z_Gda%C5%84skiem" title="Wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem">wojny</a> w 1577 roku<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201633–34_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201633–34-11">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233-2">[2]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1578–1650"><span id="1578.E2.80.931650"></span>1578–1650</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: 1578–1650" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: 1578–1650"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg/220px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg" decoding="async" width="220" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg/330px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg/440px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie_1.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="567" /></a><figcaption>Wisłoujście w XVII w.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg/220px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg/330px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg/440px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie1642.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="560" /></a><figcaption>Plan Twierdzy Wisłoujście z 16 czerwca 1642, autorstwa B. Heddinga, w kolorowym odrysie Johanna Gelentina z I połowy XVIII wieku</figcaption></figure> <p>Po oblężeniu władze gdańskie postanowiły dokonać naprawy uszkodzeń oraz zleciły dalszą rozbudowę twierdzy. W 1586 roku podniesiono wysokość latarni o trzy kondygnacje (11 m) i zwieńczono ją wysokim renesansowym hełmem i galeryjką dla strażników. Wokół Wieńca ukończono w 1608 roku nową budowlę – Fort Carré, będący <a href="/wiki/Fort" title="Fort">fortem</a> na planie kwadratu z czterema <a href="/wiki/Kazamata_(architektura)" title="Kazamata (architektura)">skazamatowanymi</a> <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastionami</a> (noszącymi nazwy: Artyleryjski, Ostroróg, Południowo-Wschodni i Furta Wodna) w narożach. W kazamatach bastionów znajdowały się stanowiska artyleryjskie, magazyny, stajnie, piekarnia oraz kuźnia. Bastiony były połączone ze sobą odcinkami wałów, a całość otaczała <a href="/wiki/Fosa" title="Fosa">fosa</a>, którą wypełniały wody Wisły. Mury bastionów w najgrubszym miejscu miały ok. 5,5 m grubości. Wieniec, który osłoniły mury fortu, dodatkowo został obudowany kamieniczkami, gdzie mieszkali oficerowie z rodzinami oraz komendant twierdzy<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201635_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201635-12">[12]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018233–234_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018233–234-13">[13]</a></sup>. </p><p>Z powodu rosnącego zagrożenia ze strony floty szwedzkiej zbudowano w latach 1624–1626 dwa <a href="/wiki/Szaniec" title="Szaniec">szańce</a> typu holenderskiego. Szaniec Wschodni, który powstał na wschodnim brzegu Wisły, składał się z pięciu bastionów, które od strony północnej kolejno nosiły nazwy: Pucki, Ostroróg, Świński Łeb, Bielnik, Wiślany. Na zachodnim brzegu Wisły powstał z kolei Szaniec Zachodni. Załoga twierdzy była chroniona przez dwie fosy wypełnione wodą z Wisły, zwodzony most, a także <a href="/wiki/Rawelin" title="Rawelin">raweliny</a> znajdujące się przed Szańcem Wschodnim<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201635_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201635-12">[12]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018234-14">[14]</a></sup>. </p><p>Po 1623 roku stacjonowała tu królewska flota wojenna. 28 listopada 1627 roku okręty polskie stoczyły <a href="/wiki/Bitwa_pod_Oliw%C4%85" title="Bitwa pod Oliwą">bitwę pod Oliwą</a> w ramach <a href="/wiki/Wojna_polsko-szwedzka_(1626%E2%80%931629)" title="Wojna polsko-szwedzka (1626–1629)">wojny ze Szwedami</a>, w wyniku której zdobyły szwedzki <a href="/wiki/Okr%C4%99t_flagowy" title="Okręt flagowy">okręt admiralski</a> „<a href="/wiki/Tygrys_(1624)" title="Tygrys (1624)">Tigern</a>”. Szwedzi natomiast w nocy z 5 na 6 lipca 1628 roku nieopodal latarni zatopili dwa polskie okręty: „<a href="/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82ty_Lew" title="Żółty Lew">Żółty Lew</a>” oraz „<a href="/wiki/Rycerz_%C5%9Awi%C4%99ty_Jerzy_(1627)" class="mw-redirect" title="Rycerz Święty Jerzy (1627)">Rycerz Święty Jerzy</a>”<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018234-14">[14]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1651–1806"><span id="1651.E2.80.931806"></span>1651–1806</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: 1651–1806" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: 1651–1806"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mapa_twierdzy_tamerlan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Mapa_twierdzy_tamerlan.svg/220px-Mapa_twierdzy_tamerlan.svg.png" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Mapa_twierdzy_tamerlan.svg/330px-Mapa_twierdzy_tamerlan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Mapa_twierdzy_tamerlan.svg/440px-Mapa_twierdzy_tamerlan.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Plan twierdzy według planu z ok. 1660</figcaption></figure> <p>W latach 1651–1652 zbudowano rawelin na plaży między bastionami Ostroróg i Świński Łeb, a w 1654 roku przed północną częścią Szańca Wschodniego ukończono budowę <a href="/wiki/Przedwa%C5%82" title="Przedwał">przedwału</a>. Szaniec Zachodni został w 1654 roku rozebrany. W jego miejscu powstał nowy, w postaci dwóch rawelinów, zabezpieczonych od strony lądu suchą fosą z palisadą<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201636–37_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201636–37-15">[15]</a></sup>. W czasie <a href="/wiki/Potop_szwedzki" title="Potop szwedzki">najazdu szwedzkiego</a> twierdzę bezskutecznie oblegały wojska <a href="/wiki/Karol_X_Gustaw" title="Karol X Gustaw">Karola X Gustawa</a> i mimo <a href="/w/index.php?title=Blokada_Gda%C5%84ska_(1655-1660)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blokada Gdańska (1655-1660) (strona nie istnieje)">blokady Gdańska</a> nie zdołały zdobyć miasta<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201637_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201637-16">[16]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018234-14">[14]</a></sup>. </p><p>W 1708 roku zlikwidowano wały Szańca Wschodniego. W 1709 roku latarnię wraz z renesansowym hełmem zniszczył pożar, odbudowano ją w 1721 roku podwyższając o jedną kondygnację. Szczyt zwieńczono późnobarokowym hełmem<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201637_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201637-16">[16]</a></sup>. W 1734 roku podczas <a href="/wiki/Wojna_o_sukcesj%C4%99_polsk%C4%85" title="Wojna o sukcesję polską">wojny o sukcesję polską</a> wojska rosyjskie <a href="/wiki/Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1734)" title="Oblężenie Gdańska (1734)">oblegały Gdańsk</a> i Twierdzę Wisłoujście. Miasto ostatecznie w lipcu podpisało kapitulację, a twierdza została obsadzona żołnierzami carskimi i zwrócona dopiero w maju 1736 roku, po spłacie <a href="/wiki/Kontrybucja" title="Kontrybucja">kontrybucji</a> nałożonych na miasto<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201639_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201639-17">[17]</a></sup>. </p><p>Rola latarni twierdzy z czasem zaczęła maleć. Zmiany u ujścia Wisły spowodowały, że zaczęła wskazywać niebezpieczne wejście do portu poprzez mielizny. Ostatecznie w 1758 roku zdecydowano o wygaszeniu światła na szczycie wieży. Po <a href="/wiki/I_rozbi%C3%B3r_Polski" title="I rozbiór Polski">I rozbiorze Polski</a> w 1772 roku twierdza straciła kontrolę nad ujściem Wisły na rzecz <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Prus" title="Królestwo Prus">Królestwa Pruskiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018234-14">[14]</a></sup>, które zajęło tereny Nowego Portu z Szańcem Zachodnim oraz <a href="/wiki/Westerplatte" title="Westerplatte">Westerplatte</a>. W 1793 roku (<a href="/wiki/II_rozbi%C3%B3r_Polski" title="II rozbiór Polski">II rozbiór Polski</a>) znalazła się, tak jak i Gdańsk, w granicach Prus<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201639_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201639-17">[17]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1807–1938"><span id="1807.E2.80.931938"></span>1807–1938</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: 1807–1938" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: 1807–1938"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1807 roku doszło do <a href="/wiki/Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1807)" title="Oblężenie Gdańska (1807)">oblężenia Gdańska</a> przez wojska <a href="/wiki/Napoleon_Bonaparte" title="Napoleon Bonaparte">Napoleona Bonapartego</a>, ale mimo że twierdza nie została zdobyta, siły <a href="/wiki/IV_koalicja_antyfrancuska" title="IV koalicja antyfrancuska">koalicji antyfrancuskiej</a> poddały miasto. Przez następne sześć lat funkcjonowała w granicach <a href="/wiki/Wolne_Miasto_Gda%C5%84sk_(1807%E2%80%931814)" title="Wolne Miasto Gdańsk (1807–1814)">Wolnego Miasta</a>, aż do 1813 roku i kolejnego <a href="/wiki/Obl%C4%99%C5%BCenie_Gda%C5%84ska_(1813)" title="Oblężenie Gdańska (1813)">oblężenia Gdańska</a>. Tym razem twierdza odpierała atak wojsk rosyjskich, lecz i tym razem pozostała niezdobyta. Po walkach toczących się przez prawie rok, francuski garnizon broniący murów miasta skapitulował, tym samym załoga twierdzy również musiała zakończyć działania obronne. Zwrot twierdzy Prusom nastąpił w wyniku postanowień <a href="/wiki/Kongres_wiede%C5%84ski" title="Kongres wiedeński">kongresu wiedeńskiego</a> (1814–1815)<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201641–42_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201641–42-18">[18]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018234-14">[14]</a></sup>. </p><p>Począwszy od lat 20. XIX wieku zaczęła pełnić rolę więzienia politycznego. Umieszczano tu m.in. polskich działaczy (jak <a href="/wiki/Walenty_Stefa%C5%84ski" title="Walenty Stefański">Walenty Stefański</a>, <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Chociszewski" title="Józef Chociszewski">Józef Chociszewski</a>, <a href="/wiki/Ignacy_Danielewski" title="Ignacy Danielewski">Ignacy Danielewski</a>, <a href="/w/index.php?title=Symforian_Tomicki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symforian Tomicki (strona nie istnieje)">Symforian Tomicki</a> oraz <a href="/wiki/Aleksy_Prusinowski" title="Aleksy Prusinowski">Aleksy Prusinowski</a>) oraz powstańców<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201642_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201642-19">[19]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018234-14">[14]</a></sup>. W latach 60. i 70. XIX wieku na terenie Szańca Wschodniego powstały magazyny amunicji i sprzętu wojskowego, a także <a href="/wiki/Prochownia" title="Prochownia">prochownia</a>. Przebudowa fortu uwzględniała użycie broni automatycznej<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201643_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201643-20">[20]</a></sup>. </p><p>Nowe metody prowadzenia wojen sprawiły, że ówczesne murowane fortyfikacje zaczęły tracić swoje dotychczasowe znaczenie i zaczęto zastępować je betonowymi bateriami artyleryjskimi, stąd podczas <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojny