CINXE.COM

Robert Fossier — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Robert Fossier — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"f218750f-10e4-4e33-9146-262971425243","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Robert_Fossier","wgTitle":"Robert Fossier","wgCurRevisionId":222357947,"wgRevisionId":222357947,"wgArticleId":1479359,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page utilisant P569","Page utilisant P19","Page utilisant P570","Page utilisant P20","Page utilisant P1477","Page utilisant P27","Page utilisant P69","Page utilisant P106","Page utilisant P108","Page utilisant P185","Page utilisant P166","Page utilisant P39","Article utilisant l'infobox Biographie2 avec la charte histoire","Article à illustrer Biographie","Article utilisant l'infobox Biographie2","Article utilisant une Infobox","Page utilisant P6734","Page utilisant P2732","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à la recherche","Page utilisant P5645","Page pointant vers des bases relatives à la littérature","Page utilisant P7902","Page utilisant P4124","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:France/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Moyen Âge/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Historiographie/Articles liés","Wikipédia:Article biographique","Portail:Biographie/Articles liés/Culture et arts","Portail:Biographie/Articles liés/Entreprises","Naissance en septembre 1927","Naissance au Vésinet","Archiviste paléographe","Historien de la Picardie","Lauréat du concours général","Médiéviste français","Professeur à l'université Paris I Panthéon-Sorbonne","Agrégé d'histoire","Lauréat de la médaille d'argent du CNRS","Lauréat du prix Thérouanne","Décès en mai 2012","Décès à 84 ans","Décès à Meudon","Naissance en Seine-et-Oise","Lauréat du prix Gobert","Chevalier des Palmes académiques","Membre du Comité des travaux historiques et scientifiques"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Robert_Fossier","wgRelevantArticleId":1479359,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2356118","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Robert Fossier — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Robert_Fossier"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Robert_Fossier"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Robert_Fossier rootpage-Robert_Fossier skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d&#039;articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Robert+Fossier" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Robert+Fossier" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Robert+Fossier" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Robert+Fossier" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Biographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Biographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Biographie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Biographie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Biographie</span> </button> <ul id="toc-Biographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Famille_et_études" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Famille_et_études"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Famille et études</span> </div> </a> <ul id="toc-Famille_et_études-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Carrière_universitaire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Carrière_universitaire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Carrière universitaire</span> </div> </a> <ul id="toc-Carrière_universitaire-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Apport_à_l&#039;histoire_du_Moyen_Âge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Apport_à_l&#039;histoire_du_Moyen_Âge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Apport à l'histoire du Moyen Âge</span> </div> </a> <ul id="toc-Apport_à_l&#039;histoire_du_Moyen_Âge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Distinctions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Distinctions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Distinctions</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Distinctions-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Distinctions</span> </button> <ul id="toc-Distinctions-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Prix" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Prix"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Prix</span> </div> </a> <ul id="toc-Prix-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Décoration" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Décoration"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Décoration</span> </div> </a> <ul id="toc-Décoration-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Publications" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Publications"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Publications</span> </div> </a> <ul id="toc-Publications-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Annexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Annexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Annexes</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Annexes-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Annexes</span> </button> <ul id="toc-Annexes-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Robert Fossier</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 6 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-6" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">6 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%81%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%B1" title="روبرت فوسير – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="روبرت فوسير" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80_%D0%A4%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%B5" title="Робер Фосие – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Робер Фосие" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Fossier" title="Robert Fossier – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Robert Fossier" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Robert_Fossier" title="Robert Fossier – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Robert Fossier" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Fossier" title="Robert Fossier – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Robert Fossier" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%8C%D0%B5,_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80" title="Фоссье, Робер – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Фоссье, Робер" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2356118#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Robert_Fossier" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Robert_Fossier" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Robert_Fossier"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Robert_Fossier"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Robert_Fossier" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Robert_Fossier" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;oldid=222357947" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Robert_Fossier&amp;id=222357947&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FRobert_Fossier"><span>Obtenir l&#039;URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FRobert_Fossier"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Robert+Fossier"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Robert_Fossier&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2356118" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Fossier" class="mw-disambig" title="Fossier">Fossier</a>. </p> </div></div> <div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive large"><div class="entete defaut" style="background-color:#CFA0E9;color:#000000"><div>Robert Fossier</div></div><div><div class="images" style="padding:2px 0"><span class="mw-default-size skin-invert-image" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_image" title="Aide:Insérer une image"><img alt="une illustration sous licence libre serait bienvenue" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Defaut_2.svg/langfr-260px-Defaut_2.svg.png" decoding="async" width="260" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Defaut_2.svg/langfr-390px-Defaut_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Defaut_2.svg/langfr-520px-Defaut_2.svg.png 2x" data-file-width="175" data-file-height="40" /></a></span></div></div><table><caption style="color:#000000;text-align:center;background-color:#CFA0E9">Fonction</caption><tbody><tr class="row1col" style="background-color:#E3C8F2"><th colspan="2" style="background-color:#E3C8F2"><a href="/wiki/Professeur_des_universit%C3%A9s" title="Professeur des universités">Professeur des universités</a><br /><span style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Universit%C3%A9_Paris_1_Panth%C3%A9on-Sorbonne" title="Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne">Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne</a></span></th></tr><tr class="row1col" style="background-color:#F9F9F9"><th colspan="2" style="background-color:#F9F9F9"><span style="font-weight:normal"><time>1972</time>-<wbr /><time>1993</time></span></th></tr><tr><th colspan="2" class="overflow infobox-navigateur" style="background-color:#F9F9F9;font-weight:normal;padding-bottom:2%;color:var( --color-base )"><div class="prev_bloc"><a