światowej</a> twierdza nie odgrywała już istotnej roli militarnej<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201643–44_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201643–44-21">[21]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. W 1914 roku tereny <a href="/wiki/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie" title="Wisłoujście">Wisłoujścia</a> zostały włączone w granice administracyjne Gdańska, a w okresie <a href="/wiki/Wolne_Miasto_Gda%C5%84sk" title="Wolne Miasto Gdańsk">Wolnego Miasta Gdańsk</a> (1920–1939) były dzielnicą peryferyjną i zacofaną, a twierdza nie była modernizowana. W okresie międzywojennym większość szańców i obwałowań rozebrano, na potrzeby rozwijającego się przemysłu, natomiast twierdza została osiedlem mieszkaniowym oraz bazą żeglarską<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201644_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201644-22">[22]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1939–1989"><span id="1939.E2.80.931989"></span>1939–1989</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: 1939–1989" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: 1939–1989"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Niemcy w czasie <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a> na terenie twierdzy utworzyli magazyny <a href="/wiki/Kriegsmarine" title="Kriegsmarine">Kriegsmarine</a>, koszary oraz szpital polowy. W czasie szturmu na Gdańsk wojsk radzieckich w marcu 1945 roku została ona mocno zniszczona. Działalność rabunkowa tuż po wojnie oraz skutki sztormów spowodowały kolejne zniszczenia opuszczonego obiektu – szczególnie ucierpiały kamieniczki oficerskie, koszary, mury i wieża<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201645_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201645-23">[23]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. </p><p>Do 1955 roku twierdza podlegała Zarządowi Portu Gdańskiego<sup id="cite_ref-gedanopedia_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-gedanopedia-8">[8]</a></sup>. W 1955 roku została przekazana konserwatorom, a w 1959 roku wpisana do rejestru zabytków<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. W połowie lat 50. rozpoczęto prace mające na celu rewitalizację obiektu. Zrekonstruowano mury latarni do wysokości gzymsu, a także zbudowano żelbetonowe stropy i schody. W latach 60. odgruzowano obiekt i rozebrano część murów, grożących zawaleniem, dachy pokryto blachą, wzmocniono stropy i sklepienia nad parterem, odbudowano koszary, a także rozebrano trzecią kondygnację Wieńca, która została zniszczona jeszcze w czasie II wojny światowej<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46-24">[24]</a></sup>. </p><p>W 1972 roku zarządzanie twierdzą powierzono Miejskiemu Ośrodkowi Turystyki i Sportu<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201647_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201647-25">[25]</a></sup>, a 21 marca 1974 twierdza przeszła pod opiekę Muzeum Historii Miasta Gdańska (obecnie <a href="/wiki/Muzeum_Gda%C5%84ska" title="Muzeum Gdańska">Muzeum Gdańska</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. Mimo to nie prowadzono z braku środków finansowych większych remontów ani nie udostępniono obiektu zwiedzającym. Do końca lat 80. przedsiębiorstwo <a href="/wiki/Dagoma" title="Dagoma">Dagoma</a> składowało na terenie obiektu <a href="/wiki/Pulpa" title="Pulpa">pulpy</a> owocowe. W drugiej połowie lat 80. dokonano remontu dachów domków oficerskich, przeprowadzono prace przy rekonstrukcji elementów kamieniarki okiennej oraz wyremontowano elewację<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201646_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201646-26">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Od_1990_roku">Od 1990 roku</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Od 1990 roku" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Od 1990 roku"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na początku lat 90. rozpoczęto prace, mające na celu udostępnienie twierdzy turystom, co miało miejsce w 1992 roku. Renowacja była możliwa dzięki wsparciu przez <a href="/wiki/World_Monuments_Fund" title="World Monuments Fund">World Monuments Fund</a> (Światowy Program Ochrony Zabytków) i <a href="/w/index.php?title=Fundusz_Norweski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fundusz Norweski (strona nie istnieje)">Fundusz Norweski</a>, a także sfinansowaniu części kosztów przez miasto<sup id="cite_ref-gedanopedia_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-gedanopedia-8">[8]</a></sup>. Działające w pobliżu zabytku od lat zakłady przemysłowe – zwłaszcza <a href="/w/index.php?title=Przedsi%C4%99biorstwo_Przemys%C5%82owo-Handlowe_%E2%80%9ESiarkopol%E2%80%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Handlowe „Siarkopol” (strona nie istnieje)">Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Handlowe „Siarkopol”</a> i <a href="/wiki/Gda%C5%84skie_Zak%C5%82ady_Nawoz%C3%B3w_Fosforowych_%E2%80%9EFosfory%E2%80%9D" title="Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Fosfory”">Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Fosfory”</a> miały destrukcyjny wpływ nie tylko na przyrodę Wisłoujścia, ale także na stan obiektu<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201647_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201647-25">[25]</a></sup><sup id="cite_ref-gedanopedia_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-gedanopedia-8">[8]</a></sup>. Konieczna była wymiana okryć dachowych oraz innych korodujących elementów blaszanych. Wymieniono w tym okresie stolarkę domów oficerskich, wyremontowano sklepienia nad schodami, mury Wieńca oraz brukowaną nawierzchnię twierdzy. Wymieniono również instalację elektryczną oraz piorunochronną i zagospodarowano tereny zielone na obszarze obiektu<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46-24">[24]</a></sup>. </p><p>W 1999 roku twierdza została umieszczona na 73. miejscu listy 100 najbardziej zagrożonych obiektów zabytkowych Fundacji <a href="/wiki/World_Monuments_Fund#World_Monuments_Watch" title="World Monuments Fund">World Monuments Watch</a>, co ułatwiło pozyskiwanie środków finansowych ze źródeł krajowych i zagranicznych<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. W latach 2010–2011 przeprowadzono kolejne prace renowacyjne, finansowane przede wszystkim z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007–2013. Dzięki projektowi Prace ratownicze Twierdzy w Wisłoujściu – Unikatowa Fortyfikacja w Skali Europejskiej – etap II odrestaurowany został bastion Furta Wodna<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201646_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201646-26">[26]</a></sup>. W 2018 roku decyzją prezydenta <a href="/wiki/Andrzej_Duda" title="Andrzej Duda">Andrzeja Dudy</a> obiekt uzyskał status <a href="/wiki/Pomnik_historii" title="Pomnik historii">pomnika historii</a><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-6" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018235-7">[7]</a></sup>. </p><p>W 2020 rozpoczęto remont północnego muru oporowego, wykonanie dokumentacji oraz prace budowlano-konserwatorskie wraz z robotami instalacyjnymi elementów Fortu Carré, tj. wieży, wieńca i domków oficerskich, o łącznej wartości 14,6 mln zł. W ramach tej kwoty przewidziano również zakup sprzętu na potrzeby nowej wystawy stałej<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup>. Prace zakończyły się w 2024<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Obiekty_twierdzy">Obiekty twierdzy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Obiekty twierdzy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Obiekty twierdzy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg/220px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg" decoding="async" width="220" height="86" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg/330px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg/440px-Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie3.jpg 2x" data-file-width="2624" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Fort Carré Twierdzy Wisłoujście z Wieńcem i wieżą-latarnią, widziany od strony Martwej Wisły</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wieża-latarnia"><span id="Wie.C5.BCa-latarnia"></span>Wieża-latarnia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Wieża-latarnia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wieża-latarnia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wzniesiona w 1482 roku wieża-latarnia jest najstarszą budowlą twierdzy. Do 1758 roku wskazywała drogę do portu gdańskiego, zastąpiona <a href="/wiki/Latarnia_Morska_Gda%C5%84sk_Nowy_Port" title="Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port">Latarnią Morską Gdańsk Nowy Port</a>. Początkowo składała się z dwóch kondygnacji, pod koniec XVI wieku została rozbudowana o trzy kolejne wraz z renesansowym hełmem. Ogień rozpalany na szczycie wieży powodował pożary latarni, między innymi w 1709 roku. Latarnia została odbudowana dopiero w 1721 roku, podwyższona o jedną kondygnację i zwieńczona barokowym hełmem. Po pożarze w 1889 roku zniszczeniu uległ hełm, odbudowany w latach 1891–1892 w postaci stożka pokrytego łupkiem. Wieża została zniszczona podczas II wojny światowej (ocalał fragment ściany, powalony przez sztorm w 1953 roku). Wieża została odbudowana w latach 60. Klatka schodowa, niegdyś drewniana, została zbudowana żelbetową. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy, z którego roztacza się widok na Gdańsk i Zatokę Gdańską. We wnętrzu wieży znajduje się wystawa ukazująca zmiany w twierdzy w ciągu jej wielowiekowego istnienia<sup id="cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201635–45_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201635–45-30">[30]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018237_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018237-31">[31]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fort_Carré"><span id="Fort_Carr.C3.A9"></span>Fort Carré</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Fort Carré" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Fort Carré"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:265px; float: left; clear: left; text-align: center; margin-right: 1.4em;"><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Gda%C5%84sk,_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie,_brama.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_brama.jpg/250px-Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_brama.jpg" decoding="async" width="250" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_brama.jpg/375px-Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_brama.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_brama.jpg/500px-Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_brama.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2067" /></a><figcaption>Brama </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Gda%C5%84sk,_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie,_poterna.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_poterna.jpg/250px-Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_poterna.jpg" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_poterna.jpg/375px-Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_poterna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_poterna.jpg/500px-Gda%C5%84sk%2C_Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_poterna.jpg 2x" data-file-width="3100" data-file-height="3100" /></a><figcaption>Poterna </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wisloujscie02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Wisloujscie02.jpg/250px-Wisloujscie02.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Wisloujscie02.jpg/375px-Wisloujscie02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Wisloujscie02.jpg/500px-Wisloujscie02.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Domy oficerów </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Twierdza_Wisloujscie,_Gdansk,_Poland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Twierdza_Wisloujscie%2C_Gdansk%2C_Poland.jpg/250px-Twierdza_Wisloujscie%2C_Gdansk%2C_Poland.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Twierdza_Wisloujscie%2C_Gdansk%2C_Poland.jpg/375px-Twierdza_Wisloujscie%2C_Gdansk%2C_Poland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Twierdza_Wisloujscie%2C_Gdansk%2C_Poland.jpg/500px-Twierdza_Wisloujscie%2C_Gdansk%2C_Poland.jpg 2x" data-file-width="642" data-file-height="428" /></a><figcaption>Koszary </figcaption></figure></div></div> <p>Fort Carré powstał w latach 1586–1608. Jest to murowany fort w kształcie zbliżonym do kwadratu z czterema skazamatowanymi bastionami znajdującymi się w narożach. Bastiony te noszą nazwy: Artyleryjski, Ostroróg, Południowo-Wschodni oraz Furta Wodna. Połączone są od stron północnej i południowej chodnikami, tzw. fosbrejami, przebiegającymi wzdłuż grubych murów (średnio 5,5 m grubości). Wejście do fortu znajduje się w części wschodniej, wewnątrz muru istnieje ukośny tunel, tzw. <a href="/wiki/Poterna" title="Poterna">poterna</a>. Na portalach umieszczono dwie daty: „1602” na zewnątrz i „1596” od strony dziedzińca<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018243_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018243-32">[32]</a></sup>. </p><p>Zwiedzać można dwa bastiony: Artyleryjski (wybudowany jako pierwszy w 1586 roku) oraz Furtę Wodną. W Bastionie Artyleryjskim znajdował się główny skład artyleryjski, gdzie przechowywano proch strzelniczy, artylerię, amunicję i narzędzia niezbędne do jej odlewu z ołowiu. Kazamata Furty Wodnej jest największym pomieszczeniem wewnątrz fortu. Od strony Wisły w ścianie kazamaty zachowało się dawne wyjście na zewnątrz, do nieistniejącego już nabrzeża, gdzie mogły cumować mniejsze statki; od niego pochodzi nazwa tego bastionu<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018243_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018243-32">[32]</a></sup>. </p><p>Wewnątrz fortu zbudowano także pomieszczenia niemające znaczenia obronnego: koszary, kamieniczki, jak również pomieszczenia gospodarcze. Kwatery oficerskie, czyli zrekonstruowany szereg dwukondygnacyjnych, zwieńczonych trójkątnymi szczytami domów, wygląda podobnie jak mieszczańskie kamienice. Mimo licznych przebudów wewnątrz zachowało się w stanie nienaruszonym lico Wieńca wraz z otworami strzelniczymi dawnej działobitni. Na terenie fortu funkcjonowały kantyna, piekarnie, kuchnie, kuźnia, laboratorium prochowe (tzw. Apteka), mały szpital oraz sklep kupca zaopatrującego żołnierzy w żywność i drobne przedmioty<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018243–245_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018243–245-33">[33]</a></sup>. </p><p>Bastiony Ostroróg oraz Południowo-Wschodni nie są dostępne do zwiedzania. We wnętrzu bastionu Ostroróg zachowało się pomieszczenie dawnego aresztu, natomiast bastion Południowo-Wschodni jest ważnym siedliskiem nietoperzy w ramach sieci <a href="/wiki/Natura_2000" title="Natura 2000">Natura 2000</a><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018245_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018245-34">[34]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dom_Komendanta">Dom Komendanta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Dom Komendanta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dom Komendanta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dom Komendanta, gdzie mieszkał dowódca załogi wybierany przez Radę Miasta i gdzie przyjmowano dostojnych gości takich jak król <a href="/wiki/Zygmunt_III_Waza" title="Zygmunt III Waza">Zygmunt III Waza</a>, został dobudowany do Wieńca prawdopodobnie w połowie XVII wieku. Wejście do niego zdobią kamienny portal z płytą z herbem Gdańska oraz taras z kamienną balustradą. We wnętrzu znajduje się oryginalny kominek z XVIII wieku z dekoracjami <a href="/wiki/Stiuk" title="Stiuk">stiukowymi</a> i śladami <a href="/wiki/Polichromia" title="Polichromia">polichromii</a><sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018238–240_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018238–240-35">[35]</a></sup>. </p><p>W odbudowanym Domu Komendanta znajduje się wystawa opowiadająca o życiu codziennym mieszkańców twierdzy, m.in. żołnierzy i ich rodzin, kapelana, nauczyciela, sanitariusza, rybaków i robotników. Prezentowane są broń, kule, pociski, elementy mundurów, a także ozdoby, biżuteria, przybory do szycia, okucia książek, naczynia kuchenne, ozdobne kielichy, butelki oraz zabawki<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018241_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018241-36">[36]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Atrakcje">Atrakcje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Atrakcje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Atrakcje"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Twierdza jest udostępniona do zwiedzania w okresie od maja do września. Oprócz wystaw przybliżających historię zabytku oraz jego dawnych mieszkańców Muzeum Gdańska organizuje cykliczne imprezy. Odbywają się tu prezentacje grup rekonstrukcji historycznych, dzięki czemu można w lecie spotkać m.in. średniowiecznych rycerzy, gdańskich <a href="/wiki/Kaper" title="Kaper">kaprów</a>, żołnierzy z gdańskich formacji, a także z czasów wojen napoleońskich i I wojny światowej. Ważnym wydarzeniem jest w lipcu inscenizacja bitwy z 1628 roku pod tytułem „Wisłoujście 1628” (w wyniku której Szwedzi zatopili polskie okręty „<a href="/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82ty_Lew" title="Żółty Lew">Żółty Lew</a>” oraz „<a href="/wiki/Rycerz_%C5%9Awi%C4%99ty_Jerzy_(1627)" class="mw-redirect" title="Rycerz Święty Jerzy (1627)">Rycerz Święty Jerzy</a>”). Popularność widzów i uznanie specjalistów zdobyło też inne widowisko: na Wiśle tysiące osób podziwia „Bitwę Morską Twierdzy Wisłoujście”, podczas której walczą <a href="/wiki/Galeon" title="Galeon">galeony</a>, rozlega się huk armat, w walkach biorą udział rekonstruktorzy z wielu krajów, a w edycji w 2016 roku dodatkowo w pokazie wykorzystano lasery, pirotechnikę i video mapping. Oprócz bitew organizowane są tu także warsztaty dawnego rzemiosła. Istnieją ognisko dla rodzin, strefa relaksu oraz jest możliwość pływania kajakiem po okolicy<sup id="cite_ref-CITEREFFlis2018246–249_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFlis2018246–249-37">[37]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nietoperze">Nietoperze</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Nietoperze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nietoperze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Twierdza Wisłoujście jest jednym z kilku największych w województwie pomorskim zimowisk nietoperzy. W 2005 roku naliczono tu 313 osobników tych ściśle chronionych zwierząt. Najliczniejszym gatunkiem spędzającym tu zimę jest <a href="/wiki/Nocek_Natterera" title="Nocek Natterera">nocek Natterera</a>, do licznych należą również <a href="/wiki/Nocek_rudy" title="Nocek rudy">nocek rudy</a> i <a href="/wiki/Nocek_%C5%82ydkow%C5%82osy" title="Nocek łydkowłosy">nocek łydkowłosy</a>. Ten ostatni jest uważany za gatunek zagrożony wymarciem w Polsce, umieszczono go również w Załączniku II unijnej <a href="/wiki/Dyrektywa_siedliskowa" title="Dyrektywa siedliskowa">dyrektywy siedliskowej</a>, co stało się podstawą do uznania Twierdzy za obszar <a href="/wiki/Natura_2000" title="Natura 2000">Natura 2000</a>. Spotykano tu również <a href="/wiki/Sen_zimowy" title="Sen zimowy">hibernujące</a> nietoperze z gatunków: <a href="/wiki/Nocek_du%C5%BCy" title="Nocek duży">nocek duży</a>, <a href="/wiki/Nocek_w%C4%85satek" title="Nocek wąsatek">nocek wąsatek</a>, <a href="/wiki/Mroczek_p%C3%B3%C5%BAny" title="Mroczek późny">mroczek późny</a>, <a href="/wiki/Karlik_wi%C4%99kszy" title="Karlik większy">karlik większy</a> i <a href="/wiki/Gacek_brunatny" title="Gacek brunatny">gacek brunatny</a>, zaś wiosną 2003 znaleziono tu jedną samicę <a href="/wiki/Nocek_Brandta" title="Nocek Brandta">nocka Brandta</a>, pierwszy raz stwierdzonego we wschodniej części <a href="/wiki/Pobrze%C5%BCa_Po%C5%82udniowoba%C5%82tyckie" title="Pobrzeża Południowobałtyckie">Pobrzeża Południowobałtyckiego</a><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Zabytki_Gda%C5%84ska" class="mw-redirect" title="Zabytki Gdańska">Zabytki i inne obiekty turystyczne w Gdańsku</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/10/POM-rej_30.09.2024.pdf"><i>Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie</i></a> [online], <a href="/wiki/Narodowy_Instytut_Dziedzictwa" title="Narodowy Instytut Dziedzictwa">Narodowy Instytut Dziedzictwa</a>, 30 września 2024, s. 16<span class="accessdate"> [dostęp 2019-02-05]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2024-09-30&rft.jtitle=%5B%5BNarodowy+Instytut+Dziedzictwa%5D%5D&rft.atitle=Rejestr+zabytk%C3%B3w+nieruchomych+%E2%80%93+wojew%C3%B3dztwo+pomorskie&rft_id=https%3A%2F%2Fnid.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F10%2FPOM-rej_30.09.2024.pdf" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018233-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233_2-5">f</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 233.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201631–48-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201631–48_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 31–48.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018232–249-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018232–249_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 232–249.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120106042209/http://www.mhmg.gda.pl/twierdza.htm">Twierdza w Wisłouściu</a>. Muzeum Gdańska. [dostęp 2013-07-11]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mhmg.gda.pl/twierdza.htm">tego adresu</a> (2012-01-06)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Twierdza Wisłoujście – materiały z konferencji w Dworze Artusa z 14–16 października 1999 roku, Muzeum Historii Miasta Gdańska, 2000, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8391125122" title="Specjalna:Książki/8391125122">ISBN <span class="isbn">83-911251-2-2</span></a>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018235-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018235_7-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 235.</span> </li> <li id="cite_note-gedanopedia-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-gedanopedia_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-gedanopedia_8-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-gedanopedia_8-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-gedanopedia_8-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Grzegorz Bukal, Zdzisław Balewski: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=WIS%C5%81OUJ%C5%9ACIE">Wisłoujście</a>. Encyklopedia Gdańska. [dostęp 2019-06-22].