href="/wiki/%C3%89douard_Perroy" title="Édouard Perroy">Édouard Perroy</a></div><div class="next_bloc"><a href="/wiki/Michel_Parisse" title="Michel Parisse">Michel Parisse</a></div></th></tr></tbody></table><table><caption style="color:#000000;text-align:center;background-color:#CFA0E9">Biographie</caption><tbody><tr class=""><th scope="row">Naissance</th><td class=""><div> <span class="wd_p569"><time class="nowrap date-lien" datetime="1927-09-04" data-sort-value="1927-09-04"><a href="/wiki/4_septembre" title="4 septembre">4</a> <a href="/wiki/Septembre_1927" title="Septembre 1927">septembre</a> <a href="/wiki/1927" title="1927">1927</a></time><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P569" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span><br /><span class="wd_p19"><a href="/wiki/Le_V%C3%A9sinet" title="Le Vésinet">Le Vésinet</a> (<a href="/wiki/Seine-et-Oise" title="Seine-et-Oise">Seine-et-Oise</a>, <a href="/wiki/France" title="France">France</a>)<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P19" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Décès</th><td class=""><div> <span class="wd_p570"><time class="nowrap date-lien" datetime="2012-05-25" data-sort-value="2012-05-25"><a href="/wiki/25_mai" title="25 mai">25</a> <a href="/wiki/Mai_2012" title="Mai 2012">mai</a> <a href="/wiki/2012" title="2012">2012</a></time><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P570" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> (à 84&#160;ans)<br /><span class="wd_p20"><a href="/wiki/Meudon" title="Meudon">Meudon</a> (<a href="/wiki/Hauts-de-Seine" title="Hauts-de-Seine">Hauts-de-Seine</a>, <a href="/wiki/France" title="France">France</a>)<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P20" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Nom de naissance</th><td class=""><div> <span class="wd_p1477">Robert Marcel Fossier<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P1477" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Nationalité</th><td class=""><div> <span class="wd_p27"><a href="/wiki/France" title="France">française</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P27" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Formation</th><td class=""><div> <span class="wd_p69"><a href="/wiki/%C3%89cole_nationale_des_chartes" title="École nationale des chartes">École nationale des chartes</a> (<a href="/wiki/Dipl%C3%B4me_d%27archiviste-pal%C3%A9ographe" title="Diplôme d&#39;archiviste-paléographe">diplôme d'archiviste-paléographe</a>) <small>(<time>1945</time>-<wbr /><time>1949</time>)</small><br /><a href="/wiki/Lyc%C3%A9e_Henri-IV" title="Lycée Henri-IV">Lycée Henri-IV</a><br /><a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_Paris_(1896-1970)" title="Université de Paris (1896-1970)">Sorbonne</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P69" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Activités</th><td class=""><div> <span class="wd_p106"><a href="/wiki/Historien" title="Historien">Historien</a>, <a href="/wiki/Archiviste" title="Archiviste">archiviste</a>, <a href="/wiki/Enseignement" title="Enseignement">professeur d'université</a>, <a href="/wiki/Pal%C3%A9ographie" title="Paléographie">paléographe</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P106" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr></tbody></table><table><caption style="color:#000000;text-align:center;background-color:#CFA0E9">Autres informations</caption><tbody><tr class=""><th scope="row">A travaillé pour</th><td class=""><div> <span class="wd_p108"><a href="/wiki/Universit%C3%A9_Paris_1_Panth%C3%A9on-Sorbonne" title="Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne">Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne</a> <small>(<time>1971</time>-<wbr /><time>1993</time>)</small><br /><a href="/wiki/Universit%C3%A9_Nancy-II" title="Université Nancy-II">Université Nancy-II</a> <small>(<time>1961</time>-<wbr /><time>1971</time>)</small><br /><a href="/wiki/Universit%C3%A9_Paris_1_Panth%C3%A9on-Sorbonne" title="Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne">Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne</a> <small>(<time>1957</time>-<wbr /><time>1961</time>)</small><br /><a href="/wiki/Lyc%C3%A9e_Carnot_(Paris)" title="Lycée Carnot (Paris)">Lycée Carnot</a> <small>(<time>1955</time>-<wbr /><time>1957</time>)</small><br /><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_historique_de_la_ville_de_Paris" title="Bibliothèque historique de la ville de Paris">Bibliothèque historique de la Ville de Paris</a> <small>(<time>1949</time>-<wbr /><time>1953</time>)</small><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P108" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Étudiants de thèse</th><td class=""><div> <span class="wd_p185"><a href="/wiki/Monique_Bourin" title="Monique Bourin">Monique Bourin</a> <small>(<time datetime="1979" data-sort-value="1979" class="date-lien"><a href="/wiki/1979" title="1979">1979</a></time>)</small>, Jean-Loup Abbé <small>(<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q45831724" class="extiw" title="d:Q45831724"><span class="indicateur-langue" title="Voir l&#39;élément Wikidata correspondant">d</span></a>)</small> <small>(<time datetime="1981" data-sort-value="1981" class="date-lien"><a href="/wiki/1981" title="1981">1981</a></time>)</small>, Jean-Louis Auduc <small>(<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q47093253" class="extiw" title="d:Q47093253"><span class="indicateur-langue" title="Voir l&#39;élément Wikidata correspondant">d</span></a>)</small> <small>(<time datetime="1981" data-sort-value="1981" class="date-lien"><a href="/wiki/1981" title="1981">1981</a></time>)</small>, <a href="/wiki/Jacques_Berlioz_(historien)" title="Jacques Berlioz (historien)">Jacques Berlioz</a> <small>(<time datetime="1985" data-sort-value="1985" class="date-lien"><a href="/wiki/1985" title="1985">1985</a></time>)</small>, Annie Renoux <small>(<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q56423394" class="extiw" title="d:Q56423394"><span class="indicateur-langue" title="Voir l&#39;élément Wikidata correspondant">d</span></a>)</small> <small>(<time datetime="1987" data-sort-value="1987" class="date-lien"><a href="/wiki/1987" title="1987">1987</a></time>)</small><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P185" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Distinctions</th><td class=""><div> <div class="toccolours mw-collapsible mw-collapsed" style="border:none"><b>Liste détaillée</b><div class="mw-collapsible-content" style="line-height:150%"><span class="wd_p166"><a href="/wiki/Prix_Gobert" title="Prix Gobert">Prix Gobert</a> <small>(<time>1970</time>)</small><br /><a href="/wiki/Prix_Th%C3%A9rouanne" title="Prix Thérouanne">Prix Thérouanne</a> <small>(<time>1971</time>)</small><br /><a href="/wiki/Ordre_des_Palmes_acad%C3%A9miques" title="Ordre des Palmes académiques">Chevalier des Palmes académiques</a> <small>(<time>1971</time>)</small><br /><a href="/wiki/M%C3%A9daille_d%27argent_du_CNRS" title="Médaille d&#39;argent du CNRS">Médaille d'argent du CNRS</a> <small>(<time>1971</time>)</small><br /><a href="/wiki/Prix_Yvan-Loiseau" title="Prix Yvan-Loiseau">Prix Yvan-Loiseau</a> <small>(<time>1984</time>)</small><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#P166" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></div></div></td></tr></tbody></table><p class="navbar noprint bordered navigation-not-searchable" style="border-top:1px solid#CFA0E9"><span class="plainlinks" style="text-align:left"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=0">modifier</a> - <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=0">modifier le code</a> - <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118" class="extiw" title="d:Q2356118">modifier Wikidata</a></span><span style="text-align:right"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Biographie2" title="Documentation du modèle"><img alt="Documentation du modèle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span></p></div> <p><dfn>Robert Fossier</dfn>, né le <time class="nowrap bday" datetime="1927-09-04" data-sort-value="1927-09-04">4 septembre 1927</time> au <a href="/wiki/Le_V%C3%A9sinet" title="Le Vésinet">Vésinet</a> (<a href="/wiki/Seine-et-Oise" title="Seine-et-Oise">Seine-et-Oise</a>) et mort le <time class="nowrap dday" datetime="2012-05-25" data-sort-value="2012-05-25">25 mai 2012</time> à <a href="/wiki/Meudon" title="Meudon">Meudon</a> (<a href="/wiki/Hauts-de-Seine" title="Hauts-de-Seine">Hauts-de-Seine</a>), est un <a href="/wiki/Enseignant-chercheur" title="Enseignant-chercheur">enseignant-chercheur</a> et <a href="/wiki/Historien" title="Historien">historien</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a>. </p><p><a href="/wiki/Archiviste_pal%C3%A9ographe" class="mw-redirect" title="Archiviste paléographe">Archiviste paléographe</a> et <a href="/wiki/Professeur_%C3%A9m%C3%A9rite" class="mw-redirect" title="Professeur émérite">professeur émérite des universités</a>, titulaire de 1972 à 1993 d'une <a href="/wiki/Chaire_universitaire" title="Chaire universitaire">chaire</a> d'histoire médiévale de l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_Panth%C3%A9on-Sorbonne" class="mw-redirect" title="Université Panthéon-Sorbonne">Université Panthéon-Sorbonne</a>, il est spécialiste de l'histoire du <a href="/wiki/Moyen_%C3%82ge" title="Moyen Âge">Moyen Âge</a> occidental. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Biographie">Biographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Biographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Biographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Famille_et_études"><span id="Famille_et_.C3.A9tudes"></span>Famille et études</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Famille et études" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Famille et études"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Son père militaire, ancien combattant de la <a href="/wiki/Grande_Guerre" class="mw-redirect" title="Grande Guerre">Grande Guerre</a>, était hostile aux <a href="/wiki/Accords_de_Munich" title="Accords de Munich">accords de Munich</a><sup id="cite_ref-Catinchi_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Catinchi-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Sa mère, professeur de piano, encourage son goût pour l'<a href="/wiki/Histoire" title="Histoire">histoire</a> et le <a href="/wiki/Roman_(litt%C3%A9rature)" title="Roman (littérature)">roman</a><sup id="cite_ref-Catinchi_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Catinchi-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il fait ses études secondaires à <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, au lycée Janson-de-Sailly, puis au <a href="/wiki/Lyc%C3%A9e_Henri-IV" title="Lycée Henri-IV">lycée Henri-IV</a> où, lauréat du <a href="/wiki/Concours_g%C3%A9n%C3%A9ral" title="Concours général">concours général</a> en <a href="/wiki/G%C3%A9ographie" title="Géographie">géographie</a>, il entre en classe préparatoire<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il est admis seizième sur vingt à l'<a href="/wiki/%C3%89cole_nationale_des_chartes" title="École nationale des chartes">École nationale des chartes</a> à l'issue du concours d'entrée de 1945<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il y obtient le diplôme d'<a href="/wiki/Archiviste_pal%C3%A9ographe" class="mw-redirect" title="Archiviste paléographe">archiviste paléographe</a> en 1949 après avoir soutenu une thèse d'établissement intitulée <i>La vie économique de l'<a href="/wiki/Abbaye_de_Clairvaux" title="Abbaye de Clairvaux">abbaye de Clairvaux</a>, des origines à la fin de la guerre de Cent ans (1115-1471)</i><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Carrière_universitaire"><span id="Carri.C3.A8re_universitaire"></span>Carrière universitaire</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Carrière universitaire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Carrière universitaire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Robert Fossier commence sa carrière comme <a href="/wiki/Conservateur_des_biblioth%C3%A8ques" title="Conservateur des bibliothèques">conservateur</a> à la <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_historique_de_la_ville_de_Paris" title="Bibliothèque historique de la ville de Paris">bibliothèque historique de Paris</a> (1949-1953). En 1953, il est reçu à l'<a href="/wiki/Agr%C3%A9gation_d%27histoire_en_France" class="mw-redirect" title="Agrégation d&#39;histoire en France">agrégation d'histoire</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> et enseigne par la suite au lycée de Fontainebleau (1953-1955) et au <a href="/wiki/Lyc%C3%A9e_Carnot_(Paris)" title="Lycée Carnot (Paris)">lycée Carnot</a> de Paris (1955-1957)<sup id="cite_ref-schmitt622_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-schmitt622-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Il rejoint ensuite la Sorbonne en tant qu'assistant en 1957, puis l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_Nancy-II" title="Université Nancy-II">université Nancy-II</a> en 1961 en tant que chargé de cours<sup id="cite_ref-schmitt622_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-schmitt622-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Le <time class="nowrap" datetime="1969-03-08" data-sort-value="1969-03-08">8 mars 1969</time>, il obtient un doctorat en histoire avec une thèse intitulée <i>La terre et les hommes en Picardie jusqu’à la fin du <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</i><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. En 1970, il est nommé <a href="/wiki/Professeur_des_universit%C3%A9s" title="Professeur des universités">professeur des universités</a> à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_Nancy-II" title="Université Nancy-II">université Nancy-II</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il remplace <a href="/wiki/Robert-Henri_Bautier" title="Robert-Henri Bautier">Robert-Henri Bautier</a> pour son cours d'histoire économique et sociale à l'École des chartes pour l'année 1970-1971, et assure ensuite ce cours en continu jusqu'en 1993<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Il est nommé professeur à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_Paris-1_Panth%C3%A9on-Sorbonne" class="mw-redirect" title="Université Paris-1 Panthéon-Sorbonne">université Paris-1 Panthéon-Sorbonne</a> à compter du <time class="nowrap" datetime="1971-10-01" data-sort-value="1971-10-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> octobre 1971</time><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, et succède à <a href="/wiki/%C3%89douard_Perroy" title="Édouard Perroy">Édouard Perroy</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> sur une chaire de professeur titulaire en histoire du Moyen Âge dans cette même université le <time class="nowrap" datetime="1972-10-18" data-sort-value="1972-10-18">18 octobre 1972</time><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il dirige à plusieurs reprises le département d'histoire (en 1974<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> et en 1979<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>). Il est <a href="/wiki/Professeur_%C3%A9m%C3%A9rite" class="mw-redirect" title="Professeur émérite">professeur émérite</a> à partir du <time class="nowrap" datetime="1993-09-01" data-sort-value="1993-09-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> septembre 1993</time><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Membre de la <a href="/wiki/%C3%89cole_nationale_des_chartes#Société_de_l&#39;École_des_chartes" title="École nationale des chartes">Société de l'École des chartes</a>, il en est le vice-président en 1989-1990<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, puis le président en 1990-1991<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, ainsi qu'en 2000. Il meurt le <time class="nowrap" datetime="2012-05-25" data-sort-value="2012-05-25">25 mai 2012</time> à <a href="/wiki/Meudon" title="Meudon">Meudon</a>. </p><p>Robert Fossier a légué sa bibliothèque de recherche à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_Valenciennes_et_du_Hainaut-Cambr%C3%A9sis" class="mw-redirect" title="Université de Valenciennes et du Hainaut-Cambrésis">université Polytechnique Hauts-de-France</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Elle est à présent librement consultable dans une salle portant son nom à la <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_universitaire_de_Valenciennes" class="mw-redirect" title="Bibliothèque universitaire de Valenciennes">bibliothèque universitaire</a>, initialement sur le site du Mont Houy<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Depuis 2022, l'ensemble de cette bibliothèque est conservée à la bibliothèque universitaire des Tertiales à Valenciennes. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Apport_à_l'histoire_du_Moyen_Âge"><span id="Apport_.C3.A0_l.27histoire_du_Moyen_.C3.82ge"></span>Apport à l'histoire du Moyen Âge</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Apport à l&#39;histoire du Moyen Âge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Apport à l&#39;histoire du Moyen Âge"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Comptant parmi les héritiers spirituels de <a href="/wiki/Marc_Bloch" title="Marc Bloch">Marc Bloch</a> et de l’<a href="/wiki/%C3%89cole_des_Annales" title="École des Annales">École des Annales</a> (dans ses développements économiques et sociaux plutôt que religieux et culturels), Robert Fossier a travaillé presque exclusivement sur les sociétés rurales de l'Europe du Nord-Ouest de Charlemagne à la guerre de Cent ans. </p><p>En 1968, il publie sa <a href="/wiki/Doctorat" title="Doctorat">thèse de doctorat</a> intitulée&#160;: <i>La Terre et les hommes en Picardie jusqu’à la fin du <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</i>. L'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_des_inscriptions_et_belles-lettres" title="Académie des inscriptions et belles-lettres">Académie des inscriptions et belles-lettres</a> lui décerne le <a href="/wiki/Prix_Gobert" title="Prix Gobert">prix Gobert</a> en 1970 pour cet ouvrage. </p><p>À partir des années 1970, il concentre ses recherches et ses publications sur la paysannerie et la <a href="/wiki/F%C3%A9odalit%C3%A9" title="Féodalité">féodalité</a> entre les <abbr class="abbr" title="11ᵉ siècle"><span class="romain">XI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#32;et&#32;<abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles. </p><p>Il crée le concept d'<a href="/wiki/Encellulement" title="Encellulement">encellulement</a>, en élargissant l'<span class="lang-it" lang="it"><i><a href="/wiki/Incastellamento" title="Incastellamento">incastellamento</a></i></span> de <a href="/wiki/Pierre_Toubert" title="Pierre Toubert">Pierre Toubert</a>. Selon Robert Fossier, le regroupement villageois dans le nord du royaume de France, ne serait pas dû au seul <span class="lang-it" lang="it"><i>incastellamento</i></span>, mais plutôt à l'initiative seigneuriale en général, la seigneurie banale en particulier. </p><p>Dans son dernier livre, <i>Ces gens du Moyen Age</i>, Robert Fossier souligne l'aspect de la <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_m%C3%A9di%C3%A9vale" title="Société médiévale">société médiévale</a> qui nous est le plus familier, l'<a href="/wiki/Aristocratie" title="Aristocratie">aristocratie</a>, et il porte son attention sur les gens dont on parle le moins, ceux qui vivent autour de leur <a href="/wiki/Seigneur" title="Seigneur">seigneur</a>. Il constate «&#160;Je suis persuadé que l'homme médiéval, c'est nous&#160;»<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Distinctions">Distinctions</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Distinctions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Distinctions"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Prix">Prix</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Prix" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Prix"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Prix_Gobert" title="Prix Gobert">Prix Gobert</a> de l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_des_inscriptions_et_belles-lettres" title="Académie des inscriptions et belles-lettres">Académie des inscriptions et belles-lettres</a> pour l'ouvrage <i>La Terre et les hommes en Picardie jusqu’à la fin du XIIIe siècle</i> (1974)<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9daille_d%27argent_du_CNRS" title="Médaille d&#39;argent du CNRS">Médaille d'argent du CNRS</a> (1971)<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Prix_Th%C3%A9rouanne" title="Prix Thérouanne">Prix Thérouanne</a> de l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_fran%C3%A7aise" title="Académie française">Académie française</a> pour l'ouvrage <i>Histoire sociale de l’Occident médiéval</i> (1971)<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li>Prix de La Fons Mélicocq de l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_des_inscriptions_et_belles-lettres" title="Académie des inscriptions et belles-lettres">Académie des inscriptions et belles-lettres</a> pour l'ouvrage <i>Catalogue des chartes de franchises de Picardie</i> (1974)<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Prix_Yvan-Loiseau" title="Prix Yvan-Loiseau">Prix Yvan-Loiseau</a> de l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_fran%C3%A7aise" title="Académie française">Académie française</a> pour l'ouvrage <i>Le Moyen Âge</i> (1984)<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Décoration"><span id="D.C3.A9coration"></span>Décoration</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Décoration" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Décoration"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg" class="mw-file-description" title="Chevalier de l&#39;ordre des Palmes académiques"><img alt="Chevalier de l&#39;ordre des Palmes académiques" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg/50px-Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg.png" decoding="async" width="50" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg/75px-Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg/100px-Palmes_academiques_Chevalier_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/Ordre_des_Palmes_acad%C3%A9miques" title="Ordre des Palmes académiques">Chevalier de l'ordre des Palmes académiques</a> (1971)<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Publications">Publications</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Publications" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Publications"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Fossier1968"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier1968">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">La Terre et les hommes en Picardie jusqu’à la fin du <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>, Paris, Louvain, Nauwelaerts, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Publications de la Faculté des lettres et sciences humaines de Paris-Sorbonne / Recherches&#160;» (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;48-49), <time>1968</time>, 828&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 2 volumes <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/419469369">419469369</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb353221013.public">35322101</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+Terre+et+les+hommes+en+Picardie+jusqu%E2%80%99%C3%A0+la+fin+du+XIIIe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.place=Paris%2C+Louvain&amp;rft.pub=Nauwelaerts&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=1968&amp;rft.tpages=828&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F419469369&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="FossierAgacheDeyonFiette1974"><span class="ouvrage" id="Robert_FossierRoger_AgachePierre_DeyonAndré_Fiette1974">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>), <a href="/wiki/Roger_Agache" title="Roger Agache">Roger <span class="nom_auteur">Agache</span></a>, Pierre <span class="nom_auteur">Deyon</span> et André <span class="nom_auteur">Fiette</span>, <cite class="italique">Histoire de la Picardie</cite>, Toulouse, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Privat" title="Éditions Privat">Privat</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Univers de la France et des pays francophones / Histoire des provinces&#160;», <time>1974</time> (<abbr class="abbr" title="réimpression">réimpr.</abbr>&#160;1988), <abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr>, 458&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 23&#160;<abbr class="abbr" title="centimètre">cm</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/417471014">417471014</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb345637925.public">34563792</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+la+Picardie&amp;rft.place=Toulouse&amp;rft.pub=Privat&amp;rft.edition=1&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.au=Agache%2C+Roger&amp;rft.au=Deyon%2C+Pierre&amp;rft.au=Fiette%2C+Andr%C3%A9&amp;rft.date=1974&amp;rft.tpages=458&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F417471014&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Fossier1982"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier1982">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">Enfance de l'Europe&#160;: <abbr class="abbr" title="10ᵉ siècle"><span class="romain">X</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles, aspects économiques et sociaux</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Nouvelle Clio&#160;» (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;17), <time>1982</time>, <abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr>, 1125&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, deux tomes&#160;: <abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr> L'homme et son espace <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-13-037345-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-13-037345-3"><span class="nowrap">2-13-037345-3</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-037345-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-037345-2"><span class="nowrap">978-2-13-037345-2</span></a>)</small> et <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr> Structures et problèmes <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-13-037374-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-13-037374-7"><span class="nowrap">2-13-037374-7</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-037374-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-037374-2"><span class="nowrap">978-2-13-037374-2</span></a>)</small> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/9349904">9349904</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb376981113.public">37698111</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Enfance+de+l%27Europe&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.edition=1&amp;rft.stitle=%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2210%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EX%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%E2%80%89%E2%80%93%E2%80%89%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2212%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXII%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%26nbsp%3Bsi%C3%A8cles%2C+aspects+%C3%A9conomiques+et+sociaux&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=1982&amp;rft.tpages=1125&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F9349904&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Fossier1984"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier1984">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">Paysans d'Occident&#160;: <abbr class="abbr" title="11ᵉ siècle"><span class="romain">XI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Historien&#160;» (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;48), <time>1984</time>, <abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr>, 216&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 21&#160;<abbr class="abbr" title="centimètre">cm</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-13-038445-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-13-038445-5"><span