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJeglińskiUścinowicz201613-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJeglińskiUścinowicz201613_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJeglińskiUścinowicz2016">Jegliński i Uścinowicz 2016 ↓</a></span>, s. 13.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201633-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201633_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 33.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201633–34-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201633–34_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 33–34.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201635-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201635_12-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201635_12-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 35.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018233–234-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018233–234_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 233–234.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018234-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018234_14-5">f</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 234.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201636–37-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201636–37_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 36–37.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201637-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201637_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201637_16-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 37.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201639-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201639_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201639_17-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 39.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201641–42-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201641–42_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 41–42.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201642-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201642_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 42.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201643-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201643_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 43.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201643–44-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201643–44_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 43–44.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201644-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201644_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 44.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201645-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201645_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 45.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46_24-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201645–46_24-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 45–46.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201647-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201647_25-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201647_25-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 47.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201646-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201646_26-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201646_26-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 46.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,26175670,twierdza-wisloujscie-wypieknieje-14-mln-zl-na-rewitalizacje.html">Twierdza Wisłoujście wypięknieje. 14,6 mln zł na rewitalizację zabytku</a>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Twierdza-Wisloujscie,a,262856"><i>Twierdza Wisłoujście czeka! Dziś w samo południe wielkie otwarcie po trzech latach prac konserwatorskich</i></a> [online], gdansk.pl, 23 kwietnia 2024<span class="accessdate"> [dostęp 2024-04-27]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2024-04-23&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie+czeka%21+Dzi%C5%9B+w+samo+po%C5%82udnie+wielkie+otwarcie+po+trzech+latach+prac+konserwatorskich&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.gdansk.pl%2Fwiadomosci%2FTwierdza-Wisloujscie%2Ca%2C262856" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,27012307,remont-twierdzy-wisloujscie-w-gdansku-otwarcie-zabytku-w-2024.html"><i>Remont Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku. Otwarcie zabytku w 2024 roku</i></a> [online], trojmiasto.wyborcza.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2024-04-27]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Remont+Twierdzy+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie+w+Gda%C5%84sku.+Otwarcie+zabytku+w+2024+roku&rft_id=https%3A%2F%2Ftrojmiasto.wyborcza.pl%2Ftrojmiasto%2F7%2C35612%2C27012307%2Cremont-twierdzy-wisloujscie-w-gdansku-otwarcie-zabytku-w-2024.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKulczykowskiKubus201635–45-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKulczykowskiKubus201635–45_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKulczykowskiKubus2016">Kulczykowski i Kubus 2016 ↓</a></span>, s. 35–45.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018237-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018237_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 237.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018243-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018243_32-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018243_32-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 243.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018243–245-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018243–245_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 243–245.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018245-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018245_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 245.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018238–240-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018238–240_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 238–240.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018241-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018241_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 241.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFlis2018246–249-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFFlis2018246–249_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFlis2018">Flis 2018 ↓</a></span>, s. 246–249.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120106035557/http://julia.univ.gda.pl/~mroczek/stanow.php">Nietoperze – stanowiska</a>. Akademickie Koło Chiropterologiczne Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”. [dostęp 2010-06-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://julia.univ.gda.pl/~mroczek/stanow.php">tego adresu</a> (2012-01-06)].</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFFlis2018">Maciej Flis: Twierdza Wisłoujście. W: Praca zbiorowa: <i>Muzeum Gdańska. Przewodnik ilustrowany</i>. Warszawa: Foto Liner, 2018, s. 232–249. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788362559299" title="Specjalna:Książki/9788362559299">ISBN <span class="isbn">978-83-62559-29-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Muzeum+Gda%C5%84ska.+Przewodnik+ilustrowany&rft.atitle=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&rft.aulast=Flis&rft.aufirst=Maciej&rft.au=Praca+zbiorowa&rft.date=2018&rft.pub=Foto+Liner&rft.place=Warszawa&rft.pages=232%E2%80%93249&rft.isbn=978-83-62559-29-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKulczykowskiKubus2016">Wacław Kulczykowski, Radosław Kubus: Twierdza Wisłoujście – rys historyczny obiektu. W: Praca zbiorowa: <i>Gdańsk, Twierdza Wisłoujście. Badania archeologiczno-architektoniczne w latach 2013–2014</i>. Gdańsk: Instytut Archeologii i Etnologii. Uniwersytet Gdański, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2016, s. 31–48. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788361077411" title="Specjalna:Książki/9788361077411">ISBN <span class="isbn">978-83-61077-41-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gda%C5%84sk%2C+Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie.+Badania+archeologiczno-architektoniczne+w+latach+2013%E2%80%932014&rft.atitle=Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie+%E2%80%93+rys+historyczny+obiektu&rft.aulast=Kulczykowski&rft.aufirst=Wac%C5%82aw&rft.au=Praca+zbiorowa&rft.date=2016&rft.pub=Instytut+Archeologii+i+Etnologii.+Uniwersytet+Gda%C5%84ski%2C+Muzeum+Historyczne+Miasta+Gda%C5%84ska&rft.place=Gda%C5%84sk&rft.pages=31%E2%80%9348&rft.isbn=978-83-61077-41-1"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFJeglińskiUścinowicz2016">Wojciech Jegliński, Szymon Uścinowicz: Uwarunkowania geologiczne lokalizacji Twierdzy Wisłoujście. W: Praca zbiorowa: <i>Gdańsk, Twierdza Wisłoujście. Badania archeologiczno-architektoniczne w latach 2013–2014</i>. Gdańsk: Instytut Archeologii i Etnologii. Uniwersytet Gdański, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2016, s. 11–20. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788361077411" title="Specjalna:Książki/9788361077411">ISBN <span class="isbn">978-83-61077-41-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gda%C5%84sk%2C+Twierdza+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie.+Badania+archeologiczno-architektoniczne+w+latach+2013%E2%80%932014&rft.atitle=Uwarunkowania+geologiczne+lokalizacji+Twierdzy+Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&rft.aulast=Jegli%C5%84ski&rft.aufirst=Wojciech&rft.au=Praca+zbiorowa&rft.date=2016&rft.pub=Instytut+Archeologii+i+Etnologii.+Uniwersytet+Gda%C5%84ski%2C+Muzeum+Historyczne+Miasta+Gda%C5%84ska&rft.place=Gda%C5%84sk&rft.pages=11%E2%80%9320&rft.isbn=978-83-61077-41-1"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://muzeumgdansk.pl/oddzialy-muzeum/twierdza-wisloujscie/">Twierdza Wisłoujście na stronie internetowej Muzeum Gdańska</a></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070210185818/http://www.trojmiasto.pl/ob.phtml?id_ob=95">Twierdza Wisłoujście w serwisie Trójmiasto.pl</a>. trojmiasto.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.trojmiasto.pl/ob.phtml?id_ob=95">tego adresu</a> (2007-02-10)].</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/56,35612,17035737,Twierdza_Wisloujscie___historia_niesamowitego_gdanskiego.html">Twierdza Wisłoujście na starych zdjęciach i pocztówkach w serwisie Wyborcza.pl</a></li> <li><cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/607"><i>Wisłoujście</i></a>, [w:] <a href="/wiki/S%C5%82ownik_geograficzny_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego" title="Słownik geograficzny Królestwa Polskiego"><i>Słownik geograficzny Królestwa Polskiego</i></a>, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 607<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=S%C5%82ownik+geograficzny+Kr%C3%B3lestwa+Polskiego&rft.atitle=Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&rft.place=Warszawa&rft.date=1893" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/691"><i>Wisłoujście</i></a>, [w:] <a href="/wiki/S%C5%82ownik_geograficzny_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego" title="Słownik geograficzny Królestwa Polskiego"><i>Słownik geograficzny Królestwa Polskiego</i></a>, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 691<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=S%C5%82ownik+geograficzny+Kr%C3%B3lestwa+Polskiego&rft.atitle=Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&rft.place=Warszawa&rft.date=1902" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/search/?filters=keyword:Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie,public:1,hasTextContent:0">Archiwalne widoki twierdzy</a> w bibliotece <a href="/wiki/Polona" title="Polona">Polona</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Wyspy_Gda%C5%84ska" title="Szablon:Wyspy Gdańska"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Wyspy_Gda%C5%84ska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Wyspy Gdańska (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Wyspy_Gda%C5%84ska&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Wyspa" title="Wyspa">Wyspy</a> <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Gdańska</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/O%C5%82owianka" title="Ołowianka">Ołowianka</a></li> <li><a href="/wiki/Ostr%C3%B3w_(Gda%C5%84sk)" title="Ostrów (Gdańsk)">Ostrów</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspa_Portowa" title="Wyspa Portowa">Portowa</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspa_Sobieszewska" title="Wyspa Sobieszewska">Sobieszewska</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspa_Spichrz%C3%B3w" title="Wyspa Spichrzów">Spichrzów</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Wisłoujście</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyspa_%C5%BBu%C5%82awska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyspa Żuławska (strona nie istnieje)">Żuławska</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg/50px-Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg" decoding="async" width="50" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg/75px-Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg/100px-Wyspa_Spichrzow_-_spichlerze.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Commons_in_image_icon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Commons_in_image_icon.svg/25px-Commons_in_image_icon.svg.png" decoding="async" width="25" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Commons_in_image_icon.svg/38px-Commons_in_image_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Commons_in_image_icon.svg/50px-Commons_in_image_icon.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="115" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Islands_of_Gda%C5%84sk" class="extiw" title="commons:Category:Islands of Gdańsk">Wyspy Gdańska w Wikimedia Commons</a></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pomniki_historii_w_Polsce" title="Szablon:Pomniki historii w Polsce"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pomniki_historii_w_Polsce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Pomniki historii w Polsce (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pomniki_historii_w_Polsce&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Pomnik_historii" title="Pomnik historii">Pomniki historii</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_dolno%C5%9Bl%C4%85skie" title="Województwo dolnośląskie">dolnośląskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Muzeum_Papiernictwa_w_Dusznikach-Zdroju" title="Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju">Duszniki-Zdrój (Młyn Papiernictwa)</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Pokoju_w_Jaworze" title="Kościół Pokoju w Jaworze">Jawor (Kościół Pokoju)</a></li> <li><a href="/wiki/Pocysterskie_opactwo_w_Krzeszowie" title="Pocysterskie opactwo w Krzeszowie">Krzeszów (Opactwo Cystersów)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_kolegiacka_Podwy%C5%BCszenia_Krzy%C5%BCa_%C5%9Awi%C4%99tego_i_%C5%9Bw._Jadwigi_%C5%9Al%C4%85skiej_w_Legnickim_Polu" title="Bazylika kolegiacka Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Jadwigi Śląskiej w Legnickim Polu">Legnickie Pole (bazylika i dawny klasztor)</a></li> <li><a href="/wiki/Twierdza_Srebrna_G%C3%B3ra" title="Twierdza Srebrna Góra">Srebrna Góra (Twierdza srebrnogórska)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_%C5%9Awi%C4%99tych_Aposto%C5%82%C3%B3w_Piotra_i_Paw%C5%82a_w_Strzegomiu" title="Bazylika Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu">Strzegom (bazylika)</a></li> <li><a href="/wiki/Katedra_%C5%9Bw._Stanis%C5%82awa_i_%C5%9Bw._Wac%C5%82awa_w_%C5%9Awidnicy" title="Katedra św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy">Świdnica (katedra)</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Pokoju_w_%C5%9Awidnicy" title="Kościół Pokoju w Świdnicy">Świdnica (Kościół Pokoju)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_i_sanktuarium_%C5%9Bw._Jadwigi_w_Trzebnicy" title="Bazylika i sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy">Trzebnica (bazylika)</a></li> <li><a href="/wiki/Kamieniec_Z%C4%85bkowicki" title="Kamieniec Ząbkowicki">Kamieniec Ząbkowicki</a> (<a href="/wiki/Opactwo_Cysters%C3%B3w_w_Kamie%C5%84cu_Z%C4%85bkowickim" title="Opactwo Cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim">opactwo Cystersów</a> oraz <a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Kamie%C5%84cu_Z%C4%85bkowickim" title="Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim">pałac</a>)</li> <li><a href="/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_historycznego_centrum_Wroc%C5%82awia" title="Zespół historycznego centrum Wrocławia">Wrocław (zespół historycznego centrum miasta)</a></li> <li><a href="/wiki/Wroc%C5%82aw" title="Wrocław">Wrocław</a> <ul><li><a href="/wiki/Hala_Stulecia_we_Wroc%C5%82awiu" title="Hala Stulecia we Wrocławiu">Hala Stulecia</a></li> <li><a href="/wiki/Pawilon_Czterech_Kopu%C5%82" title="Pawilon Czterech Kopuł">Pawilon Czterech Kopuł</a></li> <li><a href="/wiki/Pergola_we_Wroc%C5%82awiu" title="Pergola we Wrocławiu">Pergola</a></li> <li><a href="/wiki/Iglica_(Wroc%C5%82aw)" title="Iglica (Wrocław)">Iglica</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Park_Kulturowy_Kotliny_Jeleniog%C3%B3rskiej" title="Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej">Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej</a> <ul><li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Bobrowie" title="Pałac w Bobrowie">Bobrów</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_Bolcz%C3%B3w" title="Zamek Bolczów">Bolczów</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Bukowcu" title="Pałac w Bukowcu">Bukowiec</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_Chojnik" title="Zamek Chojnik">Chojnik</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_Schaffgotsch%C3%B3w_w_Cieplicach" title="Pałac Schaffgotschów w Cieplicach">Cieplice</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Ciszycy" title="Pałac w Ciszycy">Ciszyca</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_D%C4%85browicy" title="Pałac w Dąbrowicy">Dąbrowica</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pa%C5%82ac_w_Grabarowie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pałac w Grabarowie (strona nie istnieje)">Grabarów</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Janowicach_Wielkich" title="Pałac w Janowicach Wielkich">Janowice Wielkie</a></li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_Czarne_w_Jeleniej_G%C3%B3rze" title="Dwór Czarne w Jeleniej Górze">Jelenia Góra (Dwór Czarne)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_Paulinum_w_Jeleniej_G%C3%B3rze" title="Pałac Paulinum w Jeleniej Górze">Jelenia Góra (Pałac Paulinum)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Sobieszowie" title="Pałac w Sobieszowie">Jelenia Góra (Sobieszów)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_D%C4%99bowy_w_Karpnikach" title="Pałac Dębowy w Karpnikach">Karpniki (pałac)</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_Karpnikach" title="Zamek w Karpnikach">Karpniki (zamek)</a></li> <li><a href="/wiki/Nowy_Dw%C3%B3r_w_Kowarach" title="Nowy Dwór w Kowarach">Kowary (dwór)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Kowarach" title="Pałac w Kowarach">Kowary (pałac)</a></li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_%E2%80%9EDom_wdowy%E2%80%9D_w_%C5%81omnicy" title="Dwór „Dom wdowy” w Łomnicy">Łomnica (dwór)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_%C5%81omnicy_(powiat_karkonoski)" title="Pałac w Łomnicy (powiat karkonoski)">Łomnica (pałac)</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_Henryka" title="Zamek Henryka">Zamek Henryka</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Mi%C5%82kowie" title="Pałac w Miłkowie">Miłków</a></li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_w_Mniszkowie" title="Dwór w Mniszkowie">Mniszków</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Mys%C5%82akowicach" title="Pałac w Mysłakowicach">Mysłakowice</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Pakoszowie" title="Pałac w Pakoszowie">Pakoszów</a></li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_w_Radomierzu" title="Dwór w Radomierzu">Radomierz</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_Rybnicy" title="Zamek w Rybnicy">Rybnica</a></li> <li><a href="/wiki/Wie%C5%BCa_ksi%C4%85%C5%BC%C4%99ca_w_Siedl%C4%99cinie" title="Wieża książęca w Siedlęcinie">Siedlęcin</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_Sokolec" title="Zamek Sokolec">Sokolec</a></li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_w_Staniszowie" title="Dwór w Staniszowie">Staniszów (dwór)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Staniszowie" title="Pałac w Staniszowie">Staniszów (pałac)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_na_Wodzie_w_Staniszowie" title="Pałac na Wodzie w Staniszowie">Staniszów (Pałac na Wodzie)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Wojanowie" title="Pałac w Wojanowie">Wojanów</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_kujawsko-pomorskie" title="Województwo kujawsko-pomorskie">kujawsko-pomorskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Biskupin_(stanowisko_archeologiczne)" title="Biskupin (stanowisko archeologiczne)">Biskupin (rezerwat archeologiczny)</a></li> <li><a href="/wiki/Che%C5%82mno" title="Chełmno">Chełmno</a> (<a href="/w/index.php?title=Stare_Miasto_(Che%C5%82mno)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stare Miasto (Chełmno) (strona nie istnieje)">Stare Miasto</a>)</li> <li><a href="/wiki/Ciechocinek" title="Ciechocinek">Ciechocinek</a> (zespół <a href="/wiki/T%C4%99%C5%BCnie_w_Ciechocinku" title="Tężnie w Ciechocinku">tężni</a> i <a href="/w/index.php?title=Warzelnia_Soli_w_Ciechocinku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Warzelnia Soli w Ciechocinku (strona nie istnieje)">warzelni soli</a> wraz z parkami Tężniowym i <a href="/wiki/Park_Zdrojowy_w_Ciechocinku" title="Park Zdrojowy w Ciechocinku">Zdrojowym</a>)</li> <li><a href="/wiki/Grudzi%C4%85dz" title="Grudziądz">Grudziądz</a> (<a href="/wiki/Spichrze_w_Grudzi%C4%85dzu" title="Spichrze w Grudziądzu">zespół spichlerzy nad Wisłą</a>)</li> <li><a href="/wiki/Lubostro%C5%84" title="Lubostroń">Lubostroń</a> (<a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Lubostroniu" title="Pałac w Lubostroniu">zespół pałacowo-parkowy</a>)</li> <li><a href="/wiki/Strzelno" title="Strzelno">Strzelno</a> (zespół dawnego klasztoru Norbertanek wraz z <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Awi%C4%99tej_Tr%C3%B3jcy_i_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Strzelnie" title="Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie">kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP</a> oraz <a