class="nowrap">2-13-038445-5</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-038445-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-038445-8"><span class="nowrap">978-2-13-038445-8</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/11574546">11574546</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb36606240g.public">36606240</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Paysans+d%27Occident&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.edition=1&amp;rft.stitle=%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2211%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXI%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%E2%80%89%E2%80%93%E2%80%89%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2214%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXIV%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%26nbsp%3Bsi%C3%A8cles&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=1984&amp;rft.tpages=216&amp;rft.isbn=2-13-038445-5&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F11574546&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Fossier1995"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier1995">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">Villages et villageois au Moyen Âge</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Christian" title="Éditions Christian">Christian</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Vivre l'histoire&#160;», <time>1995</time>, 163&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-86496-063-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-86496-063-X"><span class="nowrap">2-86496-063-X</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-86496-063-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-86496-063-8"><span class="nowrap">978-2-86496-063-8</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/299596782">299596782</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb371545733.public">37154573</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Villages+et+villageois+au+Moyen+%C3%82ge&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Christian&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=1995&amp;rft.tpages=163&amp;rft.isbn=2-86496-063-X&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F299596782&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Fossier1999"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier1999">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">L'histoire économique et sociale du Moyen Âge occidental&#160;: questions, sources, documents commentés</cite>, Turnhout, <a href="/wiki/Brepols" title="Brepols">Brepols</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Atelier du médiéviste&#160;» (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;6), <time>1999</time>, 408&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-503-50860-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-503-50860-X"><span class="nowrap">2-503-50860-X</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-503-50860-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-503-50860-3"><span class="nowrap">978-2-503-50860-3</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/708539686">708539686</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb372226723.public">37222672</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27histoire+%C3%A9conomique+et+sociale+du+Moyen+%C3%82ge+occidental&amp;rft.place=Turnhout&amp;rft.pub=Brepols&amp;rft.stitle=questions%2C+sources%2C+documents+comment%C3%A9s&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=1999&amp;rft.tpages=408&amp;rft.isbn=2-503-50860-X&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F708539686&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span><div style="margin-left:2em; line-height:1.5;">Titre alternatif&#160;: <i>Sources de l'histoire économique et sociale du Moyen Âge occidental</i></div></li> <li><span class="ouvrage" id="Fossier2000"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier2000">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">Le Travail au Moyen Âge</cite>, Paris, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">Hachette littérature</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;la vie quotidienne&#160;», <time>2000</time>, 316&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-01-235429-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-01-235429-7"><span class="nowrap">2-01-235429-7</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-01-235429-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-01-235429-6"><span class="nowrap">978-2-01-235429-6</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/45324446">45324446</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb37199406q.public">37199406</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+Travail+au+Moyen+%C3%82ge&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Hachette+litt%C3%A9rature&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=316&amp;rft.isbn=2-01-235429-7&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F45324446&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span></li> <li>Les relations des pays d'Islam avec le monde latin. Du milieu du <abbr class="abbr" title="10ᵉ siècle"><span class="romain">X</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle au milieu du <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, Vuibert, 2000.</li> <li><span class="ouvrage" id="Fossier2007"><span class="ouvrage" id="Robert_Fossier2007">Robert <span class="nom_auteur">Fossier</span>, <cite class="italique">Ces gens du Moyen Âge</cite>, Paris, <a href="/wiki/Fayard_(maison_d%27%C3%A9dition)" class="mw-redirect" title="Fayard (maison d&#39;édition)">Fayard</a>, <time>2007</time>, 408&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 21&#160;<abbr class="abbr" title="centimètre">cm</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-213-63286-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-213-63286-5"><span class="nowrap">978-2-213-63286-5</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-213-63286-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-213-63286-3"><span class="nowrap">2-213-63286-3</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/213040327">213040327</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb410151578.public">41015157</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Ces+gens+du+Moyen+%C3%82ge&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Fayard&amp;rft.aulast=Fossier&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=2007&amp;rft.tpages=408&amp;rft.isbn=978-2-213-63286-5&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F213040327&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span><div style="margin-left:2em; line-height:1.5;">Traduit en <a href="/wiki/Polonais" title="Polonais">polonais</a>&#160;: titre&#160;: <i>Ludzie średniowiecza</i> par Aneta Czupa, Cracovie 2009 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-83-7505-301-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-83-7505-301-2"><span class="nowrap">978-83-7505-301-2</span></a>)</small>.</div></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Catinchi-1"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Catinchi_1-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Catinchi_1-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Catinchi2012">Catinchi 2012</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text">Philippe-Jean Catinchi, «&#160;Robert Fossier, historien majeur du Moyen Age&#160;», in <i><a href="/wiki/Le_Monde" title="Le Monde">Le Monde</a></i>, 31 mai 2012.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1946">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique de l'École des chartes et des archivistes-paléographes</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;106 (1),&#8206; <time>1946</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;176 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1946_num_106_1_449357">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique+de+l%27%C3%89cole+des+chartes+et+des+archivistes-pal%C3%A9ographes&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=106+%281%29&amp;rft.date=1946&amp;rft.pages=176&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1950">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique de l'École des chartes et des archivistes-paléographes</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;108,&#8206; <time>1950</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;200 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1950_num_108_1_449420">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique+de+l%27%C3%89cole+des+chartes+et+des+archivistes-pal%C3%A9ographes&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=108&amp;rft.date=1950&amp;rft.pages=200&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1953">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique de l’École des chartes et des archivistes-paléographes</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;122,&#8206; <time>1953</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;355 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1953_num_111_1_449491">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique+de+l%E2%80%99%C3%89cole+des+chartes+et+des+archivistes-pal%C3%A9ographes&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=122&amp;rft.date=1953&amp;rft.pages=355&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-schmitt622-6"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-schmitt622_6-0">a</a> et <a href="#cite_ref-schmitt622_6-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Schmitt2012">Schmitt 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;622</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1969">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;127 (2),&#8206; <time>1969</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;531 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1969_num_127_2_449852">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=127+%282%29&amp;rft.date=1969&amp;rft.pages=531&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1970">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;128 (2),&#8206; <time>1970</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;538 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1970_num_128_2_460143">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=128+%282%29&amp;rft.date=1970&amp;rft.pages=538&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Schmitt2012">Schmitt 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;623</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1971">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;129 (2),&#8206; <time>1971</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;536 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1971_num_129_2_460115">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=129+%282%29&amp;rft.date=1971&amp;rft.pages=536&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Delort2012"><span class="ouvrage" id="Robert_Delort2012"><a href="/wiki/Robert_Delort" title="Robert Delort">Robert Delort</a>, «&#160;<cite style="font-style:normal">Robert Fossier</cite>&#160;», <i>Cahiers de recherches médiévales et humanistes</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;24,&#8206; <time>2012</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">1-3</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.4000/crm.12890">10.4000/crm.12890</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Robert+Fossier&amp;rft.jtitle=Cahiers+de+recherches+m%C3%A9di%C3%A9vales+et+humanistes&amp;rft.issue=24&amp;rft.aulast=Delort&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=2012&amp;rft.pages=1-3&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.4000%2Fcrm.12890&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1972">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;130 (2),&#8206; <time>1972</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;689 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1972_num_130_2_460098">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=130+%282%29&amp;rft.date=1972&amp;rft.pages=689&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1974">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;132 (2),&#8206; <time>1974</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;407 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1974_num_132_2_450015">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=132+%282%29&amp;rft.date=1974&amp;rft.pages=407&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1979">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;137 (2),&#8206; <time>1979</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;368 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1979_num_137_2_450177">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=137+%282%29&amp;rft.date=1979&amp;rft.pages=368&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1995">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Enseignement supérieur</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;153 (2),&#8206; <time>1995</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;614 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1995_num_153_2_450795">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Enseignement+sup%C3%A9rieur&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=153+%282%29&amp;rft.date=1995&amp;rft.pages=614&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1989">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Société de l'École des chartes</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;147,&#8206; <time>1989</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;695 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1989_num_147_1_450563">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Soci%C3%A9t%C3%A9+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=147&amp;rft.date=1989&amp;rft.pages=695&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1990">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Société de l'École des chartes</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;148 (2),&#8206; <time>1990</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;530 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1990_num_148_2_450591">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Soci%C3%A9t%C3%A9+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=148+%282%29&amp;rft.date=1990&amp;rft.pages=530&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.univ-valenciennes.fr/SCD/don-de-robert-fossier">Annonce du legs sur le site de l'université de Valenciennes</a></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.univ-valenciennes.fr/SCD/ouverture-de-la-salle-fossier-la-bu-du-mont-houy">Annonce de l'inauguration sur le site de l'université de Valenciennes</a></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2007">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lefigaro.fr/livres/2007/05/17/03005-20070517ARTFIG90251-l_homme_sans_age_du_moyen_ge.php"><cite style="font-style:normal;">L'homme sans âge du Moyen Âge</cite></a>&#160;», sur <span class="italique"><a href="/wiki/Le_Figaro" title="Le Figaro">Le Figaro</a> Culture</span>, <time>2007</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-01-29" data-sort-value="2021-01-29">29 janvier 2021</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1970">«&#160;<cite style="font-style:normal">Palmarès des prix et récompenses décernés en 1970</cite>&#160;», <i>Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;114 (4),&#8206; <time>1970</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;615 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_1970_num_114_4_12573">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Palmar%C3%A8s+des+prix+et+r%C3%A9compenses+d%C3%A9cern%C3%A9s+en+1970&amp;rft.jtitle=Comptes+rendus+des+s%C3%A9ances+de+l%27Acad%C3%A9mie+des+Inscriptions+et+Belles-Lettres&amp;rft.issue=114+%284%29&amp;rft.date=1970&amp;rft.pages=615&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1973">«&#160;<cite style="font-style:normal">Chronique. Centre national de la recherche scientifique</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;131 (2),&#8206; <time>1973</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;705 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1973_num_131_2_449974">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Chronique.+Centre+national+de+la+recherche+scientifique&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=131+%282%29&amp;rft.date=1973&amp;rft.pages=705&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1971">«&#160;<cite style="font-style:normal">Prix académiques et littéraires</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;129 (2),&#8206; <time>1971</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;540 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1971_num_129_2_460122">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Prix+acad%C3%A9miques+et+litt%C3%A9raires&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=129+%282%29&amp;rft.date=1971&amp;rft.pages=540&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1974">«&#160;<cite style="font-style:normal">Prix académiques et littéraires</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;132 (2),&#8206; <time>1974</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;410 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1974_num_132_2_450010">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-07" data-sort-value="2022-12-07">7 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Prix+acad%C3%A9miques+et+litt%C3%A9raires&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=132+%282%29&amp;rft.date=1974&amp;rft.pages=410&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1985">«&#160;<cite style="font-style:normal">Prix académiques et littéraires</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;143 (2),&#8206; <time>1985</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;498 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1985_num_143_2_450391">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Prix+acad%C3%A9miques+et+litt%C3%A9raires&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=143+%282%29&amp;rft.date=1985&amp;rft.pages=498&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1971">«&#160;<cite style="font-style:normal">Décorations</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_de_l%27%C3%89cole_des_chartes" title="Bibliothèque de l&#39;École des chartes">Bibliothèque de l'École des chartes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;129 (2),&#8206; <time>1971</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;542 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_1971_num_129_2_460123">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-25" data-sort-value="2022-12-25">25 