href="/wiki/Rotunda_%C5%9Bw._Prokopa_w_Strzelnie" title="Rotunda św. Prokopa w Strzelnie">rotundą św. Prokopa</a>)</li> <li><a href="/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_staromiejski_Torunia" title="Zespół staromiejski Torunia">Toruń (zespół staromiejski)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_katedralna_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_we_W%C5%82oc%C5%82awku" title="Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku">Włocławek (katedra)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_lubelskie" title="Województwo lubelskie">lubelskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_Dolny" title="Kazimierz Dolny">Kazimierz Dolny</a> (<a href="/w/index.php?title=Zesp%C3%B3%C5%82_staromiejski_Kazimierza_Wielkiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zespół staromiejski Kazimierza Wielkiego (strona nie istnieje)">zespół staromiejski</a>)</li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Koz%C5%82%C3%B3wce" title="Pałac w Kozłówce">Kozłówka (zespół pałacowo-parkowy)</a></li> <li><a href="/wiki/Stare_Miasto_(Lublin)" title="Stare Miasto (Lublin)">Lublin (historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny)</a></li> <li><a href="/wiki/Stadnina_Koni_Jan%C3%B3w_Podlaski" title="Stadnina Koni Janów Podlaski">Wygoda (stadnina koni)</a></li> <li><a href="/wiki/Stare_Miasto_(Zamo%C5%9B%C4%87)" title="Stare Miasto (Zamość)">Zamość (historyczny zespół miasta)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_lubuskie" title="Województwo lubuskie">lubuskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Opactwo_cysters%C3%B3w_w_Go%C5%9Bcikowie-Parady%C5%BCu" title="Opactwo cystersów w Gościkowie-Paradyżu">Gościkowo-Paradyż (pocysterski zespół klasztorny)</a></li> <li><a href="/wiki/Kl%C4%99psk" title="Klępsk">Klępsk</a> (<a href="/w/index.php?title=Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Nawiedzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Kl%C4%99psku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Klępsku (strona nie istnieje)">kościół Nawiedzenia NMP</a>)</li> <li><a href="/wiki/Park_Mu%C5%BCakowski" title="Park Mużakowski">Łęknica (Park Mużakowski)</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_%C5%BBaganiu" title="Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu">Żagań (kościół Wniebowzięcia NMP)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_%C5%82%C3%B3dzkie" title="Województwo łódzkie">łódzkie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Bazylika_katedralna_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_i_%C5%9Bw._Miko%C5%82aja_w_%C5%81owiczu" title="Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu">Łowicz (katedra)</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81%C3%B3d%C5%BA" title="Łódź">Łódź</a> (<a href="/w/index.php?title=Wielokulturowy_krajobraz_miasta_przemys%C5%82owego_(%C5%81%C3%B3d%C5%BA)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego (Łódź) (strona nie istnieje)">wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego</a>)</li> <li><a href="/wiki/Niebor%C3%B3w_(wojew%C3%B3dztwo_%C5%82%C3%B3dzkie)" title="Nieborów (województwo łódzkie)">Nieborów</a> i <a href="/wiki/Arkadia_(powiat_%C5%82owicki)" title="Arkadia (powiat łowicki)">Arkadia</a> (<a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Nieborowie" title="Pałac w Nieborowie">zespół pałacowo ogrodowy</a> i ogród sentymentalno-romantyczny)</li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Cysters%C3%B3w_w_Sulejowie" title="Opactwo Cystersów w Sulejowie">Sulejów (opactwo Cystersów)</a></li> <li><a href="/wiki/Archikolegiata_w_Tumie" title="Archikolegiata w Tumie">Tum (archikolegiata)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie" title="Województwo małopolskie">małopolskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kopalnia_soli_Bochnia" title="Kopalnia soli Bochnia">Bochnia (kopalnia soli)</a></li> <li><a href="/wiki/Sanktuarium_pasyjno-maryjne_w_Kalwarii_Zebrzydowskiej" title="Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej">Kalwaria Zebrzydowska (sanktuarium pasyjno-maryjne)</a></li> <li><a href="/wiki/Stare_Miasto_w_Krakowie" title="Stare Miasto w Krakowie">Kraków (historyczny zespół miasta)</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Benedyktyn%C3%B3w_w_Ty%C5%84cu" title="Opactwo Benedyktynów w Tyńcu">Kraków (opactwo Benedyktynów)</a></li> <li><a href="/wiki/Kopiec_Ko%C5%9Bciuszki_w_Krakowie" title="Kopiec Kościuszki w Krakowie">Kraków (Kopiec Kościuszki z otoczeniem)</a></li> <li><a href="/wiki/Rac%C5%82awice_(powiat_miechowski)" title="Racławice (powiat miechowski)">Racławice</a> (historyczny teren bitwy)</li> <li><a href="/wiki/Stary_S%C4%85cz" title="Stary Sącz">Stary Sącz</a> (<a href="/w/index.php?title=Zesp%C3%B3%C5%82_staromiejski_Starego_S%C4%85cza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zespół staromiejski Starego Sącza (strona nie istnieje)">zespół staromiejski</a> wraz z <a href="/wiki/Klasztor_klarysek_w_Starym_S%C4%85czu" title="Klasztor klarysek w Starym Sączu">klasztorem klarysek</a>)</li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Micha%C5%82a_Archanio%C5%82a_w_Szalowej" title="Kościół św. Michała Archanioła w Szalowej">Szalowa (kościół św. Michała Archanioła)</a></li> <li><a href="/wiki/Kopalnia_Soli_%E2%80%9EWieliczka%E2%80%9D" title="Kopalnia Soli „Wieliczka”">Wieliczka (kopalnia soli)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_mazowieckie" title="Województwo mazowieckie">mazowieckie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/P%C5%82ock" title="Płock">Płock</a> (<a href="/wiki/Stare_Miasto_(P%C5%82ock)" title="Stare Miasto (Płock)">Wzgórze Tumskie</a>)</li> <li><a href="/wiki/Radom" title="Radom">Radom</a> (<a href="/wiki/Klasztor_i_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_oo._Bernardyn%C3%B3w_w_Radomiu" title="Klasztor i kościół oo. Bernardynów w Radomiu">zespół klasztorny Bernardynów</a>)</li> <li>Warszawa <ul><li>historyczny zespół miasta (zob. <a href="/wiki/Stare_Miasto_w_Warszawie" title="Stare Miasto w Warszawie">Stare Miasto</a>, <a href="/wiki/Nowe_Miasto_(Warszawa)" title="Nowe Miasto (Warszawa)">Nowe Miasto</a> z <a href="/wiki/Trakt_Kr%C3%B3lewski_w_Warszawie" title="Trakt Królewski w Warszawie">Traktem Królewskim</a>, <a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Wilanowie" title="Pałac w Wilanowie">Wilanowem</a> i <a href="/wiki/Gmach_Ministerstwa_Wyzna%C5%84_Religijnych_i_O%C5%9Bwiecenia_Publicznego_w_Warszawie" title="Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie">Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego</a>)</li> <li><a href="/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_Stacji_Filtr%C3%B3w_w_Warszawie" title="Zespół Stacji Filtrów w Warszawie">zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya</a></li> <li>zespół sześciu zabytkowych cmentarzy na Powązkach</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%BByrard%C3%B3w" title="Żyrardów">Żyrardów</a> (<a href="/w/index.php?title=Osada_fabryczna_w_%C5%BByrardowie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osada fabryczna w Żyrardowie (strona nie istnieje)">XIX-wieczna osada fabryczna</a>)</li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_opolskie" title="Województwo opolskie">opolskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Zamek_Piast%C3%B3w_%C5%9Al%C4%85skich_w_Brzegu" title="Zamek Piastów Śląskich w Brzegu">Brzeg (zespół Zamku Piastów Śląskich)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_%C5%9Bw._Jakuba_i_%C5%9Bw._Agnieszki_w_Nysie" title="Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie">Nysa (zespół bazyliki św. Jakuba i św. Agnieszki)</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_odpustowy_%C5%9Bw._Anny_w_Ole%C5%9Bnie" title="Kościół odpustowy św. Anny w Oleśnie">Olesno (kościół odpustowy św. Anny)</a></li> <li><a href="/wiki/Most_wisz%C4%85cy_w_Ozimku" title="Most wiszący w Ozimku">Ozimek (most wiszący)</a></li> <li><a href="/wiki/Paczk%C3%B3w" title="Paczków">Paczków</a> (zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%B3ra_%C5%9Awi%C4%99tej_Anny_(wojew%C3%B3dztwo_opolskie)" title="Góra Świętej Anny (województwo opolskie)">Góra Świętej Anny</a> (komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy <a href="/wiki/G%C3%B3ra_%C5%9Awi%C4%99tej_Anny" title="Góra Świętej Anny">Góry Świętej Anny</a>)</li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_podkarpackie" title="Województwo podkarpackie">podkarpackie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kopalnia_ropy_naftowej_w_B%C3%B3brce" title="Kopalnia ropy naftowej w Bóbrce">Bóbrka (kopalnia ropy naftowej)</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_Krasiczynie" title="Zamek w Krasiczynie">Krasiczyn (zespół zamkowo-parkowy)</a></li> <li><a href="/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_ko%C5%9Bcio%C5%82a_i_klasztoru_Bernardyn%C3%B3w_w_Le%C5%BCajsku" title="Zespół kościoła i klasztoru Bernardynów w Leżajsku">Leżajsk (zespół klasztorny Bernardynów)</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_%C5%81a%C5%84cucie" title="Zamek w Łańcucie">Łańcut (zespół pałacowo-parkowy)</a></li> <li><a href="/wiki/Przemy%C5%9Bl" title="Przemyśl">Przemyśl</a> (<a href="/w/index.php?title=Zesp%C3%B3%C5%82_staromiejski_Przemy%C5%9Bla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zespół staromiejski Przemyśla (strona nie istnieje)">zespół staromiejski</a>)</li> <li><a href="/wiki/Cerkiew_%C5%9Bw._Paraskewy_w_Radru%C5%BCu" title="Cerkiew św. Paraskewy w Radrużu">Radruż (zespół cerkiewny)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_podlaskie" title="Województwo podlaskie">podlaskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bazylika_%C5%9Bw._Rocha_w_Bia%C5%82ymstoku" title="Bazylika św. Rocha w Białymstoku">Białystok (zespół bazyliki Chrystusa Króla i św. Rocha)</a></li> <li>Meczety i mizary w <a href="/wiki/Meczet_w_Bohonikach" title="Meczet w Bohonikach">Bohonikach</a> i <a href="/wiki/Meczet_w_Kruszynianach" title="Meczet w Kruszynianach">Kruszynianach</a></li> <li><a href="/wiki/Kana%C5%82_Augustowski" title="Kanał Augustowski">Kanał Augustowski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_pomorskie" title="Województwo pomorskie">pomorskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Gda%C5%84sk_(okr%C4%99g_historyczny)" title="Gdańsk (okręg historyczny)">Gdańsk (miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku)</a></li> <li><a href="/wiki/Westerplatte" title="Westerplatte">Gdańsk (pole bitwy na Westerplatte)</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Cysters%C3%B3w_w_Oliwie" title="Opactwo Cystersów w Oliwie">Gdańsk (Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku Oliwie)</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Gdańsk (Twierdza Wisłoujście)</a></li> <li><a href="/wiki/Stocznia_Gda%C5%84ska" title="Stocznia Gdańska">Gdańsk (Stocznia)</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Ar%C3%B3dmie%C5%9Bcie_(Gdynia)" title="Śródmieście (Gdynia)">Gdynia (historyczny układ urbanistyczny śródmieścia)</a></li> <li><a href="/wiki/Kwidzyn" title="Kwidzyn">Kwidzyn</a> (zespół <a href="/wiki/Zamek_w_Kwidzynie" title="Zamek w Kwidzynie">zamkowo</a>-<a href="/wiki/Konkatedra_%C5%9Bw._Jana_Ewangelisty_w_Kwidzynie" title="Konkatedra św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie">katedralny</a>)</li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_Malborku" title="Zamek w Malborku">Malbork (zespół zamku krzyżackiego)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_katedralna_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Pelplinie" title="Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie">Pelplin (zespół katedralny)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a12"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bl%C4%85skie" title="Województwo śląskie">śląskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Jasna_G%C3%B3ra" title="Jasna Góra">Częstochowa (Jasna Góra)</a></li> <li><a href="/wiki/Radiostacja_gliwicka" title="Radiostacja gliwicka">Gliwice (radiostacja)</a></li> <li><a href="/wiki/Nikiszowiec" title="Nikiszowiec">Katowice (osiedle Nikiszowiec)</a></li> <li><a href="/wiki/Katowice" title="Katowice">Katowice</a> (<a href="/wiki/Gmach_Sejmu_%C5%9Al%C4%85skiego_w_Katowicach" title="Gmach Sejmu Śląskiego w Katowicach">Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego</a> oraz <a href="/wiki/Archikatedra_Chrystusa_Kr%C3%B3la_w_Katowicach" title="Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach">zespół katedralny</a>)</li> <li>Tarnowskie Góry (<a href="/wiki/Podziemia_Tarnog%C3%B3rsko-Bytomskie" title="Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie">podziemia</a> <a href="/wiki/Zabytkowa_Kopalnia_Srebra" title="Zabytkowa Kopalnia Srebra">Zabytkowej Kopalnia Srebra</a> oraz <a href="/wiki/Sztolnia_Czarnego_Pstr%C4%85ga" title="Sztolnia Czarnego Pstrąga">Sztolni Czarnego Pstrąga</a>)</li></ul> </td></tr><tr class="a13"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bwi%C4%99tokrzyskie" title="Województwo świętokrzyskie">świętokrzyskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kielce" title="Kielce">Kielce</a> (<a href="/wiki/Pa%C5%82ac_Biskup%C3%B3w_Krakowskich_w_Kielcach" title="Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach">dawny pałac biskupów</a> i <a href="/wiki/Bazylika_katedralna_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Kielcach" title="Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach">katedra</a>)</li> <li><a href="/wiki/Obl%C4%99gorek" title="Oblęgorek">Oblęgorek</a> (<a href="/wiki/Muzeum_Henryka_Sienkiewicza_w_Obl%C4%99gorku" title="Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku">pałac Henryka Sienkiewicza</a> wraz z parkiem i Aleją Lipową)</li> <li><a href="/wiki/Pustelnia_Z%C5%82otego_Lasu" title="Pustelnia Złotego Lasu">Rytwiany (Pustelnia Złotego Lasu)</a></li> <li><a href="/wiki/Zabytki_w_Sandomierzu" title="Zabytki w Sandomierzu">Sandomierz (Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy)</a></li> <li><a href="/wiki/Krzemionki" title="Krzemionki">Sudół (Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu)</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_na_%C5%9Awi%C4%99tym_Krzy%C5%BCu" title="Opactwo na Świętym Krzyżu">Święty Krzyż (pobenedyktyński zespół klasztorny)</a> oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na <a href="/wiki/%C5%81ysa_G%C3%B3ra_(G%C3%B3ry_%C5%9Awi%C4%99tokrzyskie)" title="Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)">Łysej Górze</a></li> <li><a href="/wiki/Ujazd_(wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bwi%C4%99tokrzyskie)" title="Ujazd (województwo świętokrzyskie)">Ujazd</a> <a href="/wiki/Krzy%C5%BCtop%C3%B3r" title="Krzyżtopór">ruiny zamku Krzyżtopór</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Cysters%C3%B3w_w_W%C4%85chocku" title="Opactwo Cystersów w Wąchocku">Wąchock (opactwo Cystersów)</a></li> <li><a href="/wiki/Wi%C5%9Blica" title="Wiślica">Wiślica</a> (<a href="/wiki/Bazylika_kolegiacka_Narodzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Wi%C5%9Blicy" title="Bazylika kolegiacka Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wiślicy">zespół bazyliki kolegiackiej</a>, <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Miko%C5%82aja_w_Wi%C5%9Blicy" title="Kościół św. Mikołaja w Wiślicy">relikty kościoła św. Mikołaja</a> oraz <a href="/wiki/Wyspa_Grodziskowa" title="Wyspa Grodziskowa">grodzisko</a>)</li></ul> </td></tr><tr class="a14"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie" title="Województwo warmińsko-mazurskie">warmińsko-mazurskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bazylika_archikatedralna_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_i_%C5%9Bw._Andrzeja_we_Fromborku" title="Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku">Frombork (zespół archikatedralny)</a></li> <li><a href="/wiki/Grunwald_%E2%80%93_Pole_Bitwy" title="Grunwald – Pole Bitwy">Grunwald (pole bitwy)</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_Biskup%C3%B3w_Warmi%C5%84skich_w_Lidzbarku_Warmi%C5%84skim" title="Zamek Biskupów Warmińskich w Lidzbarku Warmińskim">Lidzbark Warmiński (zamek biskupów warmińskich)</a></li> <li><a href="/wiki/Kana%C5%82_Elbl%C4%85ski" title="Kanał Elbląski">Kanał Elbląski</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_Nawiedzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_%C5%9Awi%C4%99tej_Lipce" title="Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Świętej Lipce">Święta Lipka (zespół sanktuarium pielgrzymkowego)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a15"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_wielkopolskie" title="Województwo wielkopolskie">wielkopolskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Dobrzycy" title="Pałac w Dobrzycy">Dobrzyca (zespół pałacowo-parkowy)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_prymasowska_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Gnie%C5%BAnie" title="Bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie">Gniezno (archikatedra)</a></li> <li><a href="/wiki/Bazylika_na_%C5%9Awi%C4%99tej_G%C3%B3rze" title="Bazylika na Świętej Górze">Głogówko (bazylika i oratorium)</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%B3rnik" title="Kórnik">Kórnik</a> (<a href="/wiki/Zamek_w_K%C3%B3rniku" title="Zamek w Kórniku">zespół zamkowo-parkowy</a> oraz <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wszystkich_%C5%9Awi%C4%99tych_w_K%C3%B3rniku" title="Kościół Wszystkich Świętych w Kórniku">kościół Wszystkich Świętych</a>)</li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_w_Koszutach" title="Dwór w Koszutach">Koszuty (zespół dworsko-parkowy)</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Cysters%C3%B3w_w_L%C4%85dzie" title="Opactwo Cystersów w Lądzie">Ląd (dawne opactwo Cystersów)</a></li> <li><a href="/wiki/Ostr%C3%B3w_Lednicki" title="Ostrów Lednicki">Lednogóra (wyspa Ostrów Lednicki)</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Narodzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Lubiniu" title="Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Lubiniu">Lubiń (zespół opactwa Benedyktynów)</a></li> <li><a href="/wiki/Historyczny_zesp%C3%B3%C5%82_miasta_Poznania" title="Historyczny zespół miasta Poznania">Poznań (historyczny zespół miasta)</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_w_Rogalinie" title="Pałac w Rogalinie">Rogalin (zespół pałacowy z ogrodem i parkiem)</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_Rydzynie" title="Zamek w Rydzynie">Rydzyna (zamek)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a16"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_zachodniopomorskie" title="Województwo zachodniopomorskie">zachodniopomorskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Konkatedra_%C5%9Bw._Jana_Chrzciciela_w_Kamieniu_Pomorskim" title="Konkatedra św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim">Kamień Pomorski (zespół konkatedry)</a></li> <li><a href="/wiki/Opactwo_Cysters%C3%B3w_w_Ko%C5%82baczu" title="Opactwo Cystersów w Kołbaczu">Kołbacz (zespół opactwa Cystersów)</a></li> <li><a href="/wiki/Stargard" title="Stargard">Stargard</a> (<a href="/wiki/Kolegiata_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_Kr%C3%B3lowej_%C5%9Awiata_w_Stargardzie" title="Kolegiata Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata w Stargardzie">zespół kolegiaty</a> oraz <a href="/wiki/Mury_obronne_w_Stargardzie" title="Mury obronne w Stargardzie">mury obronne</a>)</li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Pomnik_historii" title="Pomnik historii"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Pomnik_Historii_logo.svg/60px-Pomnik_Historii_logo.svg.png" decoding="async" width="60" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Pomnik_Historii_logo.svg/90px-Pomnik_Historii_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Pomnik_Historii_logo.svg/120px-Pomnik_Historii_logo.svg.png 2x" data-file-width="94" data-file-height="151" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Muzea_w_Gda%C5%84sku" title="Szablon:Muzea w Gdańsku"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Muzea_w_Gda%C5%84sku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Muzea w Gdańsku (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Muzea_w_Gda%C5%84sku&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Muzea i placówki o charakterze muzealnym w Gdańsku</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Muzeum_Gda%C5%84ska" title="Muzeum Gdańska">Muzeum Gdańska</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Muzeum_Bursztynu_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum Bursztynu w Gdańsku">Muzeum Bursztynu</a></li> <li><a href="/wiki/Ratusz_G%C5%82%C3%B3wnego_Miasta_w_Gda%C5%84sku" title="Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku">Ratusz Głównego Miasta</a></li> <li><a href="/wiki/Dw%C3%B3r_Artusa_w_Gda%C5%84sku" title="Dwór Artusa w Gdańsku">Dwór Artusa</a></li> <li><a href="/wiki/Dom_Uphagena" title="Dom Uphagena">Dom Uphagena</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Zegar%C3%B3w_Wie%C5%BCowych" title="Muzeum Zegarów Wieżowych">Muzeum Nauki Gdańskiej</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Poczty_Polskiej_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku">Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku</a></li> <li><a href="/wiki/Wartownia_nr_1_na_Westerplatte" title="Wartownia nr 1 na Westerplatte">Wartownia nr 1 na Westerplatte</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Twierdza Wisłoujście</a></li> <li><a href="/wiki/Ku%C5%BAnia_Wodna_w_Oliwie" title="Kuźnia Wodna w Oliwie">Kuźnia Wodna</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Muzeum_Narodowe_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum Narodowe w Gdańsku">Muzeum Narodowe</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a2_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Oddzia%C5%82_Sztuki_Dawnej" title="Oddział Sztuki Dawnej">Oddział Sztuki Dawnej</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C5%82ac_Opat%C3%B3w_w_Oliwie" title="Pałac Opatów w Oliwie">Oddział Sztuki Nowoczesnej - Pałac Opatów</a></li> <li><a href="/wiki/Oddzia%C5%82_Etnografii_%E2%80%93_Spichlerz_Opacki" title="Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki">Oddział Etnografii - Spichlerz Opacki</a></li> <li><a href="/wiki/Brama_Zielona" title="Brama Zielona">Oddział Zielona Brama</a></li> <li><a href="/wiki/Gda%C5%84ska_Galeria_Fotografii" title="Gdańska Galeria Fotografii">Gdańska Galeria Fotografii</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">oddziały zamiejscowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Muzeum_Hymnu_Narodowego_w_B%C4%99dominie" title="Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie">Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Tradycji_Szlacheckiej_w_Waplewie_Wielkim" title="Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim">Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Narodowe_Muzeum_Morskie_w_Gda%C5%84sku" title="Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku">Narodowe Muzeum Morskie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Spichlerze_na_O%C5%82owiance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spichlerze na Ołowiance (strona nie istnieje)">Spichlerze na Ołowiance</a></li> <li><a href="/wiki/Brama_%C5%BBuraw_w_Gda%C5%84sku" title="Brama Żuraw w Gdańsku">Żuraw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=O%C5%9Brodek_Kultury_Morskiej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ośrodek Kultury Morskiej (strona nie istnieje)">Ośrodek Kultury Morskiej</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">oddziały zamiejscowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Muzeum_Rybo%C5%82%C3%B3wstwa_w_Helu" title="Muzeum Rybołówstwa w Helu">Muzeum Rybołówstwa w Helu</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Zalewu_Wi%C5%9Blanego" title="Muzeum Zalewu Wiślanego">Muzeum Zalewu Wiślanego</a> w <a href="/wiki/K%C4%85ty_Rybackie" title="Kąty Rybackie">Kątach Rybackich</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Wis%C5%82y_w_Tczewie" title="Muzeum Wisły w Tczewie">Muzeum Wisły w Tczewie</a></li> <li><a href="/wiki/Centrum_Konserwacji_Wrak%C3%B3w_Statk%C3%B3w" title="Centrum Konserwacji Wraków Statków">Centrum Konserwacji Wraków Statków</a> w <a href="/wiki/Tczew" title="Tczew">Tczewie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Statek_muzeum" title="Statek muzeum">statki muzea</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/SS_So%C5%82dek" title="SS Sołdek">SS Sołdek</a></li> <li><a href="/wiki/Dar_Pomorza" title="Dar Pomorza">Dar Pomorza</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Muzeum_Archeologiczne_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum Archeologiczne w Gdańsku">Muzeum Archeologiczne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Dom_Towarzystwa_Przyrodniczego_w_Gda%C5%84sku" title="Dom Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku">Dom Przyrodników</a></li> <li><a href="/wiki/B%C5%82%C4%99kitny_Baranek" title="Błękitny Baranek">Błękitny Baranek</a></li> <li><a href="/wiki/Refektarz_klasztoru_dominikan%C3%B3w_w_Gda%C5%84sku" title="Refektarz klasztoru dominikanów w Gdańsku">Piwnica Romańska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">oddziały zamiejscowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Grodzisko_w_Sopocie" title="Grodzisko w Sopocie">Grodzisko w Sopocie</a></li> <li><a href="/wiki/Zamek_w_Gniewie" title="Zamek w Gniewie">Muzeum w Gniewie</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Pozostałe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Izba_Pami%C4%99ci_Wincentego_Pola_w_Gda%C5%84sku_Sobieszewie" title="Izba Pamięci Wincentego Pola w Gdańsku Sobieszewie">Centrum Wystawiennicze Wyspy Sobieszewskiej i Ujścia Wisły im. Wincentego Pola</a></li> <li><a href="/wiki/Europejskie_Centrum_Solidarno%C5%9Bci" title="Europejskie Centrum Solidarności">Europejskie Centrum Solidarności</a></li> <li><a href="/wiki/Galeria_Starych_Zabawek_w_Gda%C5%84sku" title="Galeria Starych Zabawek w Gdańsku">Galeria Starych Zabawek</a></li> <li><a href="/wiki/Hevelianum" title="Hevelianum">Hevelianum</a></li> <li><a href="/wiki/Latarnia_Morska_Gda%C5%84sk_Nowy_Port" title="Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port">Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_II_Wojny_%C5%9Awiatowej_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku">Muzeum II Wojny Światowej</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Archidiecezjalne_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum Archidiecezjalne w Gdańsku">Muzeum Archidiecezjalne</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Gda%C5%84skiego_Uniwersytetu_Medycznego" title="Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego">Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Kryminalistyki_w_Gda%C5%84sku" title="Muzeum Kryminalistyki w Gdańsku">Muzeum Kryminalistyki</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Polskiego_Rocka" title="Muzeum Polskiego Rocka">Muzeum Polskiego Rocka</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Westerplatte_i_Wojny_1939" title="Muzeum Westerplatte i Wojny 1939">Muzeum Westerplatte i Wojny 1939</a></li> <li><a href="/wiki/Sala_BHP" title="Sala BHP">Muzeum Sali BHP Stoczni Gdańskiej</a></li> <li><a href="/wiki/Strefa_Historyczna_Wolnego_Miasta_Gda%C5%84ska" title="Strefa Historyczna Wolnego Miasta Gdańska">Strefa Historyczna Wolnego Miasta Gdańska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Nieistniejące</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Muzeum_Gda%C5%84skiego_Sportu_i_Turystyki" title="Muzeum Gdańskiego Sportu i Turystyki">Muzeum Gdańskiego Sportu i Turystyki</a></li> <li><a href="/wiki/Zachodniopruskie_Muzeum_Prowincjonalne_w_Gda%C5%84sku" title="Zachodniopruskie Muzeum Prowincjonalne w Gdańsku">Zachodniopruskie Muzeum Prowincjonalne</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:POL_Gda%C5%84sk_COA.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/POL_Gda%C5%84sk_COA.svg/50px-POL_Gda%C5%84sk_COA.svg.png" decoding="async" width="50" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/POL_Gda%C5%84sk_COA.svg/75px-POL_Gda%C5%84sk_COA.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/POL_Gda%C5%84sk_COA.svg/100px-POL_Gda%C5%84sk_COA.svg.png 2x" data-file-width="420" data-file-height="499" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Kultura_w_Gda%C5%84sku" title="Kultura w Gdańsku">Kultura w Gdańsku</a></li></ul> </div></div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Twierdza_Wisłoujście&oldid=73629928">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Twierdza_Wisłoujście&oldid=73629928</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Fortece_I_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Fortece I Rzeczypospolitej">Fortece I Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Fortyfikacje_polskie_do_1795_roku" title="Kategoria:Fortyfikacje polskie do 1795 roku">Fortyfikacje polskie do 1795 roku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Twierdze_w_Polsce" title="Kategoria:Twierdze w Polsce">Twierdze w Polsce</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Muzea_w_Gda%C5%84sku" title="Kategoria:Muzea w Gdańsku">Muzea w Gdańsku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Muzea_fortyfikacji_w_Polsce" title="Kategoria:Muzea fortyfikacji w Polsce">Muzea fortyfikacji w Polsce</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Obiekty_in%C5%BCynierii_wojskowej_w_Gda%C5%84sku" title="Kategoria:Obiekty inżynierii wojskowej w Gdańsku">Obiekty inżynierii wojskowej w Gdańsku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wyspy_Gda%C5%84ska" title="Kategoria:Wyspy Gdańska">Wyspy Gdańska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Obszary_Natura_2000_w_Gda%C5%84sku" title="Kategoria:Obszary Natura 2000 w Gdańsku">Obszary Natura 2000 w Gdańsku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wyspy_na_Wi%C5%9Ble" title="Kategoria:Wyspy na Wiśle">Wyspy na Wiśle</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zabytki_na_Przer%C3%B3bce" title="Kategoria:Zabytki na Przeróbce">Zabytki na Przeróbce</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zabytkowe_fortyfikacje_w_Gda%C5%84sku" title="Kategoria:Zabytkowe fortyfikacje w Gdańsku">Zabytkowe fortyfikacje w Gdańsku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zrekonstruowane_obiekty_budowlane_w_Gda%C5%84sku" title="Kategoria:Zrekonstruowane obiekty budowlane w Gdańsku">Zrekonstruowane obiekty budowlane w Gdańsku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Koszary_w_Gda%C5%84sku" title="Kategoria:Koszary w Gdańsku">Koszary w Gdańsku</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Has%C5%82a_kanonu_polskiej_Wikipedii" title="Kategoria:Hasła kanonu polskiej Wikipedii">Hasła kanonu polskiej Wikipedii</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 27 kwi 2024, 10:30.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie&section=3&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-bmlwf","wgBackendResponseTime":147,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.612","walltime":"0.781","ppvisitednodes":{"value":15061,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":134485,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":16699,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":12,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":56498,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 627.043 1 -total"," 27.80% 174.301 53 Szablon:Odn"," 24.38% 152.877 1 Szablon:Fortyfikacje_infobox"," 22.64% 141.961 6 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 20.33% 127.500 1 Szablon:Wyspy_Gdańska"," 13.74% 86.159 1 Szablon:Przypisy"," 11.03% 69.174 53 Szablon:Odn/tekst"," 8.30% 52.060 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 6.21% 38.926 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 5.22% 32.737 3 Szablon:Cytuj_książkę"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.237","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4281091,"limit":52428800},"limitreport-logs":"{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"54°23′45.1″N 18°40′44.9″E\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Fortyfikacje infobox\",\n}\nmap = \"Gdańsk\"\nmap = \"pomorskie\"\nmap = \"Polska\"\nmap = \"Gdańsk\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Twierdza Wisłoujście”\",\n [\"description\"] = \"Twierdza Wisłoujście\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 54.395861111111,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=54.395861111111_N_18.679138888889_E_\",\n [\"longitude\"] = 18.679138888889,\n [\"mark\"] = \"Legenda zabytek techniki.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum u góry\",\n [\"rx\"] = 114.13885282054,\n [\"ry\"] = 43.119715527354,\n [\"size\"] = 12,\n [\"x\"] = 47.957501185102,\n [\"y\"] = 31.322838489231,\n}\nmap = \"Polska\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Twierdza Wisłoujście”\",\n [\"description\"] = \"Twierdza Wisłoujście\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 54.395861111111,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=54.395861111111_N_18.679138888889_E_\",\n [\"longitude\"] = 18.679138888889,\n [\"mark\"] = \"Legenda zabytek techniki.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"u góry\",\n [\"rx\"] = 108.52664070613,\n [\"ry\"] = 28.623120075047,\n [\"size\"] = 12,\n [\"x\"] = 45.59942886812,\n [\"y\"] = 12.371367521368,\n}\nmap = \"pomorskie\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt otoczony kołem zębatym z opisem „Twierdza Wisłoujście”\",\n [\"description\"] = \"Twierdza Wisłoujście\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 54.395861111111,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=54.395861111111_N_18.679138888889_E_\",\n [\"longitude\"] = 18.679138888889,\n [\"mark\"] = \"Legenda zabytek techniki.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na prawo u góry\",\n [\"rx\"] = 155.78550179211,\n [\"ry\"] = 64.386951521797,\n [\"size\"] = 12,\n [\"x\"] = 65.456093189964,\n [\"y\"] = 34.482821637427,\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-xl5gk","timestamp":"20241125073930","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Twierdza Wis\u0142ouj\u015bcie","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1409002","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1409002","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-08-23T09:49:01Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/0c\/Twierdza_Wis%C5%82ouj%C5%9Bcie%2C_Gda%C5%84sk.jpg","headline":"zabytek w Gda\u0144sku"}</script> </body> </html>