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=D%C3%A9corations&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=129+%282%29&amp;rft.date=1971&amp;rft.pages=542&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Annexes">Annexes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Annexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Annexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Catinchi2012"><span class="ouvrage" id="Philippe-Jean_Catinchi2012">Philippe-Jean Catinchi, «&#160;<cite style="font-style:normal">Robert Fossier, historien majeur du Moyen Âge</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Le_Monde" title="Le Monde">Le Monde</a></i>,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2012-05-31" data-sort-value="2012-05-31">31 mai 2012</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2012/05/31/robert-fossier-historien-majeur-du-moyen-age_1710735_3382.html">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-26" data-sort-value="2022-12-26">26 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Robert+Fossier%2C+historien+majeur+du+Moyen+%C3%82ge&amp;rft.jtitle=Le+Monde&amp;rft.aulast=Catinchi&amp;rft.aufirst=Philippe-Jean&amp;rft.date=2012-05-31&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Delort2012"><span class="ouvrage" id="Robert_Delort2012"><a href="/wiki/Robert_Delort" title="Robert Delort">Robert Delort</a>, «&#160;<cite style="font-style:normal">Robert Fossier</cite>&#160;», <i>Cahiers de recherches médiévales et humanistes</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;24,&#8206; <time>2012</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">1–3</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/2115-6360">2115-6360</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://journals.openedition.org/crm/12890">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Robert+Fossier&amp;rft.jtitle=Cahiers+de+recherches+m%C3%A9di%C3%A9vales+et+humanistes&amp;rft.issue=24&amp;rft.aulast=Delort&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=2012&amp;rft.pages=1%E2%80%933&amp;rft.issn=2115-6360&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Schmitt2012"><span class="ouvrage" id="Jean-Claude_Schmitt2012"><a href="/wiki/Jean-Claude_Schmitt" title="Jean-Claude Schmitt">Jean-Claude Schmitt</a>, «&#160;<cite style="font-style:normal">Robert Fossier (1927-2012)</cite>&#160;», <i>Bibliothèque de l'École des chartes</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;170, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;2,&#8206; <time>2012</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">621–625</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/bec_0373-6237_2012_num_170_2_464277">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Robert+Fossier+%281927-2012%29&amp;rft.jtitle=Biblioth%C3%A8que+de+l%27%C3%89cole+des+chartes&amp;rft.issue=2&amp;rft.aulast=Schmitt&amp;rft.aufirst=Jean-Claude&amp;rft.date=2012&amp;rft.volume=170&amp;rft.pages=621%E2%80%93625&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="FellerVerna2013"><span class="ouvrage" id="Laurent_FellerCatherine_Verna2013"><a href="/wiki/Laurent_Feller" title="Laurent Feller">Laurent Feller</a> et Catherine Verna, «&#160;<cite style="font-style:normal">Un homme et des paysages. Hommage à Robert Fossier (1927-2012)</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Histoire_%26_Soci%C3%A9t%C3%A9s_rurales" title="Histoire &amp; Sociétés rurales">Histoire &amp; Sociétés rurales</a></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;39, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1,&#8206; <time>2013</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">7-16</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cairn.info/revue-histoire-et-societes-rurales-2013-1-page-7.htm">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Un+homme+et+des+paysages.+Hommage+%C3%A0+Robert+Fossier+%281927-2012%29&amp;rft.jtitle=Histoire+%26+Soci%C3%A9t%C3%A9s+rurales&amp;rft.issue=1&amp;rft.aulast=Feller&amp;rft.aufirst=Laurent&amp;rft.au=Catherine+Verna&amp;rft.date=2013&amp;rft.volume=39&amp;rft.pages=7-16&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Luís_de_Carvalho_Homem2013"><span class="ouvrage" id="Armando_Luís_de_Carvalho_Homem2013"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : portugais">(pt)</abbr> Armando Luís de Carvalho Homem, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="pt">Robert Fossier, historien majeur du Moyen Âge</cite>&#160;», <i><span class="lang-pt" lang="pt">Revista de História da Sociedade e da Cultura</span></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;13,&#8206; <time>2013</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">481-484</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://digitalis-dsp.uc.pt/handle/10316.2/39418">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-12-26" data-sort-value="2022-12-26">26 décembre 2022</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Robert+Fossier%2C+historien+majeur+du+Moyen+%C3%82ge&amp;rft.jtitle=Revista+de+Hist%C3%B3ria+da+Sociedade+e+da+Cultura&amp;rft.issue=13&amp;rft.au=Armando+Lu%C3%ADs+de+Carvalho+Homem&amp;rft.date=2013&amp;rft.pages=481-484&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ARobert+Fossier"></span></span></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/An_mille" title="An mille">An mil</a></li> <li><a href="/wiki/Encellulement" title="Encellulement">Encellulement</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressources relatives à la recherche<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archaeologydataservice.ac.uk/library/browse/personDetails.xhtml?personId=22730"><span class="lang-en" lang="en">Archaeology Data Service</span></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/authority/140431">Persée</a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à la littérature<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.academie-francaise.fr/robert-fossier">Académie française <small>(lauréats)</small></a></li> </ul></span> </li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.deutsche-biographie.de/119356201.html"><i>Deutsche Biographie</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.whoswho.fr/bio/-_28927"><i>Who's Who in France</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2356118?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/31996372">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000107987774">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119031821">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119031821">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/026870088">IdRef</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n80144728">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/119356201">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00439894">Japon</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA00839975?l=en">CiNii</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&amp;authority_id=XX1112864">Espagne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.kbr.be/LIBRARY/doc/AUTHORITY/14216661">Belgique</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p068060769">Pays-Bas</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810635376605606">Pologne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007305119705171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2097003988">NUKAT</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058514455406706">Catalogne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/495_77322">Vatican</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90323366">Norvège</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=jn19990002357">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n80-144728">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:France" title="Portail de la France"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="33" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/60px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/120px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:France" title="Portail:France">Portail de la France</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Moyen_%C3%82ge" title="Portail du Moyen Âge"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Portal_Middle_Ages_icon.svg/40px-Portal_Middle_Ages_icon.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Portal_Middle_Ages_icon.svg/60px-Portal_Middle_Ages_icon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Moyen_%C3%82ge" title="Portail:Moyen Âge">Portail du Moyen Âge</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Historiographie" title="Portail de l’historiographie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bede-crop.png/40px-Bede-crop.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bede-crop.png/60px-Bede-crop.png 2x" data-file-width="150" data-file-height="150" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Historiographie" title="Portail:Historiographie">Portail de l’historiographie</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐5c69f4f699‐8452t Cached time: 20250401111439 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.702 seconds Real time usage: 1.228 seconds Preprocessor visited node count: 3825/1000000 Post‐expand include size: 129598/2097152 bytes Template argument size: 1599/2097152 bytes Highest expansion depth: 13/100 Expensive parser function count: 28/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 27685/5000000 bytes Lua time usage: 0.494/10.000 seconds Lua memory usage: 8527597/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 30/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1121.370 1 -total 56.50% 633.526 1 Modèle:Infobox_Biographie2 12.00% 134.514 1 Modèle:Liens 7.17% 80.420 8 Modèle:Ouvrage 6.29% 70.506 1 Modèle:Références 5.68% 63.674 1 Modèle:Portail 3.66% 41.056 24 Modèle:Article 3.51% 39.337 1 Modèle:Suivi_des_biographies 3.47% 38.963 1 Modèle:Homon 2.87% 32.148 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:1479359:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250401111439 and revision id 222357947. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;oldid=222357947">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;oldid=222357947</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_en_septembre_1927" title="Catégorie:Naissance en septembre 1927">Naissance en septembre 1927</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_au_V%C3%A9sinet" title="Catégorie:Naissance au Vésinet">Naissance au Vésinet</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Archiviste_pal%C3%A9ographe" title="Catégorie:Archiviste paléographe">Archiviste paléographe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Historien_de_la_Picardie" title="Catégorie:Historien de la Picardie">Historien de la Picardie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Laur%C3%A9at_du_concours_g%C3%A9n%C3%A9ral" title="Catégorie:Lauréat du concours général">Lauréat du concours général</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:M%C3%A9di%C3%A9viste_fran%C3%A7ais" title="Catégorie:Médiéviste français">Médiéviste français</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Professeur_%C3%A0_l%27universit%C3%A9_Paris_I_Panth%C3%A9on-Sorbonne" title="Catégorie:Professeur à l&#039;université Paris I Panthéon-Sorbonne">Professeur à l&#039;université Paris I Panthéon-Sorbonne</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Agr%C3%A9g%C3%A9_d%27histoire" title="Catégorie:Agrégé d&#039;histoire">Agrégé d&#039;histoire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Laur%C3%A9at_de_la_m%C3%A9daille_d%27argent_du_CNRS" title="Catégorie:Lauréat de la médaille d&#039;argent du CNRS">Lauréat de la médaille d&#039;argent du CNRS</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Laur%C3%A9at_du_prix_Th%C3%A9rouanne" title="Catégorie:Lauréat du prix Thérouanne">Lauréat du prix Thérouanne</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_en_mai_2012" title="Catégorie:Décès en mai 2012">Décès en mai 2012</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_%C3%A0_84_ans" title="Catégorie:Décès à 84 ans">Décès à 84 ans</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_%C3%A0_Meudon" title="Catégorie:Décès à Meudon">Décès à Meudon</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_en_Seine-et-Oise" title="Catégorie:Naissance en Seine-et-Oise">Naissance en Seine-et-Oise</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Laur%C3%A9at_du_prix_Gobert" title="Catégorie:Lauréat du prix Gobert">Lauréat du prix Gobert</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Chevalier_des_Palmes_acad%C3%A9miques" title="Catégorie:Chevalier des Palmes académiques">Chevalier des Palmes académiques</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Membre_du_Comit%C3%A9_des_travaux_historiques_et_scientifiques" title="Catégorie:Membre du Comité des travaux historiques et scientifiques">Membre du Comité des travaux historiques et scientifiques</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P569" title="Catégorie:Page utilisant P569">Page utilisant P569</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P19" title="Catégorie:Page utilisant P19">Page utilisant P19</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P570" title="Catégorie:Page utilisant P570">Page utilisant P570</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P20" title="Catégorie:Page utilisant P20">Page utilisant P20</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1477" title="Catégorie:Page utilisant P1477">Page utilisant P1477</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P27" title="Catégorie:Page utilisant P27">Page utilisant P27</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P69" title="Catégorie:Page utilisant P69">Page utilisant P69</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P106" title="Catégorie:Page utilisant P106">Page utilisant P106</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P108" title="Catégorie:Page utilisant P108">Page utilisant P108</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P185" title="Catégorie:Page utilisant P185">Page utilisant P185</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P166" title="Catégorie:Page utilisant P166">Page utilisant P166</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P39" title="Catégorie:Page utilisant P39">Page utilisant P39</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_l%27infobox_Biographie2_avec_la_charte_histoire" title="Catégorie:Article utilisant l&#039;infobox Biographie2 avec la charte histoire">Article utilisant l&#039;infobox Biographie2 avec la charte histoire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_illustrer_Biographie" title="Catégorie:Article à illustrer Biographie">Article à illustrer Biographie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_l%27infobox_Biographie2" title="Catégorie:Article utilisant l&#039;infobox Biographie2">Article utilisant l&#039;infobox Biographie2</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6734" title="Catégorie:Page utilisant P6734">Page utilisant P6734</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P2732" title="Catégorie:Page utilisant P2732">Page utilisant P2732</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_recherche" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la recherche">Page pointant vers des bases relatives à la recherche</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5645" title="Catégorie:Page utilisant P5645">Page utilisant P5645</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_litt%C3%A9rature" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la littérature">Page pointant vers des bases relatives à la littérature</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7902" title="Catégorie:Page utilisant P7902">Page utilisant P7902</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4124" title="Catégorie:Page utilisant P4124">Page utilisant P4124</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:France/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:France/Articles liés">Portail:France/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Moyen_%C3%82ge/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Moyen Âge/Articles liés">Portail:Moyen Âge/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Historiographie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Historiographie/Articles liés">Portail:Historiographie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Article_biographique" title="Catégorie:Wikipédia:Article biographique">Wikipédia:Article biographique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biographie/Articles_li%C3%A9s/Culture_et_arts" title="Catégorie:Portail:Biographie/Articles liés/Culture et arts">Portail:Biographie/Articles liés/Culture et arts</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biographie/Articles_li%C3%A9s/Entreprises" title="Catégorie:Portail:Biographie/Articles liés/Entreprises">Portail:Biographie/Articles liés/Entreprises</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 24 janvier 2025 à 13:00.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Robert_Fossier" title="Spécial:Citer/Robert Fossier">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Fossier&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Robert Fossier</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>6 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-588f8cd696-gp67k","wgBackendResponseTime":161,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.702","walltime":"1.228","ppvisitednodes":{"value":3825,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":129598,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1599,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":28,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":27685,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":30,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1121.370 1 -total"," 56.50% 633.526 1 Modèle:Infobox_Biographie2"," 12.00% 134.514 1 Modèle:Liens"," 7.17% 80.420 8 Modèle:Ouvrage"," 6.29% 70.506 1 Modèle:Références"," 5.68% 63.674 1 Modèle:Portail"," 3.66% 41.056 24 Modèle:Article"," 3.51% 39.337 1 Modèle:Suivi_des_biographies"," 3.47% 38.963 1 Modèle:Homon"," 2.87% 32.148 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.494","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8527597,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5c69f4f699-8452t","timestamp":"20250401111439","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Robert Fossier","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Robert_Fossier","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2356118","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2356118","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-04-17T18:54:17Z","dateModified":"2025-01-24T11:00:06Z","headline":"historien et universitaire fran\u00e7ais (1927\u20132012)"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10